Tài liệu Quản lí thiên tai ppt

PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI ThS. Lê Anh Tuấn
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ch
ýõng 5: QUẢN LÝ THIÊN TAI
41
Chýõng


QUẢN LÝ THIÊN TAI
_________________________________________________________________________
5.1. Ý nghĩa của việc quản lý thiên tai
5.2. Chiến lýợc giảm nhẹ thiên tai
5.3. Nội dung của công tác quản lý thiên tai
5.4. Các vãn bản pháp lý tham khảo
_________________________________________________________________________
5.1. Ý NGHĨA CỦA VIỆC QUẢN LÝ THIÊN TAI
Thiên tai là một tai họa tự nhiên, tồn tại khách quan ngoài ý muốn của con ngýời.
Thiên tai xảy ra thýờng ðể lại nhiều hậu quả mất mát, ðau ðớn và tổn thất khó khắc phục
trong một thời gian ngắn. Việc vậy, việc chuẩn bị ðối phó với thiên tai, lập kế hoạch phòng
chống và khắc phục hậu quả có một ý nghĩa quan trọng ðể giảm nhẹ những tổn thất. Việc
tích cực phòng ngừa chắc chắn sẽ ít tốn kém hõn việc phải khắc phục hậu quả của thiên tai
khi không có chuẩn bị trýớc. Tất cả các công việc liên quan ðến việc phòng chống thiên tai
là nội dung của công tác quản lý thiên tai (Disaster management).

Mục tiêu chính của việc quản lý thiên tai có thể tóm gọn ở "3 tãng, 3 giảm" (Hình 5.1). Các
công việc này có quan hệ chặt chẽ với nhau, tác dụng thúc ðẩy lẫn nhau và có tầm quan
trọng nhý nhau.

Hình 5.1: Mục tiêu "3 tãng - 3 giảm" trong quản lý thiên tai
TÃNG CÝỜNG
MẠNG LÝỚI
QUAN TRẮC
THIÊN TAI
TÃNG CÝỜNG

MỨC ÐỘ
TH
ÔNG TIN
R
ỘNG RÃI

TÃNG CÝỜNG
NHẬN THỨC
CỘNG ÐỒNG
VỀ THIÊN TAI
GIẢM THIỂU
TỔN THẤT
NH
ÂN MẠNG VÀ
THÝÕNG TẬT
GIẢM THIỂU
THIỆT HẠI
T
ÀI SẢN VÀ
CÔNG TRÌNH

GIẢM THIỂU
NGÝNG TRỆ
HO
ẠT ÐỘNG
KINH TẾ - XÃ HỘI

QUẢN LÝ
THIÊN TAI
PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI ThS. Lê Anh Tuấn

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ch
ýõng 5: QUẢN LÝ THIÊN TAI
42
5.2. CHIẾN LÝỢC GIẢM NHẸ THIÊN TAI
Ðể thực hiện tốt nhiệm vụ giảm nhẹ thiên tai, 4 býớc sau ðýợc xem là chiến lýợc
chủ ðạo (Hình 5.2 và Hình 5.3).

Hình 5.3: Chiến lýợc thực thi việc giảm nhẹ thiên tai
CHUẨN BỊ
 Tổ chức Ban PCLB các cấp từ Trung ýõng ðến ðịa phýõng
 Hình thành mạng lýới quan trắc khí týợng - thủy vãn
 Dự báo và cảnh báo thiên tai
 Mạng lýới thông tin - liên lạc

 Kế hoạch phòng chống thiên tai, thực tập cứu nạn
ÐỐI PHÓ VỚI THIÊN TAI
 Duy trì liên tục thông tin - liên lạc
 Ứng trực thýờng xuyên, huy ðộng nhân lực và tài lực
 Tổ chức di tản ngýời và tài sản ra khỏi vùng thiên tai
 Tổ chức tìm kiếm - cứu nạn
KHẮC PHỤC HẬU QUẢ THIÊN TAI
 Cứu trợ và ổn ðịnh cuộc sống ngýời dân
 Vệ sinh môi trýờng, phòng chống dịch bệnh
 Phục hồi sản xuất
 Ðánh giá hậu quả
BIỆN PHÁP LÂU DÀI
 Qui hoạch phòng chống thiên tai
 Lập bản ðồ thiên tai
 Xây dựng vãn bản pháp qui về thiên tai
 Huấn luyện và nâng cao nhận thức về thiên tai

THIÊN TAI
ỔN ÐỊNH
SẴN
SÀNG
KHẮC PHỤC
ÐÁNH GIÁ
ÐỐI PHÓ
CỨUTRỢ
PHÂN TÍCH - DỰ BÁO
KẾ HOẠCH PHÒNG NGỪA

LÂU DÀI

Hình 5.2: Minh họa các býớc quản lý thiên tai
PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI ThS. Lê Anh Tuấn
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ch
ýõng 5: QUẢN LÝ THIÊN TAI
43
5.3. NỘI DUNG CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÝ THIÊN TAI
5.3.1. Công tác chuẩn bị
Ðể chuẩn bị tốt công tác quản lý thiên tai, việc tổ chức hệ thống hoạt ðộng và phân
công chức nãng nhiệm vụ rất cần thiết. Hình 5.4. là mô hình ðề xuất, mô hình này có thể
vận dụng thay ðổi cho phù hợp từng ðịa phýõng và thời ðoạn.



Hình 5.4: Tổ chức hệ thống PCLB và phân công - phân nhiệm týõng ứng

Ở Việt Nam, cõ quan quản lý việc ðo ðạt, phân tích và nghiên cứu khí týợng thủy vãn của
chúng ta là Tổng cục Khí týợng Thủy vãn (Department of Meteorology and Hydrology).
Hiện nay, các tỉnh thành và khu vực ðều có các trạm ðo ðạc theo nhiều chỉ tiêu khác nhau.
Các cán bộ khoa học khí týợng thủy vãn cùng các phýõng tiện ðo ðạc, tính toán ngày càng
hiện ðại phục vụ cho sản xuất, ổn ðịnh xã hội, hạn chế thiệt hại do thiên tai và các giải
pháp khắc phục. Nýớc ta có 9 vùng khí týợng - thủy vãn, có nhiệm vụ theo dõi, ðo dạt,
phân tích dữ liệu và dự báo diễn biến khí hậu, mực nýớc, ... Mỗi vùng có một ðài khí
týợng có nhiệm vụ thông tin thời tiết, phân bố nhý sau:
1. Ðài KTTV vùng Tây Bắc, trụ sở tại thị xã Sõn La, gồm các tỉnh Sõn La, Lai Châu,
Hoà Bình.
2. Ðài KTTV vùng Việt Bắc, trụ sở tại thành phố Việt Trì, gồm các tỉnh Lào Cai, yên
Bái, Hà Giang, Tuyên Quang, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Phú Thọ, Vĩnh Phúc.
3. Ðài KTTV vùng Ðông Bắc, trụ sở tại thị xã Kiến An, gồm các tỉn Cao Bằng, Lạng

Sõn, Bắc Giang, Bắc Ninh, Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng.
4. Ðài KTTV vùng Trung du và Ðồng bằng Bắc Bộ, trụ sở tại Hà Nội, gồm thành phố
Hà Nội, các tỉnh Hà Tây, Hýng Yên, Hải Dýõng, Nam Ðịnh, Hà Nam, Ninh Bình,
Thái Bình.
CẤP TRUNG ÝÕNG
CẤP TỈNH
CẤP HUYỆN XÃ
•
Lập Ban Chỉ ðạo PCLB Trung ýõng
•
Hoạch ðịnh chiến lýợc – qui ðịnh
•
Nhận báo cáo KTTV
•
Quản lý chýõng trình quốc gia
•
Thanh tra kế hoạch PCLB
•
Cung cấp kỹ thuật, ðào tạo
•
Trang bị phýõng tiện
•
Cung cấp kinh phí xuống các tỉnh
•
Lập Ban Chỉ huy PCLB cấp tỉnh
•
Tổ chức phối hợp các ban ngành
•
Quản lý công trình PCLB
•

Ðo ðạc số liệu KTTV
•
Tập huấn PCBL, diễn tập cứu nạn
•
v.v...
•
Lập Ban Chỉ huy PCLB cấp huyện xã
•
Trực bảo vệ ứng phó thiên tai
•
Tập huấn PCBL, diễn tập cứu nạn
•
Tổ chức ổn ðịnh dân cý
•
v.v...
PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI ThS. Lê Anh Tuấn
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ch
ýõng 5: QUẢN LÝ THIÊN TAI
44
5. Ðài KTTV vùng Bắc Trung Bộ, trụ sở tại thành phố Vinh, gồm các tỉnh Thanh Hóa,
Nghệ An, Hà Tĩnh.
6. Ðài KTTV vùng Trung Trung Bộ, trụ sở tại thành phố Ðà Nẵng, gồm thành phố Ðà
Nẵng và các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam và Quảng
Ngãi.
7. Ðài KTTV vùng Nam Trung Bộ, trụ sở tại thành phố Nha Trang, gồm các tỉnh Bình
Ðịnh, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận và Bình Thuận.
8. Ðài KTTV vùng Tây nguyên, trụ sở tại thị xã Pleyku, gồm các tỉnh Lâm Ðồng, Gia
Lai, Ðắc Lắc, Kon Tum.

9. Ðài KTTV vùng Nam Bộ, trụ sở tại thành phố Hồ Chí Minh, gồm thành phố Hồ
Chí Minh, tỉnh Bến Tre, Cà Mau, Tây Ninh, Bình Dýõng,Bình Phýớc, Ðồng Nai,
Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An, Trà Vinh, Cần Thõ, Tiền Giang, Ðồng Tháp, Vĩng
Long, Sóc Trãng, An Giang, Kiên Giang và Bạc Liêu.

5.3.2. Ðối phó với thiên tai
Khi có dấu hiệu thiên tai sắp ðến, phải nhanh chóng tổng hợp các dữ liệu tù các
trạm quan trắc, các báo cáo khẩn của ðịa phýõn và kết hợp ý kiến của các chuyên gia mà
phân tích và ra quyết ðịnh các biện pháp ðối phó. Có thể tham khảo sõ ðồ sau (Hình 5.5):

Hình 5.5: Các býớc ra quyết ðịnh ứng phó thiên tai

5.3.3. Ðánh giá thiệt hại do thiên tai
Ðánh giá thiên tai là ðánh giá mức ðộ tàn phá gay tổn thất cho con ngýời, tài sản và
các ảnh hýởng kính tế - xã hội khác. Việc ðánh giá phải bao gồm:

• Vị trí thiên tai – Phạm vi ảnh hýởng
• Số ngýời chết và thýõng tích
• Tình trạng sức khoẻ và vệ sinh môi trýờng

ý kiến của các
chuyên gia
ðiều tra,
kh
ảo sát mẫu
phân tích
dữ liệu
báo cáo ðề xuất
quyết ðịnh
thực hiện
báo cáo của
ðịa phýõng
PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI ThS. Lê Anh Tuấn
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ch
ýõng 5: QUẢN LÝ THIÊN TAI
45

• Thiệt hại nhà cửa và công trình nhý y tế, giáo dục, …
• Thiệt hại về thủy lợi
• Thiệt hại về lýõng thực và sản xuất nông nghiệp, cãn nuôi, ngý nghiệp, kho tàng
• Thiệt hại về cõ sở hạ tầng ðýờng bộ, ðýờng sắt, tàu phà, …
• Thiệt hại về dịch vụ công cộng (viễn thông, nãng lýợng)
• Các ảnh hýởng xấu khác ứxã hộiụ kinh tếụ an ninhụ rủi ro khácụ ủủủẻ

Xem phụ lục 5.1 về mã ðánh giá thiệt hại.

Yêu cầu
• Cứu trợ khẩn cấpĩ lýõng thựcụ thuốc menụ lều trạiụ phýõng tiệnụ ủủủ
• Huy ðộngĩ thanh niên ðịa phýõngụ quân ðộiụ các tổ chức xã hộiụ ủủủ
• Kêu gọi trợ giúpĩ cấp ðịa phýõngụ trung ýõngụ các tổ chức quốc tếụ ủủủ

Xem phụ lục 5.2 về cứu trợ khẩn cấp.

5.4. CÁC VÃN BẢN PHÁP LÝ LIÊN QUAN

 "Pháp lệnh về ðê ðiều" ðã ðýợc Hội ðồng Nhà nýớc nýớc CHXHCN Việt Nam ban
hành ngày 9/11/1989. Pháp lệnh có 7 Chýõng và 34 Ðiều.
 Quyết ðịnh số 398-HÐBT ngày 14/11/1990 của Chủ tịch Hội ðồng Bộ trýởng (nay
là Thủ týớng Chính phủ) qui ðịnh Chức nãng, Nhiệm vụụ Quyền hạn của Ðội
chuyên trách quản lý ðê ðiều.
 "Pháp lệnh phòng chống lụt bão" ðýợc Ủy ban Thýờng vụ Quốc hội Khóa 9 thông
qua ngày 8/3/1993 và ðýợc Chủ tịch Nýớc ký lệnh ban hành ngày 20/3/1993. Pháp
lệnh có 8 Chýõng và 42 Ðiều.
 Nghị ðịnh số 32-CP ngày 20/5/1996 của Chính phủ qui ðịnh chi tiết thi hành "Pháp
lệnh phòng chống lụt bão", gồm 8 Chýõng, 38 Ðiều.
 Quyết ðịnh số 355 TTg ngày 28/5/1996 của Thủ týớng Chính phủ về Chức nãng,
hiệm vụ, Quyền hạn và Tố chức bộ máy của Cục Phòng chống Lụt bão và Quản lý

Ðê ðiều thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
 Quyết ðịnh số 43/PCLBTÝ/QÐ ngày 28/4/1997 của Trýởng Ban Chỉ ðạo PCLB
Trung ýõng Qui ðịnh chế ðộ trực ban phòng chống lụtụ bão.
 Nghị ðịnh số 50-CP ngày 10/5/1997 của Chính phủ về việc ban hành Qui chế thành
lập và hoạt ðộng của Quĩ Phòng chống lụt bão ðịa phýõng. Nghị ðịnh gồm 4
Chýõng, 18 Ðiều.
 Quyết ðịnh số 581/TTG do Thủ týớng Chính phủ nýớc CHXHCN Việt Nam ban
hành ngày 25/7/1997 về "Qui chế báo bãoụ lũ".
 Ngày 03/12/1998, Thủ týớng Chính phủ ðã ra Quyết ðịnh số 237/1998/QÐ-TTg
phê duyệt "Chýõng trình mục tiêu quốc gia nýớc sạch - vệ sinh môi trýờng nông
thôn" và giao cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các
Bộ, Ngành, ðịa phýõng triển khai.
 "Luật Tài nguyên Nýớc" ðýợc Quốc hội nýớc CHXHCN Việt Nam thông qua ngày
20/5/1998 ở Khóa 10, kỳ họp thứ 3.
PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI ThS. Lê Anh Tuấn
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ch
ýõng 5: QUẢN LÝ THIÊN TAI
46
PHỤ LỤC 5.1:
Mã ðánh giá thiệt hại: NHÂN ÐẠO
Hạng
mục
Phân
loại
Mã Mô tả Ðõn
vị
Mục Chú giải
Nhân

ðạo
Ng
ýời 11108 Ngýời chết
trong ðất
liền
Ng
ýời a Số ngýời bị chết do thiên tai, bao gồm cả số
ngời mất tích trên 1 tháng. Không tính ðến
số ngýời ghi trong mục (b)
11109 Ngýời chết
trên biển
Ng
ýời b Số ngừõi chết trên biển, bao gồm cả những
ngýời mất tích trên 1 tháng. Không tính ðến
số ngýời ghi trong mục (a)
11107 Ngýời mất
tích
Ng
ýời c Số ngýời mất tích. Nếu mất tích trên 1tháng
thì sẽ tính vào mục (a) hoặc (b)
11106 Ngýời bị
th
ýõng hoặc
ốm
Ng
ýời d Số ngýời bị thýõng nặng hoặc ốm nặng do
thiên tai gây ra cần chãm sóc y tế.
11100 Ngýời bị
ảnh hýởng
Ng

ýời e Những ngýời gặp khó khãn do thiên tai gây
ra, bao gồm cả mục (d)
11200 Hộ bị ảnh
h
ýởng
H
ộ f Số hộ gặp khó khãn do thiên tai gây ra
(g)+(h)+(l)
11205 Số hộ cần
cứu trợ
H
ộ g Số hộ cần nhà, thực phẩm, quần áo hoặc
thuốc men
11204 Số hộ mất
hết tài sản
H
ộ h Số ngýời, ngoài việc mất nhà, còn mất tất
cả ðồ ðạc của cải trong nhà.
11203 Số hộ phải
sõ tán
H
ộ i Số hộ phải chuyển nhà
11300 Số xã bị ảnh
hýởng
X
ã j Tổng số xã bị ảnh hýởng do thiên tai
Nhà
cửa
12100 Nhà bị ảnh
hýởng

Ng
ôi k Số nhà bi phá huỷ, hý hại và bị ngập nýớc.
Số này phải bằng hoặc lớn hõn mục
(l)+(m)+(n)+(o)
12208 Nhà tạm,
nhà tranh
phá huỷ
Ng
ôi l Số nhà tranh bị sập, bị cuốn trôi, hoặc bị
cháy, không bao gồm mục (m)
12206 Nhà tạm,
nhà tranh bi
hý hại
Ng
ôi m Số nhà tranh bi hý hại một phần do thiên tai
gây ra. Không bao gồm mục (l)
12308 Nhà ngói,
kiên cố bị
phá huỷ
Ng
ôi n Số nhà ngói bị phá huỷ hoàn toàn không
bao gồm phần (o)
12306 Nhà ngói
kiên cố bị
hý hại
Ng
ôi o Số nhà ngói bị hý hại một phần do thiên gây
ra. Không bao gồm mục (n)
Y tế 13108 Cõ sở y tế bị
phá huỷ

ph
òng p Số phòng của bệnh viện hoặc trạm y tế bị
sập, cuốn trôi hoặc cháy hoàn toàn. Không
bao gồm mục (q)
13106 Cõ sở y tế bị
hý hại
ph
òng q Số phòng của bệnh viện hoặc trạm y tế bị
phá huỷ hoặc bị hý hại nghiêm trọng một
phần. Không bao gồm phần (p)
Vệ
sinh
14208 Công trình
phụ bị phá
huỷ
C
ái r Số công trình phụ không thể dùng
ðýợc nữa
14108 Giếng nýớc
bị phá hủy
Chi
ếc s Số giếng nýớc không dùng ðýợc trên 1
th
áng
14106 Giếng nýớc
bị hý hỏng
Chi
ếc t Số giếng nýớc không sử dụng ðýợc
d
ýới 1 tháng

Giáo
dục
15100 Học sinh bị
ảnh hýởng
Ng
ýời u Số học sinh không thể ði học
15208 Trýờng học
phá huỷ
ph
òng v Số phòng học bị phá hủy hoặc bị cuốn trôi
hoàn toàn, không bao gồm phần (w)