Nghiên cứu giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo liên kết đối với các trường cao đẳng nghề áp dụng cho trường cao đẳng cơ khí luyện kim thái nguyên
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (817.14 KB, 101 trang )
BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT
NGUYỄN THỊ MAI HƯƠNG
NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO
LIÊN KẾT ĐỐI VỚI CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ - ÁP DỤNG
CHO TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ KHÍ LUYỆN KIM THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành : Kinh tế công nghiệp
Mã số: 60.31.09
LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. Từ Sỹ Sùa
Hà Nội - 2010
LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu riêng của tôi, nội dung, kết
quả số liệu tính tốn sử dụng trong luận văn là trung thực và chưa từng được
công bố ở bất kỳ nơi nào. Quá trình nghiên cứu và hướng phát triển của luận
văn dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Từ Sỹ Sùa.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
Nguyễn Thị Mai Hương
LỜI CẢM ƠN
Trong qua trình nghiên cứu và hồn thành luận văn cho phép tôi được
gửi lời cảm ơn trân trọng đến :
PGS.TS. Từ Sỹ Sùa người đã hướng dẫn khoa học của luận văn, giúp tơi hình
thành ý tưởng và các nội dung nghiên cứu để hoàn thành tốt luận văn.
Quý thầy cô Khoa Quản trị kinh doanh, Khoa sau đại học trường Đại học MỏĐịa chất - Hà nội đã tạo điều kiện giúp đỡ tơi hồn thành luận văn này.
Ban giám hiệu, các phòng ban chức năng trường Cao đẳng Cơ khí Luyện kim
- Thái nguyên và các trường đào tạo cao đẳng nghề trên địa bàn tỉnh Thái
nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong việc tìm hiểu thơng tin, tài liệu
để tơi có thể hoàn thành tốt luận văn trên.
Xin trân trọng cảm ơn !
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục sơ đồ, hình vẽ
MỞ ĐẦU .............................................................................................................................1
1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu...........................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ VÀ CHẤT LƯỢNG
ĐÀO TẠO NGHỀ..............................................................................................................5
1.1. Đào tạo nghề và chất lượng đào tạo nghề .............................................................5
1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nghề ...........................................8
1.2.1. Các yếu tố bên trong như:.......................................................................................8
1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng bên ngoài: ........................................................................12
1.3. Liên kết giữa nhà trường với doanh nghiệp trong đào tạo nghề....................13
1.3.1. Nội dung liên kết giữa trường và DN trong lĩnh vực đào tạo nghề .................13
1.3.2. Các hình thức liên kết đào tạo:.............................................................................18
1.3.3. Một số mơ hình liên kết giữa trường dạy nghề và doanh nghiệp .....................20
1.3.4. Đánh giá mối liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp trong việc nâng cao
chất lượng đào tạo nghề....................................................................................................21
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VỀ ĐÀO TẠO
NGHỀ VÀ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NGHỀ TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG
CƠ KHÍ LUYÊN KIM – THÁI NGUYÊN...............................................................26
2.1. Phân tích đánh giá thực trạng về đào tạo nghề ở Việt Nam............................26
2.1.1. Thực trạng quy mô đào tạo nghề ở Việt Nam.....................................................26
2.1.2. Chất lượng đào tạo nghề ......................................................................................28
2.1.3. Đánh giá thực trạng liên kết giữa nhà trường và DN trong đào tạo nghề.... .28
2.2. Phân tích thực trạng đào tạo nghề và các yếu tố đảm bảo chất lượng đào tạo
nghề tại trường Cao đẳng Cơ khí luyện kim .............................................................31
2.2.1. Quá trình ra đời và phát triển của trường CĐ Cơ khí Luyện kim. ..................31
2.2.2. Các yếu tố đảm bảo chất lượng đào tạo nghề tại trường Cao đẳng Cơ khí Luyện kim............................................................................................................................40
2.3. Phân tích thực trạng liên kết giữa nhà trường với doanh nghiệp ..................60
2.3.1. Thực trạng của hoạt động liên kết .......................................................................60
2.3.2. Đánh giá về mức độ liên kết giữa các trường và doanh nghiệp :.....................63
2.3.3. Một số nguyên nhân hạn chế sự liên kết giữa trường với doanh nghiệp. ..........67
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐÀO TẠO LIÊN KẾT CỦA CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ ÁP
DỤNG TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ KHÍ LUYỆN KIM ..........................71
3.1. Mục tiêu và định hướng phát triển của đào tạo nghề trong thời gian tới.....71
3.1.1. Mục tiêu phát triển đào tạo nghề trong những năm tới .....................................71
3.1.2. Quan điểm, mục tiêu và giải pháp phát triển đào tạo nghề đến năm 2015 .....72
3.2. Đề xuất các giải pháp liên kết giữa trường với doanh nghiệp nhằm nâng cao
chất lượng đào tạo nghề tại trường cao đẳng cơ khí luyện kim.............................78
3.2.1. Nâng cao năng lực nghề và thực hành nghề cho đội ngũ giáo viên bằng cách
đẩy mạnh công tác đào tạo bồi dưỡng đội ngũ giáo viên..............................................79
3.2.2. Giải pháp liên kết xây dựng mục tiêu, nội dung chương trình, đổi mới phương
pháp đào tạo: .....................................................................................................................82
3.2.3. Giải pháp liên kết nhằm tăng cường nguồn tài chính, cơ sở vật chất, trang
thiết bị và nhân lực cho đào tạo nghề ..............................................................................84
3.2.4. Các giải pháp về nâng cao công tác quản lý trong đào tạo nghề và quản lý
đào tạo nghề theo tiêu chuẩn ISO:...................................................................................85
3.3. Đánh giá hiệu quả của các giải pháp ....................................................................86
3.3.1. Về mặt định tính .....................................................................................................86
3.3.2. Về mặt định lượng..................................................................................................86
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................................88
1. KẾT LUẬN ...................................................................................................................88
2. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ .................................................................................................88
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................91
PHỤLỤC........................................................................................................93
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BCH:
Ban chấp hành
BGH:
Ban giám hiệu
CBQL:
Cán bộ quản lý
CBVC:
Cán bộ viên chức
CĐ:
Cao đẳng
CKLK:
Cơ khí luyện kim
CTĐT:
Chương trình đào tạo
CSVC:
Cơ sở vật chất
CNH - HĐH:
Cơng nghiệp hố, hiện đại hố
CNTT:
Cơng nghệ thơng tin
DN:
Dạy nghề
ĐH:
Đại học
HSSV:
Học sinh sinh viên
HSSV:
Học sinh sinh viên
KHKT:
Khoa học kỹ thuật
NCKH:
Nghiên cứu khoa học
GD & ĐT:
Giáo dục và đào tạo
GV:
Giảng viên
PPGD:
Phương pháp giảng dạy
TCCN:
Trung cấp chuyên nghiệp
TCN:
Trung cấp nghề
VH - XH:
Văn hoá xã hội
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1 Tổng hợp thực hiện đào tạo nghề giai đoạn (2004 - 2009)
27
Bảng 2.2 Bảng tổng hợp đội ngũ giáo viên theo từng lứa tuổi
35
Bảng 2.3 Bảng thống kê giáo viên, công nhân viên trong nhà
35
trường
Bảng 2.4 Tổng hợp số HSSV đăng ký, trúng tuyển (2005 - 2009)
36
Bảng 2.5 Bảng tổng hợp kết quả đánh giá theo tỷ lệ của trường Cao
đẳng Cơ khí Luyện kim năm 2009
38
Bảng 2.6 Kết quả tự đánh giá theo bộ tiêu chuẩn về kiểm định chất
lượng của trường Cao đẳng Cơ khí Luyện kim
Bảng 2.7 Tỷ lệ số sinh viên/ giáo viên chia theo ngành đào tạo
59
Bảng 2.8 Thực trạng về xây dựng chương trình đào tạo nghề tại các
63
trường trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên
Bảng 2.9 Tổng hợp hình thức, mức độ liên kết với doanh nghiệp
63
trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên
Bảng 2.10 Đánh giá mức độ liên kết giữa các trường nghề với DN
66
Bảng 3.1 Dự báo nhu cầu lao động, việc làm của nền kinh tế quốc
72
dân giai đoạn ( 2010 - 2015)
Bảng 3.2 Kế hoạch tuyển sinh dạy nghề giai đoạn (2010 - 2020)
76
Bảng 3.3 Thực trạng về nghiệp vụ sư phạm của giáo viên dạy nghề
83
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ
Trang
Hình 1.1 Sơ đồ các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nghề
8
Hình 1.2 Mơ hình hóa trong mối quan hệ giữa các yếu tố ảnh hưởng
12
đến quá trình đào tạo nghề
Hình 1.3 Mơ hình nội dung liên kết đào tạo giữa nhà trường và DN
14
Hình 2.1 Sơ đồ tổng hợp về chất lượng đào tạo nghề ở 1 số nước
28
Hình 2.2 Sơ đồ cơ cấu tổ chức trường Cao đẳng Cơ khí Luyện kim
32
Hình 2.3 Tỷ lệ giảng viên cơ hữu theo mức độ thường xuyên sử
36
dụng tin học, ngoại ngữ cho cơng tác giảng dạy và nghiên
cứu
Hình 2.4 Tỷ lệ tốt nghiệp của HSSV hệ CĐ, TCCN, DN
(2005-2009)
37
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Chất lượng giáo dục đào tạo là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển
của các cơ sở đào tạo, là yếu tố khẳng định thương hiệu, uy tín của cơ sở giáo
dục đào tạo trong xã hội, đặc biệt trong xu thế cạnh tranh về giáo dục đang
diễn ra ngày càng quyết liệt trong nền kinh tế thị trường như hiện nay. Song
chất lượng giáo dục lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Vì vậy nâng cao chất
lượng đào tạo phải được tiến hành đồng bộ và thường xuyên.
Giáo dục Việt Nam luôn là mối quan tâm của nhiều người, nhất là trong
những năm gần đây. Đối với những nước đang phát triển như Việt Nam, để
vươn tới một nền giáo dục tiên tiến, hiện đại và có thể sánh vai được với các
nước trên thế giới thì càng cần phải quan tâm nhiều đến chất lượng đào tạo,
nó chính là điều kiện cần thiết để phát triển kinh tế lâu dài và bền vững. Trong
chiến lược phát triển kinh tế xã hội Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm chú
trọng đến việc phát triển nguồn lực con người, đó cũng là yếu tố quan trọng
có vai trò quyết định đến sự phát triển và phồn thịnh của mỗi quốc gia.
Trong những năm qua Việt Nam luôn ở tình trạng “thừa thầy, thiếu
thợ” do tâm lý chung của các gia đình đều mong muốn con em mình được
theo học ở cấp bậc Đại học, do đó chất lượng lao động nghề ở đầu vào là rất
thấp, chưa đáp ứng được với nhu cầu sử dụng lao động của xã hội. Hiện nay
khoảng cách giữa trình độ tay nghề với trình độ lý thuyết của học sinh sinh
viên ra trường cịn có sự chênh lệch lớn.Trong khi đó học sinh phổ thông
chưa được hướng nghiệp một cách khoa học, chưa thấy được sự cần thiết về
kỹ năng nghề ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Hơn thế nữa xã hội
ngày nay đang đòi hỏi cấp bách sản phẩm đào tạo của nhà trường phải thỏa
mãn người sử dụng lao động trong điều kiện hiện tại và tương lai, tức là học
sinh sinh viên sau khi ra trường phải có những kiến thức cơ bản và tồn diện
2
có kỹ năng thực hành đủ khả năng để giải quyết những vấn đề thơng thường
về chun ngành mà mình được đào tạo và tổ chức tốt công việc ở các đơn vị
có khả năng làm việc độc lập và làm việc theo nhóm, có khả năng sáng tạo
giải quyết các công việc thuộc chuyên môn được đào tạo vào thực tiễn.
Thực hiện nhiệm vụ phát triển của nhà trường là đa dạng hoá mục tiêu
đào tạo, đa dạng hoá cấp học ngành học, đào tạo HSSV có trình độ tay nghề,
có phẩm chất đạo đức đáp ứng các nhu cầu phát triển theo hướng cơng nghiệp
hố hiện đại hố đất nước. Hơn thế nữa để đáp ứng nhu cầu của người học
trong điều kiện phát triển như hiện nay với tiêu chuẩn đặt ra ngày càng cao
đối với người lao động và người sử dụng lao động. Ngồi trình độ chuyên
môn cần thiết theo nhu cầu của xã hội thì người dạy ln phải có sự đổi mới
cả về nội lẫn chất lượng đào tạo.
Xuất phát từ tình hình thực tế trên tác giả đã chọn đề tài: “Nghiên cứu
giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo liên kết đối với các trường Cao đẳng
nghề - áp dụng cho trường Cao Đẳng Cơ Khí Luyện Kim Thái Nguyên”
làm đề tài luận văn nghiên cứu của mình .
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Xây dựng các căn cứ khoa học cho những giải pháp nhằm nâng cao
chất lượng đào tạo cho các trường Cao đằng nghề nói chung, cho trường Cao
đẳng Cơ khí Luyện kim nói riêng. Từ đó rút ra những ưu điểm, nhược điểm
và mặt hạn chế để tìm ra nguyên nhân khắc phục, và đề xuất phương hướng,
giải pháp có tính khoa học và thực tiễn.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến tổ chức quá
trình liên kết đào tạo giữa nhà trường và doanh nghiệp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo ở các trường Cao đẳng nghề.
- Phạm vi nghiên cứu của luận văn là các giải pháp có thể áp dụng cho trường
CĐ.Cơ khí - Luyện kim trong giai đoạn phát triển từ năm 2010 - 2015.
3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu tổng quan lý luận và thực tiễn về chất lượng đào tạo CĐ nghề.
- Phân tích đánh giá thực trạng chất lượng đào tạo tại trường CĐ.Cơ Khí Luyện kim
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo cao đẳng nghề
tại trường CĐ.Cơ Khí - Luyện kim.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện việc nâng cao chất lượng đào tạo đối với các trường cao
đẳng nghề tác giả đã sử dụng các phương pháp sau:
- Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử nhằm phát hiện quy luật
và xu hướng vận động của đối tượng cần nghiên cứu.
- Phương pháp phân tích : Dựa vào các tài liệu thông tin đã thu thập được để
tiến hành đi sâu nghiên cứu phân tích các mặt ưu nhược điểm của đối tượng
cần phân tích, từ đó tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.
- Phương pháp khảo sát nhằm tiếp cận được thực trạng thực tế về chất lượng
đào tạo của 1 số trường Cao đẳng nghề hiện nay.
6. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
Với luận văn là nghiên cứu nâng cao chất lượng đào tạo Cao đẳng nghề
của các trường Cao đẳng nhằm góp phần nâng cao chất lượng lao động kỹ
thuật đáp ứng nhu cầu sử dụng lao động của xã hội và với sự cạnh tranh ngày
càng gay gắt của thị trường lao động khi chúng ta ra nhập WTO. Qua đề tài
này trường Cao đẳng Cơ Khí Luyện kim sẽ từng bước khẳng định về chất
lượng đào tạo nghề của mình trên thị trường lao động và đối với các DN đã sử
dụng lao động được đào tạo từ trường Cao đẳng Cơ khí Luyện kim.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và mục lục,
luận văn được chia làm 3 chương, bao gồm:
4
Chương 1: Cơ sở lý luận về đào tạo nghề và chất lượng đào tạo nghề
Chương 2: Phân tích đánh giá thực trạng về chất lượng đào tạo nghề tại trường Cao
đẳng Cơ khí Luyên kim
Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo liên kết đối với các
trường Cao đẳng nghề áp dụng tại trường Cao đẳng Cơ khí Luyện kim.
5
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ VÀCHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NGHỀ
1.1. Đào tạo nghề và chất lượng đào tạo nghề
- Khái niệm về đào tạo: Đào tạo là việc đề cập đến các kỹ năng thực hành hay
kiến thức liên quan đến một lĩnh vực cụ thể để người học lĩnh hội và nắm
vững những tri thức kỹ năng nghề nghiệp một cách có hệ thống để người đó
thích nghi với cuộc sống và khả năng đảm nhiệm được một công việc nhất
định.
- Khái niệm về đào tạo nghề: Đào tạo nghề là quá trình dạy và học nhằm
trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết cho người học
nghề để có thể tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hồn thành
khố học.
- Khái niệm về chất lượng: Thuật ngữ “Chất lượng “ có nhiều quan điểm
khác nhau trong cách tiếp cận và đã đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau:
Theo đại từ điển tiếng Việt do nhà xuất bản Văn hố thơng tin ban hành năm
1999 xác định: “Chất lượng là phạm trù triết học, biểu thị những thuộc tính
bản chất của sự vật, chỉ rõ nó là cái gì, tính ổn định tương đối của sự vật, phân
biệt nó với các sự vật khác chất lượng là đặc tính khách quan của sự vật. Chất
lượng biểu hiện ra bên ngồi qua các thuộc tính. Nó là cái liên kết các thuộc
tính của sự vật lại làm một, gắn bó với sự vật như một tổng thể, bao qt tồn
bộ sự vật và khơng tách khỏi sự vật. Sự vật khi vẫn cịn là bản thân nó thì
khơng thể mất chất lượng của nó. Sự thay đổi chất lượng kéo theo sự thay đổi
của sự vật về căn bản. Chất lượng của sự vật bao giờ cũng gắn liền với tính
quy định về số lượng của nó và khơng thể tồn tại ngồi tính quy định ấy. Mỗi
sự vật bao giờ cũng là sự thống nhất giữa số lượng và chất lượng”.
Như vậy, định nghĩa nêu trong từ điển trên chưa nói đến “Khả năng thoả
mãn nhu cầu”, một điều cực kỳ quan trọng mà các nhà quản lý rất quan tâm.
6
Theo J.M.Juran (Mỹ): “Chất lượng là sự phù hợp với sử dụng, với công
dụng”. Để đạt chất lượng cần thiết phải quan tâm đến 3 vấn đề: Tổ chức,
Truyền thông và điều phối. Cả 3 vấn đề này đều liên quan đến nhân tố con
người. Để đảm bảo chất lượng hệ thống kiểm tra, kiểm soát chất lượng phải
được mở rộng tới các nhà cung ứng.
Theo Philip B. Grosby: “Chất lượng là sự phù hợp với những yêu cầu
hay đặc tính nhất định”.
Theo Bill Conway(Mỹ) “Chất lượng phụ thuộc vào cách thức quản lý
đúng đắn. Muốn đạt được chất lượng cần phải cải tiến chất lượng ở tất cả các
khâu của quy trình”. Để cải tiến chất lượng quy trình phụ thuộc rất nhiều yếu
tố: Con người.
Theo W. Edwards Deming (Mỹ): “Chất lượng là mức độ dự báo được
về độ đồng đều và độ tin cậy với chi phí thấp và phù hợp với thị trường”.
Chất lượng đạt được cần thiết phải có sự tham gia của tồn thể nhân viên.
Nhưng lãnh đạo chịu trách nhiệm về 90% các vấn đề về chất lượng.
Theo Kaoru Ishikawa (Nhật): “Chất lượng là sự thoả mãn nhu cầu với
chi phí thấp nhất”. Chất lượng phải dựa trên căn bản là đào tạo, huấn luyện
và giáo dục thường xuyên. Chính vậy trách nhiệm về chất lượng phụ thuộc
80-85% vào ban lãnh đạo.
Khi bàn về chất lượng chúng ta đứng trước một vấn đề thực về con
người. Toàn bộ khái niệm về chất lượng nêu trên đều dựa trên quan niệm về
con người. Con người là nhân tố quyết định. Nhưng theo chúng tôi, tổ chức
tiêu chuẩn quốc tế ISO đưa ra định nghĩa trong ISO 8402:1984 khá hợp lý:
“Chất lượng là một tập hợp các tính chất và đặc trưng của một thực thể, tạo
cho nó có khả năng thoả mãn những nhu cầu đã được nêu rõ hoặc còn tiềm ẩn”
- Khái niệm về chất lượng đào tạo nghề: Chất lượng đào tạo nghề là kết quả
tác động tích cực của tất cả các yếu tố cấu thành hệ thống đào tạo nghề và q
trình đào tạo vận hành trong mơi trường nhất định.
7
Chất lượng đào tạo cũng như chất lượng sản phẩm luôn phải được đổi mới cả
về nội dung lẫn phương pháp. Mục đích để đánh giá chất lượng sản phẩm
cũng như chất lượng đào tào phải được dựa trên các cơ sở căn cứ xác định, từ
đó mới đưa ra các quyết định và giải pháp tốt nhất.
Theo TCVN ISO 8402: “ Đánh giá lượng hoá chất lượng là việc xác định,
xem xét một cách hệ thống mức độ mà sản phẩm hoặc một đối tượng có
khả năng thoả mãn các nhu cầu quy định”.
Cũng theo tiêu chuẩn này, việc đánh giá chất lượng còn được sử dụng
để xác định những quá trình hoặc các hệ thống (quá trình cung ứng, quá trình
sản xuất, hệ thống nhân sự, đánh giá nguồn tài chính ...) để biết được năng lực
của quá trình hệ thống đó về mặt chất lượng cũng như vị thế cạnh tranh của
một sản phẩm, một doanh nghiệp trên thương trường.
Việc lượng hố chất lượng có thể thực hiện bằng các phép đo hoặc so sánh
tuỳ theo tính chất cụ thể của các chỉ tiêu chất lượng, người ta sẽ quy định
hoặc thống nhất cách đánh giá.
8
1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nghề
Chât lượng đào tạo chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố. Song trong phạm
vi của luận văn tác giả chỉ xem xét ở một số yếu tố cơ bản ( Hình 1.1)
CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG
ĐÀO TẠO
CÁC YẾU TỐ
BÊN NGỒI
CÁC YẾU TỐ
BÊN TRONG
Đội
ngũ
giáo
viên,
giảng
viên,
học
viên
Mục
tieu
chương
trình
đào tạo
Tran
g thiết
bị,
cơ
sở
vật
chất
Tài
chính
Mơi
trường
đào
tạo
Cơ
chế,
thể
chế,
chính
sách
Văn
hố,
xã
hội,
tập
qn
Khoa
học
cơng
nghệ
Hình 1.1 Sơ đồ các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nghề
1.2.1. Các yếu tố bên trong như:
-
Mục tiêu, chương trình đào tạo đối với từng ngành nghề cụ thể.
-
Cách thức tổ chức quy trình đào tạo nghề
-
Đội ngũ giáo viên cho đào tạo nghề
-
Hệ thống giáo trình tài liệu phục vụ cho đào tạo nghề
-
Cơ sở vật chất cho thực hành thí nghiệm, thư viện, Interner.
-
Tài chính phục vụ cho đào tạo.
9
Những yếu tố trên được coi là những yếu tố đảm bảo chất lượng của đào tạo
nghề và ta có thể xét một cách cụ thể như sau:
a) Mục tiêu đào tạo:
Hệ thống mục tiêu đào tạo bao gồm: các mục tiêu theo từng ngành cụ thể,
mục tiêu riêng của trường đối với đào tạo ngắn hạn, trung hạn hoặc dài hạn,
mục tiêu đáp ứng yêu cầu thực tiễn của thị trường chung, mục tiêu đáp ứng
yêu cầu của doanh nghiệp hợp tác đào tạo. Các mục tiêu đào tạo càng sát thực
tê thì càng khả thi và chất lượng đào tạo nghề càng được nâng cao. Do đó, khi
xây dựng mục tiêu đào tạo cần phải có sự khảo sát, nghiên cứu kỹ lưỡng đối
với từng yếu tố cụ thể.
b) Chương trình đào tạo:
Chương trình đào tạo là điều kiện không thể thiếu trong quản lý nhà nước các
cấp, các ngành đối với hoạt động của các cơ sở đào tạo nghề. Chương trình
đào tạo phù hợp được các cấp có thẩm quyền phê duyệt là một trong những
yếu tố quan trọng, quyết định chất lượng đào tạo. Không có chương trình đào
tạo sẽ khơng có các căn cứ để xem xét, đánh giá bậc đào tạo của các đối
tượng tham gia đào tạo và việc đào tạo sẽ diễn ra tự phát không theo một tiêu
chuẩn thống nhất.Trong lĩnh vực dạy nghề, chương trình đào tạo gắn với nghề
đào tạo, khơng có chương trình đào tạo chung cho các nghề mà mỗi loại nghề
đều có chương trình riêng. Do vậy, một cơ sở dạy nghề có thể có nhiều
chương trình đào tạo nếu như cơ sở đó đào tạo nhiều nghề. Điều này đòi hỏi
việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng về chương trình đào tạo nghề xét ở mức
độ có hay khơng có, khơng thể chỉ căn cứ vào cơ sở đào tạo nghề mà phải căn
cứ vào các nghề mà cơ sở đó đào tạo.
Chương trình đào tạo bao gồm phần lý thuyết và phần thực hành, tương ứng
với mỗi nghề thì tỷ lệ phân chia giữa hai phần này là khác nhau về lượng nội
dung cũng như thời gian học.Với giáo trình cũng tương tự, giáo trình là những
10
quy định cụ thể hơn của chương trình về từng mơn cụ thể trong đào tạo. Nội
dung giáo trình phải tiên tiến, phải thường xuyên được cập nhật kiến thức mới
thì việc đào tạo mới sát thực tế và hiệu quả đào tạo nghề mới cao.Việc nghiên
cứu, xây dựng các chương trình, giáo trình sao cho hợp lý và sát với nhu cầu
đào tạo cũng như sát với nghề đào tạo để học viên có thể nắm vững được
nghề sau khi tốt nghiệp là vấn đề rất quan trọng và ảnh hưởng trực tiếp tới
chất lượng đào tạo.
c) Đội ngũ giáo viên:
Giáo viên dạy nghề là người giữ trọng trách truyền đạt kiến thức lý thuyết
cũng như các kỹ năng, kỹ xảo, kinh nghiệm của mình cho các học viên trên
cơ sở trang thiết bị dạy học hiện có. Vì vậy, năng lực giáo viên dạy nghề tác
động trực tiếp đến chất lượng đào tạo nghề. Đào tạo nghề có những nét khác
biệt so với các cấp học khác trong nền giáo dục quốc dân đó là ngành nghề
đào tạo rất đa dạng và học viên học nghề cũng có trình độ văn hóa rất khác
nhau. Bên cạnh đó, cấp trình độ đào tạo ở các cơ sở đào tạo nghề cũng rất
khác nhau. Sự khác biệt này dẫn đến đội ngũ giáo viên dạy nghề cũng rất đa
dạng với nhiều cấp trình độ khác nhau.
Vì vậy, giáo viên dạy nghề phải có đủ cả về số lượng và chất lượng, có đủ về
số lượng thì mới có thể tận tình hướng dẫn, theo sát học viên và đội ngũ giáo
viên có chất lượng thì mới có thể giảng dạy và truyền đạt cho các học viên
học nghề một cách hiệu quả.
d) Cán bộ quản lý:
Ngoài ra cán bộ quản lý cũng là một lực lượng có ảnh hưởng lớn đến chất
lượng đào tạo nghề. Trong giai đoạn trước đây, vai trò của các cán bộ quản lý
trong các cơ sở đào tạo không được đánh giá cao, tuy nhiên trong giai đoạn
hiện nay, nhất là trước bối cảnh hội nhập quốc tế và cạnh tranh trong lĩnh vực
dạy nghề đòi hỏi đội ngũ cán bộ quản lý phải là những người thực sự có trình
11
độ. Chất lượng cán bộ quản lý cũng có ảnh hưởng rất lớn đến đào tạo nghề,
thể hiện qua khả năng tổ chức, quản lý, điều phối quá trình đào tạo, tìm kiếm
cơ hội hợp tác, liên kết đào tạo…
e) Học viên học nghề:
Học viên học nghề là nhân tố quan trọng nhất, có tính chất quyết định đối với
cơng tác đào tạo nghề, nó ảnh hưởng tồn diện tới cơng tác đào tạo nghề.
Trình độ văn hố, sự hiểu biết, tâm lý, cá tính, khả năng tài chính, quỹ thời
gian… của bản thân học viên đều có ảnh hưởng sâu sắc tới quy mô và chất
lượng đào tạo nghề. Trình độ văn hố cũng như khả năng tư duy của học viên
càng cao thì khả năng tiếp thu các kiến thức trong quá trình học nghề càng tốt,
khi ấy chất lượng đào tạo nghề càng cao và ngược lại.
f) Trang thiết bị, cơ sở vật chất cho đào tạo:
Cơ sở vật chất bao gồm: phòng học, xưởng thực hành cơ bản và thực tập sản
xuất, thư viện – học liệu, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy và học tập…
Đây là yếu tố hết sức quan trọng, nó tác động trực tiếp đến chất lượng đào tạo
nghề. Máy móc, trang thiết bị là những thứ khơng thể thiếu trong q trình
đào tạo nghề, nó giúp cho học viên có điều kiện thực hành để hồn thiện kỹ
năng. Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy nghề càng tốt, càng hiện đại,
theo sát với công nghệ sản xuất thực tế bao nhiêu thì người học viên càng có
thể thích ứng, vận dụng nhanh chóng trong cơng việc bấy nhiêu. Do vậy, cơ
sở vật chất trang thiết bị cho đào tạo nghề đòi hỏi phải theo kịp với tốc độ đổi
mới của máy móc, cơng nghệ sản xuất.
g) Tài chính cho đào tạo nghề:
Cũng là một trong những yếu tố cơ bản đảm bảo chất lượng đào tạo, nó tác
động gián tiếp tới chất lượng đào tạo nghề thông qua khả năng trang bị về cơ
sở vật chất, phương tiện, thiết bị giảng dạy, khả năng đào tạo, bồi dưỡng cán
bộ quản lý, giáo viên, …. Tài chính đầu tư cho đào tạo nghề càng dồi dào thì
12
càng có điều kiện bảo đảm chất lượng đào tạo nghề. Các nguồn tài chính chủ
yếu cho đào tạo nghề bao gồm: các nguồn lực từ Ngân sách nhà nước, đóng
góp của bên hợp tác, của doanh nghiệp, của các nguồn hỗ trợ khác.
Trên đây là các yếu tố cơ bản bên trong của quá trình đào tạo nghề. Chất
lượng của các yếu tố này sẽ tác động quyết định tới chất lượng đào tạo nghề.
1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng bên ngoài:
Các yếu tố bên ngoài tác động đến chất lượng đào tạo nghề thuộc nhiều lĩnh
vực khác nhau như: Thể chế chính trị, kinh tế xã hội, khoa học cơng nghệ, địa
lý, truyền thống, văn hố, …. Tuy nhiên cần quan tâm hơn đến một số yếu tố
cơ bản như: Hội nhập kinh tế và xu hướng toàn cầu hoá sự phát triển của khoa
học kỹ thuật, sự phát triển kinh tế xã hội, cơ chế chính sách, qui mô cơ cấu
lao động, nhận thức xã hội về đào tạo nghề….
Điều kiện môi trường đào
tạo nghề
- Mục tiêu đào tạo
- Chương trình
- Giáo trình
- Giáo viên, học viên
- Cán bộ quản lý
- Tài chính
- Cơ sở vật chất
- Tổ chức và quản lý
Q
TRÌNH
ĐÀO
TẠO
CHẤT
LƯỢNG
ĐÀO
TẠO
Thơng tin phản hồi
Hình 1.2. Mơ hình hố trong mối quan hệ giữa các yếu tố ảnh hưởng
đến quá trình đào tạo nghề
13
1.3.
Liên kết giữa nhà trường với doanh nghiệp trong đào tạo nghề
1.3.1. Nội dung liên kết giữa trường và doanh nghiệp trong lĩnh vực đào
tạo nghề
* Khái niệm về liên kết đào tạo:
- Liên kết đào tạo là một mô hình trong giáo dục nhằm tạo cơ hội học tập cho
toàn xã hội
- Liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp được hiểu là mọi quan hệ tương
tác giữa nhà trường và doanh nghiệp, hợp thành một hệ thống đào tạo nghề
thống nhất và phù hợp, trong đó chức năng của hệ thống được tích hợp từ hai
bộ phận tạo thành đó là nhà trường và doanh nghiệp nhằm nâng cao chất
lượng đào tạo.
Để quá trình liên kết đào tạo có hiệu quả ngồi việc sử dụng các năng lực hiện
có của các bên tham gia liên kết thì các bên tham gia liên kết còn phải tuân
thủ theo Quyết định số 42/2008/QĐ - BGDĐT ngày 28 tháng 7 năm 2008
Ban hành về liên kết đào tạo đối với trình độ trung cấp chuyên nghiệp, cao
đẳng, đại học đó là:
+ Tuân thủ theo quy định chung về liên kết đào tạo
+ Điều kiện, hồ sơ, quy trình thực hiện liên kết
+ Quyền hạn trách nhiệm của các bên tham gia liên kết
+ Quản lý hoạt động liên kết đào tạo
+ Thanh kiểm tra và sử lý vi phạm
* Các nội dung liên kết: Việc liên kết đào tạo giữa nhà trường với doanh
nghiệp có thể được thực hiện trên một hoặc nhiều nội dung khác nhau, trong
luận văn này tác giả muốn đề cập đến một số nội dung liên kết giữa nhà
trường và doanh nghiệp đựơc thể hiện ( Hình 1.3)
14
NGƯỜI HỌC
-Tổ chức quá trình đào tạo
NHÀ
TRƯỜNG
- CSVCphục cho đào tạo
DOANH
- Nhân sự
NGHIỆP
- Thiết kế xây dựng
0
chương trình đào tạo
- Tài chính
Hình 1.3 Mơ hình nội dung liên kết đào tạo giữa nhà trường và DN
a) Liên kết về tổ chức quá trình đào tạo.
Nội dung liên kết phổ biến giữa các cơ sở dạy nghề và các doanh nghiệp hiện
nay là liên kết trong việc tổ chức đào tạo, tức là việc đào tạo nghề cho học
viên sẽ được thực hiện bởi 2 chủ thể là nhà trường và doanh nghiệp. Nội
dung, thời gian đào tạo mà mỗi chủ thể phải thực hiện tuỳ thuộc vào sự thoả
thuận, phân cơng ban đầu. Chương trình đào tạo của từng nghề, nguồn lực về
tài chính, nhân sự, cơ sở vật chất… của từng chủ thể là căn cứ để phân chia
công việc mà nhà trường hay doanh nghiệp phải thực hiện trong tồn khố
đào tạo. Thơng thường, việc đào tạo lý thuyết sẽ do nhà trường thực hiện cịn
phía doanh nghiệp sẽ đảm nhận việc dạy thực hành. Tuy nhiên, tuỳ theo điều
kiện cụ thể của mỗi bên trong quá trình liên kết, việc tổ chức đào tạo sẽ có
những biểu hiện cụ thể khác nhau hay nói cách khác là hình thức đào tạo sẽ
khác nhau.
15
b) Liên kết cơ sở vật chất
- Doanh nghiệp đầu tư thiết bị, phương tiện thực hành cho nhà trường đối với
những nghề mà doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng lao động.
- Doanh nghiệp cho nhà trường tận dụng máy móc, thiết bị, nhà xưởng của
chính doanh nghiệp để tổ chức đào tạo thực hành (bao gồm cả thực hành cơ
bản và thực tập chuyên ngành).
c) Liên kết về nhân sự.
Liên kết về nhân sự bao gồm có liên kết về giáo viên giảng dạy và cán bộ
quản lý đào tạo giữa nhà trường và doanh nghiệp. Đội ngũ giáo viên là yếu tố
cơ bản có tính chất quyết định sự đảm bảo và nâng cao chất lượng đào tạo.
Thông thường, khi kết hợp về mặt giáo viên giữa nhà trường và doanh nghiệp
thì sự kết hợp đó được biểu hiện dưới các hình thức như sau:
- Các trường đào tạo nghề sẽ cung cấp toàn bộ đội ngũ giáo viên giảng dạy lý
thuyết và chịu trách nhiệm tổ chức đào tạo các nội dung lý thuyết của khoá
học. Các doanh nghiệp sẽ tổ chức đào tạo phần thực hành với đội ngũ giáo
viên dạy thực hành là các cán bộ kỹ thuật của doanh nghiệp.
- Nhà trường tổ chức đào tạo cả lý thuyết và thực hành cơ bản. Cuối khoá học,
khi học viên bước vào giai đoạn thực tập nghề (thực tập tốt nghiệp), doanh
nghiệp sẽ cử những công nhân lành nghề hoặc kỹ sư hướng dẫn trực tiếp tại
các phân xưởng sản xuất của doanh nghiệp.
- Doanh nghiệp mời giáo viên tại các cơ sở đào tạo tới giảng dạy trực tiếp tại
các lớp học do doanh nghiệp tự tổ chức. Hình thức này thường áp dụng cho
các lớp học ngắn hạn nhằm đào tạo lại hoặc đào tạo bồi dưỡng, nâng cao kiến
thức cho người lao động của doanh nghiệp.
- Nhà trường mời các cán bộ của doanh nghiệp tham dự các buổi thảo luận,
trao đổi trực tiếp với học viên về những công nghệ sản xuất mới của doanh
nghiệp để giúp học viên cập nhật kiến thức mới và tích luỹ kinh nghiệm.
16
Cùng với đội ngũ giáo viên, các cán bộ quản lý của nhà trường cũng phải liên
kết chặt chẽ với cán bộ quản lý của các doanh nghiệp trong quá trình đào tạo
kết hợp nhằm tổ chức và quản lý việc đào tạo có hiệu quả hơn.
d) Liên kết về thiết kế và xây dựng chương trình đào tạo.
Thiết kế, xây dựng chương trình đào tạo nghề phải đảm bảo sự quản lý, điều
phối và sử dụng của Nhà nước, đảm bảo yêu cầu thực tiễn của sản xuất và thị
trường lao động. Việc xây dựng chương trình đào tạo sát hơn với yêu cầu
thực tiễn của nền sản xuất hiện đại làm cho chất lượng đào tạo nghề được
đánh giá là cao hơn. Muốn như vậy, nhà trường cần phối hợp chặt chẽ với
doanh nghiệp trong việc xây dựng chương trình đào tạo. Mỗi chương trình
đào tạo phải được xây dựng với sự tham gia của các chuyên gia về phát triển
tài liệu, cán bộ có nghiệp vụ chuyên mơn, giáo viên có trình độ, kinh nghiệm
giảng dạy và các chuyên gia thực tiễn của các doanh nghiệp. Căn cứ theo
chương trình khung thống nhất của Nhà nước, nhà trường phối hợp với khối
cơ quan quản lý Nhà nước về đào tạo nghề xây dựng Chương trình đào tạo lý
thuyết, phối hợp với các hiệp hội nghề nghiệp, phòng cơng nghiệp và doanh
nghiệp xây dựng chương trình đào tạo thực hành có định hướng theo u cầu
phát triển cơng nghệ sản xuất của các doanh nghiệp.
Liên kết xây dựng chương trình đào tạo giữa nhà trường, doanh nghiệp và cơ
quan quản lý của Nhà nước sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề,
đảm bảo mục tiêu “đào tạo những cái xã hội cần chứ không phải đào tạo
những cái mà mình có”.
e) Liên kết về thơng tin phản hồi
Liên kết về thông tin tức là phải thiết lập các kênh thông tin giữa nhà
trường và doanh nghiệp. Các thông tin về nhu cầu thực tế của các doanh
nghiệp về số lượng, chất lượng lao động cũng như ngành nghề đào tạo là một
trong những căn cứ để các trường xác định qui mô, cơ cấu đào tạo, nội dung
