van 12

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

o <b>Mở bài : </b>

viết truyện ngắn không nhiều nhưng được coi là một trong những cây bút tài năng
để lại những áng văn đặc sắc của văn học Việt Nam hiện đại, ông rất sành về
cảnh quê, người quê và thế giới của hương đồng gió nội . Trên 50 năm lao động
nghệ thuật , ơng chỉ có hai tập truyện ngắn ít ỏi .

là một chương được viết lại của truyện dài Xóm ngụ cư mà ơng đã làm thất lạc
1946. Hịa bình 1954 được lập lại , theo đơn “ đặt hàng” của báo Văn nghệ nhân
kỉ niệm Cách mạng tháng Tám , tác giả đã công bố truyện [Như vậy, truyện ngắn
này nó có được cái độ chín của một q trình nghiền ngẫm lâu dài và kĩ lưỡng về
mặt nghệ thuật.

<b>2.Thân bà2.Thân bài: </b>

Khi đề cập đến truyện ngắn , người ta thường quan tâm tới ba yếu tố: tình huống
truyện ; nhân vật của truyện, giọng điệu trần thuật của tác giả. Có nhiều truyện
ngắn sự sáng tạo tình huống đóng vai trị then chốt, đặt vào trong tình huống ấy,
nhân vật truyện thường bộc lộ sâu sắc , tâm lí và tính cách ; tư tưởng nghệ thuật
của thiên truyện cũng nhờ thế mà đậm đà ; các chi tiết xoay quanh tình huống ấy
trở lên hấp dẫn và giàu ý nghĩa. Phát hiện ra tình huống trong cuộc sống đời
thường chằng chịt nhiều mối quan hệ đã là rất khó , thế nhưng, giải quyết tình
huống ấy lại cần đến tài năng, bản lĩnh nghệ thuật và quan trọng nhất là tấm lòng
người viết. Chỉ có vậy thì tình huống ấy, nhân vật ấy mới trở thành điển hình
nghĩa là rất cá biệt , rất lạ đồng thời cũng nói lên được bản chất sâu sắc của cuộc
sống.

- Bối cảnh rộng lớn nhất để cho một tình huống này xuất hiện chính là nạn đói
khủng khiếp 1945 và qua đây ta thấy được số phận bi thảm của con người .
Chính [Chỉ có thành viên mới thấy liên kết. ] đã công khai ý đồ sáng tác của
mình “ trong sự túng đói quay quắt , trong bất cứ hồn cảnh khốn khổ nào người

nơng dân ngụ cư vẫn khao khát vươn lên trên cái chết, cái thảm đạm để mà vui
để mà hi vọng( Báo Văn nghệ- số 19-1993).

<b>[Chỉ có thành viên mới thấy liên kết. ] đã nói lên cái hình tượng nghệ thuật về </b>
một sự thực lịch sử là nạn đói 1945 từ Quảng Trị đến Bắc Kì hơn hai triệu đồng
bào ta bị chết đói ( Tun ngơn Độc lập, cái nạn đói mà trong Đơi mắt của Nam
Cao, nhân vật Độ đã hồi tưởng “ Cái hồi đói khủng khiếp mà có lẽ đến năm 2000 ,
con cái chúng ta vẫn còn kể lại cho nhau nghe để rùng mình” 2 triệu người quằn
quại chết trên tổng dân số 20 triệu người không phải là con số ít ỏi. Bóng đen chết
chóc đã phủ xuống xóm làng Việt Nam. Cái đói “ đã tràn đến” quả là hình bóng
của thần chết đang lạnh lùng đi gây niềm kinh hoàng cho người dân nước Việt ,
tràn đến gợi đến những cơn đại hồng thủy, gợi một sự tàn diệt không thể tránh
khỏi của con người. Tác giả đã gây ra một ám ảnh thê lương qua hai loại hình ảnh
con người năm đói và hồn cảnh khơng gian của nạn đói . Tất cả đều đầy âm khí
chết chóc. “ Những gia đình từ những vùng Nam Định , Thái Bình đội chiếu lũ lượt
bồng bế dắt nhau lên, xanh xám như những bóng ma và nằm ngổn ngang khắp
lều chợ . Người chết như ngã rạ , không buổi sáng nào khơng gặp 3, 4 cái thây
nằm chịng queo bên đường” [Chỉ có thành viên mới thấy liên kết. ] gọi họ là
những bóng ma vật vờ trên dương thế . “ Bóng những người đói dật dờ đi lặng lẽ
như những bóng ma”. Con người và bóng ma; cái ăn và cái đói, sự sống và cái
chết , chỉ là một lằn ranh như sợi tóc . Tất cả đang bước về phía ma.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

chết đói.

Đầy liều lĩnh, buồn vui , lo âu, hi vọng.

<b>a) Trước hết ta ngẫm nghĩ về cái tên của tác phẩm: Người ta thường nói vợ đẹp, </b>
vợ hiền, vợ như tiên không ai lại để ở một động từ phía sau để định danh, để xác
định một phẩm chất. [Chỉ có thành viên mới thấy liên kết. ] có nghĩa là cơ vợ ấy
được một người đàn ông nhặt về như một thứ đồ rơi, như một vật thể người ta

vứt bỏ mà mình cịn tận dụng . [Chỉ có thành viên mới thấy liên kết. ] cịn có thể
hiểu đó là người vợ khơng ra gì, giá trị của cơ ta chỉ ngang bằng với những gì của
một đồ vật “ xí được” . Khơng phải ngẫu nhiên mà [Chỉ có thành viên mới thấy
<b>liên kết. ] để cho cô [Chỉ có thành viên mới thấy liên kết. ] ấy đi hết tác phẩm </b>
vẫn khơng có một cái tên, [Chỉ có thành viên mới thấy liên kết. ] đã cắt nghĩa “
Nhặt tức là nhặt nhạnh, nhặt vu vơ. Trong cảnh đói 1945 người dân lao động
thường dường như khó ai thoat khỏi cái chết . Bóng tối của nó phủ xuống xóm
làng. Tuy hồn cảnh ấy giá trị của một con người thật vô cùng rẻ rúng . Người ta
có thể có vợ theo chỉ nhờ mấy bát bánh đúc ngoài chợ - Đúng là nhặt được vợ
như tơi đã nói trong truyện”. Như vậy , cái thiêng liêng là “ vợ” đã trở thành cái rẻ
rúng ( nhặt) . Cái tên [Chỉ có thành viên mới thấy liên kết. ] đã cung cấp cho
người đọc theo dõi một tình huống độc đáo.

<b>b) Nhân vật Tràng và người [Chỉ có thành viên mới thấy liên kết. ]: </b>

Khi đến bước đường cùng người ta thường liều lĩnh. Tràng đùa nhưng cô gái sắp
chết đói thì làm thật. Cơ xin ăn và theo không anh về nhà là hành động liều.
<i>Cũng liều nhắm mắt đưa chân.</i>

<i>Mà xem con Tạo xoay vần ra sao </i>

Dù sao, thì Tràng cũng là người vui tính xởi lởi. Anh là niềm vui của bọn trẻ con
xóm ngụ cư , cứ mỗi lúc cái anh chàng vừa thô, vừa xấu vừa dở hơi về làng là
bọn trẻ con cứ đu lấy anh mà trêu chọc cười đùa. Khi nhận cô gái về làm vợ,
Tràng thấy “ chợn” nhưng rồi anh cũng chậc lưỡi đánh liều. Hai cái liều gặp nhau
để định hướng vấn đề rất nghiêm túc. Đó là chuyện lập gia đình, đó là cơ hội duy
nhất để Tràng vứt bỏ cái dở hơi của mình. Đúng như bà cụ Tứ nghĩ “ Người ta có
gặp bước khó khăn đói khổ này người ta mới lấy đến con mình mà con mình mới
có vợ được”. Nhân vật Tràng trên đường đưa vợ về nhà thấy mọi người nhìn ngó
đã lấy đó làm niềm tự hào “ Cái mặt cứ vênh lên tự đắc” với mình niềm vui lấn át

nỗi lo. Anh không hiểu nổi tại sao vợ lại buồn , mẹ lại khóc , “ Chán quá chẳng đâu
vào đâu tự nhiên cũng khóc”. Tràng bỗng nhiên nhặt được vợ , hạnh phúc của
Tràng quá lớn và quá đột ngột mãi đến sáng hôm sau Tràng vẫn thấy “ Trong
người êm ái lửng lơ như người ở trong giấc mơ đi ra”. Và cùng với niềm vui ấy,
Tràng ý thức rõ rệt hơn về trách nhiệm với tổ ấm gia đình . Anh u thương, anh
muốn gắn bó với mẹ mình, với vợ mình, với cái nhà, cái sân mảnh vườn của mình
“Một nguồn vui sướng phấn chấn đột ngột tràn ngập trong lòng bây giờ hắn mới
thấy hắn lên người”, hi vọng đã nhen lên. Ở phần cuối tác phẩm Tràng đã nhớ ra “
Cảnh những người nghèo đói ầm ầm kéo nhau đi trên đê Sộp “ để phá kho thóc
của Nhật” Tràng tự dưng thấy ân hận , tiếc rẻ vẩn vơ khó hiểu, khi nghĩ đến chiếc
xe thóc mà mình vẫn đẩy lên làm cơng cho Liên Đoàn. Biến cố Cách mạng tháng
Tám đang đến gần, lá cờ đỏ sao vàng đang phấp phới bay trong óc Tràng sẽ cho
hai cái liều của vợ chồng Tràng thốt hiểm, có hi vọng, có tương lai.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

trên con đường đi về nhà chồng người [Chỉ có thành viên mới thấy liên kết. ]
đã lầm lũi lấy nón che mặt như sợ người ta phát hiện mình là một kẻ tội phạm. Cái
hành động chào đến ba lần người mẹ của Tràng cụ mới nghe được cùng với cái
chi tiết lặng im “ mân mê tà áo đã rách bợt” cho thấy ý thức về bổn phận, ý thức
mình là dâu, là vợ đã trở về với cô gái mà mới đây thơi “ đanh đá, ngoa ngoắt
chỏng lỏn”. Chính cái việc phục hồi lại nhân phẩm cho mình và những hành động
dọn dẹp nhà cửa của người [Chỉ có thành viên mới thấy liên kết. ] đã nhen lên
một niềm hi vọng, gia đình Tràng có thể hạnh phúc nếu cái đói khơng cướp đi sinh
mạng của họ.

<b>c) Phân tích tâm trạng bà cụ Tứ khi đón nhận nàng dâu </b>

- Q trình tâm lí ở bà cụ Tứ có phần phức tạp hơn nhân vật Tràng. Nếu nhân vật
Tràng đang say trong niềm vui của một chàng rể tràn trề hạnh phúc ,tâm lí phát
triển theo chiều thẳng đứng thì ở mẹ Tràng tâm lí có kiểu gấp khúc bởi người mẹ
này cả cuộc đời đã đổ nhiều nước mắt, đã có nhiều nghiệm sinh. Vì thế, trong

chiều sâu của người từng trải và nhân hậu này có bao nhiêu niềm trắc ẩn.

Trước hết là bà cụ rất ngỡ ngàng. Người con trai của bà ngỡ ngàng về một cái đã
biết, còn bà cụ thì ngỡ ngàng trước một cái điều dường như khơng sao hiểu nổi.
Đột nhiên có một cơ gái xuất hiện trong túp lều của mình, bà cụ Tứ có hàng loạt
các câu hỏi thắc mắc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>bất kì hồn cảnh nào tình nghĩa và hi vọng không thể bị tiêu diệt, con người </b>
<b>vẫn muốn sống cho ra sống, và cái chất người thể hiện cách sống tình </b>
<b>nghĩa và hi vọng. Tuy nhiên ….không phải là nhà văn lãng mạn. Niềm vui </b>
<b>của bà cụ Tứ vẫn là một niềm vui tội nghiệp bởi hiện tại vẫn là nghiệt ngã: </b>
<b>Nồi cháo cám vẫn “ đắng chát” và “nghẹn bử”. Như vậy trong tình huống </b>
<b>của câu chuyện nhặt vợ đã có ba nhân vật liên đới. Cả ba đều bị hung thần </b>
<b>Đói đe dọa, khi cả ba sống rời rạc như những hình nhân dật dờ khơng có cơ</b>
<b>hội để nhen lên những đốm sáng của chất người, tình người. Thế nhưng khi</b>
<b>cả ba chụm lại , thì nó đã nên hịn núi cao của tình người. Giữa cái đói , nhặt</b>
<b>vợ về để mưu cầu hạnh phúc,cả ba con người hồi sinh để làm người , chính</b>
<b>là tình huống đặc biệt để làm sáng ngời tinh thần nhân đạo. cái vẻ đẹp tinh </b>
<b>thần của những người nghèo khổ, cái thế vượt hồn cảnh ấy chính là nội </b>
<b>dung nhân đạo độc đáo rất cảm động.Nó đem đến cho người đọc nhiều suy </b>
<b>nghĩ. </b>

<b>3. Kết luận </b>

</div>

<!--links-->