Tài liệu Luận văn - Hoàn thiện công tác hạch toán nguyên vật liệu với việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu tại công ty truyền tải điện I ppt

Luận văn
Hồn thiện cơng tác hạch tốn
ngun vật liệu với việc nâng cao
hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại
Công ty Truyền tải điện I


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

MỤC LỤC
TRANG

8

LỜI MỞ ĐẦU

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN
NGUYÊN VẬT LIỆU TRONG DOANH NGHIỆP SX.

10

I . SỰ CẦN THIẾT PHẢI TỔ CHỨC CƠNG TÁC KẾ TỐN NGUN VẬT
LIỆU TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT

1.1. Nguyên vật liệu và vai trò của nguyên vật liệu trong sản xuất kinh
doanh của Doanh nghiệp.

10

1.1.1. Nguyên vật liệu và đặc điểm nguyên vật liệu.
10

1.1.2. Vai trò của nguyên vật liệu trong sản xuất kinh doanh.
1.2. Yêu cầu quản lý vật liệu.

10
11

1.3. Nhiệm vụ của kế toán nguyên vật liệu.

12

II. PHÂN LỌAI VẬT LIỆU VÀ ĐÁNH GIÁ NGUYÊN VẬT LIỆU.

13

2.1. Phân loại nguyên vật liệu.

13

2.2. Đánh giá nguyên vật liệu.

14

III. NỘI DUNG KẾ TOÁN NGUYÊN VẬT LIỆU TRONG DOANH NGHIỆP

18

SẢN XUẤT.

3.1. Kế toán chi tiết nguyên vật liệu

18

3.2. Kế toán tổng hợp nguyên vật liệu theo phương pháp kiểm kê
thường xuyên

18

3.2.1. Kế toán nhập

18

3.2.2. Kế toán xuất

18

3.3. Kế toán tổng hợp nguyên vật liệu theo phương pháp kiểm kê
định kỳ.

20

IV. HỆ THỐNG SỔ KẾ TOÁN NGUYÊN VẬT LIỆU SỬ DỤNG

24

2


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TỐN NGUN VẬT LIỆU

TẠI CƠNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN I
39
I. ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA CÔNG TY.

39

1.1. Quá trình hình thành và phát triển.

39

1.2. Nhiệm vụ sản xuất.

40

1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy và công tác hạch toán kế toán.

41

1.3.1. Tổ chức bộ máy kế tốn.

41

1.3.2. Tình hình tổ chức sổ kế tốn.

43

II. THỰC TRẠNG CƠNG TÁC KẾ TỐN NGUN VẬT LIỆU

45

TẠI CƠNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN I.

2.1. Đặc điểm nguyên vật liệu.

45

2.2. Phân loại nguyên vật liệu.

46

2.3. Đánh giá nguyên vật liệu.

47

2.3.1 Đối với nguyên vật liệu nhập kho.

47

2.3.2. Đối với nguyên vật liệu xuất kho.

48

2.4. Kế toán chi tiết nguyên vật liệu tại Công ty truyền tải điện I.
2.4.1. Các chứng từ sử dụng và qui trình luân chuyển chứng từ

49

khi nhập kho nguyên vật liệu.

51

2.4.2. Các chứng từ sử dụng và qui trình luân chuyển chứng từ
khi xuất kho nguyên vật liệu.

56

2.4.3. Nội dung phương pháp kế toán chi tiết nguyên vật liệu
(phương pháp thẻ song song)

56

2.4.5. Kế toán tổng hợp nguyên vật liệu tại Công ty Truyền tải điện I

64

2.4.5.1. Kế toán tổng hợp nhập nguyên vật liệu
2.4.5.2 Kế toán tổng hợp xuất ngun vật liệu
CHƯƠNG III: HỒN THIỆN CƠNG TÁC KẾ TỐN NGUN VẬT LIỆU
TẠI CƠNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN I
81
I. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CƠNG TÁC KẾ TỐN NGUN VẬT LIỆU
TẠI CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN I.

81

1.1. Ưu điểm.

81

1.2. Tồn tại.

81

II. MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT NHẰM GÓP PHẦN HỒN THIỆN CƠNG
TÁC KẾ TỐN NGUN VẬT LIỆU TẠI CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN I. 82

Ý kiến 1. Lập dự phòng giảm giá nguyên vật liệu tồn kho
3

93


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

Ý kiến 2. Mở tài khoản 151 – Hàng mua đi đường

93

Ý kiến 3. Tổ chức thanh toán khoản tiền tạm ứng mua vật liệu

93

Ý kiến 4. Lập bảng phân bổ nguyên vật liệu

93

Ý kiến 5. Mở thêm Tài khoản 336 (3) – Phải trả nội bộ và
Tài khoản 136 (3) – Phải thu nội bộ

93

Ý kiến 6. Mở nhật ký đặc biệt: Nhật ký mua hàng

93

Ý kiến 7. Xây dựng định mức dự trữ

93

Ý kiến 8. Sử dụng phần mềm quản lý vật tư tồn Cơng ty có nối mạng
và chia quyền truy cập sử dụng

93

KẾT LUẬN.

93

HỆ THỐNG CÁC SƠ ĐỒ

93

HỆ THỐNG CÁC BẢNG

93

TÀI LIỆU THAM KHẢO

93

DANH MỤC CÁC BẢNG:
4


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

Bảng 2.1: Một số chỉ tiêu trong những năm 2001-2002-2003
của Công ty Truyền tải điện 1.
Bảng 2.2: Danh điểm bộ mã vật tư
Bảng 2.3: Biên bản kiểm nghiệm cáp
Bảng 2.4: Hoá đơn (GTGT)
Bảng 2.5: Phiếu nhập kho
Bảng 2.6: Bảng kê tổng hợp nhập vật tư
Bảng 2.7: Phiếu xuất kho
Bảng 2.8: Thẻ kho
Bảng 2.9: Bảng kê tổng hợp xuất vật tư
Bảng 2.10: Báo cáo nhập, xuất, tồn vật tư
Bảng 2.11: Sổ chi tiết nguyên vật liệu
Bảng 2.12: Sổ theo dõi chi tiết tài khoản 331 - Thanh toán với
người bán.
Bảng 2.13: Sổ nhật ký chung
Bảng 2.14: Sổ cái tài khoản 152
Bảng 2.15: Sổ cái tài khoản 331
Bảng 3.1: Bảng phân bổ vật tư sử dụng
Bảng 3.2: Sổ nhật ký mua hàng

5


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Khái quát trình tự ghi chép theo phương pháp thẻ song
song
Sơ đồ 1.2: Khái quát trình tự ghi chép theo phương pháp sổ đối chiếu
luân chuyển
Sơ đồ 1.3: Khái quát trình tự ghi chép theo phương pháp sổ số dư
Sơ đồ 1.4: Hạch toán tổng quát nguyên vật liệu theo phương pháp kê
khai thường xuyên
Sơ đồ 1.5: Hạch toán tổng quát nguyên vật liệu theo phương pháp
kiểm kê định kỳ
Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy kế tốn tại Cơng ty Truyền tải điện 1
Sơ đồ 2.2: Khái quát trình tự ghi sổ theo hình thức nhật ký chung tại
Cơng ty Truyền tải điện 1
Sơ đồ 2.3: Hạch toán chi tiết nguyên vật liệu theo phương pháp thẻ
song song tại Công ty Truyền tải điện 1

6


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

LỜI MỞ ĐẦU
Chuyển sang kinh doanh trong cơ chế thị trường và thực hiện hạch toán
độc lập, mối quan tâm hàng đầu của các doanh nghiệp là thực hiện bảo toàn
và phát triển vốn kinh doanh với mục đích cuối cùng là lợi nhuận. Để đạt mục
đích này thì các doanh nghiệp phải áp dụng đồng thời nhiều biện pháp và một
trong những biện pháp quan trọng đối với doanh nghiệp đó là: sản phẩm sản
xuất ra phải có chất lượng cao và giá thành hạ, tức là chi phí để sản xuất ra
sản phẩm phải tiết kiệm hợp lý và có kế hoạch .

Vật liệu là một trong ba yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất vật chất.
Chi phí nguyên vật liệu chiếm một tỷ trọng lớn trong tổng số chi phí sản xuất
của doanh nghiệp. Trong khi đó, nguyên vật liệu thường đa dạng, phức tạp
nên các doanh nghiệp cần phải tổ chức tốt công tác quản lý nguyên vật liệu.
Tổ chức công tác kế toán vật liệu là điều kiện quan trọng không thể
thiếu được để quản lý vật liệu, thúc đẩy việc cung cấp đầy đủ kịp thời, đồng
bộ những vật liệu cần thiết cho sản xuất, dự trữ và sử dụng vật liệu hợp lý, tiết
kiệm, ngăn ngừa các hiện tượng hư hao, mất mát và lãng phí vật liệu trong tất
cả các khâu của quá trình sản xuất kinh doanh.
Sau một thời gian thực tập tại Công ty Truyền tải điện I, đi sâu tìm hiểu
thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty. Nhận thấy tầm quan
trọng của cơng tác kế tốn ngun vật liệu, và ảnh hưởng của chi phí nguyên
vật liệu đến hiệu quả sử dụng vốn lưu động.
Trên cơ sở những kiến thức có được từ học tập, nghiên cứu, cùng với sự
hướng dẫn, giúp đỡ nhiệt tình của Tiến sỹ Nguyễn Thị Lời, giảng viên Khoa
Kế toán - Đại học Kinh tế quốc dân và các anh chị cán bộ kế toán của Công ty
Truyền tải điện I tôi đã viết luận văn tốt nghiệp với đề tài: “Hồn thiện cơng
tác hạch toán nguyên vật liệu với việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu
động tại Công ty Truyền tải điện I ”.

7


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

Luận văn được bố cục như sau:
Chương I: Cơ sở lý luận về tổ chức hạch toán nguyên vật liệu với
việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại doanh nghiệp sản xuất.
Chương II: Thực trạng tổ chức hạch toán nguyên vật liệu và việc
nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Công ty Truyền tải điện I.

Chương III: Một số kiến nghị nhằm hồn thiện cơng tác hạch tốn
ngun vật liệu tại Công ty truyền tải điện I.

8


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

CHƯƠNG 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC CƠNG TÁC KẾ
TỐN NGUN VẬT LIỆU Ở DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT
I. Sự cần thiết phải tổ chức kế toán nguyên vật liệu ở doanh nghiệp sản
xuất:
1.1. Khái niệm, đặc điểm của nguyên vật liệu
1.1.1. Khái niệm:
Nguyên vật liệu là đối tượng lao động đã được thay đổi do lao động có
ích tác động vào nó. Ngun vật liệu là đối tượng lao động nhưng không phải
bất cứ một đối tượng lao động nào cũng là nguyên vật liệu mà chỉ trong điều
kiện đối tượng lao động mà do lao động làm ra thì mới hình thành nguyên vật
liệu.
Nguyên vật liệu là một trong ba yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất
kinh doanh giá trị nguyên vật liệu tiêu hao trong quá trình sản xuất kinh doanh
tạo nên giá trị của sản phẩm dịch vụ tuỳ thuộc vào từng loại hình doanh
nghiệp. Đối với các doanh nghiệp sản xuất thì giá trị nguyên vật liệu chiếm tỷ
trọng lớn và chủ yếu trong giá trị sản phẩm.
1.1.2. Đặc điểm của nguyên vật liệu:
Về mặt hiện vật: Trong quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm, nguyên vật
liệu chỉ tham gia vào 1 chu kỳ sản xuất kinh doanh và khi tham gia vào quá
trình sản xuất nguyên vật liệu được tiêu dùng toàn bộ.

Về mặt giá trị: Giá trị của nguyên vật liệu chuyển dịch toàn bộ một lần
vào giá trị sản phẩm mới được tạo ra.
1.2. Vị trí của ngun vật liệu trong sản xuất.
Q trình sản xuất là sự kết hợp của ba yếu tố: Sức lao động, tư liệu lao
động và đối tượng lao động. Đối tượng lao động (Chủ yếu là nguyên vật liệu)

9


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

một trong ba yếu tố cơ bản khơng thể thiếu được trong q trình sản xuất, là
cơ sở vật chất để hình thành nên sản phẩm.
Việc cung cấp nguyên vật liệu có đầy đủ kịp thời hay không sẽ ảnh
hưởng rất lớn đến kế hoạch sản xuất của doanh nghiệp. Sản xuất sẽ không thể
tiến hành được nếu như khơng có ngun vật liệu. Nhưng khi đã có ngun
vật liệu rồi thì sản xuất có thuận lợi hay khơng lại phụ thuộc chất lượng
ngun vật liệu. Ngồi ra, việc tuân thủ các biện pháp kỹ thuật trong việc tạo
ra sản phẩm cần phải hết sức chú ý đến chất lượng sản phẩm. Đó là yêu cầu
quan trọng mà các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phải quan tâm trong nền
kinh tế thị trường. Nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn trong tồn bộ chi phí để
tạo ra sản phẩm, cho nên việc kiểm tra chi phí nguyên vật liệu có ý nghĩa quan
trọng tác động tới giá thành của sản phẩm và chất lượng sản phẩm, giá thành
sản phẩm là mối quan tâm hàng đầu của doanh nghiệp sản xuất.
Sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế thị trường phải lấy thu nhập bù
đắp chi phí và có lãi thì doanh nghiệp phải quan tâm đến vấn đề hạ giá thành
sản phẩm. Vì vậy, việc phấn đấu hạ giá thành sản phẩm cũng đồng nghĩa với
việc giảm chi phí nguyên vật liệu một cách hợp lý. Như vậy, nguyên vật liệu
có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển và sống còn của doanh nghiệp.
Mặt khác, xét về vốn thì nguyên vật liệu là thành phần quan trọng của

vốn lưu động trong doanh nghiệp đặc biệt là vốn dự trữ. Để nâng cao hiệu quả
sử dụng đồng vốn cần phải tăng tốc độ luân chuyển vốn lưu động và điều đó
khơng thể tách rời việc dự trữ và sử dụng hợp lý nguyên vật liệu một cách tiết
kiệm.
1.3. Phân loại và yêu cầu quản lý nguyên vật liệu:
1.3.1. Phân loại
a. Căn cứ vai trò và tác dụng của nguyên vật liệu trong sản xuất,
nguyên vật liệu được chia thành các loại sau:
* Nguyên liệu, vật liệu chính: Là những ngun vật liệu sau q trình
gia cơng chế biến sẽ thành thực thể vật chất chủ yếu của sản phẩm (Bông cho
10


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

nhà máy dệt, xi măng, sắt thép cho các cơng trình xây dựng cơ bản...). Ngồi
ra, thuộc ngun vật liệu chính cịn bao gồm cả bán thành phẩm mua ngoài để
tiếp tục chế biến.
* Vật liệu phụ: Là những vật liệu chỉ có tác dụng phụ trợ trong sản
xuất, được sử dụng kết hợp với vật liệu chính để làm thay đổi màu sắc, hình
dáng, phục vụ hoạt động của các tư liệu hay phục vụ cho lao động của công
nhân viên chức (Dầu nhờn, hồ keo, thuốc nhuộm, thuốc tẩy, xà phòng, giẻ
lau...).
* Nhiên liệu, năng lượng: Là những thứ dùng để cung cấp nhiệt lượng
trong quá trình sản xuất kinh doanh như than, củi, xăng dầu, hơi đốt khí đốt...
* Phụ tùng thay thế: Là những chi tiết, phụ tùng dùng để sửa chữa và
thay thế cho máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển.
* Vật liệu và thiết bị xây dựng: Cơ bản bao gồm các loại và thiết bị
(Cẩu lắp, không cẩu lắp, vật kết cấu, cơng cụ, khí cụ...) mà các doanh nghiệp
mua nhằm đầu tư cho xây dựng cơ bản.

Theo cách phân loại này giúp cho doanh nghiệp nắm bắt được nội dung
kinh tế cùng chức năng của từng loại nguyên vật liệu và từ đó có phương
hướng và biện pháp quản lý thích hợp đối với từng loại nguyên vật liệu.
b. Phân loại nguyên vật liệu theo nguồn hình thành
* Nguồn từ bên ngoài nhập vào: Chủ yếu là mua ngoài, liên doanh,
tặng, biếu.
* Nguồn tự sản xuất:
Cách phân loại này có tác dụng làm căn cứ để doanh nghiệp xây dựng
kế hoạch mua và dự trữ nguyên vật liệu làm cơ sở xác định giá vốn thực tế của
nguyên vật liệu.
1.3.2. Yêu cầu quản lý nguyên vật liệu
Nền kinh tế quốc dân ngày càng phát triển khối lượng sản xuất cơng
nghiệp địi hỏi ngày càng nhiều chủng loại ngun vật liệu. Đối với nước ta,
nguyên vật liệu trong nước còn chưa đáp ứng được cho nhu cầu sản xuất, một
11


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

số loại nguyên vật liệu còn phải nhập của nước ngồi. Do đó, việc quản lý
ngun vật liệu phải hết sức tiết kiệm, chống lãng phí, đúng quy trình cơng
nghệ nhằm tạo ra sản phẩm tốt và có hiệu quả.
Muốn quản lý tốt nguyên vật liệu ta phải quản lý tốt trên các khâu: Thu
mua, bảo quản, dự trữ và sử dụng.
* ở khâu thu mua: Phải tổ chức quản lý quá trình thu mua nguyên vật
liệu sao cho đủ về số lượng, đúng chủng loại, tốt về chất lượng, giá cả hợp lý,
nhằm hạ thấp chi phí ngun vật liệu đưa vào sản xuất, góp phần quan trọng
trong việc hạ giá thành sản phẩm.
* ở khâu bảo quản: Phải bảo đảm theo đúng chế độ quy định tổ chức hệ
thống kho hợp lý, để nguyên vật liệu khơng thất thốt, hư hỏng kém phẩm

chất, ảnh hưởng đến chất liệu sản phẩm.
* ở khâu dự trữ: Phải tạo điều kiện cho quá trình sản xuất được tiến
hành liên tục, cần quan tâm quản lý tốt khâu dự trữ. Phải dự trữ nguyên vật
liệu đúng mức tối đa, tối thiểu để không gây ứ đọng hoặc gây gián đoạn trong
sản xuất.
* ở khâu sử dụng: Do chi phí nguyên vật liệu chiếm một tỷ trọng lớn
trong chi phí sản xuất vì vậy cần sử dụng nguyên vật liệu đúng mức tiêu hao,
đúng chủng loại, phát huy cao nhất hiệu quả sử dụng nguyên vật liệu, nâng
cao chất lượng sản phẩm, hạ thấp chi phí nguyên vật liệu trong giá thành sản
phẩm.
Do đó, cơng tác quản lý ngun vật liệu là rất quan trọng nhưng trên
thực tế có những doanh nghiệp vẫn để thất thoát một lượng nguyên vật liệu
khá lớn do không quản lý tốt nguyên vật liệu ở các khâu, khơng xác định mức
tiêu hao hoặc có xu hướng thực hiện khơng đúng. Chính vì thế cho nên luôn
luôn phải cải tiến công tác quản lý nguyên vật liệu cho phù hợp với thực tế.
1.4. Nguyên tắc đánh giá và cách đánh giá nguyên vật liệu
1.4.1. Nguyên tắc đánh giá nguyên vật liệu

12


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

Đánh giá nguyên vật liệu là thước đo tiền tệ để biểu hiện giá trị của
nguyên vật liệu theo những nguyên tắc nhất định đảm bảo yêu cầu trung thực
khách quan.
Theo chuẩn mực 02, kế toán nhập - xuất - tồn kho nguyên vật liệu phải
phản ánh theo giá gốc (giá thực tế), có nghĩa là khi nhập kho phải tính tốn và
phản ánh theo giá thực tế, khi xuất kho cũng phải xác định giá thực tế xuất
kho theo phương pháp quy định. Song do đặc điểm của nguyên vật liệu có

nhiều loại, nhiều thứ thường xuyên biến động trong quá trình sản xuất kinh
doanh và yêu cầu của công tác quản trị nguyên vật liệu phục vụ kịp thời cho
việc cung cấp hàng ngày, tình hình biến động và số hiện có của ngun vật
liệu nên trong cơng tác kế tốn quản trị ngun vật liệu cịn có thể đánh giá
theo giá hạch tốn tuỳ thuộc vào yêu cầu quản lý của từng doanh nghiệp. Song
dù đánh giá theo giá hạch toán, kế toán vẫn phải đảm bảo việc phản ánh tình
hình nhập - xuất nguyên vật liệu trên các tài khoản, sổ kế toán tổng hợp theo
giá thực tế.
1.4.2. Các cách đánh giá nguyên vật liệu
* Đối với nguyên vật liệu mua ngoài:
Giá thực tế nhập kho = giá mua + chi phí mua + thuế nhập khẩu (Nếu
có) + thuế VAT - các khoản giảm trừ.
* Đối với nguyên vật liệu tự gia công chế biến:
Giá thực tế nhập kho = giá thành sản xuất nguyên vật liệu
* Đối với nguyên vật liệu th ngồi gia cơng chế biến:
Giá thực tế nhập kho = chi phí nguyên vật liệu + Chi phí gia cơng + Chi
phí vận chuyển.
* Đối với ngun vật liệu nhận đóng góp từ đơn vị, tổ chức, cá
nhân tham gia liên doanh:
Giá trị thực tế = Giá thoả thuận do các bên xác định + Chi phí tiếp nhận
(Nếu có)

13


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

* Phế liệu thu hồi nhập kho: Giá trị thực tế nhập kho là giá ước tính
thực tế có thể sử dụng được hay giá trị thu hồi tối thiểu.
1.4.3. Phương pháp tính giá nguyên vật liệu xuất kho;

a) Phương pháp bình quân gia quyền:
Theo phương pháp này, gía trị của từng loại hàng tồn kho được tính
theo giá trị trung bình của từng loại hàng tồn kho tương tự đầu kỳ và giá trị
từng loại hàng tồn kho được mua hoặc sản xuất trong kỳ. Giá trị trung bình có
thể tính theo kỳ hoặc mỗi khi nhập một lơ hàng về, phụ thuộc vào tình hình
của doanh nghiệp.
Công thức: Giá thực tế NVL xuất kho = Số lượng NVL xuất kho x Đơn
giá thực tế bình quân của NVL.
Đơn giá NVL thực tế bình quân =

Giá tị thực tế NVL tồn đầu kỳ và nhập
trong kỳ
Số lượng NVL tồn đầu kỳ và nhập
trong kỳ

b) Tính theo phương pháp nhập trước, xuất trước:
Theo phương pháp này, trị giá hàng xuất kho được tính theo giá của lơ
hàng nhập kho ở thời điểm đầu kỳ hoặc gần đầu kỳ, giá trị của hàng tồn kho
được tính theo giá của hàng nhập kho ở thời điểm cuối kỳ hoặc gần cuối kỳ
còn tồn kho. Phương pháp này áp dụng dựa trên giả định là hàng tồn kho được
mua trước hoặc sản xuất trước thì được xuất trước, và hàng tồn kho còn lại
cuối kỳ là hàng tồn kho được mua hoặc sản xuất gần thời điểm cuối kỳ.
c) Tính theo phương pháp nhập sau, xuất trước:
Theo phương pháp này, giá trị hàng xuất kho được tính theo giá của lô
hàng nhập sau hoặc gần sau cùng, giá trị của hàng tồn kho được tính theo giá
của hàng nhập kho đầu kỳ hoặc gần đầu kỳ còn tồn kho. Phương pháp này áp
dụng dựa trên giả định là hàng tồn kho được mua sau hoặc sản xuất sau thì

14

CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

được xuất trước, và hàng tồn kho còn lại cuối kỳ là hàng tồn kho được mua
hoặc sản xuất trước đó.
d) Tính theo giá thực tế đích danh:
Theo phương pháp này, căn cứ vào số lượng xuất kho và đơn giá nhập
kho của lô nguyên vật liệu xuất kho để tính. Phương pháp này được áp dụng
đối với doanh nghiệp có ít loại mặt hàng hoặc mặt hàng ổn định và nhận diện
được.
1.5. Nội dung tổ chức cơng tác kế tốn ngun vật liệu
1.5.1. Chứng từ kế tốn
Q trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp liên quan
đến việc nhập xuất nguyên vật liệu phải được lập chứng từ kế toán một cách
kịp thời, đầy đủ, chính xác theo đúng chế độ ghi chép ban đầu về nguyên vật
liệu đã được Nhà nước ban hành theo quyết định 1141 TC/QĐ/CĐKT ngày
01/11/1995 và các văn bản khác của Bộ Tài chính.
Chứng từ dùng để hạch tốn vật liệu là cơ sở để ghi chép vào thẻ kho và
các sổ kế toán liên quan đồng thời là căn cứ để kiểm tra tình hình biến động
của nguyên vật liệu. Chứng từ được lập trên cơ sở kiểm nhận nguyên vật liệu
hoặc là kiểm nhận kết hợp với đối chiếu (tuỳ theo nguồn nhập) và trên cơ sở
xuất kho nguyên vật liệu. Nội dung của chứng từ phải phản ánh được những
chỉ tiêu cơ bản như tên, quy cách của nguyên vật liệu, số lượng nguyên vật
liệu nhập hoặc xuất, vì lý do nhập hoặc xuất kho.
Theo chế độ hiện hành kế toán nguyên vật liệu sử dụng các chứng từ
chủ yếu sau:
- Phiếu nhập kho nguyên vật liệu (Mẫu 01-VT)
- Phiếu xuất kho vật tư (Mẫu 02-VT)
- Phiếu nhập kho kiêm vận chuyển nội bộ (Mẫu 03-VT)
- Biên bản kiểm kê vật tư, sản phẩm hàng hóa (Mẫu 08-VT)

- Hóa đơn (GTGT) (Mẫu 01-GTGT)
- Hóa đơn cước vận chuyển (Mẫu 03-BH)
15


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

Ngoài các chứng từ bắt buộc sử dụng thống nhất theo quy định của Nhà
nước các doanh nghiệp có thể sử dụng thêm các chứng từ kế toán hướng dẫn
như : Phiếu xuất nguyên vật liệu theo hạn mức (Mẫu 04-VT); biên bản kiểm
nghiệm nguyên vật liệu (Mẫu 05-VT); Phiếu báo nguyên vật liệu còn lại cuối
kỳ (Mẫu 07-VT) và các chứng từ khác tùy thuộc vào đặc điểm, tình hình cụ
thể của từng doanh nghiệp.
1.5.2. Sổ chi tiết nguyên vật liệu:
Để kế toán chi tiết nguyên vật liệu tuỳ thuộc vào phương pháp hạch
toán chi tiết áp dụng trong doanh nghiệp mà sử dụng các sổ (thẻ) kế toán chi
tiết sau:
- Sổ (thẻ) kho
- Sổ (thẻ) kế toán chi tiết nguyên vật liệu
- Sổ đối chiếu luân chuyển
- Sổ số dư
Sổ (thẻ) kho (Mẫu 06-VT) được sử dụng để theo dõi số lượng nhập xuất
tồn kho của từng thứ nguyên vật liệu theo từng kho. Thẻ kho do phịng kế tốn
lập và ghi chi tiết: tên, nhãn hiệu, quy cách, đơn vị tính, mã số nguyên vật
liệu. Sau đó giao cho thủ kho để ghi chép tình hình nhập - xuất - tồn hàng
ngày về mặt số lượng. Thẻ kho dùng để hạch toán ở kho khơng phân biệt hạch
tốn chi tiết ngun vật liệu theo phương pháp nào. Cịn sổ (Thẻ) kế tốn chi
tiết, sổ đối chiếu luân chuyển, sổ số dư được sử dụng để hạch toán từng hàng
nhập - xuất - tồn nguyên vật liệu về mặt giá trị hoặc cả lượng và giá trị phụ
thuộc vào phương pháp hạch toán chi tiết áp dụng trong doanh nghiệp.

Ngồi các sổ kế tốn chi tiết nêu trên, cịn có thể sử dụng các bảng kê
nhập - xuất, các bảng luỹ kế tổng hợp nhập xuất tồn, kho nguyên vật liệu phục
vụ cho việc ghi sổ kế tốn chi tiết được đơn giản, nhanh chóng, kịp thời.
1.6. Các phương pháp hạch toán chi tiết nguyên vật liệu

16


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

Hạch toán chi tiết NVL là việc hạch tốn kết hợp giữa thủ kho và phịng
kế tốn nhằm mục đích theo dõi tình hình nhập, xuất, tồn kho của từng danh
điểm NVL cả về số lượng, chất lượng và giá trị.
Kế toán chi tiết ở kho do thủ kho tiến hành, thủ kho phải có trách nhiệm
bảo quản nguyên vật liệu tại kho, thực hiện việc nhập, xuất nguyên vật liệu
trên cơ sở chứng từ hợp lệ. Thủ kho phải ghi chép vào thẻ kho và các sổ có
liên quan đến tình hình nhập, xuất, tồn kho.
Ở phịng kế tốn thơng qua các chứng từ ban đầu để kiểm tra tính hợp lệ
và ghi chép vào sổ sách chi tiết và tổng hợp chủ yếu bằng chỉ tiêu giá trị để
phản ánh, giúp cho Giám đốc có thể kiểm tra tình hình nhập, xuất, dự trữ, bảo
quản nguyên vật liệu trong quá trình sản xuất.
Mỗi phương pháp đều có những ưu, nhược điểm và điều kiện áp dụng
khác nhau, do vậy mỗi doanh nghiệp có thể lựa chọn cho mình một phương
pháp thích hợp, thuận tiện cho q trình hạch tốn chi tiết, phục vụ tốt cho quá
trình sản xuất kinh doanh của đơn vị mình.
1.6.1. Phương pháp ghi thẻ song song
* Tại kho: Thủ kho dùng thẻ kho để phản ánh tình hình nhập - xuất tồn
nguyên vật liệu về mặt số lượng. Mỗi chứng từ ghi một dòng vào thẻ kho. Thẻ
được mở cho từng danh điểm nguyên vật liệu. Cuối tháng thủ kho phải tiến
hành tổng cộng số nhập, xuất, tính ra số tồn kho về mặt lượng theo từng danh

điểm nguyên vật liệu.
* Tại phịng kế tốn: Kế tốn ngun vật liệu sử dụng thẻ hay sổ chi
tiết nguyên vật liệu. Sổ chi tiết nguyên vật liệu kết cấu như thẻ kho nhưng
thêm cột đơn giá và phản ánh riêng theo số lượng, giá trị và cũng được phản
ánh theo từng danh điểm nguyên vật liệu.
Hàng ngày khi nhận được chứng từ nhập - xuất nguyên vật liệu ở kho,
kế toán kiểm tra và hoàn chỉnh chứng từ rồi ghi vào sổ (thẻ) chi tiết.
Định kỳ phải kiểm tra số liệu trên thẻ kho và sổ chi tiết. Cuối tháng tính
ra số tồn kho và đối chiếu số liệu với sổ kế toán tổng hợp.
17


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

Đối chiếu số liệu giữa sổ chi tiết vật liệu ở phịng kế tốn và thẻ kho của
thủ kho bằng cách thơng qua báo cáo tình hình biến động của nguyên vật liệu
do thủ kho gửi lên.
* Ưu, nhược điểm:
+ Ưu điểm: Việc ghi sổ thẻ đơn giản, rõ ràng, dễ kiểm tra đối chiếu số
liệu và phát hiện sai sót trong việc ghi chép, quản lý chặt chẽ tình hình biến
động và số hiện có của từng thứ nguyên vật liệu theo số lượng và giá trị.
+ Nhược điểm: Việc ghi chép giữa kho và kế tốn cịn trùng lặp về chỉ
tiêu số lượng, khối lượng cơng việc ghi chép q lớn. Cơng việc cịn dồn vào
cuối tháng nên hạn chế tính kịp thời của kế tốn và gây lãng phí về lao động.
Phương pháp ghi thẻ song song áp dụng thích hợp với những doanh
nghiệp có chủng loại ngun vật liệu ít, tình hình nhập - xuất nguyên vật liệu
phát sinh hàng ngày không nhiều, trình độ kế tốn và quản lý khơng cao.Sơ đồ
hạch toán chi tiết nguyên vật liệu theo phương pháp sổ song song.
Sơ đồ 1.1
Thẻ kho

Chứng từ
nhập

Chứng từ xuất
Sổ KT chi tiết vật liệu
Bảng tổng hợp N-X-T
vật liệu
Ghi chú:

Ghi hàng ngày
Đối chiếu, kiểm tra
Ghi cuối tháng

1.6.2. Phương pháp sổ đối chiếu luân chuyển:
* Tại kho: Giống phương pháp thẻ song song ở trên
* Tại phịng kế tốn: Khơng mở thẻ kế toán chi tiết mà mở sổ đối chiếu
luân chuyển để hạch toán số lượng và số tiền của từng thứ (Danh điểm)
nguyên vật liệu theo từng kho. Sổ này ghi mỗi tháng một lần vào cuối tháng
18


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

trên cơ sở tổng hợp các chứng từ nhập, xuất phát sinh trong tháng của từng
nguyên vật liệu, mỗi thứ chỉ ghi một dòng trong sổ. Cuối tháng đối chiếu số
lượng nguyên vật liệu trên sổ đối chiếu luân chuyển với thẻ kho, đối chiếu số
tiền với kế toán tổng hợp.
* Ưu, nhược điểm:
+ Ưu điểm: Giảm bớt đượt khối lượng ghi chép, chỉ tiến hành ghi một
lần vào cuối tháng.

+ Nhược điểm: Việc ghi chép còn trùng lặp về số lượng. Cơng việc kế
tốn dồn vào cuối tháng, việc kiểm tra đối chiếu trong tháng giữa kho và
phịng kế tốn khơng được thực hiện do trong tháng kế tốn khơng ghi sổ, hạn
chế cơng tác quản lý và tính giá thành sản phẩm.
Phương pháp này khơng được phổ biến, chỉ có những doanh nghiệp có
số lượng, chủng loại lớn mới áp dụng.
Sơ đồ 1.2
Sơ đồ hạch toán chi tiết nguyên vật liệu
Theo phương pháp sổ đối chiếu luân chuyển
Thẻ kho
(1)

(1)

Chứng từ nhập
(2)

Chứng từ xuất
(2)

Sổ đối chiếu
luân chuyển

(2)

(2)

(3)
Bản kê nhập
Ghi chú:

Bảng kê xuất
Ghi hàng ngày
Đối chiếu, kiểm tra
Ghi cuối tháng

1.6.3. Phương pháp ghi sổ số dư.

19


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

* Tại kho: Ngoài sử dụng thẻ kho để ghi chép sử dụng sổ số dư để ghi
chép số tồn kho cuối tháng của từng loại NVL theo chỉ tiêu số lượng. Cuối
tháng sổ số dư được chuyển cho thủ kho để ghi số lượng hàng tồn kho trên cơ
sở số liệu từ thẻ kho.
* Tại phòng kế toán: Định kỳ kế toán xuống kiểm tra và trực tiếp nhận
chứng từ nhập xuất kho, sau đó tiến hành tổng hợp số liệu theo chỉ tiêu giá trị
của NVL nhập xuất theo từng nhóm NVL để ghi vào bảng kê nhập xuất, tiếp
đó ghi vào bảng kê luỹ kế nhập xuất, đến cuối tháng ghi vào phần nhập xuất
tồn của bảng kê tổng hợp. Đồng thời cuối tháng khi nhận sổ số dư từ thủ kho,
kế tốn tính giá trị của NVL tồn kho để ghi vào sổ số dư, cột thành tiền số liệu
này phải khớp với tồn kho cuối tháng trên bảng tổng hợp nhập xuất tồn kho
cuối kỳ.
* Ưu, nhược điểm:
+ Ưu điểm: Giảm bớt được khối lượng ghi chép, kiểm tra đổi chiếu tiến hành
định kỳ nên bảo đảm tính chính xác, cơng việc dàn đều trong tháng.
+ Nhược điểm: Do phịng kế tốn chỉ theo dõi chỉ tiêu giá trị vì vậy khi
nắm bắt tình hình nhập xuất tồn của thứ nguyên vật liệu nào thì phải xem trên

thẻ kho, khi kiểm tra đối chiếu số liệu giữa sổ số dư và bảng kê khá phức tạp
nếu xảy ra sự chênh lệch.
Phương pháp này thường sử dụng cho các doanh nghiệp có nhiều chủng
loại VNL hay kinh doanh nhiềm mặt hàng, tình hình nhập xuất NVL xảy ra
thường xuyên.
Sơ đồ 1.3
Sơ đồ kế toán chi tiết NVL theo phương pháp ghi sổ số dư
Thẻ kho
Chứng từ nhập
Bảng kê nhập

Chứng từ xuất
Sổ số dư
20

Bảng kê xuất


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

Bảng luỹ kế nhập

Bảng luỹ kế
xuất
Bảng tổng hợp
nhập xuất tồn

Ghi chú:

Ghi hàng ngày

Đối chiếu, kiểm tra
Ghi cuối tháng

1.7. Kế toán tổng hợp nguyên vật liệu trong DN sản xuất:
Nguyên vật liệu (NVL) là tài sản lưu động thuộc nhóm hàng tồn kho
của DN. Việc mở các tài khoản tổng hợp ghi chép sổ kế toán cũng như việc
xác định giá trị hàng tồn kho, giá trị hàng xuất kho hoặc xuất dùng tuỳ thuộc
vào việc kế toán hàng tồn kho theo phương pháp nào.
1.7.1. Kế toán tổng hợp nguyên vật iệu theo phương pháp kê khai thường
xuyên:
Theo phương pháp kê khai thường xuyên kế toán phải theo dõi một
cách thường xun liên tục có hệ thống tình hình nhập, xuất, tồn kho ngun
vật liệu nói riêng và các loại hàng tồn kho nói chung. Như vậy việc xác định
giá trị NVL xuất dùng căn cứ trực tiếp vào các chứng từ xuất kho, xác định
giá trị NVL tồn kho phải dựa trên chứng từ nhập xuất trong kỳ. áp dụng
phương pháp này, kế tốn có thể xác định giá trị NVL tồn kho tại mọi thời
điểm trong kỳ.
1.7.1.1. Tài khoản kế toán sử dụng
- Tài khoản 152: “Nguyên liệu, vật liệu”

21


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

Tài khoản này dùng để phán ánh giá trị hiện có và tình hình biến động
về các loại nguyên, vật liệu của doanh nghiệp theo giá trị vốn thực tế (Có thể
mở chi tiết cho từng loại, nhóm thứ vật liệu).
Tuỳ theo yêu cầu quản lý của từng loại doanh nghiệp TK 152 có thể mở
các tài khoản cấp 2 chi tiết như sau:

Tài khoản 1521: Nguyên vật liệu chính
Tài khoản 1522: Vật liệu phụ
Tài khoản 1523: Nhiên liệu
Tài khoản 1524: Phụ tùng thay thế
Tài khoản 1525: Thiết bị xây dựng cơ bản
Tài khoản 1528: Vật liệu khác
- Tài k hoản 331 “Phải trả cho người bán”
Tài khoản này dùng để phán ánh quan hệ thanh toán giữa doanh nghiệp
với người bán, người nhận thầy về các khoản nguyên vật liệu theo hợp đồng
kinh tế đã ký kết.
Tài khoản 331 được mở theo dõi cho từng đối tượng cụ thể: Từng người
bán, từng người nhận thầu.
Khi lập bảng cân đối kế toán số dư chi tiết bên nợ được ghi vào chi tiết
trả trước cho người bán (mã số 132): số dư chi tiết bên có được ghi vào chi
tiêu phải trả cho người bán (mã số 313).
- Tài khoản 151: “Hàng mua đang đi đường”
Tài khoản này dùng để phản ánh trị giá các loại nguyên vật liệu mua
ngoài mà DN đã mua đã chấp nhận thanh toán và thuộc quyền sở hữu của
doanh nghiệp nhưng chưa về nhập kho của doanh nghiệp, còn đang đi lên
đường vận chuyển ở bến cảng, bến bãi hoặc đã về đến doanh nghiệp nhưng
đang chờ kiểm nhận nhập kho hoặc hàng đi đường tháng trước tháng này nhập
kho.
- Tài khoản 133: “Thuế VAT được khấu trừ”

22


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

Tài khoản này dùng để phản ánh số thuế giá trị gia tăng đầu vào được

khấu trừ đã khấu trừ và còn được khấu trừ.
Tài khoản 133 có 2 tài khoản cấp 2
+ Tài khoản 1331: Thuế VAT được khấu trừ của hàng hoá dịch vụ
+ Tài khoản 1332: Thuế VAT được khấu trừ của tài sản cố định.
Ngồi các tài khoản trên, kế tốn cịn sử dụng các tài khoản liên quan
khác như TK 111, TK 112, TK 128, TK 141, TK222, TK 241, TK 621,
TK 622, TK 627, TK 642.
1.7.1.2. Kế toán tăng nguyên vật liệu
Các nghiệp vụ tăng NVL do từ nhiều nguồn khác nhau
a. Tăng do mua ngoài
- Trường hợp nguyên vật liệu và hoá đơn cùng về trong tháng
+ Theo phương pháp khấu trừ thuế
Nợ TK 152 (Chi tiết liên quan):

Theo giá mua thực tế

Nợ TK 1333: Thuế VAT được khấu trừ
Có TK liên quan (111, 141, 331)
+ Tính theo phương pháp trực tiếp:
Nợ TK 152: Tổng giá trị thanh tốn
Có TK liên quan (111, 141, 331): Tổng giá thanh toán
- Trường hợp ngun vật liệu đã về nhưng chưa có hố đơn, nguyên vật
liệu nhập kho theo giá tạm tính ghi:
Nợ TK 152... Theo giá tạm tính
Có TK liên quan (111, 112, 141, 331): Tổng giá thanh toán
Sang tháng sau khi hoá đơn về sẽ tiến hành điều chỉnh giá tạm tính theo
giá ghi trên hố đơn, cụ thể:
+ Nếu giá ghi trên hố đơn > giá tạm tính kế tốn ghi:
Nợ TK 152: Số chênh lệch
Nợ TK 133 (1331):

Thuế VAT được khấu trừ

Có TK 331, 111, 112

Số chênh lệch + thuế VAT
23


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

+ Nếu giá ghi trên hoá đơn < giá tạm tính (ghi bút tốn đỏ)
Nợ TK 152: Số chênh lệch (ghi đỏ)
Nợ TK 133 (1331) ghi đen bình thường
Có TK 331, 111, 112

Số chênh lệch

Trường hợp có hoá đơn nhưng cuối tháng vật liệu vẫn chưa về:
Nợ TK 151: Trị giá hàng mua thực tế
Nợ TK 133 (1331): Thuế VAT được khấu trừ
Có TK 331, 111, 112...
Sang tháng sau hàng về kế toán ghi:
Nợ TK 152 (chi tiết)

Nếu nhập kho

Nợ TK 621, 627

Nếu dùng cho sản phẩm phân xưởng

Có TK 151

Hàng đi đường cuối kỳ trước đã về

- Trường hợp chiết khấu, giảm giá hoặc nguyên vật liệu trả lại cho
người bán:
Nợ TK 111, 112, 331
Có TK 152: (chi tiết nguyên vật liệu)
Có TK 133 (1331): Thuế VAT của số đã trả hoặc được giảm giá
cuối kỳ
b. Nguyên vật liệu tăng do nhận vốn góp liên doanh của đơn vị khác.
Nợ TK 152 (chi tiết)
Có TK 411: Nguồn vốn kinh doanh
c. Nhận lại vốn góp liên doanh bằng nguyên vật liệu
Nợ TK 152 (chi tiết)
Có TK 128, 222
d. Có sự chênh lệch tăng lên do đánh giá lại nguyên vật liệu
Nợ TK 152
Có TK 412
e. Nhập kho ngun vật liệu do gia cơng chế biến hồn thành
Nợ TK 152 (chi tiết nguyên vật liệu)
24


CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP

Có TK 154: Nguyên vật liệu thuê gia công
f. Kiểm kê phát hiện thừa các loại nguyên vật liệu
Nợ TK 152

Có TK 338, 411
Nếu nhập khẩu nguyên vật liệu
Nợ TK 152
Có TK 333 (3333): Thuế nhập khẩu phải nộp
Có TK 111, 112, 331
Thuế giá trị gia tăng hàng nhập khẩu
Nợ TK 133 (1331)
Có TK 333 (33312) Thuế VAT hàng nhập khẩu
1.7.1.3. Kế toán giảm nguyên vật liệu
Nguyên vật liệu trong doanh nghiệp giảm chủ yếu do xuất sử dụng cho
sản xuất kinh doanh, phần cịn lại có thể xuất bán, xuất góp vốn liên doanh...
Mọi hạch tốn giảm nguyên vật liệu đều ghi giá thực tế ở bên có TK 152
a. Khi xuất nguyên vật liệu sử dụng trực tiếp cho chế tạo sản phẩm,
dịch vụ hoặc cho công tác quản lý doanh nghiệp phục vụ sản xuất kinh
doanh kế toán căn cứ vào giá thực tế xuất kho và phiếu xuất kho ghi:
Nợ TK 612: Dùng trực tiếp cho sản xuất, chế tạo sản phẩm
Nợ TK 627 (6272): Dùng cho phục vụ, quản lý ở phân xưởng
Nợ TK 641 (6412): Xuất phục vụ bán hàng
Nợ TK 642 (6422): Dùng cho quản lý chung của doanh nghiệp
Nợ TK 241 (2413, 2412): Dùng cho sửa chữa tài sản cố định, cho xây
dựng cơ bản.
Có TK 152 (chi tiết liên quan)
b. Xuất nguyên vật liệu để góp vốn liên doanh với đơn vị khác.
Căn cứ vào giá trị vốn của hội đồng liên doanh xác định và giá thực tế
xuất kho:
*Trị giá góp vốn lớn hơn giá thực tế:
25