Nghề và nghiệp của người giáo viên

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.68 MB, 8 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

TAP CHỈ KHOA HOC ĐHQGHN. KHXH & NV. T XX. s ố 3PT . 2004

NGHỀ VÀ N G HIỆP CỦA NGƯỜI GIÁO VIÊN

1. B ô i c ả n h h iệ n đ ạ i c ủ a g iá o d ụ c
N h ử n g sự kiện sôi động trong các linh
vực khoa học-công n gh ệ, kinh tế-xã hội, địa
lý-chính trị diễn ra ỏ n h ử ng th ập ký cuối
cùng cù a t h ế kỷ XX v à n h ữ ng năm đầu
tiên củ a th ế kỷ XXI đă k h iến nhân loại
bước vào buổi bình m inh cù a th iên n iên
n iên kỷ thứ ba với bao n h iêu cơ hội củng
như bấy n h iêu là th ách thửc. Tinh đối
ngẫu dường như là khó trán h khỏi của
công cuộc phát triển n ền văn m inh h iện
đại.

l . ì . T o à n c ầ u h o ả v à t ỉ n h c u c b ỏ

T ồn cầu hố là m ột k h ái niệm môi đế
nhấn m ạnh xu thê* liên thuộc giũa các quốc
gia - điểu mà K M o rx đả k h ả n g định từ th ê
kỳ XIX về sự liên m inh giừa các tập đoàn
tư bản quốc t ế và N gưòi đà đưa ra câu trà
lời nổi t iế n g “Vơ sả n tồn th ế giới liên hiệp
lạ i”.

Đ iểu đó có n g h ía là “toàn cầu hoa ’ thòi
nay nhu một xu th ẻ tất yêu đă có gốc rễ
lâu đời khi nền đại còng n gh iệp phát triển
ca o t cũ n g như càn g th ê h iện rỏ ràng hớn

k h i nhân loại bước vào nền văn m inh thử
ba, kỷ ngu yên củ a khoa học-cơng n gh ệ cao.

Tồn cầu hố có m ật tích cực củ a nó.
k hiến các dân tộc, các quốc gia xích lại gần
nhau hơn, kh iến củ a cải vật ch ấ t và giá trị
tinh th ần trỏ nên dễ dàn g được ch ia sẻ

n PCS TS . Khoa Sư phạm. Đai hex: Quốc gia Há NÒI

N g u y e n T h ị M ỷ L ộ c ’

hơn, k h iến cơ h ội vươn lẻn tầm “rồng bay”
củ a n h iều quốc g ia đan g phát triển thêm
l ộng mở.

Toàn cầu h ố cịn m ang theo nhiều hệ
lu ỵ. N hừ n g quốc gia n ă n g động trong quá
trình này s ẻ th u được n h iều lợi ích hơn.
Các quốc g ia th ụ động sẽ có nguy cơ chậm
chân trong quá trình phát triển. Còn những
quốc g ia, dân tộc - v ì n h ĩín g nguyên nhân
chú quan h a y khách quan, đang dứng
ngoài toàn cầu h oá han sẽ gánh chịu nhiều
th iệt thịi.

T ồn cầu h o ả m ang đến nhiều nót
ch u n g trong địi sơ n g n h ân loại, nhưng “sự
đề k h á n g ” củ a n h ử n g n ét riêng đối với quá
trìn h này c ũ n g là m ột h iện thực khách

quan, và c ũ n g có tính tất yếu như chính
qu á trình to à n cầu hố. Chính nơi đây
ch ủ n g ta gặp p hải “tính cục bộ” như là mặt
đối ngẫu củ a q u á trìn h tồn cẩu hoả vậy.
M ỗi quốc g ia , mỗi dân tộc đủ được nhiều,
được ít hay th u n th iệt trong quá trình tất
y ế u này củ n g đ ểu soi ngắm lại quyển lợi
củ a chính m ình k h i đối ch iếu vói bức tranh
toàn cẩu , đê tìm ra con đưịnn đi của riêng
m ìn h , ngỏ h ầ u hội n h ập hữu ích hơn cho
ch in h m ình. Và ch ín h đ iều dó đà làm này
sin h n h ữ ng x u n g dột quyển lợi khiên quá
trìn h tồn cầ u hố trở nên “bất định", “khó
tiê n đốn ” b ất ch ấp tín h lất; y ếu của nó.

N hữ n g vàn đề trôn tất y êu sè ảnh
hư ởng đến nôn g iáo dục cua các quòc gia

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Nulle và Iiÿhicp cùa người giáo vicn 97

cũng như v iệ c đào tạo và h ìn h th àn h đội
ngũ giáo v iê n củ a m ỗi nền g iáo dục đó.

1.2. S ư p h ô q u á t Và t í n h c ả t h ê t r o n g
x á h ô ì h i c n đ a i

N hư m ột cặp p h ạm trù triết học kinh
điên “cái c h ư n g và cái riê n g ”, sự phố quát
và tính cá th e trong thòi k in h tê tri thức
lại được n h ắ c đẻn với tư cách một bộ đôi

khái niệm đối n gẫu v ối n h ữ n g sắ c th á i mới.
Xa hội loài người thòi nay tràn ngập
những th ô n g tin -tri thức m ỏi phổ biến cho
mọi tần g lớp. Tri thức, sự h iếu biết đà
không còn là đặc qu yền củ a lóp người hữu
sàn giàu s a n g nữa. Sự phô q u át củ a th ôn g
tin và tri th ứ c k h iến loài người gần gùi
nhau hơn, d ễ h iếu b iết và ch ia sê cù n g
nh au hơn, v à tưởng đâu n h ư con người dễ
cù n g ch u n g m ột ý hướng v ề m ột x ă hội
toàn cầu coi trái đ ấ t n h ư m ột ngôi nhà
chung.

N h ư n g tín h phơ q u át k h ô n g xố nhịa
đi được cá i th ẻ giới riên g có c ủ a mỗi cá th ế
người. M ỗi con người sin h th à n h trong m ột
gia đình, m ột cộng đồng, m ột quốc gia, dân
tộc cụ th ế, với n h ữ n g bán sắ c riên g có cù a
m ình. M ỗi con người có n h ừ n g nhu c ầ u t
k h á t vọn g k h ông ai giôn g h ệ t ai, với cái
riên g chỉ có th ê hướng vê cái ch u n g m à
kh ỏng h ể bị cá i c h u n g phủ lấp.

Đ ạc đ iểm này củ a x ă h ộ i h iện đại là
một trong n h ítn g n h u cầu lớn

đối với người

giáo v iên đă có kinh n gh iệm cù n g n h ư việc
ch u ẩ n bị ch o giỏi th à y cô g iá o tr ẻ n ay còn
đ a n g dùi m ài “k in h sử ” tron g các trường,
khoa sư phạm .

1.3. T ruyên th ô n g và h iê n đai

Một định đế tướng khơng có gì mối - sự
k ết hợp giừa tính tru yền thống và tính
h iện đại - không n h ữ ng tổn tại trong đời
sô n g tin h th ầ n m à cả trong cuộc sống vật
ch ấ t h àn g n gày cùa con người, của xà hội
thời nay. T ruyền th ôn g thấm đẫm trong
bản sắc củ a cả một quôc gia, dân tộc. thậm
ch í rộng hơn cả m ột v ù n g địa lý rộng lốn đà
từ n g chịu ảnh hướng sâ u sắc củ a hệ tư
tường, củ a tôn giáo qua bao nh iêu th ế kỷ.
tru yền thống còn h a n sâu trong nẻp sống
củ a mỗi cộng đồng, mỗi gia đình và mỗi cá
n h â n riên g biệt. Tính tru yền thống được và
ph ài thích nghi VỚI n h ũ n g đòi hỏi cu a tính
h iện đại trong nển văn m inh đương thòi.
Khi con người ta cù n g nhau sử d ụng những
th à n h tựu cú a kỷ n g u y ên thòng tin, của
n ền kinh tẻ tri thức - dù chậm dù nhanh
cù n g đang đến với từ n g quốc gia, với mồi
v ù n g lành thô, dẫu thu nhập có thẻ cao
th ấ p k hác n h au * tín h h iện đại cù a cuộc
sô n g mới đà ch cn chán vào truyền thông
dù lâu đời đến m ấy đố tác động hoặc tích
cực hoặc tiêu cực đến cái bản sắc riên g
tưởng ch ừ n g bất biến đó. C hinh mối quan
h ệ biện chừ ng v à cực kỳ tinh tẻ giũa tính
tru yền th ơn g và tín h h iện đại ngày nay đa
là một “đơn đặt h à n g ’ khắt khe cho mối

nến giáo dục củ n g như những người giáo
v iê n - n h ân v ậ t chính của h ệ th ôn g đào tạo
con người đó.

Ị.4. D ài h a n và trước m ắ t

N h ữ n g mục tiêu d ài h ạn , nhữ ng chiên
lược 10 năm , 15 năm , nh ũn g kê hoạch,
chương trình “th iên n iên ký" dang được các
n h à hoạch định chính sách đẽ xuất. Mọi

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

9 8 Nguyen 'liu Mỹ Lỏc

vấn đê có tín h tồn cầu dường như sè được
xứ lý cũng trên “quy mô" dài hạn. Đ iểu đó
hồn tồn cần th iết và đ ú n g dấn. Tuy vậy,
cuộc sống h à n g ngày không th ê đợi chò mỏi
mòn cho m ột tương lai xa vời. Bao n h iêu
nhu cầu cần p h ải được th oả m ãn “ngay bây
giờ”. Từ những nhu cầu cơ bán n h ất đê tổn
tại và phát triển con người như một thực
thỏ sin h học, đến n h ữ ng nhu cầu cao cấp
v ề phát triển người như một thực th ê xà
hội đòi hòi phái đáp ừng tiíc thịi, do cuộc
sống khơng có tính gián đoạn.

Đ iểu đó có n gh ía là, nguòi giáo viên
trên cương vị của m ình, cần dạy cho trẻ em
nhửng gì cần cho tương la i của ch ú n g và cả
n h u n g gì các em phái có dược hỏm nay dê

tồn tại, phát triển bình thường ngõ h ầ u
nhắm đến tương lai kia.

1.5. C a n h t r a n h u à b i n h đ ẳ n g

N ền kinh tế th ị trường dù ở quy mô
quốc gia, khu vực h ay tồn cầu thì cạnh
tranh luôn là một quy lu ật tất y ếu . Trong
sự cạnh tranh đó cũ n g nảy sin h m ột quá
trìn h hợp tác và cịn có một q trìn h thơn
tín h • hợp nhất m ang m àu sắ c ít nương
n h ẹ hơn. Cạnh tranh tấ t dẫn đẻn sự hờn
th u a , dẫn đến bất bình đang giữa các tần g
lớp cư dân trong x ã hội, giữa các quốc gia
dân tộc khác nhau. N h ư n g đế có được một
xá hội cũng như cộng dồng quỏc tê phát
triển bển vững, cán phái tạo lặp sự bình
đắng giữa các bên th am gia và o quá trình
phát triển nền văn m in h nhân loại h iện
đại. T h iếu y ếu t ố bình đan g, lồi người sẽ
lù i lại thời dà m an “người với người là chó
sói” củ a buối bình m inh củ a sự p h át triển.

Và giáo dục, với v a i trò mới như là
nh ãn tố, như là động lực củ a sự p h á t tn ên
kinh t ế - xà hội cần ph ải đóng góp v à o V iệ c

n ản g cao tiềm n an g cạnh tran h củ a quốc
gia cù n g như tạo lập sự b ìn h đan g x ả hộh

1.6. T h i n h v ư ơ n g v ả b ầ n c ù n g

T rong quá trình tồn cẩ u hố-khởi cầu
từ tồn cầu hoá kinh tẻ- th ậ m c h í cà trước
khi cụm từ “toàn cầu h oa ’ được sú dụng
rộng rãi như ngày n ay, sự phân h o á g:àu
n g h èo vẫn d iễn ra khắp nơi trên t h ế gr.ối,
trong bất cử xã hội quốc g ia nào, cù n g như
trong m ọi cộng đổng dân cư. D ường như
lịch sủ vãn chư a sa n g tra n g cho sự binh
đan g m à m ấy th ê ký nay n h ân loại hảng
ao ước. Bởi vậy, việc n h ậ n ch á n “thinh
vượng v à bần cùng như h ai cực đỏi nghich
là rat cần th iết đe vươn tới giàu có và giám
bớt, tiến tới xố bỏ đói nghèo.

N h ữ n g th àn h tựu củ a giáo dục s e là

một đòn bẩy cần th iết đế n h an h chong
th oát khỏi sự tụt h ậu , n g u y ên nhản trực
tiếp củ a đói n gh èo, và cù n g tạo cơ hội cho
m ỗi con người có thơ bàn g nỗ lực củ a chinh
m ình vươn lên tầm thịnh viídng.

2. N g h ề v à n g h iệ p c ủ a n g ư ờ i g iá o v iê n
t r o n g b ố i c ả n h ìiìớ i

D ạy học là m ột “n gh ề n g h iệ p ’ có tinh
ch u yên b iệt * khơng ch i bới tín h chuyên
môn củ a n gh ề n g h iệp n à y , mà còn bỏi sự

đặc th ù cúa mối tương tác nhán von giừa
người lao động, ngưòi h à n h n g h ề với đối
tượng tác động củ a n gh ề dạy học: những cá
nhân và tập th ể học sin h đan g phát

trìỏn-11101

tương tác được dật trong toàn bộ

n h ữ ng bôi cả n h clă trình bày ở phần trên.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

N^lic ViUiịihicp CLKI người giỉío viịn 9 9

Sự chiỏt tụ k h ô n g h ă n bao giờ cù n g lý
thủ. N hưng tìm h iể u sâ u thêm h a i khía
cạnh của n ghề dạy học, ch ú n g tỏi xin m ạnh
dạn làm một phép phản đôi: giữa “n gh ề” 
-P rofessionalism h iểu th eo n gh ía rất ‘thị
trường lao đ ộ n g ’ v à “n g h iệp ” K arm a 
-theo nghĩa dùng trong đạo Phật .

2 .1. N g h ê d ạ y h o c h a y t í n h c h u y c n
n g h i ẻ p c ủ a n g ư ờ i g i á o v i c n

N hư một sự phán còng lao động x ả hội
khới nguồn từ cách h iếu của A dam Sm ith,
dạy học là một n g h ề đê trước h ế t thực h iện
chức năn g tái tạo v à p h át triển xà hội bằng
cách truyền thụ v à p h á t triển kinh nghiệm
lịch sử xà hội từ t h ế h ệ trước sa n g th ê h ệ
sau. Sau nửa. đ iều đ á n g k ế trong việc tạo
nên tính “ch u y ên nghiệp", tín h “nh à n ghề”

cùa n gh ề dạy học đó là “dạy học” là một
lĩnh vực hoạt động đê kiếm sống cú a m ột
bộ phận nhân lực được x à hội phân cơng.

Tính ch u yên n g h iệp củ a ngliơ cỉạy học
(lịi hỏi giáo viên p h á i là người ‘tin h thông
nghề n g h iệp ', h iểu th eo n g h ĩa đầy đủ nhất,
('ó thẻ hột kê n h ừ n g đòi hỏi về sự tin h
thông n g h ề ngh iệp đôi vối người giáo viên
hiện đại như sau:

A. S ự hiểu biết về nội d u n g môn học:

giáo viên không n h ữ n g h iếu biết cấc ý
tưởng chủ chối, m à còn phái b iết cấu trúc
củ a các ý tướng dó và ph ải h iế u ch ú n g liên
h ệ vối n h au ra sa o , n h ữ ng ý tưởng đó liên
quan đến các lĩn h vực khác và dời sống
h àn g n gày như t h ế nào.

R. T ri thức SƯ p h ạ m : giáo v iên phải

b iết tru yền thụ các ý tương cho học sin h và
phái có khá n a n g n h ậ n b iết sư h iếu th ấ u
củ a học sin h v ề các ý tưởng dó, tu ỳ th eo

kinh n gh iệm và bôi cảnh cùa từ ng học
sinh.

c. Trì thức vé sự p h ú t tricn: giáo v iên

cần trợ giúp người học tích lnỹ các kinh
n ghiệm học tập có k ết quá thông qua việc

h iểu rô tư duy, cảm xúc, h ành vi h iện có
củ a học sin h , củ n g như h iếu rò những
p h iến toái m à các em có th ê trải nghiệm
trong nh un g lình vực cụ thó đ lũa tuổi nhất
định vối nhừ ng bối can h khác nhau. Giáo
v iên phải có kha n ăn g h iểu l ằng, cần giúp
đỡ như th ê nào cho sự tâ n g trưồng*phát
triển trong m ột sơ lìn h vực như xã hội, th ể
ch ất, xúc cam , củ n g như nhận tliừc củ a học
sinh.

D Hiếu biết vẻ sự khác biệt: giáo viên

có khả nãn g giao tiếp một cách tin cậy với
học sinh củ a m ình khí h iếu rỏ sự khác biệt
có thê nãy sin h từ các nhân tơ vãn hố,
ngơn ngữ, gia đ ìn h , cộng đồng, giỏi, quá
trình đi học trước đây, hoặc các nhân tỏ
khác đà hình th à n h n ên kinh nghiệm của
mỗi học sinh. C ủn g như phai nhận biết

sự

khác biệt có thê nảy sin h tù sự phát triỏn
trí tuệ, có ánh h ư ồng th u ậ n lợi hoặc tạo
n ên nhũng khó k h ăn cho việc học tập.

E. Hiểu biết về động vơ: giáo viên phái

có kh á nãn g để ra n h iệm vụ và cu n g cấp
th ỏn g tin phản hồi đế k h uyên khích, cồ VII
nhữ ng nỗ lực vượt bậc của học sin h mà
không tạo nón áp lực đối VĨI sụ tiêp thu,
hoặc làm nán lòng học sinh khiến cho các
em từ bỏ mọi cô gắng.

F. Cỏ tri thức về việc học tập: khi hiếu

rỏ rằng có n h iều m ục đích khác nhau của
sự học, ch ẳ n g h ạ n , học để n h ận thức, học
đê thướng thíic hoậc học đê ứng dụng* giáo

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

viên có k h a n ã n g giú p đở, hò trợ việc học
tập cụ th ể b ằn g các ch iê n lược dạy học
k hác n h au, sử d ụ n g n h ử n g phán đốn vê
loại h ìn h học tạp n ào là cầ n th iết n h ất
trong n h ừ n g bôi ca n h k h ác n h a u .

G.

Làm chú được các chiên Ị ước dạy

học: giáo v iê n p h ả i ch ú ý đèn các m ục tiêu

đa d ạn g v à sừ d ụ n g n h iề u phương pháp
khác n h au đê trợ giú p các phương pháp
học tập đa d ạ n g cù a học sin h .

/ / .

Hiểu biết về việc đ á n h g iá học s in h :

giáo viên cầ n nắm vữ n g v iệc h ìn h th à n h và
sừ d ụ ng công cụ đ án h g iá m ặt m ạn h và
m ặt y ê u củ a học sin h .

/.

Hiếu biết về các nguồn của chương

trình và công nghệ: g iá o v iê n p h ải có khả

n ă n g giú p học sin h học cách tìm ra v à sử
d ụng m ột “clai” rộn g các n g u ồ n đế định
h ìn h v à g iả i q u y ết v ấ n để chừ không chỉ sử
d ụng một n guồn đơn n h ấ t h oộc sá ch giáo
khoa m à thôi.

K. A m hiểu và đ á n h g iá cao sự cộng

tác: giáo v iê n p h a i b iế t sử d ụ n g sự tướng

tá c-giao tiếp củ a học sin h với n h a u để n ân g
cao kết quả củ a việc dạy v à học, cù n g như
cái th iện sự hớp tác với các giáo v iê n khác
v à vối phụ h u y n h học sin h .

L. Khả năng phả n ti ch và ph án ánh

trong thực tiễn d ạ y học: g iáo v iê n cần biêt

cách đánh giá h iệ u quả củ a h o ạ t độn g dạy
học củ a m ìn h v à cả i tiến , n â n g cao h iệu
quá củ a h o ạ t động đó.

N gồi n h ữ n g tri thítc và kỹ n ă n g nói
trên, người g iáo v iên giỏi p h ai có k h ả n ăn g
th ay đổi h oạt động g iả n g dạy c ù n g như
h àn h v i củ a m ình k hi vận d ụ n g quá trình

100______________________________________

rèn lu yện có ch iều sảu hơn, cả trên bình
diện cá n h â n cù n g như tố-nhóm chuyên
môn. N gh ĩa là họ cần phải:

♦ N h ận th ứ c được nhu cầu n â n g cao
ch ất lượng g ia n g dạy th ơn g qua việc phân
tích kết q u á h o ạ t động g iá n g dạy cua
m ình.

♦ Đ ăng ký việc thử n g h iệm các ý tưởng
mới vể dạy học trên lớp

♦ V ạn d ụ n g sá n g tạ o cảc ý tưởng được
đê x u ấ t tại các cuộc họp tố-n hóm ch uyên
môn vào côn g việc trên lớp và trong trường.
♦ B iêt th ủ n g h iệm các ý tưỏng mới và
biết đánh g iá tác động củ a chúng.

♦ Dự giờ th ăm lớp n hau và phân tích
các dỵt liệu th u dược

♦ B iết báo cáo n h ìtn g th à n h công và
th ấ t bại trước tơ-nhóm ch u n môn

♦ H án g h á i th ão lu ậ n v à dề xu ất giái
pháp v ề các v ấ n đế liên quan đ ến học sin h
hoặc viộc g ia n g dạy môn học.

♦ B iết sử d ụ n g một loạt cách tiếp cận
trong g ián g dạy, ch a n g h ạ n như khi sù
d ụng b ăn g h ìn h đê dạy học cần sù d ụng
các phương pháp: mơ h ìn h hố, mỏ phông,
quan sá t, phê phán

♦ B iết x á c đ ịn h m ục tiêu nân g cao
trình clộ ch u y ên món phù hợp VỚI n án g lực
củ a mình.

N gồi n h ữ n g y ê u cầu nói trên, trong

bối can h củ a sự biến đổi và phất triôn
không n gừ ng h ệ th ốn g kỷ n ã n g t tri thức,
th á i độ p hải tru yền th ụ , h ìn h th à n h ch o
học sin h , sin h viên , người h ọc, người giáo
Nguyen 'Jill Mỹ Lóc

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Nghề và ngiucpcùa người il láo Vieil 101

viên “tin h th ô n g n g h ể n g h iệp ” cịn phải có
khá năn g thích ử ng với n h ừ n g biến đôi

khách quan đó. c ầ n lưu ý đến đòi hỏi

khách quan củ a sự biến đỏi, bởi ch ủ n g ta
sè để cập đến đòi hỏi tự th â n , có tính chủ
quan củ a sự phát triển khi bàn đến cái
“n ghiệp - K arm a” củ a người giáo viên

ủ

p hần sau. N h ữ n g k iên giải thư ờng gặp
n h ấ t khi nói đến “dạy học n h ư m ột n g h ề”,
dó là đ ề cập đến v ấ n để trìn h độ ngh iệp vụ
sư phạm củ a người g iáo v iên . Trong đó
n h ữ ng k h ía cạn h v ề trìn h độ ch u y ên môn,
vế năn g lực sư phạm được d iễn giải khá đủ
đầy như đà bàn lu ận ờ trên . Có m ột điếm
cản lưu ý thêm : dạy học k h ơ n g chí là một
kh oa học, khơng chí được dào tạo m ột cách
bài bản h ay ch ín h quy là đủ. Dạy học còn
là một n g h ệ th u ậ t. N g h ệ th u ậ t củ a sự ủng
xử, giao tiếp với người học (học sin h , sin h
viê n ) đẽ giúp các em xử lý n h ìĩn g tri thức,
kỹ năn g khoa học, n h ừ n g th á i độ, hành vi
xả hội n h ằm hình th àn h n ên nhữ ng cảm

n hận, nhữ ng tri thức cần cho sự phát triển
cù a chúng. N g h ệ th u ậ t day học ch ín h là cái
cầu nối giừa “nghề'* và “n g h iệp ” của người
g iá o viên. Chỉ khi nào người g iá o viên thực
sự ý thữc , thực sự “n gộ” ra rằn g dạy học
ch ín h là cái “n g h iệp ” củ a m ình- khơng chi
b ằn g khơi óc, m à CÒ

11

cá b an g trá i tim - họ
m ỏi có th ế phát triển n g h ề dạy học th eo
h ư ỏn g không n h ữ n g tin h th ôn g nghê
n g h iệp m à còn nắm vừ n g v à sử dụng
th à n h th ạo “n g h ệ th u ậ t” dạy Học.

2 .2 . C á i n g h i ê p c ủ a n g ư ờ i g i ả o v i ê n :
l ý t ư ớ n g s ư p h a i ti

Cách ch ia cắt n gh ề v à ngh iệp tương
ch ừ n g có m àu sắc “siêu h ìn h ”, n h ư n g thực
ra ch ú n g ta cần cù n g n h a u n h ìn n h ậ n một

th ự c tế: k h ô n g ít người bước vào n g h ề dạy
học m ột cách n g ẫ u n h iê n , th ậ m ch í cịn là
sự lự a chọn cu ối cũ n g ít dược ưu tiên n h ấ t,
hoặc gần gũ i hơn, đó là m ột n g h ề dễ có chỗ
làm việc sa u khi hoàn tất m ột chương
trìn h dào tạo sư phạm n h ấ t định.

K hi bước ch ân vào n g h ề dạy học chi vi
n h ữ n g tác độn g kh ách quan hay n h ử ng
chọn lựa m a n g m àu sắc thực d ụ n g th ì thật
khó nói đến chat lượng cao. Sự thực là, chi

có th ẻ có được g iáo v iên ch ấ t lương cao nếu
họ tha th iết y ê u n g h ề, h ay nói cách khác,
họ coi dạy học là cá i “n g h iệp ” củ a m ình,
h iế u th eo n g h ĩa n h à P h ật, dạy học là niềm
“đam m ê” củ a cá cuộc đòi.

D ay học p hải là “n g h iệp ” củ a người
giáo viên . N h u vậy có n gh ĩa là, người giáo
viên ph ải có lý tướng sư p h ạm , cá i tạo nên
độn g cơ cho việc thực h à n h n g h ề dạy học.

Lý tương sư phạm không phải là m ột
sự vật cao x a k lìỏn g vươn tới được đối vỏi
người giáo v iên . Lý tướng sư p h ạm là ý dồ
đạt đ ến sự hoàn th iệ n quá trìn h sư phạm
với cảm xúc đam m ê củ a sự côn g h iến tụ
n g u y ện v à đầy đủ n h á t toàn bộ sức lực, trí
tu ệ, tìn h cảm ch o v iệ c giáo dục đào tạo lớp
người h ậ u sin h , d ế họ-tỉám học trò ấy rồi
sa u s ẽ p h ả i giỏi hơn th ầ y , p h ải là lỏp “hậu
sín h k h ả u ý ”. Lý tướng s ơ phạm là ước
n g u y ên d ành cho học sin h tat cá n h ũ n g gì
người g iả o v iên đà có, (lang có và s ẽ có
trong h à n h tran g dạy h ọc-giáo dục cùa
m ình. Lý tướng sư phạm là h ìn h ánh của
ngiíờí giáo viên tậ n tuỵ su ố t dời vì sự
n g h iệp giáo dục đào tạo t h ế h ệ trẻ với
n h ũ n g h o à i bão cao cả vê tương la i củ a học
trò, với n h ử n g clam m ê tru y ền đạt tri thức,

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

102 Nguyen 11II My l.ỏc

ý nguyện, niềm tin và g iá trị m à m ình
hằn g ấp ú cho các em , đẽ dạy dỗ các em
thành n h ũ n g công dân hữ u ích cho tỏ quốc.
Vấn đồ đặt ra là ch ú n g ta sè bồi dưỏng,
hình thành lý tưởng sư phạm cho đội ngũ
giáo viên như thẻ nào khi m à ngày na>\
giáo dục phát triển vối quy mô ngày càn g
lỏn trên phạm vi toàn cầu, vói hơn 50 triệu
th ày cô giáo khdp các quốc gia và riêng ỏ
V iệt N am , đầu nãm học 200-4*2005, sô giáo
viên cán bộ giản g dạy tất cá các cấp học,
bậc học là trên 950 ngàn người.

Với lý tưỏng sư phạm được h ìn h th àn h
trong tam thức của người giáo vièn, sẽ tạo
nên động cở dạy h ọc-giáo dục m ạnh mẽ, sẻ
thôi thúc người giáo viên không tự m ãn vói
nh un g gì đã đạt được.

Dạy học một khi đả là cái “n g h iệ p ’, sỏ
m ãi mãi gan bó người giáo viên vói n ghề
dạy học, sẽ tạo nên nhu cầu tự th ân cù a sự
đôi mỏi và sá n g tạo trong hoạt dộng dạy
học v à giáo dục. S án g tạo là m ột thuộc tín h
riêng có của con người. C hính nhờ tín h
sá n g tạo mà lịch sử nhân loại đà phát triển
th eo hướng ngày càn g hoàn th iện hơn cuộc
son g vật ch ất và tin h th á n củ a m ình.

C hính nhị tính sá n g tạo m à v ă n m inh
nh àn loại đà không n gừ ng ch u yên dộng
vượt qua những rào can cú a th iên n hiên và
cùa chính xả hội cùa m ình.

Hoạt dộng dạy học giảo dục m ang trong
lịng nó ban chất sá n g tạo, lin h hoạt và
cách tán. Nêu người giáo vién có lý tướng
sư phạm , họ sẻ biêt cách đôi mới hoạt động
dạy học* biết tìm tịi, khám phá những
nhân tó mỏi trong m ỗi b ài gian g, mỗi giở
lên lớp. Lý tưởng sư phạm cùng tạo ra sự

không tự th oa m àn h ài lòng với th àn h tựu
đã có. Sự tự “b ất m àn ” đó là động lực thúc
đẩv n h ữ n g tìm tịi, n g h iên cử u, khám phả
đế không n gừ n g hồn th iện , k h ơ n g ngừng
“trau ch u ố t” hoạt động dạy và học của
người giáo viên. Khác vối sự thích ngh i với
nh ữ ng b iến đối có tín h khách quan, sự
sán g tạo trong hoạt động sư p h ạm m ang

tinh chủ quan,

nhằm thoã m àn n h iìn g nhu
cầu tự th â n củ a người giáo v iê n có lý tường
sư phạm.

Mặc dù tính sá n g tạo là m ột thuộc tính
cố hữu củ a con người, n h ư n g tự nó sè
khơng bộc lộ nếu nhữ ng người có trách
nhiệm đào tạo bồi dưỡng, quân lý và sù
d ụng đội ngũ giảo vi ôn k h ô n g tạo điểu

k iện , k h ơng hình th àn lì m ôi trường sư
phạm thích hợp cho sự sán g tạo củ a người
giáo viên , tín h sá n g tạo sẽ khòng được phát
h u y, bị th u i chột hay th ậ m chí bị “phê
phán".

Lý tưởng sư phạm m ột m ặt thôi thúc
sự sá n g tạ o trong dạy học củ a th ày cô giáo,
m ật khác đê có được sự sá n g tạo đó, lý
tưđng sư phạm -cái n g h iệp c ủ a ngứdi giáo
viên sẽ th ú c đẩy họ không n gừ n g học hỏi,
n ân g cao trìn h độ ch u y ên m ôn củ n g như
“tay n g h ề” củ a họ. N hư đà trìn h bày, đó là
sự “tự bất m ãn ”, sự “không hài lịng”, thậm
ch í sự “cầu toàn ” dõi vối n g h ề c ủ a m ình

sè

k h iến người giáo v iên cìễ d àn g tiếp cận VỐI
v à tiếp thu n h an h ch ỏn g n h ĩtĩìg sự đối mỏi.
cách tản tron g giáo dục, sẻ tạo nên tinh
th ầ n tự học hỏi, tự hồn th iện m ình dù ớ
bốt cứ hoàn cánh công tác nào. C ùng bằn g
và o lv tưởng sư phạm , ch ú n g ta có th e xây
dựng tập th ể sư phạm hoạt động có h iệu
quá th eo m ơ hình “dồng thuận",

(ỉ đó sự

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Nìihó V.» ntihicpciK i III! ƯỜI £ iá o MCI I

clìiíầ sẻ “bí qu yết nh à n gh e ’ củ a người giáo
viền sẽ là quan h ệ chù đạo trong giáo giới.

Và tiê n hêt v à cù n g là n h a n tỏ quyết

(tinh cuôi cùng cho việc thực h iện lý tướng
SƯ phạm đó là “lòng yêu trổ". K hơng có
tình cảm tha th iế t dành cho trê em , khơng
co sự trìu m ến trân trọng mỏi bước phát
triển của t ié em , khỏng có lịng vị tha, nổi
trắc ân trước moi khó khăn cù a corì trẻ, thì
ch a n g non bước vào ngh ồ SIÍ phạm . Và

chính tâm lịng mái m ài chấn tình áy với
con tré là cái “nghiệp' của ngưịi thày,
người cị khơng ch ỉ trên g ián g đường, trong
lớp học m à cả còn ngoài đới nửn.

Việc thực h à n h n ghề một cách tốt nhất,
việc th eo đuôi cái n g h iệp đôn cùng chính là
sự (lóng góp của người giáo viên cho đất
nước, cho dân tộc trước nhữ ng thách thúc
cùn bối cảnh toàn cảu h iện đại.

T Ả I L I Ệ U T H A M K H Ả O

Donald K. ( Y u ií kshíink. The Act of Teaching. Ma«‘j;ra\v H ill, N<?\v York London-Toronto,

200:*

Kat<'Ashcroft & Diivid rlcamcỉS, The Creative Professional, M a in e r Press, London, HMM).
Lori 11 w . AntiiTson, Incrcusing Trcn Jicrs Effectiveness, Paris, IJN K S C O , 1901.

M o n is !.. Bi^yo, s. I’am cl Shormis, Learning Theories for Teacher. |jOn«*man, NVvv York
Sydney-A nisi crdam, 19ÍM).

VNU JOURNAL OF SCIENCE, s o c . SCI . HUMAN . T XX. N,3AP . 2004

J O B A N D P R O F E S S I O N A L C A R E E R O F T H E T E A C H E R

A s s o c . P r o f. D r. N g u y e n T h i M y L o c
Faculty o f Education y VNU

A nalyzin g th e op p osin g categ o ries in pairs, such as “glo b a liza tio n and localization",
“lon g-term an d sh o rt-term ”, “com p etition and eq u a lity ”..., th e auth or h as defined and
d ifferen tia ted th e m ost basic ch a ra cteristics concerning th e job an d p rofession al career of
te a c h er in th e n ew con text. D oing a good job and d eveloping p ro fession al career are crucial
co n trib u tio n s to th e cou n try's ad van cem en t in th e ever-ch an gin g en vironm en t because
tea c h e r s are th e major forces to produce h u m a n resource.

</div>