Vấn đề đánh giá trong giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành

VẤN ĐỀ ĐÁNH GIÁ TRONG GIẢNG DẠY TIẾNG ANH CHUYÊN NGÀNH
GV: Lê Hoàng Duy Thuần

Khoa Ngoa ̣i ngữ

I. Mở đầu

Xu thế tồn cầu hóa với việc đa dạng và phát triển mạnh mẽ của kinh tế xã hội,
khoa học kỹ thuật đã dẫn đến sự phát triển mạnh mẽ của Tiếng Anh, đặc biệt là Tiếng
Anh chuyên ngành (TACN). Sự phổ biến này càng thể hiện rõ qua việc xuất bản ngày
càng nhiều các tài liệu, tạp chí, giáo trình cũng như việc tổ chức thường xuyên hơn các
cuộc hội thảo, chuyên đề về Tiếng Anh chuyên ngành. Do đó, với sự phát triển mạnh
nhu cầu dạy và học Tiếng Anh chuyên ngành, việc đánh giá trong giảng dạy TACN
cũng ngày càng được quan tâm và đầu tư.
Trong bài viết này, người viết muốn đề cập và thảo luận một số vấn đề quan trọng
trong việc đánh giá dạy và học Tiếng Anh chuyên ngành.
II. Nội dung
1. Một số quan điểm về đánh giá TACN

Về cơ bản, việc đánh giá người học TACN cũng giống như đánh giá người học
ngoại ngữ nói chung hay Tiếng Anh nói riêng. Chúng ta cần phải quan tâm đến mục
đích việc đánh giá, đặc thù của người được đánh giá cũng như hoàn cảnh sử dụng
Tiếng Anh. Việc đánh giá TACN là nhằm mục đích phản ánh được khả năng sử dụng
Tiếng Anh của người học trong từng mục đích cụ thể như Tiếng Anh cho thương mại,
cho du lịch, cơ khí, v.v... Do đó, các bài kiểm tra, đánh giá TACN cần dựa vào ba đặc
điểm cơ bản là sử dụng Tiếng Anh theo ngữ cảnh, ngôn ngữ Tiếng Anh chuyên ngành
chuẩn xác và tương tác giữa trình độ TACN và kiến thức nền tảng chuyên ngành
(Douglas, 2013).

Theo Traknik (2008), có 3 quan điểm phổ biến về đánh giá việc dạy học TACN.
Thứ nhất, việc đánh giá TACN được xem như một phần riêng biệt, tách rời với xu

hướng đánh giá Tiếng Anh nói chung trong đó tập trung vào kiểm tra, đo lường trình
độ sử dụng Tiếng Anh của một chuyên ngành cụ thể như y tế, kiến trúc, xây dựng, du
lịch, v.v... Thứ hai, việc đánh giá TACN được xây dựng trên cơ sở dạy và học ngoại
ngữ. Theo đó, việc đánh giá giúp cho người dạy nắm được tính hiệu quả và chất lượng
của việc dạy học. Qua đây, chúng ta thấy được việc đánh giá có mối quan hệ khăn khít
với việc khảo sát nhu cầu người học và việc thiết kế chương trình hay khóa học (xem
hình 1). Thứ ba, các bài kiểm tra, đánh giá được xem như cơng cụ hỗ trợ việc học và
tiến trình học tập. Việc kiểm tra, thi cử sẽ giúp người học nhận thức được những gì đạt
được, đồng thời chỉ ra được tính phù hợp đánh giá và kiến thức, kỹ năng truyền thụ.

64


Đánh
giá

Khảo sát
nhu cầu

Đánh giá
người

Thiết kế
chương
Quá
trình dạy

Hình 1: 5 yếu tố cơ bản của dạy học TACN (Dudley-Evans & St. John (1998))

2. Đặc điểm của bài kiểm tra TACN

Về nguyên tắc, bài kiểm tra TACN có những đặc điểm cơ bản như một bài
kiểm tra, đánh giá Tiếng Anh thông thường. Nó cần bao gồm các nhân tố cơ bản độ
chuẩn xác (validity), tính ổn định (reliability), tính xác thực (authenticity), tính tương
tác (interactiveness), tính thực tiễn (practicality) và hiệu quả ảnh hưởng (impact)
(Hughes, 2003). Tuy vậy, trên thực tế, để đánh giá trình độ TACN của một người,
chúng ta vẫn thường chọn bài kiểm tra TACN hơn là bài kiểm tra Tiếng Anh phổ
thông (General English) do 2 lý do cơ bản. Thứ nhất, trình độ Tiếng Anh của một
người thay đổi theo ngữ cảnh khác nhau, tức là người học có chun mơn nào đó (vd:
CNTT, cơ khí, thương mại, v.v...) sẽ sử dụng Tiếng Anh tốt hơn trong chun mơn
hay lĩnh vực của mình so với những lĩnh vực không thuộc chuyên môn. Thứ hai, ngôn
ngữ trong TACN thường có độ chuẩn xác cao và cụ thể hơn ở mỗi lĩnh vực đặc thù
(Douglas, 2000).
Điều quan trọng khi thiết kế bài kiểm tra TACN là nó phải hướng người làm bài
kết hợp giữa trình độ Tiếng Anh của mình và lĩnh vực chun mơn. Bài kiểm tra
TACN phải mơ phỏng được những tình huống sử dụng TACN thực tế mà người học sẽ
sủ dụng trong tương lai (Douglas, 2000).
3. Tiến trình đánh giá dạy học TACN

Việc đánh giá người học TACN cần liên quan đến việc phân tích, đánh giá đầu
vào (input assessment), đánh giá quá trình dạy học (throughput assessment) và đánh
giá đầu ra (output evaluation). Việc đánh giá ban đầu chính là việc xem xét tất cả
những nhân tố đầu khóa học. Những nhân tố này gồm 2 loại: nhân tố cá nhân/người
học và nhân tố tổ chức/trường học. Nhận tố người học bao gồm thái độ, trình độ, kinh
nghiệm, nhu cầu, mục tiêu, kỹ năng, v.v... Nhân tố trường học bao gồm cấu trúc, tổ
chức của trường (structure), trang thiết bị (equipment), mục tiêu (purpose), ngân sách
(budget), v.v... Việc đánh giá các nhân tố người học và trường học sẽ giúp người dạy
biết được người học và nhà trường mong đợi gì từ họ và ngược lại (xem Hình 2).
65

Cũng theo Gimenez, việc đánh giá quá trình dạy học TACN thường phức tạp và khó
khăn hơn do bản chất các yếu tố liên quan đến quá trình đánh giá này thường không ổn
định. Các yếu tố này thường bao gồm động cơ và ý thức người học, hoàn cảnh và sự
hợp tác của nhà trường. Chính việc đánh giá quá trình dạy học này sẽ giúp người dạy
tìm ra hoặc điều chỉnh phương pháp, tài liệu phù hợp nhằm giúp chúng đồng bộ, ăn
khớp với những kết quả đánh giá đầu vào.
Trong khi đó, việc đánh giá đầu ra sẽ bao gồm việc phân tích kết quả học tập
giữa và cuối kỳ của người học. Thật vậy, việc đánh giá đầu vào và đầu ra có mỗi quan
hệ khăn khít bởi đầu ra (tức SV hồn thành khóa học TACN) khó mà thay đổi nếu đầu
vào vẫn giữ nguyên. Mối quan hệ này được thiết lập thông qua quá trình phản hồi
nhằm điều chỉnh đầu vào hợp lý để cải thiện đầu ra, tức đào tạo SV hiệu quả.

Việc thực hiện các quá trình đánh giá trên, đặc biệt từ phía người học, có thể được
thực hiện bằng nhiều hình như phỏng vấn, bảng câu hỏi, quan sát, nhật ký SV, các bài
kiểm tra đầu vào, giữa kỳ, cuối kỳ.
Tiến trình phản
Đánh giá quá

Đánh giá đầu
Ngườ
i học

Nhà
trườn

Trình độ
Thái độ
Kinh nghiệm
Mục đich

Kỹ năng
Ngân sách
Trang thiết
bị
Mục tiêu

Ngư
ời

Nhà
trườn

Động cơ học
tập
Hoàn cảnh
Hợp tác

Đánh giá đầu
Sản
phẩm
đầu

Đánh giá chung
Đánh giá lại đầu

Hình 2: Đánh giá quá trình trong dạy học TACN (theo Gimenez (1996))

II. Kết luận

Việc đánh giá dạy học TACN cần theo đúng bản chất của nó. Nghĩa là việc

đánh giá các khóa học hay học phần TACN nên bám sát và đáp ứng nhu cầu cụ thể,
thực tế của người học. Việc đánh giá người học theo một tiến trình gồm nhiều bước và
liên quan nhiều yếu tố sẽ giúp cho người dạy lẫn người học chủ động, có trách nhiệm
hơn, đồng thời cũng giúp cho nhà trường quan tâm hơn về nhu cầu của thầy và trò.
Điều quan trọng hơn cả là sẽ giúp cho các em giao tiếp hiệu quả hơn trong mơi trường
sử dụng Tiếng Anh chun ngành của mình.

66


Tài liệu tham khảo

1. Douglas, D (2013). ESP and Assessment. In B, Paltridge, & S, Starfield (Eds),
The Handbook of English for Specific Purposes. Wiley-Blackwell.
2. Douglas, D (2000). Assessing Languages for Specific Purposes. Cambridge
University Press.
3. Dudley-Evans, T & St. John, M (1998). Developments in English for Specific
Purposes. Cambridge University Press.
4. Gimenez, J (1996). Process Assessment in ESP: Input, Throughput and Output.
English for Specific Purposes, 15 (3), 233-241.
5. Hughes, A. (2003). Testing for language teachers. Cambridge University Press.
6. Tratnik, A (2008). Key Issues in Testing English for Specific Purposes. Scripta
Manent, 4 (1), 3-13.

67