Bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Leenin: Chương 3 - Phép biện chứng duy vật

LỚP QTKD 4
MƠN: NHỮNG NGUN LÍ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN

WELCOME TO GROUP 2

By: Nguyễn.T.Hằng

28/09/2018


CHƯƠNG 3:
PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
Phép biện chứng và phép biện chứng duy vật.
Hai nguyên lí cơ bản của phép biện chứng duy vật.
Các cặp phạm trù cơ bản của phép biện chứng duy vật.
Các quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật.
Lý luận nhận thức duy vật biện chứng.


3.4.CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN
CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
CÁC
QUY
LUẬT
CƠ BẢN

QL lượng-chất
QL mâu thuẫn
QL phủ định của phủ định

MLH bản chất, tất nhiên, phổ biến, lặp lại
giữa các mặt, các yếu tố, các thuộc tính bên
trong sự vật hay giữa các sự vật, hiện tượng.
Khái
niệm
KHÁI
LUẬN
CHUNG VỀ
QUY LUẬT

VD:-QL Vạn vật hấp dẫn
-QL bảo toàn khối lượng
-QL bảo toàn năng lượng

Lĩnh vực tác động

Tự nhiên
Xã hội
Tư duy

Phân
loại

Riêng
Phạm vi tác động

Chung
Phổ biến

• Các khái niệm

• Quan hệ biện
chứng giữa
chất và lượng

QUY

LUẬT

LƯỢNG

CHẤT

• Ý nghĩa phương pháp
luận

• Các hình thức
bước nhảy


Là cái vốn có của sự vật, có tính khách quan.

Chất và
lượng
Là 1 phạm trù triết
hoc chỉ tính quy định
khách quan vốn có
của sự vật hiện
tượng; là sự thống

nhất hữu cơ các thuộc
tính làm cho sv là nó(
khơng phải là cái
khác)

Chất

CÁC
KHÁI
NIỆM
Lượng

Là 1 phạm trù triết
học chỉ tính quy
định khách quan
vốn có của sv về
mặt số lượng, quy
mơ, trình độ, nhịp
điệu của sự vận
động và phát triển
như thuộc tính của
sv.

=> Vai trò: Vạch ra cách thức vận động, phát
triển của sự vật TG.



VD của CHẤT:
• Chất của một người cụ thể chỉ được bộc lộ thông qua mối

quan hệ với người khác .
Ví dụ: Anh A sống tốt vì anh A giúp đỡ mọi người .
• Chất của sự vật bộc lộ thơng qua những thuộc tính của nó
Ví dụ: ngồi những thuộc tính giống lồi vật con người có
thuộc tính khác với loài vật là: Biết chế tạo và sử dụng cơng cụ
lao động .
• Chất của sự vật khơng chỉ quy định bởi chất của các yếu tố
cấu thành mà cịn tạo bởi phương thức liên kết .
Ví dụ: cũng là các phân tử các bon nhưng phương thức liên kết
của than trì khác với phương thức liên kết của kim cương
=> KL: Chất và sự vật có mối quan hệ chặt chẽ,Không tách rời
nhau.


VD của LƯỢNG:
• Có thể xác định lượng bằng những đơn vị đo lường cụ thể,
chính xác như: chiều dài, khối lượng

• Những tính quy định về lượng chỉ biểu thị dưới dạng cụ thể,
khái quát như: trình độ, sự giác ngộ cách mạng của 1 người;
trình độ phát triển của 1 xã hội; tình cảm của con người


VD các câu Ca Dao- Tục Ngữ Việt Nam :
1.Một cây làm chẳng nên non 
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao 
2.Góp gió thành bão
góp cây thành rừng
 
3.Chín q hóa nẫu

 
4.Có chí thì nên 
5.Có cơng mài sắt có ngày nên kim 
6.Nước chảy đá mòn


Biến đổi dần dần tới 1
mức độ nhất định
=> Thay dổi về chất

Thống nhất

MỐI QUAN HỆ BIỆN
CHỨNG GIỮA LƯỢNGCHẤT

Chất mới ra đời
=> lượng mới
phát triển

Tính phổ biến của quy
luật:
Diễn ra trên tất cả các
lĩnh vực


THỐNG NHẤT
như thế nào?

LƯỢNG

Chất và Lượng là 2 mặt cấu thành của
1 sự vật, hiện tượng.
Chất không tách rời Lượng và ngược
lại.
Lượng và Chất tồn tại, tác động qua
lại với nhau.

SỰ THỐNG NHẤT

CHẤT


Theo Ph.Ăngghen: “Mọi chất lượng đều có vơ vàn những
mức độ khác nhau về số lượng, thí dụ những màu sắc, độ
cứng và độ mềm, độ bền… và mặc dù các mức độ ấy khác
nhau về chất nhưng chúng đều có thể đo được và nhận thức
được”
VD: Trong bậc học của Việt Nam,học sinh từ lớp 1 đến 12
vẫn là học sinh =>Mối liên hệ chặt chẽ giữa chất và lượng


BIẾN ĐỔI

LƯỢNG

CHẤT MỚI
LƯỢNG MỚI

LƯỢNG
PHÁ VỠ

CHẤT CŨ

MÂU
THUẪN
GIẢI
QUYẾT

LƯỢNG MỚI BIẾN
ĐỔI PHÁ VỠ CHẤT
KÌM HÃM

Q trình liên tục diễn ra => phương thức phổ biến


• Bất kì sự vật nào cũng là thể thống nhất
của 2 mặt : lượng và chất. Chúng gắn bó
hữu cơ , quy định lẫn nhau.Trong đó:
lượng thường xuyên biến đổi, chất tương
đối ổn định.Lượng biến đổi đến một mức
độ nhất định sự vật chuyển hóa, chất mới
ra đời thay thế chất cũ
• Sự chuyển hố có thể diễn ra sau một q
trình tích luỹ những thay đổi về lượng
trong một khoảng giới hạn nhất định, mới
dẫn tới sự thay đổi về chất .


- Độ là một phạm trù triết học, để chỉ khoảng giới hạn mà trong
đó, sự thay đổi về lượng chưa làm thay đổi căn bản về chất của
sự vật .

Phạm trù Độ cũng nói lên sự thống nhất giữa chất và
lượng của sự vật.
• VD1 : Trạng thái ("chất") của nước tương ứng với nhiệt độ to C
("lượng") của nó. Trong khoảng OoC
=> khoảng từ OoC đến 100oC là đo tồn tại của nước ở trạng thái
lỏng. (Lưu ý : phạm trù độ trong triết học khác với khái niệm độ
trong đời sống hằng ngày). Tại điểm giới hạn (trong VD trên là
OoC và 100oC).
• VD2: Học sinh => sinh viên
Cần: tri thức + đạo đức
=> Lượng biến đổi chất biến đổi phải có điều kiện.


•Độ tiếp tục biến đổi tới một
giới hạn nhất định để làm thay
đổi về chất, sự thay đổi tại điểm
tới hạn gọi là Điểm nút - Điểm
nút là một phạm trù triết học
dùng để chỉ thời điểm mà tại
đó, sự thay đổi về lượng đủ để
làm thay đổi về chất của sự
vật .


Chất mới ra đời thì lượng mới
phát triển như thế nào?

Vật mới ra đời => chất mới quy định
1 lượng mới tương ứng về : quy mơ,
tốc độ, trình độ…=> thiết lập sự

thống nhất giữa chất và lượng ở trình
độ mới.


VD: Nước ở trạng thái lỏng với V= 1 lít =1dm3
cịn tt khí thì V lớn hơn => vận tốc phân tử lớn hơn


- Sự vật phát triển thông qua những độ khác
nhau, do đó tạo thành một đường nút của
những quan hệ về độ trong quá trình phát
triển. Tại điểm nút, sự thay đổi vế chất của
sự vật được gọi là bước nhảy .
- Bước nhảy là một phạm trù triết học dùng
để chỉ sự chuyển hoá về chất của sự vật.
Sự chuyển hoá được thực hiện là do sự
thay đổi về lượng trước đó của sự vật gây
ra



Là bước
nhảy làm
thay đổi về
chất toàn
bộ sự vật
Là bước
nhảy làm
thay đổi về
chất từng

bộ phận
của sự vật

• Bước nhảy
tồn bộ
• Bước nhảy
cục bộ

CÁC HÌNH
THỨC BƯỚC
NHẢY


• Bước nhảy khác nhau về tốc độ,nhịp điệu gồm :
+ Bước nhảy đột biến là bước nhảy thay đổi về chất sự
vật trong thời gian ngắn làm thay đổi chất của toàn bộ
kết cấu sự vật
VD: lượng uranium 235 đuợc tăng đến giới hạn nhất
định sẽ tạo ra vụ nổ nguyên tử
+ Bước nhảy dần dần là bước nhảy được thực hiện từ từ
từng bước = cách tích lũy dần dần những nhân tố của
chất mới và những nhân tố của chất cũ dần dần mất đi .
VD: Từ chất của 1 sinh viên sang chất của 1 cử nhân
phải có q trình tích lũy kiến thức lâu dài suốt 4 năm .


VD1 : Vụ nổ nguyên tử ,1 biến cố cách mạng , bước nhảy
dần dần là bước nhảy làm thay đổi về chất sự vật trong thời
gian dài.

VD2 : Sự tiến hóa về lồi , 1 cuộc cách mạng xã hội,
bước nhảy dần dần là bước nhảy làm thay đổi về chất sự vật
trong thời gian dài.