Tài liệu Bài học từ Enron ppt

Bài học từ Enron
Hàng loạt cán bộ quản lý của Tập đoàn năng lượng Enron dính líu đến
gian lận kế toán, giao dịch nội bộ bất hợp pháp. Việc đặt ra các nguyên
tắc kế toán chặt chẽ, chế độ báo cáo hàng quý, quy định trả phí quyền
mua cổ phiếu trước tỏ ra vô hiệu. Nguyên nhân bắt nguồn từ một số
vấn đề - các quy định, quy chế ban hành đã cản trở nhà đầu tư khi
"thôn tính" một công ty được đưa ra các quyết định của mình, luật
thuế bị lách theo hướng tiêu cực…
Một năm trước, tập đoàn Enron thông báo phá sản. Chẳng mấy ai khi đó nghĩ được rằng ngay sau
đó Kmart cũng thông báo phá sản (22/01/2002) rồi đến Global Crossing (28/01/2002), Adelphia
(25/06) và cuối cùng là WorldCom (21/07), vụ phá sản lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ.
Đấy là chưa kể đến liên tiếp các vụ bê bối xảy ra, BristolMyers ( kết quả điều tra cho thấy làm thất
thoát 1 tỷ USD), Qwesst (sử dụng hệ thống swap cắt xén doanh thu 950 triệu USD) và Xerox (buộc
phải khai lại doanh thu trong 5 năm tăng thêm $6 tỷ USD).
Bất ngờ hơn vẫn là chuyện của các vị lãnh đạo chóp bu trong đó phải kể đến Giám đốc điều hành
Andrew Fastow của Enron đã "tỉa" trên 33 triệu USD từ các giao dịch; Giám đốc điều hành Robert
Annuziata của Global Crossing nhận 10 triệu thù lao ký hợp đồng, 4 triệu USD trong các giao dịch
kỳ hạn, và một khoản bảo lãnh khoảng 500.000 USD. Chi sau khi nhậm chức hơn một năm, ông
này đã đút túi 2 triệu USD riêng trong các chuyến công du. Global Crosing là một công ty viễn
thông chưa bao giờ làm ăn có lãi còn bây giờ trở thành công ty vỡ nợ lớn thứ 5 từ xưa tới giờ của
Mỹ.
Thâm hụt ngân quỹ không chỉ thấy ở các công ty mới nổi như E*Trade, với khoản lỗ 241,5 triệu
USD năm 2001 trong khi giám đốc Chris Cotsakos bỏ túi 4,9 triệu USD cho tiền lương và thưởng,
một khoản xoá nợ vay 15 triệu USD và trên 9 triệu USD lợi nhuận từ quỹ hưu. Các công ty lâu
năm như Kmart cũng xảy ra tình trạng tương tự. Chỉ trong một thời gian ngắn điều hành Kmart,
ngài giám đốc Charles Conway cũng kịp bỏ túi 13.2 triệu Usd tiền lương và 4 triệu USD tiền
thưởng. Sau khi đóng cửa một chuỗi siêu thị, Kmart chào đón Mark Schwartz làm tổng giám đốc.
Ông này cũng làm thất thoát gần 11 triệu USD. Kmart phải sa thải 22.000 nhân viên và đóng cửa
gần 300 cửa hàng trong năm nay.
Nhiều học giả cố gắng tìm hiểu nguyên nhân nào khiến hàng loạt các vụ bê bối và đổ bể lại diễn ra
cùng một lúc như vậy. Một số biện pháp cải cách được đưa ra như cho phép các công ty kiểm

toán xếp hạng chất lượng của các công ty, giảm chi phí quản lý, tăng quyền hạn của các công ty
quản lý quỹ đối với chủ sở hữu.
Việc xếp hạng công ty phụ thuộc rất nhiều vào tính trung thực của các công ty kiểm toán. Chi phí
quản lý cao không phải vì thiếu cơ chế quản lý trên thị trường. 75 công ty quản lý quỹ hàng đầu
kiểm soát khoảng 44% thị trường và việc của họ là cá cược vào các công ty và tiến hành thương
lượng trên thị trường. Họ phải đưa ra những dự báo ngắn hạn. Các công ty lớn thường là khách
hàng của các quỹ nắm cổ phiếu của họ. Các công ty quản lý quỹ cũng không muốn mất đi các
khách hàng lớn của mình nên cũng chỉ đưa ra các mức phí hợp lý.
Kẽ hở giúp các vị giám đốc kiếm lời ở đây chính là mức phí quyền mua cổ phiếu của nhân viên ở
mức rất cao và tính độc quyền trong ban quản lý công ty. Một số chuyên gia đã tìm hiểu về vấn đề
này như Warren Buffett và giáo sư Robert Merton người đã được giải Nobel kinh tế năm 1997. Chi
phí trả cho quyền mua cổ phiếu là điều đương nhiên nhưng chi phí này chiếm tỷ lệ quá cao là điều
vô lý.
Thêm vào đó, việc quản lý công ty thiếu đi tính cạnh tranh. Các cổ đông nắm cổ phiếu kiểm soát
công ty biết rằng khả năng linh hoạt trong việc thiết lập lại bộ máy lãnh đạo công ty sẽ đem lại hiệu
quả kinh tế. Trước đây, đã có thời họ có thể ra những quyết định chóng vánh, có khi cuối tuần ra
Từ Enron thành Endrun
quyết định, sáng thứ Hai công ty đã có một ban lãnh đạo mới. Tuy nhiên, điều này trái với các
nguyên tắc bảo vệ công ty. Vì vậy Quốc hội phải thông qua Đạo luật William năm 1968. Đạo luật
này yêu cầu một nhà đầu tư mua trên 5% cổ phần của một công ty phải thông báo với SEC (Uỷ
ban chứng khoán Nhà nước) trong vòng 10 ngày, nêu các thông tin về cổ đông mua lượng cổ
phiếu đó, nguồn vốn mua cổ phiếu và các kế hoạch của họ trong việc quản lý công ty. Đồng thời
việc chào thầu mua đứt phải được thông báo trước ít nhất 20 ngày giao dịch. Đạo luật này dẫn
đến tăng vọt chi phí khi thâu tóm một công ty và làm giảm lợi nhuận của người thâu tóm.
Mặc dù có đạo luật William, việc thâu tóm, sát nhập vẫn diễn ra mạnh. Trong những năm 1985-
1990, tổng số giao dịch thâu tóm thông qua đấu thầu lên tới 140 tỷ USD, riêng trong năm 1988 đã
có 46 cuộc thâu tóm. Tuy nhiên đến năm 1991 chỉ còn 2 giao dịch thâu tóm công ty được thực
hiện. Nguyên nhân của sự suy giảm này là vì trong năm 1990-1991, một số bang như Ohio ban
hành các luật về thâu tóm. Theo luật này, cổ đông thâu tóm công ty thông qua hình thức đấu thầu
thâu tóm sẽ không có quyền bỏ phiếu. Chỉ môt tháng rưỡi sau khi nắm số cổ phiếu kiểm soát, họ

mới có thể giành lại được quyền bỏ phiếu này. Hay như bang Delaware ban hành luật ngăn không
cho cổ đông mua trên 15% cổ phần của một công ty được nắm quyền kiểm soát ít nhất trong 5
năm. Chỉ khi người này nắm được 85% cổ phần của công ty thì mới có được quyền này trước thời
hạn đó. Đến đầu năm 1991, hầu hết các bang đều áp dụng luật giống như của Ohio và Delaware.
Đến năm 1993, luật thuế của Mỹ lại quy định các khoản thanh toán cho Ban giám đốc hàng năm
trên 1 triệu USD sẽ không còn được khấu trừ để tính thuế. Việc này dẫn đến hiện tượng các
khoản thù lao trả cho ban quản lý công ty được biến tướng dưới hình thức hoa hồng trả cho quyền
chọn mua cổ phiếu. Nếu so với những năm 1980, chi phí quyền chọn mua cổ phiếu chỉ chiếm
khoảng 20% chi phí cho quản lý thì đến năm 2000, mức phía này chiếm khoảng 63%.
Giá quyền chọn mua tăng lên tạo nên những động thái tiêu cực. Đối với nhà quản lý, với khả năng
“phù phép” số liệu tài chính, làm cho giá cổ phiếu tăng vọt, khi đó giá quyền mua cũng tăng theo
họ có thể thu về mối lợi khổng lồ. Hành vi gian lận này đã có thể được che đậy bởi tình hình thị
trường giá lên (bull) và sự bùng nổ kinh tế những năm 1990 nhưng cuộc suy thoái và tình hình thị
trường giá xuống (bear) gần đây đã phơi bày tất cả sự thật ra ngoài ánh sáng.
Một bài học lớn rút ra từ vụ Enron đó là sự sụp đổ của các tập đoàn lớn sẽ chỉ chấm dứt khi loại
bỏ được độc quyền trong việc quản lý, kiểm soát, điều hành công ty. Nếu không trong tương lai
vẫn có thể có một Enron thứ hai.
Admin (Theo
www.bwportal.com
)