Hướng dẫn ôn thi kinh tế chính trị 2

HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN

5

13. TĐCH LY TÛ BẪN LÂ GỊ? NHÛÄNG NHÊN TƯË NÂO ẪNH HÛÚÃNG ÀÏËN QUY MƯ TĐCH LY TÛ
BẪN? THÏË NÂO LÂ TĐCH T, TÊÅP TRUNG VÂ CÊËU TẨO HÛÄU CÚ CA TÛ BẪN? ..........................40
14. THÏË NÂO LÂ TÌN HOÂN VÂ CHU CHUÍN CA TÛ BẪN? NHÛÄNG NHÊN TƯË NÂO LÂM
TÙNG TƯËC ÀƯÅ CHU CHUÍN TÛ BẪN? NGHƠA THÛÅC TIÏỴN CA VIÏÅC NGHIÏN CÛÁU VÊËN ÀÏÌ
NÂY? .............................................................................................................................................................43
15. THÏË NAÂO LAÂ LÚÅI NHUÊÅN VAÂ TYÃ SUÊËT LÚÅI NHUÊÅN? CHUÁNG CỐ QUAN HÏÅ GỊ VÚÁI GIẤ TRÕ
THÙÅNG DÛ VÂ T SËT GIẤ TRÕ THÙÅNG DÛ? .....................................................................................45
16. TÛ BẪN THÛÚNG NGHIÏÅP VÂ TÛ BẪN CHO VAY ÀÛÚÅC HỊNH THÂNH NHÛ THÏË NÂO? BẪN
CHÊËT CA LÚÅI NHÅN THÛÚNG NGHIÏÅP VÂ LÚÅI TÛÁC LÂ GỊ? .......................................................47
17. CẤC HỊNH THÛÁC ÀÕA TƯ CH ËU VÂ BẪN CHÊËT CA ÀÕA TƯ TÛ BẪN CH NGHƠA (R) LÂ
GỊ? NGHƠA CA VIÏÅC NGHIÏN CÛÁU ÀÕA TƯ ÀƯËI VÚÁI VIÏÅC GIẪI QUËT CẤC VÊËN ÀÏÌ RÅNG
ÀÊËT? .............................................................................................................................................................49
18. THÏË NÂO LÂ CƯNG TY CƯÍ PHÊÌN VÂ THÕ TRÛÚÂNG CHÛÁNG KHOẤN? VAI TRÔ CA CHNG
TRONG NÏÌN KINH TÏË HÂNG HỐA?........................................................................................................51
19. VỊ SAO CỐ SÛÅ CHUÍN BIÏËN TÛÂ CH NGHƠA TÛ BẪN TÛÅ DO CẨNH TRANH SANG CH
NGHƠA TÛ BẪN ÀƯÅC QUÌN? CẤC HỊNH THÛÁC CH ËU VÂ BẪN CHÊËT KINH TÏË CA CH
NGHƠA TÛ BẪN ÀƯÅC QUÌN LÂ GỊ? ......................................................................................................52
20. NGUN NHÊN CA SÛÅ CHUÍN BIÏËN CH NGHƠA TÛ BẪN THÂNH CH NGHƠA TÛ BẪN
ÀƯÅC QUÌN NHÂ NÛÚÁC? ÀÙÅC TRÛNG, NHÛÄNG HỊNH THÛÁC BIÏÍU HIÏÅN VÂ CÚ CHÏË ÀIÏÌU
TIÏËT NÏÌN KINH TÏË CA CH NGHƠA TÛ BẪN ÀƯÅC QUÌN NHÂ NÛÚÁC? .....................................54
21. CHÛÁNG MINH RÙÇNG TIÏËN LÏN CH NGHƠA XẬ HƯÅI LÂ QUẤ TRỊNH PHẤT TRIÏÍN LÕCH SÛÃ
TÛÅ NHIÏN....................................................................................................................................................57
22. TĐNH TÊËT ËU KHẤCH QUAN VÂ THÛÅC CHÊËT CA THÚÂI K QUẤ ÀƯÅ LÏN CH NGHƠA XẬ
HƯÅI? ..............................................................................................................................................................59
23. QUẤ ÀƯÅ LÏN CH NGHƠA XẬ HƯÅI BỖ QUA CHÏË ÀƯÅ TÛ BẪN CH NGHƠA VÂ CHÙÅNG
ÀÛÚÂNG ÀÊÌU TIÏN CA THÚÂI K QUẤ ÀƯÅ ÚÃ NÛÚÁC TA. ....................................................................62
24. TĐNH TÊËT ËU KHẤCH QUAN, ÀÙÅC ÀIÏÍM VÂ XU HÛÚÁNG VÊÅN ÀƯÅNG CÚ BẪN CA NÏÌN

KINH TÏË HÂNG HỐA TRONG THÚÂI K QUẤ ÀƯÅ ÚÃ NÛÚÁC TA?...........................................................65
25. NHÛÄNG ÀIÏÌU KIÏÅN, PHÛÚNG HÛÚÁNG VÂ NHÛÄNG GIẪI PHẤP MÊËU CHƯËT ÀÏÍ PHẤT TRIÏÍN
KINH TÏË HÂNG HỐA ÚÃ NÛÚÁC TA TÛÂ NAY ÀÏËN NÙM 2000. ...............................................................69




PTS. NGUỴN VÙN HẪO

6

26. SÛÅ CÊÌN THIÏËT KHẤCH QUAN VÂ LÚÅI ĐCH CA SÛÅ TƯÌN TẨI NÏÌN KINH TÏË CỐ NHIÏÌU
THÂNH PHÊÌN? ÀÙÅC ÀIÏÍM CA CẤC THÂNH PHÊÌN KINH TÏË? ........................................................71
27. THÏË NÂO LÂ XẬ HƯÅI HỐA NÏÌN SẪN XËT TRÏN THÛÅC TÏË? ÀÙÅC ÀIÏÍM VÂ NƯÅI DUNG XẬ
HƯÅI HỐA NÏÌN SẪN XËT TRONG THÚÂI K QUẤ DƯÅ? ........................................................................74
28. CÚ SÚÃ VÊÅT CHÊËT - K THÅT CA CH NGHƠA XẬ HƯÅI LÂ GỊ? ...............................................76
29. NƯÅI DUNG CH ËU CA CƯNG NGHIÏÅP HỐA, HIÏÅN ÀẨI HỐA ÚÃ NÛÚÁC TA LÂ GỊ? NỐ
ÀÛÚÅC BIÏÍU HIÏÅN ÚÃ CHÙÅNG ÀÛÚÂNG ÀÊÌU CA THÚÂI K QUẤ ÀƯÅ NHÛ THÏË NÂO? NHÛÄNG
ÀIÏÌU KIÏÅN CÊÌN THIÏËT ÀÏÍ CƯNG NGHIÏÅP HỐA, HIÏÅN ÀẨI HỐA LÂ GỊ? .......................................77
30. LÚÅI ĐCH KINH TÏË LÂ GỊ? VAI TRÔ VÂ MƯËI QUAN HÏÅ GIÛÄA LÚÅI ĐCH CẤ NHÊN VÚÁI LÚÅI ĐCH
TÊÅP THÏÍ VÂ LÚÅI ĐCH XẬ HƯÅI...................................................................................................................80
31. NHÛÄNG NGUN TÙỈC PHÊN PHƯËI VÂ CẤC HỊNH THÛÁC THU NHÊÅP CH ËU TRONG
THÚÂI K QUẤ ÀƯÅ. ......................................................................................................................................82
32. CÚ CHÏË KINH TÏË LÂ GỊ? CẤC BƯÅ PHÊÅN CÊËU THÂNH CA NỐ? THÏË NÂO LÂ CÚ CHÏË THÕ
TRÛÚÂNG CỐ SÛÅ QUẪN L CA NHÂ NÛÚÁC?........................................................................................85
33. VAI TRÔ VÂ CHÛÁC NÙNG KINH TÏË CA NHÂ NÛÚÁC?..................................................................87
34. ÀÙÅC ÀIÏÍM VÂ NƯÅI DUNG CA KÏË HOẨCH HỐA ÚÃ NÛÚÁC TA TRONG THÚÂI K QUẤ ÀƯÅ?
PHÛÚNG HÛÚÁNG ÀƯÍI MÚÁI CH ËU TRONG KÏË HOẨCH HỐA? .....................................................90
35. THÏË NÂO LÂ HẨCH TOẤN KINH TÏË? TẤC DNG VÂ NHÛÄNG NGUN TÙỈC CÚ BẪN CA
HẨCH TOẤN KINH TÏË? .............................................................................................................................92

HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN

7

LÚÂI NHÂ XËT BẪN

Àïí phc v viïåc giẫng dẩy vâ hổc têåp cấc bưå mưn L lån chđnh trõ
Mấc Lïnin trong hïå thưëng trûúâng Àẩi hổc, cao àùèng vâ trung hổc
chun nghiïåp, nhâ xët bẫn Àẩi hổc qëc gia Hâ Nưåi tấi bẫn, cố sûãa
chûäa vâ bưí sung cën Hûúáng dêỵn ưn thi mưn Kinh tïë chđnh trõ Mấc Lïnin.
Sấch do Trung têm bưìi dûúäng cấn bưí giẫng dẩy l lån Mấc Lïnin vâ tû tûúãng Hưì Chđ Minh, Nhâ xët bẫn Tû tûúãng - Vùn hoấ
trûúác àêy tưí chûác biïn soẩn vâ Nhâ xët bẫn Chđnh trõ qëc gia tấi
bẫn.
Sấch àûúåc trịnh bây dûúái dẩng hỗi - àấp vúái nưåi dung àẫm bẫo
tđnh hïå thưëng, cố trổng àiïím, sất u cêìu ca chûúng trịnh bưå mưn
Kinh tïë chđnh trõ Mấc - Lïnin. Theo tinh thêìn àưíi múái ca Àẩi hưåi
lêìn thûá VII vâ lêìn thûá VIII ca Àẫng Cưång sẫn Viïåt Nam.
Àêy lâ cưng trịnh ca têåp thïí tấc giẫ gưìm: PTS. Nguỵn Vùn
Hẫo (ch biïn), Nguỵn Vùn Bđch, Nguỵn Mêåu Vêën, Nguỵn
Trổng Lêm, giấo sû V Hûäu Ngoẩn.
Chng tưi rêët mong nhêån àûúåc kiïën phï bịnh ca bẩn àổc àïí
nêng cao chêët lûúång sấch.

Thấng 3 nùm 2000
NHÂ XËT BẪN ÀẨI HỔC QËC GIA HÂ NƯÅI

PTS. NGUỴN VÙN HẪO

8

1 Kinh tïë chđnh trõ hổc ra àúâi vâ phất triïín nhû thïë nâo? Trịnh
bây àưëi tûúång vâ phûúng phấp nghiïn cûáu ca kinh tïë chđnh trõ Mấc
- Lï nin.
1. Kinh tïë chđnh trõ lâ khoa hổc nghiïn cûáu mưëi quan hïå giûäa
ngûúâi vúái ngûúâi trong quấ trịnh sẫn xët, phên phưëi, trao àưíi vâ
tiïu dng ca cẫi vêåt chêët vâ cấc quy låt chi phưëi chng úã cấc giai
àoẩn phất triïín khấc nhau ca xậ hưåi.
Nhûäng tû tûúãng kinh tïë ca loâi ngûúâi àậ xët hiïån rêët súám.
Nhûng vúái tû cấch lâ mưåt khoa hổc àưåc lêåp, kinh tïë chđnh trõ ra àúâi
mån hún; nố xët hiïån vâo thúâi k hịnh thânh phûúng thûác sẫn
xët tû bẫn ch nghơa, hịnh thânh thõ trûúâng dên tưåc vâ biïíu hiïån
lúåi đch ca giai cêëp tû sẫn àang lïn.
Kinh tïë chđnh trõ cố nhiïìu hïå thưëng l lån, quan àiïím, cố nhiïìu
trûúâng phấi, trâo lûu khấc nhau.
- Ch nghơa trổng thûúng lâ trûúâng phấi hịnh thânh àêìu tiïn
ca kinh tïë chđnh trõ. Nố xët hiïån vâo àêìu thïë k XVI úã chêu Êu thúâi k ch nghơa tû bẫn múái phất sinh, vúái àẩi biïíu àiïín hịnh lâ
T.Men, nhâ kinh tïë hổc ngûúâi Anh. Gổi lâ ch nghơa trổng thûúng
vị ngûúâi theo hổc thuët nây coi ngìn gưëc ca cẫi xậ hưåi khưng
phẫi do sẫn xët mâ do bn bấn tẩo ra vâchó cố lao àưång trong
thûúng nghiïåp, trûúác hïët lâ trong ngoẩi thûúng, múái cố khẫ nùng
tđch ly ca cẫi. Ngûúâi theo ch nghơa trổng thûúng coi vâng bẩc lâ
tiïu biïíu cho sûå giâu cố ca àêët nûúác vâ lâm giâu cho qëc gia,
chung quy lâ sûå tđch ly nhiïìu tiïìn. Hổ ch trûúng cêìn phẫi sûã

dng quìn lûåc nhâ nûúác àïí phất triïín kinh tïë ngoẩi thûúng.
- Ch nghơa trổng nưng lâ mưåt trûúâng phấi àùåc biïåt xët hiïån úã
Phấp vâo giûäa thïë k XVIII. Cấc àẩi biïíu xët sùỉc ca trûúâng phấi
nây lâ Ph.Kïnï, Tuëcgư.
Ch nghơa trổng nưng coi nưng nghiïåp lâ ngânh duy nhêët tẩo ra
giấ trõ thùång dû (hổ gổi lâ sẫn phêím thùång dû) vâ chó cố lao àưång




HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN

9

nưng nghiïåp múái lâ lao àưång sẫn xët. Ngûúâi theo ch nghơa trổng
nưng phï phấn ch nghơa trổng thûúng, hổ chûáng minh thûúng
nghiïåp khưng sinh ra ca cẫi, gổi tiïìn lâ ca cẫi khưng sinh lúåi.
Cưng lao to lúán ca nhûäng ngûúâi theo ch nghơa trổng nưng lâ lêìn
àêìu tiïn, hổ chuín viïåc nghiïn cûáu ngìn gưëc giấ trõ thùång dû tûâ
lơnh vûåc lûu thưng sang lơnh vûåc sẫn xët. Hổ lâ nhûäng ngûúâi àêìu
tiïn phên biïåt tû bẫn cưë àõnh vâ tû bẫn lûu àưång, biïët àùåt vêën àïì b
àùỉp cấc ëu tưë ca tû bẫn cưë àõnh. Trûúác Mấc, hổ cng lâ ngûúâi àêìu
tiïn, duy nhêët àûa ra àûúåc sú àưì tấi sẫn xët vâ lûu thưng tưíng sẫn
phêím xậ hưåi, biïíu hiïån têåp trung trong "biïíu kinh tïë" cuãa Kh.Kïnï.
- Kinh tïë - chñnh trõ tû sẫn cưí àiïín lâ kinh tïë chđnh trõ tiïën bưå
nhêët, khoa hổc nhêët trûúác C.Mấc. Nố xët hiïån vâo thúâi k ch
nghơa tû bẫn àang phất triïín, cấc mêu thỵn ca xậ hưåi tû sẫn côn
chûa gay gùỉt, lúåi đch cuãa giai cêëp tû saãn àang phuâ húåp vúái sûå phất
triïín lõch sûã. Cấc àẩi biïíu xët sùỉc ca kinh tïë chđnh trõ tû sẫn cưí
àiïín lâ U.Petty, Ph.Kïnï, A.Xmđt, À.Ricấcàư.

Kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn cưí àiïín àậ cố nhûäng cưëng hiïën quan
trổng cho khoa hổc kinh tïë. Nố àậ giẫi quët hóåc àùåt cú súã àïí giẫi
quët nhiïìu vêën àïì quan trổng ca l lån kinh tïë, àùåc biïåt lâ vïì
hổc thuët giấ trõ lao àưång, l lån vïì lúåi nhån, lúåi tûác, àõa tư,
tiïìn tïå, vïì tấi sẫn xët tû bẫn xậ hưåi v.v.. Mưåt trong nhûäng nhûúåc
àiïím lúán ca kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn cưí àiïín lâ phi lõch sûã khi
nghiïn cûáu cấc hiïån tûúång kinh tïë vâ thûúâng chó phên tđch mùåt
lûúång chûá ñt chuá yá mùåt chêët cuãa chuáng.
Nhûäng tû tûúãng, l lån khoa hổc ca kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn
cưí àiïín àûúåc Mấc kïë thûâa, phất triïín khi xêy dûång hïå thưëng khoa
hổc kinh tïë - chđnh trõ ca mịnh.
- Kinh tïë - chđnh trõ Mấc - Lïnin do C.Mấc vâ Ph.Ùngghen sấng
lêåp vâ àûúåc Lïnin phất triïín trong àiïìu kiïån lõch sûã múái. Nố biïíu
hiïån lúåi đch ca giai cêëp cưng nhên vâ nhên dên lao àưång, phuâ húåp




PTS. NGUỴN VÙN HẪO

10

vúái sûå phất triïín ca lûåc lûúång sẫn xët xậ hưåi vâ xu hûúáng phất
triïín ca xậ hưåi loâi ngûúâi.
Trïn cú súã tiïëp thu cố chổn lổc, kïë thûâa cố phï phấn cấc nhên tưë
khoa hổc ca kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn cưí àiïín, C.Mấc vâ
Ph.Ùngghen àậ àûa kinh tïë - chđnh trõ túái àónh cao khoa hổc, àậ
giẫi quët mưåt cấch triïåt àïí vâ khoa hổc nhêët l lån giấ trõ sûác lao
àưång - hôn àấ thûã vâng ca cấc hổc thuët kinh tïë. Thânh tûåu vơ àẩi
nhêët ca kinh tïë - chđnh trõ do Mấc vâ Ùngghen sấng lêåp vâ viïåc

phất hiïån giấ trõ thùång dû vâ giẫi quët hoân chónh hổc thuët giấ
trõ thùång dû.
Trong àiïìu kiïån lõch sûã múái, Lïnin àậ phất triïín sấng tẩo l
lån kinh tïë mấcxđt, soẩn thẫo hổc thuët vïì ch nghơa tû bẫn àưåc
quìn, phất hiïån bẫn chêët, cấc àùåc àiïím ch ëu vâ àõa võ lõch sûã
ca nố. Dûåa trïn nhûäng tû tûúãng ca Mấc vâ Ùngghen, Lïnin àậ
xêy dûång cú súã kinh tïë - chđnh trõ xậ hưåi ch nghơa, àùåc biïåt lâ vïì
thúâi k quấ àưå lïn ch nghơa xậ hưåi mâ biïíu hiïån têåp trung úã
Chđnh sấch kinh tïë múái (NEP).
Kinh tïë - chđnh trõ Mấc - Lïnin lån chûáng trïn cú súã khoa hổc
tđnh chêët lõch sûã ca phûúng thûác sẫn xët tû bẫn ch nghơa, tđnh
têët ëu phẫi thay thïë noỏ bựỗng phỷỳng thỷỏc saón xuờởt tiùởn bửồ hỳn,
cao hỳn - phûúng thûác sẫn xët cưång sẫn ch nghơa mâ giai àoẩn
thêëp lâ ch nghơa xậ hưåi.
- Kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn têìm thûúâng xët hiïån trong àiïìu kiïån
mêu thỵn ca xậ hưåi tû sẫn àậ trúã thânh gay gùỉt, cåc àêëu tranh
ca giai cêëp cưng nhên chưëng lẩi giai cêëp tû sẫn ngây câng quët liïåt.
Mùåt khấc, viïåc xët hiïån vâ phưí biïën ca kinh tïë - chđnh trõ mấcxđt àậ
trang bõ v khđ l lån cho giai cêëp cưng nhên, lâm cho cåc àêëu
tranh ca hổ ngây câng cố hiïåu quẫ. Kinh tïë - chđnh trõ tỷ saón tờỡm
thỷỳõng xuờởt hiùồn nhựỗm tũm caỏch xoa dừu, àấnh lẩc hûúáng cåc àêëu
tranh ca giai cêëpcưng nhên, chưëng lẩi l lån kinh tïë mấcxđt, bẫo vïå
lúåi đch ca giai cêëp tû saãn.