Trẻ em lang thang, một vấn đề xã hội cần được quan tâm - Đỗ Ngọc Phương

76

Xã h i h c s 2 (50), 1995

Tr em lang thang m t v n đ xã h i c n đ

c quan tâm

NG C PH

NG

V n đ tr em lang thang đang là m i quan tâm c a nhi u Qu c gia trên th gi i. Theo
UNICEF hi n nay có kho ng 100 tri u em r i vào hoàn c nh này.
Vi t Nam ch a có m t cu c đi u tra nào trên ph m vi cà n c đ th ng kê đ y đ chính
xác s l ng tr em lang thang hi n nay. M t s các B , Ngành đã đ a ta m t vài con s
c
tính nh ngành Lao đ ng - TBXH cho bi t có kho ng 50.000 trê em lang thang, UNICEF Hà
N i đ a ra s li u kho ng 22.000 em và theo th ng kê ch a đ y đ c a y ban B o v và ch m
sóc tr em (UBBVC8TE) 53 t nh, thành có g n 20.000 tr em lang thang.
Bài vi t này mu n đ c p đ n m t ph n k t qu kh o sát c a UBBVCSTEVN đã ph i h p
v i m t s tr ng và vi n nghiên c u ti n hành t i Hà N i và thành ph H Chi Minh tháng 6
và 7 n m 1993 v m t s đ i t ng tr em c hoàn c nh khó kh n, trong đó có đ i t ng tr
em lang thang. Vi c kh o sát đã nghiên c u v th c tr ng hoàn c nh, cu c s ng, nhu c u,
nguy n v ng... c a tr lang thang hai thành ph , v nh ng nguyên nhân c a các th c tr ng
trên... nh m đ a ra nh ng gi i pháp tích c c đ phịng ng a và ng n ch n v n đ xã h i này.
I -NH NG V N

CHUNG C A CU C KH O SÁT

1- Có nhi u cách đ nh ngh a v tr lang thang, do v y đã nh h ng khơng ít đ n vi c th ng

kê chính xác s l ng đ i t ng này. Qua m t s cu c th o lu n, m t s tài li u nghiên c u và
qua xem xét th c ti n, cu c kh o sát đã l a ch n ti n hành theo cách phân lo i chia tr lang
thang thành 3 nhóm ph bi n: 1. Nh ng tr b b r i khơng cịn b m ho c r i b gia đình,
s ng theo b ng nhóm và n ng ngoài đ ng ph ; 2. Tr lang thang cùng v i gia đình ho c
ng i b o h , t i ng ngoài đ ng ph ho c t i nhà ng i quen, ho c thuê tr ; 3. Tr lang
thang có gia đình ho c ng i b o h , ngày đi lang thang t i v nhà ng .
Vi c phân lo i trên chí mang tính ch t t ng đ i, nh ng thu n l i cho vi c xác đinh ph m
vi khách th đ kh o sát và vi c đ ra nh ng gi i pháp phù h p sau kh o sát.
t ng tính
thuy t ph c c a khách th nghiên c u, cu c kh o sát đã xác đ nh: tr lang thang có hành vi
ph m t i và tr em đang làm thuê t i các c s s n xu t c a t nhân, t p th ho c làm các cơng
vi c mang tính n đ nh đ u không n m trong ph m vi c a đ i t ng kh o sát này.

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


Ng c Ph

ng

77

2- Cu c kh o sát đ c ti n hành các th i đi m trong ngày, tùy thu c vào các đ a bàn
ho t đ ng c a các em. ã s d ng h th ng câu h i đ c xây d ng v i s đóng góp c a nhi u
chuyên gia và đ c đúc k t t kinh nghi m c a m t s cu c đi u tra khác. B ng h i g m 27
câu h i chính, đ c p đ n m t s n i dung: nh ng nét chung v trê, h c t p, s c kh e, gia đình,
cơng vi c trên đ ng ph , sinh ho t và nguy n v ng c a tr v.v... Ngoài b ng h i đó cu c
kh o sát cịn ti n hành b ng h i 391 cán b lãnh đ o, cán b qu n lý có liên quan đ n tr có
hồn c nh khó kh n đ b sung nh ng thông tin và đánh giá c n thi t cho cu c kh o sát.
3- a bàn kh o sát: cu c kh o sát đ c ti n hành m t s tr ng đi m c a các đ a bàn:

Qu n 1,3,4,5,6 Qu n Bình Th ch, huy n Nhà Bè... thành ph H Chí Minh và các Qu n Ba
ình, Hồn Ki m, Hai Bà Tr ng,
ng a thành ph Hà N i. ó là các khu v c có nhi u
khách s n, nhà hàng, các ch l n, các công vi c, c ng, b n xe, nhà ga. Là n i t p trung đơng
đúc dân c , có nhi u ho t đ ng phong phú nên trê d dàng ki m n b ng nhi u ho t đ ng. Vi c
phân b phi u không nh nhau hai thành ph và các đ a bàn kh o sát mà tùy thu c vào c
l ng s tr lang thang theo thông báo c a đ a ph ng và vào m c đ t p trung ki m n c a
các em, do v y s phi u thành ph H Chí Minh chi m nhi u h n. Vi c trùng l p đ i t ng
s đ c lo i tr vì hàng ngày nhóm kh o sát đ u thơng báo tình hình cho nhau, h n n a b ng
h i có nh ng câu i giúp cho vi c ki m tra thông tin tránh đ c s trùng l p. S phi u thu
đ c chính th c là 1009 phi u (809 phi u thành ph H Chí Minh và 200 phi u Hà N i),
các phi u đ u đã đ c x lý b ng máy vi tính theo t ng nhóm v n đ c n quan tâm.
II -M T S K T QU CH Y U
1. Nh ng đ c đi m nhân kh u - xã h i c a tr lang thang
1.1 Ngu n g c c a tr và th i gian r i nhà ra đi.
K t qu kh o sát cho th y nh ng n m g n đây s tr lang thang đ v Hà N i, thành ph
H Chí Minh khá nhi u. Tr lang thang thành ph H Chí Minh ch y u là ng Tháp, C n
Th , An Giang, các t nh mi n Trung và mi n B c nh Th a Thiên Hu , Qu ng Nam- à N ng,
Qu ng Ngãi, Khánh Hịa, Ngh An, Thanh Hóa.... Tr lang thang Hà N i, ch y u là các
t nh Thanh Hóa, Nam Hà, H i H ng, Hà Tây, Ninh Bình. B ng 1 cho bi t th i gian r i nhà ra
đi c a các em nh ng n m g n đây nh sau:
B ng 1: Th i gian r i nhà ra đi
%
Th i gian ra đi

Hà N i

TP.HCM

Chung

21,5

38,8

35,4

1991-1992

48,0

41,3

42,6

1993

30,5

19,1

22,0

C ng

100,0

100,0

100,0

Tr

c 1990

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


78

Tr em lang thang ...

Nh ng s li u trên c ng phân ánh rõ nét s phát tri n c a n n kinh t th tr
các em ra đi trong m y n m g n đây nh th nào.

ng đã h p d n

a s tr lang thang đ c kh o sát là tr nhóm 1, đi u đó g n li n và th hi n trong cu c
s ng hàng ngày c a các em, trong cách ki m s ng và nh ng ng i các em th ng s ng cùng.
Trong s các em đ c kh o sát hai thành ph có 46,7% s ng lang thang cùng gia đình, cịn
l i 53,3% các em s ng nh ng i quen, b n tàu, b n xe, nhà b n bè, hè ph và m t s n i
khác (b ng 2)
B ng 2- Các em th
S ng v i ai,

đâu

ng s ng v i ai

đâu

Hà N i

TP.HCM

Chung

Gia đình

11,0

53,0

46,7

Nhà quen

6,0

6,2

6,1

B n tau xe

12

5,7

6,9

Nhà b n bè

1,0

2,1

1,8

Hè ph

19,0

30,2

27,9

N i khác

51,0

2,8

10,6

C ng

100,0

100,0

100,0

1.2 T 1 nam n và đ tu i
Qua kh o sát cho th y s tr lang thang nam nhi u h n n : thành ph H Chí Minh có
kho ng 73,3% nam, 26,7% n . Hà n i có 70% nam, 30% n .
V đ tu i: tr em t 10 tu i tr xu ng thành ph H Chí Minh nhi u h n (20,6%), Hà
N i ch có 7,5%, trong khi đó s tr l n t 14-16 tu i Hà N i chi m đa s (53,5%), thành
ph H Chí Minh ch có 38,6%. Riêng s tr t 11-13 tu i là t ng đ ng nhau v t l (39,0%
Hà N i và 40,8% thành ph H Chí Minh). Các ch báo trên cho ta th y có khá nhi u em vì
nh ng lý do khác nhau đã ph i b hà ra đi lang thang khá s m. Các em th t quá bé đ b c
vào vi c mà th ng ch nên dành cho ng i l n "ki m ti n" ho c "ki m s ng".
1.3- Ngu n g c xu t thân
K t qu b ng 3 cho th y ph n đông các em xu t thân t gia đình nơng dân, bn bán nh ,
làm th, vác m n thành ph H Chí Minh chi m 90,5%, Hà N i có 85,5%). Cu c s ng khó
kh n c a nh ng gia đình nh v y 1à m t trong nh ng nguyên nhân c b n d n đ n cu c s ng
lang thang c a các em, nh t là thành ph H Chí Minh cu c s ng c a nh ng gia đình lang
thang (nhóm 2) r t khó kh n: h u h t là c nh màn tr i chi u đ t, s ng v t v ng v a hè, công
viên, g m c u, b n xe, m t ph n trong s này t vùng kinh t m i tr v , còn l i ph n l n là
các t nh và huy n ngo i thành t i sinh s ng - h c trú b t h p pháp m t s gia đình, ng i
quen ho c trên hè ph , b n tàu xe và n i công c ng, hàng ngày cùng con cái đi ki m n b ng
đ m i cách, t i đ n h n nhau t i m t đi m cho qua đêm, cu c s ng b p bênh, lo l ng.

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


Ng c Ph

ng

79

B ng 3 - Thành ph n xu t thân
%
Thành ph n xu t thân

Hà N i

TP HCM

Chung

Nông dân

79,5

23,0

34,3

Bn bán nh

4,5

35,2

29,1

Gia đình cơng nhân

10,0

7,5

8,1

Gia đình cán b

3,0

0,6

1,1

Gia đình li t s

1,5

1,0

1,1

Khác

1,5

32,7

26,3

C ng

100,0

100,0

100,0

1.4 Trình đ h c v n
a s các em đã h c c p I và II (58,5%); nh ng c ng còn nhi u em ch a đi h c (31%) s
này :ch y u thành ph H Chí Minh, cịn l i kho ng 10% không tr l i rõ ràng. Các em b
h c ch y u t c p I (45,2%), t c p II có 12,6%. Có nhi u lý do khi n các em b h c, ch y u
là do kinh t gia đình khó kh n (36,9 %) do chán h c, h c kém (22%) và các em khơng đ c
quan tâm ch m sóc do b m ch t ho c ly d (10,2%). Nh ng ch báo đó cho chúng ta th y các
em ph i lao vào cu c s ng khá s m nh ph n trên đã nêu và các em ít đ c quan tâm chuy n
h c hành do cu c s ng nay đây mai đó. Do đó khi đ c h i "N u có đi u ki n em có mu n
h c ti p khơng?, đã có 61,1% các em tr l i mu n h c ti p. T đó v n đ đ c đ t ra đ i v i
vi c t ch c b t k lo i hình ch m sóc nào c ng ph i quan tâm giúp cho các em đ c h c v n
hóa - xóa mù và ph c p ti u h c.
2- Ho t đ ng c a tr trên đ

ng ph :

2.1 Công vi c hàng ngày, tr em lang thang Hà N i và thành ph H Chí Minh ki m s ng
b ng đ m i ngh , k t qu kh o sát báng 4 cho th y ngh các em th ng làm nhi u nh t là
thu l m ph li u (31,5% thành ph H Chí Minh, 29,5% Hà N i, ti p theo là làm thuê
nh gánh n c, ph vi c, chuy n hàng (23,1% thành ph H Chí Minh, l4,5% Hà N i).
Các ngh bán sách báo, n xin c ng đ c các em hay làm, ngoài ra là các vi c khác nh bán
hàng rong, bán vé s , đánh gi y... Trong q trình lang hang nhi u em cịn tham gia vào nh ng
ngh ki m n không l ng thi n ho c b lôi kéo, ép bu c làm vi c x u nh : n c p (34,7%

Thành ph H Chí Minh, 4,5 % Hà N i), tr n l t (6,2% Thành ph H Chí Minh, 4,5%
Hà N i), đánh nhau (42% TPHCM, 6,5% Hà N i, canh gác thuê (7,8% TPHCM, 10%
Hà N i)... Rõ ràng r ng v n đ tr lang thang luôn g n v i các t n n xã h i, k c m i dâm,
nghi n hút mà cu c đi u tra ch a có đi u ki n đ khai thác h t. Nh v y, vi c gi i quy t v n
đ tr em lang thang cịn mang ý ngh a góp ph n tích c c gi i quy t các t n n xã h i trong tr
em mà hi n nay đang có xu h ng gia t ng.

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


80

Tr em lang thang ...

B ng 4 - Các công vi c th

ng làm
%

Công vi c th

ng làm

Hà N i

TPHCM

Chung

n xin

24,5

20

21,0

Làm thuê

14,5

23,1

21,4

Thu nh t ph li u

29,5

31,5

21,4

Bán sách báo

13,0

7,9

8,9

Các vi c khác

18,5

17,5

27,3

100,0

100,0

100,0

C ng
2.2 Tình tr ng lang thang

Th i gian, m c đ và đ a bàn lang thang đ c th hi n qua m t s ch báo sau: 75% tr
lang thang Hà n i và 78,4% TPHCM nói r ng th ng xuyên đi lang thang, s em đi lang
thang nhóm 3 g n t ng đ ng nhau hai thành ph Hà N i là 25% và TPHCM là 21,6%).
Các ch báo đó hồn tồn phù h p v i ch báo tr em lang thang ch y u là nhóm 1 và 2. a s
các em là t tính khác v (58,1%), cịn l i là trong Qu n (Hà N i 5,5%, TPHCM 26,5%) và
trong thành ph (Hà N 7,5%, TP HCM 22,6%)
2.3 Thu nh p c a tr
Cu c s ng c a tr lang thang h t s c b p bênh, tuy nhiên m c đ thu nh p khi ki m đ c
ti n c a các em c ng t m đ , m t s ít có th nói là cao. Bàng 5 cho th y đa s các em lang
thang Hà N i ki m đ c 3000-5000 đ/ngày (53%), trong khi đó tr lang thang TPHCM
ki m ch y u trên 5000 đ/ngày (57,5%). Th c t khi trò chuy n v i các em lang thang
TPHCM, đ c bi t khá nhi u em có thu nh p 10.000 đ 20.000 đ/ngày các ch báo đó ph n ánh

m t th c t là m c s ng TPHCM cao h n, các em ki m ti n d dàng h n và có l vì v y s
tr em lang thang đây c ng đông h n c .
B ng 5: M c thu nh p
M c thu nh p

%

Hà N i

TPHCM

Chung

1000 đ/ngày

2,0

2,2

2,1

1000 - 2000 đ/ngày

20,5

12,1

13,8

3000-5000 đ/ngày

53,0

28,2

33,1

Trên 5000 đ/ngày

24,5

57,5

51,0

C ng

100,0

100,0

100,0

2.4. Cách ch tiêu c a tr lang thang
Các em dùng ti n ki m đ c đ làm gì? B ng 6 cho th y 45,3% các em ngồi n cịn đ
dành g i v gia đình, 26,1% các em đ dành cho mình, 24,1% ngồi n là chi tiêu khơng m c
đích. Vi c chi tiêu ph n ánh khá rõ tính ch t lang thang c a các.

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c www.ios.org.vn

Ng c Ph

ng

81

em. Ví d , s li u kh o sát thành ph H Chí Minh cho th y trê nhóm 1 do cu c s ng khơng
n đ nh, lang thang th ng xuyên nên các em ngoài n là chi tiêu linh tinh (42,3%) trong khi
đó tr nhóm 2 và 3 ngồi n là lo mang v gia đình (55,4%) và 6,6%).
C ng có nh ng lúc các em không ki m đ c ti n, vi c kh o sát cho th y có 18,6% em s đi
n xin, dùng th c n th a (12 %), đ c b n bè bao (18,l%) còn l i là b ng m i cách khác, k
c làm vi c x u.
Hành trang c a tr lang thang th t nghèo nàn và đ n s , 41% em cho bi t có hai b qu n
áo, 19,9% em có m t b và ch có r t ít em có ba b tr lên (3,7%). Nh ng b qu n áo đó do
gia đình cho chi m 45% còn l i ph n l n là do t mua, ho c b n bè, ng i khác cho.
B ng 6 - Cách ch tiêu
Ch tiêu

%

Hà N i

TPHCM

Chung

54,5

43,1

45,3

38,5

23,1

26,1

Chi tiêu linh tinh

13,5

26,8

24,1

N p cho anh ch đ u đàn

1,0

1,1

1,1

Chi khác

13,5

6,3

7,6

n và g i v gia đình
dành

3- Tâm t , nguy n v ng c a tr lang thang
Tr l i câu h i v tâm tr ng c a các em khi đi lang thang, có 44,5% các em lang thang Hà
N i và 31,5% c a thành ph H Chí Minh nói r ng c m th y tho i mái t do, 15% em Hà
N i và 19,4% em TPHCM s b thu gom, 20,2% em c hai thành ph c m th y t i thân và.
x u h , cịn l i có 19,5% em tr l i khơng c m th y gì. Nh v y có h n 50% các em s s n
sàng quen v i cu c s ng lang thang n u các em khơng tìm th y gi i pháp nào h n đi u này là
m t trong nh ng khó kh n cho nh ng ng i công tác ti p c n và mu n giúp đ các em. Trong
s các em đ c h i c 14,5% em Hà N i. 30,3% em TPHCM cho bi t đã b thu gom, còn
l i đ i đa s các em ch a b thu gom nh ng r t s đi u này: có em s m t t do tho i mái, s
m t ngu n thu nh p hàng ngày và có khơng ít em s cu c s ng trong các tr ng tr i v.v...
Tuy nhiên h u h t tr lang thang đ u hi u r ng, lang thang lâu dài không ph i là m t cách
gi i quy t t t, dù c th cu c s ng đó là tho i mái t do nh ng ln khó kh n và đày lo l ng,
càn ph i có m t cu c s ng và cơng vi c n đ nh h n. Tr lang thang có r t nhi u nguy n v ng,
b ng 7 cho th y 65,2% em khơng thích đi lang thang t ng đ ng v i 03,5% em thích v nhà.
15% em thích đi lang thang t ng ng v i 14% em khơng thích v . H u h t các em đ u mong
đ c h c v n hóa (24,7%) có vi c làm và có thu nh p (24,2%) đ c h c ngh (18,5%) v i các
ngh u n tóc, c t may, th m c, r a xe máy... m t vài mong mu n khác c a các em nh : có
m t n i ng n đinh vì s b thu gom. Có nh ng em có m
c cao so v i cu c s ng lang
thang c a các em nh h c ti ng Anh gi i đ sau này làm vi c cho cơng ty n c ngồi. Có
nh ng mong mu n h t s c chân thành và đáng th ng nh mong ba má h t b nh đ đi tìm

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c www.ios.org.vn

82

Tr em lang thang ...

em, ho c má có ti n đong g o, ho c có qu n áo đ m c, có v n đ bán báo... Nguy n v ng c a
tr lang thang ph n ánh nh ng suy ngh r t th t c a các em v cu c s ng ngày mai, v nh ng
đi u có th c i thi n đ c cu c s ng hi n t i c a các em. Hi u đ c nguy n v ng, mong mu n
c a các em là đi u h t s c c n thi t cho vi c tìm ra nh ng gi i pháp phù h p nh m giúp đ các
em.
B ng 7 - Nguy n v ng c a tr lang thang
Nguy n v ng
1 - Thích đi lang thang
- Khơng thích
- Khơng bi t
C ng
2 - Thích v nhà
- Khơng thích v
- Khơng bi t
C ng
3 - Nguy n v ng c th
c h c v n hóa
c h c ngh
- Có vi c làm có thu nh p
c s giúp đ c a
các t ch c xã h i
- Các nguy n v ng khác

III. M T S NGUYÊN NHÂN TR

Hà N i
14,0
61,5
24,5
100,0
65,0
12,0
23
100,0

TP HCM
16,6
66,4
17,0
100,0
64,7
14,9
20,4
100,0

Chung
16,1
65,2
18,7
100,0
63,5
14,0
22,5
100,0

18,0
21,0
34,5

26,4
17,9
21,3

24,7
18,5
24,2

3,0
23,5

80,9
25,9

61,0
25,4

I LANG THANG VÀ GI I PHÁP

1- Nguyên nhân
Có nhi u lý do khi n tr tr thành lang thang, có nhi u bài vi t đã đ c p đ n v n đ này,
trong đó có bài phân tích r ng nguyên nhân sâu xa tr đi lang thang khơng h n do kinh t
nghèo .đói hay gia đình đ v mà cịn có nhi u y u t khác. D a vào các k t qu kh o sát đ c
bài này vi t mu n đ c p đ n m t s nguyên nhân chính sau đây :
1.1 Ngun nhân v gia đình: đây là nguyên nhân tr c ti p nh t đ c th hi n (, các khía
c nh khác nhau, gia đình khó kh n v kinh t , gia đình ly tán, b t hịa, tr b ru ng b ho c gia

đình ng c đãi, đánh đ p các em, gia đình đi lang thang và tr đi theo cùng...
B ng 8 cho th y nguyên nhân chính tr đi lang thang và do kinh t gia đình khó kh n
(64,6%), các lý do khác v gia đình nh m côi b m , b m ly di, bi b m h t h i chi m
24,1 % . Trong m t s s li u c a cu c đi u tra chúng tơi cịn th y m t s b m c a các em là
nh ng ng i c b c, nghi n r u, tiêm chích ma túy, lâm n b t chính, mê tín d đoan ho c sai
ph m trong ph ng pháp d y con nh buông th , hà kh c, quá nuông chi u con.... nh ng v n
đ này th ng t p trung vào tr nhóm 1 B ng 8 còn cho th y m t lý do thu c v tr nh ng
nguyên nhân là do gia đình khơng quan tâm giáo d c nên các em h c kém b đu i h c, ph m
l i s b đi ho c b

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


Ng c Ph

ng

83

b n bè r rê (15,7%). Nh v y, đ gi i quy t v n đ tr lang thang nên ch ng t p trung gi i
quy t các nguyên nhân thu c v gia đình, nh gi i quy t khó kh n v kinh t t ng c ng công
tác giáo d c các b c làm cha m v ý th c, trách nhi m trong vi c quan tâm ch m sóc, giáo
d c con cái và c s d ng bi n pháp hành chính v i m t s b c cha m vi ph m quy n tr em
trong nh ng tr ng h p c n thi t.
B ng 8 - Lý do đi thang lang
Lý do đi lang thang
Lý do đi lang thang
Gia đình h t h i
B m ch t
B m ly d

H c kém b đu i h c
Ph m l i
B n bè r rê
Thích lang thang
Lý do khác

Hà N i
70,5
5,0
11,0
3,5
8,5
1,0
14,0
8,0
6,0

TP H Chí Minh
63,1
8,3
5,2
11,8
3,1
4,8
6,1
9,3
15,9

%
Chung

64,6
7,6
6,3
10,2
4,1
4,0
7,6
9,0
14,0

1.2 Do nh ng chính sách đ i m i trong m y n m g n đây d n đ n nh ng bi n đ i m nh
m trong n n kinh t th tr ng, s chênh l ch đáng k v ch t l ng s ng c ng nh m c s ng
gi a nông thôn và thành thi, s h p d n c a cu c s ng thành th nh nhi u ng i n ng thơn
v n ngh - đó là nh ng v n đ d n t i nhi u ng i nông thôn c các quy t đ nh và s l a
ch n d dàng v cu c s ng thành ph - dù đó có th là nh ng l a ch n b n cùng nh t. i u
này nh h ng khơng ít đ n tâm lý và thói quen m i c a nhi u ng i nông thôn t o nên nh ng
trào l u m i "ra thành ph ki m n" - đ c bi t các vùng Thanh Hóa, H i H ng, Nam Hà, Hà
B c, Hà Tây... 1.3 Vi c qu n lý nhân kh u các đ a bàn dân c ch a ch t ch , t o nên s t ng
nhanh khơng ít nh ng ng i đ n đ nh c không h p pháp thành ph , vi c m t s chính
quy n đ a ph ng ch a tích c c tìm bi n pháp giúp đ ng i dân khó kh n và gi dân, th m
chí có n i cịn đ ng tình cho dân đi lang thang - đó c ng là đi u ki n thu n l i đ ng i lang
thang có th ra thành ph ngày càng nhi u h n.v.v...
2-M t s gi i pháp đang d

c quan tâm

Nh ng k t qu và s phân tích nêu trên nh m ph n nào giúp chúng ta hi u và nhìn nh n
v n đ tr lang thang theo h ng tích c c h n, đi u đó là c n thi t cho vi c đ a ra các gi i
pháp phù h p và đúng đ n.
Lâu nay, vi c ch m sóc tr lang thang đã đ c m t s ngành, m t s t ch c xã h i, các cá

nhân t thi n quan tâm nh có các tr ng, tr i, trung tâm xã h i, các mái m, nhà tình th ng,
câu l c b , các l p h c tình th ng... k c vi c s d ng bi n pháp hành chính nh các chi n
d ch thu gom đ a các em v các tr ng, trung tâm. Tuy nhiên các hình th c đó đ c ti n hành
theo kh n ng c a t ng ngành, t ng t ch c xã h i, t ng cá nhân, ch a đ ng b , ch a th ng
nh t m i đ a ph ng v tiêu chu n ng i qu n lý, v đ i t ng ch m sóc, n i dung ho t
đ ng, hình th c t ch c, m c tiêu c n đ t đ c... Do đó khơng tránh kh i tình tr ng có nhi u
n iđ c
B n quy n thu c Vi n Xã h i h c www.ios.org.vn


84

Tr em lang thang ...

đ u t nhi u ngu n ngân sách, b máy c ng k nh mà ho t đ ng ch a hi u qu , ho c có nh ng
c s quá nghèo nàn mà ch a có đ u t , giúp đ , ho c có nh ng c s chi nh m t n d ng s c
lao đ ng c a các em đ thu l i, ki m lãi... T t c nh ng t n t i đó ch có th gi i quy t đ c
khi có m t s ch đ o th ng nh t, có s ph i h p đ ng b c a các c quan ch c n ng đ cùng
nhau gi i quy t, tháo g , nh c ng c , t ng c ng các đi u ki n, ho t đ ng c n thi t, c ng nh
t ng c ng vi c ki m tra, giám sát các ho t đ ng nh m đ t m c tiêu: gi i quy t đ c tình tr ng
tr em lang thang.
gi i quy t v n đ tr em lang thang ph i t p trung gi i quy t đ c nh ng
nguyên nhân d n đ n tình tr ng lang thang c a các em, ph i giúp các em v t qua đ c nh ng
khó kh n c a chính mình và đáp ng nh ng nguy n v ng, mong mu n c a các em.
1- Tr em đi lang thang ch y u do kinh t nghèo đói, khó kh n. Mu n các em tr v đ a
ph ng, n đ nh cu c s ng c n có ch ng trình h tr đ các gia đình đang h t, s c khó kh n
gi i quy t đ c các khó kh n, nh t o vi c làm có thu nh p, t đó m i giúp tr có đi u ki n
tham gia các ho t đ ng lao đ ng gia đình, g n bó v i đ a ph ng đ gi m b t đi lang thang.
Hi n nay các ch ng trình xóa đói, gi m nghèo, ch ng trình cho vay v n t o vi c làm k t
h p v i các ch ng trình xóa n n mù ch , ch ng trình b o tr h c đ ng.... là nh ng gi i

pháp t t giúp các đ a ph ng, giúp m i gia đình t ng b c gi i quy t đ c các khó kh n c a
mình đ c bi t là cho con tr . N u nh "m i m t chính sách là s ph n c a hàng ch c tri u
ng i" (V.I.Lênin) thì ch tr ng, chính sách đúng đ n c a
ng và Nhà n c s góp ph n
quy t đ nh t o ra s c m nh t ng h p c a c ng đ ng đ b o v , ch m sóc, giáo d c hàng v n
tr em có hồn c nh đ c bi t khó kh n hi n nay.
2- C n có s qu n lý ch t ch nhân kh u trên các đ a bàn dân c đ n m v ng các đ i
t ng lang thang có m t trên đ a bàn. Nên có các bi n pháp hành chính đ bu c các đ i t ng
lang thang th i v ho c c gia đình lang thang tr v đ a ph ng sinh s ng k t h p v i các
ch ng trình nêu tr n. Riêng v i tr lang thang không n i n ng t a c n có các bi n pháp giúp
đ các em t i ch , đ ng th i chu n b t ng b c giúp. các em n đ nh cu c s ng tr v đ a
ph ng c a các em. Các ngành ch c n ng đang c ng c l i ho t đ ng c a các trung tâm,
tr ng, tr i, và cái mái m, nhà tình th ng, câu l c b ... c ng đang đ c xem xét và t ch c
thành nh ng "gia đình thay th " đ ch m nom, bù đ p nh ng thi t thòi m t mát c a các em,
giúp các em h c v n hố, h c ngh và có m i liên h v i gia đình, c ng đ ng đ có th tr v
hịa nh p khi có th . Hi n nay c n c có kho ng 100 c s nh v y do các ngành nh
UBBVCSTE, Lao đ ng - Th ng binh xã h i, các t ch c xã h i, các cá nhân t thi n t ch c,
ngân sách đ c h tr m t ph n c a nhà n c, đ a ph ng, còn l i ch y u do v n đ ng c a
c ng đ ng và qu c t . T l các em đ c ch m sóc trong các c s này kho ng 10% so v i
t ng s tr em lang thang hi n nay.
3- Vi c "t ch c" các l p v a h c v a làm.
Hi n nay UBBVCSTE 27 t nh, thành đ c h tr ngân sách tri n khai ch ng trình đang
ph i h p v i các ngành ch đ o và đ c nhi u ng i h ng ng. i t ng c a hình th c này
là các em lang thang và có nguy c lang thang. Các em đ c h c v n hố xóa mù ho c ph c p
ti u h c b ng nhi u hình th c khác nhau, đ c d y các ngh thông d ng, đ c h tr v n (cho
nh ng em có hồn c nh h t s c khó kh n) đ

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c www.ios.org.vn

Ng c Ph

ng

85

giúp các em n đ nh cu c s ng, khơng đi lang thang. Có nh ng ý ki n cho r ng n u t p trung
làm t t các c s . Ch m sóc tr em khó kh n trong thành ph , tr lang thang t các t nh s
d n v ngày càng đông h n. Nh ng th c t cho th y, vi c ch đ o các t nh, thành có nhi u tr
em lang thang cùng tri n khai đ ng b các hình th c phù h p v i đ i t ng, hoàn c nh đ a
ph ng, đ c c ng đ ng ng h s mang l i hi u qu t t.
Vi c t ch c các v n phòng t v n nh m t v n cho các đ i t ng tr khó kh n, gia đình
c a tr , các cán b công tác xã h i, đ ng th i là m i dây liên h gi a các c s ch m sóc tr
em khó kh n và các t nh v i nhau c ng là hình th c t t giúp cho vi c gi i quy t k p th i v n đ
tr khó kh n nói chung, tr lang thang nói riêng mong mu n h tr .
5- M t gi i pháp c ng chi m m t v trí khơng nh trong các gi i pháp là c n có chính sách
đào t o, b i d ng l c l ng cán b xã h i các c p đ làm t t công tác xã h i, công tác v i tr
em, đ c bi t là v i các đ i t ng tr em có hồn c nh khó kh n. T n m 1993 UBBVCSTE
các c p đã ph i h p v i các ngành b i d ng hàng tr m cán b xã h i công tác v i tr em lang
thang và m t s đ i t ng tr em khó kh n khác. V n đ này đang đ c t ng b c nghiên c u
đ đào t o theo h ng chính quy
Hi n nay, Chính ph đã giao cho UBBVCSTEVN ch trì, ph i h p v i các B , Ngành th c
hi n ch ng trình qu c gia "ch m sóc tr em có hồn c nh đ c bi t khó kh n" và đã đ u t
kinh phí th c hi n ch ng trình. M c tiêu c a ch ng trình là: ch m sóc ngày càng t t h n các
đ i t ng tr em có hồn c nh đ c bi t khó kh n, ph n đ u n m 1995 30-40% tr em khó
kh n đ c ch m sóc và đ n n m 2000 con s này s lên đ n kho ng 70%
TÀI LI U THAM KH O

1. Timothy Bodg "Báo cáo tr em b i đ i thành ph H Chí Minh” Thành ph H Chí
Minh 1992 .

2. Nguy n Th Vân Anh: M t s v n đ v s gia t ng tr em đ

ng ph t i Hà N i.

T p chí Xã h i h c, s 2, 1994 tr 26-36
3. oàn Kim Th ng.
i s ng sinh ho t, s c kh e và nh ng tâm tr ng c a tr em lang
thang đ ng ph Hà N i. T p chí Xã h i h c, s 2. 1994, tr 37- 41

B n quy n thu c Vi n Xã h i h c www.ios.org.vn