SKKN

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b> ĐỀ TÀI</b>

<b>MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG </b>

<b>ĐỌC DIỄN CẢM CHO HỌC SINH LỚP 4</b>

<b>PHẦN I</b>

<b> MỞ ĐẦU</b>

<b>1.</b> <b>Lý do chọn đề tài</b>

Trong dạy học Tiếng Việt ở trường Tiểu học nói chung, dạy Tập đọc nói
riêng có một vị trí vơ cùng quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách
cho học sinh. Ngay từ những ngày đầu trẻ cắp sách tới trường việc dạy và hình
thành, rèn luyện, phát triển các kĩ năng: <i><b>nghe - nói - đọc - viết</b></i> cho học sinh là
nhiệm vụ trọng tâm của mỗi thầy cơ. Trong đó dạy đọc có ý nghĩa to lớn. Nó trở
thành một địi hỏi cơ bản đầu tiên đối với trẻ. Đầu tiên trẻ phải học đọc, sau đó trẻ
phải đọc để học. Đọc giúp trẻ em chiếm lĩnh được một ngôn ngữ dùng trong giao
tiếp và học tập. Nó là cơng cụ để học tập các mơn học khác.

Mơn Tiếng Việt nói chung và u cầu luyện đọc cho học sinh nói riêng đã
được quan tâm đúng mức. Phân mơn Tập đọc có nhiệm vụ và đặc điểm riêng. Tập
đọc rèn cho học sinh các kĩ năng <i><b>đọc - nghe - nói. </b></i>Cũng như ở các lớp dưới, thông
qua hệ thống bài đọc và những câu hỏi tìm hiểu bài, phân mơn Tập đọc lớp 4 cung
cấp cho học sinh những hiểu biết về tự nhiên, xã hội và con người, cung cấp vốn từ,
tăng cường khả năng diễn đạt, trang bị một số hiểu biết ban đầu về tác phẩm văn
học, chú ý đến yêu cầu biểu cảm... Phân môn Tập đọc ở lớp 4 với mục đích giúp
học sinh biết cách đọc các loại văn bản hành chính, khoa học, báo chí, văn học,...
phù hợp với thể loại và nội dung văn bản, thể hiện được tình cảm, thái độ của tác
giả, giọng điệu của nhân vật. Học hết lớp 4 học sinh cần đạt được yêu cầu cơ bản

<i>đọc có biểu cảm đoạn văn, đoạn thơ</i> và đến lớp 4 yêu cầu đọc diễn cảm bắt đầu
được đề ra. Song làm thế nào để học sinh đọc diễn cảm tốt sẽ giúp học sinh hiểu bài

văn, bài thơ một cách sâu sắc, đọc diễn cảm tốt sẽ giúp cho các em cảm thụ được
cái hay, cái đẹp của bài văn? Đặc biệt trong mấy năm qua triển khai chương trình
sách giáo khoa lớp 4 mới, giáo viên cần hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm
như thế nào để đáp ứng được yêu cầu quan trọng của phân mơn Tập đọc nói chung
và u cầu của việc luyện đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 nói riêng, trong khi việc
tiếp cận với chương trình mới vẫn cịn nhiều bỡ ngỡ và vướng mắc?

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Vì nhận thức được tầm quan trọng của phân môn Tập đọc, tác dụng to lớn
của việc đọc diễn cảm trong giờ dạy tập đọc, đồng thời thấy được những khó khăn
bỡ ngỡ khi được trực tiếp giảng dạy nội dung “<i><b>Luyện đọc diễn cảm” </b></i> (yêu cầu,
mức độ, quy trình, biện pháp thực hiện đạt hiệu quả...), tơi đã tích cực nghiên cứu
tài liệu, đổi mới phương pháp giảng dạy, áp dụng vào thực tế giảng dạy trên lớp và
đã đạt hiệu quả. Tôi mạnh dạn xin trình bày kinh nghiệm: <b>“</b><i><b>Biện pháp nâng cao</b></i>

<i><b>chất lượng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4</b></i><b>”.</b>

<b>2. Nhiệm vụ </b>

<b>N</b>hằm giúp học sinh nắm được một số biện pháp nâng cao chất lượng đọc
diễn cảm cho học sinh. Từ đó nắm bắt được nội dung bài tốt hơn và giúp các em
cảm thụ bài văn, bài thơ, học các môn học khác tiến bộ hơn.

Mặt khác, đề tài này cũng giúp học sinh tự tin hơn khi đọc văn bản (hay
thuyết trình) trước mọi người.

<b>3. Phương pháp tiến hành </b>

<b>- </b>Sử dụng phương pháp thống kê, thực hành, phân tích, so sánh song khi sử
dụng các phương pháp nghiên cứu này, tôi luôn cố gắng khắc phục nhược điểm của
từng phương pháp. Tôi chọn phương pháp <i><b>dạy học hướng tập trung vào học sinh</b></i>

là phương pháp nghiên cứu chính.

- Thống kê tình hình học sinh luyện đọc diễn cảm ở đầu năm học. Sau khi áp
dụng phương pháp đọc diễn cảm theo kinh nghiệm của bản thân thì thống kê mức
độ đạt được.

- Mô tả cách đọc diễn cảm, thực trạng và giải pháp khắc phục.
- Trình tự thực hiện.

+ Chọn tên đề tài.

+ Lập đề cương chi tiết dựa vào cấu trúc quy định.
+ Nghiên cứu thực trạng.

+ Xây dựng giải pháp khắc phục.
+ Đưa vào áp dụng.

+ Điều chỉnh giải pháp.
+ Hoàn thiện đề tài.

- Đưa ra các ví dụ mẫu tương tự để học sinh làm đối chứng, so sánh, nhận xét,
xác định cách đọc

+ Đối với học sinh khá – giỏi đề ra những ví dụ về nâng cao đọc diễn cảm
theo từng mức để hướng dẫn học sinh rèn đọc.

+ Đề ra các giải pháp khắc phục tương ứng (dựa vào những kinh nghiệm của
bản thân).

<b>4. Cơ sở và thời gian tiến hành </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>PHẦN II: KẾT QUẢ</b>

<b>1. Mô tả thực trạng sự việc hiện tại làm đối chứng</b>
<b>a) Nghiên cứu tình hình</b>

Qua nghiên cứu, qua thực tế giảng dạy và qua dự giờ đồng nghiệp tơi nhận thấy:

<i><b>* Về phía phụ huynh</b></i>

- Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến chất lượng đọc diễn cảm của
các em, nếu có mới chỉ dừng lại ở việc dạy các em đọc to, rõ ràng... chứ chưa
hướng các em đọc diễn cảm. Đặc biệt do ảnh hưởng của phương ngữ địa phương
(phát âm sai <i>phụ âm r/g, gi/d, ch/tr, s/x</i>), các thành viên trong gia đình chưa chú ý
sửa ngọng khi phát âm, dẫn tới các em bị ảnh hưởng về cách phát âm.

- Các em sống ở khu vực nông thôn mà cha mẹ các em hầu hết đều làm nghề
nông nên phần lớn cha mẹ các em rất bận, hướng dẫn học sinh học và làm bài đã
khó, mà hướng dẫn cho các em biết cách đọc diễn cảm còn khó hơn.

- Xem nhẹ khâu đọc diễn cảm, coi đây là cơng việc của thầy cơ giáo.

<i><b>* Về phía học sinh:</b></i>

Do ảnh hưởng của phương ngữ địa phương và cách phát âm của mỗi em mỗi
khác nên các em đọc còn sai các từ ngữ, sai nội dung ý nghĩa của văn bản :

Ví dụ : + Cái g<b>àu</b> : học sinh đọc là cái g<b>èo</b>.
+ L<b>au</b> bảng : học sinh đọc là l<b>eo</b> bảng.

- Học sinh còn đọc chậm, ngọng, sai phụ âm : <i>r/g ; gi/d ; ch/tr ; s/x ; ...</i>

- Học sinh còn nhỏ, các em nặng về học vẹt – Thầy (cơ) đọc sao trị cố đọc
như vậy, chưa biết đọc thế nào cho hay, không tự mình phát hiện giọng đọc.

- Chưa hịa mình vào các vai của nhân vật ( văn đối thoại).

- Khả năng cảm thụ văn học của học sinh còn hạn chế, học sinh khơng có
điều kiện đọc nhiều truyện, sách, báo,... luyện đọc ở nhà ít, khơng thường xun,
đọc lấy lệ,... Dẫn đến chất lượng đọc diễn cảm chưa cao.

<i><b>* Về phía giáo viên:</b></i>

- Đa số giáo viên nhận thức đúng về vai trò của việc đọc diễn cảm, nắm
được yêu cầu, quy trình hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm. Song, khơng ít
giáo viên chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc đọc diễn cảm, vì vậy khi
dạy giờ tập đọc giáo viên chưa chú ý đến đọc diễn cảm mà chỉ coi trọng bước luyện
đọc, bước tìm hiểu bài, cịn phần hướng dẫn đọc diễn cảm cịn tiến hành một cách
hình thức, qua loa, "lấy lệ". Giáo viên chưa tạo điều kiện cho học sinh luyện đọc.

- Khơng ít giáo viên lại đưa ra u cầu cao hơn đối với học sinh - yêu cầu
học sinh đọc diễn cảm, tổ chức thi đọc diễn cảm toàn bài thơ, bài văn, trong khi
đối với lớp 4 mới chỉ yêu cầu ở mức độ ban đầu (<i>đọc diễn cảm được một đoạn</i>).

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

máy móc - thầy đọc mẫu ra sao, trị đọc như vậy trong khi đó giọng đọc của thầy lại
chưa thật hấp dẫn, thậm chí giọng đọc cịn chưa thật chuẩn xác, mẫu mực...

- Giáo viên chưa tạo lập được cơ sở vững chắc cho thành công của tiết dạy:
chưa đầu tư thích đáng cho việc thiết kế bài giảng, chưa có sự cơng phu rèn giọng

đọc của bản thân, chưa "<i><b>kế thừa</b></i>" hiệu quả của hai bước đệm cho đọc diễn cảm tốt:

<i><b>luyện đọc và tìm hiểu bài.</b></i>

- Khơng ít các giáo viên còn áp đặt cách đọc diễn cảm cho học sinh, yêu cầu
các em phải đọc như cách đọc mẫu của cô mà giáo viên đọc đôi khi không hay và
không diễn cảm bằng giọng đọc của học sinh. Vì thế, giáo viên chưa phát huy được
tính tích cực của học sinh trong giờ học Tập đọc. Các em chưa được tự mình phát
hiện giọng đọc của các bài văn, bài thơ hay... Dẫn đến khả năng cảm thụ văn học
của các em còn rất hạn chế, ngay cả các em học sinh giỏi.

<i><b>* Nghiên cứu nội dung cơ bản của chương trình, sách giáo khoa Tiếng</b></i>
<i><b>Việt 4 nói chung, mục tiêu, nội dung, yêu cầu của luyện đọc diễn cảm đối với</b></i>
<i><b>học sinh lớp 4 nói riêng:</b></i>

Sách giáo khoa Tiếng Việt 4 được chia làm 10 đơn vị học, mỗi đơn vị ứng
với một chủ điểm. Qua mỗi chủ điểm đặc biệt là qua các bài đọc, sách đem đến cho
học sinh những kiến thức bổ ích và lí thú về một lĩnh vực của đời sống, các em
được giao tiếp với thiên nhiên, cảm nhận vẻ đẹp của bốn mùa, làm quen với những
con vật dễ thương... Các em được mở rộng tầm mắt về thế giới xung quanh, biết
yêu quý các dân tộc anh em, biết cảm thơng chia sẻ với những cảnh ngộ khó khăn...
Tất cả những điều đó tạo thuận lợi rất lớn giúp học sinh cảm nhận được cái hay, cái
đẹp của tác phẩm. Từ việc cảm thụ tốt ấy, sẽ giúp các em đọc diễn cảm tốt hơn
nhiều.

Trên cơ sở nắm vững nội dung, chương trình SGK Tiếng Việt 4, tơi nghiên
cứu yêu cầu về đọc diễn cảm đối với học sinh lớp 4.

CTTH (môn Tiếng Việt) ban hành kèm theo quyết định số 43/2001/QĐ-BGD
và ĐT ngày 9/11/2001 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã qui định rèn kĩ

năng đọc cho học sinh lớp 4, trong đó có nội dung tập đọc diễn cảm một bài thơ đã
thuộc, một đoạn truyện đã đọc (học hết lớp 4, học sinh cần đạt được yêu cầu cơ
bản: <i>đọc có biểu cảm đoạn văn, đoạn thơ</i>). So với lớp dưới, kĩ năng đọc diễn cảm ở
lớp 4 mới được đề ra và chỉ ở mức độ ban đầu (đọc diễn cảm được một đoạn), học
sinh được luyện tập thực hành từng bước để đáp ứng được yêu cầu cao hơn ở lớp 5
và ở các lớp trên.

<b>2. Giải pháp khắc phục</b>

Trước thực trạng trên ngay sau khi dạy vài bài đầu tiên, tôi đã tiến hành khảo
sát chất lượng đọc của lớp 4A2

<i><b>Đề bài:</b></i> "<b>Hãy đọc diễn cảm một đoạn văn mà em thích trong bài : Dế</b>

<b>Mèn bênh vực kẻ yếu</b>" Tiếng Việt lớp 4 tập 1 - Trang 15

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>Số</b>
<b>HS</b>

<b>Đọc diễn cảm tốt</b> <b>Đọc lưu lốt bước đầu_{có diễn cảm}</b> <b>Đọc đúng, chậm...</b>

SL % SL % SL %

21 2 9.52 08 38.09 11 52.38

<i><b>* Phân loại, nắm chắc đối tượng học sinh:</b></i>

Căn cứ vào kết quả khảo sát, theo dõi quá trình học trên lớp, tôi tiến hành
phân loại học sinh theo các nhóm:

+ Học sinh đọc diễn cảm tốt: 02 em.

+ Học sinh đọc lưu lốt, bước đầu có diễn cảm: 08 em.
+ Học sinh đọc đúng, chậm, chưa diễn cảm: 11 em.

Nắm được chất lượng học sinh ngay từ đầu năm sẽ giúp tơi dạy sát đối
tượng, giúp tơi có điều kiện sửa lỗi, kèm cặp hay bồi dưỡng kịp thời.

<b>*</b><i><b>Gặp gỡ phụ huynh học sinh:</b></i>

- Giáo dục phải kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội nên sau khi tìm
hiểu ngun nhân, tơi đã tổ chức cuộc họp phụ huynh đầu năm. Ngồi nội dung đã
định, tơi trình bày về thực trạng của lớp, phân tích cho họ thấy kĩ năng đọc diễn
cảm có tầm quan trọng thế nào? Trách nhiệm của cha mẹ khi dạy cho con đọc ở
nhà ra sao? Qua đó yêu cầu họ trang bị cho con mình một số dụng cụ học tập và
một số sách tham khảo, truyện, báo, ... quan sát theo dõi sự rèn luyện, động viên
khích lệ các em trong quá trình luyện tập.

- Giúp cha mẹ học sinh thấy rằng: phải thường xuyên bồi dưỡng kĩ năng
sống cho các em thông qua trãi nghiệm thực tế nhằm giúp các em hiểu thêm về
vốn từ ngữ trong tiếng Việt, từ đó các em hiểu sâu sắc hơn về thế giới xung quanh
bên ngồi để các em ln có những cảm xúc nhạy bén và thể hiện các bài đọc một
cách tốt nhất.

* Làm tốt việc này, chúng ta đã chuẩn bị một hậu phương vững chắc, học
sinh có chỗ dựa vật chất và tinh thần để nâng cao chất lượng đọc diễn cảm.

<i><b>* Hoán đổi vị trí ngồi để xây dựng “ Đơi bạn cùng tiến”</b></i>

- Nhằm giúp việc nâng cao chất lượng đọc diễn cảm có kết quả, tơi phải tiến

hành hốn đổi vị trí ngồi của học sinh sao cho em đọc yếu ngồi cạnh em học khá,
giỏi. Mục đích của việc làm này là gì? Việc làm này giúp các em có điều kiện giúp
đỡ nhau trong học tập. Em đọc yếu được bạn giúp đỡ mà tiến bộ, em khá giỏi nhận
thấy trách nhiệm và được bạn tin tưởng nên càng cố gắng học tập.

<i>* Ngoài những việc làm trên, tơi cịn có kế hoạch nâng cao chất lượng đọc</i>
<i>diễn cảm cho các em trong các tiết học, đặc biệt trong giờ tập đọc và tôi đã tiến</i>
<i>hành các bước như sau: </i>

<i><b>2.1 Chuẩn bị chu đáo trước khi hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Sau khi học sinh đã luyện đọc đúng; tìm hiểu bài,... phát hiện giọng đọc,
cách đọc thì cho các em luyện đọc diễn cảm. Phần đọc diễn cảm này thường là học
sinh đọc mẫu (<i>nếu như các em đọc tốt</i>). Nhưng cũng có khi giáo viên phải đọc mẫu
diễn cảm cho học sinh nghe và học tập (<i>nếu như các em đọc không tốt</i>).

Để khi hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm tốt, thì giáo viên cần chú ý
đến việc rèn đọc diễn cảm của <i>chính bản thân mình</i>. Thầy cơ có đọc diễn cảm tốt
thì mới hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm tốt được.

Để đọc diễn cảm tốt, tôi luôn rèn luyện công phu cả về giọng đọc, kĩ năng
đọc và năng lực cảm thụ văn học. Tơi ln tìm hiểu kĩ bài văn, bài thơ để cảm thụ
tác phẩm một cách sâu sắc, tinh tế và như thế tơi sẽ tìm được giọng đọc phù hợp,
hấp dẫn. Với việc đọc diễn cảm tốt chúng ta đã chuyển đến học sinh không chỉ là
nội dung bài văn, bài thơ mà cả cảm xúc của mình về giá trị nội dung và nghệ thuật
của tác phẩm, tác động đến tình cảm của học sinh. Nghe giáo viên đọc diễn cảm
mẫu tốt, học sinh không chỉ học tập về kĩ thuật đọc mà các em còn hiểu được phần
nào nội dung thơng báo và có được sự rung động cảm xúc.

<i>Để đọc diễn cảm tốt, tôi tiến hành như sau:</i>

- Rèn giọng đọc chuẩn xác (Tôi luôn cố gắng rèn cho mình khả năng phát âm
chuẩn khi giao tiếp, khi đứng trước học trò).

- Đọc bài văn, bài thơ nhiều lần trước khi lên lớp. Nắm chắc nội dung bài.
- Xác định sắc thái giọng đọc tuỳ theo đối tượng miêu tả; đối tượng, tính
cách của từng nhân vật... trong văn bản. (Tôi căn cứ vào phần hướng dẫn sư phạm).

- Tập ngắt nhịp theo dấu hiệu ngữ pháp, dựa vào cấu trúc câu, văn cảnh.
- Tìm từ nhấn giọng (từ thể hiện cảm xúc, tâm trạng).

- Tìm hiểu về độ cao, trường độ.

* Ví dụ: Khi chuẩn bị dạy bài "<b>Mẹ ốm</b>" (<i>Tuần 1 Tiếng Việt 4, tập 1 </i>
<i>-Trang 9</i>). Để chuẩn bị bài dạy, tơi rèn giọng đọc cho mình như sau:

- Đọc bài văn nhiều lần.

- Nghiên cứu kĩ, nắm chắc nội dung bài (<i>Tình cảm yêu thương sâu sắc, sự</i>
<i>hiếu thảo, lòng biết ơn của bạn nhỏ với người mẹ bị ốm</i>).

- Nghiên cứu phần hướng dẫn sư phạm trong SGV, tôi sẽ xác định được: Cần
đọc đúng nhịp điệu bài thơ, giọng nhẹ nhàng, tình cảm.

+ Khổ thơ 1, 2: Giọng trầm, buồn.
+ Khổ thơ 3: Giọng đọc lo lắng.

+ Khổ thơ 4, 5: Giọng vui hơn một chút.
+ Khổ thơ 6, 7: Giọng thiết tha, trầm lắng.

- Về cách ngắt nhịp: Đây là bài thơ theo thể thơ lục bát tơi có thể ngắt giọng
theo nhịp 2/4, dựa vào cấu trúc câu (câu kể), tơi có thể ngắt nhịp như sau:

<i>Lá trầu/ khô giữa cơi trầu</i>

<i>Truyện Kiều/ gấp lại trên đầu bấy nay</i>
<i>Cánh màn/ khép lỏng cả ngày</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

- Nhấn giọng: Tôi sẽ nhấn giọng ở những từ ngữ thể hiện nội dung như: <i>khô</i>
<i>gấp lại, chẳng, ngọt ngào, ngâm thơ, kể chuyện....</i>

Với cách xác định như vậy, đọc lại bài thơ nhiều lần cộng với sự chuyển
giọng linh hoạt (<i>trầm buồn - lo lắng - thiết tha...</i>), tơi có thể cảm thấy tự tin khi thể
hiện giọng đọc của mình trước học trị.

<i><b>b.</b></i> <i><b>Thiết kế bài giảng có chất lượng, khoa học</b><b> .</b></i>

Sau khi tìm được giọng đọc chuẩn xác, tơi tiến hành nghiên cứu kĩ SGK,
SGV. Thiết kế bài giảng Tiếng Việt... để tìm ra phương án giảng dạy phù hợp. Khi
thiết kế bài dạy tôi luôn chú ý đến đặc điểm học sinh lớp mình. Tơi ln tự đặt ra
những câu hỏi: <i>Học sinh có thể đọc sai ở những từ nào? Câu thơ (câu văn) nào học</i>
<i>sinh khó ngắt hơi đúng? Nên chọn đoạn nào để hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn</i>
<i>cảm? Cách tổ chức các hoạt động đó như thế nào?...</i>

- Khi thiết kế, tơi ln cố gắng trình bày ngắn gọn, song thể hiện rõ từng
bước và có sự phân loại kiến thức cho phù hợp với từng đối tượng học sinh trong
lớp.

<i><b>c. Thực hiện tốt khâu luyện đọc, tìm hiểu bài.</b></i>

Kĩ năng đọc diễn cảm các văn bản nghệ thuật được luyện tập sau khi học
sinh đã đạt được những yêu cầu tối thiểu về trình độ đọc (<i>đọc đúng, rõ ràng, rành</i>
<i>mạch,...</i>), sau khi học sinh đã tìm hiểu bài và nắm được nội dung, ý nghĩa bài học.
Vì vậy để hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm đạt hiệu quả giáo viên cần thực
hiện tốt khâu luyện đọc và tìm hiểu bài.

Ở khâu luyện đọc tôi tiến hành hướng dẫn học sinh đọc đúng các từ khó,
ngắt hơi đúng các câu dài. Tạo điều kiện để học sinh luyện đọc dưới các hình thức
cá nhân, nhóm... trên cơ sở phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.

Ví dụ: Hướng dẫn học sinh luyện đọc bài "<i><b>Thắng biển</b></i> " (Tiếng Việt 4 - Tập
2 - Trang 76). Tôi tiến hành như sau:

<b>* Hướng dẫn học sinh luyện đọc:</b> 10 phút.
- Gọi HS đọc bài.

- Bài văn chia làm mấy đoạn?

- 1 HSG đọc. Lớp theo dõi.
- Bài văn chia làm 3 đoạn.
- Gọi 4 HS đọc nối tiếp 3 đoạn:

- Lần 1: GV theo dõi, sửa lỗi.

- HS đọc nối tiếp (<i>3 lượt</i>)

HDHS đọc từ khó: Trong bài em thấy
có từ nào, câu nào khó đọc?

VD : <i>thắng biển, mênh mông, mong</i>

<i>manh, vật lộn, dữ dội,…</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

cuồng. Một bên là hàng ngàn người với
hai bàn tay và những dụng cụ thô sơ,
với tinh thần quyết tâm chống giữ.
HD đọc từ khó, câu văn dài.

+ Lần 2: Kết hợp hỏi nghĩa.
+ Lần 3: Gọi 4 học sinh giỏi đọc.
- Yêu cầu học sinh đọc nhóm đơi.
- Gọi 1 cặp đọc bài.

- Giáo viên đọc mẫu.

- Học sinh luyện đọc.
- Học sinh giải nghĩa từ.
- 4 học sinh đọc.

HS1 đọc Đ1, HS2 đọc Đ2, HS3 đọc Đ 3.
- 2 HS đọc cả bài.

Ở khâu hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài, tơi căn cứ vào hệ thống câu hỏi
cuối bài. Căn cứ vào trình độ học sinh trong lớp tơi có thể dùng nguyên văn câu
hỏi, có thể chia tách câu hỏi, hoặc bổ sung câu hỏi phụ... để học sinh nắm chắc nội
dung bài. Sau đó tổ chức cho học sinh thực hiện yêu cầu dưới các hình thức tổ chức
khác nhau như làm việc cá nhân, theo nhóm hoặc theo cặp...

Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung bài:<b>“</b><i><b>Thắng biển</b></i>"(Tiếng
Việt 4 - Tập 2 - Trang 76). Tơi tiến hành như sau:

- Ngồi việc dùng ngun văn các câu hỏi 1, 2, 3, 4 trong SGK (<i>Cuộc chiến</i>
<i>đấu giữa con người với cơn bão biển được miêu tả theo trình tự thế nào? Tìm</i>
<i>những từ ngữ, hình ảnh (trong đoạn 1) nói lên sự đe dọa của cơn bão biển? Cuộc</i>
<i>tấn công dữ dội của cơn bão biển được miêu tả như thế nào?</i> <i>Những từ ngữ, hình</i>
<i>ảnh nào thể hiện lịng dũng cảm, sức mạnh và chiến thắng của con người trước</i>
<i>cơn bão biển? </i>Hay để học sinh nắm chắc nội dung đoạn 2, 3 tôi có thể yêu cầu học
sinh đọc thầm đoạn 2, 3 đặt câu hỏi về nội dung của đoạn rồi gọi học sinh khác trả
lời câu hỏi đó giúp bạn...

- Để thay đổi các hình thức tổ chức hoạt động khi tìm hiểu đoạn 1 tơi có thể
u cầu học sinh đọc thầm và trả lời cá nhân, đến đoạn 1, tơi có thể u cầu học
sinh thảo luận nhóm đơi rồi cử đại diện trình bày và ở đoạn 2, 3 tôi yêu cầu học
sinh làm việc cá nhân tự đặt câu hỏi về nội dung của đoạn...

Với biện pháp hướng dẫn luyện đọc và tìm hiểu bài như trên học sinh sẽ đọc
tốt hơn và nắm chắc nội dung bài. Điều đó sẽ giúp cho khâu luyện đọc diễn cảm đạt
hiệu quả.

<i><b>2.2. Hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm.</b></i>

<i>* Đọc diễn cảm (còn gọi là đọc hay) là một hình thức bộc lộ sự cảm thụ văn</i>
<i>học. Qua đọc diễn cảm, người giáo viên sẽ đo được mức độ cảm thụ của học sinh. </i>

<i><b>a. Tổ chức luyện đọc diễn cảm phát huy tính tích cực và sáng tạo của học</b></i>
<i><b>sinh.</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

vật hay tình cảm, thái độ của tác giả với nhân vật và nội dung miêu tả trong văn
bản.

Vậy để hướng dẫn học sinh lớp 4 từng bước hình thành kĩ năng đọc diễn

cảm, giáo viên cần đọc mẫu, giúp học sinh luyện tập thể hiện sự cảm nhận về nội
dung, ý nghĩa của bài qua giọng đọc. Bên cạnh những điểm chung dễ thống nhất về
cách đọc mỗi cá nhân có cảm thụ riêng, từ đó có cách đọc diễn cảm bộc lộ sự sáng
tạo. Để phát huy tính sáng tạo của học sinh, khi đọc diễn cảm cách tốt nhất là giáo
viên tổ chức cho học sinh luyện tập <i><b>tự bộc lộ</b></i> (trên cơ sở đọc mẫu của giáo viên và
kết quả tìm hiểu bài), qua đó chỉ dẫn, điều chỉnh cách đọc cho học sinh, tránh phân
tích quá chi tiết về cách đọc rồi sau đó mới chuyển sang luyện đọc và đọc theo một
cách giống hệt nhau. Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm như
sau:

- Sau khi tìm hiểu bài, giáo viên yêu cầu học sinh đọc thật tốt một đoạn "<i><b>Thăm</b></i>
<i><b>dò</b></i>" khả năng thể hiện sự cảm nhận nội dung, sự cảm nhận bằng giọng đọc của học
sinh.

- Qua kết quả đọc của học sinh, giáo viên dẫn dắt, gợi ý để học sinh phát huy
ưu điểm, khắc phục những hạn chế để tìm ra cách đọc hợp lí.

- Giáo viên đọc mẫu nhằm minh hoạ, gợi ý hoặc "<i><b>Tạo tình huống</b></i>" cho học
sinh nhận xét, giải thích, tự tìm ra cách đọc.

- Tạo điều kiện cho từng học sinh được thực hành luyện đọc diễn cảm (theo
cặp, nhóm) để rút kinh nghiệm, tổ chức cho học sinh thi đọc diễn cảm trước lớp để
các em được học tập lẫn nhau và được giáo viên động viên hay uốn nắn.

*Ví dụ 1: Bài "<b>Gà trống và cáo</b>" <i>(Tuần 5 - Tiếng Việt 4 .Tập 1</i>)

Sau khi tìm hiểu bài, tơi u cầu 3 học sinh đọc nối tiếp 3 đoạn của bài. Yêu
cầu cả lớp theo dõi xác định đúng giọng đọc của bài thơ.

- Bài thơ đọc với giọng như thế nào? (<i>giọng đọc vui, dí dỏm...</i>)

- Gọi 1 học sinh khá giỏi đọc đoạn:

"Nhác trông vắt vẻo trên cành
Anh chàng Gà Trống tinh nhanh lõi đời

Cáo kia đon đả ngỏ lời:

Kìa anh bạn quý, xin mời xuống đây
Để nghe cho rõ tin này

Mn lồi mạnh yếu từ rày kết thân
Lịng tơi sung sướng mn phần
Báo cho bạn hữu xa gần đều hay
Xin đừng e ngại, xuống đây
Cho tơi hơn bạn tỏ bày tình thân..."

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

- Lời nói của Cáo cần đọc với thái độ như thế nào? (<i>Thể hiện đúng tính cách</i>
<i>của Cáo: Tinh ranh, xảo quyệt giả giọng thân thiện</i>).

- Giáo viên đọc mẫu, yêu cầu học sinh theo dõi, phát hiện xem cô cịn kéo dài
giọng ở từ ngữ nào? (h<i>ơn bạn</i>)

- Cơ kéo dài giọng ở từ đó nhằm mục đích gì? (<i>Thể hiện rõ sự giả dối của Cáo</i>)
- Tổ chức cho học sinh luyện đọc diễn cảm theo nhóm đơi (Hai học sinh thành
một nhóm, một bạn đọc - một bạn theo dõi, nhận xét, góp ý, sau đó đổi vai).

- Tổ chức thi đọc diễn cảm trước cả lớp. (3 đại diện thi đọc, lớp nhận xét,
bình chọn giọng đọc hay).

- Với biện pháp luyện đọc diễn cảm như trên, tôi nhận thấy học sinh đã biết

nhấn giọng ở những từ ngữ gợi tả, gợi cảm, biết thể hiện được giọng điệu của từng
nhân vật. Và thông qua việc đọc diễn cảm bài thơ học sinh còn cảm nhận được ý
nghĩa sâu xa của bài thơ (Đừng vội tin những lời nói ngọt ngào của kẻ xấu), thể
hiện được thái độ yêu (chú gà trống thông minh), ghét (thói xảo trá, xấu xa của
Cáo) trước những nét tính cách khác nhau của từng nhân vật.

* Ví dụ 2: Bài "<b>Điều ước của vua Mi - đát</b>" (Tuần 9 - Tiếng việt 4. tập 1)
Sau khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài, tơi hướng dẫn học sinh luyện đọc
diễn cảm như sau:

- Gọi 3 học sinh có giọng đọc tốt diễn cảm toàn bài theo <i>cách phân vai</i>

(người dẫn chuyện, vua Mi - đat, thần Đi - ô - ni - dốt)
- Cả lớp theo dõi, xác định đúng giọng đọc của bài.
- Gọi 1 học sinh giỏi đọc đoạn:

"Mi- đát bụng đói cồn cào, chịu không nổi, liền chắp tay cầu khẩn:
- Xin thần tha tội cho tôi! Xin người lấy lại điều ước để cho tôi được sống!
Thần Đi-ô-ni- dốt liền hiện ra và phán:

- Nhà ngươi hãy đến sông Pac - tôn, nhúng mình vào dịng nước, phép màu
sẽ biến mất và nhà người sẽ rửa sạch được lòng tham.

"<i>Mi - đát làm theo lời dạy của thần, quả nhiên thoát khỏi cái quà tặng mà</i>
<i>trước đây ông hằng mong ước. Lúc ấy nhà vua mới hiểu rằng hạnh phúc không thể</i>
<i>xây dựng bằng ước muốn tham lam."</i>

- Đoạn văn bạn vừa đọc với giọng như thế nào? <i>(Đọc bài văn với giọng</i>
<i>khoan thai, đọc phân biệt lời của từng nhân vật...)</i>

- Bạn đọc lời nhân vật vua Mi - đát với giọng như thế nào? (<i>giọng cầu khẩn,</i>
<i>hối hận)</i>

- Còn giọng của thần Đi-ô-ni-dốt?<i> (giọng oai vệ).</i>

- Để thể hiện tính cách từng nhân vật bạn đã nhấn giọng ở những từ ngữ nào?

<i>(cầu khẩn, tha tội, phán, rửa sạch, thoát khỏi).</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

- Tổ chức cho học sinh luyện đọc diễn cảm theo nhóm (ba học sinh tạo thành
một nhóm, luyện đọc theo cách phân vai, người dẫn chuyện, vua Mi- đát, thần
Đi-ô-ni-dốt).

- Tổ chức thi đọc diễn cảm trước lớp (hai nhóm đại diện lên thi đọc, lớp nhận
xét, bình chọn giọng đọc hay nhất, nhóm thể hiện thành công nhất).

Với cách tổ chức như trên, tơi nhận thấy học sinh có điều kiện bộc lộ khả
năng đọc của mình. Trên cơ sở hướng dẫn của giáo viên học sinh đưa ra những
nhận xét về cách đọc, học sinh được đọc theo sự cảm nhận của mình. Bên cạnh đó
học sinh có điều kiện luyện đọc diễn cảm, được cơ và bạn nhận xét, góp ý.

<i><b>c.</b></i> <i><b>Hướng dẫn học sinh luyện tập để từng bước đạt được những yêu cầu</b></i>

<i><b>trên, theo các mức độ từ thấp đến cao.</b></i>

Căn cứ vào khả năng đọc diễn cảm của học sinh, tôi tiến hành hướng dẫn học
sinh luyện tập để đạt được những yêu cầu trên theo các mức độ:

- Biết đọc nhấn giọng ở những từ ngữ quan trọng trong câu.

- Biết thể hiện ngữ điệu (<i>sự thay đổi về tốc độ, cao độ, cường độ, trường</i>
<i>độ...)</i> phù hợp với từng loại câu (<i>câu kể, câu hỏi, câu cảm, câu khiến</i>).

- Biết đọc phân biệt lời của các nhân vật sao cho phù hợp với tính cách và
đặc điểm lứa tuổi của từng nhân vật (<i>người già, trẻ em, người tốt, kẻ xấu...)</i>

- Biết thể hiện ngữ điệu phù hợp với tình huống miêu tả hay thái độ, cảm xúc
của tác giả (<i>vui, buồn, trang nghiêm, giận dữ...).</i>

Để luyện tập theo các mức độ này tôi căn cứ vào hai tiêu chí:

- Các thời điểm trong năm học: Đầu năm, giữa năm học hay cuối năm học.
(Mức độ đọc diễn cảm chung của học sinh cả lớp).

- Trình độ đọc diễn cảm của từng học sinh trong lớp (Dạy phân loại đối
tượng học sinh).

Cụ thể:

Khi bắt đầu năm học lớp 4 kĩ năng đọc diễn cảm mới được đặt ra, do đó khả
năng đọc diễn cảm của các em cịn hạn chế. Vì vậy, với những tiết học này tôi
hướng dẫn các em luyện tập ở mức độ đơn giản. Biết nhấn giọng ở các từ ngữ quan
trọng trong câu (các từ ngữ gợi tả, gợi cảm, từ ngữ chìa khóa làm nổi bật ý
chính...), biết thể hiện ngữ điệu phù hợp với từng loại câu. Bên cạnh đó tơi kết hợp
đưa ra những u cầu cao hơn đối với học sinh khá giỏi (như biết chuyển giọng
linh hoạt cho phù hợp với diễn biến tâm trạng của nhân vật, biết "<i><b>nhấn</b></i>" hay <i><b>"</b><b>lướt"</b></i>

để làm nổi bật tính cách của từng nhân vật...).

* Ví dụ: Bài "<b>Mẹ ốm</b>"<i> (Tuần 1- Tiếng Việt 4- trang 9</i>)

Tôi hướng dẫn đọc diễn cảm đoạn:

<i> "Sáng nay trời đổ mưa rào</i>

<i>Nắng trong trái chín/ ngọt ngào bay hương</i>
<i>Cả đời đi gió/ đi sương</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

<i>Ngâm thơ, kể chuyện, rồi thì múa ca</i>
<i>Rồi con diễn kịch giữa nhà</i>
<i>Một mình con sắm cả ba vai chèo"</i>

<b> . . .</b>

<i>(Trần Đăng Khoa</i>)

- Gọi một học sinh giỏi đọc diễn cảm. Yêu cầu cả lớp theo dõi để nhận xét
giọng đọc của bạn.

- Bạn đọc đoạn thơ với giọng như thế nào? (<i>nhẹ nhàng, tình cảm, giọng vui</i>
<i>hơn khi thấy mẹ đã khoẻ</i>).

- Bạn đã chú ý nhấn giọng ở những từ ngữ nào? (<i>ngọt ngào, lần giường,</i>
<i>ngâm thơ, kể chuyện, múa ca, diễn kịch, cả ba</i>).

- Theo em, để thể hiện được diễn biến tâm trạng của bạn nhỏ, em cần chuyển
giọng như thế nào? (học sinh khá, giỏi), em hãy đọc cho các bạn nghe?

(Nếu học sinh đọc chưa diễn cảm, giáo viên đọc mẫu để học sinh theo dõi).
- Yêu cầu học sinh luyện đọc nhóm đơi.

- Tổ chức thi đọc diễn cảm.

Với biện pháp hướng dẫn này, đa số học sinh trong lớp sẽ đáp ứng được mục
tiêu mà tôi đã đặt ra (Biết nhấn giọng ở các từ ngữ quan trọng trong câu, biết thể
hiện ngữ điệu phù hợp với từng loại câu). Bên cạnh đó một số học sinh khá, giỏi
còn biết chuyển giọng linh hoạt qua từng khổ thơ: Từ trầm, buồn khi đọc khổ thơ 1,
2 (<i>mẹ ốm</i>), đến lo lắng ở khổ 3 (<i>mẹ sốt cao, xóm làng tới thăm</i>), đến thiết tha ở khổ
thơ 6 , 7 (<i>lòng biết ơn của bạn nhỏ đối với mẹ...</i>) Đồng thời, đạt được yêu cầu đặt ra
khi đọc diễn cảm sẽ giúp học sinh cảm nhận được cái hay, cái đẹp của bài thơ, học
sinh biết "xúc động" trước tình u thương sâu sắc, sự hiếu thảo, lịng biết ơn của
bạn nhỏ trước người mẹ bị ốm. Từ đó học sinh biết yêu biết quan tâm đến mẹ của
mình.

Sau khi học sinh đã quen dần với bước luyện đọc diễn cảm, các em đã "<i><b>Biết</b></i>
<i><b>cách</b></i>" đọc diễn cảm, tôi tiếp tục hướng dẫn các em luyện đọc diễn cảm với các mức
độ cao hơn như biết đọc phân biệt lời của các nhân vật sao cho phù hợp với tính
cách và đặc điểm lứa tuổi của từng nhân vật; Biết thể hiện ngữ điệu phù hợp với
tình huống miêu tả hay thái độ, cảm xúc của tác giả.

* Ví dụ: Khi dạy bài "<b>Chú Đất Nung</b>" (<i>Tuần 14- Tiếng Việt tập 1</i>)
Khi hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm đoạn:

<i>"...Ơng Hịn Rấm cười bảo</i>:

<i>- Sao chú mày nhát thế? Đất có thể nung trong lửa kia mà!</i>
<i>Chú bé Đất ngạc nhiên hỏi lại:</i>

<i>- Nung ấy ạ?</i>

<i>- Chứ sao? Đã là người thì phải dám xơng pha, làm được nhiều việc có ích.</i>

<i>Nghe thế chú bé Đất khơng thấy sợ nữa. Chú vui vẻ bảo:</i>

<i>- Nào nung thì nung!</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

Với học sinh <i><b>trung bình</b></i> tơi u cầu các em biết nhấn giọng ở những từ ngữ
gợi tả, gợi cảm, biết thể hiện ngữ điệu ở câu hỏi, câu cảm. Nhưng đối với học sinh

<i><b>giỏi </b></i>tôi hướng các em đến những yêu cầu cao hơn: Biết đọc đoạn văn với giọng hồn

nhiên, nhấn giọng ở những từ ngữ gợi tả, gợi cảm (<i>nhát thế, dám xơng pha, nung</i>
<i>thì nung</i>); Biết đọc phân biệt <i>lời kể </i>với lời chú <i>bé Đất, ơng Hịn Rấm.</i> Và cao hơn
học sinh biết chuyển giọng linh hoạt cho phù hợp với diễn biến tâm trạng của chú
bé Đất - từ <i>ngạc nhiên sang mạnh dạn, táo bạo, đáng yêu-</i> thể hiện rõ ở câu cuối:

<i>Nào nung thì nung!...</i>

Sự kết hợp hài hịa giữa khả năng đọc diễn cảm của học sinh qua từng thời
điểm và khả năng đọc diễn cảm của từng đối tượng học sinh sẽ giúp tôi giảng dạy
bám sát đối tượng, giúp từng đối tượng học sinh đều có sự tiến bộ về khả năng đọc
diễn cảm của mỗi cá nhân.

<b>2.</b> <b>Kết quả đạt được : </b>

Những biện pháp nêu trên tơi đã áp dụng vào q trình giảng dạy thực tế ở
lớp mình chủ nhiệm . Sau khi áp dụng tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng đọc diễn
cảm ở thời điểm đầu năm so với thời điểm này. Kết quả thu được như sau:

<i><b>*Kết quả khảo sát giữa học kì II:</b></i>

<i><b>Đề bài:</b></i> Em hãy đọc diễn cảm một đoạn trong bài “<b>Thắng biển</b>” <b>Tiếng Việt</b>

<b>lớp 4 tập 2 - trang 76.</b>

<b>Lớp</b> <b>_điểmThời</b>

<b>Đọc diễn cảm tốt</b>

<b>Đọc lưu loát,</b>
<b>bước đầu có</b>

<b>diễn cảm</b>

<b>Đọc đúng, chậm</b>

TS
học
sinh

SL % SL % SL %

<b>4 A2</b>

Đầu năm 21 2 9.52 08 38.09 11 52.38
Giữa

HKII

21

13 61.90 05 23.80 03 14.24

<b>* So sánh đối chứng:</b>

Dựa vào thực tế giảng dạy áp dụng biện pháp như trên và qua kết quả khảo
sát đầu năm so với thời điểm giữa học kì II năm học năm 2010 - 2011 ở Lớp 4A2

tôi thấy:

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

Khi vào đầu năm, học sinh chưa nắm và chưa hiểu được cách đọc diễn cảm.
Học sinh mới chỉ dừng ở mức độ đọc to, rõ ràng, lưu loát. Số học sinh đọc diễn cảm cịn
ít.

Qua q trình áp dụng những biện pháp thực hiện nêu trên tôi nhận thấy giờ
học tập đọc diễn ra nhẹ nhàng, tự nhiên, hiệu quả. Chất lượng đọc diễn cảm của các
em được nâng cao và học sinh thích thú mỗi khi được học mơn Tập đọc.

Bản thân tơi cũng thấy giọng đọc của mình sau một quá trình rèn luyện cũng
tốt hơn sau những lần cùng hướng dẫn học sinh rèn luyện đọc diễn cảm.

<b>PHẦN III</b> <b> KẾT LUẬN</b>

<b>1.</b> <b>Khái qt</b>

Tập đọc là một trong những phân mơn có vai trò quan trọng trong nhà trường
Tiểu học. Song để giờ Tập đọc đạt hiệu quả, giáo viên cần thực hiện tốt từng khâu
của bài dạy từ khâu <i>luyện đọc,</i> khâu <i>tìm hiểu bài</i> đến khâu <i>luyện đọc diễn cảm.</i> Và
để khâu luyện đọc diễn cảm đạt hiệu quả giáo viên cần có sự chuẩn bị bài chu đáo
từ việc rèn giọng đọc chuẩn xác đến việc thiết kế bài dạy chất lượng, khoa học. Bên
cạnh đó hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm giáo viên cần đảm bảo quy trình chung
đồng thời giáo viên cũng cần có phương pháp giảng dạy phù hợp với trình độ học

sinh lớp mình để phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh, phải giúp học sinh

<i><b>tự bộc lộ</b></i> khả năng đọc của mình, tránh cách dạy rập khn, máy móc từ giọng đọc,

cách thể hiện.

Áp dụng những kinh nghiệm trên vào giờ dạy Tập đọc của lớp mình tơi thấy
khả năng đọc diễn cảm của học sinh đã được nâng lên rõ rệt. Bên cạnh đó học sinh
cịn nâng cao được khả năng cảm thụ văn học của mình. Đọc diễn cảm tốt cịn tạo
cơ sở giúp học sinh lớp tơi học tốt các môn học, các hoạt động giáo dục khác. Đây
chỉ là kinh nghiệm của bản thân tôi áp dụng trong quá trình giảng dạy nên kết quả
của việc làm chưa được như mong muốn. Tôi rất mong nhận được sự góp ý chân
thành của Ban giám khảo và các bạn bè đồng nghiệp để kinh nghiệm giảng dạy của
tôi ngày một hồn thiện hơn, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy hơn nữa.

<b>3. Lợi ích và khả năng vận dụng</b>

Tôi thiết nghĩ rằng, việc học sinh chưa đọc diễn cảm ở trường tôi, qua khảo
sát, thống kê cũng là những lỗi phổ biến ở bật tiểu học hiện nay trong nhà trường.
Mặt dù kết quả của kinh nghiệm này cịn hạn chế nhưng trong q trình thực hiện
cũng mang lại rất nhiều khả quan, đã khắc phục được hạn chế chất lượng đọc diễn
cảm của các em được nâng cao. Do đó, tơi nghĩ rằng đề tài này có thể áp dụng cho
khối 4 của tất cả các trường, vì nó giúp học sinh cảm thụ văn học, học các môn học
khác tiến bộ hơn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

viên cũng cần thực hiện luyện đọc diễn cảm cho các em một cách thường xuyên,
kiên trì và tỉ mỉ.

<b>4. Bài học kinh nghiệm </b>

Qua thực tiễn giảng dạy nhiều năm, bản thân tôi nhận thấy rằng để giúp các
em đọc đúng, đọc hay (có diễn cảm) thì địi hỏi cần thực hiện tốt một số yêu cầu
sau:

<b>* Giáo viên</b>

- Giáo viên cần nắm chắc quy trình và phương pháp giảng dạy của tiết Tập
đọc, mạnh dạn áp dụng việc đổi mới phương pháp, áp dụng phương pháp mới,
phương pháp tích cực hố hoạt động của người học. Giáo viên cần tổ chức các hoạt
động trên cơ sở phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh.

- Giáo viên cần rèn đọc một cách công phu để giọng đọc diễn cảm mẫu của
giáo viên trở thành "công cụ hữu hiệu", cuốn hút học sinh, giúp các em đọc diễn
cảm tốt.

- Giáo viên cần phải tâm huyết, nhiệt tình trong quá trình soạn giảng. Cần
quan tâm đến mọi đối tượng học sinh, đặc biệt là những học sinh đọc cịn sai,
ngọng, giúp học sinh có đủ tự tin để đọc đúng, lưu loát và tiến tới đọc diễn cảm.
Bên cạnh đó giáo viên cũng cần mạnh dạn tìm tịi học hỏi cách đọc diễn cảm,
mạnh dạn tham gia các hội thi, các hoạt động giáo dục khác do nhà trường tổ chức.

<b>* Học sinh:</b>

- Phải thường xuyên rèn kĩ năng đọc để đọc đúng, đọc to và đọc lưu lốt từ
đó làm tiền đề cho việc nâng cao chất lượng đọc diễn cảm.

- Phải nắm nội dung của từng bài đọc để cảm nhận được cái hay, cái đẹp
trong bài đọc; biết chủ động tìm giọng đọc phù hợp cho từng đoạn hoặc cả bài, từ
đó các em sẽ đọc tốt và bộc lộ được cảm xúc của mình qua bài đọc

- Thường xun có ý thức đọc thêm sách, báo, truyện ...để tăng thêm sự hiểu
biết cho bản thân, từ đó nâng cao khả năng bộc lộ của mình khi đọc bài.

<b>4. Đề xuất - Kiến nghi</b>

Với đề tài này tôi đã áp dụng và đã đạt nhiều kết quả tốt, Vậy mong hội đồng khoa
học xem xét. Nếu có thể được cho vận dụng vào các trường hay cho giáo viên tham
khảo để thực hiện nhằm góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo
dục cho học sinh (đối với học sinh trung bình), cịn nâng cao (đối với học sinh khá
giỏi).

Ân thạnh, ngày 21 tháng 12 năm 2011
NGƯỜI VIẾT

<i><b> Lê Thị Ba</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

TÀI LIỆU THAM KHẢO

<b>Sách tiếng Việt 4- tập 1-2 hiện hành(giáo</b>

<b>viên và học sinh)</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

<b>Sách nâng cao tiếng Việt 4.</b>

<b>Sách bồi dưỡng học sinh giỏi tiểu học. </b>

THIẾT KẾ BÀI DẠY
Tập đọc

Bài: <b>Thắng biển (Tiết 51)</b>
<b>I. Mục đích yêu cầu cần đạt:</b>

- Biết đọc diễn cảm một đoạn trong bài với giọng sôi nổi, bước đầu biết nhấn
giọng với các từ ngữ gợi tả.

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

- Hiểu nội dung bài ca ngợi lòng dũng cảm, ý chí quyết thắng của con người
trong cuộc đấu tranh chống thiên tai, bảo vệ con đê, giữ gìn cuộc sống bình yên,
( trả lời câu hỏi 2, 3, 4, SGK).

- Giáo dục học sinh lòng dũng cảm, tinh thần đoàn kết, chống lại sự nguy
hiểm do thiên tai gây ra về cuộc sống con người.

- HS khá giỏi trả lời được câu hỏi 1.

<b>II. Chuẩn bi:</b>

Tranh ảnh minh họa.

<b>III. Các hoạt động dạy học</b>:
<b>1. Ổn đinh:</b>

<b>2. Kiểm tra bài cũ:</b>

- Tiết TĐ trước các em học bài gì?

- Hình ành nào trong bài thơ nói lên tinh

thần dũng cảm và và lòng hăng hái của
các chiến sĩ lái xe?

- Hình ảnh chiếc xe khơng có kính vẫn
băng ra trận giữa bom đạn của kẻ thù
gợi cho em có cảm nghĩ gì?

GV, nhận xét ghi điểm.

<b>3. Dạy bài mới:</b>
<b>a</b>. Giới thiệu bài.

Lòng dũng cảm của con người
không chỉ được bộc lộ trong chiến đấu
chống kẻ thù xâm lược, trong đấu tranh
bảo vệ lẽ phải, mà cỏn bộc lộ trong cuộc
đấu tranh chống thiên tai. Qua bài tập
đọc Thắng biển của nhà thơ Chu Văn,
các em sẽ thấy được lòng dũng cảm của
những con người bình dị trong cuộc vật
lộn với cơn bảo biển hung dữ, cứu sống
quãng đê giữ vững cuộc sống bình yên
cho dân làng.

+ Lớp văn nghệ.

+ Tiết trước học bài Bài thơ về tiểu đội
xe khơng kính.

+ 3 HS lên đọc thuộc lịng và trả lời câu

hỏi, nội dung bài.

Hình ảnh:

Bom vật bom rung kính vỡ rồi
Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất nhìn trời nhìn thẳng
Khơng có kính, ừ thì ướt áo

Mưa tn, mưa xối như ngồi trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa

- Gợi cho em cảm nghĩ là thấy các chú
bộ đội thật dũng cảm, lạc quan, yêu đời,
coi thường khó khăn, gian khổ, bất chấp
bom đạn của kẻ thù.

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

<b>b</b>. Hướng dẫn HS hoạt động.

<b> * Hoạt động 1: Luyện đọc</b>

Chia đoạn: Bài chia 3 đoạn, mỗi lần
xuống dòng là 1 đoạn.

GV theo dõi uốn nắng sửa chữa
phát âm cho HS. Hướng dẫn cách đọc
từng đoạn.

Ghi từ khó HS dễ phát âm sai lên
bảng.

GV chỉnh sửa lỗi cho HS.
- Luyện đọc theo cặp.
- GV theo dõi, hướng dẫn.
- GV, lớp nhận xét.

- Tìm hiểu cách đọc.

- <b>Đoạn 1</b>: Đọc chậm nhấn giọng ở
những từ ngữ miêu tả: <i>gió lên, dữ, mênh</i>
<i>mơng, ầm ĩ, nuốt tươi, mỏng manh.</i>

<b>- Đoạn 2</b>: Giọng hối hả gấp gáp nhấn
giọng ở những từ gợi tả, các hình ảnh so
sánh, nhân hóa, các từ tượng thanh: <i>áo</i>
<i>dữ dội như một đàn cá voi lớn, sóng</i>
<i>tràn qua, vụt vào, rào rào, vật lộn dữ</i>
<i>dội, giận dữ, điên cuồng, hàng ngàn</i>
<i>người quyết tâm chống giữ.</i>

<b>- Đoạn 3</b>:

Giọng hối hả gấp gáp, nhấn giọng những
từ ngữ thể hiện cuộc chiến đấu với biển
cả: <i>một tiếng reo to, ầm ầm nhảy xuống,</i>
<i>ngụp xuống, trồi lên, cứng như sắt, cột</i>
<i>chặt lấy, dẽo như chão, quấn chặt, như</i>
<i>suối, sống lại.</i>

- GV đọc cả bài.

- GV nhận xét.

<b>* Hoạt động 2:</b> <b>Tìm hiểu bài.</b>

- <b>Câu 1:</b> Cuộc chiến đấu giữa con người
với cơn bão biển được miêu tả theo trình
tự thế nào?

<b>- Câu 2:</b> Tìm những từ ngữ, hình ảnh

+ Cả lớp dùng bút chì đánh dấu mỗi
đoạn.

+ 9 HS nối tiếp nhau đọc từng đoạn.

+ 4 – 6 em đọc từ khó: <i>thắng biển, mênh</i>
<i>mông, mong manh,vật lộn,dữ dội, tiến</i>
<i>ca.</i>

+ Từng cặp luyện đọc.

+ 1 HS xung phong đọc cả bài
+ HS theo dõi, lắng nghe.

+ Lớp đọc thầm theo dõi.
+ 1 HS đọc cả bài.

+ 1 HS đọc đoạn 1, lớp đọc thầm trả lời
câu hỏi.

+ Được miêu tả theo trình tự là biển đe
dọa con đê, biển tấn công con đê, con
người thắng biển ngăn được dòng lũ,
cứu sống đê.

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

(trong đoạn 1) nói lên sự đe dọa của cơn
bão biển.

* Cho thảo luận nhóm 4 tìm ra ý chính
đoạn 1?

- Cơn bão biển hung dữ, nó sẽ tấn
cơng vào con đê như thế nào, chúng ta
cùng tìm hiểu ở đoạn 2.

<b>- Câu 3</b>: Cuộc tấn công dữ dội của cơn
bão biển được miêu tả như thế nào?

* Cho thảo luận nhóm 4 tìm ra ý chính
đoạn 2?

- Cơn bão dữ như thế, mọi người có
vượt qua hay khơng, có cứu được qng
đê hay khơng các em tìm hiểu qua đoạn
3.

<b>- Câu 4</b>: Những từ ngữ, hình ảnh nào thể
hiện lòng dũng cảm, sức mạnh và chiến
thắng của con người trước cơn bão biển?

* Cho thảo luận nhóm 4 tìm ra ý chính
đoạn 3?

GV u cầu.

Ghi ý chính lên bảng.

<b>* Hoạt động 3: Đọc diễn cảm.</b>

cơn bảo biển là: gió bắt đầu mạnh, nước
biển càng dữ, biển cả muốn nuốt tươi
con đê mỏng manh như con cá mập đớp
con cá chim nhỏ bé.

+ Cơn bão biển đe dọa.
+ 2 HS nhắc lại ý chính.

+ 1 HS đọc đoạn 2, lớp đọc thầm.

+ cuộc tấn công của cơn bão biển được
miêu tả: như một đàn cá voi lớn, sóng
tràn qua những cây vẹt cao nhất, vụt vào
thân đê rào rào, một bên là biển, là gió
trong cơn giận dữ điên cuồng, một bên
là hàng ngàn người…..chống giữ.

+ Cơn bão biển tấn công.
+ 2 HS nhắc lại ý chính.

+ 1 HS đọc đoạn 3, cả lớp đọc thầm.

+ Hơn hai chục thanh niên mỗi người
vác một vác củi vẹt, nhảy xuống dòng
nước đang cuốn dữ, khoác vai nhau
thành sợ dây dài, lấy thân mình ngăn
dịng nước mặt. Họ ngụp xuống trồi lên,
những bàn tay vẫn cứng như sắt, thân
hình họ cột chặt những cột tre đóng
chắc, dẽo như chão, đám người khơng sợ
chết đã cứu được quãng đê sống lại.
+ Con người quyết chiến, quyết thắng
cơn bão.

+ 2 HS nhắc lại ý chính.

- Đọc thầm tồn bài tìm ra nội dung
chính của bài: <b>Ca ngợi lòng dũng cảm,</b>
<b>ý chí quyết thắng của con người trong</b>
<b>cuộc đấu tranh chống thiên tai, bảo vệ</b>
<b>con đê, giữ gìn cuộc sống bình yên.</b>

+ 2 HS nhắc lại ý chính.

</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

- GV đọc và hướng dẫn HS cách đọc và
nhấn giọng.

- Tổ chức cho HS thi đọc.
- GV, lớp nhận xét, ghi điểm.

- Gọi HS đọc đoạn văn mình thích.

<b>4. Củng cố – Dặn dò:</b>

<b>- </b>Liên hệ thực tế giáo dục học sinh sách
phòng tránh khi có bão….

- Nhận xét tiết học.

- Về nhà đọc lại bài, chuẩn bị bài
Ga-vrốt ngoài chiến lũy.

Một tiếng ào dữ dội. Như một đàn cá
voi lớn, sóng trào qua những cây vẹt cao
nhất, vụt vào thân đê rào rào. Một cuộc
vật lộn dữ dội diễn ra. Một bên là biển,
là gió, trong một cơn giận giữ điên
cuồng. Một bên là hàng ngàn người với
hai bàn tay và những dụng cụ thô sơ, với
tinh thần quyết tâm chống giữ.

+ HS thi đọc.

- 2 HS nhắc lại nội dung bài

<b> </b>

<b> ĐỀ TÀI</b>

<b>MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG </b>

<b>ĐỌC DIỄN CẢM CHO HỌC SINH LỚP 4</b>

<b>PHẦN I</b>

<b> MỞ ĐẦU</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

Trong dạy học Tiếng Việt ở trường Tiểu học nói chung, dạy Tập đọc nói
riêng có một vị trí vơ cùng quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách
cho học sinh. Ngay từ những ngày đầu trẻ cắp sách tới trường việc dạy và hình
thành, rèn luyện, phát triển các kĩ năng: <i><b>nghe - nói - đọc viết</b></i> cho học sinh là nhiệm
vụ trọng tâm của mỗi thầy cơ. Trong đó dạy đọc có ý nghĩa to lớn. Nó trở thành
một địi hỏi cơ bản đầu tiên đối với trẻ. Đầu tiên trẻ phải học đọc, sau đó trẻ phải
đọc để học. Đọc giúp trẻ em chiếm lĩnh được một ngôn ngữ dùng trong giao tiếp và
học tập. Nó là cơng cụ để học tập các mơn học khác.

Mơn Tiếng Việt nói chung và yêu cầu luyện đọc cho học sinh nói riêng đã
được quan tâm đúng mức. Phân môn Tập đọc có nhiệm vụ và đặc điểm riêng. Tập
đọc rèn cho học sinh các kĩ năng <i><b>đọc - nghe - nói. </b></i>Cũng như ở các lớp dưới, thông
qua hệ thống bài đọc và những câu hỏi tìm hiểu bài, phân mơn Tập đọc lớp 4 cung
cấp cho học sinh những hiểu biết về tự nhiên, xã hội và con người, cung cấp vốn từ,
tăng cường khả năng diễn đạt, trang bị một số hiểu biết ban đầu về tác phẩm văn
học, chú ý đến yêu cầu biểu cảm... Phân môn Tập đọc ở lớp 4 với mục đích giúp
học sinh biết cách đọc các loại văn bản hành chính, khoa học, báo chí, văn học,...
phù hợp với thể loại và nội dung văn bản, thể hiện được tình cảm, thái độ của tác
giả, giọng điệu của nhân vật. Học hết lớp 4 học sinh cần đạt được yêu cầu cơ bản

<i>đọc có biểu cảm đoạn văn, đoạn thơ</i> và đến lớp 4 yêu cầu đọc diễn cảm bắt đầu
được đề ra. Song làm thế nào để học sinh đọc diễn cảm tốt sẽ giúp học sinh hiểu bài
văn, bài thơ một cách sâu sắc, đọc diễn cảm tốt sẽ giúp cho các em cảm thụ được
cái hay, cái đẹp của bài văn? Đặc biệt trong mấy năm qua triển khai chương trình
sách giáo khoa lớp 4 mới, giáo viên cần hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm
như thế nào để đáp ứng được yêu cầu quan trọng của phân môn Tập đọc nói chung
và yêu cầu của việc luyện đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 nói riêng, trong khi việc
tiếp cận với chương trình mới vẫn cịn nhiều bỡ ngỡ và vướng mắc?

Thực tế giảng dạy cho thấy, trong những năm gần đây thực hiện chương
trình sách giáo khoa lớp 4 mới nên khi giảng dạy nhiều giáo viên vẫn mới chỉ cố
gắng sao cho thực hiện đúng quy trình đã được tập huấn, đảm bảo thời gian của tiết
học. Và khi tiến hành chuyên đề, thao giảng giáo viên cịn có tâm lí "<i><b>sợ</b></i>" thiếu thời
gian khi thực hiện được đúng quy trình... Trước những khó khăn đó, giáo viên chưa
chú ý tới hiệu quả của tiết dạy, chưa thực sự chú ý đến việc rèn đọc diễn cảm cho
học sinh.

Chính vì việc nhận thức được tầm quan trọng của phân môn Tập đọc, tác
dụng to lớn của việc đọc diễn cảm trong giờ dạy tập đọc, đồng thời thấy được
những khó khăn bỡ ngỡ khi được trực tiếp giảng dạy nội dung “<i><b>Luyện đọc diễn</b></i>

<i><b>cảm” </b></i> (yêu cầu, mức độ, quy trình, biện pháp thực hiện đạt hiệu quả...), tơi đã tích

cực nghiên cứu tài liệu, đổi mới phương pháp giảng dạy, áp dụng vào thực tế giảng
dạy trên lớp và đã đạt hiệu quả. Tôi mạnh dạn xin trình bày kinh nghiệm: <b>“</b><i><b>Biện</b></i>

<i><b>pháp nâng cao chất lượng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4</b></i><b>”.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>

Vấn đề này đã được nhiều người nói đến, nhưng chưa ai nghiên cứu, trong lí
luận bao giờ cũng là cái hay, cái tốt, thực tế thì chưa hẳn hoàn toàn đúng như lý
luận. Để giải quyết được vấn đề đặt ra là tìm cái mới, cái hay, nhằm giúp học sinh
đọc tốt khi đọc diễn cảm qua mhững buổi sinh hoạt chun mơn, tơi ln tìm tịi và
học hỏi kinh nghiệm đồng nghiệp để tìm ra những biện pháp giáo dục mới phù hợp
với môi trường sống hiện nay.

Khi sử dụng các phương pháp nghiên cứu này, tôi luôn cố gắng khắc phục
nhược điểm của từng phương pháp. Tôi chọn phương pháp <i><b>dạy học hướng tập</b></i>

<i><b>trung vào học sinh </b></i>là phương pháp nghiên cứu chính.

<b>3. Phạm vi của đề tài :</b>

Để tìm hiểu, nghiên cứu tìm ra <b>“</b><i><b>Biện pháp nâng cao chất lượng đọc diễn</b></i>

<i><b>cảm cho học sinh lớp 4</b></i><b>”</b>, tôi tiến hành nghiên cứu:

- Nội dung, chương trình mơn Tiếng Việt Tiểu học nói chung; mức độ, yêu
cầu đọc diễn cảm đối với học sinh lớp 4 nói riêng.

- Nghiên cứu chất lượng giảng dạy nội dung <i>luyện đọc diễn cảm </i>của các lớp
khối 4 và lớp mình chủ nhiệm.

<b>II. Nội dung:</b>
<b>1. Thực trạng.</b>
<b>a) </b>Nghiên cứu tình hình:

Qua nghiên cứu, qua thực tế giảng dạy và qua dự giờ đồng nghiệp tôi nhận
thấy:

<i><b>* Về phía giáo viên:</b></i>

- Đa số giáo viên nhận thức đúng về vai trò của việc đọc diễn cảm, nắm
được yêu cầu, quy trình hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm. Song, khơng ít
giáo viên chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc đọc diễn cảm, vì vậy khi
dạy giờ tập đọc giáo viên chưa chú ý đến đọc diễn cảm mà chỉ coi trọng bước luyện
đọc, bước tìm hiểu bài, cịn phần hướng dẫn đọc diễn cảm cịn tiến hành một cách
hình thức, qua loa, "lấy lệ". Giáo viên chưa tạo điều kiện cho học sinh luyện đọc.

- Khơng ít giáo viên lại đưa ra u cầu cao hơn đối với học sinh - yêu cầu
học sinh đọc diễn cảm, tổ chức thi đọc diễn cảm toàn bài thơ, bài văn, trong khi đối
với lớp 4 mới chỉ yêu cầu ở mức độ ban đầu (<i>đọc diễn cảm được một đoạn</i>).

- Giáo viên chưa mạnh dạn áp dụng việc đổi mới phương pháp trong quá
trình giảng dạy. Giáo viên cịn nặng về thuyết trình, giảng dạy theo lối dập khn,
máy móc - thầy đọc mẫu ra sao, trị đọc như vậy trong khi đó giọng đọc của thầy lại
chưa thật hấp dẫn, thậm chí giọng đọc cịn chưa thật chuẩn xác, mẫu mực...

- Giáo viên chưa tạo lập được cơ sở vững chắc cho thành công của tiết dạy:
chưa đầu tư thích đáng cho việc thiết kế bài giảng, chưa có sự cơng phu rèn giọng
đọc của bản thân, chưa "<i><b>kế thừa</b></i>" hiệu quả của hai bước đệm cho đọc diễn cảm tốt:

</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>

<i><b>* Về phía học sinh:</b></i>

- Chất lượng đọc ở một số học sinh chưa tốt, học sinh đọc còn chậm, sai,
ngọng, ấp úng...

- Học sinh còn nhỏ, các em nặng về học vẹt – Thầy (cơ) đọc sao trị cố đọc
như vậy, chưa biết đọc thế nào cho hay.

- Khả năng cảm thụ văn học của học sinh còn hạn chế, học sinh khơng có
điều kiện đọc nhiều truyện, tranh, báo... Dẫn đến chất lượng đọc diễn cảm chưa
cao.

<i><b>* Về phía gia đình:</b></i>

- Hồn cảnh kinh tế cịn gặp nhiều khó khăn, chưa có điều kiện cho các em
đọc nhiều sách báo...

- Một số gia đình chưa thực sự quan tâm đến chất lượng đọc diễn cảm của
các em, nếu có mới chỉ dừng lại ở việc dạy các em đọc to, rõ ràng... chứ chưa
hướng các em đọc diễn cảm. Đặc biệt do ảnh hưởng của phương ngữ địa phương
(phát âm sai <i>phụ âm r/g, gi/d, ch/tr, s/x</i>), các thành viên trong gia đình chưa chú ý
sửa ngọng khi phát âm, dẫn tới các em bị ảnh hưởng về cách phát âm.

<b>b) Nghiên cứu tình hình.</b>

<b>Nghiên cứu nội dung cơ bản của chương trình, sách giáo khoa Tiếng</b>
<b>Việt 4 nói chung, mục tiêu, nội dung, yêu cầu của luyện đọc diễn cảm đối với</b>
<b>học sinh lớp 4 nói riêng:</b>

Sách giáo khoa Tiếng Việt 4 được chia làm 10 đơn vị học, mỗi đơn vị ứng
với một chủ điểm. Qua mỗi chủ điểm đặc biệt là qua các bài đọc, sách đem đến cho
học sinh những kiến thức bổ ích và lí thú về một lĩnh vực của đời sống, các em
được giao tiếp với thiên nhiên, cảm nhận vẻ đẹp của bốn mùa, làm quen với những
con vật dễ thương... Các em được mở rộng tầm mắt về thế giới xung quanh, biết
yêu quý các dân tộc anh em, biết cảm thơng chia sẻ với những cảnh ngộ khó khăn...
Tất cả những điều đó tạo thuận lợi rất lớn giúp học sinh cảm nhận được cái hay, cái
đẹp của tác phẩm. Từ việc cảm thụ tốt ấy, sẽ giúp các em đọc diễn cảm tốt hơn
nhiều.

Trên cơ sở nắm vững nội dung, chương trình SGK Tiếng Việt 4, tơi nghiên
cứu yêu cầu về đọc diễn cảm đối với học sinh lớp 4.

CTTH (môn Tiếng Việt) ban hành kèm theo quyết định số 43/2001/QĐ-BGD
và ĐT ngày 9/11/2001 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã qui định rèn kĩ
năng đọc cho học sinh lớp 4, trong đó có nội dung tập đọc diễn cảm một bài thơ đã
thuộc, một đoạn truyện đã đọc (học hết lớp 4, học sinh cần đạt được yêu cầu cơ
bản: <i>đọc có biểu cảm đoạn văn, đoạn thơ</i>). So với lớp dưới, kĩ năng đọc diễn cảm ở

lớp 4 mới được đề ra và chỉ ở mức độ ban đầu (đọc diễn cảm được một đoạn), học
sinh được luyện tập thực hành từng bước để đáp ứng được yêu cầu cao hơn ở lớp 5
và ở các lớp trên.

</div>
<span class='text_page_counter'>(25)</span><div class='page_container' data-page=25>

<b>* Về phía giáo viên:</b>

- Một số giáo viên chưa hiểu rõ được tầm quan trọng và chưa đánh giá đúng
mức yêu cầu về đọc diễn cảm nên còn coi nhẹ việc rèn đọc diễn cảm cho học sinh.
Trong giờ Tập đọc, giáo viên chủ yếu dành nhiều thời gian chú trọng tới việc luyện
đọc đúng và phần tìm hiểu bài cho học sinh, còn phần luyện đọc diễn cảm chỉ dạy
lướt qua một cách hình thức.

- Khơng ít các thầy (cơ) còn áp đặt cách đọc diễn cảm cho học sinh, yêu cầu
các em phải đọc như cách đọc mẫu của cô mà giáo viên đọc đôi khi không hay và
không diễn cảm bằng giọng đọc của học sinh. Vì thế, giáo viên chưa phát huy được
tính tích cực của học sinh trong giờ học Tập đọc. Các em chưa được tự mình phát
hiện giọng đọc của các bài văn, bài thơ hay... Dẫn đến khả năng cảm thụ văn học
của các em còn rất hạn chế, ngay cả các em học sinh giỏi.

<b>* Về phía học sinh:</b>

- Các em chưa chăm luyện đọc.
- Lười đọc sách, báo và hay học vẹt.

- Vì cịn nhỏ nên trong giờ đọc các em hay bắt chước giọng đọc của Thầy
(cô), của bạn, khơng tự mình phát hiện giọng đọc...

<b>* Về phía gia đình:</b>

Các em sống ở khu vực nông thôn mà cha mẹ các em hầu hết đều làm nghề

nông nên phần lớn cha mẹ các em rất bận, trình độ thấp, hướng dẫn học sinh học và
làm bài đã khó, mà hướng dẫn cho các em biết cách đọc diễn cảm cịn khó hơn.

<b>2. Giải pháp:</b>

Trước thực trạng trên ngay sau khi dạy vài bài đầu tiên, tôi đã tiến hành khảo
sát chất lượng đọc của lớp 4A4_.

<i><b>Đề bài:</b></i> "<b>Hãy đọc diễn cảm một đoạn văn mà em thích trong bài : Dế</b>

<b>Mèn bênh vực kẻ yếu </b>" Tiếng Việt lớp 4 tập 1 - Trang 15.

Qua khảo sát tôi thu được kết quả như sau:
<b>Số</b>

<b>HS</b>

<b>Đọc diễn cảm tốt</b> <b>Đọc lưu lốt bước đầu_{có diễn cảm}</b> <b>Đọc đúng, chậm...</b>

SL % SL % SL %

21 2 9.52 08 38.09 11 52.38

<b>* Phân loại, nắm chắc đối tượng học sinh:</b>

Căn cứ vào kết quả khảo sát, theo dõi quá trình học trên lớp, tôi tiến hành
phân loại học sinh theo các nhóm:

+ Học sinh đọc diễn cảm tốt: 02 em.

+ Học sinh đọc lưu lốt, bước đầu có diễn cảm: 08 em.
+ Học sinh đọc đúng, chậm, chưa diễn cảm: 11 em.

</div>
<span class='text_page_counter'>(26)</span><div class='page_container' data-page=26>

<i><b>2.1. Chuẩn bị chu đáo trước khi hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm.</b></i>
<i><b>a. Giáo viên đọc diễn cảm mẫu chuẩn mực.</b></i>

Sau khi học sinh đã luyện đọc đúng; tìm hiểu bài,... phát hiện giọng đọc,
cách đọc thì cho các em luyện đọc diễn cảm. Phần đọc diễn cảm này thường là học
sinh đọc mẫu (<i>nếu như các em đọc tốt</i>). Nhưng cũng có khi giáo viên phải đọc mẫu
diễn cảm cho học sinh nghe và học tập (<i>nếu như các em đọc không tốt</i>).

Để khi hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm tốt, thì giáo viên cần chú ý
đến việc rèn đọc diễn cảm của chính bản thân mình. Thầy cơ có đọc diễn cảm tốt
thì mới hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm tốt được.

Để đọc diễn cảm tốt, tôi luôn rèn luyện công phu cả về giọng đọc, kĩ năng
đọc và năng lực cảm thụ văn học. Tơi ln tìm hiểu kĩ bài văn, bài thơ để cảm thụ
tác phẩm một cách sâu sắc, tinh tế và nhưng thế tơi sẽ tìm được giọng đọc phù hợp,
hấp dẫn. Với việc đọc diễn cảm tốt chúng ta đã chuyển đến học sinh không chỉ là
nội dung bài văn, bài thơ mà cả cảm xúc của mình về giá trị nội dung và nghệ thuật
của tác phẩm, tác động đến tình cảm của học sinh. Nghe giáo viên đọc diễn cảm
mẫu tốt, học sinh không chỉ học tập về kĩ thuật đọc mà các em cịn hiểu được phần
nào nội dung thơng báo và có được sự rung động cảm xúc.

Để đọc diễn cảm tốt, tôi tiến hành như sau:

- Rèn giọng đọc chuẩn xác (Tơi ln cố gắng rèn cho mình khả năng phát âm
chuẩn khi giao tiếp, khi đứng trước học trò).

- Đọc bài văn, bài thơ nhiều lần trước khi lên lớp. Nắm chắc nội dung bài.

- Xác định sắc thái giọng đọc tuỳ theo đối tượng miêu tả; đối tượng, tính
cách của từng nhân vật... trong văn bản. (Tôi căn cứ vào phần hướng dẫn sư phạm).

- Tập ngắt nhịp theo dấu hiệu ngữ pháp, dựa vào cấu trúc câu, văn cảnh.
- Tìm từ nhấn giọng (từ thể hiện cảm xúc, tâm trạng).

- Tìm hiểu về độ cao, trường độ.

* Ví dụ khi chuẩn bị dạy bài "<b>Mẹ ốm</b>" (<i>Tuần 1 - Tiếng Việt 4, tập 1 - Trang</i>
<i>9</i>). Để chuẩn bị bài dạy, tơi rèn giọng đọc cho mình như sau:

- Đọc bài văn nhiều lần.

- Nghiên cứu kĩ, nắm chắc nội dung bài (<i>Tình cảm yêu thương sâu sắc, sự</i>
<i>hiếu thảo, lòng biết ơn của bạn nhỏ với người mẹ bị ốm</i>).

- Nghiên cứu phần hướng dẫn sư phạm trong SGV, tôi sẽ xác định được: Cần
đọc đúng nhịp điệu bài thơ, giọng nhẹ nhàng, tình cảm.

+ Khổ thơ 1, 2: Giọng trầm, buồn.
+ Khổ thơ 3: Giọng đọc lo lắng.

+ Khổ thơ 4, 5: Giọng vui hơn một chút.
+ Khổ thơ 6, 7: Giọng thiết tha, trầm lắng.

- Về cách ngắt nhịp: Đây là bài thơ theo thể thơ lục bát tơi có thể ngắt giọng
theo nhịp 2/4, dựa vào cấu trúc câu (câu kể), tơi có thể ngắt nhịp như sau:

<i>Lá trầu/ khô giữa cơi trầu</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(27)</span><div class='page_container' data-page=27>

<i>Ruộng vườn/ vắng mẹ cuốc cày sớm trưa.</i>

- Nhấn giọng: Tôi sẽ nhấn giọng ở những từ ngữ thể hiện nội dung như: <i>khô</i>
<i>gấp lại, chẳng, ngọt ngào, ngâm thơ, kể chuyện....</i>

Với cách xác định như vậy, đọc lại bài thơ nhiều lần cộng với sự chuyển
giọng linh hoạt (<i>trầm buồn - lo lắng - thiết tha...</i>), tơi có thể cảm thấy tự tin khi thể
hiện giọng đọc của mình trước học trị.

<i><b>b. Thiết kế bài giảng có chất lượng, khoa học.</b></i>

Sau khi tìm được giọng đọc chuẩn xác, tôi tiến hành nghiên cứu kĩ SGK,
SGV. Thiết kế bài giảng Tiếng Việt... để tìm ra phương án giảng dạy phù hợp. Khi
thiết kế bài dạy tôi luôn chú ý đến đặc điểm học sinh lớp mình. Tơi ln tự đặt ra
những câu hỏi: <i>Học sinh có thể đọc sai ở những từ nào? Câu thơ (câu văn) nào học</i>
<i>sinh khó ngắt hơi đúng? Nên chọn đoạn nào để hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn</i>
<i>cảm? Cách tổ chức các hoạt động đó như thế nào?...</i>

- Khi thiết kế, tơi ln cố gắng trình bày ngắn gọn, song thể hiện rõ từng
bước và có sự phân loại kiến thức cho phù hợp với từng đối tượng học sinh trong
lớp.

<i><b>c. Thực hiện tốt khâu luyện đọc, tìm hiểu bài.</b></i>

Kĩ năng đọc diễn cảm các văn bản nghệ thuật được luyện tập sau khi học
sinh đã đạt được những yêu cầu tối thiểu về trình độ đọc (<i>đọc đúng, rõ ràng, rành</i>
<i>mạch,...</i>), sau khi học sinh và tìm hiểu bài và nắm được nội dung, ý nghĩa bài học.
Vì vậy để hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm đạt hiệu quả giáo viên cần thực
hiện tốt khâu luyện đọc và tìm hiểu bài.

Ở khâu luyện đọc tôi tiến hành hướng dẫn học sinh đọc đúng các từ khó,
ngắt hơi đúng các câu dài. Tạo điều kiện để học sinh luyện đọc dưới các hình thức
cá nhân, nhóm... trên cơ sở phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.

Ví dụ: Hướng dẫn học sinh luyện đọc bài "<i>Thắng biển </i>" (Tiếng Việt 4 - Tập
2 - Trang 76). Tôi tiến nhà như sau:

<b>* Hướng dẫn học sinh luyện đọc:</b> 10 phút.
- Gọi HS đọc bài.

- Bài văn chia làm mấy đoạn?

- 1 HSG đọc. Lớp theo dõi.
- Bài văn chia làm 3 đoạn.
- Gọi 4 HS đọc nối tiếp 3 đoạn:

- Lần 1: GV theo dõi, sửa lỗi.

- HS đọc nối tiếp (<i>3 lượt</i>)
HDHS đọc từ khó: Trong bài em thấy

có từ nào, câu nào khó đọc?

VD : <i>thắng biển, mênh mông, mong</i>
<i>manh,vật lộn, dữ dội,…</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(28)</span><div class='page_container' data-page=28>

thô sơ, với tinh thần quyết tâm chống
giữ.

HD đọc từ khó, câu văn dài.

+ Lần 2: Kết hợp hỏi nghĩa.
+ Lần 3: Gọi 4 học sinh giỏi đọc.
- Yêu cầu học sinh đọc nhóm đơi.
- Gọi 1 cặp đọc bài.

- Giáo viên đọc mẫu.

- Học sinh luyện đọc.
- Học sinh giải nghĩa từ.
- 4 học sinh đọc.

- HS1 đọc Đ1, HS2 đọc Đ2, HS3 đọc Đ
3.

- 2 HS đọc cả bài.

Ở khâu hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài, tơi căn cứ vào hệ thống câu hỏi
cuối bài. Căn cứ vào trình độ học sinh trong lớp tơi có thể dùng nguyên văn câu
hỏi, có thể chia tách câu hỏi, hoặc bổ sung câu hỏi phụ... để học sinh nắm chắc nội
dung bài. Sau đó tổ chức cho học sinh thực hiện yêu cầu dưới các hình thức tổ chức
khác nhau như làm việc cá nhân, theo nhóm hoặc theo cặp...

Ví dụ khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung bài:<b>“</b><i>Thắng biển</i>"(Tiếng
Việt 4 - Tập 2 - Trang 76). Tơi tiến nhà như sau:

- Ngồi việc dùng ngun văn các câu hỏi 1, 2, 3, 4 trong SGK (<i>Cuộc chiến</i>
<i>đấu giữa con người với cơn bão biển được miêu tả theo trình tự thế nào? Tìm</i>
<i>những từ ngữ, hình ảnh (trong đoạn 1) nói lên sự đe dọa của cơn bão biển? Cuộc</i>
<i>tấn công dữ dội của cơn bão biển được miêu tả như thế nào?</i> <i>Những từ ngữ, hình</i>
<i>ảnh nào thể hiện lịng dũng cảm, sức mạnh và chiến thắng của con người trước</i>

<i>cơn bão biển? </i>Hay để học sinh nắm chắc nội dung đoạn 2, 3 tôi có thể yêu cầu học
sinh đọc thầm đoạn 2, 3 đặt câu hỏi về nội dung của đoạn rồi gọi học sinh khác trả
lời câu hỏi đó giúp bạn...

- Để thay đổi các hình thức tổ chức hoạt động khi tìm hiểu đoạn 1 tơi có thể
u cầu học sinh đọc thầm và trả lời cá nhân, đến đoạn 1, tơi có thể u cầu học
sinh thảo luận nhóm đơi rồi cử đại diện trình bày và ở đoạn 2, 3 tôi yêu cầu học
sinh làm việc cá nhân tự đặt câu hỏi về nội dung của đoạn...

Với biện pháp hướng dẫn luyện đọc và tìm hiểu bài như trên học sinh sẽ đọc
tốt hơn và nắm chắc nội dung bài. Điều đó sẽ giúp cho khâu luyện đọc diễn cảm đạt
hiệu quả.

<i><b>2.2. Hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm.</b></i>

<i><b>a. Tổ chức luyện đọc diễn cảm phát huy tính tích cực và sáng tạo của học</b></i>
<i><b>sinh.</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(29)</span><div class='page_container' data-page=29>

Vậy để hướng dẫn học sinh lớp 4 từng bước hình thành kĩ năng đọc diễn
cảm, giáo viên cần đọc mẫu, giúp học sinh luyện tập thể hiện sự cảm nhận về nội
dung, ý nghĩa của bài qua giọng đọc. Bên cạnh những điểm chung dễ thống nhất về
cách đọc mỗi cá nhân có cảm thụ riêng, từ đó có cách đọc diễn cảm bộc lộ sự sáng
tạo. Để phát huy tính sáng tạo của học sinh, khi đọc diễn cảm cách tốt nhất là giáo
viên tổ chức cho học sinh luyện tập <i><b>tự bộc lộ</b></i> (trên cơ sở đọc mẫu của giáo viên và
kết quả tìm hiểu bài), qua đó chỉ dẫn, điều chỉnh cách đọc cho học sinh, tránh phân
tích q chi tiết về cách đọc rồi sau đó mới chuyển sang luyện đọc và đọc theo một
cách giống hệt nhau. Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh luyện đọc diễn cảm như
sau:

- Sau khi tìm hiểu bài, giáo viên yêu cầu học sinh đọc thật tốt một đoạn "<i><b>Thăm</b></i>

<i><b>dò</b></i>" khả năng thể hiện sự cảm nhận nội dung, sự cảm nhận bằng giọng đọc của học
sinh.

- Qua kết quả đọc của học sinh, giáo viên dẫn dắt, gợi ý để học sinh phát huy
ưu điểm, khắc phục những hạn chế để tìm ra cách đọc hợp lí.

- Giáo viên đọc mẫu nhằm minh hoạ, gợi ý hoặc "<i><b>Tạo tình huống</b></i>" cho học
sinh nhận xét, giải thích, tự tìm ra cách đọc.

- Tạo điều kiện cho từng học sinh được thực hành luyện đọc diễn cảm (theo
cặp, nhóm) để rút kinh nghiệm, tổ chức cho học sinh thi đọc diễn cảm trước lớp để
các em được học tập lẫn nhau và được giáo viên động viên hay uốn nắn.

*Ví dụ 1: Bài "<b>Gà trống và cáo</b>" <i>(Tuần 5 - Tiếng Việt 4 .Tập 1</i>)

Sau khi tìm hiểu bài, tôi yêu cầu 3 học sinh đọc nối tiếp 3 đoạn của bài. Yêu
cầu cả lớp theo dõi xác định đúng giọng đọc của bài thơ.

- Bài thơ đọc với giọng như thế nào?(<i>giọng đọc vui, dí dỏm...</i>)
- Gọi 1 học sinh khá giỏi đọc đoạn:

"Nhác trông vắt vẻo trên cành
Anh chàng Gà Trống tinh nhanh lõi đời

Cáo kia đon đả ngỏ lời:

Kìa anh bạn quý, xin mời xuống đay
Để nghe cho rõ tin này

Mn lồi mạnh yếu từ rày kết thân

Lịng tơi sung sướng muôn phần
Báo cho bạn hữu xa gần đều hay
Xin đừng e ngại, xuống đây
Cho tơi hơn bạn tỏ bày tình thân..."

<i>(La Phông - ten</i>)
- Đoạn thơ vừa rồi bạn đọc với giọng vui hay buồn? (Giọng vui, dí dỏm...)
- Để nêu bật được đặc điểm của nhân vật bạn đã chú ý nhấn giọng ở những từ
ngữ nào? (<i>vắt vẻo, lõi đời, đon đả, anh bạn quý, xuống đây, kết thân, muôn phần.</i>)

</div>
<span class='text_page_counter'>(30)</span><div class='page_container' data-page=30>

- Giáo viên đọc mẫu, yêu cầu học sinh theo dõi, phát hiện xem Thầy cịn kéo
dài giọng ở từ ngữ nào? (h<i>ơn bạn</i>)

- Cơ kéo dài giọng ở từ đó nhằm mục đích gì? (<i>Thể hiện rõ sự giả dối của Cáo</i>)
- Tổ chức cho học sinh luyện đọc diễn cảm theo nhóm đơi (Hai học sinh thành
một nhóm, một bạn đọc - một bạn theo dõi, nhận xét, góp ý, sau đó đổi vai).

- Tổ chức thi đọc diễn cảm trước cả lớp. (3 đại diện thi đọc, lớp nhận xét,
bình chọn giọng đọc hay).

-Với biện pháp luyện đọc diễn cảm như trên, tôi nhận thấy học sinh đã biết
nhấn giọng ở những từ ngữ gợi tả, gợi cảm, biết thể hiện được giọng điệu của từng
nhân vật. Và thông qua việc đọc diễn cảm bài thơ học sinh còn cảm nhận được ý
nghĩa sâu xa của bài thơ (Đừng vội tin những lời nói ngọt ngào của kẻ xấu), thể
hiện được thái độ yêu (chú gà trống thông minh), ghét (thói xảo trá, xấu xa của
Cáo) trước những nét tính cách khác nhau của từng nhân vật.

* Ví dụ 2: Bài "Điều ước của vua Mi - đát" (Tuần 9 - Tiếng việt 4. tập 1)
Sau khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài, tơi hướng dân học sinh luyện đọc
diễn cảm như sau:

- Gọi 3 học sinh có giọng đọc tốt diễn cảm toàn bài theo cách phân vai
(người dẫn chuyện, vua Mi - đat, thần Đi - ô - ni - dốt)

- Cả lớp theo dõi, xác định đúng giọng đọc của bài.
- Gọi 1 học sinh giỏi đọc đoạn:

"Mi- đát bụng đói cồn cào, chịu khơng nổi, liền chắp tay cầu khẩn:
- Xin thần tha tội cho tôi! Xin người lấy lại điều ước để cho tôi được sống!
Thần Đi-ô-ni- dốt liền hiện ra và phán:

- Nhà ngươi hãy đến sơng Pac- tơn, nhúng mình vào dòng nước, phép màu sẽ
biến mất và nhà người sẽ rửa sạch được lòng tham.

"<i>Mi - đát làm theo lời dạy của thần, quả nhiên thoát khỏi cái quà tặng mà</i>
<i>trước đây ông hằng mong ước. Lúc ấy nhà vua mới hiểu rằng hạnh phúc không thể</i>
<i>xây dựng bằng ước muốn tham lam."</i>

- Đoạn văn bạn vừa đọc đọc với giọng như thế nào? <i>(Đọc bài văn với giọng</i>
<i>khoan thai, đọc phân biệt lời của từng nhân vật...)</i>

- Bạn đọc lời nhân vật vua Mi - đát với giọng như thế nào? (<i>giọng cầu khẩn,</i>
<i>hối hận)</i>

- Còn giọng của thần Đi-ơ-ni-dốt?<i> (giọng oai vệ).</i>

- Để thể hiện tính cách từng nhân vật bạn đã nhấn giọng ở những từ ngữ nào?

<i>(cầu khẩn, tha tội, phán, rửa sạch, thoát khỏi).</i>

- Giáo viên đọc mẫu. Định hướng học sinh chú ý theo dõi, nhận xét về ngữ
điệu khi nghe Thầy đọc đoạn văn. <i>(Chuyển đổi giọng linh hoạt, thể hiện sự khẩn</i>
<i>thiết, hối hận của vua Mi- đát, lời phán bảo đĩnh đạc, oai vệ của thần Đi-ô-ni-dốt)</i>.

</div>
<span class='text_page_counter'>(31)</span><div class='page_container' data-page=31>

- Tổ chức thi đọc diễn cảm trước lớp (hai nhóm đại diện lên thi đọc, lớp nhận
xét, bình chọn giọng đọc hay nhất, nhóm thể hiện thành cơng nhất).

Với cách tổ chức như trên, tơi nhận thấy học sinh có điều kiện bộc lộ khả
năng đọc của mình. Trên cơ sở hướng dẫn của giáo viên học sinh đưa ra những
nhận xét về cách đọc, học sinh được đọc theo sự cảm nhận của mình. Bên cạnh đó
học sinh có điều kiện luyện đọc diễn cảm, được cô và bạn nhận xét, góp ý.

<i><b>b. Hướng dẫn học sinh luyện tập để từng bước đạt được những yêu cầu</b></i>
<i><b>trên, theo các mức độ từ thấp đến cao.</b></i>

Căn cứ vào khả năng đọc diễn cảm của học sinh, tôi tiến hành hướng dẫn học
sinh luyện tập để đạt được những yêu cầu trên theo các mức độ:

- Biết đọc nhấn giọng ở những từ ngữ quan trọng trong câu.

- Biết thể hiện ngữ điệu (sự thay đổi về tốc độ, cao độ, cường độ, trường
độ...) phù hợp với từng loại câu (câu kể, câu hỏi, câu cảm, câu khiến).

- Biết đọc phân biệt lời của các nhân vật sao cho phù hợp với tính cách và
đặc điểm lứa tuổi của từng nhân vật (người già, trẻ em, người tốt, kẻ xấu...)

- Biết thể hiện ngữ điệu phù hợp với tình huống miêu tả hay thái độ, cảm xúc
của tác giả (vui, buồn, trang nghiêm, giận giữ...).

Để luyện tập theo các mức độ này tơi căn cứ vào hai tiêu chí:

- Các thời điểm trong năm học: Đầu năm, giữa năm học hay cuối năm học.
(Mức độ đọc diễn cảm chung của học sinh cả lớp).

- Trình độ đọc diễn cảm của từng học sinh trong lớp (Dạy phân loại đối
tượng học sinh).

Cụ thể:

Khi bắt đầu năm học lớp 4 kĩ năng đọc diễn cảm mới được đặt ra, do đó khả
năng đọc diễn cảm của các em cịn hạn chế. Vì vậy, với những tiết học này tôi
hướng dẫn các em luyện tập ở mức độ đơn giản. Biết nhấn giọng ở các từ ngữ quan
trọng trong câu (các từ ngữ gợi tả, gợi cảm, từ ngữ chìa khóa làm nổi bật ý
chính...), biết thể hiện ngữ điệu phù hợp với từng loại câu. Bên cạnh đó tơi kết hợp
đưa ra những yêu cầu cao hơn đối với học sinh khá giỏi (như biết chuyển giọng
linh hoạt cho phù hợp với diễn biến tâm trạng của nhân vật, biết "<i><b>nhấn</b></i>" hay <i><b>"</b><b>lướt"</b></i>

để làm nổi bật tính cách của từng nhân vật...).

* Ví dụ: Bài "<b>Mẹ ốm</b>"<i> (Tuần 1- Tiếng Việt trang 9</i>)
Tôi hướng dẫn đọc diễn cảm đoạn:

<i> "Sáng nay trời đổ mưa rào</i>

<i>Nắng trong trái chín/ ngọt ngào bay hương</i>
<i>Cả đời đi gió/ đi sương</i>

<i>Bây giờ mẹ lại lần giường tập đi.</i>
<i>Mẹ vui con có quản gì</i>

<i>Ngâm thơ, kể chuyện, rồi thì múa ca</i>
<i>Rồi con diễn kịch giữa nhà</i>
<i>Một mình con sắm cả ba vai chèo"</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(32)</span><div class='page_container' data-page=32>

<i>(Trần Đăng Khao</i>)

- Gọi một học sinh giỏi đọc diễn cảm. Yêu cầu cả lớp theo dõi để nhận xét
giọng đọc của bạn.

- Bạn đọc đoạn thơ với giọng như thế nào? (<i>nhẹ nhàng, tình cảm, giọng vui</i>
<i>hơn khi thấy mẹ đã khoẻ</i>).

- Bạn đã chú ý nhấn giọng ở những từ ngữ nào? (<i>ngọt ngào, lần giường,</i>
<i>ngâm thơ, kể chuyện, múa ca, diễn kịch, cả ba</i>).

- Theo em, để thể hiện được diễn biến tâm trạng của bạn nhỏ, em cần chuyển
giọng như thế nào? (học sinh khá, giỏi), em hãy đọc cho các bạn nghe?

(Nếu học sinh đọc chưa diễn cảm, giáo viên đọc mẫu để học sinh theo dõi).
- u cầu học sinh luyện đọc nhóm đơi.

- Tổ chức thi đọc diễn cảm.

Với biện pháp hướng dẫn này, đa số học sinh trong lớp sẽ đáp ứng được mục
tiêu mà tôi đã đặt ra (Biết nhấn giọng ở các từ ngữ quan trọng trong câu, biết thể
hiện ngữ điệu phù hợp với từng loại câu). Bên cạnh đó một số học sinh khá, giỏi
còn biết chuyển giọng linh hoạt qua từng khổ thơ: Từ trầm, buồn khi đọc khổ thơ 1,
2 (<i>mẹ ốm</i>), đến lo lắng ở khổ 3 (<i>mẹ sốt cao, xóm làng tới thăm</i>), đến thiết tha ở khổ
thơ 6 , 7 (<i>lòng biết ơn của bạn nhỏ đối với mẹ...</i>) Đồng thời, đạt được yêu cầu đặt ra
khi đọc diễn cảm sẽ giúp học sinh cảm nhận được cái hay, cái đẹp của bài thơ, học

sinh biết "xúc động" trước tình yêu thương sâu sắc, sự hiếu thảo, lòng biết ơn của
bạn nhỏ trước người mẹ bị ốm. Từ đó học sinh biết yêu biết quan tâm đến mẹ của
mình.

Sau khi học sinh đã quen dần với bước luyện đọc diễn cảm, các em dã "<i><b>Biết</b></i>
<i><b>cách</b></i>" đọc diễn cảm, tôi tiếp tục hướng dấn các em luyện đọc diễn cảm với các mức
độ cao hơn như biết đọc phân biệt lời của các nhân vật sao cho phù hợp với tính
cách và đặc điểm lứa tuổi của từng nhân vật; Biết thể hiện ngữ điệu phù hợp với
tình huống miêu tả hay thái độ, cảm xúc của tác giả.

* Ví dụ: Khi dạy bài "<b>Chú Đất Nung</b>" (<i>Tuần 14- Tiếng Việt tập 1</i>)
Khi hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm đoạn:

<i>"...Ơng Hịn Dấm cười bảo</i>:

<i>- Sao chú mày nhát thế? Đất có thể nung trong lửa kia mà!</i>
<i>Chú bé Đất ngạc nhiên hỏi lại:</i>

<i>- Nung ấy ạ?</i>

<i>- Chứ sao? Đã là người thì phải dám xơng pha, làm được nhiều việc có ích.</i>
<i>Nghe thế chú bé Đất không thấy sợ nữa. Chú vui vẻ bảo:</i>

<i>- Nào nung thì nung!</i>

<i>Từ đấy, chú thành Đất Nung"</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(33)</span><div class='page_container' data-page=33>

học sinh biết chuyển giọng linh hoạt cho phù hợp với diễn biến tâm trạng của chú
bé Đất - từ <i>ngạc nhiên sang mạnh dạn, táo bạo, đáng yêu-</i> thể hiện rõ ở câu cuối:

<i>Nào nung thì nung!...</i>

Sự kết hợp hài hào giữa khả năng đọc diễn cảm của học sinh qua từng thời
điểm và khả năng đọc diễn cảm của từng đối tượng học sinh sẽ giúp tôi giảng dạy
bám sát đối tượng, giúp từng đối tượng học sinh đều có sự tiến bộ về khả năng đọc
diễn cảm của mỗi cá nhân.

<b>3. Kết quả đạt được: </b>

Những biện pháp nêu trên tôi đã áp dụng vào quá trình giảng dạy thực tế ở
lớp mình chủ nhiệm . Sau khi áp dụng tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng đọc diễn
cảm ở thời điểm đầu năm so với thời điểm này. Kết quả thu được như sau:

<i><b>*Kết quả khảo sát giữa học kì II:</b></i>

<i><b>Đề bài:</b></i> Em hãy đọc diễn cảm một đoạn trong bài “Thắng biển” <b>Tiếng Việt</b>

<b>lớp 4 tập 2- trang 76.</b>

<b>Lớp</b> <b>_điểmThời</b>

<b>Đọc diễn cảm tốt</b>

<b>Đọc lưu lốt,</b>
<b>bước đầu có</b>

<b>diễn cảm</b>

<b>Đọc đúng,</b>
<b>chậm</b>

TS
học
sinh

SL % SL % SL %

<b>4 A4</b>

Đầu năm 21 ₂ _9.52 ₀₈ _38.09 ₁₁ _52.38
Giữa HK

II

21

13 61.90 05 23.80 03 14.24

<b>* So sánh đối chứng:</b>

Dựa vào thực tế giảng dạy áp dụng biện pháp như trên và qua kết quả khảo
sát đầu năm so với thời điểm giữa học kì II năm học năm 2009 - 2010 ở Lớp 4A4

tôi thấy:

Kĩ năng đọc diễn cảm của học sinh ở giữa HK II tăng lên rõ rệt không chỉ so
với chất lượng đầu năm học mà đặc biệt đọc diễn cảm tăng cao ngay trong thời
điểm này. Số lượng học sinh đọc đọc diễn cảm và đọc lưu lốt bước đầu có diễn
cảm chiếm phần lớn số học sinh trong lớp. Nhờ việc đọc diễn cảm đúng mà các em
nắm nội dung bài học, cảm thụ bài văn, bài thơ tốt hơn. Các em đã biết cách đọc

diễn cảm một đoạn văn, đoạn thơ theo yêu cầu. Đồng thời việc học các môn khác
của các em cũng tốt hơn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(34)</span><div class='page_container' data-page=34>

Qua quá trình áp dụng những biện pháp thực hiện nêu trên tôi nhận thấy giờ
học tập đọc diễn ra nhẹ nhàng, tự nhiên, hiệu quả. Chất lượng đọc diễn cảm của các
em được nâng cao và học sinh thích thú mỗi khi được học môn Tập đọc.

Bản thân tôi cũng thấy giọng đọc của mình sau một quá trình rèn luyện cũng
tốt hơn sau những lần cùng hướng dẫn học sinh rèn luyện đọc diễn cảm.

<b>4. Những hạn chế:</b>

Bên cạch các giải pháp đã đạt được, tuy nhiên cũng còn một số hạn chế như:

<b>* Giáo viên</b>

- Giáo viên cần nắm chắc quy trình và phương pháp giảng dạy của tiết Tập
đọc, mạnh dạn áp dụng việc đổi mới phương pháp, áp dụng phương pháp mới,
phương pháp tích cực hố hoạt động của người học. Giáo viên cần tổ chức các hoạt
động trên cơ sở phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh.

- Giáo viên cần rèn đọc một cách công phu để giọng đọc diễn cảm mẫu của
giáo viên trở thành "công cụ hữu hiệu", cuốn hút học sinh, giúp các em đọc diễn
cảm tốt.

- Giáo viên chưa tâm huyết, chưa nhiệt tình trong quá trình soạn giảng. Cần
quan tâm đến mọi đối tượng học sinh, đặc biệt là những học sinh đọc còn sai,
ngọng, giúp học sinh có đủ tự tin để đọc đúng, lưu lốt và tiến tới đọc diễn cảm.
Bên cạnh đó một số ít giáo viên cũng chưa mạnh dạn tìm tịi học hỏi cách đọc diễn
cảm, chưa mạnh dạn tham gia các hội thi, các hoạt động giáo dục khác do nhà

trường tổ chức.

<b>* Học sinh:</b>

- Phần đa con em ở vùng nông thơn cuộc sống cịn thiếu thốn nhiều mặt, mặt
bằng dân trí cịn thấp ít quan tâm cho con em trong việc học học tập phần nào cũng
ảnh hưởng đến việc đọc của các em.

- Các em chỉ chăm chỉ rèn đọc rõ ràng, lưu loát, nắm chắc nội dung bài.

<b>III. Kết luận:</b>

<b>1. Tóm lược giải pháp.</b>

Tập đọc là một trong những phân mơn có vai trị quan trọng trong nhà trường
Tiểu học. Song để giờ Tập đọc đạt hiệu quả, giáo viên cần thực hiện tốt từng khâu
của bài dạy từ khâu <i>luyện đọc,</i> khâu <i>tìm hiểu bài</i> đến khâu <i>luyện đọc diễn vảm.</i> Và
để khâu luyện đọc diễn cảm đạt hiệu quả giáo viên cần có sự chuẩn bị bài chu đáo
từ việc rèn giọng đọc chuẩn xác đến việc thiết kế bài dạy chất lượng, khoa học. Bên
cạnh đó hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm giáo viên cần đảm bảo quy trình chung
đồng thời giáo viên cũng cần có phương pháp giảng dạy phù hợp với trình độ học
sinh lớp mình để phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh, phải giúp học sinh

<i>tự bộc lộ</i> khả năng đọc của mình, tránh cách dạy dập khn, máy móc từ giọng đọc,
cách thể hiện.

</div>
<span class='text_page_counter'>(35)</span><div class='page_container' data-page=35>

chỉ là kinh nghiệm của bản thân tôi áp dụng trong quá trình giảng dạy nên kết quả
của việc làm chưa được như mong muốn. Tôi rất mong nhận được sự góp ý chân
thành của Ban giám khảo và các bạn bè đồng nghiệp để kinh nghiệm giảng dạy của
tơi ngày một hồn thiện hơn, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy hơn nữa.

<b>2. Phạm vi áp dụng của đề tài.</b>

Áp dụng kinh nghiệm này, chất lượng đọc diễn cảm của học sinh lớp tơi có
nhiều tiến bộ. Trao đổi kinh nghiêm của mình với các đồng chí dạy cùng khối, chất
lượng đọc diễn cảm của học sinh khối 4 trường tôi đã được nâng cao. Và như vậy
kinh nghiệm này có thể áp dụng rơng rãi với các khối lớp 4. Song để thành công,
theo tôi mỗi giáo viên cần áp dụng một cách linh hoạt để phù hợp với trình độ học
sinh của lớp mình và giáo viên cũng cần thực hiện luyện đọc diễn cảm cho các em
một cách thường xuyên, kiên trì và tỉ mỉ.

<b>3. Kiến nghi.</b>

<i><b>a. Đối với các cấp lãnh đạo:</b></i>

- Sở Giáo dục duy trì việc tổ chức các buổi hội thảo về giải đáp những thắc
mắc trong quá trình giảng dạy, phổ biến các kinh nghiệm có chất lượng, có tính
thiết thực giúp mỗi giáo viên áp dụng vào thực tế giảng dạy.

- Phòng Giáo dục nên tiếp tục duy trì việc tổ chức chuyên đề cấp cụm, cấp
huyện để giáo viên có điều kiện trao đổi, học tập kinh nghiệm đồng nghiệp nâng
cao tay nghề.

- Phòng Giáo dục cũng như các nhà trường nên thường xuyên tổ chức các
hội thi như: <i>Kể chuyện, đọc hay, viết đẹp...</i> để giáo viên, học sinh có điều kiện rèn
luyện, thể hiện khả năng của bản thân.

<i><b>b. Đối với giáo viên:</b></i>

- Cần đầu tư thời gian thích đáng cho việc nghiên cứu, thiết kế bài dạy, tự bồi

dưỡng tích luỹ nâng cao năng lực sư phạm cho bản thân.

- Giáo viên cần quan tâm đặc biệt việc sửa lỗi phát âm cho bản thân và cho
học sinh (đặc biệt là <i>phụ âm r/g, gi/d, ch/tr, s/x</i>) mà địa phương ta hay mắc phải.

<i><b>c. Đối với phụ huynh học sinh:</b></i>

- Các bậc phụ huynh cần quan tâm đến việc học của con em mình hơn nữa
đầu tư, tạo điều kiện cho con em được đọc nhiều sách báo nâng cao khả năng đọc
diễn cảm cho học sinh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(36)</span><div class='page_container' data-page=36>

THIẾT KẾ BÀI DẠY
Tập đọc

Bài: <b>Thắng biển (Tiết 51)</b>
<b>I. Mục đích yêu cầu cần đạt:</b>

- Biết đọc diễn cảm một đoạn trong bài với giọng sôi nổi, bước đầu biết nhấn
giọng với các từ ngữ gợi tả.

- Đọc đúng: <i>thắng biển, mênh mông, mong manh,vật lộn, dữ dội,…</i>

- Hiểu nội dung bài ca ngợi lòng dũng cảm, ý chí quyết thắng của con người
trong cuộc đấu tranh chống thiên tai, bảo vệ con đê, giữ gìn cuộc sống bình yên,
( trả lời câu hỏi 2, 3, 4, SGK).

- Giáo dục học sinh lịng dũng cảm, tinh thần đồn kết, chống lại sự nguy
hiểm do thiên tai gây ra về cuộc sống con người.

- HS khá giỏi trả lời được câu hỏi 1.

<b>II. Chuẩn bi:</b>

Tranh ảnh minh họa.

<b>III. Các hoạt động dạy học</b>:
<b>1. Ổn đinh:</b>

<b>2. Kiểm tra bài cũ:</b>

- Tiết TĐ trước các em học bài gì?

- Hình ành nào trong bài thơ nói lên tinh
thần dũng cảm và và lòng hăng hái của

+ Lớp văn nghệ.

+ Tiết trước học bài Bài thơ về tiểu đội
xe khơng kính.

+ 3 HS lên đọc thuộc lòng và trả lời câu
hỏi, nội dung bài.

Hình ảnh:

</div>
<span class='text_page_counter'>(37)</span><div class='page_container' data-page=37>

các chiến sĩ lái xe?

- Hình ảnh chiếc xe khơng có kính vẫn
băng ra trận giữa bom đạn của kẻ thù
gợi cho em có cảm nghĩ gì?

GV, nhận xét ghi điểm.

<b>3. Dạy bài mới:</b>
<b>a</b>. Giới thiệu bài.

Lòng dũng cảm của con người
không chỉ được bộc lộ trong chiến đấu
chống kẻ thù xâm lược, trong đấu tranh
bảo vệ lẽ phải, mà cỏn bộc lộ trong cuộc
đấu tranh chống thiên tai. Qua bài tập
đọc Thắng biển của nhà thơ Chu Văn,
các em sẽ thấy được lòng dũng cảm của
những con người bình dị trong cuộc vật
lộn với cơn bảo biển hung dữ, cứu sống
quãng đê giữ vững cuộc sống bình yên
cho dân làng.

<b>b</b>. Hướng dẫn HS hoạt động.

<b> * Hoạt động 1: Luyện đọc</b>

Chia đoạn: Bài chia 3 đoạn, mỗi lần
xuống dòng là 1 đoạn.

GV theo dõi uốn nắng sửa chữa
phát âm cho HS. Hướng dẫn cách đọc
từng đoạn.

Ghi từ khó HS dễ phát âm sai lên

bảng.

GV chỉnh sửa lỗi cho HS.
- Luyện đọc theo cặp.
- GV theo dõi, hướng dẫn.
- GV, lớp nhận xét.

- Tìm hiểu cách đọc.

- <b>Đoạn 1</b>: Đọc chậm nhấn giọng ở
những từ ngữ miêu tả: <i>gió lên, dữ, mênh</i>

Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất nhìn trời nhìn thẳng
Khơng có kính, ừ thì ướt áo

Mưa tn, mưa xối như ngoài trời
Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa

- Gợi cho em cảm nghĩ là thấy các chú
bộ đội thật dũng cảm, lạc quan, yêu đời,
coi thường khó khăn, gian khổ, bất chấp
bom đạn của kẻ thù.

+ HS quan sát tranh, lắng nghe.

+ Cả lớp dùng bút chì đánh dấu mỗi
đoạn.

+ 9 HS nối tiếp nhau đọc từng đoạn.

+ 4 – 6 em đọc từ khó: <i>thắng biển, mênh</i>
<i>mơng, mong manh,vật lộn,dữ dội, tiến</i>
<i>ca.</i>

+ Từng cặp luyện đọc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(38)</span><div class='page_container' data-page=38>

<i>mông, ầm ĩ, nuốt tươi, mỏng manh.</i>

<b>- Đoạn 2</b>: Giọng hối hả gấp gáp nhấn
giọng ở những từ gợi tả, các hình ảnh so
sánh, nhân hóa, các từ tượng thanh: <i>áo</i>
<i>dữ dội như một đàn cá voi lớn, sóng</i>
<i>tràn qua, vụt vào, rào rào, vật lộn dữ</i>
<i>dội, giận dữ, điên cuồng, hàng ngàn</i>
<i>người quyết tâm chống giữ.</i>

<b>- Đoạn 3</b>:

Giọng hối hả gấp gáp, nhấn giọng những
từ ngữ thể hiện cuộc chiến đấu với biển
cả: <i>một tiếng reo to, ầm ầm nhảy xuống,</i>
<i>ngụp xuống, trồi lên, cứng như sắt, cột</i>
<i>chặt lấy, dẽo như chão, quấn chặt, như</i>
<i>suối, sống lại.</i>

- GV đọc cả bài.
- GV nhận xét.

<b>* Hoạt động 2:</b> <b>Tìm hiểu bài.</b>

- <b>Câu 1:</b> Cuộc chiến đấu giữa con người
với cơn bão biển được miêu tả theo trình
tự thế nào?

<b>- Câu 2:</b> Tìm những từ ngữ, hình ảnh
(trong đoạn 1) nói lên sự đe dọa của cơn
bão biển.

* Cho thảo luận nhóm 4 tìm ra ý chính
đoạn 1?

- Cơn bão biển hung dữ, nó sẽ tấn
cơng vào con đê như thế nào, chúng ta
cùng tìm hiểu ở đoạn 2.

<b>- Câu 3</b>: Cuộc tấn công dữ dội của cơn
bão biển được miêu tả như thế nào?

* Cho thảo luận nhóm 4 tìm ra ý chính

+ Lớp đọc thầm theo dõi.
+ 1 HS đọc cả bài.

+ 1 HS đọc đoạn 1, lớp đọc thầm trả lời
câu hỏi.

+ Được miêu tả theo trình tự là biển đe
dọa con đê, biển tấn công con đê, con
người thắng biển ngăn được dòng lũ,

cứu sống đê.

+ từ ngữ và hình ảnh nói lên sự đe dọa
cơn bảo biển là: gió bắt đầu mạnh, nước
biển càng dữ, biển cả muốn nuốt tươi
con đê mỏng manh như con cá mập đớp
con cá chim nhỏ bé.

+ Cơn bão biển đe dọa.
+ 2 HS nhắc lại ý chính.

+ 1 HS đọc đoạn 2, lớp đọc thầm.

+ cuộc tấn công của cơn bão biển được
miêu tả: như một đàn cá voi lớn, sóng
tràn qua những cây vẹt cao nhất, vụt vào
thân đê rào rào, một bên là biển, là gió
trong cơn giận dữ điên cuồng, một bên
là hàng ngàn người…..chống giữ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(39)</span><div class='page_container' data-page=39>

đoạn 2?

- Cơn bão dữ như thế, mọi người có
vượt qua hay khơng, có cứu được qng
đê hay khơng các em tìm hiểu qua đoạn
3.

<b>- Câu 4</b>: Những từ ngữ, hình ảnh nào thể
hiện lịng dũng cảm, sức mạnh và chiến
thắng của con người trước cơn bão biển?

* Cho thảo luận nhóm 4 tìm ra ý chính
đoạn 3?

GV yêu cầu.

Ghi ý chính lên bảng.

<b>* Hoạt động 3: Đọc diễn cảm.</b>

- GV đọc và hướng dẫn HS cách đọc và
nhấn giọng.

- Tổ chức cho HS thi đọc.
- GV, lớp nhận xét, ghi điểm.

- Gọi HS đọc đoạn văn mình thích.

<b>4. Củng cố – Dặn dò:</b>

<b>- </b>Liên hệ thực tế giáo dục học sinh sách
phòng tránh khi có bão….

- Nhận xét tiết học.

- Về nhà đọc lại bài, chuẩn bị bài
Ga-vrốt ngoài chiến lũy.

+ 1 HS đọc đoạn 3, cả lớp đọc thầm.
+ Hơn hai chục thanh niên mỗi người

vác một vác củi vẹt, nhảy xuống dòng
nước đang cuốn dữ, khoác vai nhau
thành sợ dây dài, lấy thân mình ngăn
dịng nước mặt. Họ ngụp xuống trồi lên,
những bàn tay vẫn cứng như sắt, thân
hình họ cột chặt những cột tre đóng
chắc, dẽo như chão, đám người khơng sợ
chết đã cứu được quãng đê sống lại.
+ Con người quyết chiến, quyết thắng
cơn bão.

+ 2 HS nhắc lại ý chính.

- Đọc thầm toàn bài tìm ra nội dung
chính của bài: <b>Ca ngợi lòng dũng cảm,</b>
<b>ý chí quyết thắng của con người trong</b>
<b>cuộc đấu tranh chống thiên tai, bảo vệ</b>
<b>con đê, giữ gìn cuộc sống bình yên.</b>

+ 2 HS nhắc lại ý chính.

+ 3 HS nối tiếp nhau đọc cả bài.

Một tiếng ào dữ dội. Như một đàn cá
voi lớn, sóng trào qua những cây vẹt cao
nhất, vụt vào thân đê rào rào. Một cuộc
vật lộn dữ dội diễn ra. Một bên là biển,
là gió, trong một cơn giận giữ điên
cuồng. Một bên là hàng ngàn người với
hai bàn tay và những dụng cụ thô sơ, với

tinh thần quyết tâm chống giữ.

+ HS thi đọc.

</div>

<!--links-->