CƠ sở lý LUẬN về xây DỰNG mối QUAN hệ GIỮA NHÀ TRƯỜNG và GIA ĐÌNH TRONG GIÁO dục học SINH ở TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO HƯỚNG dân CHỦ

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG MỐI QUAN HỆ
GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ GIA ĐÌNH TRONG GIÁO
DỤC HỌC SINH Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO
HƯỚNG DÂN CHU

Tổng quan vấn đề nghiên cứu
Các nghiên cứu ở nước ngoài
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học nước ngoài, trẻ
em từ 6 đến 11 tuổi là giai đoạn quan trọng của sự phát triển
thể chất, tâm lý cũng như hình thành và phát triển các kỹ
năng cơ bản, những yếu tố này làm cơ sở cho việc hình
thành nhân cách của trẻ sau này. Đây là lứa tuổi bước vào
cấp học đầu tiên là cấp tiểu học, cấp học nền tảng của hệ
thống giáo dục quốc dân. Vì thế trường TH đóng một vai trị
hết sức quan trọng, là “ngơi nhà thứ hai” của HS. Vậy nên,
nếu được “chuẩn bị” tốt ở trường tiểu học, trẻ sẽ có nhiều
thuận lợi và sẽ tạo đà tốt cho trẻ khi bước vào các cấp học
tiếp theo.
Tuy nhiên, để xây dựng nhân cách cho trẻ phát triển
một cách tồn diện, nếu chỉ trơng cậy hồn tồn vào HĐGD


(hoạt động giáo dục) ở trường THthơi thì chưa đủ mà rất
cần sự hỗ trợ của cộng đồng mà đặc biệt là GĐ trẻ; vì GĐ
chính là “chiếc nơi” của mỗi người, là môi trường giáo dục
đầu tiên và quan trọng khơng kém trường học. Đã có nhiều
cơng trình nghiên cứu về xây dựng MQH giữa nhà trường
và GĐ trong giáo dục HS nói chung và trong giáo dục HS
theo hướng dân chủ nói riêng. Trong phạm vi cho phép có
thể đề cập đến một số nghiên cứu sau:
Dự án nghiên cứu về GĐ (Harvard Family Research

Project) của trường Đại học giáo dục Harvard khẳng định:
Để nâng cao thành công giáo dục trẻ trong mọi độ tuổi cần
có sự tham gia của GĐ. Dự án đã nêu được tầm quan trọng
của Giáo dục GĐ trong giai đoạn lứa tuổi TH đó là q
trình giáo dục bao gồm thái độ, giá trị và thực hành của cha
mẹ trong việc nuôi dạy trẻ. Nội dung của dự án đề cập tới 4
lĩnh vực : [50, tr.45]
1.Quan hệ chăm sóc, cảm xúc và trách nhiệm giữa cha
mẹ với trẻ.
Sự tham gia của cha mẹ trẻ vào các hoạt động của trẻ
ở GĐ.
Quan hệ giữa nhà trường và GĐ.


Trách nhiệm đối với kết quả học tập của trẻ.
Tác giả cuốn sách “Lí luận dạy học” - J.A. Comenxki
(1592-1670), đã chỉ ra tầm quan trọng của MQH thống nhất
giữa nhà trường và GĐ trong quá trình giáo dục trẻ. Ông
khẳng định lòng ham học của trẻ bắt nguồn từ sự kích thích
của thầy cơ giáo và bố mẹ chúng: “Các bậc cha mẹ, giáo
viên nhà trường, bản thân môn học, phương pháp dạy học
phải thống nhất, làm thức tỉnh và duy trì khát vọng học tập
trong học sinh”. Ơng cũng nêu lên vai trò của giáo dục GĐ:
“Bổn phận của cha mẹ là cùng nhau chăm lo dạy bảo con
cái. Mục đích đặt ra là làm sao cho con cái trưởng thành để
lo lắng cho bản thân và cho cả người khác”. Như vậy, sự
phối hợp giữa nhà trường và GĐ là điều quan trọng và
không thể thiếu trong quá trình giáo dục. Để thực hiện tốt
hoạt động này, nhà trường có trách nhiệm chính trong việc
tổ chức phối hợp với GĐ. [27, tr.45]

Các nghiên cứu trong nước
Nghiên cứu về vai trò của Hiệu trưởng trong xây dựng
MQH với PHHS được tiếp cận dưới nhiều quan điểm.
Trong phạm vi cho phép có thể đề cập đến một số nghiên
cứu sau:


Trong tác phẩm nghiên cứu của mình được tác giả Hà
Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt đã đưa ra “Kết hợp việc giáo dục
của nhà trường, GĐ và của xã hội” [34, tr.45];
“Nâng cao tính thống nhất giữa giáo dục nhà trường,
GĐ và xã hội trong điều kiện mới”, của tập thể tác giả ở
Trung tâm Giáo dục học, thuộc viện Khoa học Giáo dục,
1993 [45]
“Phối hợp việc giáo dục GĐ với nhà trường và các thể
chế xã hội khác”, do tác giả Phạm Khắc Chương (chủ biên),
năm 1998 [28].
“Những quan điểm phương pháp luận của việc liên kết
giáo dục giữa nhà trường, GĐ và xã hội trong quá trình giáo
dục đạo đức cho HShiện nay”, cuả tác giả Nguyễn Thị Kỉ,
Viện Khoa học Giáo dục, 2000 [32];
Trong những năm gần đây, đã có một số tác giả nghiên
cứu về xây dựng và quản lý MQH giữa nhà trường và GĐ
trong các luận văn thạc sĩ Quản lí Giáo dục như: “Thực
trạng quản lí việc phối hợp các lực lượng trong công tác
giáo dục đạo đức cho học viên tại một số trung tâm giáo
dục thường xuyên thành phố Hồ Chí Minh” của Phạm Minh
Tùng, Đại học Sư phạm Tp.HCM, 2012 [43]

“Thực trạng quản lý sự phối hợp giữa nhà trường GĐ
trong công tác GDHSở các trường trung học phổ thông
huyện Cần Đước, tỉnh Long An” của Hồ Văn Thơm, Đại
học Sư phạm Tp.HCM, 2009 [46]
“Biện pháp tăng cường quản lí hoạt động phối hợp
giữa nhà trường với GĐ của HT các trường trung học phổ
thơng huyện Lấp Vị, tỉnh Đồng Tháp” của Nguyễn Minh,
Đại học Sư phạm Huế, 2007. [31]
Các cơng trình nghiên cứu kể trên đã đi sâu nghiên cứu
về xây dựng MQH giữa nhà trường và GĐ trong giáo dục
HS. Các tác giả đã lý giải về vai trò phải xây dựng MQH giữa
GĐ và nhà trường để giáo dục HS. Ở đấy, các tác giả cũng
chỉ ra phương hướng và biện pháp xây dựng MQH giữa GĐ
và nhà trường để giáo dục HS.
Tuy nhiên, đến nay chưa có cơng trình nào nghiên cứu
về xây dựng MQH giữa GĐ và nhà trường để giáo dục HS
nhất là theo hướng dân chủ trường học ở bậc tiểu học.
Đề tài nghiên cứu này hy vọng sẽ góp phần làm sáng
tỏ thêm cả về lý luận và thực tiễn xây dựng MQH giữa nhà
trường và GĐ trong GDHS theo hướng dân chủ ở các


trường TH huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ trong giai đoạn
hiện nay.
Một số khái niệm cơ bản
Xây dựng MQH
Trong các cơng trình nghiên cứu về MQH giữa nhà
trường và GĐ trong quá trình GDHS, các tác giả đã sử dụng
nhiều khái niệm như: “hợp tác”, “kết hợp”, “thống nhất”,
“liên kết”, “phối hợp”… Các từ này được từ điển Tiếng Việt

của Viện Ngôn ngữ học (2010) định nghĩa: [36, tr.45]:
“...Hợp tác: là chung sức, trợ giúp, qua lại với nhau; Kết
hợp: là gắn chặt với nhau để bổ sung cho nhau; Thống nhất:
là hợp lại thành một khối; Liên kết: là kết hợp nhiều thành
phần, nhiều tổ chức để thực hiện; Phối hợp: là cùng hành
động, hoạt động hỗ trợ lẫn nhau”.
Theo nghĩa đơn giản “MQH” có nghĩa là tổ chức hoạt
động cho hai hoặc nhiều cơ quan, tổ chức.
Xây dựng MQH là: “....hoạt động cùng nhau của hai
hay nhiều cá nhân, tổ chức để hỗ trợ cho nhau thực hiện
một công việc chung” [Dẫn theo 28, tr.46]
Nhà trường


Có nhiều quan niệm về nhà trường, tuy nhiên ở đây
chỉ xét 2 quan điểm là quan điểm của Chủ nghĩa Duy vật
biện chứng Mac – LêNin về nhà trường nói chung và quan
điểm của Hồ Chí Minh về nhà trường Việt Nam nói riêng.
Dưới quan điểm của Chủ nghĩa Duy vật biện chứng Mac
– LêNin thì nhà trường là : “Một dạng thiết chế tổ chức chuyên
biệt và đặc thù của xã hội, được hình thành do nhu cầu tất yếu
khách quan của xã hội nhằm thực hiện các chức năng truyền
thụ kinh nghiệm xã hội cho từng nhóm dân cư nhất định trong
cộng đồng xã hội”. [Dẫn theo 47, tr.45]
Quan điểm của chủ tịch Hồ Chí Minh về nhà trường ở
Việt Nam: “Sự học tập trong nhà trường có ảnh hưởng rất
lớn cho tương lai của thanh niên và tương lai của thanh niên
là tương lai của đất nước mình. Vì vậy cốt nhất là phải dạy
cho học trò biết yêu nước thương nòi… phải dạy cho họ có
ý chí tự lập tự cường quyết khơng chịu thua kém ai, quyết

không chịu làm nô lệ” [23, tr.46]. Người cho rằng học tập
ở nhà trường chính là yếu tố quyết định đến việc xây dựng
đất nước, phục vụ đắc lực cho nâng cao dân trí, đẩy lùi giặc
dốt. Tầm quan trọng của nhà trường là không thể phủ nhận.


Như vậy, có thể hiểu “nhà trường có thể coi là một
thiết chế tổ chức chuyên biệt trong hệ thống tổ chức xã hội,
đóng vai trị tái tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự duy trì
và phát triển của xã hội” [30, tr.46]
Gia đình
Theo xã hội học, cách hiểu chung nhất thì GĐ là một
nhóm người có quan hệ hôn nhân hoặc huyết thống với
nhau, thường chung sống và hợp tác kinh tế với nhau để
thoả mãn nhu cầu cơ bản trong cuộc sổng của họ về sinh đẻ
và ni dạy con cái, chăm sóc người già và người ốm…
Dạng phổ biến nhất cho tới hiện nay của GĐ gồm thành
viên hai giới, có con đẻ hoặc con ni.
Điều 3, Luật hôn nhân và GĐ số 52/2014/QH13 ngày
19 tháng 06 năm 2014 của Quốc Hội nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam.
Như vậy, có thể hiểu: “GĐ là tập hợp những người
gắn bó với nhau do hơn nhân, quan hệ huyết thống hoặc
quan hệ nuôi dưỡng, làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ
giữa họ với nhau theo quy định” [Dẫn theo 45]
Dân chủ (democracy) theo gốc Hilạp được ghép từ hai
phần: demos (dân) và kratos (quyền lực). Dân chủ là quyền


của dân được tham gia bàn bạc quyết định các cơng việc

chung.
Dân chủ được thực hiện bằng 2 hình thức: dân chủ đại
diện (representative democracy) và dân chủ tham gia
(participative democracy). Để dân chủ tồn tại thì nó phải đi
với pháp luật. Đó là lý do cần phải thể chế hố hoạt động
của một lĩnh vực nào đó trong đời sống xã hội.
Dân chủ hoá giáo dục là thực hiện quyền được học của
thế hệ trẻ và người lao động, đáp ứng nguyện vọng của
người dân. Dân chủ hoá giáo dục là một loại quyền của dân.
Để người dân có quyền thực sự về giáo dục, không những
họ được học mà cịn được tạo điều kiện để có trình độ và
năng lực tham gia giáo dục, làm chủ giáo dục.
Dân chủ hóa nhà trường Dân chủ hóa nhà trường là bộ
phận hữu cơ của dân chủ hóa xã hội theo chủ trương đổi
mới của Đảng nhằm xây dựng nền dân chủ xã hội chủ
nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trên mọi lĩnh
vực đời sống xã hội.... Ngày 8-9-1998 Thủ tướng Chính phủ
cũng đã ban hành Nghị định 71/1998/NĐ-CP về Quy chế
thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ quan.


Mặt khác, dân chủ hóa nhà trường cịn vì: giáo dục là
quyền lợi của mọi người. Dạy - học là q trình hợp tác tích
cực. Quản lý nhà trường có tính tự quản sâu sắc. Tồn tại các
cặp phạm trù: quyền lợi - nghĩa vụ; dân chủ - tập trung, kỷ
cương, kỷ luật, pháp luật. [41, tr.56]
Các yếu tố chi phối chất lượng và hiệu quả quản lý
giáo dục được xác định là: Tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng trong quản lý nhà trường. Thu hút sự tham gia quản lý
của tập thể sư phạm và của các đoàn thể trong trường, thực

hiện tự quản xã hội chủ nghĩa . Huy động sự tham gia của
các lực lượng xã hội trong việc xây dựng và quản lý nhà
trường. Hoàn thiện quan hệ quản lý giữa cấp trên với trường
học, kết hợp giữa tập trung và phân quyền. Cải tiến quản lý
nội bộ nhà trường. Mỗi yếu tố có ý nghĩa riêng, nhưng bảo
đảm cho chúng trong tương tác hệ thống sẽ đạt được hiệu
quả tích hợp trong quản lý.
Như vậy, trong phạm vi đề tài chúng tôi đồng nhất
khái niệm dân chủ với quan điểm của Nguyễn Duy Qúy
“dân chủ hóa nhà trường chính là vấn đề tạo mơi trường
để thu hút tập thể giáo viên, các đoàn thể trong và ngồi
nhà trường tham gia vào q trình quản lý nhà trường, kết
hợp với Ban đại diện PHHS có hiệu quả, phát huy sức


mạnh tổng hợp của Hội đồng giáo dục các cấp nhằm phát
huy hết tiềm năng của từng người, từng lực lượng giáo dục
góp phần mang lại hiệu quả cao cho hoạt động của nhà
trường và cho sự phát triển của sự nghiệp giáo dục” [41,
tr.56]
Mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong
GDHS theo hướng dân chủ ở các trường tiểu học
Quá trình phát triển và hình thành, phát triển nhân
cách HS là q trình lâu dài, khó khăn và phức tạp. Nếu có
sự phối hợp thường xuyên, liên tục giữa nhà trường và GĐ
thì sẽ tạo nên một sức mạnh tổng hợp, tạo nên sự thống nhất
và liên tục. Nhà trường và GĐ là hai mơi trường chính để
trẻ sống, học tập và sinh hoạt nên nhà trường và GĐ phải
phối hợp giáo dục để tạo điều kiện cho trẻ được giáo dục
mọi nơi, mọi lúc đồng thời nâng cao hơn nữa tinh thần trách

nhiệm của cả hai phía: nhà trường và GĐ. Trên thực tiễn, ở
đâu có sự phối hợp chặt chẽ giữa GĐ và nhà trường thì ở đó
kết quả giáo dục sẽ tốt hơn.
Vai trị, trách nhiệm của nhà trường trong việc xây
dựng mối quan hệ với gia đình trong GDHS theo hướng
dân chủ ở trường tiểu học


Vai trò: Trong quan hệ với GĐ và Ban đại diện PHHS,
HT có vai trị là người đại diện của ngành giáo dục, của
giáo viên, nhân viên nhà trường; người bảo vệ quyền lợi
học sinh; dung hịa lợi ích chung của nhà trường với nguyện
vọng riêng của PHHS; tổ chức việc tham gia của PHHS vào
hỗ trợ nhà trường, không chỉ giới hạn thông báo cho PHHS
tham gia vào các cơng việc như đóng học phí, hội phí, tiền
xây dựng mà họ cịn làm những việc khơng thù lao, tham
gia giáo dục, sửa chữa phòng học, giúp đỡ học sinh khó
khăn; tổ chức thơng tin đến PHHS bằng cách tạo ra những
tiếp xúc đều đặn, thường xuyên với các GĐ qua giáo viên
chủ nhiệm, qua Ban đại diện PHHS; v.v.
Nhiệm vụ: HT có trách nhiệm tổ chức sự phối hợp để
đạt được mục tiêu phối hợp giữa nhà trường với GĐ và Ban
đại diện PHHS. Mục tiêu đó là: Thống nhất quan điểm, nội
dung, phương pháp giáo dục giữa nhà trường và GĐ. Huy
động mọi lực lượng của cộng đồng chăm lo sự nghiệp giáo
dục, xây dựng phong trào học tập và mơi trường giáo dục
lành mạnh, góp phần xây dựng cơ sở vật chất nhà trường.
Theo tác giả Phạm Khắc Chương, để phối hợp giữa
GĐ và Ban phụ huynh, HT cần phải: “Nhận thức đúng vai
trò, trách nhiệm, quyền hạn của GĐ và Ban đại diện PHHS.

Đặt đúng vị trí của Ban đại diện PHHS trong tương quan
với các lực lượng xã hội khác mà trường có quan hệ. Nâng
cao nhận thức của từng GĐ hiểu rõ mục đích, nội dung,
phương pháp dạy bảo con cái, tích cực phối hợp với giáo
viên, với nhà trường, với xã hội để cùng chăm lo giáo dục
thế hệ trẻ. Nâng đỡ, ủng hộ sáng kiến của Hội, biết đặt ra,
gợi ý cho Hội những cơng việc thiết thực, có hiệu quả,
hướng mọi hoạt động vào thực hiện những công việc đã
được hội nghị PHHS thống nhất đề ra. Chủ động tổ chức
giải quyết khó khăn lớn nhất của các GĐ là sự lúng túng về
phương pháp giáo dục, nói chung là về trình độ văn hóa sư
phạm” và “Bằng nhiều hình thức khác nhau, HT có trách
nhiệm chủ động phối hợp xây dựng, củng cố Ban đại diện
PHHS vững mạnh; tổ chức sự cộng tác với Ban đại diện
PHHS; chỉ đạo đội ngũ giáo viên phối hợp với Ban đại diện
và GĐ học sinh. Cụ thể, HT phải: Tổ chức tốt hội nghị
PHHS đầu năm; xây dựng, củng cố Ban đại diện PHHS; tư
vấn cho Ban đại diện PHHS trong xây dựng và sử dụng quỹ
Hội, hỗ trợ nhân lực, vật lực; thu hút Hội tham gia GDHS;
chỉ đạo đội ngũ giáo viên, nhân viên phối hợp với GĐ và
Ban đại diện PHHS” [12, tr45]


Vai trò, trách nhiệm của gia đình trong việc xây
dựng mối quan hệ với nhà trường trong gia đình HS theo
hướng dân chủ ở trường tiểu học.
Vai trò, khả năng của gia đình trong giáo dục
Vai trị, khả năng của GĐ trong giáo dục

GĐ là một thiết chế xã hội, là cơ sở của xã hội, là tế bào
tự nhiên của xã hội, một môi trường xã hội vi mô. GĐ lành
mạnh có tầm quan trọng trong sự phát triển của mỗi quốc gia.
GĐ có ý nghĩa đặc biệt trong cuộc sống của mỗi cá nhân; là
môi trường bảo đảm sự giáo dục, truyền lại cho thế hệ sau
những giá trị văn hóa truyền thống.
GĐ là một lực lượng giáo dục, một chủ thể giáo dục.
GĐ là môi trường giáo dục đầu tiên của đứa trẻ, GĐ có
trách nhiệm đầu tiên trong giáo dục con cái. Khi trẻ đi học,
GĐ cịn là mơi trường để trẻ thực hành những điều đã học ở
trường, rèn luyện hành vi,.... Ảnh hưởng giáo dục của GĐ
đối với đứa trẻ có ý nghĩa sâu sắc khơng chỉ khi chúng cịn
bé mà ngay cả lúc nó trưởng thành. PHHS là người “thày”
đầu tiên của con cái họ, là người xây dựng nền tảng nhân
cách trẻ em. Nhiều nét cơ bản của nhân cách như tính


người, tình người, đều bắt đầu ngay từ GĐ và từ giáo dục
mầm non, tiểu học.
Giáo dục GĐ có những điểm mạnh. Đó là tính xúc
cảm cao, tính linh hoạt, tính thiết thực, thích ứng nhanh
nhạy giữa yêu cầu của cuộc sống và đối tượng giáo dục là
con cái. Cùng với các giá trị của giáo dục GĐ, những điểm
mạnh này có thể bổ sung cho giáo dục nhà trường góp phần
hồn thiện q trình hình thành và phát triển nhân cách học
sinh.
Trách nhiệm của PHHS được ghi trong Thông tư Ban
hành Điều lệ Ban đại diện PHHS như sau: “a) Ni dưỡng,
chăm sóc, tạo điều kiện cho con cái được học tập, rèn luyện,
tham gia các hoạt động của nhà trường; b) Giáo dục con cái

trong GĐ, xây dựng những thói quen sinh hoạt, học tập tốt;
c).Xây dựng GĐ văn hóa tạo mơi trường thuận lợi cho việc
phát triển tồn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ
của con cái; d) Phối hợp với nhà trường để giáo dục con
cái” [15]
Vai trò, nhiêm vụ của Hiệu trưởng trong xây dựng
mối quan hệ giữa nhà trường với gia đình trong gia đình
HS theo hướng dân chủ ở trường tiểu học.


Hiện nay, tình trạng một số bộ phận HS có biểu hiện vi
phạm pháp luật, vi phạm đạo đức, hay có trẻ béo phì, có trẻ
suy dinh dưỡng. Tuy nhiên, thời gian biểu hàng ngày của trẻ
lại chủ yếu trên lớp. Vì vậy, HT cần tổ chức hoạt động phối
hợp giữa nhà trường và GĐ để thực hiện được sự thống
nhất trong nhận thức và hành động giáo dục theo cùng một
hướng, đồng tâm hợp lực, tránh sự tách rời “trống đánh
xuôi, kèn thổi ngược”, sự mâu thuẫn và vô hiệu hóa lẫn
nhau, ln thống nhất về định hướng nhưng vẫn đa dạng về
hình thức theo đúng đặc thù của mỗi loại hình giáo dục GĐ
và nhà trường.
Ở GĐ, trẻ tiếp thu sự giáo dục của ông bà, cha mẹ và
các thành viên khác. Trẻ sống với GĐ cho đến khi trưởng
thành nên trẻ tiếp thu những hành vi, ứng xử của các thành
viên trong GĐ và có tình cảm mang tính huyết thống sâu
sắc. Đây chính là những phương tiện thuận lợi để GĐ giáo
dục trẻ.
Đến tuổi đi học, việc hướng dẫn trẻ thực hiện các hoạt
động học tập ở nhà của GĐ là điều kiện để giáo dục trí tuệ
cho trẻ. Việc giáo dục đạo đức ở GĐ luôn gắn với truyền

thống của GĐ, những nề nếp, gia phong ảnh hưởng sâu sắc
đến tâm hồn và nhân cách của trẻ. Câu thành ngữ: “Tiên học


lễ - Hậu học văn” đã phần nào cho thấy việc giáo dục đạo
đức trong GĐ rất quan trọng và được thực hiện sớm nhất.
Thông qua quan điểm, nhận thức về cái đẹp của các
thành viên trong GĐ, trẻ cũng cảm nhận và hình thành được
kiến thức, quan niệm về thẩm mĩ. Giáo dục thể chất của
GĐ, thể hiện đầu tiên là chăm sóc sức khỏe cho trẻ. Cha mẹ
ni con khỏe, giúp con nhận thức, biết giữ gìn và bảo vệ
sức khỏe trong học tập và sinh hoạt để có một cơ thể khỏe
mạnh về cả thể chất và tinh thần sau này.
Tùy theo điều kiện, hoàn cảnh, GĐ giúp trẻ chọn lựa
những hoạt động, những công việc phù hợp với lứa tuổi, với
khả năng của trẻ; giáo dục trẻ hiểu được ý nghĩa của công
việc đang làm từ đó trẻ thấy được niềm vui, ý nghĩa của
cơng việc và định hướng được nghề nghiệp cho tương lai
mai sau.
Xây dựng mối quan hệ phối hợp nhà trường và gia
đình trong gia đình HS theo hướng dân chủ ở trường
tiểu học
Vai trò của Hiệu trưởng trong phối hợp nhà trường
với Ban cha mẹ trong gia đình HS theo hướng dân chủ ở
trường tiểu học


Mục tiêu của xây dựng MQH giữa nhà trường với gia
đình trong GDHS theo hướng dân chủ ở trường TH đó là
những tiêu chuẩn định hướng ban đầu mà sự phối hợp giữa

nhà trường và GĐ cần phải đạt được trong quá trình giáo
dục HS theo hướng dân chủ trường học. Vai trò của HT
trong phối hợp với Ban cha mẹ HS trong GDHS theo hướng
dân chủ ở trường TH là để có sự thống nhất về quan điểm
giáo dục, nội dung và các hình thức thực hiện dân chủ
trường học làm cho quá trình giáo dục trong nhà trường đạt
kết quả cao nhất, tránh được sự bất đồng dẫn đến “trống
đánh xuôi, kèn thổi ngược” trong giáo dục, giúp trẻ trở
thành những con người tốt, có ích cho xã hội mai sau. Vai
trò của HT trong phối hợp với Ban cha mẹ HS giúp cho quá
trình giáo dục giữa nhà trường và GĐ diễn ra nhịp nhàng,
thường xuyên và hiệu quả. Tuy nhiên, phối hợp với Ban cha
mẹ HS cần phải phù hợp với điều kiện địa phương, mức độ
nhận thức của cả nhà trường và GĐ.
Vai trò của HT trong phối hợp với Ban cha mẹ HS là
nhằm tạo môi trường giáo dục thống nhất trong GDHS, giúp
HS hình thành phát triển nhân cách tồn diện.
Vai trị của HT trong phối hợp với Ban cha mẹ HS
trong GDHS theo hướng dân chủ ở trường TH ngoài việc


GDHS, còn nhằm huy động vật lực, tài lực, nhân lực tạo
sức mạnh tổng hợp trong giáo dục.
Vai trò của HT trong phối hợp với Ban cha mẹ HS
trong GDHS theo hướng dân chủ ở trường TH nhằm thực
hiện tốt nhất, có hiệu quả nhất những điều Luật Giáo dục
quy định theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm,
dân kiểm tra". Theo tác giả Nguyễn Thị Kỉ (2000): “Vai trò
của HT trong phối hợp với Ban cha mẹ HS trong GDHS
theo hướng dân chủ ở trường Tiểu học nhằm phát huy

quyền làm chủ và huy động tiềm năng trí tuệ của HT, nhà
giáo, người học, đội ngũ cán bộ, cơng chức và GĐ theo luật
định, góp phần xây dựng nề nếp, trật tự, kỷ cương trong
mọi hoạt động của nhà trường, ngăn chặn các hiện tượng
tiêu cực và tệ nạn xã hội, thực hiện nhiệm vụ phát triển giáo
dục phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng và luật
pháp của Nhà nước” [32, tr.20]
Vai trò của HT trong phối hợp với Ban cha mẹ HS
trong GDHS theo hướng dân chủ ở trường TH sẽ phát huy
được quyền làm chủ của cán bộ giáo viên, công nhân viên
và của người học, thực hiện được quyền làm chủ trực tiếp
của người dạy và người học. Bằng những quy định cụ thể
làm cho người dạy và người học có ý thức, có khả năng, có


trách nhiệm và nhất là có điều kiện (có phương tiện, có
cơng cụ) tham gia vào các cơng việc chung của nhà trường,
khắc phục lối suy nghĩ và làm việc phần nhiều chỉ biết đến
lợi ích riêng, lợi ích cá nhân. Thông qua việc thực hiện
QCDCCS trong nhà trường, thầy cơ giáo và HS được làm
chủ trong thực tế, tìm thấy lợi ích thiết thân của mình trong
lợi ích chung của nhà trường và xã hội; gắn lợi ích cá nhân
với lợi ích của tập thể; biến q trình đào tạo thành q
trình tự đào tạo.
Vai trị của HT trong phối hợp với Ban cha mẹ HS
trong GDHS theo hướng dân chủ ở trường TH sẽ khơi dậy
được tiềm năng trí sáng tạo, sức mạnh vật chất và tinh thần
của cán bộ giáo viên, công nhân viên nhà trường và toàn xã
hội để phát triển giáo dục. Bác Hồ nhấn mạnh, trong bầu
trời khơng gì q bằng nhân dân. Trong thế giới khơng gì

mạnh bằng lực lượng đồn kết của nhân dân. Bác ln tìm
mọi cách để làm sao cho nhân dân biết hưởng quyền dân
chủ, biết dùng quyền dân chủ của mình, dám nói, dám làm.
Tư tưởng ấy là nền tảng cho chúng ta xây dựng và thực hiện
quyền làm chủ của thầy cô giáo, học sinh, của những người
làm giáo dục, của GĐ và toàn xã hội vào sự nghiệp trồng
người.


Vai trò của HT trong phối hợp với Ban cha mẹ HS
trong GDHS theo hướng dân chủ ở trường TH sẽ tăng
cường kỷ cương, nề nếp, khắc phục các hiện tượng tiêu cực,
nâng cao hiệu lực quản lý trong lĩnh vực giáo dục. Dân chủ
và kỷ cương là hai mặt thống nhất biện chứng với nhau. Có
dân chủ, ý thức pháp luật của người dạy, người học được
nâng cao thì kỷ cương trong nhà trường mới vững chắc.
Đồng thời kỷ cương pháp luật được nghiêm minh mới bảo
đảm cho quyền làm chủ của người dạy, người học được
thực thi.
Các hiện tượng tiêu cực trong quá trình dạy học, trong
sử dụng tài sản, tài chính, trong tuyển sinh, thi cử... sẽ bị xử
lý theo pháp luật.
Vai trò của HT trong phối hợp với Ban cha mẹ HS
trong GDHS theo hướng dân chủ ở trường TH sẽ xây dựng
niềm tin và MQH chặt chẽ giữa cán bộ giáo viên, công nhân
viên với cấp ủy Đảng và Chính quyền, với HSvà phụ huynh
học sinh. Trong nhà trường, Ban Giám hiệu, chi bộ Đảng,
công đồn, đồn thể, cơng nhân viên, lãnh đạo và tổ chức
các hoạt động của nhà trường để thực hiện nhiệm vụ của
năm học. Trong đó, thực hiện dân chủ trường học đòi hỏi

Ban Giám hiệu, chi bộ Đảng biết được như thế nào là thực


hiện dân chủ với cán bộ giáo viên, công nhân viên, với học
sinh. Người dạy và người học được biết những gì, được bàn
những gì, được làm những gì và kiểm tra những gì? Điều đó
buộc lãnh đạo nhà trường phải theo sát và lắng nghe ý kiến
của người dạy và người học. Mặt khác, lãnh đạo phải biết
gương mẫu và biết thu hút người dạy, người học tham gia
vào mọi hoạt động giáo dục của nhà trường.
Vai trò của Hiệu trưởng trong phối hợp của nhà
trường với gia đình trong gia đình HS theo hướng dân
chủ ở trường tiểu học
Để xây dựng MQH giữa nhà trường với gia đình trong
GDHS theo hướng dân chủ ở trường TH đòi hỏi vai trò của
người HT trong việc chỉ đạo, phối hợp tương tác.
Các nội dung xây dựng MQH giữa nhà trường với gia
đình trong GDHS theo hướng dân chủ ở trường THbao
gồm:
Phối hợp giám sát quản lý thực hiện kế hoạch GDHS:
Nhà trường chủ động đề ra và kế hoạch GDHS (GDHS),
GĐ sẽ cùng phối hợp giám sát hỗ trợ thực hiện kế hoạch
này.


Phối hợp nâng cao vai trò nhận thức cho phụ huynh về
kiến thức khoa học giáo dục tiểu học. Với chuyên môn,
nghiệp vụ được đào tạo, nhà trường là nơi tổ chức các hoạt
động nhằm thông tin, tuyên truyền tới phụ huynh về đặc
điểm phát triển tâm lý của trẻ và các phương pháp, biện

pháp GDHS theo các lứa tuổi một cách khoa học, đồng thời
cũng chứng tỏ cho phụ huynh thấy được các hoạt động
GDHS hiệu quả của mình từ đó gây sự chú ý tin tưởng, lơi
kéo sự hưởng ứng, ủng hộ của phụ huynh cùng tham gia
vào hoạt động này.
Phối hợp và tham gia trực tiếp trong tổ chức các
HĐGD học sinh: Ngoài hoạt động học tập của HS trên lớp,
nhà trường cũng khuyến khích phụ huynh đến trường tham
gia tổ chức các hoạt động như: Tổ chức các ngày lễ hội , tổ
chức cho trẻ đi thăm quan; dự giờ giáo viên; trò chuyện,
giao lưu với trẻ tại lớp. Mặt khác, nhà trường đại diện là các
giáo viên, có thể đến thăm GĐ trẻ để tạo ra MQH tin tưởng
thân thuộc, thông hiểu với GĐ, trẻ hoặc gọi điện, thông báo,
trao đổi thông tin hỗ trợ cho các HDDGD khác.
Xây dựng MQH trong việc huy động, sử dụng, kiểm
soát các nguồn tài trợ để tham gia cải tạo cơ sở vật chất,
thiết bị phục vụ để GDHS. Với chủ trương xã hội hóa giáo


dục, Đảng và Nhà nước đã khuyến khích, tạo điều kiện cho
các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia đầu tư,
tài trợ cho các cơ sở giáo dục.
Để quản lý kiểm soát sử dụng hiệu quả nguồn tài trợ
này, nhà trường sẽ chủ động lập kế hoạch triển khai thực
hiện cịn GĐ, phụ huynh trẻ sẽ có vai trị ngồi việc có thể
trực tiếp tài trợ ủng hộ về vật chất, tinh thần cho nhà trường
cịn có thể tham gia tư vấn, hỗ trợ kiểm soát hiệu quả sử
dụng nguồn tài trợ trên một cách khách quan, công tâm.
Xây dựng MQH giữa nhà trường và GĐ trong việc hỗ
trợ, cải thiện đời sống tinh thần cho đội ngũ cán bộ giáo

viên trong trường tiểu học: Đội ngũ giáo viên là lực lượng
quyết định chất lượng giáo dục của một nhà trường. Trong
trường tiểu học, giáo viên TH là những người trực tiếp dạy
học và giáo dục HS hàng ngày. Chính vì thế, việc hỗ trợ cải
thiện đời sống tinh thần cho giáo viên tiểu học, giúp họ lấy
lại sự cân bằng, có tinh thần và sức lực để làm tốt nhiệm vụ
của mình là hết sức cần thiết.
Nhà trường – ở đây là vai trò của người quản lý và phụ
huynh là những người gần gũi, hiểu rõ và có thể tạo ra cơ
hội tốt nhất để hỗ trợ, giúp đỡ các giáo viên THbằng cách


tạo điều kiện về thời gian, gần gũi tạo sự chia sẻ, tạo môi
trường làm việc giao lưu thuận lợi cho họ.
Nhà trường và GĐ thông tin truyền tải hai chiều về
tình hình của trường, của lớp, chương trình phối hợp hoạt
động và kết quả học tập rèn luyện của học sinh.
Xây dựng MQH giữa nhà trường và GĐ trong quản lý
HSvề thời gian học tập trên lớp và thời gian học tập ngoài
giờ lên lớp.
Xây dựng MQH giữa nhà trường và GĐ về tất cả mọi
mặt: Tổ chức hoạt động học tập cho học sinh, giáo dục đạo
đức, kĩ năng sống, giáo dục lao động, giáo dục thể chất,
thẩm mỹ, giáo dục phòng chống các tệ nạn xã hội, giáo dục
quyền, bổn phận của HS...
Xây dựng MQH giữa nhà trường và GĐ trong huy động
tài lực, vật lực để xây dựng phát triển và nâng cao điều kiện
CSVC, chất lượng giáo dục của nhà trường.
HT chỉ đạo đội ngũ giáo viên xây dựng MQH với Ban
đại diện PHHS lớp và GĐ HStheo hướng dân chủ.

Giáo viên chủ nhiệm là người trực tiếp tham gia tổ
chức và thực hiện các hoạt động phát triển MQH giữa nhà