Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đò trong tác phẩm Người lái đò sông Đà

Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị

Dàn ý Phân tích hình tượng Người lái đị
Dàn ý số 1
I. Mở bài
- Nguyễn Tuân là một tác giả tài hoa, un bác, ln kiếm tìm cái đẹp. Trước cách mạng ơng tìm
kiếm vẻ đẹp trong q khứ, khi cách mạng thành cơng ơng tìm kiếm vẻ đẹp ngay trong cuộc sống hiện
tại. Người lái đị sơng Đà là tùy bút tiêu biểu cho những sáng tác sau cách mạng của ơng.
- Ơng lái đị chính là chất vàng mười đã được thử lửa mà Nguyễn Tuân tìm kiếm, người anh hùng
trong thời kì xây dựng chủ nghĩa xã hội. Liên hệ hình ảnh người anh hùng trong thơ ca Nguyễn Tuân
trước cách mạng (Huấn Cao – Chữ người tử tù)
II. Thân bài
-Cơng việc: lái đị trên sơng Đà, hằng ngày đối diện với thiên nhiên hung bạo.
- Về lai lịch: tác giả xóa mờ xuất thân, tập trung miêu tả ngoại hình để ngợi ca những con người vô
danh âm thầm cống hiến: “tay lêu nghêu như cái sào. Chân ông lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh, ... chất
mun”, đó là ngoại hình khỏe khoắn của con người lao động ln gắn bó với nghề
- Là người có lịng dũng cảm, tình yêu nghề: “giữ mái chèo, nén vết thương, hai chân kẹp chặt lấy
cuống lái”
- Có thể liên hệ đến hình ảnh Huấn Cao – người anh hùng trong quan niệm của Nguyễn Tuân trước
cách mạng để dẫn dắt sang hình tượng ơng lái đị.
- Cơng việc: lái đị trên sơng Đà, hằng ngày đối diện với con thủy quái hung bạo.
- Là người từng trải, hiểu biết và thành thạo trong nghề lái đị: “trên sơng Đà ông xuôi ngược hơn một
trăm lần”, “nhớ tỉ mỉ ... những luồng nước”, “sơng Đà đối với ơng lái đị ấy như một thiên anh hùng
mà ông đã thuộc ... xuống dịng”, ...
- Là người mưu trí dũng cảm, bản lĩnh và tài ba:
●
●

●

Ung dung đối đầu với thác dữ “nén đau giữ mái chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn chèo ...” để phá

trùng vi thạch trận thứ nhất,
Ông lái đị “khơng chút nghỉ tay, nghỉ mắt phá ln vịng vây thứ hai và đổi chiến thuật,
ông ”“nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá, ông đã thuộc quy luật phục kích của lũ đá
nơi ải nước”, động tác điêu luyện “cưỡi đúng ngay trên bờm sóng, phóng thẳng thuyền vào
giữa thác ...”
Là người nghệ sĩ tài hoa: ưa những khúc sơng nhiều ghềnh thác, khơng thích lái đị trên khúc
sông bằng phẳng, coi việc chiến thắng “con thủy quái” là chuyện thường: sau khi vượt thác
nhà đò đốt lửa nướng cơm lam và toàn bàn về chuyện cá anh vũ, cá dầm xanh, ...

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đò
- Khái quát về phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân: là nhà văn tài hoa uyên bác, suốt đời đi tìm cái
đẹp, ln khám phá thế giới ở bình diện văn hóa, thẩm mĩ, ln miêu tả con người trong vẻ đẹp tài
hoa nghệ sĩ.
III. Kết bài
- Nêu cảm nhận về hình tượng nhân vật ơng lái đị: là đại diện cho con người lao động Tây Bắc trong
giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội, là con người vừa có phẩm chất anh hùng vừa tài hoa nghệ sĩ,
chứa đựng chất vàng mười đã qua thử lửa.
- Người lái đị sơng Đà là tùy bút xuất sắc miêu tả chân thực vẻ đẹp vừa hung bạo vừa trữ tình của
thiên nhiên Tây Bắc, giữa nền thiên nhiên nổi bật lên là vẻ đẹp của những người lao động bình dị.

Dàn ý số 2
1. Mở bài:
●
●

Giới thiệu khái quát về Nguyễn Tuân.
Giới thiệu chung về văn bản "Người lái đò sơng Đà".

2. Thân bài:
a. Hình tượng con sơng Đà
●
●

"Chúng thủy giai đông tẩu - Đà giang độc bắc lưu"
Lời đề từ: Khẳng định vẻ đẹp và sự độc đáo của sơng Đà: Mọi dịng sơng đều chảy về hướng
Đơng - Chỉ có sơng Đà chảy theo hướng Bắc. Trên trang văn Nguyễn Tuân, sông Đà đại diện
cho thiên nhiên Tây Bắc và là một sinh thể có hồn, sống động, có tính cách, có tâm hồn, vừa
hùng vĩ hung bạo vừa thơ mộng, trữ tình.

* Sơng Đà hùng vĩ, dữ dội với tính cách hung bạo:
- Vách đá dựng đứng, kì vĩ: cảnh đá bờ sơng dựng vách thành… sang bờ kia.
- Ghềnh Hát Lng hung dữ: nước xơ đá, đá xơ sóng… dễ lật ngửa bụng thuyền ra.
- Hút nước vừa tráng lệ vừa dữ dội: như cái giếng bê tơng… ặc ặc lên như vừa rót dầu sơi.
- Thác đá: nghe như là oán trách… cháy bùng bùng, đá thác từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lịng
sơng… ngỗ ngược, bệ vệ oai phong, hất hàm hiếu chiến.
- Sơng Đà bố trí ba thạch trận trùng trùng điệp điệp, địi tóm lấy mọi con thuyền qua sơng.
* Vẻ đẹp thơ mộng và tính cách trữ tình:
- Hình dáng dịng sơng mềm mại: như cái dây thừng, như mái tóc tn dài…
- Màu nước thay đổi theo mùa: xanh ngọc bích, lừ lừ chín đỏ.
- Sơng Đà gợi cảm, mang vẻ đẹp đa chiều: như cố nhân, như Đường thi,…

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
- Vẻ đẹp đơi bờ: êm ả, ngun sơ, tràn đầy sức sống (cỏ cây, những con vật lành, đàn cá…)
=> Nghệ thuật xây dựng hình tượng sơng Đà: ngơn ngữ điêu luyện, giàu chất tạo hình; so sánh, liên

tưởng độc đáo, táo bạo; tiếp cận con sông dưới phương diện cái đẹp, cái tơi trữ tình dạt dào cảm xúc;
vận dụng tri thức của nhiều lĩnh vực; giọng điệu phóng khống.
=> Ý nghĩa của hình tượng sơng Đà: đại diện cho vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc, đóng vai trị như
bức phơng nền kì vĩ, làm nổi bật tài nghệ chèo đị, vượt thác của ơng đị.
b. Hình tượng người lái đị sơng Đà.
* Vẻ đẹp bình dị của người dân lao động:
- Ơng lái đị sinh ra đã gắn bó với dịng sơng Đà. Tuổi ngồi 70 nhưng thân hình vạm vỡ như chất
sừng mun, giọng nói vẫn khỏe, cặp mắt vẫn tinh tường. Có thể nói ơng lái đị là con người của sơng
nước.
- Ơng là người hiểu biết sâu rộng về dịng sơng:
●

●

●

Đó là một người lái đị lão luyện: “Trên dịng sơng Đà, ơng xuôi, ông ngược hơn một trăm lần
rồi chỉnh tay giữ lái độ sáu chục lần...” trong thời gian hơn chục năm làm cái nghề đầy nguy
hiểm và gian khổ này.
Ông hiểu biết sâu rộng và rất thành thạo, thành thạo đến mức sơng Đà “đối với ơng lái đị ấy,
như một trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc đến cả cái chấm than, chấm câu và những
đoạn xuống dịng. Trên dịng sơng Đà, ơng xi, ơng ngược hơn một trăm lần rồi, chỉnh tay
giữ lái độ sáu chục lần... Cho nên ơng có thể bằng cách lấy mắt mà nhớ tỉ mỉ như đóng đanh
vào lịng tất cả những luồng nước của tất cả những con thác hiểm trở.”
Ơng có trình độ lái đị hết sức điêu luyện và là vị chỉ huy dày dạn kinh nghiệm. Giờ đây khi
đã rời xa nghề chèo đị nhưng ơng vẫn hoài niệm về những ngày tháng gian nan mà vui vẻ đó.

* Là một người nghệ sĩ tài hoa:
- Thủy qi sơng Đà: có diện mạo và tâm địa một thứ kẻ thù số 1, nguy hiểm và hung bạo, đầy cạm
bẫy với những ghềnh, thác, hút nước, sóng nước, với thạch trận trùng điệp, đầy luồng chết chầu chực

nuốt chửng, đập tan con thuyền.
- Người lái đò bước vào cuộc vượt thác giống như vị chỉ huy bước vào trận đánh. Phải đặt nhân vật
vào trong môi trường chiến trận mới có thể bộc lộ hết phẩm chất của người lái đị:
●

●

●

Ơng đị vượt trùng vây thứ nhất: Đá thác hiếu chiến (bệ vệ oai phong, hất hàm), nước thác
làm thanh viện ùa vào đòi bẻ cán chèo, đội thuyền, túm lấy thắt lưng, bóp chặt hạ bộ, ơng cố
nén vết thương, kẹp chặt cuống lái, tiếng chỉ huy vẫn ngắn gọn tỉnh táo.
Ơng đị vượt trùng vây thứ hai: trùng vây thứ 2 tăng thêm cửa tử để đánh lừa con thuyền, cửa
sinh bị bố trí lệch đi, ông đò thay đổi chiến thuật, cưỡi lên thác sông Đà, lái miết một đường
chéo, rảo bơi chèo lên… sấn lên chặt đơi ra để mở đường vào cửa sinh.
Ơng đò vượt qua trùng vây thứ ba: vòng 3 bên phải, bên trái đều là luồng chết, luồng sống ở
giữa bọn đá hậu vệ, ơng đị phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa.. lượn được.

=> Ơng đị là người anh hùng, người nghệ sĩ trong cơng việc chèo đị, vượt thác. Ông đại diện cho con
người Tây Bắc và là chất vàng mười của đất nước ta.

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
3. Kết bài:
Nêu cảm nhận về hình tượng nhân vật ơng lái đị
Xem thêm: Cảm nhận hình tượng người lái đị sơng Đà trong cảnh vượt thác

Dàn ý số 3

I. Mở bài
●
●

Nguyễn Tuân là một trong những cây bút tiêu biểu của văn xi hiện đại. Nói đến ơng, người
ta nghĩ ngay đến một nhà văn tài hoa, uyên bác và có một cách diễn đạt rất độc đáo.
Người lái đị sơng Đà là một tùy bút thành cơng của Nguyễn Tn, được rút từ tập tùy bút
Sơng Đà. Hình tượng nổi lên trong tùy bút đó là hình tượng người lái đò. Dưới ngòi bút của
Nguyễn Tuân, người lái đò trở thành một nghệ sĩ trong nghệ thuật vượt thác ghềnh. Chỉ có
những nghệ sĩ, những kẻ tài hoa tài tử trở thành nhân vật trong tác phẩm của Nguyễn Tuân.

II. Thân bài
A. HÌNH TƯỢNG NHÂN VẬT
1. Giới thiệu khái quát
- Đó là một cụ già 70 tuổi người Tây Bắc có cái đầu bạc quắc thước, một thân hình cao to và gọn
quánh như chất sừng chất mùn và đơi cánh tay cịn trẻ tráng q.
- Ơng là một con người từng trải, hiểu biết rất thành thạo trong nghề lái đị, thành thạo đến mức sơng
Đà, đối với ơng lái đị ấy, như một trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc đến cả cái chấm than,
chấm câu và những đoạn xuống dịng. Trên dịng sơng Đà, ông xuôi, ông ngược hơn một trăm lần rồi,
chỉnh tay giữ lái độ sáu chục lần... Cho nên ông có thể bằng cách lấy mắt mà nhớ tỉ mỉ như đóng đanh
vào lịng tất cả những luồng nước của tất cả những con thác hiểm trở...
2. Để khắc họa vẻ đẹp người lao động - người nghệ sĩ qua hình tượng ơng lái đị sơng Đà, nhà văn
Nguyễn Tn đã sáng tạo ra một cuộc vượt thác sông Đà của ông qua ba trùng vi thạch trận. Một số
chi tiết nêu bật cái dũng mãnh, tỉnh táo, sự trầm tĩnh, khơn ngoan của người lái đị khi vượt thác sơng
Đà:
Vịng thứ nhất
- Ơng đị hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sóng trận địa phóng thẳng vào mình.
- Nhưng Ơng đị cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy buồng lái, mặt méo bệch đi như cái
luồng sóng đánh hồi lùng, đánh địn tỉa, đánh đòn âm vào chỗ hiểm (...) trên cái thuyền sáu bơi chèo
vẫn nghe rõ tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm lái.

Không một phút nghỉ tay, nghỉ mát, phải phá ln vịng vây thứ hai...
- Ơng lái đị nắm chắc binh pháp của thần sơng thần đá. Ơng đã thuộc quy luật phục kích của lũ đá nơi
ải nước hiểm trở này.

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
... ơng đị ghì cương lái, bám chắc lấy luồng nước đứng mà phóng nhanh vào cửa sinh, mà lái miết
một đường chéo về phía cửa đá ấy. Bốn năm bọn thủy quân cửa ải nước bên bờ trái liên xơ ra định níu
thuyền lơi vào tập đồn cửa tử. Ơng đị vẫn nhớ mặt bọn này, đứa thì ơng tránh mà rảo bơi chèo lên,
đứa thì ơng đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến.
Trùng vây thứ ba nữa ít cửa hơn, bên phải bên trái đều là luồng chết cả. Cứ phóng thẳng thuyền, chọc
thủng cửa giữa do... Vút, vút, cửa ngoài, cửa trong... Thế là hết thác.
- Sau khi vượt thác, người lái đò trở lại phong thái ung dung của một nghệ sĩ:
Đêm ấy nhà đò đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và toán bàn tán về cá anh vũ, cá dầm
xanh... Cũng chả thấy ai bàn thêm một lời nào về cuộc chiến thắng vừa qua...
B. NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG HÌNH TƯỢNG NHÂN VẬT
1. Nhân vật chính điện trong các sáng tác của Nguyễn Tuân thường được mô tả như những con người
tài hoa nghệ sĩ. Ở bài tùy bút này, ơng lái đị trở thành một nghệ sĩ tài ba trong nghệ thuật vượt thác
sông Đà.
2. Mỗi trang viết của Nguyễn Tuân đều thể hiện sự tài hoa, uyên bác. Ở bài tùy bút này, cái tài hoa,
uyên bác của nhà văn được thể hiện ở nhiều mặt.
- Nhà văn đã sử dụng những tri thức về địa lí, lịch sử, nghệ thuật quân sự, võ thuật, hội họa, điêu khắc,
điện ảnh... khi miêu tả thiên nhiên và sự điêu luyện của người lái đò. Tổng hợp những tinh hoa của
các loại hình nghệ thuật vào tùy bút của mình là nét hiện đại của tùy bút Nguyễn Tuân.
- Ngôn từ phong phú, điêu luyện: đôi cánh tay trẻ tráng, lái miết một đường chéo, đè sấn lên mà chặt
đơi ra, ghì cương lái...
C. QUAN NIỆM VỀ NGƯỜI LAO ĐỘNG CỦA TÁC GIẢ
1. Hình dáng người lái đị sơng Đà hiện qua ngịi bút của Nguyễn Tn như một người lao động đầy

trí dũng và một nghệ sĩ trong nghệ thuật vượt thác, leo ghềnh. Người lái đò Sơng Đà là một nhân vật
chính diện của Nguyễn Tn – những con người tài hoa nghệ sĩ ở đây có nghĩa rộng: khơng chỉ là
những người làm nghệ thuật mà bao gồm cả những người làm nghề khơng dính dáng gì đến nghệ
thuật, nhưng tất cả đều đạt tới trình độ nghệ thuật tinh vi điêu luyện. Người lái đị sơng Đà, trong quan
niệm của Nguyễn Tn, cũng chính là một nghệ sĩ, khơng phải là người chở đị thơng thường, mà đạt
tới trình độ cao cường đầy tài hoa mà tác giả gọi là “tay lái hoa”.
2. Nguyễn Tuân cũng ngụ ý rằng chủ nghĩa anh hùng đâu chỉ có ở chiến trường mà ở ngay trong cuộc
sống của nhân dân ta, đang vật lộn với thiên nhiên vì miếng cơm manh áo. Trí dũng tài ba khơng phải
tìm ở đâu, mà ở ngay những người dân lao động bình thường. Người lái đị sơng Đà là một biểu tượng
của con người chiến thắng và chinh phục thiên nhiên.
III. Kết bài
●

Qua hình tượng người lái đị, Nguyễn Tn bày tỏ quan niệm về con người. Con người, bất kể
địa vị nghề nghiệp gì, nếu hết lịng và thành thạo với cơng việc của mình thì bao giờ cũng
đáng trọng. Chính Nguyễn Tn cũng là một người hết mình và tài ba trong nghề văn.

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
●

Cũng qua bài tùy bút Người lái đị sơng Đà, người đọc thấy rõ tấm lòng nặng nghĩa với cuộc
đời, với cái đẹp, với non sông đất nước của Nguyễn Tn.

Phân tích hình tượng Người lái đị - Mẫu 1
Mỗi khi nhắc đến những nhà văn viết tùy bút xuất sắc của nền văn học hiện đại Việt Nam chúng ta
chẳng thể có thể khơng nhắc tới nhà văn Nguyễn Tuân. Vùng đất Tây Bắc với những ngọn núi cao
ngút trời, bao con thác ghềnh hiểm trở đã lôi cuốn ngịi bút của Nguyễn Tn, để rồi vào năm 1960

ơng xuất bản tập tùy bút Sơng Đà trong đó tiêu biểu có tùy bút Người lái đị sơng Đà . Hình tượng
nghệ thuật đặc sắc xuyên suốt tác phẩm là hình ảnh ơng lái đị Lai Châu được nhà văn tiếp cận chi tiết
và tài hoa – nghệ sĩ.
Ông lái đò năm nay khoảng chừng đã đến bảy mươi tuổi , ông sinh ra và trưởng thành và lớn lên ngay
bên bờ sông Đà “quê ông ở ngay chỗ ngã tư sơng sát tỉnh”. Ơng có một ngoại hình khá là đặc biệt,
mang đậm dấu ấn nghề nghiệp : thân hình ơng cao lớn “gọn qnh như chất sừng, chất mun”, “tay dài
lêu nghêu như cái sào”, “chân lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh như đang gị mình lại | kẹp lấy một cái
cuống lái thuyền tưởng tượng” rồi “ giọng ông ào ào như tiếng nước thác”.
Mọi thứ của ông giờ đây như đã hịa nhịp với con sơng lúc hung hãn lúc trở nên lại dịu êm này, họ
hòa vào nhau theo từng năm tháng, hòa vào nhau trong từng những hơi thở nhịp nhàng, ăn ý một cách
đến khá lạ lùng. Đối với ơng lái đị thì sơng Đà như một bản trường thiên anh hùng ca mà ông đã
thuộc đến cả những chi tiết nhỏ nhất thuộc đến cả từng cái chấm than, chấm câu và cả những khúc
xuống dịng. Ơng “nhớ tỉ mỉ như đóng cọc vào trong lòng tất cả những luồng nước chảy của tất cả
những con thác hiểm trở”, “nắm chắc binh pháp của thần sông, thần đá”, dường như đã làm chủ được
dịng sơng.
Đó là tư thế và sự hiểu biết của con người đang làm chủ thiên nhiên , làm chủ được hồn cảnh. Ơng
hiểu về con sơng cặn kẽ như là hiểu chính con người bản thân mình vậy , có hiểu thì ơng mới ngự trị ,
mới có thể làm bạn được với nó . Thật đúng là “thứ vàng mười đã qua thử lửa” giống như cách mà
nhà văn Nguyễn Tuân vẫn thường nói.
Nếu ai đó nghĩ rằng chở đò là một nghề dễ dàng chỉ cần đến sức khỏe thì chắc hẳn người đó đã suy
nghĩ sai nhầm. Chở đò là một nghệ thuật đòi hỏi rất nhiều ở người lái đị sự thơng minh, khơn khéo
tấm lịng trí dũng và suy nghĩ tài ba. Cuộc chiến mỗi ngày giữa ơng lái đị và sơng Đà là một cuộc
chiến không hề cân sức . Bởi sông Đà có một lực lượng qn hùng hậu nào thì vách đá, nào thì những
cái hút nước xoay tít sâu hun hút và cả những hàng chông đá nằm ngầm như là phục kích dưới lịng
sơng nữa.
Ấy vậy mà ơng lão chỉ có một thân một mình “đơn phương độc mã” chiến đấu, vũ khí duy nhất mà
ơng có trong tay là cán chèo . Để chiến đấu với một Sông Đà đầy quỷ quyệt trong việc bày binh bố
trận thì ông lái đò không chỉ cần giữ cái đầu lạnh mà càng phải nắm chắc tay chèo, giữ vững tinh thần
và đặc biệt phải “nắm chắc binh pháp của thần sơng thần đá” thì mới có cơ hội mã đáo thành công
thắng được trong trận đấu sinh tử này.

Trận thủy chiến diễn ra căng thẳng đến nỗi nghẹt thở với ba “hiệp đấu”. ở vòng vây cửa ải thứ nhất
thác Sơng Đà mở ra “năm của trận”, có đến bốn “cửa tử”, chỉ có một “cửa sinh”. Cửa sinh thì nằm
“lập lờ ở phía tả ngạn”. Khi con thuyền xuất hiện lên, phối hợp với đá, nước thác cùng reo hị làm
“thanh viện” cho đá, những hịn đá trơng rất bệ vệ oai phong lẫm liệt. Có hịn đá trơng nghiêng thì y

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đò
như là đang bắt cái thuyền “phải xưng tên tuổi trước khi giao chiến”. Hịn đá khác thì lùi lại một chút
và “thách thức” cái thuyền có giỏi có gan thì tiến gần vào.
Khơng hề có một chút nao núng, ông đò hai tay giữ mái chèo để khỏi bị hất lên khi sóng trận địa đang
phóng thẳng vào mình. Nhìn thấy con thuyền và người lái đị lừng lững, mặt nước “hò la vang dậy”,
ùa vào mà “bẻ gãy cán chèo”. Sóng nước thì như thể qn tiên phong liều mạng, vào sát nách mà “đá
trái mà thúc gối” vào bụng và hơng của con thuyền, có nhiều lúc chúng “đội cả thuyền lên”. Nước lao
vào bám lấy thuyền như đơ vật “túm lấy thắt lưng ơng đị địi lật ngửa mình ra”.
Ơng đị cũng đã bị thương, nhưng ông vẫn “cố nén vết thương”, đôi chân vẫn “kẹp chặt lấy cuống lái”.
Cuộc chiến nào rồi cũng đến hồi quyết liệt, sóng nước “đánh hồi lùng, đánh địn tỉa, đánh địn âm”
vào tồn chỗ hiểm. Nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo đó, vẫn nghe rõ ràng tiếng chỉ huy “ngắn gọn
tỉnh táo” của người cầm lái. Và ông lái đò đã kiên cường phá xong cái “trùng vi thạch trận” vịng thứ
nhất của thác Sơng Đà.
Khơng một giây phút nghỉ tay, ơng lái đị lại tiếp tục phá ln vịng vây thứ hai của thác Sơng Đà. Ở
vịng thứ hai này cịn cam go hơn, thác Sơng Đà lại tăng vào đó thêm nhiều cửa tử” để đánh lừa con
thuyền. Vẫn chỉ có một cửa sinh Nếu ở vòng chiến đấu thứ nhất của sinh đang nằm “lập lời phía tả
ngạn”, thì đến vịng thứ hai này, cửa sinh lại được “bố trí lệch qua phía bờ hữu ngạn”. Đó hẳn là khó
khăn, thách thức thực sự đối với người lái đị.
Nhưng ơng lái đị đã “thuộc quy luật phục kích” của lũ đá bợn trợn nơi ải nước hiểm trở này. Ông
hiểu ra một điều rằng cưỡi lên thác Sông Đà phải “cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ”. Cuộc chiến của ơng
lái đị ở vịng thứ hai đã chính thức bắt đầu. Khi đã nắm chặt cái bờm sóng đúng luồng, ơng đị ghì
cương lái bám chắc lấy luồng nước đúng mà “phóng nhanh vào cửa sinh” rồi “đang miết một đường

chéo” về chính phía cửa đá ấy.
Thấy con thuyền đang tiến vào, bốn năm bọn thủy quân bên bờ trái liên “xô ra” định nếu con thuyền
“lơi vào tập đồn của tử” nhằm đó mà tiêu diệt. Nhưng trong đầu ơng lái đị vẫn “nhớ mặt” bọn này,
đứa thì ơng lại tránh mà “rảo bơi chèo lên”, đứa thì ơng tiến đến “đè sần lên mà chặt đôi ra” để mở
đường tiến. Những luồng tử đã bỏ hết lại phía sau thuyền, phải chăng chỉ cịn vắng tiếng reo hị của
của sóng thác luồng sinh. Dù vậy bọn chúng vẫn “khơng ngớt khiêu khích”, dù cho cái thằng đá tướng
đứng ở cửa vào đã “tiu nghỉu cái mặt xanh lè” vì bị cúi đầu thua cái thuyền du kích nhỏ bé.
Vượt qua được vịng thứ hai, ơng lái đị cịn phải chiến đấu vượt qua vòng thứ ba nữa. Chắc chắn ở
vòng vây thứ ba này, thác Sơng Đà ít cửa hơn nhưng bên phải cũng như bên trái đều là “luồng chết”
cả. Cái “luồng sống” ở chặng thứ ba này lại ở ngay chính giữa của bọn đá hậu vệ. Ơng lái đị đã hiểu
rõ điều đó. Ơng cứ “phóng thẳng thuyền” lao vào nhằm chọc thủng cửa giữa đó.
Thuyền của ơng đị “vút qua” cổng đá khi mà cánh mở cánh khép với ba tầng cửa: cửa ngồi, cửa
trong, lại có cả cửa trong cùng. Con thuyền của ơng đị mạnh mẽ bất chấp “như một mũi tên tre xuyên
nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái lượn được”. Vượt qua vòng vây thứ ba cũng là đã
vượt được qua hết thác Sơng Đà. Ơng lái đị như một vị tướng chỉ huy lão luyện, đầy bản lĩnh và tràn
trề kinh nghiệm. Ông là một nghệ sĩ tài hoa với nghề chính là vượt thác leo ghềnh.
Ơng lái đị quả thật là một chiến tướng dũng cảm nhưng cũng là một tay lái tài hoa. Mỗi đường chèo
của ông đều là những nét nghệ thuật làm đẹp cho đời và trong lao động. Sau chiến thắng oai hùng đó
ơng lái đị lại trở về với cuộc sống đời thường bình dị. Ông đã cùng với nhà đò “đốt lửa trong hang đá,

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
nướng ống cơm lam và hầu như tồn bàn tán về cá anh vũ cá dầm xanh…, cũng chẳng thấy ai bàn
thêm lời nào hay tự mãn về cuộc chiến thắng vừa qua nơi cửa ải nước đủ tướng dữ quân tợn vừa rồi”.
Bởi lẽ với họ những trận chiến như vừa rồi đã trở thành một gia vị hảo hạng trong cuộc sống của họ,
có gì mà phải đem ra bàn tán, phải suy ngẫm, tất cả in sâu vào thành máu thịt , là sợi dây kết nối và
gắn bó cuộc sống của họ với nơi đây.
Thơng qua việc miêu tả trận thủy chiến tác giả Nguyễn Tuân đã cho người đọc thưởng thức nếm trải

cái “thú chơi ngôn từ” độc và lạ lùng của ông. Một loạt các động từ được sử dụng một cách dày đặc,
kèm theo đó là hàng loạt các tính từ diễn tả cơn cuồng nộ ào ào của dòng Đà giang cũng như tài trí
dũng cảm của ơng lái đị.
Đó là một cuộc hỗn chiến gây gớm giữa người và sông nước đến nghẹt thở. Nguyễn Tuân còn vận
dụng kiến thức của nhiều ngành nghề để soi rõ chiếu sáng đối tượng, tạo cảm giác cho người đọc về
một trận thuỷ chiến đầy kịch tính, đầy sơi động và khơng hề kém phần hấp dẫn cũng chẳng thể có sự
nhàm chán .Để viết về dịng Đà giang và ơng lái đị một cách cặn kẽ và chi tiết sâu sắc đến vậy thì
khơng phải ai cũng có thể viết được, phải có lịng u , phải thấu hiểu và gắn bó lắm mới viết được kĩ
đến vậy.
Điều này như một minh chứng rõ ràng chân thực cho sự hi sinh vì nghệ thuật của tác giả Nguyễn
Tuân. Ông đã dành hầu hết cả cuộc đời mình để đi tìm cái đẹp, cái thật trong tâm thẳm con người và
cuộc đời. Ông đã tự tin quan niệm rằng vẻ đẹp tài hoa của người nghệ sĩ không chỉ thể hiện trong lĩnh
vực của đời sống con người. Khi con người đạt đến trình tinh xảo độ điêu luyện trong cơng việc của
mình thì khi đó vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ sẽ tỏa sáng.
Bài tùy bút của tác giả Nguyễn Tuân đã đưa người đọc đi hết từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác
một cách tự nhiên và chân thật đến lạ kì. Hình ảnh hiện hữu ra xuyên suốt bài tùy bút là hình ảnh ơng
lái đị gạo cội và dịng sông Đà giang hung hãn nguy hiểm nhưng cũng đồng thời gửi vào tâm trí độc
giả một liên tưởng về một ơng lái đị Nguyễn Tn như một ơng lái bậc thầy lâu năm, ông lái con
thuyền ngôn từ trên một dải sống văn chương trong đó chẳng kém những thác ghềnh chơng gai. Ơng
ta tạo nên một khúc khải hồn ca về những con người lao động chân chính dũng cảm là mưu trí trong
thời kì mới.

Phân tích hình tượng Người lái đò - Mẫu 2
Nguyễn Tuân là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại. Mỗi tác
phẩm của ông là một bài ca về cái đẹp của con người, của cuộc sống với tư tưởng, tình cảm gắn bó
q hương. Nguyễn Tuân được người đọc đặc biệt chú ý về phong cách nghệ thuật rất riêng và rất độc
đáo của ông. "Người lái đị Sơng Đà", đó là một bài tùy bút, cũng là một bài thơ bằng văn xuôi thể
hiện rõ nhất những nét tiêu biểu về phong cách đó.
"Người lái đị sơng Đà" trước hết là một tác phẩm viết về một con người và con sơng. Nhưng dưới
ngịi bút đầy hứng thú và tài hoa của ơng thì mọi cảnh vật thiên nhiên đều trở thành những công trình

mĩ thuật, con người đều trở thành những nghệ sĩ điêu luyện của mình.
Bằng sự quan sát tỉ mỉ và khả năng mô tả cùng với một kho chữ nghĩa vô cùng phong phú và chuẩn
xác của Nguyễn Tuân đã dựng lên những bức tranh hết sức sống động, những hình tượng kì vĩ giàu
sức hấp dẫn trong thiên tùy bút rất độc đáo này.

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
Người lái đị trên sơng Đà được Nguyễn Tn nói đến trong tác phẩm là một ông già 70 tuổi đã dành
một phần lớn đời mình cho nghề lái đị dọc sơng Đà. Đó là một người lái đị lão luyện: “Trên dịng
sơng Đà, ơng xi, ơng ngược hơn một trăm lần rồi chỉnh tay giữ lái độ sáu chục lần...” trong thời
gian hơn chục năm làm cái nghề đầy nguy hiểm và gian khổ này.
Đây là một con người từng trải, hiểu biết, rất thành thạo trong nghề lái đị, và đã đạt đến trình độ
“bằng cách lấy mắt và nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào lịng đất tất cả những luồng nước của tất cả những
con thác hiểm trở”. Nguyễn Tuân tiếp tục bày tỏ sự khâm phục của mình đối với con người này:
“Sơng Đà, với ông lái đò ấy, như một trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc đến cả những dấu
chấm than, chấm câu và cả những đoạn xuống dòng”. Thật là một cách so sánh “rất văn chương” đầy
thú vị và cũng “rất là Nguyễn Tn”.
Hình tượng người lái đị với “cái đầu bạc quắc thước ấy đặt trên một thân hình cao to gọn quánh như
chất sừng, chất mun” và những cánh tay vẫn là cánh tay của một “chàng trai”, “trẻ tráng quá”, Nguyễn
Tuân đã gọi đó là một thứ “vàng mười”. Ồng đã đứng trước những thách thức của con sông Đà với
thế lực của những bãi đá ghê gớm, những cạm bẫy đầy kinh hồng: khúc sơng lượn, thấy sóng bọt đã
trắng xóa của một chân trời đá. Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lịng sơng, hình như
mỗi lần có chiếc thuyền nào xuất hiện ở quãng ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhỡ
vào đường ngoặt sóng là một số hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền”.
Một mình một thuyền ơng đã giao chiến như một dũng sĩ: "... hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi
sóng trận địa phóng thẳng vào mình. Mặt nước hị la vang dậy quanh mình, ùa vào mà bẻ gẫy cán
chèo, võ khí trên cánh tay mình”, và sóng nước “thúc vào gối bụng và hơng thuyền. Có lúc chúng đội
cả thuyền lên. Nước bám lấy thuyền như đơ vật túm thắt lưng ơng đị địi lật ngửa mình ra giữa trận

nước vang trời thanh la não bạt”. Có lúc tưởng như ơng lái đị bị nhấn chìm dưới dịng sơng... Các
miêu tả chân thực và táo bạo này cho thấy sức mạnh ghê gớm của dòng thác hung dữ đối với con
người, chỉ cần lóa mắt, lỡ tay một chút là phải trả giá bằng sinh mạng của mình.
Nhưng chỉ dũng cảm và gan dạ chưa đủ, mà cái quan trọng hơn là tài nghệ cùa người cầm lái để lái
con đò đến mức điêu luyện và nghệ thuật. Tác giả đã so sánh người lái đị sơng Đà với người lái xe
lao xuống dốc đèo tuy rất nguy hiểm nhưng người lái xe cịn có phanh chân, phanh tay, có tiến lên, lùi
lại “cịn như cái thuyền mà lao xuống thác thì chả có cái phanh nào cả, chỉ có lao đi chứ khơng lùi lại,
khơng lao trúng tim luồng nước thì thuyền quay ngang mà ụp, chứ khơng có lùi gì cả...” vẫn bằng
phương pháp so sánh, nhưng với những hình ảnh rất táo bạo, tác giả đã tả sông Đà thiên biến vạn hóa,
mỗi chỗ như có một cái bẫy nguy hiểm riêng, địi hỏi người lái đị phải có một cách ứng phó riêng. Có
chỗ thì nước sơng “reo lên như đun sôi một trăm độ muốn hất tung cả một cái thuyền đang phải đóng
vào một cái nắp ấm nước đang sơi khổng lồ”. “Có luồng nước đi lầm vào thì chết ngay”. Lại có những
“hút nước" xốy sâu như lịng giếng “cái hút nó lút xuống, thuyền trồng ngay cây chuối ngược rồi vụt
biến đi”...
Thật là một dịng sơng Đà đầy hiểm trở, đầy gian nan cho con người. Thế nhưng, “ơng lái đị cố nén
vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cái cuống lái.. ”. Mặc dù mặt “méo bệch đi” vì những địn hiểm,
“nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo, vẫn nghe rõ tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm lái”.
Rõ ràng qua cách miêu tả đến tột cùng sự dữ dội của con sơng, Nguyễn Tn nhắm đến một mục đích
lớn: ca ngợi sự dũng cảm, tài trí của con người, ca ngợi sự chiến thắng vĩ đại của ơng lái đị, đã vượt
bao thác ghềnh, sóng to gió cả đưa con đị về đến bến bình n, khơng phải chỉ một lần, mà hàng trăm
lần, suốt 15 năm làm người lái thuyền vượt sông Đà. Cuộc đọ sức giữa con người đã chiến thắng; trở

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
về cuộc sống thanh bình: “thế là hết thác. Dịng sơng vặn mình vào một cái bến cát có hang lạnh (...).
Sơng nước lại thanh bình. Đêm ấy nhà đị đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam...”
Cảm hứng lãng mạn đậm đà trong sáng, lan tỏa trong từng câu văn tả thực, tạo cho đoạn văn một sức
lôi cuốn khơng thể cưỡng nổi. Đó là một bài ca về lao động, về con người lao động.

Sau mười năm làm nghề lái đị, kể cả sau khi đã thơi nghề vài chục năm, trên ngực người lái đò vẫn
còn “bầm tụ” một “củ khoai nâu”, với Nguyễn Tuân, đó cũng là cái hình ảnh quý giá của một thứ
huân chương lao động siêu hạng”.
Cảm ơn nhà văn Nguyễn Tuân đã cho chúng ta thưởng thức một cơng trình nghệ thuật đầy sáng tạo.
Ngoài việc cung cấp cho chúng ta những kiến thức về thức về cuộc sống, về văn hóa và lịch sử địa lí,
về ngơn ngữ... tác phẩm đích thực ấy cịn là một khối kiến trúc thẩm mĩ độc đáo, giúp ta cảm thụ được
cái đẹp một cách sâu sắc. Cái đẹp hùng vĩ của thiên nhiên của tạo hóa và đặc biệt là cái đẹp của con
người cụ thể, con người lao động: Người lái đò sơng Đà.
Nguyễn Tn đích thực là một nghệ sĩ tài hoa bậc thầy trong việc ngợi ca những con người lao động
gian lao nguy hiểm, nhưng đầy vinh quang.

Phân tích hình tượng Người lái đị - Mẫu 3
Cái nhan đề Người lái đị sơng Đà ùa vào ta một liên tưởng kép: Nguyễn Tn xưng tụng ơng lái đị
tài hoa trí dũng trên dịng sơng thiên nhiên bạo liệt, cịn ngôn ngữ Nguyễn Tuân lại hùa nhau xưng
tụng tác giả của nó như một ơng lái bậc thầy con thuyền chữ trên một dải sơng văn khơng kém thác
ghềnh.
Thì chính Nguyễn Tuân đã hạ bút ngay từ khúc dạo đầu: "Chúng thuỷ giai đông tẩu, Đà giang độc bắc
lưu" (Mọi con sơng đều chảy về đơng, chỉ có sơng Đà ngược bắc). Câu đề từ của Nguyễn Tuân vừa
thâu tóm lấy cái thần sơng Đà, vừa tóm ln cái thần chữ của mình. Một mặt bắc lưu là sự cưỡng lại
đông tẩu, cái riêng độc đáo là sự cưỡng lại sức xói mịn của cái chung nhàm cũ. Mặt khác, bắc lưu chỉ
tồn tại trước đông tẩu, cái riêng độc đáo chỉ tồn tại trước cái chung khi nó đồng nghĩa với cái cao hơn
sự khác lạ là cái sáng tạo (tức là cái độc đáo phải trở thành cái riêng mang giá trị). Phi giá trị, cái riêng
hóa trị chơi duy mĩ. Đó là nguyên tắc của phép lạ hóa văn chương, để vừa chối bỏ sự nhàm lặp của
cái chung, vừa hội nhập với cái chung mang giá trị văn chương bền vững. Còn nguyên tắc riêng của
phép lạ hóa ngơn ngữ Nguyễn Tn? Trong kho từ vị Việt, ngơn ngữ mang bản tính ngun thủy của
một vật liệu tĩnh, lạnh, khá ổn định. Tài năng nghệ sĩ là biết vung cây gậy thần biến nó thành chất liệu
động và nóng, phập phồng sự sống. Nổi trội trong các tài năng, văn Nguyễn Tuân là thứ ngôn từ nóng
giãy sự sống. Có thể coi bài kí sơng Đà này là cuộc thí nghiệm tâm đắc của ngơn ngữ nóng Nguyễn
Tn.
Đầu tiên, sức nóng ngơn ngữ Nguyễn Tn cũng tìm được một đối tượng "nóng": sơng Đà. Con sơng

độc lạ ấy thật thích hợp với một ngịi bút độc lạ. Ngôn ngữ Nguyễn Tuân đã lay con sông vô tri thức
dậy, tưới linh hồn vào nó, và ơng khai sinh dịng sơng nghệ thuật của mình bằng một cái tên đủ in
ln tính nết vào đó: "hung bạo và trữ tình". Nếu chỉ có một vế, con sơng sẽ lười nhác trong đơn giản.
Tính cách sơng Đà phải là một hệ thống những phẩm chất đối chọi nhau như nước với lửa, và phải từ
những nghịch lí nghịch âm ấy, con sơng mới có điều kiện phơ bày hết vẻ phức tạp phong phú, đầy hấp
dẫn của mình.

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đò
Đầu tiên là con thác - tâm điểm dữ dội của sông Đà. Nước dữ, đã đành. Đá cũng dữ. Đúng ra là do đá
dữ mà nước dữ. Vậy thì cần phải dựng đá dậy cho lộ bản chất của nó ra. Và Nguyễn Tuân hạ một so
sánh đắc địa: "Một hịn (đá) ấy trơng nghiêng thì y như là đang hất hàm hỏi cái thuyền phải xưng tên
tuổi trước khi giao chiến". Trong công thức A = B của so sánh, cái độc lạ của Nguyễn Tuân chủ yếu
tỏa sắc ở vế B. Trong câu văn trên, ông chêm động từ hất hàm vào B để mang đến cho nó một năng
lượng sống, đủ khả năng truyền hồn vào đá vơ tri, rọi một cái nhìn đậm tính điêu khắc vào thói du cơn
của thiên nhiên man dại. Nhưng gây cảm giác "chết người" nhất là cái hút nước. Nguyễn Tn tả hình
ảnh những cái thuyền bị dịng sơng nuốt vào bụng, gợi cảm giác lạnh người: "Có những thuyền đã bị
cái hút nó hút xuống, thuyền trồng ngay cây chuối ngược rồi vụt biến đi, bị dìm và đi ngầm dưới lịng
sơng đến mươi phút sau mới thấy tan xác ở khuỷnh sơng dưới". Người ta nói văn Nguyễn Tuân là thứ
văn ham cảm giác mạnh, có lẽ vì thế mà cái hút nước hiểm nguy kia trở thành một đam mê dưới ngịi
bút của ơng. Ơng tiếp tục gây áp lực lên hệ thần kinh người đọc bằng cách bắt họ phải tự "chiêm
nghiệm" cái cảm giác lạ lùng này: "Tôi sợ hãi mà nghĩ đến một anh bạn quay phim táo tợn nào muốn
truyền cảm giác lạ cho khán giả, đã dũng cảm ngồi vào một cái thuyền thúng trịn vành rồi cho cả
thuyền cả mình cả máy quay xuống đáy cái hút Sông Đà, - từ đáy cái hút nhìn ngược lên vách thành
hút mặt sông chênh nhau tới một cột nước cao đến vài sải. Thế rồi thu ảnh. Cái thuyền xoay tít, những
thước phim màu cũng quay tít, cái máy lia ngược contre-plongée lên một cái mặt giếng mà thành
giếng xây toàn bằng nước sông xanh ve một áng thủy tinh khối đúc dày, khối pha lê xanh như sắp vỡ
tan ụp vào cả máy cả người quay phim cả người đang xem. Cái phim ảnh thu được trong lịng giếng

xốy tít đáy, truyền cảm lại cho người xem phim kí sự thấy mình đang lấy gân ngồi giữ chặt ghế như
ghì lấy mép một chiếc lá rừng bị vứt vào một cái cốc pha lê nước khổng lồ vừa rút lên cái gậy đánh
phèn". Hình ảnh những cái thuyền bị cái hút nước nuốt chửng, hình ảnh cái hút nước như một cái
giếng xây bằng nước sơng đang xoay tít... tạo nên ở người đọc một cảm giác hình hết sức mạnh mẽ.
Họ bị đặt vào trong cuộc, và cảm thấy bối rối vì khó bứt thốt khỏi những ám ảnh đầy ma lực mà
ngôn từ Nguyễn Tuân truyền tới họ. Và đọng lại cuối cùng trong lòng người đọc là một sơng Đà được
nhìn như một hung thần, gây cảm giác hãi hùng về cuộc quyết đấu dữ dội giữa con người và thiên
nhiên đã diễn ra nơi đây hàng bao thế kỉ.
Cảm giác hình gắn với cảm giác âm nên ám ảnh của văn Nguyễn Tuân càng mạnh. Ở đây, người đọc
lại hứng khởi nhận ra một đặc điểm khác của văn Nguyễn Tuân: những câu văn của ông thường liên
kết trong một tính liên hồn giàu giá trị thẩm mĩ, có khả năng thơi miên người đọc trong một chuỗi
dây chuyền liên tưởng ngỡ như vô tận. Tả cái thác nước, Nguyễn Tuân viết: "Thế rồi nó rống lên như
tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng
lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng". Đúng là một cảnh tượng man rợ như
thời tiền sử. Để dò hết năng lượng thẩm mĩ của câu văn, liên tưởng của người đọc phải nối nhau trong
cơ chế ba chặng: tiếng thác (rống) - tiếng trâu mộng (lồng lộn) - tiếng rừng lửa (gầm thét). Liên tưởng
của Nguyễn Tuân rất lạ: âm thanh thác được động vật hóa thành tiếng gầm "trâu mộng", nhưng cao
tay nhất là lấy thác lửa (hỏa) gây một bất ngờ thẩm mĩ. Sức mạnh hoang dã của thiên nhiên qua miêu
tả của Nguyễn Tuân, cứ như một trận động rừng, động đất hay nạn núi lửa thời tiền sử. Nguyễn Tuân
còn chạm bút tới cái hút nước một lần nữa: "nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sơi vào". Hai chữ "ặc ặc"
mô phỏng rất tài thứ âm thanh qi vật, khiến sơng Đà như lồi thủy qi bị bóp cổ đang quằn quại.
Mặt thứ hai của sơng Đà là trữ tình. Để lột tả đặc tính này của sông Đà, Nguyễn Tuân rất tâm đắc với
những so sánh. Mỗi so sánh chứa đựng một góc nhìn độc đáo, đầy tính phát hiện của nhà văn trước
đối tượng thẩm mĩ của mình. Sơng Đà như lồi thủy qi với những nanh vuốt nơi mặt ghềnh, hút
nước và thạch trận dữ hiểm, được nhà văn ví như "kẻ thù số một" của con người. Song những so sánh
đam mê nhất của Nguyễn Tuân là dành cho một Đà giang trữ tình: "Cái dây thừng ngoằn ngoèo" dưới
chân người ngồi trên tàu bay nhìn xuống, cái "áng tóc trữ tình (...) ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc

Tổng hợp: Download.vn

Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đò
bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân"; rồi lại "như một
cố nhân" trong nỗi niềm du khách, như "cái miếng sáng lóe lên" trong trị chiếu gương con trẻ, như
"một bờ tiền sử", như "một nỗi niềm cổ tích ngày xưa"... Những so sánh biến hóa khơng trùng lặp,
ln gây men bằng những đột ngột, người đọc sửng sốt vì những so sánh lạ lẫm, gây đứt quãng liên
tưởng, để rồi thán phục nhận ra không thể so sánh hay hơn, đúng hơn, và cứ thế bị thôi miên vào mê
hồn trận của những so sánh ăm ắp tràn bờ...
Vẻ đẹp ngôn ngữ Nguyễn Tuân không đơn thuần là thứ trời cho. Nhà văn phải lao động cật lực, trong
đó có khổ cơng quan sát. Liệu đã mấy ai đủ công phu quan sát những biến đổi tinh vi đến thế của sơng
Đà, với mùa xn thì "dịng xanh ngọc bích" mùa thu thì "lừ lừ chín đỏ", giữa hai mùa ấy là cái "màu
nắng tháng ba Đường thi"... Sông Đà giàu ám ảnh trở thành nỗi nhớ thật da diết của con người.
Một sơng Đà góc cạnh như thế ắt cần một đối tượng giao tiếp tương xứng cỡ ơng lái đị. Hình như
Nguyễn Tn tơ đậm sức hấp dẫn của sông Đà là để ngầm đề cao chính ơng lái đị tài ba, nghệ sĩ này
chăng. Để tiếp ông khách không vừa này, sông Đà "bày thạch trận trên sông" với một thế trận bài bản
theo kiểu binh pháp Tôn Tử: nào là cửa tử, cửa sinh, đánh vu hồi, đánh du kích, đánh mai phục, đánh
giáp lá cà... Sơng Đà cịn lắm mưu nhiều kế bày bao nhiêu mẹo lược và sự nham hiểm để sẵn sàng
bóp chết con người. Ơng lái đị thì nhỏ bé nhưng lại sừng sững hiện lên như một viên tướng trí dũng
song tồn trước con thủy qi khổng lồ kia, với tư thế của kẻ đã nắm chắc "binh pháp của thần sông
thần đá". Để miêu ta cuộc giao tranh giữa người và thác dữ, Nguyễn Tuân có ngón chơi động từ độc
đáo. Trong dăm trang kí, ơng tốc tới ngót 300 động từ để đủ sức ganh tài cùng con nước cuồng nộ Đà
giang và trí lực ơng lái phi thường. Tần số động từ đậm đặc nhất là ở trường đoạn hỗn chiến giữa
người và sông nước, khiến người đọc nghẹt thở. Cơn cuồng phong động từ xô lên cùng cơn thịnh nộ
sông Đà: "rống lên, nhổm cả dậy, vồ lấy, đánh khuýp, reo hò, thúc, đội, túm, lật ngửa, bóp chặt... Phía
ơng lái, động từ cũng hợp sức tạo nên thế cưỡi hổ tung hoành: nắm chặt, ghì cương, bám chắc, phóng
nhanh, lái miết, đè sấn, chặt đơi, phóng thẳng, chọc thủng... Hai hệ thống động từ đối chọi, tương
phản gay gắt, nhưng đọc kĩ, vẫn thấy nổi lên thế chủ động, thế lấn lướt của ông lái đò. Hãy xem tiếp
động từ phát huy sức mạnh như thế nào trong đoạn văn sau đây của Nguyễn Tuân: "Dòng thác hùm
beo đang hồng hộc tế mạnh trên sơng đá. Nắm chặt lấy được cái bờm sóng đúng luồng rồi, ơng đị ghì
cương lái, bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh, mà lái miết một đường chéo

về phía cửa đá ấy. Bốn năm bọn thủy quân cửa ải nước bên bờ liền xô ra định níu thuyền lơi vào tập
đồn cửa tử. Ơng đị vẫn nhớ mặt bọn mày, đứa thì ơng tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ơng đè sấn
lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến...". Quả là một bức tranh chiến trận hào hùng, ngôn ngữ Nguyễn
Tuân hả hê tụng ca con người trong cuộc quyết đấu với thiên nhiên để giành sự sống.
Văn Nguyễn Tuân mang vẻ đẹp của sự tổng hịa văn hóa. Nàng văn của ơng thật quảng giao đón du
khách từ bốn phương trời kiến thức: lịch sử, địa lí, quân sự, võ thuật, điện ảnh, hội họa, điêu khắc, âm
nhạc... Những kiến thức liên ngành đa dạng ấy tạo bề dày uyên bác trong vốn tri thức của nhà văn,
nâng cho đôi cánh tài hoa bay bổng. Có thể coi Nguyễn Tuân là người đã nắm vững "binh pháp của
ngôn ngữ". Với một ý thức ngôn từ mới mẻ, hiện đại, Nguyễn Tuân đã truyền hồn cho chữ, chữ
truyền hồn cho dòng sơng, và dịng sơng truyền xúc cảm vào người đọc.

Phân tích hình tượng Người lái đị - Mẫu 4
Nguyễn Tn được biết đến như một trong những nhà văn thành công của nền văn xuôi hiện đại Việt
Nam. Tác phẩm của ơng hầu hết đều có chiều sâu về sự khám phá và chiêm nghiệm sâu sắc. Người lái
đị sơng Đà rút ra từ tập tùy bút Sông Đà được hồn thành năm 1960. Đây chính là trái ngọt của một
chuyến thực tế rong ruổi khắp miền Tây Bắc để tìm kiếm thứ vàng mười trong thiên nhiên và con

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
người của tác giả. Có thể nói ngồi hình tượng sơng Đà hung dữ, trữ tình thì tác giả cịn làm nổi bật
hình ảnh người lái đị dũng cảm tài hoa đạp lên từng lớp sóng cuộn.
Nguyễn Tuân là một trong những nhà văn ưa “xê dịch” chất ngông của ông thấm nhuần vào trong
từng câu chữ từng hơi thở mang đến cho độc giả một cảm nhận vô cùng mới mẻ. Thứ “vàng mười” đó
như được chắt lọc một cách tỉ mỉ qua ngịi bút qua lăng kính của nhà thơ. Sơng Đà mang một vẻ đẹp
trìu mến trữ tình nên thơ. Hình tượng người lái đị sơng Đà hiện lên qua ngịi bút của Nguyễn Tn
vốn khơng có tên gọi cụ thể, đó chỉ là một con người với cái tên gắn liền với nghề nghiệp “Ông lái đị
Lai Châu”. Tác giả như cố tình khơng chỉ mặt đặt tên cho bất cứ ai mà ông muốn chỉ chung, muốn đại
diện cho vẻ đẹp của những người lái đị cần mẫn trên sơng nước.

Đó là một người lái đò tầm 70 tuổi một người đã dành gần như hết cuộc đời mình để lái đị trên sơng
Đà. Bây giờ ông đã thôi nghề khoảng mười năm. Trên sông đã xi ngược cả trăm lần giữ tàu lái
chính khoảng 60 lần. Chỉ với vài câu văn ngắn gọn hàm súc độc giả phần nào đã tưởng tượng lên
dáng vẻ của ông một người rắn rỏi và rất kinh nghiệm.
Nguyễn Tuân bắt đầu đi vào miêu tả ngoại hình của người lái đị bằng những câu văn ngắn gọn xúc
tích : “ Tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng khuỳnh ra như kẹp lấy cái cuống lái
tưởng tượng. Giọng ông ào ào nhỡn giới cao vịi vọi”. Chỉ bằng ngần ấy câu chữ thơi người ta đã bắt
đầu tưởng tượng về một người đàn ông với vóc dáng vạm vỡ, khỏe mạnh rắn rỏi được tơi luyện bởi
chính mơi trường lao động mà thành. Khơng chỉ có vóc dáng khỏe khoắn mà ngay cả trí tuệ ông cũng
thể hiện là một người vô cùng minh mẫn tài trí. NGười đã chiến thắng được cả Sơng Đà, lão luyện
trong nghề nghiệp của mình. Qua đó NGuyễn Tn bày tỏ lịng khâm phục của mình với người lái đị
bằng cách dùng biện pháp so sánh “ Sơng Đà đối với ơng lái đị như một trường thiên anh hùng ca mà
ông đã thuộc cả dấu câu chấm than và cả đoạn xuống dòng”
Để thuyết phục hơn đối với người đọc Nguyễn Tuân đã miêu tả lòng dũng cảm của ơng lái đị khi
dũng cảm vượt qua cả ba thạch trận. Vịng một sơng Đà như một kẻ thù nham hiểm xảo quyệt khơng
chỉ có sóng gió mênh mơng hút nước mà nó cịn bày binh bố trận “bọt tung trắng xóa cả một chân trời
đá”, đá mai phục ngàn năm bày binh bố trận như binh pháp tơn tử. Vịng vây này gồm có 5 cửa trận
bốn cửa tử một cửa sinh chia thành ba tuyến tiền vệ, trung vệ và hậu vệ. Đá oai phong lẫm liệt tiến lùi
thách thức cịn sóng nước như qn liều mạng. Thế nhưng mặc cho sóng cho đá có mạnh thế nào nó
cũng khơng thể đẩy lùi mái chèo của người đàn ơng kiên cường này. Ơng cố nén vết thương kẹp chặt
cuống lái kiên cường vượt qua cơn võ chiến.
Đến vịng hai sơng Đà lại càng trở nên hiểm ác với nhiều cửa tử và chỉ có duy nhất một cửa sinh nằm
ở phía tả ngạn. dịng thác hùm beo hồng hộc thế mạnh. Bọn thủy quân cửa ải xơ ra níu thuyền vào cửa
tử, ơng lái đị cùng chiếc thuyền như cưỡi trên lưng hổ, ông nắm chắc bờm sóng ghì cương lái miết
vào cửa sinh. Dịng sơng trở nên như con thú hoang lồng lên đòi ăn hết con thuyền. Nhưng ông già
dằn mặt từng đứa nắm chắc quy luật của thần đá không hề nao núng tỉnh táo và sáng tạo thay đổi
chiến thuật để chiến thắng sông Đà một cách ngoạn mục.
Dường như những màn thua ở 2 trận trước càng khiến sông Đà trở nên điên cuồng và dữ tợn hơn bao
giờ hết. Vòng thứ ba ít cửa ra vào bên phải bên trái đều là cửa tử luồng sống ở giữa ngay cạnh voi đá
vọng về xong ơng lái đị vẫn bình tình dũng cảm đưa con thuyền vượt qua một cách an tồn.

Khơng chỉ hiện lên là một con người với khí phách kiên cường rắn rỏi mà ơng lái đị cón là một người
có tố chất nghệ sĩ. Sau khi đã chinh chiến hết dịng sơng Đà ơng lại đốt lửa nướng ống cơm lam bàn

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
chuyện cá anh vũ cá rồng xanh như khơng có gì xảy ra. Tất cả khó khăn nguy hiểm dường như khơng
cịn là vấn đề với người đàn ơng này nó trở nên vơ cùng quen thuộc và bình thường.
Cái giỏi của Nguyễn Tuân không chỉ khắc họa được vẻ đẹp hung bạo mà trữ tình của sơng Đà mà
ngược lại nó như một địn bẩy để thể hiện sức mạnh sự tài trí thao lược của con người. Thiên nhiên dù
có hiểm trở đến đâu cũng khơng thể nào thắng được con người. Sơng càng nguy hiểm thì con người
càng giỏi giang và tài ba. Có thể nói bằng câu văn sắc bén, nghệ thuật so sánh miêu tả kết hợp cùng
xây dựng tình huống đã làm nổi bật vẻ đẹp của người lái đò trở thành một sức hút mãnh liệt cho tác
phẩm.

Phân tích hình tượng Người lái đị - Mẫu 5
Người lái đị sơng Đà ra đời trong những năm tồn dân ta bước vào cơng cuộc xây dựng Xã hội chủ
nghĩa đầy sôi động, khẩn trường, khi đó cảm hứng ngợi ca, tơn vinh cuộc sống mới, con người mới
ngập tràn trong các tác phẩm văn học. Khơng nằm ngồi xu thế chung đó, Người lái đị sơng Đà với
hình tượng người lái đị là một trong những hình ảnh nổi bật. Nguyễn Tuân ca ngợi người lao động
bình dị, vơ danh nhưng hàng ngày, hàng giờ đang cống hiến, dựng xây đất nước.
Hình tượng người lái đị sơng Đà được đặt trong quan hệ với sơng Đà, để qua đó tơ đậm, làm nổi bật
hình tượng người lái đị. Bởi vậy sơng Đà hung dữ, bạo ngược bao nhiêu thì khi vượt qua nó, chiến
thắng sức mạnh của nó người lái đị càng thể hiện rõ nét hơn sức mạnh của mình.
Người lái đị q ở Lai Châu, đã từng xi ngược dịng sơng Đà hơn một trăm lần trong đó có tới sáu
mươi lần giữ lái chính. Tác giả đã tạo ấn tượng cho người đọc về ơng lái đị với những con số đầy áp
lực và thử thách. Mỗi lần vượt sông Đà là một lần đối diện với cái chết, số lần ông vượt sông Đà
thành công đã cho thấy sự tài giỏi, điêu luyện trong nghề nghiệp của ơng lái đị.
Để làm nổi bật vẻ đẹp của người lái đò, Nguyễn Tuân đã giới thiệu chân dung của nhân vật: “tay ông

lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh gò lại như kẹp lấy một cái cuống lái
tưởng tượng, giọng ông ào ào như tiếng nước trước mặt ghềnh sơng, nhỡn giới ơng vịi vọi như lúc
nào cũng mong một cái bến xa nào đó trong sương mù”, “cái đầu bạc quắc thước… đặt lên thân hình
gọn quánh chất sừng chất mun”. Ở diện mạo của ông lái đị chỉ có một điểm duy nhất chứng tỏ tuổi
ơng đã cao đó là mái tóc bạc, khi dùng tay che mái tóc này đi, người ta lầm tưởng “mình đang đứng
trước một chàng trai đang ngồi ngồi bến chính bờ sơng”. Diện mạo, ngoại hình của ơng lái đị gây ấn
tượng manh với người đọc, bởi nó trái ngược hồn tồn với cái tuổi bảy mươi của ơng, đó là diện mạo,
ngoại hình của một chàng thanh niên lực lưỡng, dẻo dai, cường tráng. Sức khỏe, thể chất của ơng lái
đị in đậm dấu ấn nghề nghiệp, do suốt đời vật lộn với sông nước nên cần phải có một thể lực phi
thường để chiến đấu lại với những con thác dữ.
Phẩm chất nổi bật và có ý nghĩa quyết định đến sự thành công của ông lái trong nghề vượt thác này
chính là kinh nghiệm dày dặn. Khơng cần bất cứ bản hồ nào nhưng lại có thể nhớ một cách chính xác
luồng lạch trên sơng. Để ngợi ca bản lĩnh của ông Nguyễn Tuân đã sử dụng hình ảnh so sánh độc đáo,
giàu chất thơ “Sơng Đà đối với ơng lái đị ấy, như một trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc đến
cả dấu chấm than, chấm câu và những đoạn xuống dịng”. Khơng chỉ dày dặn kinh nghiệm, ơng lái đị
cịn nâng nghề nghiệp của mình – cơng cụ mưu sinh thành một niềm đam mê mãnh liệt trong đời. Bởi
đối mặt với thác dữ, tức là đối mặt với cái chết song ông không hề sợ hãi mà cảm thấy đó là sự thú vị
trong nghề nghiệp của mình. Với ơng lái đị thì sơng Đà chỉ thực sự đậm đà ở đoạn nhiều ghềnh thác,

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
nếu phải chèo đị ở những đoạn bằng phẳng thì ông thấy chân mình như dại đi và buồn ngủ như người
mèo đi bộ ở đồng bằng.
Hình tượng ơng lái đò đẹp đẽ nhất là trong cuộc thủy chiến với sông Đà. Nguyễn Tuân đã sáng tạo ra
một một cuộc thủy chiến có một khơng hai trong lịch sử văn học, giữa một bên là thủy quái sông Đà
với sức mạnh ghê gớm, tâm địa xảo trá và một bên là ơng lái đị tuy dẻo dai, cường tráng nhưng đơn
độc trong cuộc chiến gay go, quyết liệt này để có thể giành được chiến thắng, ơng lái đị đã bộc lộ tất
cả những phẩm chất tốt đẹp của mình.

Ở trùng vi thạch trận thứ nhất, sông Đà đã phô ra sức mạnh thể chất của nó với sự phối hợp giữa đá,
sóng, nước. Chúng vừa đánh trực diện vừa tung địn đánh tỉa, để dồn ơng lái đị vào thế yếu. Dù cảm
hứng lãng mạn là cảm hứng chủ đạo trong tác phẩm song cái nhìn và cách miêu tả của Nguyễn Tuân
về cuộc thủy chiến không hề hời hợt dễ dàng, ông ghi lại thời điểm mà tưởng như ơng lái đị ngã gục
trước những địn đánh chí mạng của sông Đà. Nhưng bằng sức chịu đựng phi thường, thể chất dẻo dai,
cường tráng vẫn cố gắng kẹp chặt cuống lái, trên thuyền vẫn vang lên sự chỉ đạo ngắn gọn, dứt khốt.
Và bằng lịng dũng cảm, sức khỏe phi thường, bình tĩnh ơng lái đị đã vượt qua những trùng vi thạch
trận thứ nhất. Ở trùng vi thạch trận thứ hai với sự thay đổi bất ngờ, biến hóa khơn lường trong việc bố
trí các cửa sinh, cửa tử. Nhưng bằng kinh nghiệm dày dạn, bằng sự linh hoạt ơng lái đị đã nhanh
chóng đưa thuyền đi vào đúng cửa sinh. Với đoạn quân sóng nước, cách đánh của ơng cũng biến hóa
linh hoạt, để phù hợp với những trùng vi thạch trận khác nhau. Ở trùng vi thạch trận cuối cùng tác giả
miêu tả không nhiều song vẫn làm bật lên được tài nghệ trong việc lái đị của ơng lão. Bằng sức khỏe
và sự dẻo dai, sức chịu đựng, đặc biệt là lòng dũng cảm, chủ động, quyết đoạn, ông đã vượt qua tất cả
nhưng cái bẫy mà sông Đà đã tung ra. Cuộc chiến không cân sức giữa một bên là thiên nhiên dữ dội
với một bên là ơng lão đơn độc chỉ có mái chèo là vũ khí duy nhất, song chiến thắng đã thuộc về con
người.
Nếu như trong cuộc chiến với sông Đà thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh ở bề nổi của sơng Đà thì sau cuộc
chiến cách ứng xử với chiến công, chiến thắng của ông lão lại cho thấy những vẻ đẹp ở bề sâu tâm
hồn, nhân cách. Chiến thắng được sông Đà với bảy mươi ba ghềnh thác là một điều khơng phải ai
cũng có thể làm dược, thậm chí đây là một chiến cơng phi thường. Song với ông lão và tất cả những
người lao động nơi đây là là một điều hết sức bình thường. Nhưng chính bởi biết giản dị hóa bình
thường hóa những điều phi thường mà tâm hồn, nhân cách của những người lao động nơi đây càng trở
nên trân trọng, đáng q.
Hình tượng ơng lái đị in đậm dấu ấn phong cách Nguyễn Tn. Bởi ơng chính là kiểu người tài hoa,
nghệ sĩ, biết nâng nghề nghiệp của mình lên mức nghệ thuật. Song ở hình tượng ơng lão thể hiện rất
rõ sự chuyển biến trong tư tưởng Nguyễn Tuân khi những con người tài hoa, nghệ sĩ được miêu tả
không phải là những con người phi thường mà là những con người bình dị, thậm chí vơ danh. Đây
chính là cách Nguyễn Tuân ngợi ca, tôn vinh những người lao động thầm lặng trong công cuộc xây
dựng xã hội chủ nghĩa.

Phân tích hình tượng Người lái đị - Mẫu 6
Một tác phẩm văn học lớn, có giá trị sống mãi trong lịng người đọc thì tác phẩm đó phải xây dựng
được những nhân vật điển hình trong hồn cảnh điển hình hội tụ đầy đủ tài năng và tâm huyết của
người nghệ sĩ. Nhân vật ơng lái đị trong tùy bút “Người lái đị sơng Đà” của Nguyễn Tn là một
nhân vật như thế.

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
Dưới ngịi bút thần kì của Nguyễn Tn, bức tranh thiên nhiên sông Đà hiện lên vô cùng hung bạo, trữ
tình có vị trí quan trọng làm nên một tấm phơng rất phù hợp để hình tượng người lao động ở trên núi
rừng Tây Bắc nổi lên với hai phẩm chất, đó là chất anh hùng và chất nghệ sĩ mà tiêu biểu là ơng lái đị
rất gan dạ, dũng cảm gần hai mươi năm chiến đấu với thác đá song nước sông Đà để tồn tại. Tay lái
của ông được miêu tả là “tay lái ra hoa”. Ông lái đò hiện lên trong những trang văn của Nguyễn Tuân
đầy ấn tượng với những nét về ngoại hình đúng là một con người của sơng nước: Ơng gần bảy mươi
tuổi nhưng rất chắc khỏe “thân hình gọn quánh như chất sừng”, “tiếng nói ào ào như sơng nước”. “hai
tay dài lêu nghêu như cái sào lái đò”, “hai chân khuỳnh khuỳnh như đang kẹp chặt cái cuống lái trong
tưởng tượng”… Chỉ vài nét phác họa tài hoa mà nhà văn như chạm khắc hình tượng ơng lái đị như là
một anh hùng trên sông nước, vĩnh viễn đọng lại vào trái tim bạn đọc để dự báo về nhân vật cả cuộc
đời gắn với nghề lái đò và mức độ tay nghề đã đạt đến mức nghệ sĩ.
Có lẽ bao tình cảm đam mê, u q sơng Đà của Nguyễn Tn được gửi gắm vào nhân vật ơng lái đị,
nên nhà văn đã để nhân vật của mình gắn bó với sông Đà đến mức máu thịt, hiểu và yêu dịng sơng
đến mức thuộc lịng từng tên thác tên ghềnh hơn một nghìn tên dù dễ hay khó đều hội tụ lắng đọng
thành một dòng chảy trong trái tim của ơng lái đị hay chính là trái tim của Nguyễn Tn. Ơng thuộc
dịng sơng như thuộc một “bản trường ca, thuộc đến từng dấu chấm dấu phẩy, dấu chấm than và từng
đoạn xuống dịng”. “Ơng lái đị đã nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá, ông đã thuộc quy luật
phục kích của lũ đá nơi ải nước”. Chính vì thế mà ơng lái đị đã khuất phục, chế ngự được sự hung
bạo của dịng sơng Đà. Ơng khơng phải thần thánh mà chỉ là một người lao động bình thường bằng
xương bằng thịt nhưng với chí dũng song tồn nên ơng vẫn chiến thắng thiên nhiên nghiệt ngã để tồn

tại lao động sáng tạo trong công cuộc xây dựng bảo vệ Tổ quốc. Tính cách của ơng lái đò được cụ thể
qua những cuộc giao tranh dữ dội với nước, sóng, gió và đá qua ba thạch trận. Trước hết là trùng vi
thạch trận thứ nhất, người đọc đặc biệt ấn tượng với những câu văn tả đá được nhân hóa như một đội
qn: “đá tảng, đá hịn”..;, “đá tiền vệ” đã bày ra thạch trận với năm cửa, có bốn cửa tử và một cửa
sinh. Bên cạnh đó, nhà văn sử dụng một loạt động từ trùng điệp để tô đậm sức mạnh của đội quân đá:
“mai phục”, “nhổm cả dậy”, “đứng ngồi nằm tùy theo sở thích”. “ăn chết”, ‘canh cửa”, “hất hàm’.
Cộng hưởng với những động từ là những tính từ làm nổi bật tính hung bạo: “ngỗ ngược”, “nhăn
nhúm”, “méo mó. Tất cả làm nổi bật thế và lực của đá sông vừa đông vừa mạnh, ghê sợ tạo thành thế
không cân sức với ơng lái đị chỉ có một mình đơn phương độc mã để gieo vào lòng người đọc bao
phấp phỏng, hồi hộp. Bên cạnh đá là nước, “phối hợp với đá, nước thác reo hò làm thanh viện cho đá”,
tạo nên âm thanh dữ dội tăng thêm khơng khí chiến đấu ác liệt. Sóng nước biết tung ra các địn đánh
nguy hiểm như đánh giáp lá cà, đánh quật vô hồi, đá trái, thúc gối. Có thể nói Nguyễn Tuân đã rộng
mở sự uyên bác tài hoa của mình để kho ngôn từ phong phú sinh động đầy ắp trong mọi lĩnh vực của
sự sống, tuôn chảy không ngừng cả các ngôn ngữ quân sự thể thao, quân sự cũng được huy động với
tần số đậm đặc để cực tả đá nước sơng Đà. Đây chính là nghệ thuật vẽ mây đẩy trăng để gián tiếp ca
ngợi chí dũng song tồn của ơng lái đị. Ở chặng này, nhà văn ca ngợi ơng lái đị có sức chịu đựng phi
thường “ơng đò cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt cuống lái” chỉ huy ngắn gọn kín đáo và ơng
đã chiến thắng “phá song trùng vi thạch trận thứ nhất”.
Ở trùng vi thạch trận thứ hai, đá nước sóng tăng thêm nhiều cửa tử “dòng thác hùm beo đang hồng
hộc tế mạnh”, “bốn năm thủy qn khơng ngớt khiêu khích”. Những động từ mạnh vẫn tiếp tục tuôn
chảy không ngớt trên những trang văn cộng hưởng với phép tu từ so sánh nhân hóa rất độc đáo giúp
nhà văn biến sóng nước thành hùm thiêng, sơng nước tăng thêm sức mạnh đến đỉnh điểm của Đà
giang để tiếp tục tôn lên tư thế hào hùng của ơng lái đị.
Ơng lái đị “khơng chút nghỉ tay, nghỉ mắt phá ln vịng vây thứ hai và đổi ln chiến thuật”, “ơng
đị nắm chắc binh pháp của thần sông, thần đá, ông đã thuộc hết quy luật phục kích của lũ đá” nên ông

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị

chủ động tự tin nhanh nhẹn làm chủ tình thế “cưỡi lên thác sông Đà như cưỡi hổ, nắm chặt bờm sóng,
ghì cương lái, phóng nhanh, chặt đơi thác để mở đường tiến”. Những động từ mạnh liên tiếp lại như
đưa người đọc vào cuộc chiến của sóng nước tạo ra trạng thái say như say sóng, để từ đó tơn vinh lên
những nét đẹp của ơng lái đị đó là mưu trí, dũng cảm, kiên cường. Nếu ở cuộc giao tranh thứ nhất và
thứ hai Nguyễn Tuân cực tả vẻ đẹp trí dũng song tồn và phẩm chất anh hùng của ơng lái đị thì ở
chặng thứ ba này Nguyễn Tuân muốn cho người đọc thấy tay lái ra hoa của ơng lái đị. Nguyễn Tn
miêu tả “bên phải, bên trái đều là luồng chết” khiến ơng lái đị phải vận dụng tài năng nghề nghiệp
của mình, nâng thuyền của mình lên mặt nước như nghệ sĩ lái mơ tô bay trong không trung để “xuyên
qua mặt nước” những động từ mạnh “vút” hay “xuyên” lặp đi lặp lại nhấn mạnh tốc độ lái thuyền
nhanh mạnh, cộng với nhiều phép so sánh liên tiếp khiến người đọc vừa cảm nhận được độ nhanh
mạnh vừa cảm nhận được độ khéo léo của con thuyền trong hướng đi luồn lách tránh đội quân đá
đông đúc. Nghệ thuật lái thuyền đến đây khiến người đọc hoàn toàn tâm phục, khẩu phục. Đúng là
ơng lái đị đã đạt đến mức nghệ sĩ trong nghề nghiệp của mình.
Nguyễn Tn đích thực là một nghệ sĩ tài hoa bậc thầy trong việc ngợi ca những con người lao động
trong gian lao nguy hiểm nhưng đầy vinh quang, điển hình là hình tượng ơng lái đị trong tùy bút
“Người lái đị sơng Đà” với nhiều nét đẹp và cả chất nghệ sĩ trong nghề.

Phân tích hình tượng Người lái đò - Mẫu 7
Nguyễn Tuân là một trong những cây bút tiêu biểu của văn xuôi hiện đại. Mỗi tác phẩm của ông là
một bài ca về cái đẹp của cuộc sống, của con người, với tư tưởng, tình cảm gắn bó với đất nước q
hương. Nguyễn Tuân được người đọc đặc biệt chú ý về phong cách nghệ thuật rất riêng và rất độc đáo
của ông. Người lái đị Sơng Đà, đó là một bài tùy bút, cũng là một bài thơ bằng văn xuôi đã thể hiện
được những nét tiêu biểu về phong cách đó.
Người lái đị Sơng Đà trước hết là một tác phẩm viết về một con người và một con sông. Nhưng dưới
ngịi bút đầy hứng thú và tài hoa của ơng mọi cảnh vật thiên nhiên đều trở thành những công trình mĩ
thuật, con người đều trở thành những nghệ sĩ điêu luyện. Bằng sự tiếp cận quan sát và khả năng mô tả
cùng với một kho chữ nghĩa vô cùng giàu có, chuẩn xác, Nguyễn Tuân đã dựng lên những bức tranh
hết sức sống động, những hình tượng kì vĩ giàu sức hấp dẫn trong thiên tùy bút độc đáo này.
Người lái đị trên sơng Đà trong tác phẩm, trước hết là một ông già bảy mươi tuổi, đã dành một phần
lớn đời mình cho nghề lái đị dọc trên sơng Đà. Đó là một người lái đị lão luyện: “Trên dịng sơng Đà,

ơng xi, ơng ngược hơn một trăm lần rồi, chính tay giữ lái độ sáu chục lần..." trong thời gian hơn
chục năm làm cái nghề đầy nguy hiểm và gian khổ này. Đây là một con người từng trải, hiểu biết, rất
thành thạo trong nghề lái đò, và đã đạt đến trình độ “bằng cách lấy mắt và nhớ tỉ mỉ như đóng đanh
vào lịng tất cả những luồng nước của tất cả những con thác hiểm trở”. Nguyễn Tuân tiếp tục bày tỏ
sự khâm phục đối với con người này. "Sông Đà, đối với ông lái đị ấy, như một trường thiên anh hùng
ca mà ơng đã thuộc đến cả những dấu chấm than, chấm câu và cả những đoạn xuống dòng". Thật là
một cách so sánh “rất văn chương" đầy thú vị và cũng "rất Nguyễn Tn".
Hình tượng người lái đị với “cái đầu bạc quắc thước ấy đặt trên một thân hình cao to và gọn quánh
như chất sừng, chất mùn" và những cánh tay vẫn là cánh tay của một "chàng trai', "trẻ trắng quá",
Nguyễn Tuân đã gọi đó là một thứ “Vàng mười”, ông đã đứng trước những thách thức của con sông
Đà với những thế lực của những bãi đá ghê gớm, những cạm bẫy đầy kinh hồng: “Ngoặt khúc sơng
lượn, thấy sóng bọt đã trắng xóa cả một chân trời đá. Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong
lịng sơng, hình như mỗi lần có chiếc nào xuất hiện ở quảng ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
chiếc thuyền nào nhơ vào đường ngoặt sóng là một số hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền". Và
một mình một thuyền ơng đã giao chiến như một dũng sĩ: hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi
sóng trận địa phóng thẳng vào mình. Mặt nước hò la vang dậy quanh minh, ùa vào mà bẻ gãy cán
chèo, vũ khí trên cánh tay mình”, và sóng nước “thúc vào gối bụng và hơng thuyền. Có lúc chúng đội
cả thuyền lên. Nước bám lấy thuyền như đô vật túm thắt lưng ơng đị, địi lật ngửa mình ra giữa trận
nước vang trời thanh la não bạt. Có lúc tưởng như ơng lái đị bị nhấn chìm dưới dịng sơng... Cách
miêu tả chân thực và táo bạo này cho thấy sức mạnh ghê gớm của dòng thác hung dữ, con người chỉ
cần lóa mắt, lỡ tay một chút là phải trả giá bằng sinh mạng của mình.
Nhưng dũng cảm và gan dạ chưa đủ, mà cái quan trọng hơn là tài nghệ của người cầm lái để lái con
đò đến mức điêu luyện và nghệ thuật. Tác giả so sánh người lái đị sơng Đà với người lái xe lao xuống
dốc đèo, tuy rất nguy hiểm nhưng người lái xe cịn có phanh chân, phanh tay, có tiến lên, lùi lại, "còn
như cái thuyền mà lao xuống thác thì chả có cái phanh nào cả, chỉ có lao đi chứ không lùi lại, không

lao trúng tim luồng nước thì thuyền quay ngang, chứ khơng có mùi gì cả..”, vẫn bằng phương pháp so
sánh, nhưng với những hình ảnh táo bạo, khơi gợi lạ lùng, tác giả đã tả sơng Đả thiên biến vạn hóa,
mỗi chỗ như có một bầy nguy hiểm riêng, đòi hỏi người lái đò phải có một cách ứng phó riêng. Có
chỗ thì nước sơng "reo lên như đun sôi lên một trăm độ muốn hất tung đi một cái thuyền đang phải
đóng vai một cái nắp ấm nước đang sơi khổng lồ". “Có luồng nước đi lầm vào thì chết ngay". Lại có
những “hút nước" xốy sâu như lịng giếng “cái hút nó hút xuống, thuyền trồng ngay cây chuối ngược
rồi vụt biến đi".
Thật là một dịng sơng Đà đầy hiểm trở, đầy nguy nan cho con người. Thế nhưng, “ơng lái đị cố nén
vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cải cuống lái..." Mặc dù mặt “méo bệch đi" vì những địn hiểm,
nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo, vẫn nghe rõ tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm lái”.
Rõ ràng qua cách miêu tả đến tột cùng sự dữ dội của con sông, Nguyễn Tuân nhằm đến một mục đích
lớn: ca ngợi sự dũng cảm, tài trí của con người, ca ngợi sự chiến thắng vĩ đại của ơng lái đị, đã vượt
bao thác ghềnh, sóng to gió cả đưa con đị về đến bến bình n, khơng phải chỉ một lần, mà hàng trăm
lần, suốt mười lăm năm làm người lái thuyền vượt sông Đà. Cuộc đọ sức giữa con người và thiên
nhiên thật ghê gớm, căng thẳng, đầy sáng tạo và con người đã chiến thắng, trở về cuộc sống thanh
bình: "Thế là hết thác. Dịng sơng vặn mình vào một cái bến cát có hàng lạnh (...). Sơng nước lại
thanh bình. Đêm ấy nhà đị đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam...".
Cảm hứng lãng mạn đậm đà trong sáng, lan tỏa trong từng câu văn tả thực, tạo cho đoạn văn một sức
lôi cuốn khơng thể cưỡng nổi. Đó là một bài ca về lao động, về con người lao động. Sau mười năm
làm nghề lái đị, cả sau khi đã thơi nghề vài chục năm, trên ngực người lái đò vẫn còn "bầm tụ” một
“củ khoai nâu", với Nguyễn Tuân, “đó cũng là cái hình ảnh quý giá của một thứ huân chương lao
động siêu hạng".
Cảm ơn nhà văn Nguyễn Tuân đã cho chúng ta thưởng thức một cơng trình nghệ thuật đầy sáng tạo.
Ngoài việc cung cấp cho chúng ta những kiến thức và tri thức về cuộc sống, về văn hóa và lịch sử địa
lí, về ngơn ngữ..., tác phẩm còn là một khối kiến trúc thẩm mĩ độc đáo, giúp ta cảm thụ được cái đẹp
một cách sâu sắc, cái đẹp của con người cụ thể, con người lao động Người lái đị Sơng Đà. Nguyễn
Tn đích thực là một nghệ sĩ tài hoa bậc thầy trong việc ngợi ca những con người lao động gian lao
nguy hiểm nhưng đầy vinh quang.

Phân tích hình tượng Người lái đị - Mẫu 8

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đò
Bằng ngòi bút độc đáo, uyên bác, tài hoa, cùng lòng yêu thiên nhiên sâu sắc và những khám phá mới
mẻ trong chuyến đi trải nghiệm thực tế ngược dòng Tây Bắc, Nguyễn Tuân đã viết nên những trang
bút ký đặc sắc, tái hiện một cách độc đáo vẻ đẹp kỳ vĩ, thơ mộng được ví như bản trường ca bất tận
rừng già của sơng Đà. Song song với hình tượng con sông Đà vừa dữ dội, vừa dịu dàng ấy, là hình
ảnh người lái đị sơng Đà can trường, dũng cảm, độc hành đưa con đò mưu sinh chiến đấu với con
sông Đà vừa hung hiểm vừa xinh đẹp.
Nguyễn Tuân đã có nhận xét ban đầu như thế này “Cuộc sống của người lái đị sơng Đà quả là một
cuộc chiến đấu hằng ngày với thiên nhiên, một thứ thiên nhiên Tây Bắc có nhiều lúc trơng nó thành ra
diện mạo và tâm địa của một kẻ thù số một”. Để thấy rằng cuộc sống mưu sinh trên dòng sông hùng
vĩ kiêu ngạo ấy phải vất vả, gian lao biết mấy, có lẽ là nơi chỉ dành cho những chàng trai lực lưỡng trẻ
khỏe, đủ can đảm mà chiến đấu với con sơng mang tâm tình bất định “lúc van xin, rồi lại như là khiêu
khích, giọng gằn mà chế nhạo”, như một con thú với tiếng rống “như một ngàn con trâu mộng đang
lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa…”. Ấy thế mà chẳng như chúng ta hằng tưởng tượng,
người lái đò ấy lại là một ông lão, phải, là một ông lão đã tầm bảy mươi, ở độ tuổi thất thập cổ lai, với
bao người là độ tuổi được an hưởng tuổi già, chứ chẳng phải lênh đênh kiếm kế mưu sinh trên sóng
nước hiểm trở.
Nguyễn Tuân đã xây dựng một hình tượng người lái đò đầy xuất sắc với hai vai trò nổi bật, vừa là một
chiến sĩ can trường trên mặt trận sơng nước với vũ khí duy nhất là mái chèo, vừa là một người nghệ sĩ
tài hoa hằng ngày vẫn viết nên bản những bản hùng ca tuyệt đẹp về sức mạnh của những con người
lao động. Theo Nguyễn Tuân, ông lái đò đã xuôi ngược trên sông Đà không dưới trăm lần, trong đó
đã có tới 60 lần ơng cầm lái chính. Hình ảnh ơng lái đị Lai Châu hiện lên với một vẻ ngoài đầy phong
sương, cơ thể in hằn mùi sông nước, gắn liền với nghề nghiệp của ông “tay lêu nghêu như cái sào,
chân khuỳnh ra như kẹp lấy một cái bánh lái tưởng tượng, giọng nói ào ào như thác lũ sơng Đà, nhãn
giới vịi vọi như nhìn về một bến xe nào đó,…” đặc biệt trên ngực ơng có nhiều “củ nâu” đó là vết
tích của những ngày tháng chiến đấu vật lộn với sơng Đà, mà Nguyễn Tn đã dí dỏm ví nó như là
“những hn chương lao động siêu hạng”.

Ơng lái đị khơng phải là người an phận ngược lại ơng thích đương đầu với hiểm nguy, khó khăn, với
những pha hành động gay cấn, thế nên ơng thích đi qua những ghềnh thác khó nhằn của con sơng Đà,
ơng bảo rằng: “Chạy thuyền trên khúc sơng khơng có thác nó dễ dạy, chân tay dễ buồn ngủ”. Dù tuổi
đã cao, nhưng ông luôn mang một tâm hồn trẻ khỏe, hiếu chiến, bản tính mạnh mẽ, can trường, niềm
tin yêu cuộc sống, cùng sự gắn bó với nghề nghiệp và con sơng Đà hùng vĩ, công việc của ông nghiễm
nhiên trở thành niềm đam mê bất diệt, là niềm vui trong cuộc sống lao động vốn vất vả của ông. Chỉ
bằng những nét khái qt như vậy, hình ảnh ơng lái đị của Nguyễn Tuân đã để lại một dấu ấn sâu sắc,
ấn tượng trong lịng độc giả. Sơng Đà trong lịng ông lái đò như một bản thiên anh hùng ca mà ơng đã
thuộc lịng, thuộc đến “từng dấu chấm câu, dấu chấm than, cả những đoạn xuống dòng”, sự tài hoa, tỉ
mẩn ấy được tác giả ví như “đóng đanh vào lịng”. Ơng lái đị cũng nắm vững “binh pháp của thần
sông thần núi”, như một vị tướng tài vận dụng xuất sắc binh pháp Tôn Tử “biết địch biết ta, trăm trận
trăm thắng”, lại cũng như một người nghệ sĩ chuyên nghiệp nắm rõ cái mặt trận nghệ thuật đầy cam
go của mà ông đã theo đuổi gần hết đời người. Trong cuộc chiến không cân sức, giữa người lái đị lẻ
loi, cùng con sơng Đà hung bạo, nguy hiểm, ơng lái đị như một người hùng cưỡi chiến mã, tay vung
gươm vượt qua kẻ địch, như chiến thần Triệu Vân của Tam Quốc, đơn thương độc mã phá vòng vây
quân thù, chỉ khác mỗi điều mặt trận của ông là mênh mông sóng nước.
Trên cái mặt trận hung hiểm, trèo thác vượt ghềnh ấy, đòi hỏi người chiến sĩ phải cực kỳ dũng cảm và
bình tĩnh để ứng phó với mọi sự biến đổi khơn lường, giảo hoạt của con sông, bởi chỉ sơ sẩy một chút

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
thơi thì đến mạng cũng chẳng cịn, nói gì đến chuyện làm một người nghệ sĩ tài hoa trên con sơng Đà
nghệ thuật. Nguyễn Tn đã đặt cho những khó khăn, cửa ải mà ơng lái đị phải vượt qua một cái tên
rất “nhà binh” và cũng đầy tính nghệ thuật là “trùng vi thạch trận”. Ơng lái đị đã xuất sắc lần lượt
vượt qua những cửa ải hung hiểm ấy một cách điêu luyện, mặc dù có những lúc đã bị thương, nhưng
nỗi đau đớn ấy chẳng thấm vào đâu so với việc bị mất mạng. Bằng kinh nghiệm dày dạn và lòng dũng
cảm, một tinh thần vững chãi cùng lòng tự tin đã “nắm chắc binh pháp của thần sông thần núi”, cũng
hiểu rõ phải chống trả, tránh né làm sao để qua được ải đầu tiên, ông lái đò bước vào “trùng vi thạch

trận thứ nhất” đầy căng thẳng. Có những lúc trúng địn hiểm, đau đớn đến “mặt méo bệch đi”, nhưng
ông làm sao dám buông lỏng, chỉ cố nhịn đau mà “kẹp chặt lấy cuống lái”, bình tĩnh vượt qua trùng vi
thạch trận thứ nhất, thế là qua được một ải. Không một phút nghỉ tay nghỉ mắt, ở trùng vi thạch trận
thứ hai ông lập tức thay đổi chiến thuật “đánh nhanh thắng nhanh”, khơng cho con sơng Đà có một cơ
hội phải kích nào.
Vịng thứ hai này có phần hung hiểm hơn trước khi “tăng thêm nhiều cửa tử để lừa con thuyền vào, và
cửa sinh lại bố trí lệch sang bờ hữu ngạn”. Thế nhưng cái bẫy đó cũng chẳng qua nổi con mắt tinh
tường của ơng lái đị, bởi ơng đã nắm chắc “quy luật phục kích của lũ đá nơi ải nước hiểm trở này”.
Ơng ví lái đị qua khúc này như “cưỡi hổ phải cưỡi tới cùng”, phải nắm đúng cái “bờm sóng” , rồi cứ
thế “phóng nhanh vào cửa sinh, lái miết một đường chéo về phía cửa đá ấy”. Ngặt thay lại có một bọn
đá định lơi con thuyền vào tập đồn cửa tử, thì ơng đị “vẫn nhớ mặt bọn này”, bọn thác đá vẫn không
ngừng khiêu khích, nhưng chúng chỉ như đang làm trị hề trước mặt ơng đị, bởi ơng đã tự tin “tránh
mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ơng đè sấn lên chặt đôi mà mở đường tiến”. Thế là xong nốt ải thứ hai,
nhanh và chuẩn xác. Nói nghe thì dễ đấy, nhưng có mấy ai đủ bình tĩnh và tay chèo điêu luyện để
nhằm trúng vào cửa sinh như ông lái đò Lai Châu? Còn một ải cuối nữa, ải này “ít cửa hơn, bên phải
bên trái đều là luồng chết, luồng sóng ở chặng ba này lại ở ngay giữa bọn đá hậu vệ của con thác”,
mới nghe đã thấy khó khăn đủ bề, nhưng ơng đị rất mạnh dạn “phóng thẳng thuyền, chọc thủng giữa
cửa đó” ,“thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước”. Vậy là qua hết cả ba ải, mà ải nào
cũng nguy hiểm vô cùng, con sông lại trở về với vẻ thanh bình, lặng lẽ.
Đọc hết đoạn vượt thác đầy cam go, gay cấn của ơng lái đị Lai Châu, ta cứ cảm tưởng mình vừa coi
một bộ phim hành động nghẹt thở, hồi hộp đến từng phút giây, mà ông lái đị chính là nhân vật chính.
Hình ảnh người lao động anh hùng, hằng ngày chiến đấu vật lộn với thiên nhiên trong nguy hiểm
trùng trùng đã làm nổi bật lên vẻ đẹp và sức mạnh của con người trước thiên nhiên hùng vĩ và kiêu
ngạo. Đây là một cuộc chiến không cân sức, nhưng bằng sự thông minh, gan dạ, kiên cường bất khuất,
con người lao động đã chế ngự, vượt lên trên cái sự khiêu khích, hằn học của thiên nhiên. Hình tượng
ơng lái đị được tác giả xây dựng trên hai vai trò, vừa là người chiến sĩ anh hùng, quả cảm, vừa là
người nghệ sĩ tài ba đã viết nên một bản hùng ca tuyệt đẹp về cuộc sống lao động, về nghệ thuật chèo
lái trên con sơng Đà rộng lớn. Nguyễn Tn có một quan điểm nghệ thuật đầy mới mẻ, có phần tương
đồng với một số tác giả như Nam Cao hay Nguyễn Huy Tưởng, ông cho rằng nghệ thuật không phải
chỉ là những người nghệ sĩ với những hình tượng thơ mộng, mơ hồ cao xa như mây-trăng, gió-núi, mà

người làm nghệ thuật còn là những người lao động, vốn đã nhuần nhuyễn, đạt đỉnh cao điêu luyện
trong chính nghề nghiệp của mình thì cũng là người làm nghệ thuật chân chính, thứ nghệ thuật ấy
chính là nghệ thuật trong lao động. Bởi trong những con người ấy chất chứa cả một niềm đam mê sâu
sắc, niềm tin u, ln tìm cách sáng tạo, đột phá, tạo ra những cung đường mới mẻ cho nghề nghiệp
của mình.
Hình tượng người lái đị sơng Đà được xây dựng rất thành cơng qua ngịi bút độc đáo và sáng tạo của
Nguyễn Tuân. Trong hơi thở văn chương ấy, nhà văn đã khẳng định được tài năng và sức mạnh cường
đại của con người, cuộc chiến không cân sức giữa con người lao động và thiên nhiên kỳ bí vốn có

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
nhiều cam go, vất vả. Nhưng bằng sự thơng minh, sáng tạo, đức tính kiên cường, tỉ mỉ vốn ăn sâu vào
máu của những người lao động, họ đã chiến thắng một cách huy hoàng, vẻ vang nhất, trở thành người
nghệ sĩ tài ba trên chính mặt trận tìm kế sinh nhai của mình.

Phân tích hình tượng Người lái đị - Mẫu 9
Nguyễn Tuân là một cây bút xuất sắc của nền văn xuôi Việt Nam hiện đại. "Người lái đị Sơng Đà"
trích trong "Tùy bút Sơng Đà" (1960). Đây là kết quả chuyến đi thực tế đến với Tây Bắc năm 1958 để
kiếm tìm "chất vàng" của thiên nhiên và chất vàng mười trong tâm hồn con người. Đọc tác phẩm, ta
bắt gặp hình ảnh Sơng Đà với hai nét tính cách hung bạo và trữ tình. Và nổi bật bên hình tượng ấy là
người lái đị dũng cảm tài hoa trên sông nước.
Điểm đặc biệt đầu tiên của nhân vật này chính là khơng có tên gọi cụ thể mà tên của ông gắn liền với
nghề nghiệp, địa danh: "ơng lái đị Lai Châu". Điều này thể hiện, ông là đại diện cho vẻ đẹp người lái
đò trên sơng nước, cần mẫn. Người lái đị là một ơng lão 70 tuổi. Ông đã dành một phần lớn cuộc đời
của mình để lái đị dọc trên Sơng Đà. Bây giờ ông đã thôi nghề khoảng mười năm." Trên sông ống
xi ống ngược trên 100 lần, giữ tay lái chính khoảng 60 lần". Chỉ bằng vài câu ngắn gọn giới thiệu
về người lái đị, độc giả phần nào đã hình dung ra ngoại hình và tố chất của ơng. Đọc tiếp tác phẩm, ta
có thể thấy được điều đó.

Ơng lái đò hiện lên là người khỏe mạnh, từng trải, ngoại hình và tố chất được tạo nên bởi nét đặc thù
của môi trường lao động là trên sông nước. "Tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng
khuỳnh ra như kẹp lấy một cuống lái tưởng tượng. Giọng ơng ào ào, nhỡn giới cao vịi vọi". Nguyễn
Tn gọi con người này là "thứ vàng mười" bởi ông đã đứng trước thử thách và chiến thắng Sông Đà.
Trước hết ở ơng lái đị Lai Châu là người tài hoa trí dũng, có phong thái ung dung của người nghệ sĩ.
Ơng tài trí, từng trải, lão luyện trong nghề, đạt đến trình độ "lấy mắt mà nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào
lịng tất cả những luồng nước của những con thác hiểm trở". Nguyễn Tuân đã bày tỏ lịng khâm phục
của mình đối với người lái đị bằng cách so sánh, liên tưởng độc đáo "sông Đà đối với ơng lái đị như
một trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc cả dấu câu chấm than và cả đoạn xuống dịng". Ơng
thuộc rõ quy luật phục kích của đá, biết rõ cửa tử cửa sinh.
Lòng dũng cảm của ơng được thể hiện qua ba thạch trận. Vịng một sông Đà hiện lên như một kẻ thù
nham hiểm sải quyệt, khơng chỉ sóng gió mênh mang, hút nước, thác nước mà còn bày binh bố trận
"bọt tung trắng xóa cả một chân trời đá". Đá mai phục ngàn năm bày binh bố trận những binh pháp
tôn tử. Ở vòng này gồm năm cửa trận, bốn cửa tử, một cửa sinh chia thành ba tuyến tiền vệ, trung vệ
và hậu vệ. Phối hợp với đá và thác nước hò la vang dậy làm thanh điệp cho đá. Đá oai phong lẫm liệt
tiến lùi thách thức cịn sóng nước như qn liều mạng. Nhưng ơng lái đị vẫn giữ chặt mái chèo để
khỏi bị hất tung ra trận địa sóng. Ông cố nén vết thương kẹp chặt cuống lái kiên cường vượt qua cơn
võ chiến. Đến vịng hai, sơng Đà lúc này mở ra nhiều cửa tử hơn, chỉ có một cửa sinh nằm lập lờ phía
tả ngạn. Dịng thác hùm beo hồng hộc thế mạnh. Bọn thủy quân cửa ải xơ ra níu thuyền vào cửa tử.
Ơng lái đị cùng chiếc thuyền cưỡi trên con sông như cưỡi trên lưng hổ. Ơng nắm chắc bờm sóng, ghì
cương lái miết vào cửa sinh. Bốn năm bọn thủy quân cứ ào nước xơ ra níu thuyền vào cửa tử. Dịng
sơng như con thú hoang lồng lên đòi ăn chết con thuyền. Nhưng ông già dằn mặt từng đứa nắm chắc
quy luật của thần sông thần đá không hề nao núng, tỉnh táo, sáng tạo thay đổi chiến thuật chiến thắng
Sông Đà. Bị thua ơng lái đị ở hai vịng trước, trùng vi thứ ba, dòng thác càng trở nên điên cuồng dữ
dội hơn. Ít cửa ra vào, bên phải bên trái đều là cửa tử, luồng sống ở giữa ngay cạnh voi đá vọng về
xong ơng lái đị vẫn bình tĩnh dũng cảm phóng thẳng thuyền. Thuyền vút vút qua cánh cổng đá để rồi
chiến thắng đi qua.

Tổng hợp: Download.vn

Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đị
Khơng chỉ dũng cảm tài ba, người lái đị yển sơng cịn mang phong thái nghệ sĩ. Sau cuộc vượt thác
mọi nguy hiểm như tan biến "sóng nước xèo xèo tan trong trí nhớ". Họ lại đốt lửa nướng ống cơm lam
bàn chuyện cá anh vũ, cá rồng xanh như khơng có gì xảy ra". Mặc dù ngày ngày họ phải vật lộn đối
mặt với hiểm nguy rình rập. Đó là vẻ đẹp của một tâm hồn nghệ sĩ.
Trong xây dựng nhân vật ơng lái đị, Nguyễn Tn chú ý khắc họa nét tài hoa của nghệ sĩ "nhân vật
phải là người nghệ sĩ trong nghề nghiệp". Nhà văn chú ý tạo tình huống thử thách để nhân vật bộc lộ
bản chất của mình. Sơng Đà càng hung bạo bao nhiêu, người lái đò càng tài hoa dũng cảm bấy nhiêu.
Nhà văn am hiểu nhiều ngành nghệ thuật quân sự, thể thao kết hợp với nghệ thuật miêu tả so sánh liên
tưởng độc đáo qua ngôn ngữ phong phú để làm nổi bật sơng Đà và người lái đị Sơng Đà. Tóm lại,
thành cơng trong xây dựng nhân vật ơng lái đò Lai Châu đã trở thành sức hút riêng của tác phẩm trong
nền văn học nước nhà.

Phân tích hình tượng Người lái đò - Mẫu 10
Mỗi khi nhắc đến những nhà văn viết tùy bút xuất sắc của nền văn học hiện đại Việt Nam chúng ta
không thể không nhắc tới nhà văn Nguyễn Tuân. Vùng đất Tây Bắc với những núi cao, thác ghềnh
hiểm trở đã lôi cuốn ngịi bút của Nguyễn Tn, để rồi năm 1960 ơng xuất bản tập tùy bút Sơng Đà
trong đó có tùy bút Người lái đị sơng Đà . Hình tượng nghệ thuật xun suốt tác phẩm là hình ảnh
ơng lái đị Lai Châu được nhà văn tiếp cận tài hoa – nghệ sĩ.
Ơng lái đị năm nay khoảng chừng bảy mươi tuổi , ông sinh ra và lớn lên ngay bên bờ sông Đà “quê
ông ở ngay chỗ ngã tư sông sát tỉnh”. Ơng có một ngoại hình đặc biệt, mang đậm dấu ấn nghề nghiệp :
thân hình ơng cao lớn “gọn quánh như chất sừng, chất mun”, “tay dài lêu nghêu như cái sào”, “chân
lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh như gò lại kẹp lấy một cái cuống lái tưởng tượng” rồi “ giọng ông ào ào
như tiếng nước thác”. Mọi thứ của ơng giờ đây như đã hịa nhịp với con sông lúc hung hãn lúc lại dịu
êm này , họ hòa vào nhau theo năm tháng , hòa vào nhau trong từng hơi thở nhịp nhàng, ăn ý một
cách đến lạ lùng.
Đối với ơng lái đị thì sơng Đà như một bản trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc đến cả những
cái chấm than, chấm câu và cả những đoạn xuống dịng. Ơng “nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào trong
lịng tất cả những luồng nước của tất cả những con thác hiểm trở”, “nắm chắc binh pháp của thần sơng,

thần đá”, làm chủ được dịng sơng. Đó là tư thế và sự hiểu biết của con người làm chủ thiên nhiên ,
làm chủ hồn cảnh. Ơng hiểu về con sơng cặn kẽ như hiểu chính bản thân mình vậy , có hiểu ơng mới
ngự trị , mới làm bạn được với nó . Thật đúng là “thứ vàng mười đã qua thử lửa” giống như cách mà
nhà văn Nguyễn Tuân vẫn nói.
Nếu ai đó nghĩ rằng chở đò là một nghề dễ dàng chỉ cần đến sức khỏe thì chắc hẳn người đó đã nhầm.
Chở đị là một nghệ thuật đòi hỏi ở người lái đò sự thơng minh, khơn khéo, trí dũng, tài ba. Cuộc
chiến giữa ơng lái đị và sơng Đà là một cuộc chiến khơng cân sức . Bởi sơng Đà có một lực lượng
hùng hậu nào thì vách đá, nào thì những cái hút nước xoay tít sâu hun hút và cả những hàng chơng đá
nằm ngầm dưới lịng sơng nữa. Ấy vậy mà ơng lão chỉ có một mình “đơn phương độc mã” chiến đấu,
vũ khí duy nhất có trong tay là cán chèo . Để chiến đấu với một Sông Đà quỷ quyệt trong việc bày
binh bố trận thì ơng lái đò càng phải nắm chắc tay chèo, giữ vững tinh thần và đặc biệt phải “nắm
chắc binh pháp của thần sơng thần đá” thì mới có thể thắng được trong trận đấu sinh tử này.
Trận thủy chiến diễn ra căng thẳng đến nghẹt thở với ba “hiệp đấu”. Ở vịng vây thứ nhất thác Sơng
Đà mở ra “năm của trận”, có bốn “cửa tử”, một “cửa sinh”. Cửa sinh nằm “lập lờ ở phía tả ngạn”. Khi

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đò
con thuyền xuất hiện, phối hợp với đá, nước thác reo hò làm “thanh viện” cho đá, những hòn đá bệ vệ
oai phong lẫm liệt. Có hịn đá trơng nghiêng thì y như là đang hỏi cái thuyền “phải xưng tên tuổi trước
khi giao chiến”. Hịn đá khác thì lùi lại một chút và “thách thức” cái thuyền có giỏi thì tiến gần vào.
Khơng một chút nao núng, ơng đị hai tay giữ mái chèo để khỏi bị hất lên khi sóng trận địa phóng
thẳng vào mình. Nhìn thấy con thuyền và người lái đò, mặt nước “hò la vang dậy”, ùa vào mà “bẻ gãy
cán chèo”. Sóng nước thì như thể quân liều mạng, vào sát nách mà “đá trái mà thúc gối” vào bụng và
hơng thuyền, có lúc chúng “đội cả thuyền lên”. Nước bám lấy thuyền như đơ vật “túm lấy thắt lưng
ơng đị địi lật ngửa mình ra”. Ơng đị đã bị thương, nhưng ơng “cố nén vết thương”, hai chân vẫn
“kẹp chặt lấy cuống lái”. Cuộc chiến đã đến hồi quyết liệt, sóng nước “đánh hồi lùng, đánh đòn tỉa,
đánh đòn âm” vào chỗ hiểm. Nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo, vẫn nghe rõ tiếng chỉ huy “ngắn
gọn tỉnh táo” của người cầm lái. Và ơng lái đị đã phá xong cái “trùng vi thạch trận” vịng thứ nhất của

thác Sơng Đà.
Khơng một chút nghỉ tay, ơng lái đị tiếp tục phá ln vịng vây thứ hai của thác Sơng Đà. Ở vịng thứ
hai này, thác Sông Đà lại “tăng thêm nhiều cửa tử” để đánh lừa con thuyền. Vẫn chỉ có một cửa sinh.
Nếu ở vòng thứ nhất, cửa sinh nằm “lập lờ phía tả ngạn”, thì ở vịng thứ hai này, cửa sinh lại “bố trí
lệch qua phía bờ hữu ngạn”. Đó chính là khó khăn, thách thức đối với người lái đị. Nhưng ơng lái đị
đã “thuộc quy luật phục kích” của lũ đá nơi ải nước hiểm trở này. Ông hiểu rằng cưỡi lên thác Sông
Đà phải “cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ”. Cuộc chiến của ơng lái đị ở vòng thứ hai đã bắt đầu. Nắm
chặt cái bờm sóng đúng luồng, ơng đị ghì cương lái bám chắc lấy luồng nước đúng mà “phóng nhanh
vào cửa sinh” rồi “lái miết một đường chéo” về phía cửa đá ấy. Thấy con thuyền tiến vào, bốn năm
bọn thủy quân bên bờ trái liền “xơ ra” định níu con thuyền “lơi vào tập đồn cửa tử” mà tiêu diệt.
Nhưng ơng lái đị vẫn “nhớ mặt” bọn này, đứa thì ơng tránh mà “rảo bơi chèo lên”, đứa thì ơng “đè
sấn lên mà chặt đôi ra” để mở đường tiến. Những luồng tử đã bỏ hết lại sau thuyền, chỉ còn vẳng tiếng
reo hị của của sóng thác luồng sinh. Tuy vậy, bọn chúng vẫn “khơng ngớt khiêu khích”, dù cái thằng
đá tướng đứng ở cửa vào đã “tiu nghỉu cái mặt xanh lè” vì bị thua cái thuyền du kích nhỏ bé.
Vượt qua vịng thứ hai, ơng lái đị cịn phải vượt qua vòng thứ ba nữa. Ở vòng vây thứ ba này, thác
Sơng Đà ít cửa hơn nhưng bên phải bên trái đều là “luồng chết” cả. Cái “luồng sống” ở chặng thứ ba
này lại ở ngay giữa bọn đá hậu vệ. Ơng lái đị đã hiểu điều đó. Ơng cứ “phóng thẳng thuyền” chọc
thủng cửa giữa đó. Thuyền của ông đò “vút qua” cổng đá cánh mở cánh khép với ba tầng cửa: cửa
ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng. Con thuyền của ơng đị “như một mũi tên tre xuyên nhanh qua
hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái lượn được”. Vượt qua vòng vây thứ ba cũng là vượt qua hết thác
Sơng Đà. Ơng lái đị như một người chỉ huy lão luyện, đầy bản lĩnh và kinh nghiệm. Ông là một nghệ
sĩ tài hoa với nghề vượt thác leo ghềnh.
Ơng lái đị quả thật là một chiến tướng nhưng cũng là một tay lái tài hoa. Mỗi đường chèo của ông
đều là nghệ thuật làm đẹp cho đời và trong lao động. Sau chiến thắng ông lái đị lại trở về với cuộc
sống đời thường bình dị. Ơng cùng với nhà đị “đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và toàn
bàn tán về cá anh vũ cá dầm xanh…, cũng chả thấy ai bàn thêm lời nào về cuộc chiến thắng vừa qua
nơi cửa ải nước đủ tướng dữ quân tợn vừa rồi”. Bởi lẽ với họ những trận chiến như vừa rồi đã trở
thành một phần trong cuộc sống của họ, có gì mà phải bàn tán, phải suy ngẫm, tất cả đã trở thành máu
thịt , là sợi dây kết nối và gắn bó họ với nơi này.
Thơng qua việc miêu tả trận thủy chiến tác giả Nguyễn Tuân đã cho người đọc thưởng thức cái “thú

chơi ngôn từ” độc và lạ của ông. Một loạt các động từ được sử dụng dày đặc, kèm theo đó là hàng loạt
các tính từ diễn tả cơn cuồng nộ của dòng Đà giang cũng như tài trí của ơng lái đị. Đó là một cuộc
hỗn chiến giữa người và sông nước đến nghẹt thở. Nguyễn tuân còn vận dụng kiến thức của nhiều

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đò
ngành nghề để soi chiếu đối tượng, tạo cảm giác về một trận thuỷ chiến đầy kịch tính, đầy sơi động
vfa khơng hề kém phần hấp dẫn.
Để viết về dịng Đà giang và ơng lái đị một cách cặn kẽ và chi tiết đến vậy thì khơng phải ai cũng có
thể viết được, phải yêu, phải hiểu và gắn bó lắm mới viết được kĩ đến vậy. Điều này như một minh
chứng chân thực cho sự hy sinh vì nghệ thuật của tác giả Nguyễn Tuân. Ông đã dành cả cuộc đời
mình để đi tìm cái đẹp, cái thật trong con người và cuộc đời. Ông quan niệm rằng vẻ đẹp tài hoa của
người nghệ sĩ không chỉ thể hiện trong lĩnh vực nghệ thuật mà nó cịn được thể hiện trong tất cả mọi
lĩnh vực của đời sống con người. Khi con người đạt đến trình độ điêu luyện trong cơng việc của mình
thì khi đó vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ sẽ tỏa sáng.
Bài tùy bút của tác giả Nguyễn Tuân đã đưa người đọc đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác một
cách tự nhiên đến lạ kỳ. Hình ảnh gợi ra xuyên suốt bài tùy bút là hình ảnh ơng lái đị gạo cội và dịng
sơng Đà giang hung hãn nhưng cũng đồng thời gửi vào tâm trí độc giả một liên tưởng về một ông lái
đò Nguyễn Tuân như một ông lái bậc thầy, ông lái con thuyền ngôn từ trên một dải sông văn chương
khơng kém những thác ghềnh chơng gai. Ơng đã tạo nên một khúc khải hoàn ca về những con người
lao động chân chính trong thời kỳ mới.

Phân tích hình tượng Người lái đò - Mẫu 11
Nguyễn Tuân là cây bút tài hoa, uyên bác, cả đời say mê tìm kiếm vẻ đẹp của cuộc sống. Ơng có sở
trường về thể loại tuỳ bút. Một trong những sáng tác tiêu biểu của ơng là tùy bút “Người lái đị sơng
Đà”. Tác phẩm đã khắc hoạ vẻ đẹp đa dạng vừa hung bạo vừa trữ tình của con sơng Đà và ca ngợi
người lái đị giản dị mà kì vĩ trên dịng sơng.
Tùy bút “Người lái đị sơng Đà” được in trong tập tùy bút “Sông Đà” (1960), gồm 15 bài tuỳ bút và

một bài thơ ở dạng phác thảo. Tác phẩm được viết trong thời kì xây dựng CNXH ở miền Bắc. Đó là
kết quả của chuyến đi thực tế của nhà văn đến Tây Bắc trong kháng chiến chống Pháp,đặc biệt là
chuyến đi thực tế năm 1958. Nguyễn Tuân đến với nhiều vùng đất khác nhau, sống với bộ đội, công
nhân và đồng bào các dân tộc. Thực tiễn xây dựng cuộc sống mới ở vùng cao đã đem đến cho nhà văn
nguồn cảm hứng sáng tạo.
Ngoài phong cảnh Tây Bắc uy nghiêm, hùng vỹ và tuyệt vời thơ mộng, NT còn phát hiện những điểm
quý báu trong tâm hồn con người mà ông gọi là “thứ vàng mười đã được thử lửa, là chất vàng mười
của tâm hồn Tây Bắc.”
Qua “Người lái đị sơng Đà”, Nguyễn Tn với lịng tự hào của mình đã khắc họa những nét thơ
mộng, hùng vỹ nhưng khắc nghiệt của thiên nhiên đất nước qua hình ảnh con sơng Đà hung bạo và trữ
tình. Đồng thời, nhà văn cũng phát hiện và ca ngợi chất nghệ sĩ, sự tài ba trí dũng của con người lao
động mới: chất vàng mười của đất nước trong xây dựng CNXH qua hình ảnh người lái đị sơng Đà.
Từ đó nhà văn ca ngợi sơng Đà, núi rừng Tây Bắc vừa hùng vĩ vừa thơ mộng, đồng bào Tây Bắc cần
cù, dũng cảm, rất tài tử, tài hoa.
Người lái đò hiện lên trước hết là một người lao động từng trải, có nhiều kinh nghiệm đị giang, có
lịng dũng cảm, gan dạ, mưu trí, nhanh nhẹn và cả sự quyết đoán nữa. Nguyễn Tuân đưa nhân vật của
mình vào hồn cảnh khốc liệt mà ở đó, tất cả những phẩm chất ấy được bộc lộ, nếu không phải trả giá
bằng chính mạng sống của mình. nhà văn gọi đây là cuộc chiến đấu gian lao của người lái đị trên
chiến trường sơng Đà, trên một qng thuỷ chiến ở mặt trận sơng Đà. Đó chính là cuộc vượt thác đầy

Tổng hợp: Download.vn


Văn mẫu lớp 12: Phân tích hình tượng người lái đò
nguy hiểm chết người, diễn ra nhiều hồi, nhiều đợt như một trận đánh mà đối phương đã hiện ra diện
mạo và tâm địa của kẻ thù số một :
“Đá ở đây ngàn năm vẫn mai phục hết trong dòng sơng, hình như mỗi lần có chiếc thuyền nào xuất
hiện ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhơ vào đường ngoặt sơng là một số hịn bèn
nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền. Mặt hòn đá nào trơng cũng ngỗ ngược, hịn nào cũng nhăn nhúm méo
mó hơn cả cái mặt nước chỗ này… Sơng Đà đã giao việc cho mỗi hòn. Mới thấy rằng đây là nó bày

thạch trận trên sơng. Đám tảng hịn chia làm ba hàng chắn ngang trên sơng địi ăn chết cái thuyền, một
cái thuyền đơn độc khơng cịn biết lùi đi đâu để tránh một cuộc giáp lá cà có đá dàn trận địa sẵn...”
Trong thạch trận ấy, người lái đò hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sóng trận địa phóng thẳng
vào mình. Khi sơng Đà tung ra miếng đòn hiểm độc nhất là nước bám lấy thuyền như đô vật túm thắt
lưng đặng lật ngửa mình ra giữa trận nước vang trời thanh la não bạt, ơng lão vẫn khơng hề nao núng,
bình tĩnh, đầy mưu trí như một vị chỉ huy, lái con thuyền vượt qua ghềnh thác. Ngay cả khi bị thương,
người lái đò vẫn cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái, mặt méo bệch như cái luồng
sóng đánh hồi lùng, đánh đòn tỉa, đánh đòn âm vào chỗ hiểm. “Phá xong cái trùng vi thạch trận thứ
nhất”, người lái đị “phá ln vịng vây thứ hai”. Ơng lái đị đã nắm chắc binh pháp của thần sơng thần
đá. Đến vịng thứ bà, ít cửa hơn, bên phải bên trái đều là luồng chết cả, nhưng người lái đã chủ động
“tấn cơng”: Cứ phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa đó. Thuyền vút qua cổng đá cánh mở khép.
Vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi
nước, vừa xuyên vừa tự động lái được lượn được. Trong cuộc chiến khơng cân sức ấy, người lái đị
chỉ có một cán chèo, một con thuyền khơng có đường lùi cịn dịng sơng dường như mang sức mạnh
siêu nhiên của loài thuỷ quái. Tuy nhiên, kết cục cuối cùng, người lái đò vẫn chiến thắng, khiến cho
bọn đá tướng tiu nghỉu bộ mặt xanh lè vì phải chịu thua một con thuyền nhỏ bé.
Người lái đò trong tác phẩm là một người lao động vô danh, làm lụng âm thầm, giản dị, nhờ lao động
mà chinh phục được dịng sơng dữ, trở nên lớn lao, kì vĩ, trở thành đại diện của CON NGƯỜI. Người
lao động nhờ ý chí kiên cường, bền bỉ, quyết tâm mà chiến thắng sức mạnh thần thánh của thiên nhiên.
Đó chính là yếu tố làm nên chất vàng mười của nhân dân Tây Bắc.
Nổi bật nhất, độc đáo nhất ở người lái đị sơng Đà là phong thái của một nghệ sĩ tài hoa. Khái niệm tài
hoa, nghệ sĩ trong sáng tác của Nguyễn Tuân có nghĩa rộng, khơng cứ là những người làm thơ, viết
văn mà cả những người làm nghề chẳng mấy liên quan tới nghệ thuật cũng được coi là nghệ sĩ, nếu
việc làm của họ đạt đến trình độ tinh vi và siêu phàm. Trong người lái đị sơng Đà, Nguyễn Tn đã
xây dựng một hình tượng người lái đị nghệ sĩ mà nhà văn gọi là tay lái ra hoa. Nghệ thuật ở đây là
nắm chắc các quy luật tất yếu của sơng Đà và vì làm chủ được nó nên có tự do.
Quy luật ở trên con sơng Đà là thứ quy luật khắc nghiệt. Một chút thiếu bình tĩnh, thiếu chính xác, hay
lỡ tay, quá đà đều phải trả giá bằng mạng sống. Mà ngay ở những khúc sơng khơng có thác lại dễ dại
tay dại chân mà buồn ngủ. Chung quy lại, nơi nào cũng hiểm nguy. Ơng lão lái đị vừa thuộc dịng
sơng, thuộc quy luật của lũ đá nơi ải nước hiểm trở này, vừa nắm chắc binh pháp của thần sơng thần

đá. Vì thế, vào trận mạc, ơng thật khơn khéo, bình tĩnh như vị chỉ huy cầm quân tài ba. Mọi giác quan
của ông lão đều hoạt động trong sự phối hợp nhịp nhàng, chính xác. Xong trận, lúc nào cũng ung
dung, thanh thản như chưa từng vượt thác: sóng thác xèo xèo tan ra trong trí nhớ. Sơng nước lại thanh
bình. Đêm ấy nhà đò đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và toàn bàn về cá anh vũ, cá dầm
xanh, về những cái hầm cá hang ca mùa khô nổ những tiếng to như mìn bộc phá rồi tra đầy tràn ruộng.
Cũng chả thấy ai bàn thêm một lời nào về cuộc chiến thắng vừa qua nơi ải nước đủ tướng dữ quân tợn
vừa rồi. Như những nghệ sĩ chân chính, sau khi vắt kiệt sức mình để thai nghén nên tác phẩm không

Tổng hợp: Download.vn