Tài liệu Tiểu luận "Mâu thuẫn giữa quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất đến nền kinh tế nước ta" doc

Tiểu luận

"Mâu thuẫn giữa quan hệ sản
xuất và lực lượng sản xuất đến
nền kinh tế nước ta"

1
PHẦN A: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
Lịch sử phát triển của sản xuất loài người là lịch sử phát triển
của các PTSX kế tiếp nhau. PTSX là sự thống nhất biện chứng giữa
LLSX và QHSX đó là cách thức sản xuất ra của cảI vật chất mà
trong đó LLSX đạt đến một trình độ nhất định , thống nhất với
QHSX tương ứng với nó . Theo định nghĩa của phép biệ
n chứng
duy vật : Là khoa học về mối liên hệ phổ biến và sự phát triển, khoa
học về những quy luật phổ biến nhất của sự vận động và sự phát
triến cuả tự nhiên ,xã hội và tư duy trên cơ sở duy vật . Theo định
nghĩa trên xã hội ngày càng phát triển thì mối quân hẹ giữa QHSX
va LLSX là không thể tách rời , đây là quy luật chung của sự phát
triển và là một trong những quy luật quan tr
ọng quy định sự tồn tại,
phát triển và tiến bộ xã hội.
Mặc dù vậy trong thực tế, hai nhân tố QHSX và LLSX đã làm

nảy sinh những mâu thuẫn giữa chúng . Và sự mâu thuẫn này ngày
càng trở nên gay gắt làm cho nền kinh tế nước ta ở trong tình trạng
khủng hoảng nghiêm trọng trong một thời gian dài .Mâu thuẫn này
giải quyết ra sao?, nguyên nhân của vấn đề sẽ được đề cập đến trong
bài viết dưới đây.
Đây là lần đầu tiên viết tiểu luận nên trong quá
trình viết không thể không có những sai sót, Xin nhận được những ý
kiến đóng góp của thầy cô và các bạn để các bài viết khác sẽ tốt
hơn.



2

PHẦN B: CƠ SỞ CỦA ĐỀ TÀI

I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG
Các dạng này khiến chúng ta khi nghiên cứu vấn đề cần nhìn
nhận Mác va Ph.Ăng-ghen đã sáng lập ra chủ nghĩa duy vật biện
chứng vào giữa thế kỷ XIX và dược Lênin phát triển lên vào giữa
thế kỷ XX đã đem lại cho phép biên chứng duy vật sự thống nhất
hữu cơ giữa thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng
. Phép biện chứng đ
ã thực sự trở thành khoa học trong đó mối liên
hệ giữa QHSX phải phù hợp với tính chất trình độ của LLSX là
mối liên hệ giàng buộc và chi phối lẫn nhau .Mối liên hệ tạo ra sự
chuyển hoá đa dạng , phong phú c ủa mỗi sự vật hiện tượng .Chính
vì sự đa một cách toàn diện .Có như thế mới nắm bắt được bản chất
, cái cốt lõi của sự vậ
t mà không bị rơi vaò nguỵ biện trong nhận

thức và hành động.
luật này.
Trong quá trình lịch sử tự nhiên các mối quan hệ giữa con
người Một trong những quy luật quan trọng nhất của chủ nghĩa duy
vật biện chứng là quy luật mâu thuẫn .Theo quy luật này thì trong
kết cấu của mọi sự vật hiện tượng không phải bao giờ cũng bao gồm
các nhân tố đồng nhất,thống nhất vớ
i nhau mà mọi sự vật hiện
tượng đều được cấu tạo nên bởi một thể thống nhất bao gồm nhiều
mặt khác nhau, trong đó có những mặt đối lập.Các mặt đối lập tác
đọng với nhau sẽ xuất hiện những mâu thuẫn.Mâu thuẫn xuất hiện

3
khi các mặt đối lập đó tác động ,liên hệ và chi phối lẫn nhau.Đấu
tranh nhằm giải quyết những mâu thuẫn giữa chúng làm cho sự vật
mới ra đời,thay thế sự vật cũ đã cho thấy sư vận động không ngừng
của sư vật,PTSX cũng tuân theo quy ới tự nhiên,giưa con người voi
con người cũng luôn luôn biến đổi thống nhất với nhau.LLSX biểu
thị mối quan hệ
giữa con người với tự nhiên trong quá trình sản
xuất,là mặt tự nhiên của sản xuất xã hội.QHSX là mối quan hệ giữa
con người với con người trong quá trình sản xuất,nó là mặt xã hội
của sản xuất.LLSX gồm những công cụ laođộng mà con người dùng
để tạo ra của cải vật chất nhờ kinh nghiệm và thói quen lao động đã
được tích luỹ lại trong quá trình sản xuất. QHSX được hiẻu là
những quan h
ệ vật chất,quan hệ kinh tế của đời sống xã hội trong
từng giai đoạn phát triển. Mối quan hệ giữa LLSX và QHSXđã
được C.Mác viết:
" Những thời đại kinh tế khác nhau không phải ở chỗ chúng

sản xuất ra cái gì ,mà là ở chỗ chúng sản xuất bằng cách nào, với
những tư liệu lao động nào". Khi QHSX phù hợp với tính chất trình
độ LLSX nó sẽ trở thành động lực thúc đẩy, tạo đ
iều kiện cho
LLSX phát triển và ngược lại khi QHSX lạc hậu hơn hay ở mức độ
cao hơn so với tính chất trình độ LLSX thì nó sẽ trở thành xiềng
xích kìm hãm sự phát triển của LLSX, mâu thuẫn nảy sinh và việc
giải quyết mâu thuẫn tạo ra động lực phát triển của PTSX, theo
đúng với nội dung của quy luật mâu thuẫn. Và cứ như vậy lịch sử
của sản xuất đã vậ
n động và phát triển trong quá trình lệch pha đến

4
cân bằng rồi lại lệch pha mới... Chỉ có khái niệm mâu thuẫn mới có
đủ khả năng để vạch ra động lực của sự phát triển, mới có thể thực
tiễn cho ta nhận thức được quy luật của sư vân động kinh tế.
II . CƠ SỞ
Mâu thuẫn giưa LLSX và QHSX trong giai đoạn đi lên
CNXH ở nước ta thực trạng và giải pháp.
1. Thực trạng .
a. Việt Nam trong thờ
i kỳ đầu đi lên chủ nghĩa xã hội .
Sau 30/4/1975 nước ta hoàn toàn giải phóng, chúng ta đã đạt
được những thành tựu trong việc hàn gắn vết thương chiến tranh
.Tuy nhien nền kinh tế nước ta vẫn là nền kinh tế nông nghiệp kém
phát triển mang nặng tính tự cấp, tự túc .Trang bị kỹ thuật và kết
cấu xã hội yếu kém, cơ cấu kinh tế mất cân đối, cơ cấu kinh tế tập
chung quan liêu bao cấp để
lại nhiều hậu quả nặng nề . Nền kinh té
kém hiệu quả, năng suất lao động thấp, khủng hoảng kinh tế kéo

dài, các tệ nạn tham nhũng... lan rộng, Đảng cộng sản còn non, đội
ngũ cán bộ còn yếu về năng lực...các thế lực đế quốc và phản động
ráo riết thực hiện chiến lược diễn biến hoà bình, phá hoại và bao
vây kinh tế...Nếp sống vă
n hoá , đạo đức bị xói mòn, lòng tin vào
Đảng và Nhà nước bị giảm sút.
Thực trạng trên có nguồn gốc sâu xa do lịch sử để lại và hậu
quả của nhiều năm chiến tranh, song chủ yếu là chúng ta đã vi phạm
sai lầm chủ quan duy ý chí, vi phạm các quy luật khách quan trong
cải tạo xã hội chủ nghĩa, trong tiến hành công nghiệp hoá và trong

5
cơ chế quản lý kinh tế đặc biệt là sự phù hợp giữa LLSX và
QHSX. Chúng ta đã sai lầm khi tiến hành xây dựng QHSX tiên tiến
rồi mới thúc đẩy lựa chọn LLSX phát triển, biến đổi. Sự biến đổi đó
bao giờ cũng bắt đầu bằng sự biến đổi và phát triển của LLSX.
LLSX biến đổi dẫn đến mâu thuẫn gay gắt với QHSX hiện có và
xuất hiện một đ
òi hỏi khách quan là xoá bỏ QHSX cũ, thay bằng
kiểu QHSX mới thích ứng với một trình độ phát triển mới của
LLSX. C.Mác viết :"Tới một giai đoạn phát triển nào đó các LLSX
vật chất xã hội sẽ mâu thuẫn với QHSX hiện có ... mà trong đó từ
trước đến nay các LLSX vẫn phát triển. Từ chỗ là hình thức phát
triển của các LLSX, những QHSX ấy trở thành xiềng xích của các
LLSX . Khi đó bắt đầu thời
đại của một cuộc cách mạng xã hội
1
".
Kết quả là dã tạo ra cho chúng ta một nhận thức bản chất của phép
biện chứng giữa LLSX và QHSX trong phạm vi hình thái kinh tế xã

hội mới sẽ không chứa đựng sự tác động qua lại lẫn nhau, không
còn tồn tại mâu thuẫn biện chứng giữa chúng mà sự lựa chọn dần
dần LLSX cho phù hợp với khoảng không gian rộng lớn của QHSX.
b.Việt Nam chuyển đổi sang cơ chế kinh tế mới
Trước tình hình trên đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã đề
ra việc tiến hành công cuộc đổi mới kinh tế là đúng đắn:"phải kết
hợp chặt chẽ ngay từ đầu đổi mới kinh tế với đổi mới chính trị, lấy
đổi mới kinh tế làm trọng tâm, đồng thời từng bước đổi mới chính
trị"
2


1
C.Mác -Ph.Ang-ghen:Tuyển tập..t.1,NXB Sự thật,HN,1970,tr438

2
V.I.Lenin Toàn tập ,tập 2


6
Chính nhờ đường lối đổi mới và lựa chọn các bước đi thích
hợp mà nước ta đã từng bước thoát khỏi khủng hoảng kinh tế và
đứng vững trước sự sụp đổ của hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới.
Công cuộc đổi mới đề ra cho chúng ta nhiệm vụ phải xem xét lại
phương thức và con đường đưa đất nước ta tiến lên. Sai lầm củ
a ta
là đã đẩy nhiều mặt của QHSX lên quá cao, tách rời trạng thái còn
thấp kém của LLSX làm cho hai nhân tố này mâu thuẫn với nhau
dẫn đến kìm hãm sự phát triển của sản xuất xã hội. Đại hội Đảng lần
thứ VI đã nhận ra sai lầm và cũng đã thấy rằng việc cải tạo QHSX

xã hội là cần thiết nhưng không thể tiến hành một cách chủ quan
nóng vội như trước đây, ngh
ĩa là cải tạo và củng cố QHSX nhưng
gắn liền với sự phát triển của LLSX. Đại hội VII của Đảng cũng chỉ
rõ:"...phù hợp với sự phát triển của LLSX, thiết lập từng bước
QHSX xã hội chủ nghĩa từ thấp đến cao với sự đa dạng về hình thức
sở hữu. Phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định
hướng xã h
ội chủ nghĩa, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản
lý của Nhà nước"
3

Cải tạo và củng cố QHSX nhưng bao giờ cũng phải gắn liền
với sự phát triển của LLSX, và được đảm bảo bằng sự phát triển của
LLSX. Đó là điều kiện cơ bản cho cuộc cách mạng QHSX phát
triển vững chắc. Với trình độ của mình LLSX yêu cầu phải có
những QHSXphù hợp với nó mới có thể bộc lộ hết khả năng củ
a
mình và mới có khả năng phát triển nhanh chóng. Tương ứng với

3
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH,NXB Sự thật,HN,1991,tr9-10