Đại học Văn hóa Hà Nội 60 năm xây dựng, đổi thay và phát triển

Số chuyên đề Kỷ niệm 60 năm
thành lập Trường ĐHVHHN

ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
60 NĂM XÂY DỰNG, ĐỔI THAY VÀ PHÁT TRIỂN
NGUYỄN VĂN CẦN

Tóm tắt
Trải qua 60 năm xây dựng và phát triển, cùng với sự đổi thay của đất nước, Trường Đại học Văn hoá
Hà Nội cũng diễn ra nhiều thay đổi không chỉ về tên gọi, cơ sở vật chất, cơ cấu tổ chức, đội ngũ cán bộ
giảng viên, lượng người học, mà còn là sự thay đổi về các ngành đào tạo, cấp đào tạo và sự đổi mới
về loại hình, chương trình, phương thức đào tạo, hoạt động nghiên cứu khoa học… Có được kết quả
đó là nhờ sự cố gắng của các thế hệ cán bộ, giảng viên, sinh viên và sự quan tâm của Đảng, Nhà nước,
mà trực tiếp là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, đối với sự nghiệp đào tạo của nhà trường. Thành tựu
và giá trị thu được sẽ là nguồn lực và hành trang để nhà trường tiếp tục kế thừa và phát huy trong xây
dựng, phát triển thời gian tới.
Từ khóa: Đại học Văn hố Hà Nội, lịch sử 60 năm, cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên, đào tạo,
nghiên cứu khoa học
Abstract
During 60 years of construction and development, along with the changes of the country, the Hanoi
University of Culture has made many changes not only in terms of names, facilities, organizational
structure, personnel, number of students but also in terms of majors, training levels and innovations in
training types, programs, methods and scientific research activities ... Achieving results in the past 60
years is thanks to the efforts of generations of officials, lecturers and students as well as the attention of
the Party and the State, directly the Ministry of Culture, Sports and Tourism for the training of university.
Achievements and gained values will be the motivation of the university to continue to inherit and
promote in building and developing in the future.
Keywords: Hanoi University of Culture, 60 years of history, facilities, personnel, education, scientific
research
Đặt vấn đề
ó một sự trùng lặp ngẫu nhiên mang

tính lịch sử, cách đây vừa trịn 60
năm, vào đúng ngày kỷ niệm thành
lập Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh
26/3/1959, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội (lúc
đó là Trường Cán bộ văn hóa) được thành lập.
Lịch sử là những sự kiện đã diễn ra và qua
đi. Với mỗi con người, khi đến 60 tuổi, dù tích
lũy được nhiều kinh nghiệm sống, song khơng
cịn trẻ nữa, thể lực và trí nhớ giảm sút, nhưng
với Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, 60 năm
là chặng đường xây dựng, phát triển, trưởng
thành, đổi mới và hướng về tương lai.

C

Số 27 - Tháng 3 - 2019

1. Những đổi thay qua 60 năm
Nhìn lại lịch sử 60 mùa xuân qua, Trường có
biết bao sự đổi thay từ tên gọi, cơ sở vật chất,
đội ngũ cán bộ giảng viên đến quy mơ, các loại
hình đào tạo, chương trình đào tạo…
1.1. Đổi thay về tên gọi và chức năng,
nhiệm vụ
Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ được giao
và sự phát triển của nhà trường, tên gọi của
Trường cũng thay đổi theo từng giai đoạn: Từ
năm 1959 đến năm 1960, theo Quyết định số
134/VH-QĐ của Bộ Văn hóa, Trường mang tên
Trường Cán bộ văn hóa với nhiệm vụ là bồi

dưỡng kiến thức, chính trị và nghiệp vụ cho

VĂN HĨA
NGHIÊN CỨU

13


VĂN HĨA
NGHIÊN CỨU

cán bộ văn hóa; từ tháng 8 năm 1960 đến năm
1977, theo Quyết định số 127/VH-QĐ của Bộ
Văn hóa, Trường đổi tên thành Trường Lý luận
và Nghiệp vụ; từ ngày 5/9/1977 đến năm 1982,
theo Quyết định số 246/CP của Thủ tướng
Chính phủ, Trường được nâng cấp thành
Trường Cao đẳng nghiệp vụ Văn hóa với chức
năng đào tạo cao đẳng các ngành nghiệp vụ
văn hóa; và từ 4/9/1982 đến nay, theo Quyết
định số 228/TC-QĐ của Thủ tướng Chính phủ,
Trường mang tên Trường Đại học Văn hóa Hà
Nội với chức năng đào tạo các cán bộ thư viện,
cán bộ bảo tồn bảo tàng, phát hành sách, văn
hóa du lịch và những người tổ chức hoạt động
văn hóa (4).
1.2. Đổi thay về cơ sở vật chất
Điều dễ nhận thấy nhất là sự thay đổi về cơ
sở vật chất của nhà trường. Khi mới thành lập và
những năm 60 của thế kỷ XX, Trường chỉ có vài

dãy nhà cấp bốn cho khu làm việc của Ban Giám
hiệu, các khoa, phòng ban, hội trường, nhà ăn
tập thể được xây tường gạch và lợp ngói, cịn lại
khu phịng học là nhà tranh vách nứa.
Trong thời gian chống chiến tranh của Đế
quốc Mỹ đánh phá miền Bắc, hai lần Trường
phải đi sơ tán tại xã Tam Sơn và Hồng Phong,
huyện Yên Dũng (Bắc Giang) và xã Bỉnh Di,
huyện Lập Thạch (Vĩnh Phúc). Ngày ấy, khi cịn
là học sinh của Trường, tơi vẫn nhớ như in, điều
kiện học tập ở nơi sơ tán cực kỳ khó khăn, cơ
sở vật chất, sinh hoạt thiếu thốn, phương tiện
học tập thật đơn giản chủ yếu là bàn ghế, bảng
đen, phấn trắng, tài liệu in roneo. Thầy trò
dựng lán làm lớp học ven đồi dưới các lùm cây
tre, bạch đàn, cọ; cùng nhau đào hầm trú ẩn
và giao thông hào dẫn đến lớp học, đào giếng
lấy nước sinh hoạt. Bữa ăn của cán bộ, giảng
viên và sinh viên tại bếp ăn tập thể khá đạm
bạc, chủ yếu là bột mỳ, bo bo, rau muống nấu
với lạc giã nhỏ, thi thoảng mới có gạo và đậu
phụ kho. Song thời kỳ này đã để lại tình cảm
thắm đượm giữa tình thầy trị cũng như đối với
nhân dân địa phương. Nhân dân đùm bọc che
chở, cho cán bộ, giáo viên và sinh viên ở cùng
14

Số 27 - Tháng 3 - 2019

trong nhà mình, nhường đất để dựng lán làm

lớp học và phòng làm việc. Thầy trò vừa lên
lớp, vừa tham gia giúp dân đắp đê, chống lụt,
gặt lúa, trồng khoai, thường xuyên tổ chức các
buổi biểu diễn nghệ thuật quần chúng, tuyên
truyền giới thiệu sách báo, vận động nhân dân
thực hiện nếp sống văn hóa thời chiến.
Sau này có dịp cùng cán bộ đồn trường
đưa sinh viên lên hoạt động tình nguyện tại hai
địa điểm Trường sơ tán thời chống Mỹ, gặp lại
những người đã từng quen cũ ở địa phương,
họ vẫn nhắc lại những kỷ niệm thật tốt đẹp và
sâu sắc về nhà trường.
Sau giải phóng miền Nam, thống nhất đất
nước, Trường về lại địa chỉ cũ như hiện nay.
Khu làm việc và các phòng học dần dần thay
bằng nhà gạch cấp bốn và xóa hẳn tình trạng
nhà tranh khi Trường được nâng cấp lên cao
đẳng. Từng bước Trường được đầu tư xây dựng
cơ sở vật chất khang trang hơn, đầu tiên là khu
ký túc xá sinh viên 5 tầng, đến khu làm việc cao
tầng của Ban Giám hiệu và các phòng, khoa
của dãy nhà A hiện nay, dãy nhà của Trường
Viết văn Nguyễn Du, giảng đường khu B, nhà
văn hóa, thư viện, hội trường, nhà thể chất, ký
túc xá cho sinh viên nước ngoài… Đến nay,
qua nhiều lần sửa chữa và nâng cấp, Trường đã
có cảnh quan và diện mạo hồn tồn mới, đẹp
mắt, có cây xanh và cỏ hoa được trồng tỉa, có
tượng đài các danh nhân văn hóa. Các trang
thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy, nghiên

cứu của cán bộ, giảng viên, việc học tập của
sinh viên trên giảng đường khá đồng bộ và
tương đối hiện đại. Trung tâm Thông tin - Thư
viện được đầu tư trang bị kho tài liệu phong
phú bao gồm hệ thống sách giáo khoa, giáo
trình, sách chuyên khảo, tài liệu tra cứu…
Nhiều sinh viên cũ tốt nghiệp mấy chục
năm trước, nay có dịp trở lại Trường, không
khỏi ngạc nhiên về sự thay đổi môi trường
cảnh quan của nhà trường.
1.3. Đổi thay về đội ngũ cán bộ giảng viên
Điều đặc biệt hơn là sự thay đổi về đội ngũ
cán bộ giảng viên cũng như trình độ năng lực


Số chuyên đề Kỷ niệm 60 năm
thành lập Trường ĐHVHHN

chuyên môn của họ. Ngày Trường mới thành
lập, số cán bộ khoảng vài ba chục người, chủ
yếu là giảng viên dạy các mơn chính trị Mác
Lênin cùng với các cán bộ văn hóa được điều
về giảng dạy chun mơn nghiệp vụ. Từ những
năm 1960 - 1980, Trường mới chỉ có ít giảng
viên trình độ trên đại học. Đến nay, riêng giảng
viên và nghiên cứu viên đã gần 200 người, hầu
hết có trình độ trên đại học, hàng chục phó
giáo sư, hơn 40 tiến sĩ được đào tạo từ nhiều
nguồn khác nhau: trong nước, ngoài nước. Đội
ngũ cán bộ quản lý từ trưởng, phó các khoa,

phịng, viện nghiên cứu đến Ban Giám hiệu
đều có học hàm, học vị.
Là người có 40 năm liên tục giảng dạy và
tham gia công tác quản lý của Trường, bản
thân tơi có may mắn được tiếp xúc và làm việc
với nhiều đồng chí từng là hiệu trưởng nhà
trường, song đây là lần đầu tiên vào năm thứ
60, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Hà
Nội là cán bộ nữ, nguyên là cựu sinh viên và có
nhiều năm giữ cương vị trưởng khoa, phịng
chun mơn của trường. Phụ nữ có thế mạnh
riêng, họ có thể làm được những điều diệu kỳ
trong công tác lãnh đạo, quản lý.
1.4. Đổi thay trong hoạt động đào tạo
Một sự thay đổi có tính chất căn bản là sự
thay đổi về số lượng sinh viên, loại hình đào
tạo và cấp đào tạo. Khi mới thành lập, nhà
trường chỉ mở những lớp bồi dưỡng kiến thức
Triết - Mỹ cho cán bộ văn hóa đương chức để
cung cấp cho các tỉnh miền Bắc và chi viện cho
chiến trường miền Nam. Cùng với nhiệm vụ
này, từ năm 1960, Trường đào tạo bốn ngành
nghiệp vụ Thư viện, Phát hành sách, Bảo tàng,
Văn hóa quần chúng bậc trung cấp. Năm 1961,
Trường chiêu sinh lớp đại học đầu tiên ngành
Thư viện. Sau khi tốt nghiệp, một số được giữ
lại làm cán bộ giảng dạy của khoa và trường.
Sau khi được nâng cấp lên bậc cao đẳng,
trường liên tục tổ chức đào tạo sinh viên các
ngành bậc đại học như: Thư viện; Văn hóa quần

chúng; Bảo tàng; Phát hành sách; Viết văn.
Số 27 - Tháng 3 - 2019

Theo nhu cầu của xã hội, cùng với hệ đào
tạo chính quy, từ năm 1981, Trường mở hệ đào
tạo tại chức (nay là vừa làm vừa học). Có những
thời điểm, lượng sinh viên hệ này tương đương
với hệ chính quy. Nhà trường đã liên kết với
hơn 40 tỉnh, thành phố và một số cơ quan ở
Trung ương để mở lớp tại chức. Kết quả đem
lại của loại hình đào tạo này chẳng những góp
phần nâng cao trình độ cán bộ văn hóa tại các
địa phương suốt từ Hà Giang đến tận Cà Mau
mà còn tạo điều kiện để giảng viên đi thực tế,
tiếp cận với các hoạt động văn hóa sống động
khắp mọi vùng miền của đất nước.
Từ năm 1992 - 1993 trở đi, Trường tiếp tục
chiêu sinh và đào tạo sinh viên các ngành mới
như Văn hóa du lịch, Văn hóa dân tộc thiểu số.
Năm vừa qua, Khoa Du lịch đã từng bừng tổ
chức kỷ niệm 25 năm đào tạo Văn hóa du lịch.
Sau một thời gian chuẩn bị về chương trình,
học liệu và các điều kiện khác, được Nhà nước
cho phép, năm 1991, Trường bắt đầu đào tạo
cao học với hai chuyên ngành Thư viện học và
Văn hóa học, và từ năm 2008 đào tạo bậc tiến
sĩ cũng với hai chuyên ngành trên. Mấy năm
gần đây có thêm chuyên ngành Quản lý văn
hóa bậc cao học và tiến sĩ.
Hiện nay, riêng số sinh viên chính quy đạt

trên dưới 5.000 người cùng hơn 300 học viên
cao học, nghiên cứu sinh. Con số này, nếu so
sánh, gấp rất nhiều lần khi Trường mới thành
lập.
Để phục vụ cho nhiệm vụ giảng dạy và
nâng cao chất lượng đào tạo, từ năm 1990,
Trường tổ chức xây dựng lại chương trình đào
tạo đại học, và từ năm 2010 tổ chức đào tạo
theo hệ thống tín chỉ. Nhiều tên khoa, ngành
và chuyên ngành đào tạo thay đổi.
Đến nay, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội có
hàng chục khoa với nhiều chuyên ngành đào
tạo như: Di sản văn hóa; Quản lý văn hóa nghệ
thuật; Xuất bản phát hành; Thơng tin thư viện;
Văn hóa học; Văn hóa dân tộc thiểu số; Du lịch;

VĂN HÓA
NGHIÊN CỨU

15


VĂN HĨA
NGHIÊN CỨU

Viết văn báo chí; Luật; Gia đình và cơng tác xã
hội; Ngơn ngữ và văn hóa quốc tế.
1.5. Đổi thay trong hoạt động nghiên cứu
khoa học
Đào tạo và nghiên cứu khoa học là hai

nhiệm vụ cơ bản và then chốt của một trường
đại học. Thời gian qua hoạt động nghiên cứu
khoa học của giảng viên và sinh viên được
triển khai thường xuyên và ngày càng đi vào
chiều sâu, đã đem lại những kết quả nhất định.
Nhiều bộ giáo trình, tài liệu tham khảo của các
khoa chuyên ngành được biên soạn cơng phu
và xuất bản, đã chấm dứt tình trạng học chay
và thiếu học liệu cho sinh viên, học viên cao
học, nghiên cứu sinh.
Từ khi Viện Văn hóa được sát nhập về
Trường, đội ngũ cán bộ nghiên cứu và hoạt
động nghiên cứu khoa học càng được tăng
cường. Nhiều đề tài nghiên cứu khoa học cấp
Bộ, cấp Trường được nghiệm thu. Trong vòng
mươi năm lại đây, nhà trường tham gia tổ chức
nhiều hội thảo khoa học quốc tế và trong nước
như: “Các trường Đại học Văn hóa, Nghệ thuật
trong thế giới hội nhập”, “Văn hóa trong thế giới
hội nhập”, “Văn hóa trong xây dựng nơng thơn
mới tại Tiền Giang”, “Xây dựng đời sống văn hóa
nơng thơn mới khu vực vùng núi phía Bắc và khu
vực Tây Nguyên”, “Xây dựng đời sống văn hóa
cơng nhân trong các khu cơng nghiệp, khu chế
xuất tại Đồng Nai và các tỉnh miền Đông Nam
bộ”, “Văn hóa biển miền Trung”, “Quản lý hoạt
động du lịch tâm linh trong bối cảnh hiện nay”,
“Dịch vụ thông tin thư viện trong xã hội hiện
đại”… Nhà trường đã xuất bản tập san Thơng
báo khoa học sau đó nâng cấp thành Tạp chí

Nghiên cứu Văn hóa để cơng bố các bài nghiên
cứu của cán bộ, giảng viên và nghiên cứu sinh
về lĩnh vực văn hóa.
2. Những thành tựu đạt được
Nhìn lại 60 mùa xuân qua, mỗi cán bộ
giảng viên và sinh viên không khỏi tự hào về
Trường Đại học Văn hóa Hà Nội - chiếc nơi đào
tạo cán bộ văn hóa của cả nước. Chính địa chỉ
16

Số 27 - Tháng 3 - 2019

tin cậy này đã đào tạo được hàng vạn cán bộ
văn hóa thuộc nhiều chuyên ngành như Thư
viện; Quản lý văn hóa; Bảo tàng; Văn hóa học;
Văn hóa du lịch; Kinh doanh xuất bản phẩm;
Viết văn, báo chí... thuộc các hệ và bậc học
khác nhau khác nhau như bồi dưỡng, chuyên
tu, trung cấp, cao đẳng, đại học hệ chính quy
và vừa làm vừa học, thạc sĩ, tiến sĩ.
Trong số họ, khơng ít người may mắn trên
con đường thăng tiến và quan lộ của mình, đã
trở thành cán bộ quản lý các cục, vụ ở trung
ương; chánh, phó giám đốc các sở Văn hoá,
Thể thao và Du lịch; hiệu trưởng, hiệu phó
trường đại học, lãnh đạo viện nghiên cứu; có
người là giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, văn nghệ
sĩ thành danh, doanh nhân thành đạt trong
lĩnh vực kinh doanh văn hóa phẩm, du lịch;
có người là cán bộ cao cấp trong lực lượng vũ

trang; có người là cán bộ chun mơn bình dị
và cần mẫn làm việc trong các thiết chế văn
hóa như bảo tàng, thư viện, nhà văn hóa, cửa
hàng sách, biên tập viên nhà xuất bản, hướng
dẫn viên du lịch… Họ đều giống nhau một
điểm là được học tập, luyện rèn dưới mái
trường Đại học Văn hóa Hà Nội và trong họ
có sẵn những tiềm năng. Chính các thầy cơ đã
đánh thức những tiềm năng và thắp sáng lên
trong họ ngọn lửa tình u và lịng say mê đối
với sự nghiệp văn hóa.
Có được kết quả đó trước hết là sự đồn
kết, cố gắng vượt bậc, phát huy nội lực của các
thế hệ cán bộ giảng viên, học sinh, sinh viên
nhà trường qua các thời kỳ. Có thể kể đến rất
nhiều tên tuổi các đồng chí trong Ban Giám
hiệu nhà trường, ban chủ nhiệm các khoa, các
phòng ban, các giảng viên, cán bộ viên chức
và sinh viên đã có nhiều đóng góp với nhà
trường trong suốt 60 năm qua. Trong số đó có
người cịn, người mất. Thế hệ hôm nay, nhất
là tuổi trẻ nhà trường luôn ln tri ân và biết
ơn sự đóng góp thầm lặng của họ đối với sự
nghiệp phát triển của Trường.
Đó cịn là sự quan tâm đặc biệt của Đảng và
Nhà nước tới cơng tác đào tạo cán bộ văn hóa


Số chuyên đề Kỷ niệm 60 năm
thành lập Trường ĐHVHHN

của nhà trường, mà trực tiếp là Bộ Văn hoá,
Thể thao và Du lịch (trước đây là Bộ Văn hóa),
Bộ Giáo dục và Đào tạo, Thành ủy Hà Nội. Bộ
chủ quản khơng chỉ quan tâm chỉ đạo, theo sát
tình hình phát triển, chia sẻ những khó khăn
của Trường mà cịn trực tiếp đầu tư xây dựng
cơ sở vật chất, kinh phí, công tác tổ chức cán
bộ... cho Trường.
3. Tiếp tục đổi mới và phát triển
Những thành tựu và giá trị mà Trường Đại
học Văn hóa Hà Nội đạt được trong 60 năm
qua là hết sức q báu và vơ giá. Đó chính là
nguồn lực, là hành trang để chúng ta tiếp tục
phát huy trong xây dựng và phát triển nhà
trường. Thời gian tới, trước hết cần tập trung
nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo, nghiên
cứu khoa học nhằm tạo ra sản phẩm đào tạo
có chất lượng cao phục vụ cho sự nghiệp xây
dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà
bản sắc dân tộc.
Để nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên
cứu khoa học, cần tiếp tục xây dựng và củng
cố đội ngũ giảng viên, đầu tư nâng cấp các
khoa chuyên ngành, tạo ra những con chim
đầu đàn trong các lĩnh vực khoa học ngành
văn hóa; xây dựng mơi trường học thuật trong
nhà trường; mạnh dạn rà soát, đổi mới chương
trình đào tạo theo hệ thống tín chỉ của các
khoa. Chương trình đào tạo hiện nay nhìn

chung cịn dàn trải ra nhiều môn học, thời
lượng học lại ngắn, giờ thực hành q ít. Do
vậy, nên tổ hợp các mơn học lại, tăng cường
thời lượng thực hành nghề nghiệp cho sinh
viên. Đại học Văn hóa Hà Nội là trường đào tạo
chuyên sâu về nghề. Sinh viên ra trường phải
thạo nghề thư viện, nghề bảo tàng, nghề quản
lý văn hóa, nghề du lịch, nghề viết văn, viết
báo, nghề nghiên cứu văn hóa…
Mùa xuân gắn liền với tuổi trẻ, năm nay
Trường tổ chức kỷ niệm 60 năm thành lập vào
đúng ngày thành lập Đồn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh 26/3 - mùa xuân năm Kỷ Hợi
2019. Lịch sử 60 mùa xuân nhìn lại, có thể thấy,
Số 27 - Tháng 3 - 2019

trải qua nhiều đổi thay và phát triển, Trường
Đại học Văn hóa Hà Nội đã ngày càng khẳng
định vị thế, vai trò là cơ sở đào tạo lớn nhất
của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về các lĩnh
vực văn hóa nghệ thuật, cung cấp nguồn nhân
lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thực tiễn
của xã hội, đóng góp tích cực cho ngành, địa
phương và sự phát triển của đất nước.
N.V.C
(PGS.TS.NGƯT, Nguyên Phó Hiệu trưởng
Trường ĐHVHHN)
Tài liệu tham khảo
1. Trường Đại học Văn hoá Hà Nội (2004),
Tuyển tập các cơng trình nghiên cứu kỷ niệm 45

năm thành lập Trường Đại học Văn hóa Hà Nội
1959 - 2004, Hà Nội.
2. Trường Đại học Văn hoá Hà Nội (2009),
Tuyển tập nghiên cứu khoa học kỷ niệm 50 năm
thành lập Trường Đại học Văn hóa Hà Nội 1959 2009, Hà Nội.
3. Trường Đại học Văn hoá Hà Nội (2009),
Tập san sinh viên văn hóa chào mừng thành lập
Trường Đại học Văn hóa Hà Nội 50 năm 1959 2009, Hà Nội.
4. />Ngày nhận bài: 6 - 12 - 2018
Ngày phản biện, đánh giá: 11 - 3 - 2019
Ngày chấp nhận đăng: 20 - 3 - 2019

VĂN HÓA
NGHIÊN CỨU

17