QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH THEO YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THÁI QUẢNG

QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CHO
GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH
THEO YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2020


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THÁI QUẢNG

QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CHO
GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH
THEO YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Hữu Hoan

THÁI NGUYÊN - 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng
dẫn khoa học của PGS.TS Trần Hữu Hoan. Các số liệu, kết quả trong luận văn là
trung thực và chưa từng được ai cơng bố trong bất kì cơng trình nào.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thái Quảng

i


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn, tôi luôn nhận
được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cơ, bạn bè và đồng nghiệp.
Với tình cảm chân thành, tơi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu và các
thầy cô giáo trong khoa Sau Đại học trường Đại học Thái Nguyên đã tận tình chỉ
bảo và giúp đỡ tơi trong q trình học tập, nghiên cứu khoa học.
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Trần Hữu Hoan, một nhà
giáo tận tụy, trách nhiệm đã truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu và hướng
dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt q trình hồn thành luận văn này.
Tơi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các đồng chí lãnh đạo và toàn thể các
anh, chị, các bạn đồng nghiệp công tác tại các trường THPT, thành phố Cẩm Phả,
tỉnh Quảng Ninh đã cùng chia sẻ những khó khăn và tạo điều kiện cho tơi trong
q trình học tập và nghiên cứu.
Mặc dù đã nỗ lực và cố gắng nhưng chắc chắn luận văn sẽ khơng tránh khỏi
những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự chỉ bảo của các thầy giáo, cơ giáo, sự góp
ý chân thành của bạn bè đồng nghiệp để luận văn được bổ sung và hồn thiện hơn.

Tơi xin trân trọng cảm ơn!
Thái Ngun, tháng 12 năm 2020
Tác giả

Nguyễn Thái Quảng

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... ii
MỤC LỤC .............................................................................................................. iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................... viii
DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... ix
MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 2
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu......................................................................... 3
4. Giả thuyết nghiên cứu .......................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 3
7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 4
8. Cấu trúc luận văn ................................................................................................. 4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
NGHỀ NGHIỆP CHO GIÁO VIÊN THPT THEO YÊU CẦU ĐỔI
MỚI GIÁO DỤC ........................................................................................... 5
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ........................................................................... 5
1.1.1. Cơng trình nghiên cứu về bồi dưỡng giáo viên phổ thơng ............................ 5
1.1.2. Cơng trình nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho

giáo viên trường THPT ................................................................................... 7
1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài.............................................................................. 8
1.2.1. Giáo viên, bồi dưỡng giáo viên ..................................................................... 8
1.2.2. Năng lực nghề nghiệp, năng lực nghề nghiệp giáo viên trung học phổ
thông, bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên trung học phổ thông .......9
1.2.3. Quản lý, quản lý giáo dục .....................................................................................11
1.2.4. Quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp giáo viên trung học phổ thông .. 13
1.3. Yêu cầu của bối cảnh đổi mới giáo dục đặt ra đối với giáo viên và bồi
dưỡng giáo viên trường trung học phổ thông ................................................ 13
1.3.1. Yêu cầu về năng lực nghề nghiệp của giáo viên Trung học phổ thông ...... 13

iii


1.3.2. Yêu cầu đối với bồi dưỡng giáo viên trường THPT thực hiện nhiệm vụ
đổi mới giáo dục, chương trình GDPT 2018................................................. 15
1.4. Bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên trường trung học phổ thông .... 17
1.4.1. Mục tiêu bồi dưỡng...................................................................................... 17
1.4.2. Xác định nhu cầu bồi dưỡng ........................................................................ 18
1.4.3. Chương trình, nội dung bồi dưỡng .............................................................. 19
1.4.4. Hình thức, phương pháp tổ chức bồi dưỡng ................................................ 20
1.4.5. Nguồn lực thực hiện bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp giáo viên THPT .... 21
1.4.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng ......................................................... 22
1.5. Nội dung quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp đội ngũ giáo viên
trường THPT theo yêu cầu đổi mới giáo dục ................................................ 22
1.5.1. Tổ chức đánh giá nhu cầu bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo
viên trường trung học phổ thông ................................................................... 22
1.5.2. Lập kế hoạch, nội dung bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên
trường Trung học phổ thông.......................................................................... 24
1.5.3. Quản lý hình thức và phương pháp bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho

giáo viên trường Trung học phổ thông .......................................................... 27
1.5.4. Phối hợp với các cơ sở giáo dục trong tổ chức bồi dưỡng năng lực nghề
nghiệp cho giáo viên...................................................................................... 28
1.5.5. Thực hiện kiểm tra, đánh giá việc thực hiện bồi dưỡng năng lực nghề
nghiệp cho giáo viên...................................................................................... 30
1.5.6. Quản lý các điều kiện đảm bảo cho hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề
nghiệp cho giáo viên...................................................................................... 31
1.6. Yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp
cho giáo viên trường trung học phổ thông .................................................... 32
1.6.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên .................................... 32
1.6.2. Phẩm chất và năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên .............. 33
1.6.3. Cơ chế quản lý và sự phân cấp trong quản lý bồi dưỡng năng lực nghề
nghiệp cho giáo viên THPT .......................................................................... 33
1.6.4. Điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương .................................. 34
1.6.5. Nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên THPT ..................................................... 34

iv


1.6.6. Phẩm chất và năng lực của đội ngũ giáo viên tham gia bồi dưỡng ............. 34
1.6.7. Mức độ đáp ứng về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng ......... 35
1.6.8. Chế độ, chính sách bồi dưỡng ..................................................................... 35
Tiểu kết chương 1 .................................................................................................. 36
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGHỀ
NGHIỆP CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH THEO
YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ............................................................. 37
2.1. Khái quát về giáo dục trung học phổ thông của thành phố Cẩm Phả, tỉnh
Quảng Ninh ................................................................................................... 37
2.1.1. Qui mô trường lớp, số lượng học sinh ......................................................... 37

2.1.2. Cơ cấu, trình độ chun mơn của giáo viên ................................................ 38
2.1.3. Chất lượng giáo dục trung học phổ thông ................................................... 39
2.2. Tổ chức khảo sát ............................................................................................. 40
2.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................ 40
2.2.2. Nội dung khảo sát ........................................................................................ 40
2.2.3. Đối tượng và phạm vi khảo sát .................................................................... 41
2.2.4. Hình thức, phương pháp khảo sát ................................................................ 41
2.2.5. Xử lý kết quả khảo sát ................................................................................. 42
2.3. Thực trạng năng lực nghề nghiệp giáo viên ở các trường THPT thành phố
Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ........................................................................... 43
2.3.1. Thực trạng năng lực phát triển chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên
THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ............................................... 43
2.3.2. Thực trạng năng lực xây dựng môi trường giáo dục của giáo viên THPT
thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh .......................................................... 45
2.3.3. Thực trạng năng lực ngoại ngữ/tiếng dân tộc và ứng dụng công nghệ
thông tin của giáo viên THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh .......... 46
2.3.4. Thực trạng năng lực xây dựng các quan hệ xã hội của giáo viên THPT
thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh .......................................................... 48
2.3.5. Nhận xét chung về năng lực nghề nghiệp giáo viên ở các trường THPT
thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh .......................................................... 50

v


2.4. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên ở các
trường THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh .................................... 52
2.4.1. Thực trạng việc quán triệt nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên đối
với công tác bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên theo yêu cầu
đổi mới giáo dục ............................................................................................ 52
2.4.2. Thực trạng tổ chức đánh giá nhu cầu bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp

cho giáo viên trường THPT........................................................................... 55
2.4.3. Thực trạng quản lý thực hiện kế hoạch, nội dung bồi dưỡng năng lực
nghề nghiệp cho giáo viên trường THPT ...................................................... 57
2.4.4. Thực trạng quản lý hình thức và phương pháp bồi dưỡng năng lực nghề
nghiệp cho giáo viên trường THPT ............................................................... 60
2.4.5. Thực trạng quản lý việc phối hợp với các cơ sở giáo dục trong tổ chức
bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên ............................................ 62
2.4.6. Thực trạng tổ chức kiểm tra, đánh giá việc thực hiện bồi dưỡng năng
lực nghề nghiệp cho giáo viên ....................................................................... 65
2.4.7. Thực trạng quản lý các điều kiện đảm bảo cho hoạt động bồi dưỡng
năng lực nghề nghiệp cho giáo viên .............................................................. 67
2.5. Đánh giá sự ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý bồi dưỡng năng lực
nghề nghiệp cho giáo viên trường THPT ...................................................... 70
2.6. Nhận xét chung về thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp
cho giáo viên các trường THPT thành phổ Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ....... 73
2.6.1. Những ưu điểm ............................................................................................ 73
2.6.2. Những hạn chế ............................................................................................. 74
Tiểu kết chương 2 .................................................................................................. 76
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGHỀ
NGHIỆP CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH THEO
YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ............................................................. 77
3.1. Định hướng phát triển giáo dục trung học phổ thông của tỉnh Quảng Ninh .. 77
3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .................................................................. 80
3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp chế .............................................................. 80

vi


3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .............................................................. 80

3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khách quan .......................................................... 81
3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa, phát triển ............................................... 81
3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ................................................................. 82
3.3. Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên ở các
trường THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu đổi
mới giáo dục .................................................................................................. 82
3.3.1. Tổ chức nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về hoạt
động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên THPT thành phố
Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu đổi mới giáo dục .......................... 82
3.3.2. Tổ chức đánh giá nhu cầu bồi dưỡng về năng lực nghề nghiệp của giáo
viên trường THPT để làm cơ sở phát triển chương trình, nội dung và tổ
chức bồi dưỡng giáo viên .............................................................................. 85
3.3.3. Tổ chức thực hiện chế độ, chính sách phát huy năng lực tự học, tự bồi
dưỡng của đội ngũ giáo viên các trường THPT ............................................ 87
3.3.4. Thực hiện thường xuyên việc kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng
năng lực nghề nghiệp của giáo viên THPT theo yêu cầu đổi mới giáo dục
phổ thông. ...................................................................................................... 88
3.3.5. Tổ chức huy động bổ sung nguồn lực phục vụ tổ chức bồi dưỡng năng
lực nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên trường THPT................................... 90
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ..................................................................... 93
3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp được đề xuất . 94
3.5.1. Những vấn đề chung về khảo nghiệm ......................................................... 94
3.5.2. Phân tích kết quả khảo nghiệm .................................................................... 95
Tiểu kết chương 3 .................................................................................................. 99
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 100
1. Kết luận ............................................................................................................ 100
2. Khuyến nghị..................................................................................................... 101
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 104
PHỤ LỤC

vii


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Viết là

Đọc là

ĐTB

Điểm trung bình

GD

Giáo dục

GD & ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GDPT

Giáo dục phổ thông

HQ

Hiệu quả

SL

Số lượng

THPT

Trung học phổ thông

TX

Thường xuyên

viii


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1a.

Thống kê số trường, lớp và học sinh THPT công lập thành phố
Cẩm Phả .......................................................................................... 37

Bảng 2.1b.

Số lượng cán bộ quản lý, giáo viên và chuẩn nghề nghiệp của
giáo viên các trường THPT thành phố Cẩm Phả ............................ 38

Bảng 2.1c.

Thống kê trình độ đào tạo và chuyên ngành đào tạo của giáo
viên các trường THPT, thành phố Cẩm Phả ................................... 38

Bảng 2.1d.

Thống kê xếp loại hạnh kiểm học sinh các trường THPT thành
phố Cẩm Phả ................................................................................... 39

Bảng 2.1e.

Thống kê xếp loại học lực học sinh các trường THPT thành phố
Cẩm Phả .......................................................................................... 39

Bảng 2.2.

Thực trạng năng lực phát triển chuyên môn, nghiệp vụ của giáo
viên THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ......................... 43

Bảng 2.3.

Thực trạng năng lực xây dựng môi trường giáo dục của giáo
viên THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ......................... 45

Bảng 2.4.

Thực trạng năng lực ngoại ngữ/ tiếng dân tộc và ứng dụng công
nghệ thông tin của giáo viên THPT địa bàn thành phố Cẩm Phả,
tỉnh Quảng Ninh .............................................................................. 47

Bảng 2.5.

Thực trạng năng lực xây dựng các quan hệ xã hội của giáo viên
THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ................................. 49

Bảng 2.6.

Thực trạng việc quán triệt nhận thức của cán bộ quản lý và giáo
viên đối với công tác bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo
viên THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ......................... 53

Bảng 2.7.

Thực trạng tổ chức đánh giá nhu cầu bồi dưỡng năng lực nghề
nghiệp cho giáo viên THPT, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ... 55

Bảng 2.8.

Thực trạng quản lý thực hiện kế hoạch, nội dung bồi dưỡng
năng lực nghề nghiệp cho giáo viên trường THPT, thành phố
Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ............................................................. 57

ix


Bảng 2.9.

Thực trạng quản lý hình thức và phương pháp bồi dưỡng năng
lực nghề nghiệp cho giáo viên trường THPT, thành phố Cẩm
Phả, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................... 61

Bảng 2.10.

Thực trạng quản lý việc phối hợp các cơ sở giáo dục trong tổ
chức bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên THPT

thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ............................................ 63

Bảng 2.11.

Thực trạng tổ chức kiểm tra, đánh giá việc thực hiện bồi dưỡng
năng lực nghề nghiệp cho giáo viên THPT, thành phố Cẩm Phả,
tỉnh Quảng Ninh .............................................................................. 65

Bảng 2.12.

Thực trạng quản lý các điều kiện đảm bảo cho hoạt động bồi
dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên THPT, thành phố
Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ............................................................. 68

Bảng 2.13.

Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động bồi dưỡng
năng lực nghề nghiệp của giáo viên THPT, thành phố Cẩm Phả,
tỉnh Quảng Ninh .............................................................................. 70

Bảng 3.1.

Kết quả khảo sát tính cần thiết của các biện pháp .......................... 95

Bảng 3.2.

Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp ............................. 97

x

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Giáo dục ln có vị trí quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của
bất kỳ quốc gia nào, nhất là trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế. Ngày nay,
trong q trình cơng nghiệp hố hiện đại hố đất nước Đảng và Nhà nước ta ln
chú trọng phát triển sự nghiệp giáo dục, coi giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm
nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Trong các kỳ đại hội Đảng,
Đảng ta luôn khẳng định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”,“đầu tư cho giáo dục
là đầu tư cho phát triển”. Tuy vậy, sự phát triển giáo dục của nước ta còn nhiều hạn
chế, chưa tương xứng với vị trí giáo dục là quốc sách hàng đầu. Chất lượng giáo dục
và đào tạo nhìn chung cịn thấp, cơng tác quản lý giáo dục cịn kém hiệu quả. Trước
tình hình đó, hội nghị Trung ương 8 khóa XI đã thơng qua Nghị quyết về "đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo” nhằm tạo bước chuyển biến căn bản mạnh mẽ
về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội
nhập quốc tế.
Thực tiễn đã khẳng định: Một trong các điều kiện để nâng cao chất lượng giáo
dục là nâng cao chất lượng và động lực dạy học của giáo viên, bởi người giáo viên
ln giữ vai trị quyết định trong việc biến mục tiêu giáo dục trở thành hiện
thực, bảo đảm hiệu quả và chất lượng giáo dục. Cho nên muốn có chất lượng
giáo dục tốt trước hết phải xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên vừa đáp
ứng về mặt số lượng vừa phải có chất lượng cao.
Trong khi đó, chương trình giáo dục phổ thơng mới được xây dựng theo
mơ hình phát triển năng lực, thơng qua những kiến thức cơ bản, thiết thực, hiện
đại và các phương pháp tích cực hóa hoạt động của người học, giúp học sinh hình
thành và phát triển những phẩm chất và năng lực mà nhà trường và xã hội kì vọng.
Một chương trình giáo dục có phân biệt rõ hai giai đoạn giáo dục nhưng lại chú ý
hơn đến tính kết nối giữa chương trình của các lớp học, cấp học trong từng mơn
học và giữa chương trình của các mơn học trong từng lớp học, cấp học. Hơn thế

nữa, chương trình giáo dục phổ thông mới bảo đảm định hướng thống nhất và
những nội dung giáo dục cốt lõi, bắt buộc đối với học sinh toàn quốc, đồng thời

1


trao quyền chủ động và trách nhiệm cho địa phương, các nhà trường trong việc lựa
chọn, bổ sung một số nội dung giáo dục và triển khai kế hoạch giáo dục phù hợp
với đối tượng giáo dục, điều kiện của địa phương, của cơ sở giáo dục, góp phần
bảo đảm kết nối hoạt động của nhà trường với gia đình, chính quyền và xã hội.
Để thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng u
cầu của chương trình giáo dục phổ thơng mới, cần quan tâm đến vấn đề cốt lõi
nhất của hoạt động giáo dục, đó là chất lượng đội ngũ giáo viên. Chương trình
giáo dục phổ thơng mới (2018) đã và đang được triển khai trong thời gian tới với
định hướng và yêu cầu chuyển từ trang bị nội dung kiến thức sang phát triển phẩm
chất, năng lực người học bằng việc dạy học tích hợp và lồng ghép, dạy học phân
hóa, hoạt động trải nghiệm sáng tạo,… thì năng lực của đội ngũ giáo viên phổ
thông vốn được đào tạo theo phương pháp truyền thống đang đứng trước nhiều
thách thức mới.
Trước yêu cầu đổi mới giáo dục đó, các nhà trường phổ thơng nói chung và
các trường trung học phổ thơng trên địa bàn thành phố Cẩm Phả nói riêng đều tập
trung tìm các giải pháp để bồi dưỡng đội ngũ giáo viên trở thành đội quân có
phẩm chất, năng lực tốt, tinh thông về kiến thức, điêu luyện về phương pháp, giỏi
về nghiệp vụ tay nghề, đáp ứng mục tiêu giáo dục mà Đảng và Nhà nước đã đề ra.
Chính vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp
cho giáo viên ở các trường trung học phổ thông thành phố Cẩm Phả, tỉnh
Quảng Ninh theo yêu cầu đổi mới giáo dục” để nghiên cứu trong khuôn khổ luận
văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp

giáo viên ở trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục; đánh giá thực trạng
quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên ở các trường THPT thành
phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng
năng lực nghề nghiệp cho giáo viên ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh
Quảng Ninh theo yêu cầu đổi mới giáo dục góp phần giúp cho đội ngũ giáo viên
tại các trường THPT đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục phổ thông.

2


3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên trường trung học phổ thông
theo yêu cầu đổi mới giáo dục.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên ở các trường
THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu đổi mới giáo dục.
4. Giả thuyết nghiên cứu
Quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên tại các trường THPT
thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh đã được quan tâm thực hiện và đạt được một
số kết quả nhất định, nhưng cơng tác này vẫn cịn một số hạn chế, bất cập do nhiều
yếu tố khách quan và chủ quan. Nếu xây dựng được hệ thống lý luận về quản lý bồi
dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên theo yêu cầu đổi mới giáo dục và làm
sáng tỏ thực trạng về công tác này ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh
Quảng Ninh thì sẽ đề xuất được các biện pháp quản lý phù hợp, hiệu quả. Việc tìm
ra các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp sẽ góp phần nâng cao chất
lượng đội ngũ giáo viên THPT, giúp họ bắt kịp thực hiện những nhiệm vụ đổi mới.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho
giáo viên THPT theo yêu cầu đổi mới giáo dục.

5.2. Đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo
viên ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu đổi
mới giáo dục
5.3. Đề xuất các biện pháp về quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho
giáo viên ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu
đổi mới giáo dục.
6. Phạm vi nghiên cứu
Nội dung trọng tâm: Các giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp
cho giáo viên ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh theo yêu
cầu đổi mới giáo dục.
Thời gian thực hiện nghiên cứu: 2018-2020.
Không gian thực hiện nghiên cứu: Một số trường THPT trên địa bàn thành
phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.

3


7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp: Phân tích, so sánh, tổng hợp, hệ thống hố, khái
qt hố,... trong q trình nghiên cứu các tài liệu để xác định những vấn đề lý luận
cho vấn đề nghiên cứu.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Dành cho cán bộ quản lý nhà trường,
giáo viên để thu thập thơng tin, tìm hiểu thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực nghề
nghiệp cho giáo viên ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh; đồng
thời khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.
- Phương pháp phỏng vấn sâu: Sử dụng phương pháp này đối với một số
cán bộ quản lý và giáo viên để làm rõ hơn kết quả thu nhận từ phương pháp điều
tra bằng phiếu hỏi.

- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu các hồ sơ, văn
bản liên quan đến quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên ở các
trường THPT được khảo sát để làm rõ hơn thực trạng.
- Phương pháp chuyên gia: Được sử dụng xem xét thực trạng và các biện
pháp được đề xuất.
7.3. Phương pháp xử lý thơng tin
Sử dụng phương pháp thống kê tốn học để xử lý các số liệu, kết quả
nghiên cứu thu thập được trong quá trình nghiên cứu.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho
giáo viên THPT theo yêu cầu đổi mới giáo dục.
Chương 2: Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo
viên ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu đổi
mới giáo dục.
Chương 3: Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo
viên ở các trường THPT thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu đổi
mới giáo dục.

4


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
NGHỀ NGHIỆP CHO GIÁO VIÊN THPT THEO YÊU CẦU
ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Công trình nghiên cứu về bồi dưỡng giáo viên phổ thơng

Ở Việt Nam, giáo viên giữ vai trò chủ đạo trong việc nâng cao chất lượng
và hiệu quả giáo dục. Với vai trị đó cũng với những đặc điểm, u cầu của
công việc, giáo viên phải thường xuyên được bồi dưỡng, tự bồi dưỡng để cập
nhật kiến thức, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ nhằm đáp ứng yêu
cầu của xã hội.
Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến vấn đề phát triển giáo dục và nâng cao
chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên. Nghị quyết TW 2 khóa VIII đã
nêu: “Khâu then chốt để thực hiện chiến lược phát triển giáo dục là phải đặc biệt
chăm lo đào tạo, bồi dưỡng và chuẩn hóa đội ngũ giáo viên cũng như cán bộ quản lý
giáo dục” [16].
Trong chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 của Chính phủ đã nêu rõ:
“Phát triển đội ngũ nhà giáo đảm bảo đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu và chuẩn về
chất lượng đáp ứng yêu cầu vừa tăng quy mô, vừa nâng cao chất lượng và hiệu
quả giáo dục” [5].
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định " Đổi mới căn
bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hố, xã hội
hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát
triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt” [17].
Quyết định số 09/2005/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ về việc phê duyệt đề
án “Xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục
giai đoạn 2001-2010 đã xác định mục tiêu, các nhiệm vụ chủ yếu, các giải pháp cho
việc xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục” [6].
Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 đã đề ra các giải pháp
phát triển giáo dục, trong đó có giải pháp phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản
lý giáo dục, trong giải pháp này khẳng định “Đổi mới căn bản và toàn diện nội dung

5


và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng nhằm hình thành đội ngũ nhà giáo và cán bộ

quản lý giáo dục đủ sức thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông sau
năm 2015” [19].

Trên cơ sở quan điểm chỉ đạo và chiến lược phát triển giáo dục đó của
Đảng, chính phủ, nhiều tác giả đã tập trung những nghiên cứu về quản lý hoạt
động bồi dưỡng giáo viên trường phổ thơng. Có thể kể tên những cơng trình
nghiên cứu như:
Trong cuốn: Phát triển giáo dục và nhân tài hai tác giả Nghiêm Đình Vỳ và
Nguyễn Khắc Hưng đã khẳng định: “Thầy giáo là yếu tố quyết định hàng đầu đối
với chất lượng giáo dục, do đó muốn phát triển giáo dục thì trước hết và trên hết
phải phát triển đội ngũ giáo viên cả về số lượng và chất lượng” [23]. Từ đó, đưa ra
những nghiên cứu về những thời kỳ biến chuyển của giáo viên và đề nghị về
những cải cách chương trình đào tạo giáo viên.
Tác giả Đặng Quốc Bảo cho rằng:“Bất cứ hoàn cảnh nào dù k h ó k hăn
đến đâu, ngành giáo dục cũng tìm mọi biện pháp mở trường, lớp (dài hạn, ngắn
hạn, cấp tốc, tập trung, phân tán, nhóm nhỏ…) để đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ.” [5].
Đồng thời tác giả cũng đưa ra một số bài học về bồi dưỡng đội ngũ.
Trong cuốn Giải pháp tổng thể quản lý nhà trường hiệu quả trong thời kỳ hội
nhập quốc tế tác giả Hồ Phương Lan đã nêu lên những yêu cầu xây dựng và phát triển
đội ngũ, việc tăng cường quản lý, xây dựng và phát triển đội ngũ [26].
Ngoài ra cũng có nhiều tác giả đề cập đến cơng tác quản lý hoạt động bồi dưỡng
giáo viên cũng như chỉ ra những biện pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả của công tác
này như: Đỗ Thị Hường với đề tài: "Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng đội ngũ
giáo viên trường cao đẳng bách khoa Hưng Yên" (2009)
Năm 2015, dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển, trưởng ban
soạn thảo tài liệu: Đổi mới chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý và giáo
viên phổ thông của các cơ sở đào tạo giáo viên đã trình bày 2 chuyên đề cùng tập
hợp 17 tham luận. Trong tài liệu này đã cụ thể 2 chuyên đề cơ bản, đó là: Một số
định hướng đổi mới chương trình đào tạo, bồi dưỡng giáo viên đáp ứng đổi mới
giáo dục phổ thông và Một số vấn đề đảm bảo triển khai chương trình đào tạo mới

của các cơ sở đào tạo giáo viên [25].
Như vậy, bồi dưỡng giáo viên thực sự là một vấn đề có ý nghĩa quan trọng
đối với sự phát triển của giáo dục. Nội dung này đã được quan tâm nghiên cứu và

6


nằm trong chiến lược phát triển giáo dục của Việt Nam qua các giai đoạn. Do đó,
trước yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, việc bồi dưỡng giáo viên vẫn là vấn đề cần
được tiếp tục nghiên cứu và vận dụng linh hoạt ở các cơ sở giáo dục trong cả nước.
1.1.2. Cơng trình nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho
giáo viên trường THPT
Bên cạnh những cơng trình nghiên cứu, tài liệu tìm hiểu về bồi dưỡng giáo
viên thì vấn đề quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên phổ thông,
trong đó có cấp THPT cũng đã được quan tâm trong những năm gần đây. Cụ thể:
Tác giả Trịnh Hùng Cường với đề tài: Thực trạng và biện pháp quản lý bồi
dưỡng giáo viên trường THPT ở các huyện trong tỉnh Cà Mau. Trong đề tài, tác
giả đã nêu lên thực trạng công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên trường THPT ở các
huyện trong tỉnh Cà Mau và đề xuất các biện pháp cải tiến [10].
Tác giả Nguyễn Dương Quốc với đề tài: Thực trạng công tác quản lý hoạt
động bồi dưỡng giáo viên các trường THPT huyện Cần Đước, tỉnh Long An.
Nghiên cứu của tác giả đã nêu lên thực trạng công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng
giáo viên các trường THPT huyện Cần Đước, tỉnh Long An và đề xuất các biện
pháp cải tiến [32].
Bên cạnh đó, tác giả Bùi Thị Loan trong bài viết Về công tác bồi dưỡng
giáo viên THPT hiện nay đăng trên tạp chí giáo dục số 176, trong đó đã đề cập đến
thực trạng của công tác bồi dưỡng giáo viên hiện nay, đồng thời đề xuất các giải
pháp để nâng cao chất lượng đào tạo bồi dưỡng [27].
Với cương vị là các nhà quản lý giáo dục, các tác giả đã nêu rõ thực trạng
công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên và bồi dưỡng năng lực giáo viên cũng như

những giải pháp đưa ra nhằm khắc phục những bất cập của thực trạng.
Như vậy, có thể thấy vấn đề bồi dưỡng giáo viên và quản lý hoạt động bồi
dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên ở các trường phổ thông trong những
năm gần đây được quan tâm, nghiên cứu ở nhiều khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên,
nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên
các trường THPT ở thành phố Cẩm Phả đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện
nay vẫn là một vấn đề mới, chưa có tác giả nào đề cập tới. Do đó, việc lựa chọn đề
tài này để nghiên cứu có ý nghĩa lớn về mặt thực tiễn, góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục trong các trường THPT trên địa bàn thành phố.

7


1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Giáo viên, bồi dưỡng giáo viên
1.2.1.1. Giáo viên
Điều 30 trong Điều lệ Trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông
và trường phổ thơng có nhiều cấp học có nêu ra:

Giáo viên trường trung học là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục
trong nhà trường, gồm: Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, giáo viên bộ mơn, giáo
viên làm cơng tác Đồn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (bí thư, phó bí thư
hoặc trợ lý thanh niên, cố vấn Đồn), giáo viên làm tổng phụ trách Đội Thiếu
niên Tiền phong Hồ Chí Minh (đối với trường trung học có cấp tiểu học hoặc
cấp THCS), giáo viên làm công tác tư vấn cho học sinh [1].
Như vậy, trong nhà trường giáo viên có thể đảm nhiệm các chức vụ khác
nhau đồng thời với nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục. Đối với sự phát triển của mỗi
nhà trường, vai trò của giáo viên ngày càng được khẳng định trong việc nâng cao
chất lượng dạy học và giáo dục học sinh.
1.2.1.2. Bồi dưỡng giáo viên

Bồi dưỡng giáo viên là quá trình bổ sung nhằm mục đích nâng cao trình
độ chun mơn và hồn thiện năng lực sư phạm của giáo viên.
Chỉ thị số 22/2003/CT-BGD&ĐT yêu cầu: Bồi dưỡng giáo viên trước hết là
bồi dưỡng nhằm nâng cao nhận thức chủ nghĩa Mác-Lê Nin; tư tưởng Hồ Chí
Minh; quan điểm đường lối của Đảng; chủ trương chính sách của Nhà nước và
các qui định của ngành; nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ theo hướng
cập nhật, hiện đại hoá phù hợp với thực tiễn giáo dục Việt Nam để đáp ứng các
yêu cầu đổi mới về mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục [3].
Bồi dưỡng giáo viên thực chất là nhằm bổ sung thêm những kiến thức
còn thiếu, đã lạc hậu, cập nhật thêm cho giáo viên những kiến thức về khoa học
giáo dục, về nội dung, chương trình, sách giáo khoa, về đổi mới phương pháp
dạy học, bổ sung thêm những kiến thức về tư tưởng, chính trị, kinh tế, xã hội,
nâng cao trình độ mọi mặt cho giáo viên nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao
của sự nghiệp giáo dục, phục vụ cơng nghiệp hố, hiện đại hóa đất nước.
8


Như vậy, có thể khẳng định: bồi dưỡng giáo viên là hồn thiện và nâng
cao trình độ chính trị, chun môn nghiệp vụ hoặc ngoại ngữ, tin học nhằm
nâng cao nhận thức, trang bị, bổ sung, cập nhật kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp.
1.2.2. Năng lực nghề nghiệp, năng lực nghề nghiệp giáo viên trung học phổ thông,
bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên trung học phổ thông
1.2.2.1. Năng lực nghề nghiệp
Có nhiều quan niệm khác nhau về năng lực. Theo tác giả Hoàng Phê: Năng
lực là phẩm chất tâm lí, sinh lí tạo ra cho con người khả năng hồn thành một
loạt hoạt động nào đó với chất lượng cao hay năng lực là khả năng, điều kiện chủ
quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó [28]:
Theo tác giả Vũ Dũng, Năng lực là tập hợp các tính chất hay phẩm chất tâm
lí cá nhân, là điều kiện bên trong, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện tốt

một dạng hoạt động nhất định [12]. Tác giả Phạm Thị Minh Hạnh cho rằng: Năng
lực là tập hợp các tính chất hay phẩm chất cá nhân, đóng vai trị là điều kiện bên
trong, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện tốt một dạng hoạt động nhất định.
Người có năng lực là người đạt hiệu suất và chất lượng hoạt động cao trong các
hoàn cảnh khách quan và chủ quan như nhau [22].
Từ những quan niệm trên, có thể coi năng lực là tổng thể những phẩm chất
tâm lí, sinh lí, tri thức, kĩ năng, thái độ và kinh nghiệm của mỗi cá nhân có khả
năng hồn thành một hoạt động với chất lượng cao.
Để thực hiện một hoạt động nghề nghiệp có kết quả cao địi hỏi mỗi cá
nhân cần hình thành những năng lực nghề tương ứng. Mỗi một lĩnh vực lại đòi hỏi
những yêu cầu khác nhau về năng lực. Mặt khác, cùng một lĩnh vực nghề nghiệp
có những cá nhân thực hiện rất tốt, có hiệu quả cao nhưng cũng có những cá nhân
lại thực hiện chưa tốt. Điều này có thể lí giải phần lớn do chính năng lực nghề
nghiệp của cá nhân khi thực hiện cơng việc đó.
Với cách tiếp cận trên, các tác giả Dương Huy Cẩn, Lê Duy Cường (2019)
có thể quan niệm năng lực nghề nghiệp của giáo viên là tổng thể những phẩm chất
tâm, sinh lí, tri thức, kĩ năng, thái độ và kinh nghiệm của một giáo viên có khả
năng hoàn thành nhiệm vụ dạy học, giáo dục ở nhà trường [7].

9


Năng lực nghề nghiệp là tổng thể những phẩm chất tâm lí, sinh lí, tri thức,
kỹ năng, thái độ và kinh nghiệm của một cá nhân có khả năng hồn thành một
hoạt động nghề nghiệp nào đó với chất lượng cao.
Như vậy, năng lực nghề nghiệp bao gồm nhiều thành tố khác nhau như: các
phẩm chất tâm - sinh lý; tri thức (hiểu biết); kỹ năng; thái độ; kinh nghiệm giúp
cho mỗi cá nhân hồn thành cơng việc đạt hiệu quả cao nhất.
1.2.2.2. Năng lực nghề nghiệp giáo viên trung học phổ thơng
Trên cơ sở tìm hiểu khái niệm về năng lực nghề nghiệp, đối với nghề giáo

viên, năng lực nghề nghiệp của giáo viên THPT có thể được khái quát như sau:
Năng lực nghề nghiệp của giáo viên THPT là tổng thể những phẩm chất
tâm lí, sinh lí, tri thức, kỹ năng, thái độ và kinh nghiệm của một giáo viên có khả
năng hồn thành tốt nhiệm vụ dạy học, giáo dục trong trường THPT.
Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, người giáo viên THPT cần thực
hiện những hoạt động cơ bản như: (1) Hoạt động dạy học; (2) Hoạt động giáo dục
học sinh; (3) Hoạt động bồi dưỡng và tự bồi dưỡng; 4) Hoạt động nghiên cứu, ứng
dụng khoa học sư phạm vào thực tế dạy học, giáo dục; (5) Hoạt động xây dựng,
phát triển chương trình dạy học và bồi dưỡng giáo viên; (6) Hoạt động chính trị,
xã hội.
Tương ứng với những hoạt động nêu trên, cấu trúc năng lực nghề nghiệp
của người giáo viên THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục bao gồm: (1) Năng lực
dạy học; (2) Năng lực giáo dục: (3) Năng lực bồi dưỡng và tự bồi dưỡng: (4) Năng
lực nghiên cứu, ứng dụng khoa học sư phạm vào thực tế dạy học, giáo dục: (5)
Năng lực xây dựng, phát triển chương trình dạy học, giáo dục và bồi dưỡng giáo
viên: (6) Năng lực giao tiếp và năng lực chính trị, xã hội.
1.2.2.3. Bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên Trung học phổ thông
Dựa trên các khái niệm về bồi dưỡng giáo viên, năng lực nghề nghiệp giáo
viên, tác giả có thể khái quát: Bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên THPT là
quá trình nâng cao những năng lực nghề nghiệp và phát triển các phẩm chất cần thiết
của người giáo viên đáp ứng mục tiêu, yêu cầu của công tác giáo dục.

10


1.2.3. Quản lý, quản lý giáo dục
1.2.3.1. Quản lý

Quản lý là một hiện tượng xuất hiện rất sớm, là một phạm trù tồn tại
khách quan được ra đời từ bản thân nhu cầu của mọi chế độ xã hội, mọi quốc

gia, mọi thời đại. Quản lý là một trong những loại hình lao động quan trọng
nhất trong các hoạt động của con người. Quản lý đúng tức là con người đã nhận
thức được quy luật, vận động theo quy luật và sẽ đạt được những thành công to
lớn. Trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, con người muốn tồn tại và
phát triển điều phải dựa vào sự nỗ lực của cá nhân của một tổ chức, từ một
nhóm nhỏ đến phạm vi lớn hơn ở tầm quốc gia, quốc tế và điều phải thừa nhận
và chịu một sự quản lý nào đó.
Khái niệm quản lý được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khoa học.
Với tầm quan trọng như vậy nên đã hình thành nên cả một ngành khoa học khoa học quản lý. Do vậy có nhiều cách hiểu, cách định nghĩa về khái niệm
quản lý. Các nhà nghiên cứu nhiều góc độ tiếp cận để có những quan niệm khác
nhau về khái niệm này. Cụ thể:
Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: Quản lý là
sự tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý
nhằm đạt được mục tiêu đề ra [9].
Cũng cùng cách nhìn nhận như trên, tác giả Đặng Quốc Bảo cho rằng:
“Quản lí là q trình gây tác động của chủ thể quản lý đến khách thể quản lí
nhằm đạt mục tiêu chung” [5, tr 16].
Các tác giả Dương Hải Hưng và Trần Quốc Thành thì khái quát: “Quản lý
là hoạt động có ý thức của con người nhằm phối hợp hành động của một nhóm
người hay một cộng đồng người để đạt được các mục tiêu đề ra một cách hiệu
quả nhất” [33, tr14].
Vũ Dũng trong cuốn Tâm lí học quản lý có nêu: "Quản lý là sự tác động có
định hướng, có mục đích, có kế hoạch và có hệ thống thơng tin của chủ thể đến
khách thể của nó" [13, tr 46].

11


Như vậy, những quan niệm về quản lý của các tác giả trên tuy có khác nhau
về cách tiếp cận nhưng đều thể hiện một số điểm chung nhất về quản lý như sau:

- Quản lý được tiến hành trong một tổ chức hay nhóm xã hội.
- Hoạt động quản lý bao gồm 2 bộ phận cấu thành: chủ thể quản lý và đối
tượng quản lý. Bản chất của hoạt động quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý
lên khách thể quản lý một cách có chủ đích.
- Hiệu quả quản lý phụ thuộc vào các yếu tố: Chủ thể, khách thể, mục tiêu,
phương pháp, công cụ quản lý.
1.2.3.2. Quản lý giáo dục
Ở Việt Nam, quản lý giáo dục cũng là một lĩnh vực được Đảng và nhà nước
đặc biệt quan tâm. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành Trung ương
Đảng khóa VIII khẳng định: “Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức của chủ
thể quản lý tới khách thể quản lý nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ thống giáo
dục đạt tới kết quả mong muốn bằng cách hiệu quả nhất” [16].
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang, khái niệm quản lý giáo dục là khái niệm đa
cấp (bao hàm cả quản lý hệ giáo dục quốc gia, quản lý các phân hệ của nó, đặc biệt là
quản lý trường học): “Quản lý giáo dục là hệ thống những tác động có mục đích, có
kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối
và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội
chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ,
đưa giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất” [29].
Bên cạnh đó, tác giả Phạm Minh Hạc cũng khẳng định:“Quản lý giáo dục
là tổ chức các hoạt động dạy học. Có tổ chức được các hoạt động dạy học, thực
hiện được các tính chất của nhà trường phổ thông Việt Nam xã hội chủ nghĩa, mới
quản lý được giáo dục, tức là cụ thể hoa đường lối giáo dục của Đảng và biến
đường lối đó thành hiện thực, đáp ứng nhu cầu của nhân dân, của đất nước” [20].
Trong quản lý giáo dục thì nhà trường là đối tượng cuối cùng và cơ bản
nhất, trong đó đội ngũ giáo viên và học sinh là đối tượng quản lý quan trọng nhất.
Như vậy, có nhiều định nghĩa khác nhau về quản lý giáo dục, mỗi một quan
niệm đều làm rõ được những nội hàm cơ bản của khái niệm. Trên cơ sở những

12

phân tích trên, theo chúng tơi: Quản lý giáo dục là hệ thống tác động có tổ chức,
có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý để đạt được
mục tiêu mong muốn trong lĩnh vực giáo dục.
1.2.4. Quản lý bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp giáo viên trung học phổ thông

Trên cơ sở khái quát các khái niệm về quản lý, quản lý giáo dục, bồi
dưỡng giáo viên, tác giả nhận thấy:
Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp giáo viên THPT là
việc người quản lý thực hiện các chức năng quản lý trong quá trình tổ chức bồi
dưỡng năng lực nghề nghiệp giáo viên, bao gồm: xác định nhu cầu, lập kế
hoạch, hình thức và phương pháp tổ chức, kiểm tra, đánh giá và quản lý các
điều kiện đảm bảo để công tác bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp giáo viên đạt
được mục tiêu và có hiệu quả.
Như vậy, dưới góc độ các nhà quản lý giáo dục thì quản lý bồi dưỡng năng
lực nghề nghiệp cho giáo viên THPT là việc các nhà quản lí giáo dục vận dụng các
kiến thức về khoa học quản lí và đặc điểm của giáo dục THPT để thực hiện quá
trình quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT, tác động lên các thành tố và
mối quan hệ khăng khít giữa chúng nhằm nâng cao năng lực nghề nghiệp cho giáo
viên THPT.
1.3. Yêu cầu của bối cảnh đổi mới giáo dục đặt ra đối với giáo viên và bồi dưỡng
giáo viên trường trung học phổ thông
1.3.1. Yêu cầu về năng lực nghề nghiệp của giáo viên Trung học phổ thông
Những yêu cầu về năng lực nghề nghiệp của giáo viên THPT được cụ thể
trong thông tư số 20/2018/TTBGDĐT ban hành quy định chuẩn nghề nghiệp giáo
viên phổ thông. Trong thông tư này đã cụ thể 5 tiêu chuẩn và 15 tiêu chí để đánh giá
mức độ chuẩn nghề nghiệp của giáo viên phổ thông. Dựa trên những yêu cầu được
quy định trong chuẩn nghề nghiệp, có thể khái quát những năng lực nghề nghiệp của
giáo viên THPT và yêu cầu với mỗi năng lực như sau:

Về phẩm chất, đạo đức giáo viên cần có: Địi hỏi giáo viên phải thực hiện
nghiêm các quy định về đạo đức nhà giáo và tự rèn luyện nâng cao phẩm chất đạo
đức người giáo viên. Bao gồm các năng lực như:

13