Giao An ly 9 day du vo tu day

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.22 MB, 138 trang )

(1)Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. Ch¬ng I : ®iÖn häc Sự phụ thuộc của cờng độ dòng điện vµo hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn. A. Môc tiªu: - Nêu đợc cách bố trí và tiến hành TN khảo sát sự phụ thuộc của Cờng độ dòng điện vào Hiệu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn. - Vẽ và sử dụng đợc đồ thị biểu diễn mối quan hệ I, U từ số liệu thực nghiệm. - Nêu đợc kết luận về sự phụ thuộc của Cờng độ dòng điện vào Hiệu điện thế giữa hai đầu dây dÉn. - Mắc mạnh điện theo sơ đồ; Sử dụng các dụng cụ đo: Vôn kế, Ampe kế; Xử lí đồ thị. - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: - 1Ampe kÕ; 1 V«n kÕ; 1 nguån ®iÖn; - 1 công tắc; 7 ®o¹n d©y dÉn; 1 ®iÖn trë mÉu. C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Để đo Cờng độ dòng điện chạy qua bóng đèn dïng dông cô g×? Nªu nguyªn t¾c dïng 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn cần dụng cụ đó? đề bài mới: - Để đo Hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn + Tr¶ lêi c©u hái cña GV. cÇn dïng dông cô g×? Nªu nguyªn t¾c dïng dụng cụ đó? 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự phụ thuộc của Cờng độ dòng điện vào Hiệu điện thế giữa hai ®Çu d©y dÉn: Quan s¸t H1.1 Sgk-4: + Tìm hiểu sơ đồ mạch điện H 1.1 Sgk-4. Trả + CH 1: KÓ tªn, nªu c«ng dông vµ c¸ch m¾c cña lêi c©u hái cña GV. từng bộ phận trong sơ đồ?. - CH 2: Chèt + cña c¸c dông cô ®o ®iÖn cã + TiÕn hµnh TN: sơ đồ đợc mắc về phía điểm A hay điểm - Các nhóm mắc mạch điện theo sơ đồ1.1 trong B?. Sgk-4. - Tiến hành đo, ghi các kết quả đo đợc vào + Theo dõi, kiểm tra, giúp đỡ các nhóm mắc B1. mạch điện theo sơ đồ H1.1 Sgk-4. - Thảo luận nhóm để trả lời C1 Sgk-4. * NhËn xÐt: Yêu cầu đại điện nhóm trả lời C1: Từ kết quả - Khi t¨ng (hoÆc gi¶m) HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai + TN hãy cho biết khi thay đổi Hiệu điện thế giữa đầu dây dẫn bao nhiêu lần thì Cờng độ dòng hai đầu d©y dÉn, điện chạy qua dây dẫn đó cũng tăng (hoặc gi¶m) bÊy nhiªu lÇn Cờng độ dòng điện chạy qua dây dẫn có mối quan hÖ ntn víi HiÖu ®iÖn thÕ ? 3. Hoạt động 3: Vẽ và sử dụng đồ thị để rút ra kÕt luËn: + Từng HS đọc phần thông báo về dạng đồ thị + Đồ thị biểu diễn sự thuộc của Cờng độ dòng điện vào Hiệu điện thế có đặc điểm gì? Sgk-5 tr¶ lêi CH cña GV. + Tiến hành vẽ đồ thị: (C2 Sgk-5). + Thảo luận nhóm: Nhận xét dạng đồ thị, rút ra kÕt luËn. * NhËn xÐt: NÕu bá qua sù sai lÖch nhá do phÐp ®o th× c¸c ®iÓm O, B, C, D, E n»m trªn đờng thẳng đi qua gốc tọa độ. KÕt luËn: -H§T gi÷a hai ®Çu d©y dÉn t¨ng (hoÆc. + HD HS xác định các điểm biểu diễn, vẽ một đờng thẳng đi qua gốc tọa độ, đồng thời đi gần tÊt c¶ c¸c ®iÓm.. + §¹i diÖn nhãm nªu kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a I vµ U:.

(2) gi¶m) bao nhiªu lÇn th× C§D§ ch¹y qua dây dẫn đó cũng tăng (hoặc giảm) bấy nhiªu lÇn 4. Hoạt động 4: Vận dụng - Củng cố - Hớng dẫn về nhà: a. Cñng cè: + Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV. b. VËn dông: + Tõng HS tr¶ lêi c©u hái C5 Sgk-5.. + Nêu kết luận về mối quan hệ giữa Cờng độ dßng ®iÖn (I) vµ HiÖu ®iÖn thÕ (U).. + §å thÞ biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a I vµ U cã đặc điểm gì? + ở lớp 7 ta đã biết, khi Hiệu điện thế đặt vào U 1 I1 C4 Sgk-5: = hai đầu bóng đèn càng lớn thì dòng điện chạy U 2 I2 qua đèn có cờng độ càng cao và đèn càng sáng. C5 Sgk-5: Vậy Cờng độ dòng điện chạy qua dây dẫn có tỉ c. Häc tËp ë nhµ: với Hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây đó - N¾m v÷ng kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a I vµ lÖ kh«ng? U. - VËn dông tr¶ lêi c©u hái C3, C4 Sgk-5. Híng dÉn HS häc tËp ë nhµ: - ChuÈn bÞ TiÕt 2: §iÖn trë cña ®©y dÉn §Þnh + N¾m v÷ng kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a I vµ luËt ¤m U. - VËn dông tr¶ lêi c©u hái C3, C4 Sgk-5. - ChuÈn bÞ TiÕt 2: §iÖn trë cña ®©y dÉn §Þnh luËt ¤m. Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. §iÖn trë cña d©y dÉn §Þnh luËt «m. A. Môc tiªu: - Nhận biết đợc đơn vị của Điện trở và vận dụng đợc công thức tính Điện trở để giải bài tập.Phát biểu và viết đợc hệ thức của Định luật Ôm. -Vận dụng đợc Định luật Ôm để giải một số bài tập đơn giản. - Sử dụng một số thuật ngữ khi nói về HĐT; CĐDĐ; Vẽ sơ đồ mạch điện sử dụng các dụng cụ đo để xác định điện trở của một dây dẫn. - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc.. B. ChuÈn bÞ:. + Nghiªn cøu bµi häc; C¸c c©u hái Bµi tËp, + Bảng phụ: Bảng thơng số U đối với mỗi dây dẫn. I C. Các hoạt động dạy học:. * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của hS. Hoạt động của giáo viên + CH1: Nªu kÕt luËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a.

(3) 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề Cờng độ dòng điện và Hiệu điện thế ? + CH2: Đổ thị biểu diễn mối quan hệ đó bµi míi: có đặc điểm gì?. + Tõng HS chuÈn bÞ, tr¶ lêi c©u hái cña GV. + ĐVĐ: Trong TN với mạch điện có sơ đồ H1.1 Sgk-4, nÕu sö dông cïng mét H§T đặt vào hai đầu dây khác nhau thì CĐDĐ qua chóng cã nh nhau hay kh«ng ? 2. Hoạt động 2: Xác định thơng số U đối với I + Theo dõi HS tính thơng số U đối với mçi d©y dÉn I + Tõng HS dùa vµo B1, B2 TiÕt1, tÝnh th¬ng sè U/I mçi d©y dÉn. đối với mỗi dây dẫn. - Hoµn thµnh b¶ng SGK: +Tr¶ lêi C2 th¶o luËn +Yªu cÇu HS tr¶ lêi C2 vµ cho c¶ líp th¶o * NhËn xÐt: luËn: NhËn xÐt gi¸ trÞ cña th¬ng sè U U I - §èi víi mçi d©y dÉn, th¬ng sè lµ kh«ng đối với mỗi dây dẫn và với hai dây dẫn I đổi. kh¸c nhau U - Hai d©y dÉn kh¸c nhau th¬ng sè lµ kh¸c I nhau. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu khái niệm điện trở: - Cá nhân đọc phần thông báo khái niệm điện trở + Tính Điện trở của dây dẫn bằng công thøc nµo?. Sgk-7. U a. TrÞ sè R= đợc gọi là điện trở + Khi tăng Hiệu điện thế đặt vào hai đầu I d©y dÉn lªn hai lÇn th× §iÖn trë cña nã t¨ng b. Ký hiÖu ®iÖn trë trong m¹ch ®iÖn: lªn mÊy lÇn? V× sao? c. §¬n vÞ ®iÖn trë: - Nếu U = 1 V ; I = 1 A thì điện trở R đợc tính + Khi HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y lµ 1V b»ng ¤m (Ω) 1Ω = 3V, Cờng độ dòng điện chạy qua nó là 1A 250mA. TÝnh §iÖn trë cña d©y? - Kil««m (kΩ): 1 kΩ = 1000 Ω - Mªga«m (MΩ):1MΩ = 1000 kΩ = 106 Ω + Nªu ý nghÜa cña ®iÖn trë. + Tr¶ lêi c©u hái cña GV d. ý nghÜa cña ®iÖn trë: -Biểu thị mức độ cản trở dòng điện nhiều hay ít cña d©y dÉn 4. Hoạt động 4: Phát biểu và viết biểu thức §Þnh luËt ¤m: + Tõng HS Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc §Þnh luËt - Yªu cÇu HS Ph¸t biÓu §Þnh luËt ¤m. - Yªu cÇu HS tõ biÓu thøc ¤m. - Cờng độ dòng điện chạy qua day dẫn tỉ lệ thuận I= U R với Hiệu điện thế đặt vào hai dầu dây dẫn và tỉ lệ => c¸c đại lîng: nghịch với Điện trở của dây dẫn đó. U=? U: HiÖu ®iÖn thÕ (V) R=? I= U I: Cờng độ dòng điện (A) R. R: §iÖn trë (Ω) * Nội dung định luật Ôm: - Cờng độ dòng điện chạy qua dây dẫn tỉ lệ thuận với Hiệu điện thế đặt vào hai dầu dây dÉn vµ tØ lÖ nghÞch víi §iÖn trë cña d©y dÉn đó. 5. Hoạt động 5: Vận dụng - Củng cố - Hớng + Yªu cÇu HS lµm Tr¶ lêi c©u hái: dÉn vÒ nhµ: +Tr¶ lêi c©u hái cña GV..

(4) +Tr¶ lêi c©u hái C3, C4 Sgk-8. C3 (Sgk-8): R = 12Ω I = 0,5A U=?. Lêi gi¶i:. ¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã : Hiệu điện thế giữa hai đầu dây tóc bóng đèn là: U = I.R= 0,5. 12 = 6V §¸p sè: 6V. Tuần: Tiết:. - Công thức R = U dùng để làm gì? Từ I c«ng thøc nµy cã thÓ nãi r»ng U t¨ng lªn bao nhiªu lÇn th× R t¨ng lªn bÊy nhiªu lÇn đợc không ? tại sao ? + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái C3, C4 + Híng dÉn HS häc tËp ë nhµ: - N¾m v÷ng §Þnh luËt «m. VËn dông tÝnh U, I, R. - ChuÈn bÞ : MÉu b¸o c¸o thùc hµnh Sgk 10.. Ngày soạn: Ngày dạy:. Thực hành Xác định Điện trở của một dây dẫn b»ng Ampe kÕ vµ v«n kÕ A. Môc tiªu : - Nêu đợc cách xác định Điện trở từ công thức tính Điện trở. - Mô tả đợc cách bố trí và tiến hành TN xác định Điện trở của một dây dẫn bằng ampe kế và vôn kÕ. - Mắc mạnh điện theo sơ đồ; Sử dụng các dụng cụ đo: Vôn kế, Ampe kế. - Lµm vµ viÕt b¸o c¸o thùc hµnh - Cã ý thøc chÊp hµnh nghiªm tóc quy t¾c sö dông c¸c thiÕt bÞ ®iÖn trong TN. B. ChuÈn bÞ: + Mçi nhãm HS: 1 D©y §iÖn trë cha biÕt gi¸ trÞ; + 1 nguån ®iÖn 6-12V; 1 V«n kÕ; 1 Am pe kÕ; + 7 §o¹n d©y nèi; B¸o c¸o TH theo mÉu. + §ång hå ®o ®iÖn ®a n¨ng. C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp: * Hoạt động của thầy và trò: Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên + KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ b¸o c¸o thùc hµnh cña 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: Trình bày HS. + Nªu c«ng thøc tÝnh §iÖn trë ? c©u hái chuÈn bÞ trong b¸o c¸o thùc hµnh + Muèn ®o HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu cña mét dây dẫn cần dùng dụng cụ gì? Mắc dụng cụ đó nh thÕ nµo víi d©y dÉn cÇn ®o?. + Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi CH cña GV: + Muốn đo Cờng độ dòng điện qua một dây + Từng HS Vẽ sơ đồ mạch điện đo điện trở dẫn cần dùng dụng cụ gì? Mắc dụng cụ đó nh thÕ nµo víi d©y dÉn cÇn ®o?. b»ng V«n kÕ vµ Ampe kÕ. + Vẽ sơ đồ mạch điện đo điện trở bằng Vôn kế vµ Ampe kÕ? 2. Hoạt động 2: Mắc mạch điện theo sơ đồ + Giao dụng cụ TN cho các nhóm + Theo dõi, giũp đỡ, Kiểm tra các nhóm HS vµ tiÕn hµnh ®o: + Nhận dụng cụ TN, Phân công bạn ghi chép mắc mạch điện, đặc biệt là việc mắc Vôn kế và kÕt qu¶ TN, ý kiÕn nhËn xÐt th¶o luËn cña Ampe kÕ vµo m¹ch ®iÖn. + Theo giâi HS tiÕn hµnh TN; §äc chØ sè Ampe nhãm..

(5) + C¸c nhãm tiÕn hµnh TN. - TÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong nhãm tham gia vµo m¾c m¹ch ®iÖn hoÆc theo giâi, KiÓm tra c¸ch m¾c 3. Hoạt động 3: Tổng kết, đánh giá thái độ häc tËp cña HS: + Hoàn thành báo cáo thực hành. Trao đổi nhóm để nhận xét nguyên nhân gây ra sự khác nhau của các trị số Điện trở vừa tính đợc trong mçi lÇn ®o. kÕ, V«n kÕ. + Yêu cầu tất cả HS đều phải tham gia vào tiến hµnh TN. + Thu b¸o c¸o thùc hµnh. + NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm: - C¸c thao t¸c thÝ nghiÖm. - C¸ch sö dông Ampe kÕ, V«n kÕ - Thái độ học tập của nhóm HS - ý thøc kû luËt.. 4. Hoạt động 4: Củng cố - Hớng dẫn về + Híng dÉn HS «n tËp c¸c kiÕn thøc cña líp 7 nhµ: - ¤n tËp c¸c kiÕn thøc cña líp 7 vÒ m¹ch ®iÖn vÒ m¹ch ®iÖn m¾c nèi tiÕp; M¹ch ®iÖn m¾c song song. m¾c nèi tiÕp; M¹ch ®iÖn m¾c song song. - §äc tríc tiÕt 4: §o¹n m¹ch nèi tiÕp.. + Yêu cầu HS đọc trớc tiết 4: Đoạn mạch nối tiÕp.. MÉu b¸o c¸o thùc hµnh 1. Tr¶ lêi c©u hái: a. ViÕt c«ng thøc tÝnh ®iÖn trë:................. b. Muốn đo HĐT giữa hai đầu đoạn mạch cần dụng cụ gì ? Mắc dụng cụ đó nh thế nào với dây dÉn cÇn ®o H§T?.............................................................................................................................. c. Muốn đo CĐDĐ chạy qua một dây dẫn cần dụng cụ gì ? Mắc dụng cụ đó nh thế nào với dây dÉn cÇn ®o?....................................................................................................................................... 2. KÕt qu¶ ®o: KQ §iÖn trë HiÖu ®iÖn thÕ Cờng độ dòng điện LÇn ®o U(V) I(A) R( Ω ) 1. 2. 3. 4. 5. a. TÝnh gi¸ trÞ §iÖn trë cña d©y dÉn trong mçi lÇn ®o b. TÝnh gi¸ trÞ TBC cña §iÖn trë: ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ................................................ c. Nhận xét nguyên nhân gây ra sự khác nhau (nếu có) của các trị số Điện trở vừa tính đợc trong mçi lÇn ®o: ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ................................................. Tuần: Tiết: A. Môc tiªu:. Ngày soạn: Ngày dạy:. §o¹n m¹ch nèi tiÕp.

(6) - Suy luận để xây dựng đợc công thức tính Điện trở tơng đơng của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc nối tiếp Rtđ = R1 + R2 và hệ thức: U1/U2 = R1 / R2 từ các kiến thức đã học. Mô tả dợc cách bố trÝ vµ tiÕn hµnh TN kiÓm tra l¹i c¸c hÖ thøc suy ra tõ lÝ thuyÕt. - Thùc hµnh sö dông c¸c dông cô ®o ®iÖn: V«n kÕ, Ampe kÕ; Bè trÝ, tiÕn hµnh l¾p r¸p thÝ nghiÖm; Suy luận; Lập luận logic.Vận dụng đợc những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tợng và gi¶i bµi tËp vÒ ®o¹n m¹ch nèi tiÕp. - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc.. B. ChuÈn bÞ:. - 3 §iÖn trë mÉu lÇn lît cã gi¸ trÞ 6 Ω , 10 Ω - 1Ampe kÕ; 1V«n kÕ; 1 nguån 6V; - 1công tắc; d©y nèi C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bài mới: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - §1nt §2 => I1= I2 = I (1) U1+U2 =U (2). 2. Hoạt động 2: Nhận biết đợc đoạn mạch gåm hai §iÖn trë m¾c nèi tiÕp: + Tr¶ lêi c©u hái C1: - R1, R2 vµ Ampe kÕ m¾c nèi tiÕp víi nhau. * Cờng độ dòng điện có giá trị nh nhau tại mäi ®iÓm. + Tr¶ lêi c©u hái C2: I=. U 1 U2 = R 1 R2. =>. U 1 R1 = U 2 R2. * HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch b»ng tæng HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu mçi ®iÖn trë. 3. Hoạt động 3: Xây dựng công thức tính Điện trở tơng đơng của đoạn mạch gồm hai §T m¾c nèi tiÕp: + Nêu KN Điện trở tơng đơng. - Điện trở tơng đơng Rtđ của một đoạn mạch lµ §iÖn trë cã thÓ thay thÕ cho ®o¹n m¹ch nµy sao cho víi cïng HiÖu ®iÖn thÕ th× Cêng độ dòng điện chạy qua đoạn mạch vẫn có giá trÞ nh tríc. + Tr¶ lêi c©u hái C3: V× R1nt R2 nªn: UAB = U1+ U2 => IAB.Rt® = I1.R1 + I2.R2. Mµ I1 = I2 = IAB => Rt® = R1 + R2. , 16 Ω ;. Hoạt động của giáo viên + Yªu cÇu Häc sinh Tr¶ lêi c©u hái: Trong ®o¹n mạch gồm hai đèn mắc nối tiếp: - Cờng độ dòng điện chạy qua mỗi đèn có mối liªn hÖ nh thÕ nµo víi C§D§ ®iÖn m¹ch chÝnh? - HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch cã mèi liªn hÖ nh thÕ nµo víi H§T gi÷a hai ®Çu mçi đèn? + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C1 vµ cho biÕt hai §iÖn trë cã mÊy ®iÓm chung?: - Thông báo hai hệ thức (1), (2) vẫn đúng với ®o¹n m¹ch gåm hai §iÖn trë m¾c nèi tiÕp. - Yªu cÇu HS nªu mqh gi÷a U, I trong ®o¹n m¹ch gåm hai §T m¾c nèi tiÕp R1nt R2 + Híng dÉn HS vËn dông c¸c kiÕn thøc võa «n tập và hệ thức của định luật Ôm để trả lời C2 : I=. U 1 U2 = R 1 R2. =>. U 1 R1 = U 2 R2. + Thông báo KN Điện trở tơng đơng: Điện trở tơng đơng Rtđ của một đoạn mạch là §iÖn trë cã thÓ thay thÕ cho ®o¹n m¹ch nµy sao cho với cùng Hiệu điện thế thì Cờng độ dßng ®iÖn ch¹y qua ®o¹n m¹ch vÉn cã gi¸ trÞ nh tríc. => Điện trở tơng đơng của đoạn mạch gồm hai Điện trở mắc nối tiếp đợc tính nh thế nào ? + Yªu cÇu HS tr¶ lêi C3 - Híng dÉn HS: - ViÕt BT liªn hÖ gi÷a UAB; U1vµ U2. - ViÕt BT tÝnh UAB; U1vµ U2 theo I vµ R t¬ng øng. + Qua công thức đã XD bằng lí thuyết. Để khẳng định công thức này cần tiến hành TNKT 4. Hoạt động 4: Tiến hành TN Kiểm tra: + Híng dÉn HS tiÕn hµnh TN: + Nªu c¸ch KiÓm tra: Theo giâi vµ KT c¸c nhãm HS m¾c m¹ch ®iÖn - Mắc mạch điệntheo sơ đồ H4.1 với R 1, R2 đã -theo sơ đồ. biÕt - Theo giõi cách tiến hành đo đạc ghi chép kết §o UAB ; IAB - Thay R1,R2 bằng Rtđ, giữ cho UAB không đổi, quả. ®o I'AB. So s¸nh IAB vµ I'AB rót ra kÕt luËn. + Yªu cÇu HS nhËn xÐt nªu KÕt luËn..

(7) + TiÕn hµnh TN. LÆp l¹i c¸c bíc TN trªn. Th¶o luËn nhãm ®a ra KL: + Yªu cÇu HS so s¸nh Rt® cña ®o¹n m¹ch cã §o¹n m¹ch gåm hai §iÖn trë m¾c nèi c¸c §iÖn trë m¾c nèi tiÕp víi c¸c diÖn trë R 1; tiếp có điện trở tơng đơng bằng tổng các R2.. §iÖn trë thµnh phÇn => Rt® = R1 + R2 5. Hoạt động 5: - VËn dông: Tr¶ lêi c©u hái C4: Tr¶ lêi c©u hái C5: R12 = 20 +20 = 40 Ω RAC = R12 +R3 = RAB +R3 = 2.20 +20 = 3.20 = 60 Ω - Cñng cè: + Nªu c¸ch tÝnh §iÖn trë ®o¹n m¹ch nèi tiÕp: Rt® = R1 + R2 - VÒ nhµ: - Gi¶i c¸c BT 4.1; 4.2;4.3; 4.4; 4.5 - SBT.. + Yªu cÇu HS lµm C 4: - Khi K mở, hai đèn không hoạt động không? V× sao? - Khi K đóng, cầu chì bị đứt hai đèn hoạt động kh«ng? V× sao? - Khi Kđóng, dây tóc đèn Đ1 bị đứt đèn Đ2 có hoạt động không?vì sao? + Yªu cÇu HS lµm C 5: R1 m¾c nh thÕ nµo víi R2 ? => R12 RAB m¾c nh thÕ nµo víi R3 =>RAC. Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. §o¹n m¹ch song song. A. Môc tiªu: - Suy luận để xây dựng đợc công thức tính Điện trở tơng đơng của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc song song 1/Rtđ = 1/R1 + 1/R2 và hệ thức: I1/I2 = R2 / R1 từ các kiến thức đã học. Mô tả dợc c¸ch bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN kiÓm tra l¹i c¸c hÖ thøc suy ra tõ lÝ thuyÕt. - Thùc hµnh sö dông c¸c dông cô ®o ®iÖn: V«n kÕ, Ampe kÕ; Bè trÝ, tiÕn hµnh l¾p r¸p thÝ nghiÖm; Suy luận; Lập luận logic. Vận dụng đợc những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tợng và gi¶i bµi tËp vÒ ®o¹n m¹ch song song. - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: - §iÖn trë mÉu; 1 Ampe kÕ; - 1 V«n kÕ; 1 c«ng t¾c; - 1 nguån 6V; 9 ®o¹n d©y nèi. C. Các hoạt động dạy học:. * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn + Trong đoạn mạch gồm 2 bóng đèn mắc song đề bài mới: song, Hiệu điện thế và Cờng độ dòng điện của Tr¶ lêi c©u hái cña GV m¹ch chÝnh cã quan hÖ thÕ nµo víi HiÖu ®iÖn thế và Cờng độ dòng điện của các mạch rẽ ? 2. Hoạt động 2: Nhận biết đợc đoạn mạch + Yêu cầu HS làm C1 và cho biết hai Điện trở gåm hai §iÖn trë m¾c song song: mắc song song có mấy điểm chung? Cờng độ + Tr¶ lêi c©u hái C1: ®iÖn vµ HiÖu ®iÖn thÕ cña ®o¹n m¹ch nµy - Sơ đồ mạch điện H5.1 Sgk cho biết R1 mắc dòng cã đặc ®iÓm g×? song song với R2. Ampe kế đo Cờng độ dòng ®iÖn ch¹y qua m¹ch chÝnh. V«n kÕ ®o H§T.

(8) giữa hai đầu mỗi điện trở, đồng thời điện trở cña c¶ ®o¹n m¹ch + Tr¶ lêi c©u hái C2: R1 // R2 => U1 = U2 hay: I 1 R2 = I2 R. + Híng dÉn HS vËn dông c¸c kiÕn thøc võa «n tËp Tr¶ lêi C2: 2 => U1 = U2 + Nªu ®¨c ®iÓm cña ®o¹n m¹ch gåm hai §T R1 // Rhay: I1R1= I2.R2 m¾c song song: R1 // R2 => I = I1+ I2 ; U = U1 = U2 * Cờng độ dòng điện chạy qua đoạn mạch chính bằng tổng các Cờng độ dòng điện chạy qua c¸c m¹ch rÏ * HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n m¹ch b»ng HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu mçi m¹ch rÏ I1R1 = I2.R2 =>. 3. Hoạt động 3: Xây dựng công thức tính Điện trở tơng đơng của đoạn mạch gồm hai Yêu cầu HS trả lời C3-HDHS: - ViÕt BT liªn hÖ gi÷a UAB; U1vµ U2. ®iÖn trë m¾c song song: - ViÕt BT tÝnh UAB; U1vµ U2 theo I vµ R t¬ng +Từ hệ thức của định luật Ôm ta có: øng. U1 U2 U I= ; I 1 = ; I 2= + Qua công thức đã xây dựng bằng lí thuyết. R td R1 R2 Để khẳng định công thức này cần tiến hành thí R1 // R2 => I = I1+ I2 ; U = U1 = U2 nghiÖm kiÓm tra. =>. R .R 1 1 1 = + =>Rt®= 1 2 R td R1 R 2 R 1+ R 2. 4. Hoạt động 4: Tiến hành TN Kiểm tra: + C¸c nhãm tiÕn hµnh m¾c m¹ch ®iÖn, tiÕn hµnh TN theo HD. + Thảo luận nhóm để rút ra NX, Kết luận: §èi víi ®o¹n m¹ch gåm hai §T m¾c song song thì nghịch đảo của ĐTTĐ bằng tổng các nghịch đảo của từng ĐT thành phần:. + HD HS tiÕn hµnh TN: - Theo giâi vµ KT c¸c nhãm HS m¾c m¹ch ®iÖn theo sơ đồ. - Theo giõi cách tiến hành đo đạc ghi chép kết qu¶. + Yªu cÇu HS NX nªu KÕt luËn. + Nªu chó ý: Ta thêng m¾c song song vµo mạch điện các dụng cụ có cùng HĐT định mức. Khi HĐT của mạch bằng HĐT định mức thì các dụng cụ này đều hoạt động bình thờng và có thể sử dụng độc lập với nhau. 5. Hoạt động 5: Củng cố + Tr¶ lêi c©u hái C4 Sgk: - Đèn và quạt đợc mắc song song vào nguồn 220V để chúng hoạt động bình thờng.Sơ đồ m¹ch ®iÖn nh H5.1 - Nếu đèn không hoạt động thì quạt vẫn hoạt động vì quạt vẫn đợc mắc vào HĐT đã cho + Trả lời câu hỏi C5 Sgk Nêu đặc điểm của ®o¹n m¹ch gåm c¸c §T m¾c song song + C5 Sgk-:. + Yªu cÇu HS lµm C 4 Sgk+ Híng dÉn HS gi¶i C5 Sgk: R1//R2=> R12=? R12//R3=>Rt® =? So s¸nh Rt® víi c¸c §iÖn trë R1; R2 rót ra nhËn xÐt:. 1 1 1 = + R td R1 R 2. R1 . R 2 = 30 =15 Ω 2 R 1+ R 2 R12 . R3 15 . 30 R12 // R3 => Rt® = = =10 Ω R 12+ R3 45. R1 // R2 => R12 =. VËy Rt® nhá h¬n mçi ®iÖn trë thµnh phÇn. - VÒ nhµ: - ¤n tËp c¸c kiÕn thøc T1-T5: ChuÈn bÞ T6. 5.1;5.2;5.3; 5.4 – SBT. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Nêu đặc điểm của đoạn mạch gồm các ĐT m¾c song song - Viết công thức tính Điện trở tơng đơng của ®o¹n m¹ch cã c¸c §iÖn trë m¾c song song ? - So s¸nh Rt® víi c¸c ®iÖn trë R1, R2. + Yªu cÇu vÒ nhµ HS lµm c¸c bµi tËp : 5.1;5.2;5.3; 5.4 - SBT.

(9) Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. Bµi tËp vËn dông §Þnh luËt «m. A. Môc tiªu: - Vận dụng các kiến thức đã học: Định luật Ôm, công thức tính Điện trở để giải các bài tập đơn gi¶n vÒ ®o¹n m¹ch gåm nhiÒu nhÊt ba ®iÖn trë m¾c nãi tiÕp, song song hay hçn hîp. - Giải bài tập vật lí theo đúng các bớc giải; Rèn kĩ năng phân tích tổng hợp thông tin - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: + C¸c kiÕn thøc vÒ §Þnh luËt ¤m, c¸c c«ng thøc R = U/I, I = U/R ; U = I.R. C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề - Nêu đặc điểm của đoạn mạch gồm các ĐT bµi míi: m¾c nèi tiÕp. ViÕt c«ng thøc tÝnh §T tt¬ng ®- Tr¶ lêi c©u hái cña GV : ¬ng cña ®o¹n m¹ch. - Nêu đặc điểm của đoạn mạch gồm các ĐT m¾c song song . ViÕt c«ng thøc tÝnh R t® ®o¹n m¹ch. 2. Hoạt động 2: Giải bài tập 1: + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: + Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV: Quan s¸t m¹ch ®iÖn, cho biÕt R1 m¾c nh thÕ - Cá nhân suy nghĩ, Trả lời câu hỏi của GV để -nào với R2? Ampe kế, Vôn kế đo những đại llàm câu a: îng nµo trong m¹ch? ¸p dông §luËt ¤m Ta cã: - Khi biÕt HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®o¹n U mạch và Cờng độ dòng điện qua mạch chính, Rt®= AB = 6 =12 ( Ω ). I AB 0,5 vận dụng công thức nào để tính Rtđ?. - Vận dụng công thức nào để tính R 2 khi biết -Tõng HS lµm c©u b: Rt® vµ R1? V× R1 nt R2 => R2= Rt®- R1=12-5 = 7( Ω ). -Thảo luận nhóm để tìm cách giải khác: C¸ch 2: + Híng dÉn HS t×m c¸ch gi¶i kh¸c: R1n.t R2=> I1=I2=IAB= 0,5A - T×m HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu §iÖn trë R 2 áp dụng định luật Ôm Ta có: (U2=?) U2= I2.R2=0,5.5 = 0,25 (V). - Từ đó tính R2. R1n.t R2=>UAB=U1+U2=> U1= UAB- U2= 6- 0,25 = 5,75 (V). áp dụng định luật Ôm Ta có: R1=. U 1 5 , 75 = =7 Ω I1 0,5. R1n.t R2=> Rt®=R1+R2=5+7= 12 Ω 3. H§ 3: Gi¶i bµi tËp 2 + Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Cá nhân suy nghĩ, trả lời câu hỏi của GV để lµm c©u a: a. áp dụng định luật Ôm Ta có: U1= I1.R1= 1,2. 10 = 12 (V) V× R1 // R2=> UAB=U1=U2 = 12V. b. V× R1 // R2=> I2=IAB-I1 => I2=1,8-1,2= 0,6 (A). + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Quan s¸t m¹ch ®iÖn, cho biÕt R1 m¾c nh thÕ nào với R2? Ampe kế đo những đại lợng nào trong m¹ch?. - TÝnh UAB theo m¹ch rÏ R1. - Tính I2 chạy qua R2, từ đó tính R2. + Híng dÉn HS t×m c¸ch gi¶i kh¸c:.

(10) áp dụng định luật Ôm Ta có: R2=. U 2 12 = =20 Ω I 2 0,6. - Tõ kÕt qu¶ cña c©u a tÝnh Rt®. - BiÕt Rt®, R1 tÝnh R2.. + Thảo luận nhóm để tìm cách giải khác: 4. Hoạt động 4: + Tõng HS chuÈn bÞ tr¶ lêi c©u hái cña GV: a. Trong ®o¹n m¹ch MB: R2//R3 => R23 =. R2 . R 3 30 . 30 = =15 Ω R 2+ R 3 30+ 30. v× R1 nt (R2//R3)=>Rt®= R1+R23 Rt®= 15 +15 =30 ( Ω ). b. V× R1 nt (R2//R3) => I1=I23=IAB áp dụng định luật Ôm Ta có:. U AB 12 = =0,4 ( A) =>U23 = I23.R23= 6 (V) R AB 30 U => I2 = 23 = 6 =0,2( A) => I3 = I1- I2= 0,2 (A) R2 30. I1 =. + Thảo luận nhóm để tìm cách giải khác:. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Quan sát mạch điện, cho biết đối với đoạn m¹ch MB R2 m¾c nh thÕ nµo víi R3? - Ampe kế đo những đại lợng nào trong m¹ch?. - ViÕt c«ng thøc tÝnh Rt® theo R1 vµ RMB. + Viết công thức tính Cờng độ dòng điện ch¹y qua R1. - Viết công thức tính HĐT UMB từ đó tính I2; I3 t¬ng øng. + Híng dÉn HS t×m c¸ch gi¶i kh¸c: Sau khi tính đợc I1, vận dụng T/c của đoạn mạch song song. I3 U2 = I2 U 3. và I1= I3+ I2. Từ đó tính đợc. I2;I3 t¬ng øng. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: 5. Hoạt động 5: - Muèn gi¶i bµi to¸n vËn dông §Þnh luËt ¤m - Cñng cè: cho c¸c lo¹i ®o¹n m¹ch ®iÖn cÇn tiÕn hµnh Th¶o luËn nhãm Tr¶ lêi c©u hái cña GV : nh÷ng bíc nµo? - VÒ nhµ: Gi¶i l¹i c¸c Bµi tËp ; ChuÈn bÞ T7: Sù phô thuéc C¸c bíc gi¶i : Bíc 1: T×m hiÓu, tãm t¾t ®Çu bµi. cña ®iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn. Bớc 2: Tìm hiểu ý nghĩ các con số ghi trên đồ dïng ®iÖn. C¸c sè chØ mµ V«n kÕ, Ampe kÕ cho biết. Vận dụng Định luật Ôm, đặc điểm cña c¸c ®o¹n m¹ch t×m lêi gi¶i Bớc 3: So sánh HĐT định mức của đồ dùng ®iÖn víi H§T cña nguån (nÕu cÇn) Bíc 4: KÕt luËn. Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn. a. Môc tiªu: - Nêu đợc Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào chiều dài, tiết diện và vật liệu làm dây dẫn. Biết cách xác định sự phụ thuộc của Điện trở vào một trong các yếu tố (chiều dài, tiết diện, vật liệu làm dây dẫn). Suy luận và tiến hành đợc TN Kiểm tra sự phụ thuộc của Điện trở vào chiều dài của dây dẫn. Nêu đợc Điện trở của các dây dẫn có cùng tiết diện và đợc làm từ cùng một vật liệu thì tỉ lÖ thuËn víi chiÒu dµi cña d©y. - Mắc mạch điện và sử dụng các dụng cụ đo: Vôn kế, Ampekế để đo điện trở dây dẫn - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ:. 1 nguån ®iÖn ; 1 công tắc; 1 ampe kÕ; 1 v«n kÕ; 8 ®o¹n d©y nèi; 3 d©y §iÖn trë cã cïng tiÕt diÖn, cïng lµm b»ng mét lo¹i vËt liÖu: Mçi d©y cã chiÒu dµi lÇn l ît lµ l, 2l, 3l. C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò :.

(11) Hoạt động của học sinh. Hoạt động của giáo viên. 1. Hoạt động 1: Tìm hiểu công dụng của dây dẫn và các loại dây dẫn thờng đợc sử dụng: + T×m hiÓu c«ng dông cña d©y dÉn trong c¸c m¹ch ®iÖn, thiÕt bÞ ®iÖn. + Tìm hiểu các vật liệu đợc dùng để làm dây dẫn. + Dây dẫn thờng đợc dùng để làm gì? (Cho dßng ®iÖn ch¹y qua).. 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu Điện trở của dây dÉn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: C¸c d©y cã ®iÖn trë kh«ng? V× sao?. + Quan s¸t c¸c ®o¹n d©y kh¸c nhau nªu nhËn xÐt, dù ®o¸n: - Để xác định sự phụ thuộc của Đt dây dẫn vào một yếu tố x nào đó (Chiều dài) thì cần phải đo §t cña c¸c d©y cã yÕu tè x kh¸c nhau, nhng cã tÊt c¶ c¸c yÕu tè kh¸c nh nhau.. + Quan s¸t d©y dÉn xung quanh. Nªu tªn c¸c vËt liÖu cã thÓ lµm d©y dÉn. + Nếu đặt một Hiệu điện thế U vào hai đầu d©y dÉn th× cã dßng ®iÖn ch¹y qua nã hay không?. Khi đó dòng điện này có cờng độ I nào đó hay không?dây dẫn đó có Điện trở xác định không? + Híng dÉn HS quan s¸t H7.1 Sgk-19. C¸c cuận dây đó có những điểm nào khác nhau?. VËy §iÖn trë cña c¸c d©y dÉn nµy cã nh nhau hay kh«ng?. NÕu cã th× nh÷ng yÕu tè nµo cã thÓ ¶nh hëng tíi §iÖn trë cña d©y?. + Để xác định sự phụ thuộc của Điện trở vµo mét trong c¸c yÕu tè th× ph¶i lµm nh thÕ nµo ?.. 3. Hoạt động 3: Xác định sự phụ thuộc của §iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn: + Nêu dự kiến cách làm hoặc đọc - Hiểu mục 1 phÇn II Sgk: - §o §iÖn trë cña c¸c d©y dÉn cã chiÒu dµi l, 2l, 3l có cùng tiết diện và đợc làm từ cùng một vật liÖu. - So sánh các gt ĐT để tìm ra mqh giữa điện trở vµ chiÒu dµi d©y dÉn. + C¸c nhãm th¶o luËn vµ nªu dù ®o¸n nh Y/c C1. * Dù ®o¸n: - Mét d©y dÉn cã chiÒu dµi l, §T R => D©y cã chiÒu dµi 2l cã §T R2 =? => D©y cã chiÒu dµi 3l cã §T R3 = ? + Tõng nhãm tiÕn hµnh TNKT theo môc 2 phÇnII Sgk và đối chiếu KQ thu đợc với dự đoán đã nêu theo Y/c C1 vµ nªu NX: - D©y dÉn cã chiÒu dµi l, §T R1 = R => D©y 2l cã R2 = 2R => D©y 3l cã R3 = 3R KÕt luËn: §Þªn trë cña d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi cña d©y.. + §Ò nghÞ tõng nhãm HS nªu dù ®o¸n nh Y/c C1 và ghi bảng các dự đoán đó.. 4. Hoạt động 4: + VËn dông-Cñng cè - híng dÉn vÒ nhµ - Tr¶ lêi c©u hái C2: - Khi U không đổi, nếu mắc Đ vào HĐT này b»ng d©y dÉn cµng dµi th× Rd cµng lín=> RM lớn=> I trong mạch càng nhỏ=> đèn sáng yếu (hoÆc kh«ng s¸ng). - Tr¶ lêi c©u hái C3: §iÖn trë cña cuËn d©y: R = U = 6 =20 ( Ω ). + Yªu cÇu HS lµm C 2: - Khi U không đổi, nếu mắc Đ vào HĐT này b»ng d©y dÉn cµng dµi th× Rd cµng lín (hay nhá)? => RM lín(hay nhá)? => I trong m¹ch càng nhỏ(hay lớn)? => độ sáng của đèn nh thÕ nµo ?. I. ChiÒu dµi cña cuËn d©y: L = (m). 0,3 R 20 .l 1= . 4=40 R1 2. + Theo dõi, Kiểm tra và giúp đỡ các nhóm tiÕn hµnh TN; KiÓm tra viÖc m¾c m¹ch ®iÖn, đọc và ghi KQ đo vào bảng 1trong từng lần lµm TN.. + §Ò nghÞ mét vµi HS nªu KL vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo chiÒu dµi d©y dÉn.. + Yªu cÇu HS lµm C 3: §iÖn trë cña cuËn d©y: R= ? ChiÒu dµi cña cuËn d©y: l= ? + Yªu cÇu HS : §äc phÇn cã thÓ em cha biÕt; PhÇn ghi nhí Sgk-21 + Híng dÉn vÒ nhµ:.

(12) - §äc phÇn cã thÓ em cha biÕt; PhÇn ghi nhí - Häc vµ lµm c¸c bµi tËp C4 Sgk- 21; Sgk-21 7.1,7.2,7.3 SBT + VÒ nhµ: - Häc vµ lµm c¸c bµi tËp C4 Sgk - 21; 7.1,7.2,7.3 SBT. Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo tiÕt diÖn d©y dÉn. A. Môc tiªu: - Suy luËn r»ng c¸c d©y cã cïng chiÒu dµi vµ lµm tõ cïng mét lo¹i vËt liÖu th× §iÖn trë cña chóng tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y. Bè trÝ TN KiÓm tra sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo tiÕt diÖn cña dây dẫn. Nêu đợc Điện trở của các dây dẫn có cùng chiều dài và đợc làm từ cùng một vật liệu thì tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y. - Mắc mạch điện và sử dụng các dụng cụ đo: vôn kế, am pekế để đo điện trở dây dẫn - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ: + 2 ®o¹n d©y b»ng hîp kim cïng lo¹i, cïng chiÒu dµi nhng cã tiÕt diÖn lÇn lît lµ S1, S2 (cã §K tiÕt diÖn lÇn lît lµ d1 ; d2) + 1 nguån ®iÖn; 1 công tắc; 1 v«n kÕ; 1 Ampe kÕ; 7 ®o¹n d©y nèi; 2 chèt kÑp d©y dÉn. C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bµi míi: + Tr¶ lêi c©u hái C1, C2 + Gi¶i bµi tËp C4 Sgk-21:. 2. Hoạt động 2: Nêu dự đoán về sự phụ thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn + Nhãm HS th¶o luËn xem cÇn ph¶i sö dông các dây dẫn loại nào để tìm hiểu sự phụ thuộc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn cña chóng. + Nªu dù ®o¸n vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn cña chóng. + T×m hiÓu xem c¸c §iÖn trë H8.1/SGK- 22. Có đặc điểm gì và đợc mắc với nhau nh thể nµo. Tr¶ lêi C1/SGK-22. - §èi víi c¸c d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi lµm tõ cïng mét vËt liÖu, nÕu tiÕt diÖn cña d©y lín gÊp bao nhiªu lÇn th× §iÖn trë cña nã nhá h¬n bÊy nhiªu lÇn.. Hoạt động của giáo viên C1: §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo? C2: Ph¶i tiÕn hµnh TN víi c¸c d©y dÉn nh thÕ nào để xác định sự phụ thuộc của Điện trở d©y dÉn vµo chiÒu dµi cña chóng. + Yªu cÇu HS gi¶i bµi C4 Sgk-21 + §Ó xem sù phô thuéc cña §iÖn trë d©y dÉn vµo tiÕt diÖn cÇn ph¶i sö dông c¸c d©y dÉn lo¹i nµo?. + Híng dÉn HS t×m hiÓu c¸c m¹ch ®iÖn H8.122. Yªu cÇu HS tr¶ lêi C1/SGK-22. + Giíi thiÖu c¸c ®iÖn trë trong c¸c m¹ch ®iÖn H8.2/SGK - 22. §Ò nghÞ HS tr¶ lêi C2/SGK 23.. 3. Hoạt động 3: Tiến hành thí nghiệm kiểm + HDHS tiÐn hµnh TN KiÓm tra: tra dự đoán đã nêu theo yêu cầu của C2 + Nhóm HS mắc mạch điện theo sơ đồ H8.3 - Đóng K đọc và ghi giá trị đo đợc vào bảng..

(13) Sgk-23. Đóng K đọc và ghi giá trị đo đợc vào Tính R1= b¶ng. TÝnh R1; R2. - Thay d©y dÉn tiÕt diÖn S1 b»ng d©y dÉn tiÕt 2 diện S2. Đóng K đọc và ghi giá trị đo đợc vào S d + TÝnh tØ sè 2 = 22 =¿ ? b¶ng. TÝnh R2=. S d1 R1 so s¸nh víi tØ sè ? R2 S d2 Ta cã: 2 = 22 =¿ S1 d1 R1 S VËy: = 2 R2 S1 1. ;. R1 = R2. .. + Đối chiếu với dự đoán đã nêu rút ra kết kuận: §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y .. +Yêu cầu HS Đối chiếu với dự đoán đã nêu rót ra kÕt kuËn vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo tiÕt diÖn d©y dÉn . - §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ nh thÕ nµo víi tiÕt diÖn cña d©y.. 4. Hoạt động 4: Vận dụng - Củng cố - Hớng + Hớng dẫn HS trả lời C3 Sgk-24: dÉn vÒ nhµ: - TiÕt diÖn cña d©y dÉn thø nhÊt lín gÊp mÊy + VËn dông: lÇn diÖn cña d©y dÉn thø hai? - Tr¶ lêi C3 Sgk - 24. - VËn dông KL: - §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ R1 S2 nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y so s¸nh §iÖn trë = =3 => R1= 3R2 R2 S1 cña hai d©y. VËy §iÖn trë cña d©y dÉn thø nhÊt lín gÊp ? + Híng dÉn HS tr¶ lêi C4 Sgk-24: lÇn §iÖn trë cña d©y dÉn thø hai - VËn dông KL: - §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ - Tr¶ lêi C4 Sgk-24 nghÞch víi tiÕt diÖn cña d©y: R1/R2 = S2/S1 => R1 S S .R = 2 => R2= 1. 1 R2=? R2 S1 S2 Thay sè => R2= + Cñng cè: + HD HS häc ë nhµ: - Đọc phần đọc thêm ; Phần ghi nhớ Sgk-24 - N¾m v÷ng KL cña bµi, häc thuéc phÇn ghi + Híng dÉn vÒ nhµ: Sgk-24. - Häc vµ lµm c¸c bµi tËp C5 - C6 Sgk - 24; 8.1; nhí - ¸p dông gi¶i BT C5, C6 Sgk-24. 8.2; 8.3 SBT 8.1; 8.2; 8.3 SBT - Híng dÉn HS gi¶i C5:. Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn. A. Môc tiªu: - Bố trí và tiến hành TN để chứng tỏ rằng Điện trở của các dây dẫn có cùng chiều dài, cùng tiết diện và đợc làm từ các vật liệu khác nhau thì khác nhau. So sánh dợc mức độ dẫn diện của các chÊt hay c¸c vËt liÖu c¨n cø vµo b¶ng gi¸ trÞ ®iÖn trë xuÊt cña chóng. - Mắc mạch điện và sử dụng các dụng cụ đo: vôn kế, am pekế để đo điện trở dây dẫn. Vận dụng đợc công thức R = p.l/S. để tính một đại lợng khi biết các đại lợng còn lại. - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ:.

(14) 1 cuộn dây inox, trong đó dây dẫn có tiết diện S = 0,1 mm2 và có chiều dài l = 2m. 1 cuộn dây bằng nikêlin trong đó dây dẫn có tiết diện S =0,1 mm2 và có chiều dài l = 2m. 1 cuộn dây nicrôm, trong đó dây dẫn có tiết diện S = 0,1 mm2 và có chiều dài l = 2m. 1 nguån ®iÖn, 1 công tắc, 1v«n kÕ, 1ampe kÕ, 7 ®o¹n d©y nèi, 2 chèt kÑp d©y. C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề + C1: §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo bµi míi: + Tr¶ lêi c©u hái KT bµi cò, Bµi tËp vÒ nhµ theo nh÷ng yÕu tè nµo?. + C2: C¸c d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi, lµm yªu cÇu cña GV cïng mét vËt liÖu phô thuéc vµo tiÕt diÖn nh thÕ nµo ? + Gi¶i BTËp C6 Sgk-24: 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự phụ thuộc của §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn: + Quan s¸t c¸c ®o¹n d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi, + Cho HS quan s¸t c¸c ®o¹n d©y dÉn cã cïng cùng tiết diện nhng đợc làm từ các vật liệu chiều dài, cùng tiết diện nhng đợc làm từ các vật liệu khác nhau đề nghị HS trả lời C1 Sgkkhác nhau, trả lời C1 Sgk-25. + Vẽ sơ đồ mạch điện để xác định ĐT của dây 25. + Theo giõi nhóm HS vẽ sơ đồ mạch điện, lập dÉn + LËp b¶ng ghi c¸c kÕt qu¶ ®o trong mçi lÇn b¶ng ghi c¸c kÕt qu¶ ®o vµ qu¸ tr×nh tiÕn hµnh TN, tÝnh §iÖn trë cña mçi d©y dÉn. Nªu nhËn TN cña c¸c nhãm HS. xÐt, rót ra KL: C¸c d©y dÉn lµm b»ng c¸c vËt + Yªu cÇu c¸c nhãm nªu nhËn xÐt, rót ra kÕt liÖu kh¸c nhau th× §iÖn trë cña chóng còng luËn: §iÖn trë cña d©y dÉn cã phô thuéc vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn hay kh«ng? kh¸c nhau. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu về Điện trở suất: + Đọc Sgk - 26, tìm hiểu đại lợng dặc trng cho sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn. Tr¶ lêi c©u hái cña GV. + §iÖn trë suÊt cña mét vËt liÖu (hay mét chÊt) cã trÞ sè b»ng §iÖn trë cña mét ®o¹n d©y dÉn hình trụ đợc làm bằng vật liệu đó có chiều dài 1m vµ cã tiÕt diÖn 1m2. - Ký hiệu Điện trở suất:ρ đọc là rô. - §¬n vÞ §iÖn trë suÊt: Ωm:¤m mÐt + T×m hiÓu b¶ng ®iÖn trë suÊt (B¶ng 1 Sgk-26). Tr¶ lêi c©u hái cña GV. + Gi¶i C2 sgk-26. + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Sù phô thuéc cña §iÖn trë vµo vËt liÖu lµm dây dẫn đợc đặc trng bằng đại lợng nào ? Đại lợng này có trị số đợc xác định nh thế nào? Đơn vị của đại lợng đó là gì? + Qua b¶ng ®iÖn trë suÊt nªu nhËn xÐt vÒ trÞ sè §iÖn trë suÊt cña kim lo¹i vµ hîp kim? ChÊt nµo cã §iÖn trë lín nhÊt, nhá nhÊt? + §iÖn trë suÊt cña §ång lµ: 1,7. 10-8 Ωm cã nghÜa g×?. +Yªu cÇu HS gi¶i C2 sgk-26. 4. Hoạt động 4: Xây dựng công thức tính + Nêu lại ý nghĩa của Điện trở suất đẻ tính §iÖn trë theu yªu cÇu C3 Sgk-26 +TÝnh R1, R2, R3 theo c¸c bíc. R1. (R1= ρ). -Điện trở của dây dẫn đợc tính bằng công + Nêu lại KL về sự phụ thuộc của Điện trở thøc: vào chiều dài dây dẫn để tính R2 (R2= ρ.l). l R = ρ. S + Nªu l¹i KL vÒ sù phô thuéc cña §iÖn trë l vào tiết diện dây dẫn để tính R3 (R3= ρ.l/S). +Rót ra c«ng thøc tÝnh §iÖn trë : R = ρ. S +Từ đó rút ra công thức tính Điện trở : R = +Nêu đơn vị đo các đại lợng có trong công ρ.l/S. thøc. +Nêu đơn vị đo các đại lợng có trong công thøc..

(15) - Các nội dung kiến thức: + Điện trở của dây dẫn là nguyên nhân làm tỏa nhiệt trên dây. Nhiệt lượng tỏa ra trên dây dẫn là nhiệt vô ích, làm hao phí điện năng. + Mỗi dây dẫn làm bằng một chất xác định chỉ chịu được một cường độ dòng điện xác định. Nếu sử dụng dây dẫn không đúng cường độ dòng điện cho phép có thể làm dây dẫn nóng chảy, gây ra hỏa hoạn và những hậu quả môi trường nghiêm trọng. - Biện pháp bảo vệ môi trường: Để tiết kiệm năng lượng, cần sử dụng dây dẫn có điện trở suất nhỏ. Ngày nay, người ta đã phát hiện ra một số chất có tính chất đặc biệt, khi giảm nhiệt độ của chất thì điện trở suất của chúng giảm về giá trị bằng không (siêu dẫn). Nhưng hiện nay việc ứng dụng vật liệu siêu dẫn vào trong thực tiễn còn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu do các vật liệu đó chỉ là siêu dẫn khi nhiệt độ rất nhỏ (dưới 00C rất nhiều).. 5. Hoạt động 5: Vận dụng - Củng cố - Hớng dÉn vÒ nhµ: + Gi¶i C4 Sgk-27: - Tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV: Lêi gi¶i : TiÕt diÖn trßn cña d©y lµ: S= Л .r2 = Л.d2/4 =3,14. 10-6/4 ¸p dông c«ng thøc tÝnh §iÖn trë ta cã R = ρ.l/S = ρ.l.4/ Л.d2 =1,7. 10-8.4.4/3,14. 10-6 = 0,087 Ω §¸p sè: R = 0,087Ω + Tr¶ lêi c¸c c©u hái cñng cè bµi: + Häc bµi gi¶i BT C5, C6 Sgk-27; ChuÈn bÞ TiÕt 10. + Yªu cÇu HS gi¶i C4 SGK-27: - C«ng thøc tÝnh tiÕt diÖn trßn cña d©y dÉn theo đờng kính của dây? - ¸p dông c«ng thøc tÝnh §iÖn trë tÝnh §iÖn trë cña d©y dÉn? + §Ò nghÞ HS tr¶ lêi c¸c c©u hái cñng cè: §¹i lîng nµo cho biÕt sù phô thuéc cña §T vµo vËt liÖu lµm d©y dÉn ? - Căn cứ vào đâu để biết chất này dẫn điện tốt h¬n chÊt kia? - Điện trở của dây đợc tính theo CT nào?.

(16) Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. BiÕn trë - §iÖn trë dïng trong kü thuËt. A. Môc tiªu: - Nêu đợc biến trở là gì và nêu đợc nguyên tắc hoạt động của biến trở. Mắc đợc biến trở vào mạch điện để điều chỉnh Cờng độ dòng điện chạy qua mạch. Nhận ra đợc các Điện trở dùng trong kĩ thuật (không yêu cầu xác định trị số của Điện trở theo các vòng mầu). - Mắc và vẽ sơ đồ mạch điện có sử dụng biến trở. - Ham hiÓu biÕt; Sö dông an toµn ®iÖn. Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ: 1 Biến trở con chạy ,1 Biến trở than: Có điện trở lớn nhất 20(Ω) và chịu đợc dòng điện có cờng độ lớn nhất là 2A; 1Nguồn điện, 1 cụng tắc, 1bóng đèn 2,5V-1W, 7 đoạn dây nối; 3 §iÖn trë kÜ thuËt lo¹i cã ghi trÞ sè; 3 §iÖn trë kÜ thuËt lo¹i cã c¸c vßng mÇu. 1BiÕn trë tay quay cã điện trở lớn nhất 20(Ω) và chịu đợc dòng điện có cờng độ lớn nhất là 2A. C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi: - §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo nh÷ng bµi míi: yÕu tè nµo? + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - ViÕt c«ng thøc tÝnh §iÖn trë d©y dÉn ? + Gi¶i BT C5 Sgk-27 + Yªu cÇu HS lµm C 5 Sgk-27: 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo và hạt động của biến trở: + Thùc hiÖn C1 Sgk-28: NhËn d¹ng c¸c lo¹i + Yªu cÇu HS thùc hiÖn C1 Sgk §èi chiÕu TbÞ với H10 Sgk-28 để chỉ ra các loại biến trở?. biÕn trë. - C¸c lo¹i biÕn trë: BiÕn trë con ch¹y; BiÕn trë tay quay; BiÕn trë than. + Thùc hiÖn C2, C3 Sgk-29: T×m hiÓu cÊu t¹o + Híng dÉn HS quan s¸t biÕn trë con ch¹y, mô tả cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của và hoạt động của biến trở con chạy. - CÊu t¹o: Con ch¹y, hoÆc tay quay C. QuËn chóng. Thùc hiÖn C2, C3 Sgk-29 ? d©y b»ng hîp kim cã §iÖn trë suÊt lín (Nikêlin, Nicrôm) đợc quấn trên một lõi bằng sø. - Nguyên tắc hoạt động: Khi m¾c biÕn trë vµo m¹ch ®iÖn bëi 2 chèt A vµ N. NÕu C di chuyÓn l¹i gÇn A th× l gi¶m => R giảm; nếu C di chuyển ra xa A thì l tăng + Đề nghị HS vẽ lại sơ đồ các biến trở H10.2 => R t¨ng. Sgk - 29 . Thùc hiÖn C4 Sgk - 29 + Thùc hiÖn C4 Sgk-29: NhËn d¹ng ký hiÖu s¬ đồ của biến trở - C¸ch m¾c biÕn trë vµo m¹ch ®iÖn: M¾c biÕn trë nèi tiÕp vµo m¹ch ®iÖn bëi hai ®iÓm A vµ N (hoÆc A vµ M; B vµ N; B vµ M)..

(17) 3. Hoạt động 3: Sử dụng biến trở để điều chỉnh Cờng độ dòng điện: + Tõng HS thùc hiÖn C5 + Nhãm HS thùc hiÖn C6: - Chú ý: khi đẩy con chạy C về điểm N để biến trë cã §iÖn trë lín nhÊt tríc khi m¾c nã vµo mạch điện hoặc trớc khi đóng K; phải dịch chuyển con chạy nhẹ nhàng để tránh bị mòn háng chç tiÕp xóc gi÷a cän ch¹y vµ cuËn d©y cña biÕn trë. + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: Biến trở có thể dùng để điều chỉnh cờng độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số §iÖn trë cña nã. 4. Hoạt động 4: Nhận dạng hai loại điện trở dïng trong kÜ thuËt: + Tr¶ lêi c©u hái C7: vµ thùc hiÖn theo Y/c cña GV. + Tr¶ lêi c©u hái C8: nhËn biÕt hai lo¹i §iÖn trë KT theo c¸ch ghi trÞ sè cña chóng. 1. CÊu t¹o: - Lµ mét líp than (Kim lo¹i) máng phñ ngoµi mét lâi c¸ch ®iÖn (sø) 2. Ph©n lo¹i: - §iÖn trë cã ghi trÞ sè. - §iÖn trë cã c¸c vßng mµu. 5.Hoạt động 5: Vận dụng - Củng cốHớng dẫn về nhà: + Tr¶ lêi c©u hái C10: l. Tõ c«ng thøc: R = ρ. S => l= l=. ¿ −6 20 .0,5 . 10 ≈ 9,091 m 1,1 .10 −6 ¿ N = l = 0 , 091 =145 πd 3 ,14 . 0 , 02. §¸p sè : N = 145 vßng. R.S ρ. vßng. + Theo dõi HS vẽ sơ đồ mạch điện H 10.3 Sgk vµ HDHS cã khã kh¨n. + Quan sát và HDHS thực hiện C6. Đặc biệt lu ý HS khi đẩy con chạy C về điểm N để biến trë cã §iÖn trë lín nhÊt tríc khi m¾c nã vµo mạch điện hoặc trớc khi đóng K; Cũng nh phải dịch chuyển con chạy nhẹ nhàng để tr¸nh bÞ mßn háng chç tiÕp xóc gi÷a cän ch¹y vµ cuËn d©y cña biÕn trë. + Sau khi các nhóm HS thực hiện xong, đề nghị đại diện Trả lời C6. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: -Biến trở là gì? có thể đợc dùng để làm gì? + Cho HS quan s¸t c¸c §iÖn trë dïng trong KT. + Yªu cÇu HS lµm C7 Sgk-30: - Híng dÉn HS: NÕu líp than hay líp kim lo¹i dùng để chế tạo ĐTKT mà rất mỏng thì các lớp này có tiết diện nhỏ hay lớn?. Khi đó các líp nµy cã thÓ cã trÞ sè §iÖn trë nhá hay lín? + Yêu cầu HS đọc trị số của một số Điện trở KT: + Cho HS quan s¸t §iÖn trë cã c¸c vßng mµu: Nhận biết các màu của các vòng trên từ đó có thể tính đợc trị số của Điện trở + HDHS Tr¶ lêi c©u hái C10: l. - Tõ c«ng thøc: R = ρ. S =>l=? - ChiÒu dµi cña 1 vßng d©y trªn lâi sø: l1=? - VËy sè vßng d©y: N = ? + Yªu cÇu HS lµm bµi tËp 10.2; 10.3; 10.4 SBT.

(18) Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. Bµi tËp vËn dông §Þnh luËt «m vµ c«ng thøc tÝnh §iÖn trë cña d©y dÉn. A. Môc tiªu: - Vận dụng các kiến thức đã học: Định luật Ôm, công thức tính Điện trở để tính các đại l ợng có liên quan đối với đoạn mạch gồm nhiều nhát ba Điện trở mắc nối tiếp, song song, hoặc hỗn hợp. áp dụng giải các bài tập đơn giản về đoạn mạch gồm nhiều nhất ba điện trở. - Ph©n tÝch tæng hîp c¸c kiÕn thøc vÒ §Þnh luËt ¤m, c«ng thøc tÝnh §iÖn trë - Trung thùc; Kiªn tr× B. ChuÈn bÞ: + C¸c c«ng thøc : §Þnh luËt ¤m, + C«ng thøc tÝnh ®iÖn trë, + C¸c bµi tËp thÝch hîp C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: bµi míi: - Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc cña §Þnh luËt + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Cờng độ dòng điện chạy qua dây dẫn tỉ lệ Ôm? thuËn víi H§T gi÷a hai ®Çu d©y dÉn, tØ lÖ - §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc nh÷ng g×? ViÕt c«ng thøc tÝnh ®iÖn trë cña d©y dÉn theo nghÞch víi §iÖn trë cña d©y. - §iÖn trë d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi, tØ lÖ chiÒu dµi, tiÕt diÖn? nghÞch víi tiÕt diÖn vµ phô thuéc vµo chÊt liÖu lµm d©y dÉn. 2. Hoạt động 2: Giải BT1 Yªu cÇu HS lµm bµi tËp 1: + Tìm hiểu và phân tích đầu bài để từ đó xác + Nªu rõ từ những dữ kiện đã cho, để tính đợc định đợc các bớc giải bài tập Cêng độ dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn cÇn tÝnh + Tính Điện trở của dây dẫn. áp dụng công đại lợng nào? thøc Lêi gi¶i: - áp dụng công thức hay Định luật nào để l ¸p dông c«ng thøc R = ρ. => Điện trở của tính đợc Điện trở dây dẫn? S 30 d©y dÉn lµ: R = 1,1.10-6. − 6 =110 Ω 0,3. 10. áp dụng Định luật Ôm ta có Cờng độ dòng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn lµ:I = U =220 =2 (A) R. 110. 3. Hoạt động 3:Giải bài 2 + Tìm hiểu và phân tích đầu bài để từ đó xác định đợc các bớc giải bài tập + T×m c¸ch gi¶i c©u a: Lêi gi¶i: a. Để đèn sáng bình thờng thì Cờng độ dòng điện qua đèn I = 0,6A => Uđ = I.R1 U® = 0,6.7,5= 4,5 (V) V× § n.t R2 => U2= U- U®; I2=I U2=12 -4,5 = 7,5 (V). ¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã §iÖn trë R 2 cña. + Yêu cầu HS đọc kỹ đề bài nêu cách giải bài tËp HDHS: - Đèn và biến trở đợc mắc với nhau nh thế nào ? - Để đèn sáng bình thờng thì dòng điện qua đèn và biến trở có cờng độ bằng bao nhiêu? - Khi đó phải áp dụng Định luật nào để tính đợc Hiệu điện thế giữa hai đầu biến trở U2? - áp dụng công thức nào để tính đợc Điện trở R2?.

(19) C¸ch 2: U 2 7,5 = =12 , 5 Ω - Để đèn sáng bình thờng thì dòng điện qua I 2 0,6 đèn và biến trở có cờng độ bằng bao nhiêu? l R.S công thứcR=ρ. S =>l= ρ = Khi đó HĐT giữa hai đầu đèn bằng bao nhiªu? => H§T gi÷a hai ®Çu biÕn trë ? ¸p. biÕn trë lµ: R2= b.. Tõ. 30 .10− 6 =75 (m) 0,4 .10− 6. dụng công thức nào để tính đợc Điện trở R2? ; l. R = ρ. S => l= ?. §¸p sè: a.12,5 Ω b. 75m 4. Hoạt động 4:Giải bài 3 Yêu cầu HS đọc kỹ đề bài nêu cách giải bài + Tìm hiểu và phân tích đầu bài để từ đó xác + tËp. định đợc các bớc giải bài tập + Tõng HS tù lùc nghiªn cøu gi¶i: + Híng dÉn HS: Gi¶i: - V× §1//§2=> R12= ? R1 . R 2 600 . 900 - §iÖn trë cña d©y dÉn : Rd = ? a. V× §1//§2=> R12= = =360 Ω R 1+ R 2 600+ 900 - V× R12 n.t Rd => RMN= ? §iÖn trë cña d©y dÉn :Rd = 1,7.10-8.. 200 −6 0,2. 10. = 17 Ω V× R12 n.t Rd => RMN= R12+ Rd=360 + 17 = ( Ω ) b. Cờng độ dòng điện qua mạch chính: I=. U NM 220 = =0 ,583 (A). R MN 377. + Híng dÉn HS gi¶i c©u b: 377 - Cờng độ dòng điện qua mạch chính: I = ? - V× R12 n.t Rd => I12 = Id = I =? => UAB = ? - V× §1//§2=> U1=U2= ? + NhËn xÐt, söa ch÷a nh÷ng sai sãt cña HS:. V× R12 n.t Rd =>I12 = Id = I = 0,583A =>UAB = I12.R12 = 0,58.360 = 210V V× §1 // §2 => U1 = U2 = UAB = 210V 5. Hoạt động 5: Vận dụng - Củng cố - Hớng + Yêu cầu HS nêu cách giải các bài tập trên: Các công thức , Định luật đã áp dụng dÉn vÒ nhµ: + Híng dÉn vÒ nhµ: Gi¶i c¸c BT 11.1;11.2. Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. C«ng suÊt ®iÖn A. Môc tiªu: - Nêu đợc ý nghĩa của số oát ghi trên các dụng cụ điện. Vận dụng công thức P = U.I để tính một đại lợng khi biết các đại lợng còn lại. - Thu thËp th«ng tin - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: 1 đèn 12V-3W (hoặc 6V-3W); 1 đèn 12V-6W (hoặc 6V-6W) 1 đèn 12V-10W (hoặc 6V-8W); 1 bộ đổi nguồn 220V--6-12V 1 công tắc; d©y dÉn; 1biÕn trë; 1Ampe kÕ; 1v«n kÕ , 1 đèn 220V-100W (hoặc 6V-3W). 1 đèn 220V-25W (hoặc 12V-10W).

(20) C. Các hoạt động dạy học:. * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh. Hoạt động của giáo viên. 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bµi míi: - Nhận xét: Hai đèn đợc sử dụng ở cùng HĐT 220V, nhng độ sáng của hai đèn khác nhau. + Bật hai đèn 220V-100W; 220V-25W. Yêu cầu HS nhận xét độ sáng của hai đèn. + C¸c dông cô ®iÖn kh¸c còng cã thÓ ho¹t động mạnh yếu khác nhau. Vậy căn cứ vào đâu để xác định mức độ mạnh yếu khác nhau nµy.. 2. HĐ 2: Tìm hiểu công suất định mức của c¸c dông cô ®iÖn: + Từng HS thực hiện các hoạt động sau: a. T×m hiÓu sè v«n vµ sè o¸t trªn c¸c dông cô ®iÖn: - Quan sát, đọc số vôn và số oát ghi trên các dông cô ®iÖn. - Quan sát TN của GV NX mức độ sáng - Thùc hiÖn C1 Sgk-34: Qua các TN: Với cùng một HĐT đèn nào có số oát lớn hơn thì sáng mạnh hơn, đèn nào có số o¸t nhá h¬n th× s¸ng yÕu h¬n. - Vận dụng các kiến thức của VL8 để Trả lời C2: b. T×m hiÓu ý nghÜa sã o¸t ghi trªn c¸c dông cô ®iÖn: - Tr¶ lêi c©u hái cña GV - Tr¶ lêi c©u hái C3:. + Cho HS quan sát các loại đèn khác nhau có ghi sè v«n vµ sè o¸t. + TiÕn hµnh TN Cho HS quan s¸t cho NX mức độ sáng (sự hoạt động mạnh yếu) của một số đồ dùng điện có cùng số vôn nhng số o¸t kh¸c nhau. + Yªu cÇu HS lµm C 1 Sgk-34: Với cùng một HĐT đèn nào có số oát lớn hơn thì sáng mạnh hơn (hay yếu hơn), đèn nào có sè o¸t nhá h¬n th× s¸ng yÕu h¬n(hay m¹nh h¬n)?. + Híng dÉn HS VËn dông c¸c kiÕn thøc cña VL8 để Trả lời C2 Sgk-34: Oát là đơn vị đo công suất: 1W =? - HDHS: §äc môc 2: Nªu ý nghÜa sã o¸t ghi trªn c¸c dông cô ®iÖn:. 3. Hoạt động 3: Tìm công thức tính công suÊt ®iÖn: + Từng HS thực hiện các hoạt động sau: - §äc phÇn ®Çu cña môc II nªu môc tiªu cña TN: - Tìm hiểu sơ đồ bố trí TN theo H 12.2 Sgk-35. + Yªu cÇu HS: - Nªu môc tiªu thÝ nghiÖm ? - Nêu các bớc tiến hành TN với sơ đồ H12.2 Sgk-35 ? + Theo dâi, HDHS tiÕn hµnh TN theo c¸c bíc:. - Khi sử dụng các dụng cụ điện trong gia đình cần thiết sử dụng đúng công suất định mức. Để sử dụng đúng công suất định mức cần đặt vào dụng cụ điện đó hiệu điện thế đúng bằng hiệu điện thế định mức. - Biện pháp bảo vệ môi trường: + Đối với một số dụng cụ điện thì việc sử dụng hiệu điện thế nhỏ hơn hiệu điện thế định mức không gây ảnh hưởng nghiêm trọng, nhưng đối với một số dụng cụ khác nếu sử dụng dưới hiệu điện thế định mức có thể làm giảm tuổi thọ của chúng. + Nếu đặt vào dụng cụ điện hiệu điện thế lớn hơn hiệu điện thế định mức, dụng cụ sẽ đạt công suất lớn hơn công suất định mức. Việc sử dụng như vậy sẽ làm giảm tuổi thọ của dụng cụ hoặc gây ra cháy nổ rất nguy hiểm. + Sử dụng máy ổn áp để bảo vệ các thiết bị điện..

(21) vµ tiÕn hµnh c¸c bíc TN.. - Lắp mạch điện theo sơ đồ H12.2 Sgk-35. - §ãng K ®iÒu chØnh biÕn trë sao cho sè chØ Đóng K điều chỉnh biến trở sao cho số chỉ của của Vôn kế bằng đúng số vôn ghi trên đèn. Vôn kế bằng đúng số vôn ghi trên đèn. - Đọc và ghi lại số chỉ của Ampe kế khi đó - Đọc và ghi lại số chỉ của Ampe kế khi đó - TÝnh tÝch U.I - TÝnh tÝch U.I - So sánh tích U.I với số oát ghi trên đèn=> NhËn xÐt - Tr¶ lêi c©u hái C4Sgk-35 + NhËn xÐt: C«ng suÊt tiªu thô cña mét dông cô ®iÖn( hoÆc cña mét ®o¹n m¹ch ®iÖn) b»ng tÝch cña HiÖu điện thế giữa hai đầu dụng cụ đó (đoạn mạch đó) và Cờng độ dòng điện chạy qua nó: + C«ng thøc tÝnh c«ng suÊt ®iÖn: p = U.I P : §o b»ng o¸t (W) U: §o b»ng v«n (V) 1W = 1V. 1A I: §o b»ng am pe (A) +Tõ c«ng thøc §L ¤m: U = I.R => p = I.I.R = I2.R = U . U = U R. 2. R. -Tr¶ lêi c©u hái C5 Sgk-36 Tõ c«ng thøc §L ¤m: U=I.R. + Yªu cÇu HS lµm C 4 Sgk-35:. +Yªu cÇu HS Nªu c¸ch tÝnh c«ng suÊt ®iÖn cña ®o¹n m¹ch?. + HDHS tõ c«ng thøc p = U.I => c¸c c«ng thøc cÇn cã? Tõ c«ng thøc: U=I.R => p =? => p =?. 2 => p = I.I.R = I2.R vµ p = U . U = U .. R. R. 5. Hoạt động 5: Vận dụng - Củng cố - Hớng dÉn vÒ nhµ: + Tr¶ lêi c©u hái C6, C7. C6 SGK-36: I 0,341 A; R = 645 Ω Có thể dùng cầu chì loại 0,5A cho đèn này C7 Sgk-36: P = 48W; R = 30 Ω + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: + VN: Häc vµ gi¶ c¸c bµi tËp C8 Sgk-36; 12.1,12.2,12.3 SBT. Tuần: Tiết:. + Yªu cÇu HS lµm C 6, C7 Sgk-36: + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Trên một dụng cụ điện có ghi 220V 1000W. Cho biết ý nghĩa các con số đó. - Nªu c¸ch tÝnh c«ng suÊt ®iÖn cña mét ®o¹n m¹ch? + Híng dÉn vÒ nhµ: Yªu cÇu HS lµm C8 SGK. Ngày soạn: Ngày dạy:. §iÖn n¨ng - C«ng cña dßng ®iÖn. A. Môc tiªu: - Nêu đợc ví dụ chứng tỏ dòng điện có năng lợng. Nêu đợc dụng cụ đo điện năng tiêu thụ là cồng tơ điện và mỗi số đếm của công tơ điện là một kilôoat giờ (kW.h). Chỉ ra đ ợc sự chuyển hoá các dạng năng lợngtrong hoạt động của các dụng cụ điện: Đèn điện, bàn là, quạt điện... - Vận dụng công thức A = P.t = U.I.t để tính một đại lợng khi biết các đại lợng kia. - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ: c«ng t¬ ®iÖn C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp :.

(22) * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề + Yªu cÇu HS gi¶i bµi 12.2 SBT bµi míi: Bµi 12.2 SBT: a) Bóng đèn ghi 12V-6W có nghĩa là đèn đợc + Khi nào một vật có năng lợng? Dòng điện dùng ở HĐT định mức là 12V, khi đó đèn tiêu có mang năng lợng không? thụ công suất định mức là 6W 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu năng lợng của dßng ®iÖn: + Tr¶ lêi c©u hái C1 Sgk: - Dßng ®iÖn thùc hiÖn c«ng c¬ häc trong c¸c hoạt động của Máy khoan, máy bơm nớc. - Dßng ®iÖn cung cÊp nhiÖt lîng trßn c¸c ho¹t động của Mỏ hàn điện, nồi cơm điện và bàn là ®iÖn. + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Dßng ®iÖn cã mang n¨ng lîng v× nã cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng, còng nh cã thÓ lµm biến đổi nhiệt năng của vật. Năng lợng đó gọi lµ §iÖn n¨ng. 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu sự chuyển hoá ®iÖn n¨ng thµnh c¸c d¹ng n¨ng lîng kh¸c: + C¸c nhãn Tr¶ lêi C2: + C¸ nh©n Tr¶ lêi C3: + Nêu Kết luận và nhắc lại KN Hiệu suất đã đợc hoạ ở lớp 8: 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu công của dòng ®iÖn, c«ng thøc tÝnh vµ dông cô ®o c«ng cña dßng ®iÖn: Công của dòng điện đợc tính theo công thức : A = P.t = U.I.t p : §o b»ng o¸t (W) U: §o b»ng v«n (V) I: §o b»ng am pe (A) t: ®o b»ng gi©y (s) A: ®o b»ng Jun (J) 1J = 1W.1s = 1V.1A.1s 1kWh = 1000W.3600s = 3,6.106J + Tr¶ lêi c©u hái C4: P= A => A = P.t t - Công suất đặc trng cho tốc độ sinh công đợc tính bằng công thực hiện đợc trong một đơn vị thêi gian + Tr¶ lêi c©u hái C5: P= A => A = P.t t MÆt kh¸c P = U.I => C«ng cña dßng ®iÖn: A = P.t = U.I.t. + Yªu cÇu HS lµm C 1 Sgk-37: - Dßng ®iÖn thùc hiÖn c«ng c¬ häc trong c¸c hoạt động của những dụng cụ điện nào?Điều gì chứng tỏ công cơ học đợc thực hiện trong hoạt động của các dụng cụ này? - Dßng ®iÖn cung cÊp nhiÖt lîng trßn c¸c ho¹t động của những dụng cụ điện nào? ?Điều gì chứng tỏ nhiệt lợng đợc cung cấp trong hoạt động của các dụng cụ này? + Nªu KÕt luËn dßng ®iÖn cã n¨ng lîng, th«ng b¸o KN §iÖn n¨ng. + Yªu cÇu HS lµm viÖc theo nhãm, th¶o luËn để chỉ ra và điền vào bảng 1 Sgk-37 các dạng năng lợng đợc biến đổi từ Điện năng. + Yªu cÇu HS lµm C 3 Sgk-38: + Nêu nhận xét, đánh giá câu trả lời của HS. + Yêu cầu HS nêu KN Hiệu suất đã đợc học L8 vµ vËn dông cho c¸c trêng hîp C3: + Th«ng b¸o vÒ c«ng cña dßng ®iÖn. C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra trong mét ®o¹n m¹ch lµ sè ®o lîng ®iÖn n¨ng mµ ®o¹n m¹ch đó tiêu thụ để chuyển hoá thành các dạng n¨ng lîng kh¸c: + Yªu cÇu HS nªu mèi quan hÖ gi÷a c«ng A vµ c«ng suÊt P ? + §Ò nghÞ HS nªu c¸ch tÝnh c«ng cña dßng điện? Nêu đơn vị tính các đại lợng trong công thøc ?. + Yêu cầu HS làm C6: Cho biết mỗi số đếm + §äc phÇn giíi thiÖu vÒ c«ng t¬ ®iÖn Sgk; Tr¶ cña c«ng t¬ ®iÖn trong mçi trêng hîp øng víi lêi c©u hái C6 lîng ®iÖn n¨ng tiªu thô lµ bao nhiªu? - Mỗi số đếm của công tơ điện: 1kWh 5. Hoạt động 5: VËn dông - Cñng cè - Híng dÉn vÒ nhµ:. + Yªu cÇu HS lµm C7; C8; Híng dÉn HS:.

(23) + Tr¶ lêi c©u hái C7: Vì đèn đợc sử dụng ở HĐT U= 220V = U® Nªn c«ng suÊt tiªu thô P = P®= 75W = 0,075 kWh Lợng điện năng đèn sử dụng: A = P.t = 0,075 . 4 = 0,3 kWh Khi đó số đếm của công tơ điện là 0,3 số. + Tr¶ lêi c©u hái C 8 Lîng ®iÖn n¨ng mµ bÕp sö dông : A = 1,5 kWh = 5,4. 106J C«ng suÊt cña bÕp ®iÖn lµ: P = A = 1,5 kW= 0,75 kW = 750W t. C7: §Ìn sö dông lîng ®iÖn n¨ng: A = P.t = ? Khi đó số đếm của công tơ điện là bao nhiêu sè? C8: Lîng ®iÖn n¨ng mµ bÕp sö dông : A = 1,5 kWh = ?J C«ng suÊt cña bÕp ®iÖn lµ: P = A = 1,5 kW= ?W t 2 Cờng độ dòng điện chạy qua bếp I= P = ? U. 2. Cờng độ dòng điện chạy qua bếp: I= 3,41 A. Tuần: Tiết:. P = U. Ngày soạn: Ngày dạy:. Bµi tËp vÒ c«ng suÊt vµ ®iÖn n¨ng SỬ dông A. Môc tiªu: - Giải đợc các bài tập tính công suất điện và điện năng tiêu thụ đối với các dụng cụ điện mắc nối tiÕp vµ m¾c song song. - Phân tích, tổng hợp kiến thức; Giải các bài tập định lợng. - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ: ¤n tËp c¸c kiÕn thøc: §Þnh luËt ¤m; C«ng suÊt ®iÖn n¨ng tiªu thô , - C¸c bµi tËp thÝch hîp C. Các hoạt động dạy - học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: bµi míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc cña §Þnh luËt + BT §Þnh luËt ¤m: I = U => U = I.R; R = ¤m? R - ViÕt c«ng thøc tÝnh c«ng cña dßng ®iÖn? U - ViÕt c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt tiªu thô cña I các đồ dùng điện 2 + BT tÝnh c«ng suÊt: P = U.I = I2.R= U . R - Nêu đặc điểm của đoạn mạch nối tiếp; đoạn + BT tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô: m¹ch song song ? 2 A = P.t = U.I.t = I2.R.t= U .t. R. + Híng dÉn HS gi¶i Bµi tËp 1: 2. Hoạt động 2 : Giải bài 1 + Tìm hiểu và phân tích đầu bài để từ đó xác + Bài toán cho biết gì? Phải tìm gì?. a. ¸p dông §Þnh luËt ¤m ta cã §iÖn trë cña định đợc các bớc giải bài tập: a. áp dụng Định luật Ôm ta có Điện trở của đèn: R=? đèn: ¸p dông c«ng thøc P = ? U 220 = R= = 645 Ω −3 =>P = ?. I 341. 10 ¸p dông c«ng thøc P = U.I = 220.341.10.

(24) =75W. b. ¸p dông c«ng thøc A = P.t=> §iÖn n¨ng b. áp dụng công thức A = P.t => Điện năng đèn đèn đã tiêu thụ: đã tiêu thụ: A=75.120.3600=324. 105 J A = ? J ; A = ? kWh A = 75.10-3.120 = 9 kWh 3. 3. Hoạt động 3:Giải bài 2 +Tìm hiểu và phân tích đầu bài để từ đó xác + Hớng dẫn HS giải bài tập 2: định đợc các bớc giải bài tập a. K đóng đèn sáng bình thờng nên HĐT giữa hai đầu của đèn: U = Uđ = 6V và công suất Lêi gi¶i: tiêu thụ của đèn P = Pđ = 4,5W => a. K đóng đèn sáng bình thờng nên HĐT giữa CĐDĐ qua đèn :I = ? hai đầu của đèn: U=Uđ= 6V và công suất tiêu thụ của đèn P= Pđ= 4,5W=> CĐDĐ qua đèn: b. V× Rx n.t § => Ix= I= 0,75A Điện trở của đèn: Rđ=? I= P = 4,5 = 0,75A. §.trë toµn m¹ch: R = ? U 6 §.trë cña biÕn trë: Rx=? b.V× Rx n.t § => Ix= I= 0,75A C«ng suÊt tiªu thô ®iÖn n¨ng cña biÕn trë U Điện trở của đèn: Rđ= d = 6 =8 Ω Px = Ux.Ix=? I d 0 ,75 §.trë toµn m¹ch:R = U = 9 = 12 Ω I 0 , 75 §.trë cña biÕn trë:Rx=12-8 = 4 Ω. C«ng suÊt tiªu thô ®iÖn n¨ng cña biÕn trë Px = Ux.Ix=Ix2.Rx= 2,25 W c. C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë biÕn trë : Ax= Px.t = 1350 (J) C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë toµn m¹ch: A = P.t = U.I.t = 4 050 (J). c. C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë biÕn trë : A x= ? C«ng cña dßng ®iÖn s¶n ra ë toµn m¹ch: A = ?. 4. Hoạt động 4:Giải bài 3 Híng dÉn HS Tr¶ lêi bµi tËp 3 Sgk - 41: + Tìm hiểu và phân tích đầu bài để từ đó xác + § // BL: U1=U2 =U = 220V nªn c«ng suÊt tiªu định đợc các bớc giải bài tập. thụ thực tế của các thiết bị đều bằng công suất Lêi gi¶i: định mức. Khi đó điện trở của: 2 U 1 U 1 2202 a. R1= = = =484 Ω §Ìn: R1=? I 1 P1 100 2 Bµn lµ: R2= ? 2 U U R2= 2 = 2 =220 =48 , 4 Ω I 2 P2 1000 §Ìn m¾c nh thÕ nµo víi bµn lµ? => §iÖn trë R1 . R 2 484 . 48 , 4 toµn m¹ch: R =? =>R = = =44 Ω R 1+ R 2 484+ 48 , 4. b. §iÖn n¨ng tiªu thô trong 1 giê: 2 2 A = U.I.t= U .t=220 .1 =1,1 kWh R 44 A= 1,1.36.106= 396.104 J. 5. Hoạt động 5: Vận dụng-Củng cố-Về nhà:. Tuần: Tiết:. +.§iÖn n¨ng tiªu thô trong 1 giê: A=?. + Ôn tập các kiến thức có liên quan để giải c¸c bµi tËp trªn. ¸p dông gi¶i c¸c bµi tËp trong SBT. Ngày soạn: Ngày dạy:. Thực hành xác định công suất.

(25) vµ ®iÖn n¨ng cña c¸c dông cô ®iÖn. A. Môc tiªu: - Xác định đợc công suất của các dụng cụ điện bằng Vôn kế và ampe kế - M¾c m¹ch ®iÖn, sö dông c¸c dông cô ®o ®iÖn: Ampe kÕ, V«n kÕ; Lµm vµ viÕt b¸o c¸o thùc hµnh. - Trung thùc; CÈn thËn; yªu thÝch m«n häc; Hîp t¸c nhãm. B. ChuÈn bÞ: -1 Bộ đổi nguồn; 1 khoá; 9 đoạn dây nối; 1 ampe kế; 1vôn kế; 1 bóng đèn pin 2,5V-1W; 1 quạt ®iÖn nhá 2,5V; 1 biÕn trë -1B¸o c¸o thùc hµnh C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Trình bày việc chuẩn bị báo cáo TH; Trả lời câu hỏi lí thuyết của bài + Làm việc cả lớp để Kiểm tra phần chuẩn bị lÝ thuyÕt cña HS cho bµi TH. TH: + Tr¶ lêi c©u hái chuÈn bÞ + C«ng suÊt P cña mçi dông cô ®iÖn hoÆc cña + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái nªu ra ë phÇn I SGK. mét ®o¹n m¹ch: P= U.I + §o H§T b»ng V«n kÕ; M¾c V«n kÕ song song víi m¹ch cÇn ®o, sao cho chèt (+) cña + KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ mÉu b¸o c¸o TH. V«n kÕ m¾c vÒ phÝa cùc + nguån ®iÖn + §o C§D§ b»ng Ampe kÕ; M¾c Ampe kÕ nèi tiÕp víi m¹ch cÇn ®o , sao cho chèt (+) cña Ampe kÕ m¾c vÒ phÝa cùc + cña nguån ®iÖn 2. Hoạt động 2: TH Xác định công suất của + Đề nghị HS nêu cách tiến hành TN để xác định công suất của bóng đèn: đèn: + Từng nhóm HS thảo luận để nêu cách tiến + Kiểm tra, hớng dẫn các nhóm HS mắc đúng Ampe kÕ vµ V«n kÕ, còng nh ®iÒu chØnh biÕn hành TN Xác định công suất của đèn điện: + Từng nhóm HS thực hiện các bớc nh đã HD trở để có đợc Hiệu điện thế đặt vào hai đầu bóng đèn đúng nh yêu cầu ghi trong bảng 1 trong môc 1 phÇn II Sgk Sgk-43 cña mÉu b¸o c¸o. 3. Hoạt động 3: TH Xác định công suất của +Kiểm tra, hớng dẫn các nhóm HS mắc qu¹t đúng Ampe kế và Vôn kế, cũng nh điều + Từng nhóm HS thực hiện các bớc nh đã HD chỉnh biến trở để có đợc Hiệu điện thế đặt trong môc 2 phÇn II Sgk vào hai đầu quạt điện đúng nh yêu cầu ghi. trong b¶ng 2 Sgk-43 cña mÉu b¸o c¸o.. 4. Hoạt động 4: + Nhận xét ý thức, thái độ và tác phong làm Hoµn chØnh b¸o c¸o TH VÒ nhµ: + ¤n tËp c¸c kiÕn thøc, ¸p dông gi¶i c¸c bµi tËp viÖc cña c¸c nhãm. trong SBT. MÉu b¸o c¸o thùc hµnh 1. Tr¶ lêi c©u hái: a. C«ng suÊt P cña mét dông cô ®iÖn hoÆc cña mét ®o¹n m¹ch ®iÖn liÖn hÖ víi H§T U vµ C§D§ I b»ng hÖ thøc: ................................................................................................................................. ……………………………………………………………………………………………………. b. §o H§T b»ng dông cô g×? M¾c dông cô nµy nh thÕ nµo vµo m¹ch ®iÖn cÇn ®o?...................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... c. §o C§D§ b»ng dông cô g×? M¾c dông cô nµy nh thÕ nµo vµo m¹ch ®iÖn cÇn ®o? ............................................................................................................................................................ ......................................................................................................................................................... 2. Xác định công suất của bóng đèn pin: LÇnTN H§T(V) I (A) C«ng suÊt P (W).

(26) 1. 2. 3.. U1=1,0 U2=1,5 U3=2,0. I1= I2= I3=. P1= P2= P3=. + NhËn xÐt: ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ........................ 3. Xác định công suất của quạt điện: LÇnTN 1. 2. 3.. H§T(V) U1=2,5 U2=2,5 U3=2,5. I (A) I1= I2= I3=. C«ng suÊt P (W) P1= P2= P3=. + NhËn xÐt: ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ..................................... Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. §Þnh luËt Jun - Len-X¬ A. Môc tiªu: + Nêu đợc tác dụng của dòng điện: Khi có dòng điện chạy qua vật dẫn thông thờng thì một phần hay toàn bộ điện năng đợc biến đổi thành nhiệt năng. + Phát biểu đợc Định luật Jun-Lenxơ và vận dụng đợc Định luật này để giải các bài tập về tác dông nhiÖt cña dßng ®iÖn. B. ChuÈn bÞ: - C¶ líp : Tranh vÏ to h×nh 16.1 SGK C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề - Kể tên ba dụng cụ biến đổi điện năng thành nhiÖt n¨ng vµ quang n¨ng: ba dông cô biÕn bµi míi:.

(27) đổi điện năng thành nhiệt năng và cơ năng: 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự biến đổi điện n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng: + Kể tên ba dụng cụ biến đổi điện năng thành nhiÖt n¨ng vµ quang n¨ng: - Đèn LED; Đèn sợi đốt; Đèn ống + Kể tên ba dụng cụ biến đổi điện năng thành nhiÖt n¨ng vµ c¬ n¨ng: - Qu¹t ®iÖn, M¸y b¬m níc, M¸y khoan + Kể tên ba dụng cụ biến đổi toàn bộ điện năng thµnh nhiÖt n¨ng: - Bµn lµ ®iÖn; BÕp ®iÖn; Má hµn + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: Bé phËn chÝnh lµ d©y dÉn b»ng hîp kim cã ®iÖn trë suÊt lín (Nikªli, Constantan) 3. Hoạt động 3: Xây dựng hệ thức biểu thị §Þnh luËt Jun-Lenx¬: - Ta cã: A = I2.R.t MÆt kh¸c A = Q => Q = I2.R.t Q: NhiÖt lîng (J) I: Cờng độ dòng điện (A) R: §iÖn trë ( Ω ) t: Thêi gian dßng ®iÖn ch¹y qua (s). 4. Hoạt động 4: Xử lí kết quả thí nghiệm KiÓm tra hÖ thøc biÓu thÞ §Þnh luËt Jun Len-x¬: §iÖn n¨ng tiªu thô: A = I2Rt= (2,4)2.5.300 = 8 640 J Nhiệt lợng mà nớc nhận đợc: Q1= c1m1 Δ t0= = 4 200. 0,2.9,5 = 7 980 J Nhiệt lợng mà bình nhận đợc: Q2= c2m2 Δ t0= = 880.0,078.9,5 = 652,08J Q = Q1+ Q2= 8 632,08 J => Q A - NÕu tÝnh c¶ phÇn nhiÖt lîng truyÒn ra m«i trêng th× Q = A 5. Hoạt động 5: Phát biểu Định luật: NhiÖt lîng táa ra ë d©y dÉn khi cã dßng ®iÖn chạy qua tỉ lệ thuận với bình phơng cờng độ dßng ®iÖn, víi ®iÖn trë cña d©y vµ thêi gian dßng ®iÖn truyÒn qua. BiÓu thøc §Þnh luËt: Q = I2.R.t Chó ý: NÕu tÝnh Calo th×: Q = 0,24. I2Rt 6. Hoạt động 6: + VËn dông Cñng cè: - Gi¶i C4 Sgk-45: Qdt= I2.Rdt.t; Qdd= I2.Rdd.t V× Rdt>>Rdd=> Qdt>> Qdd - Gi¶i C5 Sgk-45: Theo §Þnh luËt b¶o toµn n¨ng lîng: A = Q hay P.t = cm(to2-to1). + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Kể tên ba dụng cụ biến đổi điện năng thành nhiÖt n¨ng vµ quang n¨ng: - Kể tên ba dụng cụ biến đổi điện năng thành nhiÖt n¨ng vµ c¬ n¨ng: - Kể tên ba dụng cụ biến đổi toàn bộ điện n¨ng thµnh nhiÖt n¨ng: - Cấu tạo chung của các thiết bị điện biến đổi toàn bộ điện năng thành nhiệt năng có đặc ®iÓm g×? + Híng dÉn HS x©y dùng hÖ thøc biÓu thÞ §Þnh luËt: - Xét trờng hợp toàn bộ điện năng biến đổi hoµn toµn thµnh nhiÖt n¨ng: - Điện năng tiêu thụ đợc tính nh thế nào ? - ¸p dông §Þnh luËt b¶o toµn vµ chuyÓn ho¸ n¨ng lîng tÝnh Q=? - Đối với các thiết bị đốt nóng như: bàn là, bếp điện, lò sưởi việc tỏa nhiệt là có ích. Nhưng một số thiết bị khác như: động cơ điện, các thiết bị điện tử gia dụng khác việc tỏa nhiệt là vô ích. - Biện pháp bảo vệ môi trường: Để tiết kiệm điện năng, cần giảm sự tỏa nhiệt hao phí đó bằng cách giảm điện trở nội của chúng.. + Yêu cầu HS đọc Sgk-44. + Yªu cÇu HS tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô A = ? + Yªu cÇu HS tÝnh: Nhiệt lợng nớc nhận đợc Q1=?; Nhiệt lợng bình nhôm nhận đợc Q2=? Từ đó tính Q = Q1+ Q2. So s¸nh Q vµ A ? => NhËn xÐt. + Th«ng b¸o mph mµ §Þnh luËt Jun - Len-x¬ đề cập tới và đề nghị HS phát biểu nội dung §Þnh luËt nµy? + Yêu cầu HS nêu tên, đơn vị của từng đại lợng trong biểu thức của Định luật + Híng dÉn HS Tr¶ lêi c©u hái C4: -Tõ hÖ thøc cña §Þnh luËt Jun-Lenx¬, h·y suy luËn xem nhiÖt lîng táa ra ë d©y tãc cña bãng đèn và ở dây nối khác nhau do yếu tố nào? + Híng dÉn HS Tr¶ lêi c©u hái C5:.

(28) => Tgian ®un s«i níc lµ: o o t = cm(t 2 −t 1) =4200 . 2. 80. P. 1000. = 672 s. A = Q hay P.t = cm(to2-to1) => Thêi gian ®un s«i níc lµ: t = ?. - Nªu §Þnh luËt Jun-Lenx¬ + Híng dÉn vÒ nhµ: Gi¶i c¸c bµi tËp SBT; ChuÈn bÞ tiÕt 17. Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. Bài tập vận dụng định luật Jun - Len-Xơ. A. Môc tiªu: + Cñng cè n¾m v÷ng §Þnh luËt Jun - Len-x¬ . + Vận dụng đợc Định luật này để giải các bài tập về tác dụng nhiệt của dòng điện. B. ChuÈn bÞ: - ¤n tËp c¸c kiÕn thøc: §Þnh luËt Jun-Lenx¬ - Bµi tËp ¸p dông C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ: + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Ph¸t biÓu vµ viÕt biÓu thøc §Þnh luËt JunLenx¬ 2. Hoạt động 2:Giải bài 1 + Tõng HS suy nghÜ gi¶i bµi tËp 1:. + Yêu cầu HS đọc kỹ đề bài: Tìm hiểu các đại lợng đã cho, đại lợng phải tìm ?. NhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong 1s: Q = 2,52.80.1=500J Hay c«ng suÊt táa nhiÖt cña bÕp lµ P= 500W= 0,5 kW.. + HDHS gi¶i bµi tËp 1 Sgk-47: - ViÕt c«ng thøc tÝnh nhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong thêi gian t=1s?. b.Nhiệt lợng cần cung cấp để đun sôi 2,5 l nớc: Q1= c.m. Δ to= 4 200.1,5.75 = 472 500J - TÝnh nhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong thêi gian 20 phót? NhiÖt lîng mµ bÕp táa ra trong 20phót: Q = 2,52.80.20.60 = 600 000J - ViÕt c«ng thøc tÝnh nhiÖt lîng cÇn cung cÊp VËy hiÖu suÊt cña bÕp: để đun sôi 2,5l nớc? Q1 H = =>H= 472500 . 100 % => HiÖu suÊt cña bÕp: H =? 600000 Q .100%=78,75%.

(29) A = P.t = 0,5.90 = 45kWh - Viết công thức tính điện năng mà bếp đã TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: T = A.T 1= 45. 700 = 31 tiªu thô trong 30 ngµy: A=? 500® => Tính số tiền phải trả cho lợng điện năng đã tiªu thô trªn? 3. Hoạt động 3: + Tõng HS suy nghÜ gi¶i bµi tËp 2 Sgk-48: a. Nhiệt lợng cần để đun sôi 2 kg nớc: Q1 = c.m. Δ to= 4200.2.80 = 672 000J b. NhiÖt lîng mµ Êm ®iÖn táa ra: Q=. Q1 .100%= H. 672000 100% = 746 700J 90 0 0. + Yêu cầu HS đọc kỹ đề bài: Tìm hiểu các đại lợng đã cho, đại lợng phải tìm ? + HDHS gi¶i bµi tËp 2 Sgk-48: - Viết công thức tính: Nhiệt lợng cần để đun s«i 2 kg níc: Q1 =? - ViÕt c«ng thøc tÝnh: NhiÖt lîng mµ Êm ®iÖn táa ra: Q = ? Tõ c«ng thøc H=. Q1 . 100 %=> Q=? Q. c. Thêi gian ®un s«i lîng níc trªn: t = Q = 746700 767s. - ViÕt c«ng thøc tÝnh: Thêi gian ®un s«i lîng níc trªn: t =? Tõ c«ng thøc Q = P.t=> t=?. 4. Hoạt động 4: + Tõng HS suy nghÜ gi¶i bµi tËp 3 Sgk-48: a. §iÖn trë cña d©y dÉn:. + Yêu cầu HS đọc kỹ đề bài: Tìm hiểu các đại lợng đã cho, đại lợng phải tìm ?. P. 1000. −8 R = ρ . l = 1,7 . 10 −. 40 =1 , 36 Ω 6. S. 0,5. 10. b. Cờng độ dòng điện chạy trong dây dẫn : I = P =165 =0 ,75 A U 220 c. NhiÖt lîng táa ra trong d©y dÉn: Q = I2.R.t = 0,752.1,36.3.30.10-3 = 0,06885 0,07kWh. + HDHS gi¶i bµi tËp 3 Sgk-48: - ViÕt c«ng thøc tÝnh: §iÖn trë cña d©y dÉn:R = - Viết công thức tính: Cờng độ dòng điện ch¹y trong d©y dÉn: I =? Tõ c«ng thøc P = U.I => I=?. - ViÕt c«ng thøc tÝnh: NhiÖt lîng táa ra trong d©y dÉn: Q =? + Yªu cÇu HS Nªu l¹i c¸c kiÕn thøc cã liªn 5. Hoạt động 5: quan khi gi¶i c¸c bµi tËp trªn Cñng cè: ¸p dông gi¶i c¸c bµi tËp 17.4; 17.5; 17.6 + Nªu l¹i c¸c kiÕn thøc cã liªn quan khi gi¶i + SBT c¸c bµi tËp trªn Híng dÉn vÒ nhµ: Lµm 17.4; 17.5; 17.6 SBT. Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. Thùc hµnh: KiÓm nghiÖm mèi quan hÖ Q trong định luật Jun - Len-Xơ. A. Môc tiªu:. ~. I2.

(30) + Vẽ đợc sơ đồ mạch điện của TN kiểm nghiệm Định luật Jun-Lenxơ. + L¾p r¸p, tiÕn hµnh TN kiÓm nghiÖm mèi quan hÖ Q ~ I2 trong §Þnh luËt Jun-Lenx¬. + Cã t¸c phong cÈn thËn, kiªn tr×, chÝnh x¸c vµ trung thùc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c phÐp ®o vµ ghi l¹i c¸c kÕt qu¶ ®o cña TN. B.ChuÈn bÞ: 1bộ đổi nguồn 12V-2A; 1Ampe kÕ; 1 biÕn trë 1NhiÖt lîng kÕ ; 1 nhiÖt kÕ 170ml nớc ; 1 đồng hồ bấm giây;5 đoạn dây nối. -B¸o c¸o TH (theo mÉu Sgk-50) C. các hoạt động dạy học:. * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh 1. Hoạt động 1: Trình bày việc chuẩn bị b¸o c¸o TH, bao gåm pjhÇn Tr¶ lêi c©u hái vÒ c¬ së lÝ thuyÕt cña bµi TH:. . Hoạt động 2: Tìm hiểu yêu cầu và nội dung thùc hµnh: + Từng HS đọc kỹ các mục từ 1 đến 5 của phÇn II Sgk vÒ néi dung TH vµ tr×nh bµy c¸c néi dung mµ GV yªu cÇu. 3. Hoạt động 3: Lắp ráp các thiết bị TN: + Tõng nhãm ph©n c«ng c«ng viÖc thùc hiÖn c¸c môc 1,2,3 vµ 4 cña néi dung TH Sgk – 49 4. Hoạt động 4: Tiến hành TN và thực hiÖn lÇn ®o thø nhÊt: Từng nhóm phân công công việc để thực hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: - Một ngời điều chỉnh biến trở để đảm bảo Cờng độ dòng điện luôn có trị số I1=0,6A - Mét ngêi dïng que khuÊy níc nhÑ nhµng vµ thêng xuyªn - Một ngời đọc nhiệt độ t1o ngay khi bấm đồng hồ bấm giây và đọc nhiệt độ t 2o ngay sau 7 phút đụn nớc . Sau đó ngắt mạch. - Một ngời ghi kết quả đo đợc vào bảng 1 trong b¸o c¸o thùc hµnh. 5. Hoạt động 5: Thực hiện lần đo thứ hai: - Các nhóm tiến hành TN nh hoạt động 4 vµ híng dÉn cña môc 6 phÇn II Sgk - 49 6. Hoạt động 6: Thực hiện lần đo thứ ba: - Các nhóm tiến hành TN nh hoạt động 4 vµ híng dÉn cña môc 7 phÇn II 7. Hoạt động 7: Hoàn thành báo cáo thùc hµnh - VÒ nhµ:. Hoạt động của giáo viên + Làm việc với cả lớp để Kiểm tra phần chuẩn bị lí thuyÕt cña HS cho bµi TH. Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái nªu ra ë phÇn 1 cña mÉu b¸o c¸o trong Sgk vµ hoàn chỉnh các câu trả lời đó. + KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ b¸o c¸o TH cña c¸c nhãm HS. + Chia nhóm HS để tiến hành TH, Chỉ định các nhãm trëng: Cã nhiÖm vô ph©n c«ng c«ng viÖc vµ điều hành các hoạt động của nhóm. + Yêu cầu các nhóm đọc kỹ các mục từ 1 đến 5 cña phÇn II Sgk vÒ néi dung TH vµ tr×nh bµy c¸c néi dung sau: - Môc tiªu TH? - Tác dụng của từng thiết bị đợc sử dụng và cách lắp ráp các thiết bị đó theo sơ đồ TN? - C«ng viÖc ph¶i lµm trong mét lÇn ®o vµ kÕt qu¶ cÇn cã? + HD c¸c nhãm HS L¾p r¸p c¸c thiÕt bÞ TN: - Thùc hiÖn c¸c môc 1,2,3 vµ 4 cña néi dung thùc hµnh Sgk-49. + KiÓm tra viÖc ph©n c«ng c«ng viÖc cña c¸c nhãm. + Theo dâi c¸c nhãm tiÕn hnhf ®o lÇn thø nhÊt: - Việc điều chỉnh và duy trì Cờng độ dòng điện I1= 0,6A. - Việc đọc, ghi nhiệt độ đo đợc vào bảng 1 của b¸o c¸o TH. Theo dâi vµ HDHS nh H§ 4. Theo dâi vµ HDHS nh H§ 4 Nhận xét tinh thần, thái độ, tác phong và kĩ năng cña HS vµ c¸c nhãm khi tiÕn hµnh TN.

(31) - TÝnh gi¸ trÞ Δ to t¬ng øng cña b¶ng + HDVN: Häc vµ gi¶i c¸c BT SBT; ChuÈn bÞ T21: Sö dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn BCTN - Hoµn thµnh BC - ChuÈn bÞ T21. Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. Sö Dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn. A. Môc tiªu: + Nêu và thực hiện đợc các quy tắc an toàn khi sử dụng điện. + Giải thích đợc cơ sở vật lí của các quy tắc an toàn khi sử dụng điện. + Nêu và thực hiện đợc các biện pháp sử dụng tiết kiệm điện năng. B. ChuÈn bÞ: Tranh vÏ to H.19.1 vµ 19.2 SGK C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh. 1. Hoạt động 1: Tìm hiểu và thực hiện các quy t¾c an toµn khi sö dông ®iÖn: + ¤n tËp c¸c quy t¾c an toµn khi sö dông ®iÖn đã học ở lớp 7: - Tõng HS Tr¶ lêi C1, C2,C3, C4: ChØ lµm thÝ nghiÖm víi c¸c nguån ®iÖn cã HiÖu ®iÖn thÕ lµ 40V, vì khi đó Cờng độ dòng điện qua cơ thể nhá kh«ng g©y nguy hiÓm. - Phải sử dụng các dây dẫn có vỏ bọc đúng tiêu chuẩn quy định: Vỏ bọc cách điện này phải chựu đợc dòng điện định mức quy định cho mỗi dông cô ®iÖn. - Mắc cầu chì có cờng độ định mức phù hợp với dụng cụ hay thiết bị điện để đảm bảo khi có sự cè ®iÖn s¶y ra. - Khi tiếp xúc với mạng điện gia đình cần chú ý: Ph¶i rÊt cÈn thËn v× H§T m¹ng lín 220V; Cần phải sử dụng thiết bị cách điện đúng tiêu chuẩn đối với các bộ phận của thiết bị với cơ thÓ ngêi nãi chung (tay cÇm, d©y nèi, phÝch. Hoạt động của giáo viên. + Yªu cÇu HS lµm C 1,C2,C3,C4: - Cho Học sinh thảo luận để đa ra câu trả lời đúnh nhất. - ChØ lµm thÝ nghiÖm víi c¸c nguån ®iÖn cã HiÖu ®iÖn thÕ lµ ?V, v× sao? - Phải sử dụng các dây dẫn có đặc điểm gì? + Yªu cÇu HS lµm C 5, C6:. - Sống gần các đường dây cao thế rất nguy hiểm, người sống gần các đường điện cao thế thường bị suy giảm trí nhớ, bị nhiễm điện do hưởng ứng. Mặc.

(32) c¾m.) + T×m hiÓu thªm mét sè quy t¾c an toµn kh¸c khi sö dông ®iÖn: - Tõng HS Tr¶ lêi C6 - Nhóm HS thảo luận để đa ra lời giải thích hợp nh phÇn 2 c©u C6 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu ý nghĩa và các biện ph¸p sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng:. dù ngày càng được nâng cấp nhưng đôi lúc sự cố lưới điện vẫn xảy ra. Các sự cố có thể là: chập điện, rò điện, nổ sứ, đứt đường dây, cháy nổ trạm biến áp… Để lại những hậu quả nghiêm trọng. - Biện pháp an toàn: Di dời các hộ dân sống gần các đường điện cao áp và tuân thủ các quy tắc an toàn khi sử dụng điện.. + §Ò nghÞ HS nªu c¸c lîi Ých cña viÖc sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng- Tr¶ lêi c©u hái C7 Sgk-52: + Từng HS đọc phần đầu và Trả lời câu hỏi C7 để tìm hiẻu ý nghĩa kinh tế và xã hội của việc tiết kiệm điện năng: Giảm chi tiêu cho gia đình. Các dụng cụ, thiết bị điện đợc sử dụng lâu bền h¬n. Gi¶m bít c¸c sù cè ®iÖn do hÖ thèng ®iÖn bị quá tải, đặc biệt trong các giờ cao điểm. - Dành phần điện năng tiết kiệm đợc cho sản xuÊt - Gi¶m bít viÖc x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®iÖn, gãp phÇn gi¶m « nhiÔm m«i trêng + Tõng HS Tr¶ lêi C8, C9: C«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô: A = P.t=>BiÖn ph¸p tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng: Sö dông c¸c dông cô, thiÕt bÞ ®iÖn cã c«ng suÊt P hîp lÝ: Kh«ng qu¸ lín, kh«ng qu¸ nhá. Gi¶m thêi gian tiªu thô ®iÖn v« Ých:. - HDHS: BiÖn ph¸p ng¾t ®iÖn ngay sau khi ra khái nhµ, ngo×a c«ng dông tiÕt kiÖm ®iÖn năng còn tránh đợc những hiểm họa nào? - Phần điện năng tiết kiệm đợc ngoài việc dành cho sản xuất còn có tác dụng gì đối với quèc gia? - Nếu tiết kiệm đợc điện năng thì có thể giảm bít viÖc x©y dông c¸c nhµ m¸y ®iÖn kh«ng? Do đó còn góp phần nhỏ trong việc gì đối với tác động đến môi trờng? - Các bóng đèn sợi đốt thông thường có hiệu suất phát sáng rất thấp: 3%, các bóng đèn neon có hiệu suất cao hơn: 7%. Để tiết kiệm điện, cần nâng cao hiệu suất phát sáng của các bóng đèn điện. - Biện pháp bảo vệ môi trường: Thay các bóng đèn thông thường bằng các bóng đèn tiết kiệm năng lượng.. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C8: ViÕt c«ng thøc tÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô A =? + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái C9: Tõ c«ng thøc tÝnh iÖn n¨ng tiªu thô A = P.t => Muèn gi¶m A ph¶i lµm g×? 4. Hoạt động 4: + VËn dông: - Tõng HS Tr¶ lêi C10, C11,C12 C12 Sgk-53: + §iÖn n¨ng tiªu thô cña mçi lo¹i bãng ®iÖn trong 8 000h lµ: - §Ìn d©y tãc:A1=P1.t=75.10-3.8.103 A1= 600 kWh= 2 160.106J - §Ìn Compac:A2=P2.t=15.10-3.8.103 A2= 120 kWh= 432.106J + Chi phí cho việc sử dụng mỗi loại đèn trong 8 000 giê lµ: -§Ìn d©y tãc: T1= 8.3500+600.700 T1= 448 000®. -§Ìn Compac: T2= 60000+120.700. + Yªu cÇu HS lµm C 10, C11, C12 Sgk-53: + Đề nghị đại diện nhóm Trả lời câu hỏi C10, C11. + HDHS gi¶i bµi tËp 12 Sgk-53: + §iÖn n¨ng tiªu thô cña mçi lo¹i bãng ®iÖn trong 8 000 giê lµ: - §Ìn d©y tãc:A1=P1.t=? - §Ìn Compac:A2=P2.t=? + Chi phí cho việc sử dụng mỗi loại đèn trong 8 000 giê lµ: - §Ìn d©y tãc: T1= ? - §Ìn Compac: T2= ? Vậy dùng đèn nào có lợi hơn vì sao?.

(33) T2= 144 000® Vậy dùng đèn Compăc có lợi hơn vì: - Giảm đợc chi phí: 304.000đ cho 8 000 giờ sử dông ®iÖn. - Sö dông ë c«ng suÊt nhá nªn gãp phÇn ®iÖn n¨ng cho c¸c vïng thiÕu ®iÖn hoÆc cho s¶n xuÊt. - Gi¶m bít c¸c sù cè ®iÖn + Cñng cè: - Nªu l¹i c¸c biÖn ph¸p sö dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng - ý nghÜa cña viÖc sö dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng + VÒ nhµ: - Vận dụng các kiến thức đã học để sử dụng an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng - ChuÈn bÞ T22. Tuần: Tiết:. + HDHS häc tËp ë nhµ - Vận dụng các kiến thức đã học để sử dụng an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng - ChuÈn bÞ T22: ¤n tËp ch¬ng I. Ngày soạn: Ngày dạy:. tæng kÕt ch¬ng I: §iÖn häc. A. Môc tiªu: + Tự ôn tập và tự kiểm tra đợc những yêu cầu về kiến thức và kĩ năng của chơng I + Vận dụng đợc những kiến thức và kĩ năng để giải các bài tập trong chơng I B. ChuÈn bÞ: Mçi nhãm HS : C©u hái phÇn tù kiÓm tra, bµi tËp vËn dông C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Trình bày trao đổi kết quả đã chuẩn bị: + Từng HS trình bày câu trả lời đã chuẩn bị đối víi mçi c©u cña phÇn tù kiÓm tra theo yªu cÇu cña GV + Phát biểu, trao đổi, thảo luận cả lớp để có câu Trả lời cần đạt đợc đối với mỗi câu của phần tự kiÓm tra:. + KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ Tr¶ lêi c©u hái phÇn tự KT để phát hiện những kiến thức và kỹ n¨ng mµ HS cha v÷ng. + Đề nghị HS trình bày câu Trả lời đã chuẩn bÞ cña phÇn tù kiÓm tra.. 6. a......Có thể thay đổi đợc trị số... .......thay 1. CĐDĐ I chạy qua một dây dẫn tỉ lệ thuận đổi, điều chỉnh CĐDĐ. với HĐT U giữa hai đầu dây dẫn đó. b.... nhá..... ghi s½n..... vßng mµu 7a. Sè o¸t ghi trªn mçi dông cô ®iÖn cho biÕt công suất định mức của các dụng cụ đó-Công suất tiêu thụ điện năng khi nó đợc sử dụng với 2. Thơng số U là gt của Đ.trở R đặc trng cho HĐT bằng HĐT định mức . I dây dẫn. Khi thay đổi HĐT U thì gt này không 8b. Các dụng cụ điện có tác dụng biến đổi, thay đổi vì khi U tăng (giảm) bao nhiêu lần thì chuyển hóa điện năng thành các dạng năng lCĐDĐ I chạy qua dây dẫn đó cũng tăng (giảm) ợng khác ? cho ví dụ: bÊy nhiªu lÇn. 5. R t¨ng lªn 3 lÇn th× l t¨ng 3 lÇn. R gi¶m 4 lÇn th× S t¨ng 4 lÇn. §ång dÉn điện tốt hơn nhôm vì điện trở suất của đồng nhá h¬n cña nh«m 2. Hoạt động 2: Trả lời câu hỏi - Bài tập phÇn vËn dông: + Yªu cÇu HS lµm C12, C13, C14,C15, + Tr¶ lêi c©u hái C12, C13, C14,C15, C16 C16 Sgk-55:.

(34) Bµi 17 Sgk-55: R1+ R2= U =12 =40 Ω (1). 12C, 13B, 14D, 15A, 16D, + §Ò nhÞ, HDHS gi¶i c¸c bµi tËp 17, 18, 19, 20 Sgk-55,56. I. R1 . R 2 R 1+ R 2. 0,3 = U =12 =7,5 Ω I ' 1,6. =>R1.R2 = 300 (2) => R1 = 30 Ω ; R2 = 10 Ω R1 = 10 Ω ; R2 = 30 Ω Bµi 19 Sgk-56: a. NL cần để đun sôi nớc Q1= cm Δ to Q1= 4200.2.75= 63.104J. Bµi 17 Sgk-55: R1ntR2: U = 12V; I = 0,3 A R1//R2: U= 12V; I' = 1,6 A R1= ? R2= ?. Bµi 19 Sgk-56: U® = 220V; P®= 1000W; U = 220V 4 Q m = 2kg; t1o =25oC ; H = 85% NL mµ bÕp táa ra Q= 1 . 100 0 0= 63. 10 . 100 c = 4 200J/kg.K H 85 a. t=? = => Q =741176,5J a. nhiệt lợng cần để đun sôi nớc: Q1=? Thêi gian ®un s«i níc: NhiÖt lîng mµ bÕp táa ra: Q=? Q 741176 , 5 => Thêi gian ®un s«i níc: t =? t= = =741 s=12 p 21 s P 1000 b. Trong mét th¸ng tiªu thô lîng ®iÖn b. Trong mét th¸ng tiªu thô lîng ®iÖn n¨ng: n¨ng: A =? A = 2.30.Q=44470590J = 12,35 kWh VËy tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: T= VËy tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶: T= 12,35.700 = 8 645 ® c. Nếu gấp đôi dây điện trở=> Điện trở R' = c. Nếu gấp đôi dây điện trở=> Điện trở R' R 4. 2 2 => P'= U = 4 .U =4 . P R' R =>Thêi gian ®un s«i níc : t' = Q = Q = t =741 ≈ 185 s=3 p 5 s. P'. 4P. 4. =? (R)=> P'=? (P) => Thêi gian ®un s«i níc: t' =? (t) =?. 4. 3. Hoạt động 3: + VËn dông-Cñng cè:. + HD HS lµm C 20:Sgk-56 - TÝnh C§D§ ch¹y qua d©y dÉn: I =? => H§T trªn d©y dÉn Ud =? => H§T gi÷a hai ®Çu d©y cña tr¹m biÕn thÕ: U=? - TÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô cña khu trong 1 + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ th¸ng: A = ? => TiÒn ®iÖn ph¶i tr¶ T =? - §iÖnn¨ng hao phÝ : Ahp= ? lêi c©u hái - BT: + HDVN: - ChuÈn bÞ T23: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT: - ChuÈn bÞ T23:Nam ch©m vÜnh cöu.. Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. KiÓm tra 1 TiÕt A. Môc tiªu: + Kiểm tra, đánh giá nhận thức của học sinh trong việc học tập, vận dụng các kiến thức của chơng I: Điện học. Rèn kỹ năng giải bài tập vật lí. Tính trung thực khi Kiểm tra. B. ChuÈn bÞ:.

(35) - ¤n tËp c¸c kiÕn thøc ch¬ng chuÈn bÞ KT - Ra đề, đáp án, thang điểm C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò :. §Ò bµi: PhÇn I : Tr¾c nghiÖm kh¸ch quan :. A.( 3 điểm ) Khoanh tròn vào phơng án mà em cho là đúng trong các câu sau đây : C©u 1. HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn t¨ng th× : A. Cờng độ dòng điện chạy qua dây dẫn không đổi B. Cờng độ dòng điện chạy qua dây dẫn lúc tăng lúc giảm C. Cờng độ dòng điện chạy qua dây dẫn giảm D. Cờng độ dòng điện chạy qua dây dẫn tăng tỉ lệ thuận với hiệu điện thế Câu 2. Đoạn mạch gồm hai điện trở R1 và R2 mắc song song có điện trở tơng đơng là : A. R1 + R2. B.. R1. R2 R1 + R 2. C.. R 1+ R 2 R1 . R 2. C©u 3. C«ng thøc tÝnh ®iÖn trë cña d©y dÉn lµ : S A. R = ρ l B. R = ρ S C. S l ρ. l Câu 4. Hai bóng đèn Đ1 có ghi 6V – 4,5W, Đ2 có ghi 3V – 1,5W : A. M¾c §1 nèi tiÕp §2 gi÷a U = 9V chóng s¸ng b×nh thêng B. M¾c §1 song song §2 gi÷a U = 9V chóng s¸ng b×nh thêng C. Không mắc đợc Đ1 và Đ2 cùng U = 9V Câu 5. Công của dòng điện không đợc tính theo công thức : A. A = U.I.t. 2 B. A = U t. R. C. A = I2. R .t. D.. 1 R1. +. D. R =. 1 R2 l ρ. S. D. A = I.R.t. C©u 6 . BiÓu thøc cña §Þnh luËt Jun – Lenx¬ lµ : A. Q = I .R.t B. Q = I.R2.t C. Q = I2.R.t D. Q = I.R.t2 B.( 2 ®iÓm ) H·y chän tõ ( côm tõ ) thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng trong c¸c c©u sau : C©u 7. §iÖn trë cña d©y dÉn phô thuéc vµo ….......( 1 )…......... C©u 8. BiÕn trë lµ …..........( 2 )….......... Câu 9. Số Vôn và số Oát ghi trên bóng đèn cho biết ........... ( 3 )........... của bóng đèn. Mối bóng đèn cã mét ..........( 4 )...........kh¸c nhau. Câu 10 : Công tơ điện là thiết bị điện dùng để đo................ ( 5 ).......................Mỗi số trên công tơ ®iÖn t¬ng øng lµ ................( 6 )................... C.( 1 điểm ) : Ghép thành câu đúng. A B 1. Điện trở là đại lợng đặc trng cho a. Tốc độ sinh công của dòng điện b. Khả năng sinh công hoặc làm thay đổi nhiệt năng 2. Công suất là đại lợng đặc trng cho cña vËt 3. §Þnh luËt Jun – Lenx¬ cho biÕt c. TÝnh chÊt c¶n trë dßng ®iÖn cña vËt dÉn 4. Điện năng là đại lợng đặc trng cho d. Điện năng biến đổi thành nhiệt năng e. Kh¶ n¨ng chuyÓn ho¸ n¨ng lîng cña c¸c thiÕt bÞ ®iÖn Câu 11 : Hãy chọn câu ở cột A ghép với câu ở cột B để trở thành câu đúng:. PhÇn II : Tr¾c nghiÖm tù luËn :. C©u 12: ( 1 ®iÓm ) Chøng minh r»ng : Khi dßng ®iÖn ch¹y qua ®o¹n m¹ch gåm R 1 m¾c nèi tiÕp R2 thì nhiệt lợng toả ra ở mỗi điện trở này tỉ lệ thuận với các điện trở đó :. Q 1 R1 = Q 2 R2. C©u 13 : (3 ®iÓm ) Cho hai ®iÖn trë R1 vµ R2 m¾c nèi tiÕp vµo m¹ch ®iÖn cã hiÖu ®iÖn thÕ U = 40V. BiÕt hiÖu ®iÖn thÕ cña R1 lµ 10V vµ gi¸ trÞ cña ®iÖn trë R1 lµ 20 Ω . 1. Vẽ sơ đồ mạch điện .Tính cờng độ dòng điện trong mạch chính 2. TÝnh gi¸ trÞ cña ®iÖn trë R2 vµ c«ng suÊt to¶ nhiÖt trªn nã 3. BiÕt hai d©y ®iÖn trë trªn lµ hai d©y kim lo¹i cã cïng tiÕt diÖn lµ 0,1mm 2 vµ cã cïng ®iÖn trë suÊt lµ 0,4.10- 6 Ω m. TÝnh chiÒu dµi mçi d©y. §¸p ¸n vµ biÓu ®iÓm.

(36) 2. 3. 4. 5. C©u 1. D B A A D §¸p ¸n 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 §iÓm C©u §¸p ¸n 7 ...ChiÒu dµi, tiÕt diÖn vµ vËt liÖu lµm d©y dÉn 8 ...Dụng cụ dùng để điều chỉnh cờng độ dòng điện trong mạch 9 ...Điện áp và công suất định mức, ......công suất định mức 10 ...§iÖn n¨ng tiªu thô cña dßng ®iÖn, ........1 KW.h 11 1– c ; 2 - a ; 3 – d ; 4 - b NhiÖt lîng to¶ ra trªn R1 lµ : Q1 = I2.R1.t NhiÖt lîng to¶ ra trªn R2 lµ : Q2 = I2.R2.t (1) V× R1 nèi tiÕp R2 nªn : I1 = I2 = I vµ cïng thêi gian t1 = t2 (2 ) Tõ ( 1 ) vµ ( 2 ) ta cã : 12 2 Q 1 R1 Q q I R1 t VT = gi¶n íc I2t ===> ==> ®pcm = 2 = Q2. Q2. I R2 t. 1. Sơ đồ mạch điện :. 1,0. R2. -. * Cờng độ dòng điện trong mạch chính : V× : R1 nèi tiÕp R2 nªn : I = I1 = I2. C 0,5 Thang ®iÓm 0,5 0,5 0,5 0,5 1,0. R2. R1. K. 6.. => I =. +. U 1 10 = =¿ R❑ 20. 1,0. 0,5 ( A ). 1. 13. 2. Gi¸ trÞ cña R2 lµ : Theo tÝnh chÊt m¹ch nèi tiÕp : Rtd = R1 + R2 ==> R2 = Rtd - R1 Mà Rtd = U =40 = 80 ( Ω ) Do đó : R2 = 80 – 20 = 60 ( Ω ) I 0,5 C«ng suÊt to¶ nhiÖt : P2 = I2.R2 = ( 0,5 )2. 60 = 15 ( W ) 3. ChiÒu dµi d©y ®iÖn trë : Theo c«ng thøc ®iÖn trë : R = ρ. l S. 1,0. => l =. R.S ρ. - D©y R1 : l1 = - D©y R2 : l2 =. R 1 S 20 . 0,1. 10−6 = −6 ρ 0,4 . 10 R 2 S 60 . 0,1. 10− 6 = −6 ρ 0,4 . 10. + Thu bµi vµ nhËn xÐt giê kiÓm tra + HDHS häc tËp ë nhµ. - Gi¶i l¹i c¸c bµi tËp phÇn kiÓm tra. - ChuÈn bÞ T20: Thùc hµnh: Cñng cè vµ híng dÉn vÒ nhµ : - Nép bµ cho GV vµ rót kinh nghiÖm Häc tËp ë nhµ: - Gi¶i l¹i c¸c bµi tËp phÇn kiÓm tra. - ChuÈn bÞ T20: Thùc hµnh:. = 5 ( m) = 15 ( m). 1,0.

(37) Tuần: Tiết:. Ngày soạn: Ngày dạy:. Ch¬ng II: §iÖn tõ häc Nam ch©m vÜnh cöu. A. Môc tiªu: + Mô tả đợc từ tính của nam châm. Biết cách xác định cực từ Bắc, Nam của nam châm vĩnh cửu. + Biết đợc các từ cực loại nào thì hút nhau, loại nào thì đẩy nhau. Mô tả đợc cấu tạo và giải thích đợc hoạt động của La bàn B. ChuÈn bÞ: 2 thanh NC th¼ng (1thanh mÊt mµu s¬n); Vun s¾t, Nh«m, §ång, Gç; 1Thanh NC ch÷ U; 1Kim NC; 1 gi¸ TN C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh 1. Hoạt động 1: Nhớ lại kiến thức L5, L7 về từ tÝnh cña Nam ch©m: + Trao đổi nhóm để nhớ lại từ tính của NC thể hiÖn nh thÕ nµo. §Ò xuÊt ph¬ng ¸n TNKT ? + Trao đổi về các phơng án TN các nhóm đề xuÊt. + Tõng nhãm thùc hiÖn TNKT trong C1 Sgk-58 + NhËn xÐt: - Thanh kim loại hút đợc các vụn sắt, không hút đợc vụn Nhôm, Đồng, Gỗ => Đó là Nam châm . - Thanh kim loại, không hút đợc vụn sắt => §ã kh«ng lµ Nam ch©m. Hoạt động của giáo viên + Tæ chøc t×nh huèng häc tËp Sgk-58. + Tổ chức cho HS trao đổi nhóm để nhớ lại tõ tÝnh cña NC thÓ hiÖn nh thÕ nµo. + Yêu cầu các nhóm HS đề xuất phờng án TNKT mét thanh KL cã ph¶i lµ NC hay kh«ng + Trao đổi ở lớp về các phơng án TNKT mà các nhóm đề xuất chọn phơng án đúng. + Yªu cÇu nhãm HS tiÕn hµnh TNKT. 2. Hoạt động 2: Phát hiện thêm tính chất từ cña Nam ch©m: + Nhãm HS thùc hiÖn tõng néi dung cña C2 Sgk58. Ghi KQ TN vµo vë + Rót ra KÕt luËn vÒ TC tõ cña Nam ch©m KÕt luËn: Nam ch©m cã 2cùc: - §Çu chØ ph¬ng B¾c §L-Cùc tõ B¾c cña NC: Ký hiệu-N màu đỏ. - §Çu chØ ph¬ng Nam §L-Cùc tõ Nam cña NC: Ký hiÖu-S mµu xanh + Nghiªn cøu Sgk-59 ghi nhí: - Quy ớc cách đặt tên, đánh dấu bằng sơ màu các cùc cña NC - Tªn c¸c vËt liÖu tõ + Quan sát để nhận biết các NC thờng gặp 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu sự tơng tác giữa hai Nam ch©m: + Hoạt động nhóm để thực hiện các TN đợc mô t¶ trªn H21.3 Sgk-59 vµ c¸c yªu cÇu nªu trong C3, C4 Sgk - 59: - Cùc tõ B¾c cña thanh NC hót cùc tõ Nam, ®Èy cùc tõ B¾c cña kim NC. - Cùc tõ Nam cña thanh NC hót cùc tõ B¾c, ®Èy cùc tõ Nam cña kim NC + Rót ra KÕt luËn vÒ quy luËt t¬ng t¸c gi÷a c¸c. + Yêu cầu HS làm việc với Sgk-58 để nắm v÷ng nhiÖm vô cña C2. + Giao dông cô cho nhãm HS. Yªu cÇu HS lµm TN- Ghi KQTN. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Nam châm đứng tự do lúc cân bằng chỉ hớng nào? - Bình thờng, có thể tìm đợc một Nam châm kh«ng chØ theo ph¬ng B¾c-Nam §L kh«ng? - Cã KL g× vÒ tõ tÝnh cña Nam ch©m ? + Yêu cầu HS đọc Sgk tìm hiểu: - Quy ớc cách đặt tên, đánh dấu bằng sơ mµu c¸c cùc cña NC - Tªn c¸c vËt liÖu tõ + Yªu cÇu HS lµm C 3, C4 Sgk-59: - §Ò nghÞ HS cho biÕt Y/c cña C3, C4 Sgk59 + Theo dõi, giũp đỡ HS tiến hành TN, đặc biÖt trong trêng hîp hai cùc cïng tªn: CÇn ph¶i quan s¸t nhanh hiÖn tîng. Ghi l¹i KQ TN. - Cùc tõ B¾c cña thanh NC hót cùc tõ Nam,.

(38) cùc cña hai nam ch©m: Khi ®a cùc tõ cña hai ®Èy cùc tõ B¾c cña kim NC. Nam ch©m l¹i gÇn nhau th× chóng hót nhau - Cùc tõ Nam cña thanh NC hót cùc tõ B¾c, nÕu c¸c cùc kh¸c tªn, ®Èy nhau nÕu c¸c cùc ®Èy cùc tõ Nam cña kim NC cïng tªn. + Yªu cÇu HS tr×nh bµy KQTN. Nªu KÕt luËn vÒ quy luËt t¬ng t¸c gi÷a c¸c cùc cña hai nam ch©m 4. Hoạt động 4: + VËn dông-Cñng cè: - Mô tả đầy đủ từ tính của Nam châm: - Tr¶ lêi c©u hái C5, C6, C7, C8: Sgk-59, 60. - Đọc phần đọc thêm . Nội dung ghi nhớ Sgk 60. + VÒ nhµ: - Häc kü néi dung ghi nhí Sgk - 60. - T×m hiÕu c¸c lo¹i Nam ch©m trong thùc tÕ. - ChuÈn bÞ T24: T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn - Tõ trêng.. Tuần: Tiết:. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Mô tả đầy đủ từ tính của Nam châm: + Yªu cÇu HS lµm C5, C6, C7, C8: Sgk-59, 60. + Đề nghị HS đọc phần Có thể em cha biết. Néi dung ghi nhí Sgk - 60. + Híng dÉn vÒ nhµ: - Häc kü néi dung ghi nhí Sgk-60. - T×m hiÕu c¸c lo¹i Nam ch©m trong thùc tÕ. - ChuÈn bÞ T24: T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn - Tõ trêng.. Ngày soạn: Ngày dạy:. T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn - Tõ trêng A. Môc tiªu: + Mô tả đợc thí nghiệm về tác dụng từ của dòng điện. + Trả lời đợc câu hỏi: Từ trờng tồn tại ở đâu?. + BiÕt c¸ch nhËn biÕt Tõ trêng. B. ChuÈn bÞ: 2 giá TN; 1 bộ đổi nguồn; 1 kim NC đợc đặt trên giá nhọn; 1 cụng tắc; 1 đoạn dây constantan; 5 ®o¹n d©y nèi; 1 biÕn trë; 1 ampe kÕ C. Các hoạt động dạy học: * Tæ chøc líp : * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề - Mô tả đầy đủ T/c từ của NC? bµi míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Hai nam ch©m t¬ng t¸c víi nhau nh thÕ nµo? 2. Hoạt động 2: Phát hiện tính chất từ của + Tæ chøc t×nh huèng häc tËp-Nªu V§: Gi÷a dßng ®iÖn: + Nhận thức vấn đề cần giải quyết trong bài điện và từ có gì liên quan đến nhau không? (Sgk-61) häc. + Lµm TN ph¸t hiÖn T/c tõ cña dßng ®iÖn. - Bè trÝ vµ tiÕn hµnh TN nh m« t¶ H 22.1 Sgk61. Thùc hiÖn C1 Sgk-61. - Cử đại diện nhóm báo cáo KQTN và trình bày NX: Khi d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua=> XuÊt hiÖn lùc TD lªn kim NC lµm cho kim NC kh«ng song song víi d©y dÉn AB. - Rót ra kÕt luËn vÒ t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn. Dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn g©y ra lùc (lùc từ) tác dụng lên kim NC đặt gần nó. Ta nói r»ng dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ. + Yªu cÇu HS: - Nghiên cứu cách bố trí TN H22.1; Trao đổi về mục đích của TN. -Bố trí và tiến hành TN theo nhóm, trao đổi c©u Tr¶ lêi C1 Sgk-61 + Chó ý: Lóc ®Çu d©y dÉn AB // víi kim NC đứng thăng bằng. + HDHS: TiÕn hµnh TN, quan s¸t hiÖn tîng. +Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Trong TN trªn, hiện tợng xảy ra đối với kim NC chứng tỏ ®iÒu g×?. 3. Hoạt động 3:Tìm hiểu Từ trờng :. + Nêu vấn đề: Trong thí nghiệm trên, kim NC.

(39) + Trao đổi vấn đề mà GV đa ra, đề xuất phơng ¸n TN KiÓm tra + TiÕn hµnh TNKT theo nhãm, Tr¶ lêi C2,C3 Sgk: - C2: Kim NC lệch khỏi hớng Bắc-Nam địa lí - C3: Sau khi c©n b»ng trë l¹i kim NC lu«n chØ 1 hớng xác định. đợc đạt dới dây dẫn thì chựu tác dụng của lực từ. Có phải chỉ ở vị trí đó mới có lực từ tác dụng lên kim NC hay không? Làm thế nào để trả lời đợc câu hỏi này? Yêu cầu HS nêu phơng án TNKT? + Ph¸t cho mçi nhãm thªn 1 thanh NC; Yªu cầu HS tiến hành TN theo các phơng án đã đề ra + HDHS Tr¶ lêi c©u hái C2, C3 Sgk-61. + Rót ra kÕt luËn vÒ kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC: Kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC cã kh¶ năng tác dụng lực từ lên kim NC đặt trong nó. Ta nói không gian đó có Từ trờng .. + HDHS rót ra kÕt luËn vÒ kh«ng gian xung quanh dßng ®iÖn, xung quanh NC + Yêu cầu HS đọc kỹ Kết luận Sgk-61; Yêu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: Tõ trêng tån t¹i ë ®©u?  Các kiến thức về môi trường: + Trong không gian từ trường và điện trường tồn tại trong một trường thống nhất là điện từ trường. Sóng điện từ là sự lan truyền của điện từ trường biến thiên trong không gian. + Các sóng radio, sóng vô tuyến, ánh sáng nhìn thấy, tia X, tia gamma cũng là sóng điện từ. Các sóng điện từ truyền đi mang theo năng lượng. Năng lượng sóng điện từ phụ thuộc vào tần số và cường độ sóng. - Các biện pháp bảo vệ môi trường: + Xây dựng các trạm phát sóng điện từ xa khu dân cư. + Sử dụng điện thoại di động hợp lí, đúng cách; không sử dụng điện thoại di động để đàm thoại quá lâu (hàng giờ) để giảm thiểu tác hại của sóng điện từ đối với cơ thể, tắt điện thoại khi ngủ hoặc để xa người. + Giữ khoảng cách giữa các trạm phát sóng phát thanh truyền hình một cách thích hợp. + Tăng cường sử dụng truyền hình cáp, điện thoại cố định; chỉ sử dụng điện thoại di động khi thật cần thiết.. 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu cách nhận biết Tõ trêng : + Mô tả đợc cách dùng kim NC để phát hiệ lực từ và nhờ đó phát hiện ra Từ trờng . + Rút ra đợc Kết luận về cách nhận biết Từ trêng. + Kh«ng thÓ nhËn biÕt Tõ trêng b»ng c¸c gi¸c quan mµ b»ng c¸c dông cô riªng: Kim nam ch©m... + N¬i nµo cã lùc tõ t¸c dông lªn kim nam châm thì nơi đó có Từ trờng .. + HDHS: Nhớ lại các TN đã tiến hành đối với nam châm gợi cho ta phơng pháp để ph¸t hiÖn ra Tõ trêng? + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Căn cứ vào đặc tính nào của Từ trờng để ta ph¸t hiÖn ra nã? - Cã thÓ nhËn biÕt TT b»ng c¸c gi¸c quan không? Thông thờng, dùng dụng cụ nào để nhËn biÕt T trêng?.

(40) 5. Hoạt động 5: + VËn dông - Cñng cè: - Nªu l¹i TN ph¸t hiÖn t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn trong d©y dÉn th¼ng - Tr¶ lêi C4, C5, C6 Sgk + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-SBT: - ChuÈn bÞ T25:. + Yªu cÇu HS lµm C4, C5, C6 Sgk + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhớ-Có thể em cha biÕt Sgk-64 + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái 22.1; 22.2; 22.3 22.4SBT: - ChuÈn bÞ T 25: Tõ phæ- §êng søc tõ. Ngµy so¹n : ……………………………………….. Ngµy gi¶ng …………………………………………………………………………………………………….. A.Môc tiªu:. TiÕt 24: Tõ phæ - §êng søc tõ. +BiÕt c¸ch dïng m¹t s¾t t¹o ra tõ phæ cña thanh nam ch©m. +Biết vẽ các đờng sức từ và xác định đợc chiều các đờng sức từ của thanh nam châm. B.ChuÈn bÞ:. -1Thanh NC th¼ng; 1TÊm nhùa cã chøa c¸c m¹t s¾t; 1Bót d¹; Mét sè kim NC nhá cã trôc quay thẳng đứng C. Các hoạt động dạy học:. * Tæ chøc líp : SÜ sè : 9A1………………………………………….9A2…………………………………………………. . 9A3………………………………………….9A4………………………………………… ……….. * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề bµi míi: + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Nêu cách tạo ra từ phổ và đặc điểm từ phổ + Gi¶i c¸c bµi tËp : 23.1; 23.2 SBT cña thanh NC th¼ng? - Nêu quy ớc đờng cảm ứng từ? - Vẽ và xác định chiều đờng sức từ biểu diễn Tõ trêng cña NC th¼ng? + Yªu cÇu HS lµm BT 23.1; 23.2 SBT + §¸nh gi¸, nhËn xÐt, cho ®iÓm + §V§: Sgk-65 2. Hoạt động 2: Tạo ra và quan sát từ phổ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua: - Nêu cách tạo ra để quan sát từ phổ của một èng d©y cã dßng ®iÖn: Cho dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y, gâ nhÑ b¶ng nhùa, quan s¸t sù s¾p xÕp cña c¸c m¹t s¾t. - TiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo nhãm; Quan s¸t tõ phæ bªn trong vµ bªn ngoµi èng d©y .Tr¶ lêi c©u hái C1 - Thùc hiÖn c©u hái C2 - Lµm C3 theo nhãm vµ th¶o luËn nhãm,. + Yêu cầu HS nêu cách tạo ra để quan sát từ phæ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua với những dụng cụ đã có? + Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm t¹o ra tõ phæ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua? Quan s¸t tõ phæ bªn trong vµ bªn ngoµi èng dây để Trả lời câu hỏi C1? + HDHS Tr¶ lêi c©u hái C1: + Yêu cầu nhóm HS giơ cao bảng nhựa đã vẽ một vài đờng sức từ của ống dây? Yêu cầu HS nhãm kh¸c nhËn xÐt? + Yªu cÇu HS lµm C 2 - Rót ra KÕt luËn PhÇn tõ phæ ë bªn ngoµi èng d©y cã dßng ®iÖn + T¬ng tù C1, Yªu cÇu HS lµm C3 theo nhãm ch¹y qua gièng tõ phæ cña thanh NC th¼ng. vµ HDHS th¶o luËn nhãm, rót ra KÕt luËn ? Bên trong ống dây có các đờng mạt sắt đợc sắp + Nêu ND phần thông báo kiến thức SGK – 66 xÕp gÇn nh song song..

(41) 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu quy tắc nắm tay ph¶i: + Nªu dù ®o¸n vµ c¸ch KT sù phô thuéc cña chiều đờng sức từ vào chiều dòng điện: Đổi chiều dòng điện trong ống dây, KT sự định hớng của các kim NC trên đờng sức từ + Nªu Quy t¾c: - Nắm bàn tay phải, rồi đắt sao cho bốn ngón tay híng theo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua c¸c vßng d©y th× ngãn tay c¸i cho·i ra chØ chiÒu đờng sức từ trong lòng ống dây.. + §V§: Tõ trêng do dßng ®iÖn sÞnh ra, vËy chiều của đờng sức từ có phụ thuộc vào chiều dòng điện hay không? Làm thế nào để Kiểm tra đợc điều đó? + Tæ chøc cho HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm kiÓm tra dù ®o¸n theo nhãm vµ HDHS th¶o luËn nhãm kÕt qu¶ cña TN => Rót ra KL: + ĐVĐ: Để xác định chiều đờng sức từcảu èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua kh«ng ph¶i lóc nµo còng cÇn cã kim NC thö, tiÕn hµnh TN nh trªn mµ ta dïng mét quy t¾c: Quy t¾c + áp dụng: Dùng nắm tay phải xác định chiều nắm tay phải: đờng sức từ trong ống dây trong TN H24.3 Sgk - Yêu cầu HS nghiên cứu, phát biểu quy tắc - 66 n¾m tay ph¶i Sgk-66. + Quy tắc nắm tay phải giúp ta xác định đợc chiều đờng sức từ ở trong lòng ống dây hay bên ngoài ống dây? Chiều đờng sức từ bên trong vµ bªn ngoµi èng d©y cã g× kh¸c nhau? + Yêu cầu HS dùng nắm tay phải xác định chiều đờng sức từ trong ống dây ở TN H24.3 Sgk-66 4. Hoạt động 4: + VËn dông - Cñng cè: - C4: Muốn xác định tên từ cực của ống dây cần biết chiều đờng sức từ Xác định bằng cách vẽ đờng sức từ qua kim NC áp dụng chiều quy ớc để xác định chiều của đờng sức từ vừa vẽ => Cùc tõ cña èng d©y.. + Yªu cÇu HS lµm C 4, C5, C6 Sgk-66: - HDHS Trả lời câu hỏi C4: Muốn xác định tªn tõ cùc cña èng d©y cÇn biÕt ®iÒu g×? X¸c định bằng cách nào? - HDHS Trả lời câu hỏi C5: Muốn xác định chiÒu dßng ®iÖn trong c¸c vßng d©y cÇn biÕt ®iÒu g×? VËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i trong trêng hîp nµy nh thÕ nµo ? + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhớ: Quy tắc n¾m tay ph¶i-Cã thÓ em cha biÕt Sgk-. + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông lêi c©u hái - BT 24 SBT Tr¶ lêi c©u hái-BT:24 SBT - ChuÈn bÞ T27: - ChuÈn bÞ T27: Sù nhiÔm tõ cña s¾t, thÐp Nam ch©m ®iÖn. Ngµy so¹n : ……………………………………….. Ngµy gi¶ng ……………………………………………………………………………………………………... TiÕt 25: Tõ trêng cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua A.Môc tiªu:.

(42) +So sánh đợc từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua với từ phổ của thanh nam châm thẳng. +Vẽ đợc đờng sức từ biểu diễn từ trờng của ống dây. +Vận dụng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều đờng sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua khi biÕt chiÒu dßng ®iÖn. B.ChuÈn bÞ:. 1 tấm nhựa có sẵn các vòng dây của một ống dây; 1 bộ đổi nguồn; 3 khóa, 3 đoạn dây dÉn; 1bót d¹ C. Các hoạt động dạy học:. * Tæ chøc líp : SÜ sè : 9A1………………………………………….9A2…………………………………………………. . 9A3………………………………………….9A4………………………………………… ……….. * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1.Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ-Đặt vấn đề + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: bµi míi: -Nêu cách tạo ra từ phổ và đặc điểm từ phổ của + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: thanh NC th¼ng? + Gi¶i c¸c bµi tËp : 23.1; 23.2 SBT -Nêu quy ớc đờng cảm ứng từ? -Vẽ và xác định chiều đờng sức từ biểu diễn Từ trêng cña NC th¼ng? + Yªu cÇu HS lµm BT 23.1; 23.2 SBT +§¸nh gi¸, nhËn xÐt, cho ®iÓm +§V§: Sgk-65 2. Hoạt động 2: Tạo ra và quan sát từ phổ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua: -Nêu cách tạo ra để quan sát từ phổ của một èng d©y cã dßng ®iÖn: Cho dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y, gâ nhÑ b¶ng nhùa, quan s¸t sù s¾p xÕp cña c¸c m¹t s¾t. -TiÕn hµnh thÝ nghiÖm theo nhãm; Quan s¸t từ phổ bên trong và bên ngoài ống dây để Trả lêi c©u hái C1 -Thùc hiÖn c©u hái C2 -Lµm C3 theo nhãm vµ th¶o luËn nhãm, -Rót ra KÕt luËn. 3.Hoạt động 3: Tìm hiểu quy tắc nắm tay ph¶i: +Nªu dù ®o¸n vµ c¸ch KT sù phô thuéc cña chiều đờng sức từ vào chiều dòng điện: Đổi chiều dòng điện trong ống dây, KT sự định hớng của các kim NC trên đờng sức từ +Nªu Quy t¾c: -Nắm bàn tay phải, rồi đắt sao cho bốn ngãn tay híng theo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua c¸c vßng d©y th× ngãn tay c¸i cho·i ra chỉ chiều đờng sức từ trong lòng ống dây. +áp dụng: Dùng nắm tay phải xác định chiều đờng sức từ trong ống dây trong TN H24.3. + Yêu cầu HS nêu cách tạo ra để quan sát từ phæ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua víi những dụng cụ đã có? + Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm t¹o ra tõ phæ cña mét èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua? Quan s¸t từ phổ bên trong và bên ngoài ống dây để Trả lêi c©u hái C1? +HDHS Tr¶ lêi c©u hái C1: + Yêu cầu nhóm HS giơ cao bảng nhựa đã vẽ một vài đờng sức từ của ống dây? Yêu cầu HS nhãm kh¸c nhËn xÐt? + Yªu cÇu HS lµm C 2 + T¬ng tù C1, Yªu cÇu HS lµm C3 theo nhãm vµ HDHS th¶o luËn nhãm, rót ra KÕt luËn ? +Nªu ND phÇn th«ng b¸o kiÕn thøc SGK-66 +§V§: Tõ trêng do dßng ®iÖn sÞnh ra, vËy chiều của đờng sức từ có phụ thuộc vào chiều dòng điện hay không? Làm thế nào để Kiểm tra đợc điều đó? +Tæ chøc cho HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm kiÓm tra dù ®o¸n theo nhãm vµ HDHS th¶o luËn nhãm kÕt qu¶ cña TN=> Rót ra KL: +ĐVĐ: Để xác định chiều đờng sức từcảu ống d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua kh«ng ph¶i lóc nµo còng cÇn cã kim NC thö, tiÕn hµnh TN nh trªn mµ ta dïng mét quy t¾c: Quy t¾c n¾m tay ph¶i: - Yªu cÇu HS nghiªn cøu, ph¸t biÓu quy t¾c n¾m tay ph¶i Sgk-66. +Quy tắc nắm tay phải giúp ta xác định đợc chiều đờng sức từ ở trong lòng ống dây hay bên.

(43) Sgk-66. ngoài ống dây? Chiều đờng sức từ bên trong và bªn ngoµi èng d©y cã g× kh¸c nhau? + Yêu cầu HS dùng nắm tay phải xác định chiều đờng sức từ trong ống dây trong TN H24.3 Sgk-66. 4.Hoạt động 4: +VËn dông-Cñng cè: -C4: Muốn xác định tên từ cực của ống dây cần biết chiều đờng sức từ Xác định bằng cách vẽ đờng sức từ qua kim NC áp dụng chiều quy ớc để xác định chiều của đờng sức tõ võa vÏ=> Cùc tõ cña èng d©y. +VÒ nhµ: -Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 24 SBT -ChuÈn bÞ T27:. +Yªu cÇu HS lµm C 4, C5, C6 Sgk-66: -HDHS Trả lời câu hỏi C4: Muốn xác định tên từ cực của ống dây cần biết điều gì? Xác định b»ng c¸ch nµo? -HDHS Trả lời câu hỏi C5: Muốn xác định chiÒu dßng ®iÖn trong c¸c vßng d©y cÇn biÕt ®iÒu g×? VËn dông quy t¾c n¾m tay ph¶i trong trêng hîp nµy nh thÕ nµo ? +Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhớ: Quy tắc n¾m tay ph¶i-Cã thÓ em cha biÕt Sgk+ HDVN: -Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT:24 SBT -ChuÈn bÞ T27: Sù nhiÔm tõ cña s¾t, thÐp-Nam ch©m ®iÖn. Ngµy so¹n : ……………………………………….. Ngµy gi¶ng ……………………………………………………………………………………………………... TiÕt 26: Sù nhiÔm tõ cña S¾t vµ ThÐp - Nam ch©m ®iÖn A. Môc tiªu:. + Mô tả đợc thí nghiệm về sự nhiễm từ của sắt, thép. + Giải thích đợc vì sao ngời ta dùng lõi sắt non để chế tạo nam châm điện. + Nêu đợc hai cách làm tăng lực từ của nam châm điện tác dụng lên một vật. B. ChuÈn bÞ: 1 ống dây 500-700 vòng; 1 la bàn, kim NC; 1 giá TN; 1 biến trở; 1 bộ đổi nguồn; 1 Ampekế; 1 khãa; 5 ®o¹n d©y dÉn; 1 lâi s¾t; 1 lâi thÐp; §inh gim C. Các hoạt động dạy học:. * Tæ chøc líp : SÜ sè : 9A1………………………………………….9A2…………………………………………………. . 9A3………………………………………….9A4………………………………………… ……….. * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn đề - Tác dụng từ của dòng điện đợc biểu hiện nh.

(44) bµi míi: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Dßng ®iÖn g©y ra lùc tõ t¸c dông lªn kim NC đặt gần nó. Ta nói dòng điện có tác dụng từ.. 2. Hoạt động 2: Làm thí nghiệm về sự nhiễm tõ cña s¾t vµ thÐp: + Quan sát H25.1, đọc Sgk mục 1. Tìm hiểu mục đích thí nghiệm, dụng cụ thí nghiệm, cách tiÕn hµnh thÝ nghiÖm. + Lµm thÝ nghiÖm theo nhãm. + Nªu kÕt qu¶ TN + NhËn xÐt: Lâi s¾t (hoÆc thÐp) lµm t¨ng t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn.. 3. H§3: Lµm thÝ nghiÖm t×m hiÓu sù kh¸c nhau vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp: - èng d©y cã lâi s¾t non ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi s¾t kh«ng hót c¸c ®inh s¾t, ®inh r¬i ra. - èng d©y cã lâi thÐp ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi thÐp vÉn tiÕp tôc hót c¸c ®inh s¾t, ®inh kh«ng r¬i ra. + NhËn xÐt: Khi ng¾t dßng ®iÖn lâi s¾t non mÊt hết từ tính, còn lõi thép vẫn giữ đợc từ tính 2. KÕt luËn: - Lâi s¾t (hoÆc thÐp) lµm t¨ng td tõ cña dßng ®iÖn. - Khi ng¾t dßng ®iÖn lâi s¾t non mÊt hÕt tõ tính, còn lõi thép vẫn giữ đợc từ tính 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu Nam châm điện: + Nghiªn cøu Sgk-69, quan s¸t c¸c Nam ch©m ®iÖn; Tr¶ lêi c©u hái GV: - NC điện hoạt động dựa trên sự nhiễm từ của s¾t.. thế nào ? Nêu cấu tạo và hoạt động của Nam châm điện đã học ở lớp 7? - Thực tế Nam châm điện đợc dùng để làm g×? + Nhận xét, đánh giá cho điểm. + ĐVĐ: Chúng ta đã biết: Sắt và thép đều là nh÷ng vËt liÖu tõ, vËy s¾t vµ thÐp nhiÔm tõ cã gièng nhau kh«ng? T¹i sao lâi cña Nam ch©m ®iÖn lµ s¾t non mµ kh«ng ph¶i lµ thÐp? + Yêu cầu HS quan sát H25.1, đọc Sgk mục 1. Tìm hiểu mục đích thí nghiệm , dụng cụ thí nghiÖm, c¸ch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm. + Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm theo nhãm. Lu ý HS: Khi bố trí TN để cho kim NC đứng thăng bằng rồi mới đặt cuận dây sao cho trục cña kim NC song song víi mÆt cña èng d©y sau đó mới đóng mạch điện. + Yªu cÇu HS nªu kÕt qu¶ TN - Các biện pháp bảo vệ môi trường: + Trong các nhà máy cơ khí, luyện kim có nhiều các bụi, vụn sắt, việc sử dụng các nam châm điện để thu gom bụi, vụn sắt làm sạch môi trường là một giải pháp hiệu quả. + Loài chim bồ câu có một khả năng đặc biệt, đó là có thể xác định được phương hướng chính xác trong không gian. Sở dĩ như vậy bởi vì trong não bộ của chim bồ câu có các hệ thống giống như la bàn, chúng được định hướng theo từ trường trái đất. Sự định hướng này có thể bị đảo lộn nếu trong môi trường có quá nhiều nguồn phát sóng điện từ. Vì vậy, bảo vệ môi trường tránh ảnh hưởng tiêu cực của sóng điện từ là góp phần bảo vệ thiên nhiên.. + HDHS Lµm thÝ nghiÖm t×m hiÓu sù kh¸c nhau vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp: - èng d©y cã lâi s¾t non ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi s¾t cßn hót c¸c ®inh s¾t kh«ng? - èng d©y cã lâi thÐp ®ang hót ®inh s¾t. Ng¾t khãa K, lâi thÐp vÉn tiÕp tôc hót c¸c ®inh s¾t, ® => NhËn xÐt: Sù kh¸c nhau vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp. + Nªu kÕt luËn sù kh¸c nhau vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp: + Yªu cÇu HS t×m hiÓu Nam ch©m ®iÖn theo c¸c th«ng tin Sgk - 69 Tr¶ lêi c©u hái: - Nam châm điện hoạt động đợc dựa trên nguyªn t¾c nµo ?..

(45) - CÊu t¹o:Mét èng d©y dÉn Mét lâi s¾t non - NC điện H25.3 Sgk-69 có điện trở là 22Ω; Cờng độ dòng điện định mức là 1A; Số vòng dây t¬ng øng 2 chèt: 1000 vµ 1500 - Có thể tăng lực từ của NC điện bằng Tăng cờng độ dòng điện qua các vòng dây.Tăng số vßng cña èng d©y + Tr¶ lêi c©u hái C3 Sgk 5. Hoạt động 5: + VËn dông - Cñng cè: Tr¶ lêi C 4, C5, C6 Sgk §äc néi dung ghi nhí-Cã thÓ em cha biÕt Sgk + VÒ nhµ: - BT25.2 SBT - ChuÈn bÞ T28:. - Nªu cÊu t¹o cña Nam ch©m ®iÖn? - Quan s¸t Nam ch©m H25.3 Sgk tr¶ lêi C2? - Cã thÓ t¨ng lùc tõ cña NC ®iÖn b»ng nh÷ng c¸ch nµo? Quan s¸t c¸c Nam ch©m H25.4 Sgk Tr¶ lêi c©u hái C3? + Yªu cÇu HS lµm C 4, C5, C6 Sgk + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhớ - Có thể em cha biÕt Sgk-69 + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 25.2: - ChuÈn bÞ T28:. Ngµy so¹n : ……………………………………….. Ngµy gi¶ng …………………………………………………………………………………………………….. A. Môc tiªu:. TiÕt 27: øng dông cña nam ch©m. +Nêu đợc nguyên tắc hoạt động của Loa điện; Tác dụng của nam châm điện trong Rơle điện từ, chuông báo động.Kể tên đợc một số ứng dụng của nam châm trong đời sống và kĩ thuËt + Rèn kỹ năng phân tích; Tổng hợp kiến thức: Giải thích đợc hoạt động của nam châm ®iÖn + Hiểu rõ vai trò của Nam châm điện nói riêng và của môm vật lí nói chung để từ đó có ý thøc häc tËp vµ yªu thÝch m«n häc B. ChuÈn bÞ:. 1ống dây điện 100 vòng- Đờng kính 3cm. 1giá TN; 1bộ đổi nguồn; 1khóa; 1ampekế; 1NC ch÷ U; 5 ®o¹n d©y nèi; 1loa ®iÖn, H×nh 26.2; 25.3; 26.4 Sgk; Dông cô cho c¸c nhãm Häc sinh. C. Các hoạt động dạy học:. * Tæ chøc líp : SÜ sè : 9A1………………………………………….9A2…………………………………………………. . 9A3………………………………………….9A4………………………………………… ……….. * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên. 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi:.

(46) vấn đề bài mới: + Tr¶ lêi c©u hái cña GV:. + Gi¶i c¸c bµi tËp 25.1; 25.2; 25.3 SBT 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu NTCT - HĐ của loa ®iÖn: - Nghe thông báo của GV về mục đích thí nghiÖm. - §äc phÇn a nghiªn cøu dông cô TN c¸ch tiÕn hµnh TN - TiÕn hµnh TN theo c¸c nhãm díi sù HD cña GV - Quan x¸t hiÖn tîng nªu nhËn xÐt trong tõng trêng hîp: Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua èng dây; Khi Cờng độ dòng điện thay đổi. +Th¶o luËn rót ra KÕt luËn:. - M« t¶ thÝ nghiÖm vÒ sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp. Gi¶i thÝch v× sao ngêi ta dïng lâi sắt non để chế tạo Nam châm điện? Giải bµi tËp 25.3 SBT- Nªu c¸ch lµm t¨ng lùc tõ cña Nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt? Ch÷a bµi tËp 25.1; 25.2 SBT+ §V§: Sgk-70 + Th«ng b¸o mét trong nh÷ng øng dông cña NC điện phải kể đến là loa điện. Loa điện hoạt động dựa trên nguyên tắc nào?Ta cùng tìm hiÓu th«ng qua TN sau: + Yêu cầu HS đọc phần a Sgk-70 -> tiến hành thÝ nghiÖm .. - HDHS khi treo èng d©y cÇn chó ý ph¶i lång vµo mét cùc cña NC ch÷ U sao cho gi¸ treo ph¶i di chuyÓn linh ho¹t khi cã t¸c dông lùc; Khi di chuyÓn con ch¹y cña biÕn trë ph¶i nhanh vµ døt kho¸t. + Yªu cÇu HS quan s¸t hiÖn tîng vµ cho biÕt * KÕt luËn : - Khi có dòng điện chạy qua, ống dây chuyển có hiện tợng gì xảy ra đối với ống dây trong hai TH? động. - Khi cờng độ dòng điện thay đổi, ống dây + HDHS thảo luận nhóm => KL? dÞch chuyÓn däc theo khe hë gi÷a hai cùc cña NC + Quan s¸t nªu cÊu t¹o cña loa ®iÖn: -1èng + Yªu cÇu HS t×m hiÓu cÊu t¹o cña loa ®iÖn dây L đợc đặt trong từ trờng của một NC E ; Sgk-71 mục 2; cùng loa điện trong TBTN Một đầu của ống dây đợc gắn trặt với màng loa M; ống dây có thể dao động dọc theo khe + Treo H26.2; Yêu cầu HS điền các bộ phận nhá gi÷a hai cùc tõ cña NC. chÝnh cña loa ®iÖn. 4. Hoạt động 4: Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của Rơle điện từ: + §äc phÇn 1 môc II Sgk-71: T×m hiÓu cÊu t¹o và hoạt động của rơle điện từ: + Quan s¸t, chØ râ c¸c bé ph¹n chÝnh cña r¬le ®iÖn tõ trªn H 26.3.. + Yêu cầu HS đọc phần 1 mục II Sgk-71: Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của rơle điện từ.. + Cho HS quan s¸t H26.3 Sgk-71. Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - R¬le ®iÖn tõ lµ g×? Quan s¸t vµ chØ ra c¸c bé phËn chÝnh-T¸c dông cña tõng bé phËn cña + Trả lời câu hỏi C1 Sgk-71: Khi đóng khóa K, rơle điện từ. cã dßng ®iÖn ch¹y qua m¹ch 1, Nam ch©m điện hút sắt và đóng mạch điện 2-> Động cơ + Yêu cầu HS làm C 1 Sgk-71 để hiểu rõ hơn NTH§ cña r¬le ®iÖn tõ hoạt động. + Quan sát mô hình mạch chuông báo động. T×m hiÓu cÊu t¹o - NTH§ cña m¹ch chu«ng + ĐVĐ: Rơle điện từ đợc ứng dụng nhiều báo động và Trả lời câu hỏi C2 Sgk-71 trong thùc tÕ vµ kÜ thuËt, mét trong nh÷ng øng dụng của rơle điện từ là chuông báo động. Ta * Cấu tạo và hoạt động của Rơle điện từ: + C«ng dông cña R¬le ®iÖn tõ: Lµ thiÕt bÞ tù cïng t×m hiÓu mét trong nh÷ng chu«ng b¸o động đóng, ngắt mạch điện, bảo vệ và điều động thiết kế cho gia đình H26.4 Sgk-71. Cho HS quan sát mô hình mạch chuông báo động, khiÓn sù lµm viÖc cña m¹ch ®iÖn. + CÊu t¹o: Gåm mét Nam ch©m ®iÖn vµ mét Yªu cÇu HS t×m hiÓu cÊu t¹o-NTH§ cña m¹ch chuông báo động và Trả lời câu hỏi C2 Sgk-71 thanh s¾t non. + NTHĐ: Khi đóng khóa K, có dòng điện ch¹y qua m¹ch 1, Nam ch©m ®iÖn hót s¾t vµ đóng mạch điện 2 -> Động cơ hoạt động..

(47) 5. Hoạt động 5: + VËn dông - Cñng cè: - Tr¶ lêi c©u hái C3; C4 Sgk-72. - §äc néi dung ghi nhí-Cã thÓ em cha biÕt Sgk-72 + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái - BT 26 SBT - ChuÈn bÞ T 29: Lùc ®iÖn tõ. + Yªu cÇu HS lµm C 3, C4 Sgk-72: - HDHS th¶o luËn nhãm -> c©u tr¶ lêi chung nhÊt. + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhớ - Có thÓ em cha biÕt Sgk-72 + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 26 SBT - ChuÈn bÞ T29: Lùc ®iÖn tõ. Ngµy so¹n : ……………………………………….. Ngµy gi¶ng …………………………………………………………………………………………………….. A. Môc tiªu:. TiÕt 28: Lùc ®iÖn tõ. - Mô tả đợc thí nghiệm chứng tỏ tác dụng của lực điện từ lên đoạn dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt trong từ tờng. Vận dụng đợc quy tắc bàn tay trái biểu diễn lực điện từ tác dụng lên dòng điện thẳng đặt vông góc với đờng sức từ, khi biết chiều đờng sức từ và chiều dßng ®iÖn. - Mắc mạch điện theo sơ đồ; Sử dụng biến trở và các dụng cụ điện; Vẽ và xác định chiều đờng sức từ của nam châm - Gi¸o dôc tÝnh cÈn thËn, trung thùc vµ yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ:. 1 NC ch÷ U; 1 nguån ®iÖn 6V; 1 ®o¹n d©y dÉn dµi 10cm; 1 biÕn trë ; 1 khãa; 1 gi¸ TN; 1 ampe kÕ H×nh 27.1; 27.2 sgk - 73,74. H×nh vÏ, b¶ng phô cho C2, C3, C4 C. Các hoạt động dạy học:. * Tæ chøc líp : SÜ sè : 9A1………………………………………….9A2…………………………………………………. . 9A3………………………………………….9A4………………………………………… ……….. * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên. 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: Nªu thÝ nghiÖm ¥cxtÐt chøng tá dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ + Nªu dù ®o¸n. 2. Hoạt động 2: Thí nghiệm về tác dụng cña tõ trêng lªn d©y dÉn cã dßng ®iÖn: - Nghiªn cøu môc I Sgk: Nªu c¸c dông cô cần thiết để tiến hành thí nghiệm theo H 27.1 Sgk-73 - NhËn dông cô TN; tiÕn hµnh TN theo nhãm: C¶ nhãm quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra khi đóng khóa K.. + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: - Nªu thÝ nghiÖm ¥cxtÐt chøng tá dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ? + §V§: Dßng ®iÖn t¸c dông lùc tõ lªn kim NC, ngîc l¹i kim NC cã t¸c dông lùc tõ lªn dßng ®iÖn hay kh«ng?YC HS nªu dù ®o¸n + Yªu cÇu HS nghiªn cøu TN H27.1 Sgk73: - Cho HS quan s¸t H 27.1; Yªu cÇu HS nªu c¸c dông cô TN? - Giao dông cô TN cho HS; Yªu cÇu HS lµm TN theo nhãm..

(48) - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ so s¸nh víi dù ®o¸n ban ®Çu: - Lu ý HS c¸ch bè trÝ TN: §o¹n d©y dÉn AB Khi đóng khóa K, đoạn dây dẫn AB bị hút phải đặt sâu trong lòng NC chữ U, không vào trong lòng NC (hoặc bị đẩy ra ngoài để dây dẫn chạm vào NC. NC).Tõ trêng t¸c dông lùc tõ lªn d©y dÉn AB cã dßng ®iÖn ch¹y qua. * KÕt luËn: Tõ trêng t¸c dông lùc lªn ®o¹n d©y dÉn AB có dòng điện chạy qua đặt trong từ trờng. Lực đó gọi là lực điện từ . 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu chiều của lực ®iÖn tõ: + Nªu dù ®o¸n: ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ cã thÓ phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua dây dẫn và cách đặt nam châm (chiều của đờng sức từ). + Nªu c¸ch thÝ nghiÖm kiÓm tra: + TiÕn hµnh TN theo nhãm: §æi chiÒu dßng điện chạy qua dây dẫn AB, đóng K qua sát hiện tợng để rút ra kết luận: Khi đổi chiều dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB th× chiÒu lực điện từ thay đổi. + Tiến hành TN theo nhóm: Đổi chiều đờng sức từ , đóng K qua sát hiện tợng để rút ra kết luận: Khi đổi chiều đờng sức từ thì chiều lực điện từ thay đổi. + Nªu kÕt luËn chung cho 2 TN trªn: ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn AB phô thuéc vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y trong dây dẫn và chiều của đờng sức từ + T×m hiÓu quy t¾c bµn tray tr¸i: VËn dông quy tắc để đối chiếu với chiều chuyển động của dây dẫn AB trong thí nghiệm đã quan sát đợc ở trên. * Quy t¾c bµn tay tr¸i: Đặt bàn tay trái sao cho các đờng sức từ hớng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngãn tay gi÷a híng theo chiÒu dßng ®iÖnth× ngãn tay tr¸i cho·i ra 900chØ chiÒu cña lùc ®iÖn tõ. - Yªu cÇu HS lµm C 1 Sgk-73; So s¸nh víi dự đoán ban đầu để rút ra Kết luận ? ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ phô thuéc vµo yÕu tè nµo? ? Cần làm thí nghiệm nh thế nào để kiểm tra đợc điều đó?. + HDHS th¶o luËn c¸ch thÝ nghiÖm kiÓm tra: + Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TN 1: KiÓm tra sù phô thuéc cña chiÒu lùc ®iÖn tõ vµo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB + Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TN 2: KiÓm tra sù phô thuéc cña chiÒu lùc ®iÖn tõ vµo chiÒu của lực điện từ bằng cách đổi vị trí các cực cña nam ch©m ch÷ U. ? Qua 2 TN trên ta rút ra đợc kết luận gì? ?Vậy làm thế nào để xác định chiều của lực ®iÖn tõ khi biÕt chiÒu dßng ®iÖn vµ chiÒu của đờng sức từ? - Yªu cÇu HS nªu Quy t¾c bµn tay tr¸i Sgk74. 4. Hoạt động 4: + VËn dông - Cñng cè: - Tr¶ lêi c©u hái cña GV:. - Cho HS qua s¸t H27.2 hiÓu râ h¬n quy t¾c bàn tay trái. Vận dụng quy tắc để đối chiếu với chiều chuyển động của dây dẫn AB trong thí nghiệm đã quan sát đợc ở trên. + Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn AB phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo? Ph¸t biÓu qt¾c bµn tay tr¸i?. + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái C2; C3; C4-Sgk-BT27 nSBT: - ChuÈn bÞ T30: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu. + HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái C2; C3; C4-Sgk-BT27 SBT: - ChuÈn bÞ T30: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu.

(49) Ngµy so¹n : ……………………………………….. Ngµy gi¶ng …………………………………………………………………………………………………….. A. Môc tiªu:. TiÕt 29: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu. - Mô tả đợc các bộ phận chính, giải thích đợc hoạt động của động cơ điện một chiều. - Nêu đợc tác dụng của mỗi bộ phận chính trong động cơ điện. - Phát hiện sự biến đổi điện năng thành cơ năng trong khi động cơ điện đang hoạt động. - Vận dụng quy tắc bàn tay trái xác định chiều lực điện từ, biểu diễn lực điện từ. - Giải thích đợc nguyên tắc hoạt động của động cơ điện một chiều - Ham hiÓu biÕt, yªu thÝch m«n häc. B. ChuÈn bÞ: 1 Mô hình động cơ điện một chiều 6V; 1 bộ đổi nguồn - Tranh H 28.2; Dông cô cho c¸c nhãm C. Các hoạt động dạy học:. * Tæ chøc líp : SÜ sè : 9A1………………………………………….9A2………………………………………………….. 9A3………………………………………….9A4………………………………………………….. * Hoạt động của thầy và trò : Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên. 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ - Đặt vấn + Yªu cÇu HS Tr¶ lêi c©u hái: đề bài mới: - Ph¸t biÓu quy t¾c bµn tay tr¸i? + Tr¶ lêi c©u hái cña GV: - Gi¶i bµi tËp 27.3 SBT - Ph¸t biÓu quy t¾c bµn tay tr¸i? + §V§: NÕu ®a liªn tôc dßng ®iÖn vµo trong + Gi¶i bµi tËp 27.3 SBT khung d©y th× khung d©y sÏ liªn tôc chuyÓn động quay trong từ trờng của nam châm, nh vậy ta có một động cơ điện 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên tắc cấu + Phát mô hình động cơ điện một chiều cho c¸c nhãm HS. tạo của động cơ điện một chiều: + Quan s¸t m« h×nh; §äc phÇn 1 Sgk -76: ChØ ra các bộ phận chính của động cơ điện một + Yêu cầu HS quan sát mô hình; Đọc phần 1 Sgk-76: Chỉ ra các bộ phận chính của động cơ chiÒu. ®iÖn mét chiÒu. - Khung d©y dÉn - Nam ch©m. + Vẽ mô hình cấu tạo đơn giản lên bảng. - Cæ gãp ®iÖn. + Yªu cÇu HS nªu t¸c dông cña c¸c bé phËn + Nªu t¸c dông cña c¸c bé phËn chÝnh: * Các bộ phận chính của động cơ điện một chính?- Khi động cơ điện một chiều hoạt chiÒu: động, tại các cổ góp (chỗ đưa điện vào - Khung d©y dÉn: roto của động cơ) xuất hiện các tia lửa - Nam ch©m: T¹o ra tõ trêng điện kèm theo không khí có mùi khét. Các - Cæ gãp ®iÖn: §¶o chiÒu dßng ®iÖn trong tia lửa điện này là tác nhân sinh ra khí NO, khung NO2, có mùi hắc. Sự hoạt động của động cơ điện một chiều cũng ảnh hưởng đến hoạt động của các thiết bị điện khác (nếu cùng mắc vào mạng điện) và gây nhiễu các thiết bị vô tuyến truyền hình gần đó. - Biện pháp bảo vệ môi trường: + Thay thế các động cơ điện một chiều bằng động cơ điện xoay chiều. + Tránh mắc chung động cơ điện một chiều với các thiết bị thu phát sóng điện từ.. 3. HĐ3: Tìm hiểu NTHĐ động cơ điện một + Yêu cầu HS đọc Sgk, nêu NTHĐ của động chiÒu:.

(50) + §äc Sgk nªu NTH§ cña §C§ mét chiÒu: + Tr¶ lêi c©u C1: VËn dông QT bµn tay tr¸i, xác định cặp lực từ tác dụng lên 2 cạnh AB, CD cña khung d©y + Tr¶ lêi C2: Nªu dù ®o¸n hiÖn tîng x¶y ra víi khung d©y + TiÕn hµnh TN KT dù ®o¸n (C3). Quan s¸t , so s¸nh víi dù ®o¸n rót ra kÕt luËn: NTH§ cña động cơ điện một chiều * Hoạt động của động cơ điện một chiều: - Dùa trªn t¸c dông cña tõ trêng lªn khung d©y dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ tờng. Khi cho dßng ®iÖn vµo khung d©y, díi t¸c dông cña tõ trêng xuÊt hiÖn cÆp lùc t¸c dông lªn 2 c¹nh AB, CD cña khung lµm cho khung quay quanh OO’ 4. HĐ 4: Tìm hiểu động cơ điện một chiều trong kü thuËt: + Quan s¸t H 28.2 Sgk chØ ra c¸c bé phËn chính của động cơ điện một chiều trong KT. + NhËn xÐt sù kh¸c nhau cña hai bé phËn chÝnh cña H 28.2 Sgk . + Nªu KL vÒ §C§ mét chiÒu trong kü thuËt * Cấu tạo của động cơ điện một chiều trong kü thuËt: - Stato lµ mét nam ch©m ®iÖn - R«to lµ c¸c cuËn d©y * KÕt luËn: Trong động cơ điện kỹ thuật, bộ phận tạo ra từ trêng lµ nam ch©m ®iÖn. Bé phËn quay cña động cơ không đơn giản là một khung dây dẫn mµ gåm nhiÒu cuËn d©y lÖch nhau vµ song song víi trôc cña khèi trô lµm b»ng c¸c l¸ thÐp kÜ thuËt ghÐp l¹i 5. HĐ 5: Phát hiện sự biến đổi năng lợng trong động cơ điện: + Nªu nhËn xÐt vÒ sù chuyÓn ho¸ n¨ng lîng trong động cơ điện . - Khi động cơ điện một chiều hoạt động, điện năng đợc chuyển hóa thành cơ năng. c¬ ®iÖn mét chiÒu?. 6. Hoạt động 6: + VËn dông - Cñng cè: - Tr¶ lêi C5, C6, C7 - §äc néi dung ghi nhí-Cã thÓ em cha biÕt + VÒ nhµ: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT28 SBT - ChuÈn bÞ T 31: KÎ mÉu b¸o c¸o thùc hµnh; vµ tr¶ lêi phÇn 1 Sgk - 81. + Yªu cÇu HS lµm C5, C6, C7 : + Yêu cầu HS đọc nội dung ghi nhớ-Có thể em cha biÕt Sgk+ HDVN: - Häc, n¾m v÷ng néi dông cña bµi, ¸p dông Tr¶ lêi c©u hái-BT 28 SBT - ChuÈn bÞ T 31: KÎ mÉu b¸o c¸o thùc hµnh; vµ tr¶ lêi phÇn 1 Sgk - 81. + Yªu cÇu HS tr¶ lêi C1: + HDHS th¶o luËn nhãm kÕt qu¶ c©u C1. GV gợi ý: Cặp lực vừa vẽ đợc có tác dụng gì đối víi khung d©y ? + Yªu cÇu HS tiÕn hµnh TNKT dù ®o¸n (C3). + Qua phÇn 1, h·y nªu l¹i: §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu cã c¸c bé phËn chÝnh lµ g×? Nã ho¹t động theo nguyên tắc nào? + Yªu cÇu HS quan s¸t H 28.2 Sgk chØ ra c¸c bộ phận chính của động cơ điện một chiều trong kü thuËt? + §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu trong kü thuËt, bé phËn t¹o ra tõ trêng cã ph¶i lµ NC vÜnh cöu không? Bộ phận quay của động cơ có đơn giản chØ lµ mét khung d©y hay kh«ng? + Thông báo: Trong động cơ điện một chiều trong kỹ thuật, bộ phận chuyển động gọi là Ro to, bộ phận đứng yên gọi là Stato + Yêu cầu HS nêu KL về động cơ điện một chiÒu trong kü thuËt. + Thông báo: Ngoài động cơ điện một chiều còn có nêu KL về động cơ điện xoay chiều; §iÖn kÕ - Bé phËn chÝnh cña Ampe kÕ, V«n kÕ + Khi động cơ điện một chiều hoạt động, động c¬ chuyÓn hãa n¨ng lîng tõ d¹ng nµo sang d¹ng nµo? + HDHS nªu nhËn xÐt: Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua, động cơ quay. Vậy năng lợng đã đợc chuyÓn hãa tõ d¹ng nµo sang d¹ng nµo?. Tiết 30: THỰC HÀNH: CHẾ TẠO NAM CHÂM VĨNH CỬU, NGHIỆM LẠI TỪ TÍNH CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN. A.MỤC TIÊU: -Chế tạo được một đoạn dây thép thành nam châm, biết cách nhận biết một vật có phải là nam châm hay không. -Biết dùng kim nam châm để xác định tên từ cực của ống dây có dòng điện chạy qua và chiều dòng điện chạy trong ống dây..

(51) -Biết làm việc tự lực để tiến hành có kết quả công việc thực hành, biết sử lý và báo cáo kết quả TH theo mẫu, có tinh thần hợp tác với các bạn trong nhóm. -Rèn kỹ năng làm TH và báo cáo TH.. B.CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm HS: -Nguồn điên: Máy bién áp hạ áp. -2 đoạn dây dẫn, 1 bằng thép, 1 bằng đồng dài 3,5cm, Ф = 0,4mm. -Cuộn dây A khoảng 200 vòng, dây dẫn có Ф = 0,2mm, quấn sẵn trên một ống nhựa có đường kính cỡ 1cm. Cuộn này dùng để nạp từ. -Cuộn dây B khoảng 300 vòng, dây dẫn có Ф = 0,2mm, quấn sẵn trên một ống nhựa chia thành 2 phần, đường kính cỡ 4-5cm. Cuộn này dùng để kiểm tra từ đã nạp. -1 công tắc.-Sợi chỉ nhỏ. -Mẫu báo cáo TH: Phô tô cho mỗi HS. C.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *ỔN ĐỊNH: (1 phút) *HOẠT ĐỘNG 1: CHUẨN BỊ THỰC HÀNH.(5 phút) -GV kiểm tra phẩn trả lời câu hỏi của -HS cả lớp tham gia thảo luận các câu hỏi của phần HS, hướng dẫn HS thảo luận các câu 1. Trả lời câu hỏi trong SGK (tr. 81) hỏi đó. -HS nắm được yêu cầu của tiết học. -GV nêu tóm tắt yêu cầu của tiết học là -Các nhóm nhận dụng cụ TH. TH chế tạo nam châm, nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện. -Giao dụng cụ TN cho các nhóm. *HOẠT ĐỘNG 2: TH CHẾ TẠO NAM CHÂM VĨNH CỬU. (15 phút) -Yêu cầu cá nhân HS nghiên cứu phần -HS:… 1. Chế tạo nam châm vĩnh cửu (SGKtr.80). +Nối hai đầu ống dây A với nguồn điện 3V. -Gọi 1, 2 HS nêu tóm tắt các bước thực +Đặt đồng thời đoạn dây thép và đồng dọc trong hiện. lòng ống dây, đóng công tắc điện khoảng 2 phút. +Mở công tắc, lấy các đoạn kim loại ra khỏi ống dây. +Thử từ tính để xác định xem đoạn kim loại nào đã trở thành nam châm. +Xác định tên cực của nam châm, dùng bút dạ đánh dấu tên cực. -HS tiến hành TH theo nhóm theo các bước đã nêu ở trên. -Ghi chép kết quả TH, viết vào bảng 1 của báo cáo -GV yêu cầu HS TH theo nhóm, theo dõi TH. nhắc nhở, uốn nắn hoạt động của HS các nhóm. -Dành thời gian cho HS ghi chép kết quả vào báo cáo TH. *HOẠT ĐỘNG 3: NGHIỆM LẠI TỪ TÍNH CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN.(15 phút) -Tương tự hoạt động 2: -Cá nhân HS nghiên cứu phần 2 trong SGK. Nêu +GV cho HS nghiên cứu phần 2. được tóm tắt các bước TH cho phần 2: Nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng +Đặt ống dây B nằm ngang, luồn qua lỗ tròn để treo điện chạy qua. nam châm vừa chế tạo ở phần 1. Xoay ống dây sao +GV vẽ hình 29.2 lên bảng, yêu cầu HS cho nam châm nằm song song với mặt phẳng của nêu tóm tắt các bước TH. các vòng dây..

(52) +Đóng mạch điện. +Quan sát hiện tượng, nhận xét. +Yêu cầu HS TH theo nhóm, GV kiểm +Kiểm tra kết quả thu được. tra, giúp đỡ HS. -TH theo nhóm. Tự mình ghi kết quả vào báo cáo TH. *TỔNG KẾT TH-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ.(10 phút) -GV dành thời gian cho HS thu dọn dụng -HS thu dọn dụng cụ TH, làm vệ sinh lớp học, nộp cụ, hoàn chỉnh báo cáo TH. báo cáo TH. -Thu báo cáo TH của HS. -Nêu nhận xét tiết TH về các mặt của từng nhóm: +Thái độ học tập. +Kết quả TH. *ĐÁP ÁN - THANG ĐIỂM: 1.Trả lời câu hỏi. C1: Làm thế nào để cho một thanh thép nhiễm từ? -Đặt thanh thép trong từ trường của nam châm, của dòng điện (1 chiều). C2:Có những cách nào để nhận biết chiếc kim bằng thép đã bị nhiễm từ hay chưa? -Treo kim thăng bằng trên một sợi dây không xoắn xem nó có chỉ hướng Nam -Bắc hay không hoặc đưa kim lại gần các mạt sắt xem kim có hút mạt sắt hay không… C3: Nêu cách xác định tên từ cực của 1 ống dây có dòng điện chạy qua và chiều dòng điện trong các vòng dây bằng một kim nam châm. -Đặt kim nam châm vào trong lòng và gần một đầu ống dây. Căn cứ vào sự định hướng của kim nam châm mả xác định chiều các đường sức từ trong lòng ống dây. Từ đó xác định tên từ cực của ống dây. Sau đó, dùng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều dòng điện chạy trong các vòng của ống dây. 2.Kết quả chế tạo nam châm vĩnh cửu.. Bảng 1:. Kết quả Lần TN. Thử nam châm. Sau khi đứng cân bằng, Đoạn đoạn dây dẫn nằm theo phương nào? nào Thời gian làm thành nhiễm từ(phút) châm Lần 1 Lần 2 Lần 3 cửu?. Với đoạn dây 2 phút đồng Với đoạn dây 2 phút Nam-Bắc Nam-Bắc thép 3.Kết quả nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện Đặt nam châm vào trong lòng ống dây. Nam-Bắc. dây đã nam vĩnh. Thép.. Bảng 2:. xét Lần TN 1 2 (đổi. cực. Nhận Có hiện tượng gì xảy ra với nam Đầu nào của ống châm khi đóng công dây là từ cực bắc? tắc K? Nam châm quay và nằm dọc theo trục ống dây Nam châm quay và nguồn nằm dọc theo trục. Đầu ống dây từ cực bắc nam châm. Đầu ống dây từ cực Bắc. gần của gần của. Dùng mũi tên cong để kí hiệu chiều dòng diện chạy trong các vòng dây ở một đầu nhất định. I I.

(53) điện) ống dây nam châm. Trong đó: 3 điểm ý thức, 7 điểm TH (Câu 1: 3 điểm, câu 2: 2 điểm, câu 3: 2 điểm) *Hướng dẫn về nhà: Ôn lại quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn tay trái. Ngày soạn :21/12/2007. Ngày giảng:03/01-9C; 04/01-9E.. Tiết 32:. BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI. A. MỤC TIÊU: -Vận dụng được quy tắc nắm tay phải xác định đường sức từ của ống dây khi biết chiều dòng điện và ngược lại. -Vận dụng được quy tắc bàn tay trái xác định chiều lực điện từ tác dụng lên dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt vuông góc với đường sức từ hoặc chiều đường sức từ (hoặc chiều dòng điện) khi biết hai trong ba yếu tố trên. -Biết cách thực hiện các bước giải bài tập định tính phần điện từ, cách suy luận lôgic và biết vận dụng kiến thức vào thực tế. B.CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm HS: -1 ống dây dẫn khoảng từ 400 vòng . -Một la bàn.-1 nguồn điện 3V.-1 công tắc. C. PHƯƠNG PHÁP: Phương pháp suy luận và thực hiện các bước giải bài tập định tính→tăng dần yêu cầu tự lực của HS –rèn luyện khả năng biểu diễn kết quả bằng hình vẽ, khả năng đề xuất và thực hiện các TN kiểm tra. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.* ỔN ĐỊNH (1 phút) *HOẠT ĐỘNG 1: GIẢI BÀI 1.(15 phút) -Phát biểu quy tắc nắm tay phải - Vận -HS:… dụng quy tắc nắm tay phải để là gì? Quy tắc nắm tay phải dùng để xác định chiều đường sức từ trong lòng ống dây khi biết chiều dòng điện chạy trong ống dâyhoặc ngược lại. -Gọi HS đọc đề bài, nghiên cứu nêu các -HS:… bước giải. Nếu HS gặp khó khăn có thể Các bước tiến hành giải bài 1: tham khảo gợi ý cách giải trong SGK. a. +Dùng quy tắc nắm tay phải xác định chiều đường sức từ trong lòng ống dây. +Xác định tên từ cực của ống dây. -Xét tương tác giữa ống dây và nam A B châm→hiện tượng. b. + Khi đổi chiều dòng điện, dùng quy N S tắc nắm tay phải xác định lại chiều đường sức từ ở hai đầu ống dây. +Xác định được tên từ cực của ống dây. K +Mô tả tương tác giữa ống dây và nam châm. -Cá nhân HS làm phần a, b, theo các -Thu bài của một số HS, hướng dẫn HS bước nêu trên, xác định từ cực của ống thảo luận kết quả. dây cho phần a, b. Nêu được hiện tượng xảy ra giữa ống dây và nam châm. c. HS bố trí TN kiểm tra lại theo nhóm,.

(54) -Yêu cầu các nhóm làm TN kiểm tra.. quan sát hiện tượng xảy ra, rút ra kết luận. -HS ghi nhớ các kiến thức được đề cập -Gọi HS nêu các kiến thức đề cập đến đến: +Quy tắc nắm tay phải. để giải bài tập 1. +Xác định từ cực của ống dây khi biết chiều đường sức từ. +Tương tác giữa nam châm và ống dây có dòng điện chạy qua (tương tác giữa hai nam châm). *HOẠT ĐỘNG 2: GIẢI BÀI 2 (10 phút) -Yêu cầu HS đọc đề bài tập 2. GV nhắc lại quy ước -Cá nhân HS nghiên cứu các kí hiệu đề bài 2, vẽ lại hình vào ● Cho biết điều gì, luyện vở bài tập, vận dụng quy cách đặt bàn tay trái theo quy tắc phù hợp với mỗi tắc bàn tay trái để giải bài hình vẽ để tìm lời giải cho bài tập 2. tập, biểu diễn kết quả trên hình vẽ. -GV gọi 3 HS lên bảng biểu diễn kết quả trên hình vẽ -3 HS lên bảng làm 3 đồng thời giải thích các bước thực hiện tương ứng với phần a, b, c. Cá nhân các phần a, b, c của bài 2. Yêu cầu HS khác chú ý theo khác thảo luận để đi đến dõi, nêu nhận xét. đáp án đúng. -HS chữa bài nếu sai. -Qua bài 2 HS ghi nhận S được: Vận dụng quy tắc F bàn tay trái xác định được chiều lực điện từ tác dụng ● S F N lên dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt N vuông góc với đường sức Hình a. Hình b. Hình c từ hoặc chiều đường sức -GV nêu nhận xét chung, nhắc nhở những sai sót của từ (hoặc chiều dòng điện) HS thường mắc. khi biết 2 trong 3 yếu tố trên. *HOẠT ĐỘNG 3: GIẢI BÀI 3.(10 phút) -Yêu cầu cá nhân HS giải bài 3. -Cá nhân HS nghiên -Gọi 1 HS lên bảng chữa bài. cứu giải bài tập 3. -GV hướng dẫn HS giải bài tập 3 chung cả lớp để đi đến -Thảo luận chung cả lớp đáp án đúng. bài tập 3. -GV đưa ra mô hình khung dây đặt trong từ trường của nam châm giúp HS hình dung mặt phẳng khung dây trong hình 30.3 ở vị trí nào tương ứng với khung dây mô Sửa chữa những sai sót hình. Lưu ý HS khi biểu diễn lực trong hình không gian, khi biểu diễn lực nếu có khi biểu diễn nên ghi rõ phương, chiều của lực điện từ vào vở. tác dụng lên các cạnh ở phía dưới hình vẽ. O/ B. C A. D. O *HOẠT ĐỘNG 4: RÚT RA CÁC BƯỚC GIẢI BÀI TẬP-H.D.V.N (9 phút).

(55) -Hướng dẫn HS trao đổi, nhận xét để -HS trao đổi, thảo luận chung cả lớp để N ra các bước chung khi giải bài tập S đưa các bước giải bài tập vận dụng 2 đưa vận dụng quy tắc nắm tay phải và quy quy tắc. Ghi nhớ tại lớp. tắc bàn tay trái. -Làm bài tập 30 (SBT).-Hướng dẫn HS làm bài 30.2 E.RÚT KINH NGHIỆM: .............................................................................................................. ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………… Ngày soạn:28/12/2007 Ngày giảng:03/01/2008-9C; 07/01/2008-9E.. Tiết 33:. HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ. A. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -Làm được TN dùng nam châm vĩnh cửu hoặc nam châm điện để tạo ra dòng điện cảm ứng. -Mô tả cách làm xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín bằng nam châm vĩnh cửu hoặc nam châm điện. -Sử dụng được đúng hai thuật ngữ mới, đó là dòng điện cảm ứng và hiện tượng cảm ứng điện từ. 2.Kỹ năng: Quan sát và mô tả chính xác hiện tượng xảy ra. 3.Thái độ: Nghiêm túc, trung thực trong học tập. B. CHUẨN BỊ: Đối với GV: - 1 đinamô xe đạp có lắp bóng đèn. Đối với mỗi nhóm HS: - 1 cuộn dây dẫn có lắp bóng đèn LED. - 1 nam châm vĩnh cửu có trục quay tháo lắp được. - 1 nam châm điện + 2 pin 1,5V. C.PHƯƠNG PHÁP: Thực nghiệm. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *ỔN ĐỊNH (1 phút) *HOẠT ĐỘNG 1: PHÁT HIỆN RA CÁCH KHÁC ĐỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN NGOÀI CÁCH DÙNG PIN HAY ẮC QUY. (5 phút) ĐVĐ: Ta đã biết muốn tạo ra dòng điện, phải dùng -Cá nhân HS suy nghĩ nguồn điện là pin hoặc ắc quy. Em có biết trường hợp nào trả lời câu hỏi của GV. không dùng pin hoặc ắc quy mà vẫn tạo ra dòng điện HS có thể kể ra các được không? loại máy phát điện. -Xe đạp của mình không có pin hay ắc quy, vậy bộ phận nào đã làm cho đèn của xe có thể phát sáng HS:… -Trong bình điện xe đạp (gọi là đinamô xe đạp) là một máy phát điện đơn giản, nó có những bộ phận nào, chúng hoạt động như thế nào để tạo ra dòng điện?→Bài mới. *HOẠT ĐỘNG 2: TÌM HIỂU CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐINAMÔ XE ĐẠP.(6 phút). I. CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐINAMÔ XE ĐẠP.. -Yêu cầu HS quan sát hình 31.1 (SGK) và quan sát đinamô đã tháo vỏ để chỉ ra các bộ phận chính của đinamô. -Gọi 1 HS nêu các bộ phận chính của. -Quan sát hình 31.1 kết hợp với quan sát đinamô đã tháo vỏ, nêu được các bộ phận chính của đinamô: + 1 nam châm..

(56) đinamô xe đạp. +Cuộn dây có thể quay quanh trục. -Yêu cầu HS dự đoán xem hoạt động của -Cá nhân HS nêu dự đoán. bộ phận chính nào của đinamô gây ra dòng điện? -Dựa vào dự đoán của HS, GV đặt vấn đề nghiên cứu phần II *HOẠT ĐỘNG 3: TÌM HIỂU CÁCH DÙNG NAM CHÂM VĨNH CỬU ĐỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN. XÁC ĐỊNH TRONG TRƯỜNG HỢP NÀO THÌ NAM CHÂM VĨNH CỬU CÓ THỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN.( 10 phút) II. DÙNG NAM CHÂM ĐỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN. 1.Dùng nam châm vĩnh cửu. -Yêu cầu HS nghiên cứu câu C1, nêu -Cá nhân HS đọc câu C1, nêu được dụng cụ cần thiết để tiến hành TN và dụng cụ TN và các bước tiến hành TN. các bước tiến hành. -GV giao dụng cụ TN cho các nhóm, yêu -Các nhóm nhận dụng cụ TN, nhóm cầu HS làm TN câu C1 theo nhóm, thảo trưởng hướng dẫn các bạn trong nhóm luận nhóm trả lời câu hỏi. làm TN , quan sát hiện tượng, thảo luận -GV hướng dẫn HS các thao tác TN: nhóm câu C1. +Cuộn dây dẫn phải được nối kín. +Động tác nhanh, dứt khoát. -Gọi đại diện nhóm mô tả rõ từng trường -Yêu cầu HS quan sát , nhận xét rõ: hợp TN tương ứng yêu cầu câu C1. Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín ở trường hợp di chuyển nam châm lại gần hoặc ra xa cuộn dây.. -Yêu cầu HS đọc câu C2, nêu dự đoán -Yêu cầu HS dự đoán, sau đó tiến hành và làm TN kiểm tra dự đoán theo nhóm. TN kiểm tra dự đoán theo nhóm. Quan sát hiện tượng→ rút ra kết luận. -Yêu cầu HS rút ra nhận xét qua TN câu Nhận xét 1: Dòng điện xuất hiện trong C1, C2. cuộn dây dẫn kín khi ta đưa một cực nam châm lại gần hay ra xa một đầu cuộn dây đó hoặc ngược lại. * Chuyển ý: Nam châm điện có thể tạo ra dòng điện hay không? *HOẠT ĐỘNG 4: TÌM HIỂU CÁCH DÙNG NAM CHÂM ĐIỆN ĐỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN, TRONG TRƯỜNG HỢP NÀO THÌ NAM CHÂM ĐIỆN CÓ THỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN. ( 10 phút) 2. Dùng nam châm điện. -Tương tự, Yêu cầu HS đọc TN 2, nêu dụng cụ -Cá nhân HS nghiên cứu các bước tiến cần thiết. hành làm TN 2. -Yêu cầu HS tiến hành TN 2 theo nhóm. -GV hướng dẫn HS lắp đặt dụng cụ TN. Lưu ý lõi sắt của nam châm điện đưa sâu vào lòng cuộn dây..

(57) -Tiến hành TN theo nhóm dưới sự hướng dẫn của GV. Thảo luận theo nhóm trả lời câu C3. Nam châm Đại diện nhóm trả lời câu C3. HS nhóm điện khác tham gia thảo luận. -HS: Trong khi đóng mạch điện của nam châm điện thì 1 đèn LED sáng. Trong K khi ngắt mạch điện của nam châm điện thì đèn LED 2 sáng. -Hướng dẫn HS thảo luận câu C3. -HS: Khi đóng (ngắt) mạch điện thì dòng điện trong mạch tăng (giảm) đi, vì vậy từ trường của nam châm điện thay đổi tăng lên (hoặc giảm) đi. -Khi đóng mạch (hay ngắt mạch điện) thì dòng -HS ghi nhận xét 2 vào vở. điện có cường độ thay đổi như thế nào? Từ trường của nam châm điện thay đổi như thế nào? -GV chốt lại: Dòng điện xuất hiện ở cuộn dây dẫn kín trong thời gian đóng hoặc ngắt mạch điện của nam châm nghĩa là trong thời gian từ trường của nam châm điện biến thiên. *HOẠT ĐỘNG 5: TÌM HIỂU THUẬT NGỮ MỚI: DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG VÀ HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ. (3 phút) III.HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ. -Yêu cầu HS đọc phần thông báo SGK. -HS đọc SGK để hiểu về thuật ngữ: -Qua TN 1 và 2, hãy cho biết khi nào Dòng điện cảm ứng , hiện tượng cảm xuất hiện dòng điện cảm ứng? ứng điện từ. -HS (cá nhân):… *HOẠT ĐỘNG 6: VẬN DỤNG -CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ.(10 phút) -Yêu cầu cá nhân HS trả lời C4, C5. -Cá nhân HS dưa ra dự đoán -Với câu C4: cho câu C4. +Nêu dự đoán. -Nêu kết luận qua quan sát +GV làm TN kiểm tra TN kiểm tra. để cả lớp theo dõi rút -Cá nhân hoàn thành câu ra kết luận. C5. -Gọi HS đọc phần ghi nhớ cuối bài, -HS học thuộc phần ghi nhớ yêu cầu ghi vào vở. tại lớp. -Cho HS đọc phần “Có thể em chưa biết”. -HS đọc phần “Có thể em chưa biết”. *H.D.V.N: Học bài và làm bài tập 30 (SBT) E.RÚT KINH NGHIỆM ………………………………………………………................................... ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………….

(58) Ngày soạn:05/01/2008 Ngày giảng:10/01-9C; 11/01-9E.. Tiết 34:. ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: - Xác định được có sự biến đổi ( tăng hay giảm) của số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín khi làm TN với nam châm vĩnh cửu hoặc nam châm điện. -Dựa trên quan sát TN, xác lập được mối quan hệ giữa sự xuất hiện dòng điện cảm ứng và sự biến đổi của số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín. -Phát biểu được điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng. -Vận dụng được điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng để giải thích và dự đoán những trường hợp cụ thể, trong đó xuất hiện hay không xuất hiện dòng điện cảm ứng. 2. Kỹ năng: -Quan sát TN, mô tả chính xác tỉ mỉ TN. -Phân tích, tổng hợp kiến thức cũ. 3. Thái độ: Ham học hỏi, yêu thích môn học. B.CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm HS: Mô hình cuộn dây dẫn và đường sức từ của một nam châm. C.PHƯƠNG PHÁP: Sử dụng mô hình đường sức từ để khảo sát những sự biến đổi mà từ trường gây ra với cuộn dây dẫn khi xuất hiện dòng điện cảm ứng: “Số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây thay đổi” D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. * ỔN ĐỊNH.( 1 phút) *H Đ 1: KIỂM TRA BÀI CŨ-TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.(7 phút) Kiểm tra bài cũ: -1 HS lên bảng trả -Nêu các cách dùng nam châm để tạo ra dòng điện trong lời câu hỏi. HS cả cuộn dây dẫn kín. lớp tham gia thảo -GV hỏi: Có trường hợp nào mà nam châm chuyển động so luận câu trả lời của với cuộn dây mà trong cuộn dây không xuất hiện dòng điện bạn trên lớp. cảm ứng. -GV hướng dẫn và cùng HS kiểm tra lại những trường hợp -HS có thể đưa ra HS nêu hoặc GV có thể gợi ý kiểm tra trường hợp nam châm các cách khác nhau, chuyển động quay quanh trục của nam châm trùng với trục dự đoán nam châm của ống dây →để không xuất hiện dòng điện cảm ứng. chuyển động so với *ĐVĐ: Ta biết có thể dùng nam châm để tạo ra dòng điện cuộn dây mà trong cảm ứng ở cuộn dây dẫn kín trong những điều kiện khác cuộn dây không xuất nhau. Sự xuất hiện dòng điện cảm ứng không phụ thuộc vào hiện dòng điện. loại nam châm hoặc trạng thái chuyển động của nó. Vậy điều kiện nào là điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng? →Bài mới. *H Đ 2: KHẢO SÁT SỰ BIẾN ĐỔI CỦA SỐ ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN S CỦA CUỘN DÂY DẪN KHI MỘT CỰC NAM CHÂM LẠI GẦN HAY RA XA CUỘN DÂY DẪN TRONG TN TẠO RA DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG BẰNG NAM CHÂM VĨNH CỬU (hình 32.1 SGK) (10 phút).. I.SỰ BIẾN ĐỔI SỐ ĐƯỜNG SỨC TỪ XUYÊN QUA TIẾT DIỆN CỦA CUỘN DÂY.. -GV thông báo: Xung quanh nam châm có từ trường. Các nhà bác học cho rằng chính từ trường gây ra dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín. Từ trường được biểu diễn bằng đường sức từ. Vậy hãy xét xem trong các TN trên, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây có biến đổi không?.

(59) -Hướng dẫn HS sử dụng mô hình và đếm số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn khi nam châm ở xa và khi lại gần cuộn dây để trả lời câu hỏi C1.. -HS quan sát hình vẽ 32.1 (SGK) trả lời câu hỏi C1 -HS tham gia thảo luận câu C1: +Số đường sức từ tăng. +Số đường sức từ không đổi. +Số đường sức từ giảm. +Số đường sức từ tăng. →nhận xét: Khi đưa một cực của nam châm lại gần hay ra xa đầu một cuộn dây dẫn thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn tăng hoặc giảm (biến thiên). -HS ghi nhận xét vào vở.. -Hướng dẫn HS thảo luận chung câu C1 để rút ra nhận xét về sự biến đổi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây khi đưa nam châm vào, kéo nam châm ra khỏi cuộn dây. *Chuyển ý: Khi đưa một cực của nam châm lại gần hay ra xa một đầu cuộn dây dẫn kín thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng. Vậy sự xuất hiện của dòng điện cảm ứng có liên quan gì đến sự biến thiên số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây hay không? *HOẠT ĐỘNG 3: TÌM HIỂU MỐI QUAN HỆ GIỮA SỰ TĂNG HAY GIẢM CỦA SỐ ĐƯỜNG SỨC TỪ QUA TIẾT DIỆN S CỦA CUỘN DÂY VỚI SỰ XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG→ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG.(20 phút). II. ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG.. -Yêu cầu cá nhân HS trả lời C2 -Cá nhân HS suy nghĩ hoàn thành bảng 1. bằng việc hoàn thành bảng 1. -HS lên bảng hoàn thành bảng 1 trên bảng phụ. -GV hướng dẫn đối chiếu, tìm điều -Thảo luận để tìm điều kiện xuất hiện dòng kiện xuất hiện dòng điện cảm điện cảm ứng. ứng→nhận xét 1 -Qua bảng 1→ HS nêu được nhận xét 1: Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín đặt trong từ trường của một nam châm khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên. -GV yêu cầu cá nhân HS vận dụng nhận xét đó để trả lời C4. +Khi đóng (ngắt ) mạch điện thì dòng điện qua nam châm điện tăng hay giảm? Từ đó suy ra sự biến đổi của số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên tăng hay giảm. -GV hướng dẫn HS thảo luận C4 →nhận xét 2.. -HS:+Khi ngắt mạch điện, cường độ dòng điện trong nam châm điện giảm về 0, từ trường của nam châm yếu đi, số đường sức từ biểu diễn từ trường giảm, số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây giảm, do đó xuất hiện dòng điện cảm ứng. +Khi đóng mạch điện, cường độ dòng điện trong nam châm điện tăng, từ trường của nam châm mạnh lên, số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây tăng, do đó xuất hiện dòng điện cảm ứng. -HS tự nêu được kết luận về điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng. -Từ nhận xét 1 và 2, ta có thể đưa Kết luận: Trong mọi trường hợp, khi số ra kết luận chung về điều kiện xuất đường sức từ xuyên qua tiết diện S của.

(60) hiện dòng điện cảm ứng là gì?. cuộn dây dẫn kín biến thiên thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng. *HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ (7 phút). -GV gọi 2, 3 HS nhắc lại điều kiện -HS ghi nhớ điều kiện xuất hiện dòng điện xuất hiện dòng điện cảm ứng. cảm ứng. -Y/c cá nhân HS hoàn thành câu C5, C5: Khi quay núm của đinamô xe đạp, nam C6. châm quay theo. Khi 1 cực của nam châm -Yêu cầu giải thích tại sao khi cho lại gần cuộn dây, số đường sức từ xuyên nam châm quay quanh trục trùng vói qua tiết diện S của cuộn dây tăng, lúc đó trục của nam châm và cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng. Khi cực đó trong TN phần mở bài thì trong cuộn của nam châm ra xa cuộn dây thì số đường dây không xuất hiện dòng điện cảm sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây ứng. giảm, lúc đó cũng xuất hiện dòng điện cảm -GV: Như vậy không phải cứ nam ứng. châm hay cuộn dây chuyển động thì C6: Tương tự C5. trong cuộn dây xuất hiện dòng điện -Khi cho nam châm quay theo trục quay cảm ứng mà điều kiện để trong cuộn trùng với trục của nam châm và cuộn dây thì dây xuất hiện dòng điện cảm ứng là số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn phải kín và số đường cuộn dây không biến thiên, do đó trong cuộn sức từ xuyên qua tiết diện S của dây không xuất hiện dòng điện cảm ứng. cuộn dây phải biến thiên. *Hướng dẫn về nhà: “Đọc phần có thể em chưa biết”. -Học và làm bài tập 32 (SBT) E.RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………… …………………………................................................................................ Ngày soạn:07/01/2008 Ngày giảng:.../.../2008. Tiết 35: ÔN TẬP A.MỤC TIÊU -Qua hệ thống câu hỏi, bài tập, HS được ôn lại các kiến thức cơ bản đã học về điện , điện từ. -Củng cố, đánh giá sự nắm kiến thức và kỹ năng của học sinh. -Rèn kỹ năng tổng hợp kiến thức và tư duy trong mỗi HS. B. CHUẨN BỊ : HS: Trả lời câu hỏi ôn tập. C. PHƯƠNG PHÁP: Vấn đáp. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *ỔN ĐỊNH: (1 phút) *HOẠT ĐỘNG 1: ÔN TẬP LÝ THUYẾT (20 phút) 1.Phát biểu nội dung định luật Ôm? Viết 1.Định luật Ôm: Cường độ dòng điện công thức? Đơn vị các đại lượng trong chạy qua dây dẫn tỉ lệ thuận với hiệu công thức? điện thế đặt vào hai đầu dây và tỉ lệ nghịch với điện trở của dây. :I= U R Công thức Trong đó U là hiệu điện thế, đo bằng vôn, kí hiệu là V; I là cường độ dòng điện. đo bằng ampe, kía hiệu là A; R là điện trở, đo bằng ôm, kí hiệu là Ω..

(61) 2. Định luật Ôm cho đoạn mạch nối tiếp, đoạn mạch song song và các mối liên 2. Đoạn mạch nối tiếp:R1 nt R2: quan I = I 1 = I2 ; U = U 1 + U2 ; U 1 R1 = U 2 R2. Rtđ = R1 + R2;. Đoạn mạch song song R1//R2: I = I 1 + I2 ; U = U1 = U2 I1 R2 = I2 R1. 1 1 1 = + R R1 R2 ;. 3. Điện trở của các dây dẫn có cùng tiết 3.Dây dẫn cùng loại vật liệu ρ1=ρ2 , diện và được làm từ cùng một loại vật cùng tiết diện S1 = S2 thì điện trở của liệu thì tỉ lệ thế nào với chiều dài mỗi dây dẫn tỉ lệ thuận với chiều dài của dây dây? R 1 l1 = . R2. l2. 4. Điện trở của dây dẫn có cùng chiều 4. Điện trở của các dây dẫn có cùng dài l1 =l2 và được làm từ cùng loại vật chiều dài và được làm từ cùng một loại liệu ρ1=ρ2 tỉ lệ nghịch với tiết diện của vật liệu thì tỉ lệ thế nào với tiết diện của R 1 S1 = dây? dây . R2. S2. 5.Công thức tính điện trở của vật dẫn: l. R= ρ 5.Viết công thức tính điện trở của vật S dẫn, nêu rõ đơn vị các đại lượng trong Trong đó: ρ là điện trở suất (Ωm) công thức? l là chiều dài (m). s là tiết diện (m2) 6. Biến trở thực chất là điện trở có thể thay đổi trị số điện trở của nó. 6. Biến trở là gì? Sử dụng biến trở như -Mắc biến trở nối tiếp trong mạch điện thế nào? để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch.. 7.Công thức tính công suất điện: 7.Công thức tính công suất điện?. 2. P =U.I =I .R =. U2 ; R. + R1 nt R2 có P = P1 + P2 +R1 // R2 có P = P1 + P2. 8. A = P.t = U.I.t. + R1 nt R2 có A = A1 + A2; + R1 // R2 có A = A1 + A2. 8.Công thức tính công của dòng điện?. 9. Nhiệt lượng toả ra ở dây dẫn khi có dòng điện chạy qua tỉ lệ thuận với bình phương cường độ dòng điện, với điện trở của dây dẫn và thời gian dòng điện 9.Phát biểu nội dung định luật Jun Lenchạy qua. xơ? Viết công thức? Đơn vị các đại Công thức: Q=I2.R.t (J) lượng trong công thức? Trong đó: I là cường độ dòng điện, đo bằng ampe(A)..

(62) R là điện trở đo bằng Ôm (Ω ) T đo bằng giây (s) thì Q đo bằng Jun. Q= 0,24 I2.R.t (calo). + R1 nt R2: -Mối liên quan giữa Q v à R trong đoạn mạch mắc nối tiếp, song song như thế nào?. Q 1 R1 = ; Q 2 R2. + R1//R2:. Q 1 R2 = Q 2 R1. 10. HS:…SGK /51-52. 10.An toàn khi sử dụng điện? Sử dụng tiết kiệm điện năng như thế nào? 11.-Giống nhau: 11. Nam châm điện có đặc điểm gì +Hút sắt giống và khác nam châm vĩnh cửu? +Tương tác giữa các từ cực của hai nam châm đặt gần nhau. -Khác nhau: Nam châm vĩnh cửu cho từ trường ổn định. +Nam châm điện cho từ trường mạnh.. 12.Từ trường tồn tại ở đâu? Làm thế nào để nhận biết được từ trường? biểu 12. Từ trường tồn tại ở xung quanh nam diễn từ trường bằng hình vẽ như thế châm , xung quanh dòng điện. nào? Dùng kim nam châm để nhận biết từ trường (SGK tr. 62). Biểu diễn từ trường bằng hệ thống đường sức từ. Quy tắc nắm tay phải (SGK tr.66): Xác định chiều đường sức từ của ống dây khi biết chiều dòng điện. 13.Lực điện từ do từ trường tác dụng lên dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng 13.Quy tắc bàn tay trái.SGK /74. có đặc điểm gì? 14. Trong điều kiện nào thì xuất hiện 14. Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm dòng điện cảm ứng? ứng SGK / 89 *HOẠT ĐỘNG 2: ÔN TẬP LUYỆN TẬP.( 23 ph út) -GV yêu cầu HS xem lại các dạng bài -HS xem lại các dạng bài tập đã làm. tập đã học, dạng bài tập nào còn mắc , yêu cầu GV chữa. -GV : Giới thiệu đề kiểm tra học kỳ I các -HS tham khảo và nghiên cứu hướng năm trước. làm ĐỀ KIỂM TRA HỌC KỲ I- NĂM HỌC 2005-2006.. Phần I: Câu hỏi trắc nghiêm: 1.Khi hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây đẫn tăng hay giảm bao nhiêu lần thì cường độ dòng điện qua dây dẫn đó thay đổi như thế nào? Chọn câu trả lời đúng cho các câu sau: A, Không thay đổi. B.Giảm hay tăng bấy nhiêu lần. C.Tăng hay giảm bấy nhiêu lần. D.Không thể xác định chính xác được..

(63) 2.Sắp xếp theo thứ tự đơn vị của các đại lượng sau: Hiệu điện thế, cường độ dòng điện, điện trở. A, Ampekế, vôn, ôm. B,Vôn, ampe, ôm. C. Ôm, ampe, vôn. D.Ampe, vôn, ôm. 3.Ba bóng đèn có điện trở bằng nhau, chịu được hiệu điện thế định mức 6V. Phải mắc chúng như thế nào vào hiệu điện thế 18V để chúng sáng bình thường? A, Ba bóng mắc nối tiếp. B,Ba bóng mắc song song. C,Hai bóng mắc nối tiếp, cả hai mắc song song với bóng thứ ba. D, Hai bóng mắc song song, cả hai mắc nối tiếp với bóng thứ ba. 4. Hãy chọn câu phát biểu đúng nhất. A,Phần từ phổ bên ngoài của ống dây có dòng điện chạy qua và ở bên ngoài của thanh nam châm là giống nhau. B.Bên trong ống dây có dòng điện chạy qua cũng có đường sức từ được sắp xếp gần như song song nhau. C.Giống như thanh nam châm, tại hai đầu ống dây có dòng điện chạy qua các đường sức từ có chiều cùng đi vào một đầu và cùng đi ra đầu kia. D. Cả A, B, C đều đúng. 5. Hãy chọn câu phát biểu không đúng: A, Ống dây dẫn có dòng điện chạy qua có tác dụng như một thanh nam châm . B. Tác dụng từ của dòng điện chứng tỏ rằng chẳng những xung quanh nam châm có từ trường mà xung quanh dòng điện cũng có từ trường. C. Dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt bất cứ ở vị trí nào trong từ trường cũng chịu tác dụng của lực điện từ. D. Dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường và không song song với đường sức từ thì chịu tác dụng của lực điện từ. Phần II: Bài tập tự luận (5 điểm) 1. Sau đây là một kết quả làm TN của một HS khi khảo sát sự phụ thuộc của I vào U giữa hai đầu vật dẫn. U (V) I (A) R (Ω). 0 0. 3,0 0,5 R1. 4,5 0,74 R2. 6,0 0,99 R3. 7,5 1,25 R4. 9,0 1,5 R5. A, Hãy vẽ đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của I vào U. B,Tính điện trở của vật dẫn đó? ( Bỏ qua sai số trong phép đo) 2.Muốn đo điện trở của một dây dẫn MN ta cần phải có những dụng cụ gì? Hãy nêu cụ thể các bước để đo điện trở của dây MN đó. 3. Đặt hai cuộn dây có lõi sắt gần nhau. Em hãy cho biết những nhận xét của mình về chiều dòng điện trong các cuộn dây.(Chú ý hai cuộn dây được cuốn ngược chiều nhau) A. B. C. * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: (1 phút) Về nhà ôn tập tốt chuẩn bị cho thi học kỳ 1.. D.

(64) E.RÚT KINH NGHIỆM. ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn:Sở GD ra đề. Ngày kiểm tra:27/12/2007.. Tiết 36:. KIỂM TRA HỌC KỲ I (Đề do chuyên môn của SGD ra đề) RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………... Ngày soạn :12/01/2008. Ngày giảng :17/01-9C ; 18/01-9E.. Tiết 37 :. DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU. A.MỤC TIÊU : 1.Kiến thức : -Nêu được sự phụ thuộc của chiều dòng điện cảm ứng vào sự biếnđổi của số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây. -Phát biểu được đặc điểm của dòng điện xoay chiều là dòng điện cảm ứng có chiều luân phiên thay đổi. -Bố trí được TN tạo ra dòng điện xoay chiều trong cuộn dây dẫn kín theo 2 cách, cho nam châm quay hoặc cho cuộn dây quay. Dùng đèn LED để phát hiện sự đổi chiều của dòng điện..

(65) -Dựa vào quan sát TN để rút ra điều kiện chung làm xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều. 2.Kỹ năng : Quan sát và mô tả chính xác hiện tượng xảy ra. 3.Thái độ : Cẩn thận, tỉ mỉ, yêu thích môn học. B. CHUẨN BỊ : Đối với mỗi nhóm HS : - 1 cuộn dây dẫn kín có hai bóng đèn LED mắc song song ngược chiều vào mạch điện. -2 nam châm vĩnh cửu. -Cặp nam châm có trục quay. Đối với GV : -1 cuộn dây dẫn kín có mắc hai bóng đèn LED song song ngược chiều có thể quay trong từ trường của nam châm. -1 mô hình khung dây quay trong từ trường của một nam châm. C.PHƯƠNG PHÁP : Thực nghiệm. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *ỔN ĐỊNH (1 phút) *H. Đ.1 : KIỂM TRA BÀI CŨ-TỔ CHỨC TÌNH HUỐNG HỌC TẬP.(9 phút) *Kiểm tra bài cũ : -Gọi 1 HS chữa bài 32.1 và 32.3. Qua -Một học sinh lên bảng chữa bài 32l. và phần chữa bài tập, GV nhấn mạnh lại 32.2,các HS khác chú ý theo dõi để điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng, nêu nhận xét. rèn cho HS kĩ năng sử dụng thuật ngữ Bài 32.1 " dòng điện cảm ứng ". a,…biến đổi của số đường sức từ… b.,…dòng điện cảm ứng Bài 32.3 Khi cho nam châm quay trước một cuộn dây dẫn kín thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên, do đó trong cuộn dây xuất hiện dòng *ĐVĐ : Trên máy thu thanh ở nhà em có điện cảm ứng. hai chỗ đưa điện vào máy, một chỗ có kí hiệu 6V, còn chỗ kia có kí hiệu AC 220V. Em không hiểu các kí hiệu đó có ý nghĩa gì ? *HOẠT ĐỘNG 2 : PHÁT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG CÓ THỂ ĐỔI CHIỀU VÀ TÌM HIỂU TRONG TRƯỜNG HỢP NÀO DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG ĐỔI CHIỀU.(10 phút). I.CHIỀU CỦA DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG.. -Yêu cầu HS làm TN hình 33.1 theo nhóm, quan sát kĩ hiện tượng xảy ra để trả lời câu hỏi C1. -So sánh sự biến thiên số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín trong 2 trường hợp. -Nêu cách sử dụng đèn LED đã học ở lớp 7 (đèn LED chỉ cho dòng điện theo một chiều nhất định). Từ đó cho biết chiều dòng điện cảm ứng trong 2 trường hợp trên có gì khác nhau ?. 1. Thí nghiệm : -HS tiến hành TN theo nhóm. -HS quan sát kĩ TN, mô tả chính xác TN so sánh được : Khi đưa nam châm từ ngoài vào trong cuộn dây, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn tăng, còn khi kéo nam châm từ trong ra ngoài cuộn dây thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn giảm. -Khi đưa nam châm từ ngoài vào trong cuộn dây 1 đèn LED sáng còn khi đưa nam châm từ trong ra ngoài cuộn dây thì đèn LED thứ 2 sáng . Mà 2 đèn LED được mắc song song và ngược chiều nhau, đèn LED chỉ cho dòng điện đi theo.

(66) một chiều nhất định → Chiều dòng điện trong 2 trường hợp trên là ngược nhau. -HS ghi vở kết luận : 2. Kết luận : Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng thì dòng điện cảm ứng trong cuộn dây có chiều ngược với chiều dòng điện cảm ứng khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện đó giảm.. *H. Đ. 3 : TÌM HIỂU KHÁI NIỆM MỚI : DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU (5 phút) -Yêu cầu cá nhân đọc mục 3- Tìm hiểu khái niệm dòng 3. Dòng điện xoay điện xoay chiều. chiều (5 phút) -GV có thể liên hệ thực tế : Dòng điện trong mạng điện -HS : Dòng điện luân sinh phiên đổi chiều gọi là hoạt là dòng điện xoay chiều. Trên các dụng cụ sử dụng dòng điện xoay chiều. điện thường ghi AC 220V (AC : Dòng điện xoay chiều), hoặc ghi DC 6V (Dòng điện 1 chiều không đổi). *H. Đ.4 : TÌM HIỂU 2 CÁCH TẠO RA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU (10 phút ) -Gọi HS đưa các cách tạo ra dòng điện -HS có thể nêu 2 cách đó là cho nam xoay chiều. châm quay trước cuộn dây hoặc cho cuộn dây quay trong từ trường sao cho số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn kín phải luân phiên tăng giảm. -Yêu cầu HS đọc câu C2, nêu dự đoán II. Cách tạo ra dòng điện xoay chiều. về chiều dòng điện cảm ứng xuất hiện 1.Cho nam châm quay trước cuộn trong cuộn dây, giải thích. dây dẫn kín. -Làm TN theo nhóm kiểm tra dự đoán → –Cá nhân HS nghiên cứu câu C2 nêu đưa ra kết luận. dự đoán về chiều dòng diện cảm ứng. -Tham gia TN kiểm tra dự đoán theo nhóm. -Thảo luận trên lớp kết quả để đưa ra kết luận. C2 : Khi cực N của nam châm lại gần cuộn dây thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng. Khi cực N ra xa cuộn dây thì số đường sức từ qua S giảm. Khi nam châm quay liên tục thì số đường sức từ xuyên qua S luân phiên tăng giảm. Vậy dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây là dòng -Gọi HS nêu dự đoán về chiều dòng xoay chiều. điện cảm ứng có giải thích. 2.Cho cuộn dây dẫn kín quay trong từ -GV làm TN kiểm tra, yêu cầu cả lớp trường..

(67) quan sát . Lưu ý HS quan sát kỹ TN. -Hướng dẫn HS thảo luận đi đến kết luận cho câu C3. -Yêu cầu HS ghi kết luận chung cho 2 trường hợp. Trục quay Cuộn dây dẫn. N. –HS nghiên cứu câu C3, nêu dự đoán. -HS quan sát TN, phân tích TN và so sánh với dự đoán ban đầu → Rút ra kết luận câu C3 : Khi cuộn dây quay từ vị trí 1 sang vị trí 2 thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng. Khi cuộn dây từ vị trí 2 quay tiếp thì số đường sức từ giảm. Nếu cuộn dây quay liên tục thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S luân phiên tăng, giảm. Vậy dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây là dòng điện xoay chiều. 3. Kết luận : Khi cho cuộn dây dẫn kín quay trong từ trường của nam châm hay. cho nam châm quay trước cuộn dây dẫn thì trong cuộn dây có thể xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều. *H. Đ 5 : VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ.(10 phút) -Yêu cầu HS nhắc lại điều kiện xuất hiện -Cá nhân HS trả lời câu hỏi : Dòng dòng điện cảm ứng xoay chiều trong điện cảm ứng xoay chiều xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín. cuộn dây dẫn kín khi số đường sức từ -Hướng dẫn HS trả lời câu hỏi C4 của xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn phần vận dụng SGK. kín luân phiên tăng, giảm. -Dành thời gian cho HS tìm hiểu phần -Cá nhân HS hoàn thành câu C4 : Khi ‘‘Có thể em chưa biết’’ khung dây quay nửa vòng tròn thì số *Hướng dẫn về nhà : Học và làm bài đường sức từ qua khung dây tăng. Trên tập 33 (SBT) nửa vòng tròn sau, số đường sức từ giảm nên dòng điện đổi chiều, đèn thứ hai sáng. -HS đọc phần ‘‘Có thể em chưa biết’’. E. RÚT KINH NGHIỆM. ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… …………………………....... Ngày soạn :12/01/2008 Ngày giảng : 21/01/2008. Tiết 38 :. MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU. A.MỤC TIÊU : 1.Kiến thức : -Nhận biết được hai bộ phận chính của một máy phát điện xoay chiều, chỉ ra được rôto và stato của mỗi loại máy. -Trình bày được nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều. -Nêu được cách làm cho máy phát điện có thể phát điện liên tục. 2.Kĩ năng : Quan sát, mô tả trên hình vẽ. Thu thập thông tin từ SGK. 3. Thái độ : Thấy được vai trò của vật lý học→yêu thích môn học. B.CHUẨN BỊ..

(68) Đối với GV : -Một máy phát điện xoay chiều nhỏ. -Một hình vẽ lớn treo lên bảng về sơ đồ cấu tạo 2 loại máy phát điện xoay chiều. C. PHƯƠNG PHÁP : Trực quan, đàm thoại. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *ỔN ĐỊNH (1 phút) * H. Đ.1 : KIỂM TRA BÀI CŨ-TỔ CHỨC TÌNH HUỐNG HỌC TẬP.(5 phút) *Kiểm tra bài cũ : -1 HS lên bảng trả lời câu hỏi. HS khác chú ý lắng nghe để nêu nhận xét. -Nêu cách tạo ra dòng điện xoay chiều.. -Có 2 cách tạo ra dòng điện xoay chiều : +Cho nam châm quay trước cuộn dây -Nêu hoạt động của đinamô xe dẫn kín. đạp→Cho biết máy đó có thể thắp sáng +Cho cuộn dây dẫn kín quay trong từ được loại bóng đèn nào ? trường. ĐVĐ : Dòng điện xoay chiều lấy ở lưới điện sinh hoạt có HĐT 220V đủ để thắp được hàng triệu bóng đèn cùng một lúc→Vậy giữa đinamô xe đạp và máy phát điện ở nhà máy điện có điểm gì giống và khác nhau ? → Bài mới. *H. Đ.2 : TÌM HIỂU CÁC BỘ PHẬN CHÍNH CỦA MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CHÚNG KHI PHÁT ĐIỆN.(15 phút) I. CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU. 1. Quan sát. -GV thông báo : Ở các bài trước, chúng ta đã biết cách tạo ra dòng điện xoay chiều. Dựa trên cơ sở đó người ta chế tạo ra 2 loại máy phát điện xoay chiều có cấu tạo như hình 34.1 và 34.2. -GV treo hình 34.1 ; 34.2 phóng to. Yêu -HS quan sát hình vẽ 34.1 ; 34.2 để trả cầu HS quan sát hình vẽ kết hợp với lời câu hỏi C1. Yêu cầu chỉ được trên quan sát mô hình máy phát điện trả lời mô hình 2 bộ phận chính của máy phát câu C1. điện xoay chiều. -Gv hướng dẫn thảo luận câu C1, C2. C1 : -Hai bộ phận chính là cuộn dây và nam châm. -Khác nhau : +Máy ở hình 34.1 : Rôto là cuộn dây, Stato là nam châm. Có thêm bộ góp điện là vành khuyên và thanh quét. +Máy ở hình 34.2 : Rôto là nam châm, Stato là cuộn dây. C2 : Khi nam châm hoặc cuộn dây quay thì số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn luân phiên tăng giảm →thu được dòng điện xoay chiều trong các máy trên khi nối hai cực của máy với các dụng cụ tiêu thụ điện. -GV hỏi thêm : -Cá nhân HS suy nghĩ trả lời : +Loại máy phát điện nào cần có bộ góp +Loại máy có cuộn dây dẫn quay cần có điện ? Bộ góp điện có tác dụng gì ? Vì thêm bộ góp điện. Bộ góp điện chỉ giúp sao không coi bộ góp điện là bộ phận lấy dòng điện ra ngoài dễ dàng hơn. chính ? +Các cuộn dây của máy phát điện được +Vì sao các cuộn dây của máy phát điện quấn quanh lõi sắt để từ trường mạnh.

(69) lại được quấn quanh lõi sắt ?. hơn.. +Hai loại máy phát điện trên tuy cấu tạo +Hai loại máy phát điện xoay chiều có có khác nhau nhưng nguyên tắc hoạt cấu tạo khác nhau nhưng nguyên tắc động đều dựa vào hiện tượng cảm ứng hoạt động có khác nhau không ? điện từ. -HS ghi vở : 2.Kết luận : Các máy phát điện xoay +Như vậy 2 loại máy phát điện ta vừa chiều đều có 2 bộ phận chính là nam xét ở trên có các bộ phận chính nào ? châm và cuộn dây dẫn. *H. Đ.3 : TÌM HIỂU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA MÁY PHÁT ĐIỆN TRONG KỸ THUẬT VÀ TRONG SẢN XUẤT.(15 phút). II. MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU TRONG KĨ THUẬT.. -Yêu cầu HS tự nghiên cứu phần II sau đó yêu cầu 1, 2 HS nêu những đặc điểm -Cá nhân HS tự nghiên cứu phần II để kĩ thuật của máy phát điện xoay chiều nêu được một số đặc điểm kĩ thuật : trong kĩ thuật : +Cường độ dòng điện đến 2000A. +Cường độ dòng điện. +Hiệu điện thế xoay chiều đến 25000V. +Hiệu điện thế. +Tần số 50Hz. +Tần số. +Cách làm quay máy phát điện : Dùng +Kích thước. động cơ nổ, dùng tuabin nước, dùng +Cách làm quay rôto của máy phát điện. cánh quạt gió,… *H. Đ.4 : VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ.(9 phút) -Yêu cầu HS dựa vào thông tin thu thập -Cá nhân HS suy nghĩ trả lời câu hỏi C3. được trong bài trả lời câu hỏi C3. C3 : Đinamô xe đạp và máy phát điện ở nhà máy phát điện. -Giống nhau : Đều có nam châm và cuộn dây dẫn, khi một trong hai bộ phận quay thì xuất hiện dòng điện xoay chiều. -Khác nhau : Đinamô xe đạp có kích thước nhỏ hơn→Công suất phát điện nhỏ, hiệu điện thế, cường độ dòng điện ở đầu ra nhỏ hơn. - Yêu cầu HS đọc phần “Có thể em chưa -HS đọc phần “Có thể em chưa biết” biết” để tìm hiểu thêm tác dụng của bộ góp điện. *H.D.V.N : Học và làm bài tập 34 (SBT) E.RÚT KINH NGHIỆM : ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn : 15/01/2008 Ngày giảng : 24/01/2008-9C ; 25/01-9E.. Tiết 39 :. CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU. ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU. A.MỤC TIÊU. 1.Kiến thức :.

(70) -Nhận biết được các tác dụng nhiệt, quang, từ của dòng điện xoay chiều. -Bố trí được TN chứng tỏ lực từ đổi chiều khi dòng điện đổi chiều. -Nhận biết được kí hiệu của ampe kế và vôn kế xoay chiều, sử dụng được chúng để đo cường độ và hiệu điện thế hiệu dụng của dòng điện xoay chiều. 2. Kĩ năng : -Sử dụng các dụng cụ đo điện, mắc mạch điện theo sơ đồ, hình vẽ. 3. Thái độ : -Trung thực, cẩn thận, ghi nhớ sử dụng điện an toàn. -Hợp tác trong hoạt động nhóm. B.CHUẨN BỊ : Đối với mỗi nhóm HS : -Giá có gắn nam châm điện. -1 nam châm vĩnh cửu gắn trên giá bập bênh. -1 nguồn điện một chiều 6V. -1 nguồn điện xoay chiều 6V. -1 ampe kế xoay chiều. - 1 bóng đèn pin 3V. -1 công tắc điện. -Các đoạn dây nối mạch điện. C.PHƯƠNG PHÁP : Trực quan, đàm thoại. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *ỔN ĐỊNH (1 phút) *H. Đ.1 : KIỂM TRA BÀI CŨ-TỔ CHỨC TÌNH HUỐNG HỌC TẬP.(8 phút) -Dòng điện xoay chiều có đặc điểm gì -Dòng điện một chiều là dòng điện có khác so với dòng điện một chiều. chiều không đổi theo thời gian ; dòng -Dòng điện một chiều có những đặc điện xoay chiều là dòng điện có chiều điểm gì ? luân phiên thay đổi. -Dòng điện một chiều có tác dụng nhiệt, tác dụng từ, tác dụng phát sáng, tác dụng sinh lý. *ĐVĐ : Liệu dòng điện xoay chiều có tác dụng gì ? Đo cường độ và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều như thế nào ? *H. Đ.2 : TÌM HIỂU CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU (5 phút). I.TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU.. -GV làm 3 TN biểu diễn như hình 35.1, yêu cầu HS quan sát TN và nêu rõ mỗi TN dòng điện xoay chiều có tác dụng gì ?. +TN 1 : Cho dòng điện xoay chiều đi qua bóng đèn dây tóc làm bóng đèn nóng lên→dòng điện có tác dụng nhiệt. +Dòng điện xoay chiều làm bóng đèn của. bút thử điện sáng lên →dòng điện xoay chiều có tác dụng quang. +Dòng điện xoay chiều qua nam châm điện, nam châm điện hút đinh sắt →Dòng điện xoay chiều có tác dụng từ. -Ngoài 3 tác dụng trên, dòng điện xoay -Ngoài 3 tác dụng trên, dòng điện xoay chiều còn có tác dụng gì ? Tại sao em chiều còn có tác dụng sinh lí vì dòng biết ? điện xoay chiều trong mạng điện sinh -GV thông báo : Dòng điện xoay chiều hoạt có thể gây điện giật chết người,… trong lưới điện sinh hoạt có hiệu điện thế 220V nên tác dụng sinh lí rất mạnh, gây nguy hiểm chết người, vì vậy khi sử dụng điện chúng ta phải đảm bảo an toàn..

(71) *Chuyển ý : Khi cho dòng điện xoay chiều vào nam châm điện thì nam châm điện cũng hút đinh sắt giống như khi cho dòng diện một chiều vào nam châm. Vậy -HS : Khi dòng điện đổi chiều thì cực từ có phải tác dụng từ của dòng điện xoay của nam châm điện thay đổi, do đó chiều giống hệt của dòng điện một chều chiều lực từ thay đổi. không ? Việc đổi chiều dòng điện liệu có ảnh hưởng đến lực từ không ? Em hãy thử cho dự đoán. -HS nêu cách bố trí Tn kiểm tra dự -Nêu bố trí TN kiểm tra dự đoán đó. đoán. *H. Đ.3 : TÌM HIỂU TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU.(12 phút). II.TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU.. -GV yêu cầu HS bố trí TN như hình 35.2 và 35.3 (SGK) - Hướng dẫn kĩ HS cách bố trí TN sao cho quan sát nhận biết rõ, trao đổi nhóm trả lời câu hỏi C2. ` 6V ~. K. K N. S. N. S. 1. Thí nghiệm : -HS tiến hành TN theo nhóm, quan sát kĩ để mô tả hiện tượng sảy ra, trả lời câu hỏi C2. C2 : Trường hợp sử dụng dòng điện không đổi, Nếu lúc đầu cực N của thanh nam châm bị hút thì khi đổi chiều dòng điện nó sẽ bị đẩy và ngược lại. Khi dòng điện xoay chiều chạy qua ống dây thì cực N của thanh nam châm lần lượt bị hút, đẩy. Nguyên nhân là do dòng điện đổi chiều.. -Như vậy tác dụng từ của dòng điện xoay 2.Kết luận : chiều có điểm gì khác so với dòng điện một Khi dòng điện chạy qua ống dây đổi chiều ? chiều thì lực từ của ống dây có dòng điện tác dụng lên nam châm cũng đổi chiều. *H. Đ.4 : TÌM HIỂU CÁC DỤNG CỤ ĐO, CÁCH ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU.(10 phút). III. ĐO CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU.. -ĐVĐ : Ta đã biết cách dùng ampe kế và vôn kế một chiều (kí hiệu DC) để đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện một chiều. Có thể dùng dụng cụ này để đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện xoay chiều được không ? Nếu dùng thì sẽ có hiện tượng gì xảy ra với kim của các dụng cụ đó ? -GV mắc vôn kế hoặc ampe kế vào mạch điện xoay chiều, yêu cầu HS quan sát và so sánh với dự đoán. -GV thông báo : Kim của dụng cụ đo đứng yên vì lực từ tác dụng vào kim luân phiên đổi chiều theo sự đổi chiều của dòng điện. Nhưng vì kim có quán tính, cho nên không kịp đổi chiều quay và đứng yên.. K. + V -. A. +. HS : Khi dòng điện đổi chiều thì kim của dụng cụ đo đổi chiều. -HS quan sát thấy kim của nam châm đứng yên.. K.

(72) -GV giới thiệu : để đo cường độ và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều người ta dùng vôn kế, ampe kế xoay chiều có kí hiệu AC ( hay ~). -GV làm TN sử dụng vôn kế, ampẻ kế xoay chiều đo cường độ, hiệu điện thế xoay chiều. -Gọi 1 vài HS đọc các giá trị đo được, sau đó đổi chỗ chốt lấy điện và gọi HS đọc lại số chỉ. -Gọi HS nêu lại cách nhận biết vôn kế, ampe kế xoay chiều , cách mắc vào mạch điện. *ĐVĐ : Cường độ dòng điện và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều luôn biến đổi. Vậy các dụng cụ đó cho ta biết giá trị nào ? -GV thông báo về ý nghĩa của cường độ dòng điện và hiệu điện thế hiệu dụng như SGK. Giải thích thêm giá trị hiệu dụng không phải là giá trị trung bình mà là do hiệu quả tương đương với dòng điện một chiều có cùng giá trị.. ~. -HS theo dõi GV thông báo, ghi nhớ cách nhận biết vôn kế, ampe kế xoay chiều, cách mắc vào mạch điện. -Kết luận :+Đo hiệu điện thế và cường độ dòng điện xoay chiều bằng vôn kế và ampe kế có kí hiệu là Ac (hay ~). +Kết quả đo không thay đổi khi ta đổi chỗ hai chốt của phích cắm vào ổ lấy điện. -HS ghi nhớ…. *H. Đ.5 : VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNGDẪN VỀ NHÀ.(10 phút). -Dòng điện xoay chiều có những tác dụng gì ? -HS : Trả lời các câu hỏi củng cố Trong các tác dụng đó, tác dụng nào phụ thuộc của GV, tự ghi nhớ kiến thức tại vào chiều dòng điện. lớp. -Vôn kế và ampe kế xoay chiều có kí hiệu thế nào ? Mắc vào mạch điện như thế nào ? -Yêu cầu cá nhân HS tự trả lời câu C3→hướng dẫn chung cả lớp thảo luận. Nhấn mạnh hiệu điện thế hiệu dụng tương đương với hiệu điện thế của dòng điện một chiều có cùng trị số. -Cho HS thảo luận C4.. A. ~. B. IV. Vận dụng : C3 : Sáng như nhau. Vì hiệu điện thế hiệu dụng của dòng điện xoay chiều tương đương với hiệu điện thế của dòng điện một chiều có cùng giá trị.. K. -GV lưu ý : C4 : Có. Vì dòng điện xoay chiều +Dòng điện chạy qua nam châm điện A là dòng chạy vào cuộn dây của nam điện xoay chiều. châm điện và tạo ra một từ +Từ trường của ống dây có dòng điện xoay trường biến đổi . Các đường sức chiều có đặc điểm gì ? từ của từ trường trên xuyên qua +Từ trường này xuyên qua cuộn dây dẫn kín B tiết diện S của cuộn dây B biến sẽ có tác dụng gì ? đổi. Do đó trong cuộn dây B xuất -Nếu không đủ thời gian cho C4 về nhà. hiện dòng điện cảm ứng. *Hướng dẫn về nhà : Học và làm bài tập 35 ( SBT). E.RÚT KINH NGHIỆM. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………… Ngày soạn : 15/01/2008..

(73) Ngày giảng : 28/01/2008. Tiết 40 :. TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG ĐI XA. A. MỤC TIÊU : 1.Kiến thức : -Lập được công thức tính năng lượng hao phí do toả nhiệt trên đường dây tải điện. -Nêu được hai cách làm giảm hao phí điện năng trên đường dây tải điện và lí do vì sao chọn cách tăng hiệu điện thế ở hai đầu đường dây. 2.Kĩ năng : Tổng hợp kiến thức đã học để đi đến kiến thức mới. 3.Thái độ : Ham học hỏi, hợp tác trong hoạt động nhóm. B. CHUẨN BỊ : -HS ôn lại kiến thức về công suất của dòng điện và công suất toả nhiệt của dòng điện. C. PHƯƠNG PHÁP :-Vận dụng kiến thức cũ để giải quyết một vấn đề mới. -HS hoạt động cá nhân kết hợp hoạt động nhóm và thảo luận chung ở lớp để xây dựng bài học. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : *ỔN ĐỊNH ( 1 phút). *H. Đ.1 : KIỂM TRA BÀI CŨ- TỔ CHỨC TÌNH HUỐNG HỌC TẬP.( 8 phút) -GV gọi 1 HS lên bảng viết các công -HS viết công thức và giải thích được kí thức tính công suất của dòng điện. hiệu của các công thức : 2 .R ; P = U 2 ; P = A t P = U.I ; P = I -ĐVĐ : R +Ở các khu dân cư thường có trạm biến -HS : +Trạm biến thế ( là trạm hạ thế) thế. Trạm biến thế dùng để làm gì ? dùng để giảm hiệu điện thế từ đường +Vì sao ở trạm biến thế thường ghi kí dây truyền tải (đường dây cao thế) hiệu nguy hiểm không lại gần ? xuống hiệu điẹn thế 220V. +Tại sao đường dây tải điện có hiệu +Dòng điện đưa vào trạm hạ thế có hiệu điện thế lớn ? Làm thế có lợi gì ? điện thế lớn nguy hiểm chết người do đó →Bài mới. có ghi kí hiệu nguy hiểm chết người. +HS dự đoán : Chắc chắn có lợi. *H. Đ.2 : PHÁT HIỆN SỰ HAO PHÍ ĐIỆN NĂNG VÌ TOẢ NHIỆT TRÊN ĐƯỜNG DÂY TẢI ĐIỆN. LẬP CÔNG THỨC TÍNH CÔNG SUẤT HAO PHÍ P hp KHI TRUYỀN TẢI MỘT CÔNG SUẤT ĐIỆN P BẰNG MỘT ĐƯỜNG DÂY CÓ ĐIỆN TRỞ R VÀ ĐẶT VÀO HAI ĐẦU ĐƯỜNG DÂY MỘT HIỆU ĐIỆN THẾ U.(12 phút). I. SỰ HAO PHÍ ĐIỆN NĂNG TRÊN ĐƯỜNG DÂY TRUYỀN TẢI ĐIỆN.. -GV thông báo : Truyền tải điện năng từ nơi sản xuất tới nơi tiêu thụ bằng đường dây truyền tải. Dùng dây dẫn có nhiều thuận lợi hơn so với việc vận chuyển các dạng năng lượng khác như than đá, dầu lửa … -Liệu tải điện bằng đường dây dẫn như thế có hao hụt, mất mát gì dọc đường không ? -Nếu HS không nêu được nguyên nhân hao phí trên đường dây truyền tải →GV thông báo như SGK. -Yêu cầu HS tự đọc mục 1 trong SGK, trao đổi nhóm tìm công thức liên hệ giữa công suất hao phí và P, U, R.. -HS chú ý lắng nghe GV thông báo.. -Cá nhân HS suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV →Nêu nguyên nhân hao phí trên đường dây truyền tải. 1. Tính điện năng hao phí trên đường dây tải điện. -HS : +Công suất của dòng điện : P = U.I P.

(74) I= -Gọi đại diện nhóm lên trình bày lập luận để tìm công thức tính Php. GV hướng dẫn chung cả lớp đi đến công thức tính Php.. (1). U +Công suất toả nhiệt hao phí: Php = I2. R (2) +Từ (1) và (2) → Công suất hao phí do toả nhiệt: R.P 2 Php =. U2 *H. Đ.3 : CĂN CỨ VÀO CÔNG THỨC TÍNH CÔNG SUẤT HAO PHÍ DO TOẢ NHI ỆT, ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP LÀM GIẢM CÔNG SUẤT HAO PHÍ VÀ LỰA CHỌN CÁCH NÀO CÓ LỢI NHẤT. (12 ph út) 2.Cách làm giảm hao phí. -Yêu cầu các nhóm trao đổi tìm câu trả -HS trao đổi nhóm-Đại diện nhóm trả lời lời cho các câu C1, C2, C3. câu hỏi: -Gọi đại diện các nhóm trình bày câu trả +C1: Có hai cách làm giảm hao phí trên lời. Hướng dẫn thảo luận chung cả lớp. đường dây truyền tải là cách làm giảm R hoặc tăng U. -Với câu C2, GV có thể gợi ý HS dựa. +C2: Biết R =. ρ. l , chất làm dây đã s. chọn trước và chiều dài đường dây không đổi, vậy phải tăng S tức là dùng dây có tiết diện lớn, có khối lượng lớn, đắt tiền, nặng, dễ gãy, phải có hệ thống cột điện lớn. Tổn phí để tăng tiết diện S của dây còn lớn hơn giá trị điện năng bị -Tại sao người ta không làm dây dẫn hao phí. điện bằng vàng, bạc? +C3: Tăng U, công suất hao phí sẽ giảm -Trong hai cách làm giảm hao phí trên rất nhiều ( tỉ lệ nghịch với U 2). Phải chế đường dây, cách nào có lợi hơn? tạo máy tăng hiệu điện thế. -GV thông báo thêm: Máy tăng hiệu điện → Kết luận : Muốn giảm hao phí trên thế chính là máy biến thế. đường dây truyền tải cách đơn giản nhất là tăng hiệu điện thế. *.H. Đ.4:VẬN DỤNG- CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ.(12 phút) vào công thức tính R = ρ. l . s. II. VẬN DỤNG.. -Yêu cầu HS làm việc cá nhân, lần lượt trả lời C4, C5. -Hướng dẫn thảo luận chung cả lớp về kết quả.. -HS: +C4: Vì công suất hao phí tỉ lệ nghịch với bình phương hiệu điện thế nên hiệu điện thế tăng 5 lần thì công suất hao phí giảm 52 = 25 lần. + C5: Bắt buộc phải dùng máy biến thế để giảm công suất hao phí, tiết kiệm, bớt khó khăn. *Hướng dẫn về nhà: Làm bài tập 36 ( SBT) E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………….

(75) Ngày soạn: 25/01/2008. Ngày giảng:31/01/2008-9C; 01/02-9E.. Tiết 41:. MÁY BIẾN THẾ. A.MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -Nêu được các bộ phận chính của máy biến thế gồm 2 cuộn dây dẫn có số vòng khác nhau được quấn quanh một lõi sắt chung. -Nêu được công dung chung của máy biến thế là làm tăng hay giảm hiệu điện thế theo công thức. U 1 n1 = . U 2 n2. -Giải thích được máy biến thế hoạt động được dưới dòng điện xoay chiều mà không hoạt động được với dòng điện một chiều không đổi. -Vẽ được sơ đồ lắp đặt máy biến thế ở hai đầu dây tải điện. 2. Kĩ năng: -Biết vận dụng về hiện tượng cảm ứng điện từ để giải thích các ứng dụng trong kĩ thuật. 3. Thái độ: Rèn luyện phương pháp tư duy, suy diễn một cách lôgic trong phong cách học vật lí và áp dụng kiến thức vật lí trong kĩ thuật và cuộc sống. B.CHUẨN BỊ: Đối vói mỗi nhóm HS: -1 máy biến thế nhỏ (1 cuộn 200 vòng, 1 cuộn 400 vòng) -1 nguồn điện xoay chiều 0-12V ( máy biến áp hạ áp, ổ điện di động). -1 vôn kế xoay chiều 0-12V, và 0-36V. C. PHƯƠNG PHÁP: Thực nghiệm D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.*ỔN ĐỊNH ( 1 phút) *H. Đ.1: KIỂM TRA BÀI CŨ- TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP. (4 phút) 1. Kiểm tra bài cũ: Khi truyền tải điện năng đi xa thì có biện pháp nào làm giảm hao phí điện năng trên đường dây tải điện? Biện pháp nào tối ưu nhất? 2. Tạo tình huống học tập: Để giảm hao phí điện năng trên đường dây tải điện thì tăng U trước khi tải điện và khi sử dụng điện giảm hiệu điện thế xuống U = 220V. Phải dùng máy biến thế. Máy biến thế cấu tạo và hoạt động như thế nào? * H. Đ.2: TÌM HIỂU CẤU TẠO CỦA MÁY BIẾN THẾ. ( 5 phút). I.CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ.. -Yêu cầu HS đọc tài liệu và quan sát 1.Cấu tạo: máy biến thế nhỏ, nêu lên cấu tạo của Lõi sắt pha silic máy biến thế. -Số vòng dây của 2 cuộn giống hay khác nhau? Gọi 2 HS trả lời? -Lõi sắt có cấu tạo như thế nào? Dòng điện từ cuộn dây này có sang cuộn dây Cuộ Cuộ n n kia được không? Vì sao? dây -GV: Lõi sắt gồm nhiều lớp sắt silic ép dây cách điện với nhau mà không phải là một thỏi đặc. -GV chuẩn kiến thức và yêu cầu HS nhắc lại ghi vở. -Có 2 cuộn dây: Cuộn sơ cấp và cuộn thứ cấp có số vòng n1, n2 khác nhau. -1 lõi sắt pha silic chung. -Dây và lõi sắt đều bọc chất cách điện, nên dòng điện của cuộn sơ cấp không truyền trực tiếp sang cuộn thứ cấp..

(76) *H. Đ.3: TÌM HIỂU NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ. (10 phút) -Yêu cầu HS dự đoán. 2.Nguyên tắc hoạt động của máy biến -GV ghi kết quả HS dự đoán lên bảng. thế. +Nếu đặt vào 2 đầu cuộn sơ cấp U1 C1: Khi có hiệu điện thế xoay chiều đặt xoay chiều thì từ trường của cuộn sơ vào hai đầu cuộn sơ cấp → bóng đèn cấp có đặc điểm gì? sáng → có xuất hiện dòng điện ở cuọn +Lõi sắt có nhiễm từ không? Nếu có thì thứ cấp. đặc điểm từ trường của lõi sắt đó như C2: Đặt vào 2 đầu cuộn sơ cấp một hiệu thế nào? điện thế xoay chiều thì trong cuộn dây +Từ trường có xuyên qua cuộn thứ cấp đó có dòng điện xoay chiều chạy qua. không?→Hiện tượng gì xảy ra với cuộn Từ trường trong lõi sắt luân phiên tăng thứ cấp. giảm. Kết quả là trong cuộn thứ cấp xuất Rút ra kết luận về nguyên tắc hoạt động hiện một dòng điện xoay chiều – Nếu của máy biến thế. cuộn thứ cấp được nối thành mạch kín. Một dòng điện xoay chiều phải do một hiệu điện thế xoay chiều gây ra. Bởi vậy ở hai đầu cuộn thứ cấp có một hiệu điện thế xoay chiều *H. Đ.4: TÌM HIỂU TÁC DỤNG LÀM BIẾN ĐỔI HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MÁY BIẾN THẾ.( 10 phút). II. TÁC DỤNG LÀM BIẾN ĐỔI HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MÁY BIẾN THẾ.. -HS: Ghi kết quả vào bảng 1. ĐVĐ: Giữa U1 ở cuộn sơ cấp, U2 ở U1 U1 n1 C3: ; cuộn thứ cấp và số vòng dây n1 và n2 có U2 U2 n2 mối quan hệ nào? -Yêu cầu HS quan sát TN và ghi kết quả. U1 n1 U 1 n1 Qua kết quả TN rút ra kết luận gì? = → . ❑. ❑. //. U2. //. n1 n2. ❑. ;. ❑. //. n2. //. U2. n2. Hiệu điện thế ở hai đầu mỗi cuộn dây tỉ lệ với số vòng của mỗi cuộn dây. -Nếu n1 > n2 → U1 như thế nào đối với U2 → máy đó là máy tăng thế hay hạ thế?. U 1 n1 > 1→ U 1 >U 2 máy hạ thế. = U 2 n2 U 1 n1 <1→ U 1 <U 2 máy tăng thế. = U 2 n2. -Vậy muốn tăng hay giảm hiệu điện thế, -Vậy muốn tăng hay giảm hiệu điện thế ta chỉ việc thay đổi số vòng dây của ở cuộn thứ cấp người ta phải làm như cuộn thứ cấp. thế nào? *H. Đ.5: TÌM HIỂU CÁCH LẮP ĐẶT MÁY BIẾN THẾ Ở HAI ĐẦU ĐƯỜNG DÂY TẢI ĐIỆN.( 5 phút). III. LẮP ĐẶT MÁY BIẾN THẾ Ở HAI ĐẦU ĐƯỜNG DÂY TẢI ĐIỆN.. -GV thông báo tác dụng của máy ổn áp là do máy có thể tự di chuyển con chạy ở cuộn thứ cấp sao cho U thứ cấp luôn được ổn định. -Để có U cao hàng ngàn vôn trên đường -Dùng máy biến thế lắp ở đầu đường dây tải điện để giảm hao phí điện năng dây tải điện tăng hiệu điện thế. thì phải làm như thế nào?.

(77) Khi sử dụng dùng hiệu điện thế thấp thì -Trước khi đến nơi tiêu thụ thì dùng máy phải làm như thế nào? biến thế hạ hiệu điện thế.. *H. Đ. 6: VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ.( 10 phút). 1.Vận dụng: (5 phút) -Yêu cầu HS làm bài tập vận C4: U1 = dụng C4. n1=4000vòng n2 = ? ; n2/ = ?. 220V;. U2. =. 6V;. U2/=3V;. U 1 n1 U .n 6 . 4000 = ≈ 109 → n2 = 2 1 = U 2 n2 U1 220 U .n U 1 n1 = →n 2 = 2 1 ≈ 54 U 2 n2 U1 Vì n1 và n2 không đổi, nếu n2 thay đổi → U 2 ❑. ❑. ❑. ❑. thay đổi. 2.Củng cố: Qua kết quả em có nhận xét -Ghi nhớ: gì? +Đặt một HĐT xoay chiều vào 2 đầu cuộn sơ cấp GV gọi 3 HS thuộc 3 đối của máy biến thế thì ở 2 đầu của cuộn thứ cấp xuất tượng trả lời. hiện HĐT xoay chiều. +Tỉ số giữa HĐT ở 2 đầu các cuộn dây của máy biến thế bằng tỉ số giữa số vòng của các cuộn dây tương ứng. Ở đầu đường dây tải về phía nhà máy điện đặt máy tăng thế, ở nơi tiêu thụ đặt máy hạ -Hướng dẫn về nhà : Trả lời thế. lại C1 đến C4. -Chuẩn bị tiết sau thực hành. E. RÚT KINH NGHIỆM: ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………… ……………………………………………………………………………… Ngày soạn:25/01/2008. Ngày giảng:14/02//2008.. Tiết 42:. THỰC HÀNH: VẬN HÀNH MÁY PHÁT ĐIỆN VÀ MÁY BIẾN THẾ. A. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Luyện tập vận hành máy phát điện xoay chiều. -Nhận biết loại máy (Máy nam châm quay hoặc cuộn dây quay). Các bộ phận chính của máy. -Cho máy hoạt động, nhận biết hiệu quả tác dụng của dòng điện do máy phát ra không phụ thuộc vào chiều quay. -Càng quay nhanh thì hiệu điện thế ở hai đầu cuộn dây của máy càng cao. -Luyện tập vận hành máy biến thế. -Nghiệm lại công thức của máy biến thế. U 1 n1 = . U 2 n2. -Tìm hiểu hiệu điện thế ở hai đầu của cuộn thứ cấp khi mạch hở. -Tìm hiểu tác dụng của lõi sắt. 2.Kĩ năng: Rèn kĩ năng vận dụng máy phát điện và máy biến thế . Biết tìm tòi thực tế để bổ sung vào kiến thức học ở lí thuyết. 3. Thái độ: -Nghiêm túc, sáng tạo, khéo léo, hợp tác với bạn. B.DỤNG CỤ: Đối với mỗi nhóm HS:.

(78) -1 máy phát điện xoay chiều nhỏ. – 1 bóng đèn 3V có đế. -1 máy biến thế nhỏ, các cuộn dây có ghi rõ số vòng dây. -1 vôn kế xoay chiều 0-12V. -Dây nối: 10 dây. -1 nguồn điện xoay chiều 6V-Máy biến áp hạ áp, 1 ổ điện di động. C.PHƯƠNG PHÁP: Thực nghiệm. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *ỔN ĐỊNH (1 phút). *HOẠT ĐỘNG 1: KIỂM TRA LÍ THUYẾT.( 5 phút). -HS1: Hãy nêu bộ phận chính và -HS1: +Máy phát điện xoay chiều có hai bộ nguyên tắc hoạt động của máy phát phận chính là nam châm và cuộn dây. điện xoay chiều. +Một trong hai bộ phận đó đứng yên gọi là Stato, bộ phận còn lại có thể quay được gọi là rôto. -HS2: Hãy nêu cấu tạo và nguyên +Khi rôto quay, trong cuộn dây dẫn kín xuất tắc hoạt động của máy biến thế. hiện dòng điện cảm ứng. -HS2: +Hai cuộn dây có số vòng dây khác nhau, quấn quanh một lõi sắt ( hay thép) -đặt cách điện với nhau. +Khi đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp của máy biến thế một hiệu điện thế xoay chiều thì ở hai đầu cuộn thứ cấp xuất hiện một hiệu điện thế xoay chiều. -HS3: Vẽ sơ đồ TN ở hình 38.1.. -HS3: -. ~ V -HS4: Vẽ sơ đồ TN ở hình 38.2. HS 4:. ~ V 1. V 2. *H. Đ. 2: TIẾN HÀNH VẬN HÀNH MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU ĐƠN GIẢN ( 14 phút) -Phân phối máy phát điện, các phụ kiện. -HS: +Hoạt động nhóm. -Yêu cầu HS mắc mạch điện theo sơ đồ. +Vận hành có đèn sáng thì báo cáo GV -Yêu cầu HS trả lời câu C1, C2. kiểm tra. -GV nhận xét hoạt động chung của các +Ghi câu trả lời C1, C2 vào bản báo nhóm rồi yêu càu HS tiến hành tiếp. cáo. *H. Đ.3: VẬN HÀNH MÁY BIẾN THẾ.( 20 phút). -GV phát dụng cụ TN, giới KQ đo thiệu qua các phụ kiện. n1(vòng) n2(vòng) U1(vôn) U2(vôn) -Giới thiệu sơ đồ hoạt động Lần TN.

(79) của máy biến thế. -Theo dõi HS tiến hành TN.. -Yêu cầu lập tỉ số:. n1 và n2. U1 U2. rồi nhận xét. -Làm lại TN như trên nhưng rút một phần lõi sắt ở máy biến thế ra. So sánh hoạt động của máy biến thế so với lúc trước.. 1 2 3. 200 200 400. 400 400 200. 3V 6V 6V. -HS trong nhóm trao đổi C3, HS trả lời C3 vào báo cáo. -Máy biến thế hoạt động kém hơn, công thức nghiệm của máy biến thế không còn đúng nữa. -Yêu cầu HS báo cáo kết quả-GV đối chiếu kết quả. ● KẾT QUẢ THỰC HÀNH:. ~. 1. Vận hành máy phát điện đơn giản: -Sơ đồ TN ở hình 38.1. C1: Khi máy quay càng nhanh thì hiệu điện thế ở hai đầu dây ra của máy càng lớn. Hiệu điện thế V lớn nhất đạt được là 6V. C2.Khi đổi chiều quay của máy thì đèn vẫn sáng, kim vôn kế vẫn quay. 2.Vận hành máy biến thế. -Sơ đồ TN ở hình 38.2.. ~ V 1. KQ đo Lần TN 1 2 3. V 2. n1(vòng). n2(vòng). U1(vòng). U2(vòng). 200 200 400. 400 400 200. 3V 6V 6V. 6V 12V 3V. C3: Quan hệ giữa số đo hiệu điện thế ở hai đầu hai cuộn dây của máy biến thế và số vòng của các cuộn dây: Số đo các hiệu điện thế tỉ lệ với số vòng của các cuộn dây ( với một sai số nhỏ). ● BIỂU ĐIỂM : Câu 1: 3 điểm.(Vẽ sơ đồ: 1 điểm, trả lời C1: 1 điểm, trả lời C2: 1 điểm) Câu 2: 4 điểm.(Vẽ sơ đồ: 1 điểm, điền kq vào bảng 1: 1,5 điểm; trả lời C3: 1,5 điểm) Ý thức TN: 3 điểm. *H. Đ.4: CỦNG CỐ HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ. (5 phút) 1. Qua bài TH em có nhận xét gì ? Kết quả thu được so với lí thuyết có giống nhau không? 2. Hướng dẫn HS chuẩn bị bài tổng kết chương II: Điện từ học. HS chuẩn bị ra vở bài tập, làm trước phần I tự kiểm tra..

(80) E.RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………. Ngày soạn : 08/02/2008. Ngày giảng: 18/02/ 2008.. Tiết 43:. TỔNG KẾT CHƯƠNG II: ĐIỆN TỪ HỌC. A.MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Ôn tập và hệ thống hoá những kiến thức về nam châm, từ trường, lực từ, động cơ điện, dòng điện cảm ứng, dòng điện xoay chiều, máy biến thế. -Luyện tập thêm và vận dụng các kiến thức vào một số trường hợp cụ thể. 2. Kĩ năng: -Rèn được khả năng tổng hợp, khái quát kiến thức đã học. 3. Thái độ: -Khẩn trương, tự đánh giá được khả năng tiếp thu kiến thức đã học. B. CHUẨN BỊ: HS trả lời các câu hỏi của mục “tự kiểm tra” trong SGK. C.PHƯƠNG PHÁP: HS hoạt động tự lực kết hợp trao đổi nhóm. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.* ỔN ĐỊNH (1phút). *H. Đ. 1: HS BÁO CÁO TRƯỚC LỚP VÀ TRAO ĐỔI KẾT QUẢ TỰ KIỂM TRA (24 phút) Báo cáo trước lớp và trao đổi kết quả tự kiểm tra N (từ câu 1đến + 9). câu. 1.Muốn biết ở một điểm A trong không gian có từ trường hay không, ta làm như sau: Đặt tại A một kim nam châm, nếu thấy có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì ở A có từ trường. 2.C. 3. Quy tắc bàn tay trái.SGK/ 74. 4.D. 5. Khi khung dây dẫn kín quay trong từ trường của một nam châm vĩnh cửu thì trong khung dây xuất hiện một dòng điện cảm ứng xoay chiều vì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên. 6. Đặt kim nam châm tự do-kim nam châm định theo hướng Bắc Nam địa lí, đầu quay về hướng Bắc địa lí là từ cực Bắc của kim nam châm. 7. a.Quy tắc nắm tay phải để xác định chỉều đường sức từ trong lòng ống dây. SGK/66. b.Hình vẽ:. +-.

(81) 8.Giống nhau: Có hai bộ phận chính là nam châm và cuộn dây dẫn. Khác nhau: Một loại có Rôto là cuộn dây, một loại có Rôto là nam châm. 9.Hai bộ phận chính là nam châm và khung dây dẫn. -Khung quay được vì khi ta cho dòng điện một chiều vào khung dây thì từ trường của nam châm sẽ tác dụng lên khung dây những lực điện từ làm cho khung quay.. * H. Đ. 2: LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG MỘT SỐ KIẾN THỨC CƠ BẢN.( 20 phút) 10 Cho hình vẽ: Hãy xác định chiều của lực điện từ tác 10. Đường sức từ do cuộn dây của dụng lên điểm N của dâydẫn. nam châm điện tạo ra tại N hướng từ trái sang phải. Áp dụng quy tắc bàn tay trái, lực từ hướng từ ngoài vào trong và vuông góc với mặt phẳng hình vẽ.. N K. + -. +. 11. a. Vì sao để vận tải điện năng đi xa người ta phải dùng máy biến thế? b. Trên cùng một đường dây tải điện, nếu dùng máy biến thế để tăng hiệu điện thế ở 2 đầu dây dẫn lên 100 lần thì công suất hao phí vì toả nhiệt trên đường dây sẽ giảm đi bao nhiêu lần? vòng, n2=120 vòng, c. n1=4400 U 1=220 V .. 11. a.Để giảm hao phí do toả nhiệt trên đường dây . b. Giảm đi 1002 = 10000 lần.. c. Vận dụng công thức. U 2=?. U 2=. U 1 n1 suy ra = U 2 n2. U 1 . n2 220 . 120 = =6 V n1 4400. 12.Giải thích vì sao không thể dùng 12. Dòng điện không đổi không tạo ra dòng điện không đổi để chạy máy biến từ trường biến thiên, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn thứ cấp thế. không biến đổi nên trong cuộn này 13.Trường hợp nào khung dây không không xuất hiện dòng điện cảm ứng. xuất hiện dòng điện xoay chiều? Hãy 13. Trường hợp a. Khi khung dây quay quanh trục PQ nằm ngang thì số giải thích tại sao? a. Khung dây quay quanh trục PQ nằm đường sức từ xuyên qua tiết diện S của khung dây luôn không đổi, luôn ngang. b. Khung dây quay quanh trục AB bằng 0. Do đó trong khung dây không xuất hiện dòng điện cảm ứng thẳng đứng. -HS chữa bài của mình. -GV chuẩn kiến thức. VỀ NHÀ: Ôn tập tốt kiến thức đã học.. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………….

(82) Ngày soạn:08/02/2008 Ngày giảng:…/02/2008 Chương III: QUANG HỌC. A.KIẾN THỨC: 1. Mô tả được hiện tượng khúc xạ ánh sáng trong trường hợp ánh sáng truyền từ không khí sang nước và ngược lại. 2.Chỉ ra được tia khúc xạ và tia phản xạ, góc khúc xạ và góc phản xạ. 3. Nhận biết được thấu kính hội tụ, thấu kính phân kỳ qua hình vẽ tiết diện của chúng. 4. Mô tả được đường truyền của các tia sáng đi tới quang tâm và song song với trục chính của thấu kính phân kì; của tia sáng có phương đi qua tiêu điểm đối với tháu kính hội tụ ( các tia sáng này gọi chung là các tia đặc biệt). 5. Mô tả được đặc diểm của ảnh của một vật sáng được tạo bởi thấu kính hội tụ, thấu kính phân kì. 6. Nêu được các bộ phận chính của máy ảnh. 7. Nêu được các bộ phận chính của mắt về phương diện quang học và sự tương tự về cấu tạo của mắt và của máy ảnh. Mô tả được quá trình điều tiết của mắt. 8. Nêu được kính lúp là tháu kính hội tụ có tiêu cự ngắn và được dùng để quan sát vật nhỏ. 9. Nêu được số ghi trên kính lúp là số bội giác của kính lúp và khi dùng kính lúp có số bội giác càng lớn thì quan sát thấy ảnh càng lớn. 10. Kể tên được một vài nguồn phát ánh sáng trắng thông thường, nguồn phát ánh sáng màu và nêu được tác dụng của tấm lọc màu. 11. Nêu được chùm ánh sáng trắng có chứa nhiều chùm ánh sáng màu khác nhau và mô tả được cách phân tích ánh sáng trắng thành các ánh sáng màu. 12. Nhận biết được rằng các ánh sáng màu được trộn với nhau khi chúng được chiếu vào cùng một chỗ trên màn ảnh trắng hoặc đồng thời đi vào mắt . Khi trộn các ánh sáng có màu khác nhau sẽ được ánh sáng có màu khác hẳn. Có thể trộn một số ánh sáng màu với nhau để thu được ánh sáng trắng. 13. Nhận biết được rằng vật có màu nào thì tán xạ ( hắt lại theo mọi phương) mạnh ánh sáng màu đó và tán xạ kém các ánh sáng màu khác, vật màu trắng có khả năng tán xạ tất cả các ánh sáng màu, vật màu đen không có khả năng tán xạ bất kì ánh sáng màu nào. 14. Nêu được ví dụ thực tế về tác dụng nhiệt, sinh học và quang điện của ánh sáng. Chỉ ra được sự biến đổi năng lượng đối với mỗi tác dụng này. B. KĨ NĂNG: 1. Xác định được thấu kính hội tụ, thấu kính phân kì qua việc quan sát trực tiếp các thấu kính loại này và qua quan sát ảnh của một vật ( vật sáng) tạo bởi các thấu kính này. 2. Vẽ được đường truyền của các tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ, thấu kính phân kì. 3. Dựng được ảnh của một vật (vật sáng ) tạo bởi thấu kính hội tụ, thấu kính phân kì bằng cách sử dụng các tia đặc biệt. 4. Giải thích được vì sao người cận thị phải đeo kính phân kì, người mắt lão phải đeo kính hội tụ. Tiết 44: HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG. A. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Nhận biết được hiện tượng khúc xạ ánh sáng. –Mô tả được TN quan sát đường truyền của ánh sáng đi từ không khí sang nước và ngược lại. -Phân biệt được hiện tượng khúc xạ ánh sáng với hiện tượng phản xạ ánh sáng..

(83) -Vận dụng được kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng đơn giản do sự đổi hướng của ánh sáng khi truyền qua mặt phân cách giữa hai môi trường gây nên. 2. Kĩ năng: -Biết nghiên cứu 1 hiện tượng khúc xạ ánh sáng bằng TN. -Biết tìm ra quy luật qua một hiện tượng. 3. Thái độ: Có tác phong nghiên cứu hiện tượng để thu thập thông tin. B. CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm HS: -Một bình thuỷ tinh bằng nhựa trong. -Một bình chứa nước sạch. -Một ca múc nước. -Một giá có gắn bảng kim loại sơn đen. -Một tấm nhựa có gắn hai nam châm nhỏ và có bảng vạch. -1 nguồn sáng có thể tạo được chùm sáng hẹp ( có thể dùng bút laze để HS dễ quan sát tia sáng). -Miếng xốp phẳng, mềm có thể cắm đóng đinh được.-3 chiếc đinh ghim. C. PHƯƠNG PHÁP. 1 Ôn: -Ôn lại định luật truyền thẳng của ánh sáng. -Phương pháp che khuất. 2. Bài giảng: -Phương pháp thực nghiệm. -Lưu ý: TN hình 40.3 sgk độ cao của cột nước trong bình phải lớn hơn chiều ngang của bình để tránh hiện tượng phản xạ toàn phần ( góc tới phải nhỏ hơn 48030’). D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *ỔN ĐỊNH (1 phút). *H. Đ. 1: GIỚI THIỆU CHƯƠNG TRÌNH-ĐẶT VẤN ĐỀ.(4 phút). -Định luật truyền thẳng của ánh sáng -Định luật truyền thẳng của ánh sáng: được phát biểu thế nào? Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng. -Có thể nhận biết được đường truyền -Nhận biết đường truyền của tia sáng của tia sáng bằng những cách nào? bằng những cách: +Quan sát vết của tia sáng trên màn chắn. +Quan sát bóng tối của một vật nhỏ đặt trên đường truyền của tia sáng (phương Yêu cầu HS làm TN như hình 40.1 nêu pháp che khuất). hiện tượng. -HS: Chiếc đũa như gãy từ mặt phân cách giữa hai môi trường mặc dù đũa -Để giải thích tại sao nhìn thấy đũa bị thẳng ở ngoài không khí. gãy ở trong nước, ta nghiên cứu hiện tượng khúc xạ ánh sáng. *H. Đ.2: TÌM HIỂU SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG TỪ KHÔNG KHÍ VÀO NƯỚC (15 phút). I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.. -Yêu cầu HS đọc và nghiên cứu mục 1 rút ra nhận xét về đường truyền của tia sáng. +Giải thích tại sao trong môi trường nước không khí ánh sáng truyền thẳng? +Tại sao ánh sáng bị gãy tại mặt phân cách?. S P. N i I. Q. 1.Quan sát: -Ánh sáng từ S đến I truyền thẳng. -Ánh sáng từ I đến K truyền thẳng. -Ánh sáng đi từ S đến mặt phân cách rồi đến K bị gãy tại K. 2. Kết luận: Tia sáng đi từ không khí sang nước thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường. Hiện tượng đó gọi là hiện.

(84) r N ’ ’ ' ’. K. tượng khúc xạ ánh sáng. 3.Một vài khái niệm. -I là điểm tới, SI là tia tới. -IK là tia khúc xạ. -Đường NN’ vuông góc với mặt phân cách là pháp tuyến tại điểm tới. -SIN là góc tới, kí hiệu là i. -KIN’ là góc khúc xạ, kí hiệu là r. -Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN’ là mặt phẳng tới. 4. Thí nghiệm: Hình 40.2.. -Chiếu tia sáng SI, đánh dấu điểm K trên nền, đánh dấu, đánh dấu điểm I,K → nối S, I, K là đường truyền ánh sáng từ S→K Tại sao biết tia khúc xạ IK nằm trong mặt phẳng tới? Có phương án nào kiểm tra nhận định trên? C1: Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng →GV chuẩn kiến thức. tới. Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới. Yêu cầu HS vẽ lại kết luận bằng hình vẽ. C2: Phương án TN: Thay đổi hướng của tia tới, quan sát tia khúc xạ, độ lớn góc tới, góc khúc xạ. 5. Kết luận: Ánh sáng từ không khí sang nước. -Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới. -Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới. H. Đ.3: TÌM HIỂU SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG. KHÍ.(15 phút)..

(85) -Yêu cầu HS đọc dự đoán và nêu ra dự đoán của mình. -GV ghi lại dự đoán của HS lên bảng. -Yêu cầu HS nêu lại TN kiểm tra. -GV chuẩn lại kiến thức của HS về các bước làm TN. -Yêu cầu HS nghiên cứu tài liệu và trình bày các bước làm TN. -Yêu cầu HS trình bày C5. -Nhận xét đường của tia sáng, chỉ ra điểm tới, tia tới, tia khúc xạ, xẽ pháp tuyến tại điểm tới. So sánh độ lớn góc khúc xạ và góc tới. -Ánh sáng đi từ không khí sang môi trường nước và ánh sáng đi từ môi trường nước sang môi trường không khí có đặc điểm gì giống nhau và khác nhau?. C P. N r. Q. B i. N’. 1. Dự đoán. Dự đoán: -Phương án TN kiểm tra. 2. TN kiểm tra. HS bố trí TN: +Nhìn đinh ghim B không nhìn thấy đinh ghim A. +Nhìn đinh ghim C không nhìn thấy đinh ghim A, B. Nối đỉnh A→B→C→đường truyền của tia từ A→B→C→mắt. C6: Đường truyền của tia sáng từ nước sang không khí bị khúc xạ tại mặt phân cách giữa nước và không khí. *-Giống nhau: Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới. -Khác nhau: +Ánh sáng đi từ không khí sang nước: Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới +Ánh sáng đi từ nước sang không khí: Góc khúc xạ lớn hơn góc tới 3.Kết luận: Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì: -Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới. -Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.. A. *H. Đ. 4: CỦNG CỐ- VẬN DỤNG (10 phút). C7: Phân biệt các hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng.. C8: Giải thích hiện tượng nêu ra ở phần mở bài.. Hiện tượng phản xạ ánh sáng. -Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị hắt trở lại môi trường trong suốt cũ. -Góc phản xạ bằng góc tới.. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng. -Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị gãy khúc tại mặt phân cách và tiếp tục đi vào môi trường trong suốt thứ hai. -Góc khúc xạ không bằng góc tới. C8: -Khi chưa đổ nước vào bát, ta không nhìn thấy đầu dưới của chiếc đũa. Trong không khí, ánh sáng chỉ có thể đi theo đường thẳng từ đầu dưới đũa đến mắt. Nhưng những điểm trên chiếc đũa thẳng đã chắn mất đường truyền đó nên tia sáng này không đến được mắt. -Giữ nguyên vị trí đặt mắt và đũa. Đổ nước vào bát tới một vị trí nào đó, ta lại nhìn thấy A.. -Hình vẽ: Không có tia sáng đi theo đường thẳng nối A với mắt. Một tia sáng AI đến mặt nước, bị khúc xạ đi được tới mắt nên ta nhìn thấy A. Hướng dẫn về nhà: -Trả lời câu hỏi:. Mắt. I A.

(86) 1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì? Phân biệt hiện tượng phản xạ và hiện tượng khúc xạ ánh sáng. 2. Phân biệt sự khác nhau giữa ánh sáng đi từ môi trường không khí→ nước và ánh sáng đi từ môi trường nước → không khí. 3. Làm các bài tập 40 SBT. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn: 15/02/2008. Ngày giảng: 25/02/2008.. Tiết 45:. QUAN HỆ GIỮA GÓC TỚI VÀ GÓC KHÚC XẠ. A.MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Mô tả được sự thay đổi của góc khúc xạ khi góc tới tăng hoặc giảm. –Mô tả được TN thể hiện mối quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ. 2. Kĩ năng: -Thực hiện được TN về khúc xạ ánh sáng. Biết đo dạc góc tới và góc khúc xạ để rút ra quy luật. 3. Thái độ: Nghiêm túc, sáng tạo. B. DỤNG CỤ THÍ NGHIỆM. Đối với mỗi nhóm HS: -1 miếng thuỷ tinh trong suốt hình bán nguyệt, mặt phẳng đi qua đường kính được dán giấy kín chỉ để một khe hở tại tâm I của miếng thuỷ tinh. -1 miếng nhựa có chia độ. -3 chiếc đinh ghim. C. PHƯƠNG PHÁP: Phương pháp thực nghiệm-Phương pháp che khuất. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *ỔN ĐỊNH (1 phút). * H. Đ.1: KIỂM TRA VÀ ĐẶT VẤN ĐỀ ( 9 phút). -Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì? Nêu kết luận về -HS:… sự khúc xạ ánh sáng khi truyền từ không khí sang nước và ngược lại. -Khi góc tới tăng, góc khúc xạ có thay đổi không? Trình bày một phương án TN để quan sát hiện tượng đó. *H. Đ.2: NHẬN BIẾT SỰ THAY ĐỔI CỦA GÓC KHÚC XẠ THEO GÓC TỚI.(25 phút) I.Sự thay đổi góc khúc xạ theo góc tới. -Nghiên cứu mục đích TN. 1. Thí nghiệm: -Nêu phương pháp nghiên cứu. -Nêu bố trí TN. -Cắm đinh A sao cho AIN = 600 -Phương pháp che khuất là gì? -Cắm đinh tại I. (Do ánh sáng truyền theo đường thẳng -Cắm đinh tại A’ sao cho mắt chỉ nhìn trong môi trường trong suốt và đồng thấy A’. tính, nên khi các vật đứng thẳng hàng, Giái thích: Ánh sáng từ A→truyền tới I mắt chỉ nhìn thấy vật đầu mà không nhìn bị I chắn rồi truyền tới A’ bị đinh A che thấy vật sau là do ánh sáng của vật sau khuất. bị vật đứng trước che khuất.) -Đo góc: AIN và A’IN’ -Giải thích tại sao mắt chỉ nhìn thấy đinh -Ghi kết quả vào bảng. A’ mà không nhìn thấy đinh I, đinh A (hoặc không có đinh A mặc dù không có.

(87) N ’. A 60 I 0 N A’ *H. Đ.3: VẬN DỤNG ( 10 phút). Chú ý B cách đáy =. 1 h cột nước. 3. -Mắt nhìn thấy ảnh của viên sỏi là do ánh sáng từ sỏi truyền đến mắt. Vậy em hãy vẽ đường truyền tia sáng đó.. II. Vận dụng: C3:. M I. B -Ánh sáng truyền từ A → M có truyền A thẳng không ? Vì sao? +Ánh sáng không truyền thẳng từ A →B -Mắt nhìn thấy A hay B? Vì sao? Xác định điểm tới bằng phương pháp →Mắt đón tia khúc xạ vì vậy chỉ nhìn thấy ảnh của A đó là B. nào? +Xác định điểm tới nối B với M cắt mặt phân cách tại I→ IM là tia khúc xạ. + Nối A với I ta được tia tới →đường truyền ánh sáng là AIM. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn: 15/02/2008 Ngày giảng:28/02/2008. Tiết 46:. THẤU KÍNH HỘI TỤ. A.MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Nhận dạng được thấu kính hội tụ. -Mô tả được sự khúc xạ của các tia sáng đặc biệt ( tia tới đi qua quang tâm, tia đi qua tiêu điểm, tia // với trục chính) qua thấu kính hội tụ. -Vận dụng kiến thức đã học để giải bài toán đơn giản về thấu kính hội tụ và giải thích hiện tượng thường gặp trong thực tế. 2. Kĩ năng: Biết làm TN dựa trên các yêu cầu của kiến thức trong SGK→ tìm ra đặc điểm của thấu kính hội tụ. 3. Thái độ: -Nhanh nhẹn, nghiêm túc. B. DỤNG CỤ: Đối với mỗi nhóm HS: -1 thấu kính hội tụ tiêu cự khoảng 12cm. -1 giá quang học được gắn hộp kính đặt thấu kính và gắn hộp đèn laser..

(88) -1 nguồn điện 12V. Đèn laser đặt mức điện áp 9V. C. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC. Thực nghiệm. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.* ỔN ĐỊNH.( 1 phút) * H. Đ. 1: KIỂM TRA BÀI CŨ-TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.( 7 phút) HS1:-Hãy nêu quan hệ giữa góc tới và -Khi tia sáng truyền từ không khí sang góc khúc xạ. các môi trường trong suốt rắn, lỏng khác -So sánh góc tới và góc khúc xạ khi ánh nhau thì góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới. sáng đi từ môi trường không khí sang -Khi góc tới tăng (giảm) thì góc khúc xạ môi trường nước và ngược lại. Từ đó rút cũng tăng ( giảm). ra nhận xét. -Khi góc tới bằng 00 thì góc khúc xạ bằng 00, tia sáng không bị gãy khúc khi truyền qua hai môi trường. HS2: +Chữa bài tập 40-41.1. -HS: +Bài 40-41.1.Phương án D. +Giải thích vì sao nhìn vật trong nước ta +Khi nhìn vật trong nước ta nhìn thấy thường thấy vật nằm cao hơn vị trí thật. ảnh của nó nằm cao hơn vị trí thật. ĐVĐ: Trong cuốn tiểu thuyết: “Cuộc du lịch của viên thuyền trưởng Hát Tê rát” của Giuyn Vec-nơ, khi đoàn du lịch bị mất bật lửa, cả đoàn lâm vào cảnh thiếu lửa trong những ngày cực lạnh ở -480C. Một thành viên trong đoàn, chỉ với chiếc rìu, con dao nhỏ và đôi bàn tay, đã lấy một tảng băng nước ngọt, đường kính khoảng 30cm, chế tạo được một thấu kính hội tụ trong suốt chẳng khác gì thấu kính pha lê. Dưới ánh nắng mặt trời, ông đưa thấu kính đó ra hứng các tia nắng lên bùi nhùi, chỉ vài phút sau bùi nhùi bốc cháy. Câu chuyện này không hoàn toàn là hoang đường. TN đốt cháy gỗ bằng một thấu kính băng đã tiến hành thành công lần đầu tiên ở Anh vào năm 1763. Thấu kính hội tụ là gì? Chúng ta có thể tự chế tạo thấu kính hội tụ được không?. *H. Đ.2: TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ (12 phút). I.ĐẶC ĐIỂM CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ 1. Thí nghiệm. -GV chỉnh sửa lại nhận thức của -HS đọc tài liệu. HS. -Trình bày các bước tiến hành TN. -Yêu cầu đại diện nhóm nêu kết -HS tiến hành TN. quả. -Kết quả: -GV hỗ trợ giúp HS vẽ lại kết quả C1: Chùm tia khúc xạ qua thấu kính hội tại 1 TN. điểm. I HS đọc thông báo và GV mô tả O thông báo của HS vừa nêu bằng S các kí hiệu. K -GV thông báo cho HS thấy thấu kính vừa làm TN gọi là thấu kính hội tụ, vậy thấu kính hội tụ có đặc điểm gì? -GV chuẩn lại các đặc điểm của thấu kính hội tụ bằng cách quy ước đâu là rìa đâu là giữa. -GV hướng dẫn cách biểu diễn thấu kính hội tụ.. C2: SI là tia tới. IK là tia ló. 2. Hình dạng của thấu kính hội tụ. –HS nhận dạng. -Thấu kính làm bằng vật liệu trong suốt. -Phần rìa mỏng hơn phần giữa. –Quy ước vẽ và kí hiệu.. *H. Đ.3: TÌM HIỂU CÁC KHÁI NIỆM TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐI ỂM, TIÊU C Ự CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ ( 15 phút).

(89) 1.Khái niệm trục chính. -Yêu cầu HS đọc tài liệu, và làm lại TN H42-2 và tìm trục chính. -Phát biểu và ghi lại khái niệm trục chính của thấu kính hội tụ.. -Đọc tài liệu cho biết quang tâm là điểm nào? -Quay đèn sao cho có một tia không vuông góc với và đi qua quang tâm → nhận xét tia ló.. Tia sáng tới vuông góc với mặt thấu kính hội tụ có một tia truyền thẳng không đổi hướng trùng với F một đường thẳng gọi là trục chính Δ. . 2Quang tâm. -Trục chính cắt thấu kính hội tụ tại điểm O, điểm O là quang tâm. -Tia sáng đi qua quang tâm đi thẳng không đổi hướng. -GV chí vào TN thông báo tiêu 3. Tiêu điểm F. điểm. -Tia ló // cắt trục tại F1 F là tiêu điểm. -Mỗi thấu kính hội tụ có hai tiêu điểm đối xứng nhau qua thấu kính. -GV thông báo đặc điểm của tia ló 4. Tiêu cự: đi qua tiêu điểm trên hình vẽ ( nếu Là khoảng cách từ tiêu điểm tới quang tâm thời gian còn ít). OF=OF’=f. . *H. Đ.4: VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ.( 10 phút) O C7 1. Vận dụng: F -GV chuẩn lại kiến thức cho HS ghi vở 3. CủngFcố: ’ phần củng cố. -HS trao đổi nhóm và rút ra kiến thức -Yêu cầu HS đọc mục: “Có thể em chưa thu thập của bài. biết” -Kết luận (SGK) -GV: luậnđọc trên chỉ “ đúng với thấu -Yêu+Kết cầu HS mục: Có thểchưa kính biếtmỏng. +Thấu kính mỏng thì giao điểm của trục chính với hai mặt thấu kính coi như trùng nhau gọi là quang tâm. 3.Hướng dẫn về nhà: +Làm bài tập. +Học thuộc phần kết luận. +Làm bài tập 42.1 đến 42.3 SBT. E. RÚT KINH NGHIỆM. ………………………………………………………………………………………………………………. F. F ’. ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………….

(90) Ngày soạn : 22/02/2008. Ngày giảng:03//03/2008. Tiết 47:. ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ. A. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -Nêu được trường hợp nào TKHT cho ảnh thật và cho ảnh ảo của một vật và chỉ ra được đặc điểm của các ảnh này. -Dùng các tia sáng đặc biệt dựng được ảnh thật và ảnh ảo của một vật qua TKHT. 2.Kĩ năng: -Rèn kĩ năng nghiên cứu hiện tượng tạo ảnh của TK hội tụ bằng thực nghiệm. -Rèn kĩ năng tổng hợp thông tin thu thập được để khái quát hoá hiện tượng. 3. Thái độ: Phát huy được sự say mê khoa học. B. DỤNG CỤ THÍ NGHIỆM: Đối với mỗi nhóm HS: -1 thấu kính hội tụ tiêu cự khoảng 12 cm. -1 giá quang học. -1 nguồn sáng. –Khe sáng hình chữ F. -1 màn hứng ảnh. C. PHƯƠNG PHÁP: -Thực nghiệm. -Cách quan sát ảnh thật của một vật qua thấu kính hội tụ. +Cách 1: Quan sát trên màn hứng nhờ hiện tượng tán xạ trên màn hứng. +Cách 2: Quan sát bằng cách đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló và ở phía sau vị trí của ảnh thật. -Cách vẽ ảnh của một vật tạo bởi thấu kính: +Một điểm nằm trên trục chính thì ảnh nằm trên trục chính. + Điểm nằm ngoài trục chính thì vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *ỔN ĐỊNH ( 1 phút) *H. Đ. 1: KIỂM TRA BÀI CŨ-ĐẶT VẤN ĐỀ.(4 phút) 1. Kiểm tra bài cũ: -Hãy nêu đặc điểm các tia sáng qua TKHT. -Hãy nêu cách nhận biết TKHT. GV kiểm tra kiến thức của HS bằng TN ảo. 2.Đặt vấn đề: Như SGK. *H. Đ.2: TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI TKHT (15 phút). 1. Thí nghiệm:. -Nghiên cứu bố trí TN hình 43.2 sau đó bố trí như hình vẽ. -Kiểm tra và thông báo cho HS biết tiêu cự của TK f = 12cm. -Yêu cầu HS làm C1, C2. C3 rồi ghi kết quả vào bảng.. -HS: Hoạt động theo nhóm. Kết quả: a. Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự. C1: Đặt vật ở xa thấu kính và màn ở sát thấu kính. Từ từ dịch chuyển màn ra xa thấu kính cho đến khi xuất hiện ảnh rõ nét của vật ở trên màn, đó là ảnh thật. -GV gợi ý HS dịch chuyển màn hứng Ảnh thật ngược chiều với vật. ảnh. C2: Dịch vật vào gần thấu kính hơn vẫn thu được ảnh của vật ở trên màn. Đó là -Yêu cầu HS báo cáo kết quả của nhóm ảnh thật, ngược chiều với vật. mình → nhận xét kết quả của bạn. b. Đặt vật trong khoảng tiêu cự. C3: Đặt vật trong khoảng tiêu cự, màn ở -GVkiểm tra lại nhận xét bằng TN theo sát thấu kính. từ từ dịch chuyển màn ra đúng các bước HS thực hiện. xa thấu kính, không hứng được ảnh ở trên màn. Đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló, ta quan sát thấy ảnh cùng.

(91) chiều, lớn hơn vật. Đó là ảnh ảo và không hứng được trên màn.. 2.Hãy ghi các nhận xét trên vào bảng 1: K/quả q/ s. Đặc điểm của ảnh. Cùng chiều Vật ở rất xa Lần TN hay ngược Lớn hơn hay thấu kính (d) Thật hay ảo? chiều so với nhỏ hơn vật? vật? Vật ở rất xa Ngược chiều 1 Ảnh thật Nhỏ hơn vật thấu kính với vật Ngược chiều 2 D > 2f Ảnh thật Nhỏ hơn vật với v ật Ngược chiều 3 F < d < 2f Ảnh thật Lớn hơn vật với vật Cùng chiều với 4 D<f Ảnh ảo Lớn hơn vật vật 5 D = 2f Ảnh thật Bằng vật -Một điểm sáng nằm ngay trên trục chính, ở rất xa thấu kính, cho ảnh tại tiêu điểm của thấu kính. Chùm tia phát ra từ điểm sáng này chiêú tới mặt thấu kính được coi là chùm song song với trục chính của thấu kính. Vật đặt vuông góc với trục chính của thấu kính cho ảnh cũng vuông góc với trục chính. *H. Đ.3: DỰNG ẢNH CỦA VẬT TẠO BỞI TKHT (15 ph út). III. CÁCH DỰNG ẢNH.. 1.Dựng ảnh của điểm sáng tạo bởi GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK rồi trả TKHT ( HS hoạt động cá nhân) lời câu hỏi ảnh được tạo bởi TKHT như S là một điểm sáng trước TKHT thế nào? Chùm sáng phát ra từ S qua TKHT khúc xạ →chùm tia ló hội tụ tại S’→ S’ là ảnh của S. Chỉ cần vẽ đường truyền của hai trong S F’ ba tia sáng đặc biệt. GV yêu cầu HS lên bảng vẽ. ∆ -GV quan sát HS vẽ và uốn nắn. F O -Yêu cầu HS nhận xét hình vẽ của bạn. S’ GV kiểm tra lại bằng TN ảo.. -Yêu cầu HS dựng ảnh d > 2f. -Yêu cầu HS dựng ảnh d < f. -Yêu cầu nhận xét cách dựng của bạn. -GV chấn chỉnh và thống nhất. - Ảnh thật hay ảo? Tính chất ảnh? GV kiểm tra sự nhân thức của HS bằng TN→ mô phỏng. HS chỉ dựng ảnh của vật ┴ Δ → chỉ cần dựng ảnh B’của B.. -HS nhận xét. -Thống nhất cách dựng: Ảnh là giao điểm của các tia ló. 2. Dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi TKHT. -HS dựng ảnh vào vở..

(92) GV khắc sâu lại cách dựng ảnh bằng hình ảnh mô phỏng.. B A. F’ F O. A ’ B ’. HS nhận xét: -HS chấn chỉnh lại cách dựng ảnh, nếu như cách dựng chưa chuẩn.. *H. Đ.4: CỦNG CỐ VÀ VẬN DỤNG (10 phút). 1 Củng cố: -Hãy nêu đặc điểm của ảnh của một vật D > f: Ảnh thật, ngược chiểu với vật. tạo bởi thấu kính hội tụ? D < f: Ảnh ảo, cùng chiều với vật, lớn hơn vật. -Hãy nêu cách dựng ảnh? Vẽ hai tia đặc biệt→dựng hai tia tương ứng→giao điểm của hai tia ló là ảnh của điểm sáng. 2.Vận dụng: C6: Cho AB = h = 1 cm; f = 12cm -Yêu cầu HS làm C6. +d = 36 cm→h’= ?; d’ = ? +Bài cho biết điều gì? Phải tìm yếu tố +d = 8cm→h ’= ?; d’ = ? nào? Hình 1: B. I F’A’ O. A. B’. Hình 2: B’. I. B A. ’. F. A. O. C7.Trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở bài.. Lời giải: +d=36 cm. Xét hai cặp tam giác đồng dạng: Tam giác ABF đồng dạng với tam giác OHF. Tam giác A’B’F’ đồng dạng với tam giác OIF’. Viết các hệ thức đồng dạng, từ đó tính được h’ = 0,5cm; OA’= 18 cm + d= 8 cm: Xét hai cặp tam giác đồng dạng: Tam giác OB’F’ đồng dạng với tam giác BB’I. Tam giác OAB đồng dạng với tam giác OA’B’. Viết các hệ thức đồng dạng, từ đó tính được h’=3 cm; OA’= 24cm. Sự khác nhau giữa ảnh thật và ảnh ảo ở thấu kính hội tụ: Ảnh thật luôn ngược chiều với vật. Ảnh ảo luôn cùng chiều với vật. C7: Từ từ dịch chuyển thấu kính hội tụ ra xa trang sách, ảnh của dòng chữ quan sát qua thấu kính cùng chiều và to hơn dòng chữ khi quan sát trực tiếp. Đó là ảnh ảo của dòng chữ tạo bởi thấu kính hội tụ khi dòng chữ nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính..

(93) Tới một vị trí nào đó, ta lại nhìn thấy ảnh của dòng chữ ngược chiều với vật. Đó là ảnh thật của dòng chữ tạo bởi thấu kính hội tụ, khi dòng chữ nằm ngoài khoảng tiêu cự của thấu kính, và ảnh thật đó nằm ở trước mắt. Hướng dẫn về nhà: Học thuộc phần ghi nhớ cuối bài. Làm bài tập 43.4 đến 43.6SBT. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn: 22/02/2008. Ngày giảng: 06/03/2008.. Tiết 48:. THẤU KÍNH PHÂN KÌ. A.MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -Nhận dạng được thấu kính phân kì. -Vẽ được đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì. -Vận dụng được kiến thức đã học để giải thích một vài hiện tượng đã học trong thực tiễn. 2.Kĩ năng: -Biết tiến hành TN dựa vào các yêu cầu của kiến thức trong SGK. Từ đó rút ra được đặc điểm của thấu kính phân kì. -Rèn được kĩ năng vẽ hình. 3. Thái độ: Nghiêm túc, cộng tác với bạn để thực hiện được thí nghiệm. B. ĐỒ DÙNG: Đối với mỗi nhóm HS: -1 thấu kính phân kì tiêu cự khoảng 12 cm. -1 giá quang học được gắn hộp kính đặt thấu kính và gắn hộp đèn laser. -1 nguồn điện 12V-Đèn laser dùng ở mức 9V. C. PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *H. Đ.1: KIỂM TRA BÀI CŨ-ĐẶT VẤN ĐỀ (15 phút). 1.Kiểm tra bài cũ: I -Đối với thấu kính -HS1:+Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều hội tụ thì khi nào ta với vật. Khi đặt vật rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thu được ảnh thật, thấu kính một khoảng bằng tiêu cự. khi nào ta thu được +Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng ảnh ảo của vật? chiều với vật. Nêu cách dựng +Muốn dựng ảnh A/B/ của AB qua thấu kính ( AB vuông góc ảnh của một vật với trục chính của thấu kính , A nằm trên trục chính ), chỉ cần sáng trước thấu dựng ảnh B/của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng kính hội tụ? Chữa đặc biệt, sau đó từ B/ hạ vuông góc xuống trục chính ta có ảnh bài tập 42-43.1. A/ của A. Bài 42-43.1: S/ là ảnh ảo: S/ ∆. S F. F/.

(94) I. S. S. F’ F. O S’. I F. F’ K. S’. 2.Đặt vấn đề: Thấu kính phân kì có đặc điểm gì khác với thấu kính hội tụ. *H. Đ.2: TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM THẤU KÍNH PHÂN KÌ (10 phút). *H. -Yêu cầu HS 1.Quan sát và tìm cách nhận biết. Đ.3 trả lời C1. C1: Có thể nhận biết TKHT bằng một trong ba cách sau: (10 Thông báo về +Dùng tay nhận biết độ dày phần rìa so với độ dày phần giữa của TKPK. thấu kính. nếu thấu kính có phần rìa mỏng hơn thì đó là TKHT. -Yêu cầu một +Đưa thấu kính lại gần dòng chữ trên trang sách. Nếu nhìn qua thấu vài HS nêu kính thấy hình ảnh dòng chữ to hơn so với dòng chữ đó khi nhìn nhận xét về trực tiếp thì đó là TKHT. hình dạng của +Dùng thấu kính hứng ánh sáng mặt trời hoặc ánh sáng ngọn đèn TKPK và so đặt ở xa lên màn hứng. Nếu chùm sáng đó hội tụ trên màn thì đó là sánh với TKHT. TKHT. C2: TKPK có độ dày phần rìa lớn hơn phần giữa. -Hướng dẫn 2.Thí nghiệm: Hình 44.1. HS tiến hành -Chiếu một chùm sáng tới song song theo phương vuông góc với TN như hình mặt của một TKPK-Chùm tia ló là chùm phân kì. 44.1 SGK để -Kí hiệu TKPK: trả lời C3. -Thông báo hình dạng mặt cắt và kí hiệu TKPK. phút): TÌM HIỂU TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIÊU ĐIỂM, TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH PHÂN KÌ. -Quan sát TN trên và cho biết trong ba tia tới TKPK, tia nào đi qua thấu kính 1. Trục chính: ∆ không bị đổi hướng? 2. Quang tâm: O -Yêu cầu HS đọc SGK phần thông báo 3. Tiêu điểm: F, F/. về trục chính và trả lời câu hỏi: Trục 4. Tiêu cự: OF = OF/ = f chính của thấu kính có đặc điểm gì? -Yêu cầu HS đọc phần thông báo khái niệm quang tâm và trả lời câu hỏi: Quang tâm của một thấu kính có đặc điểm gì? -Yêu cầu HS tự đọc phần thông báo khái I niệm tiêu điểm và trả lời câu hỏi sau: Tiêu điểm của thấu kính phân kì được O F F’ xác định như thế nào? Nó có đặc điểm gì K khác với tiêu điểm của TKHT? -Tự đọc phần thông báo khái niệm tiêu cự và trả lời câu hỏi: Tiêu cự của thấu kính là gì?. *H. Đ.4: VẬN DỤNG-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ ( 10 phút).

(95) -Yêu cầu HS lên bảng vẽ C7. S. S’ F. F’. -Trong tay em có một kính cận thị. Làm thế nào để biết đó là thấu kính hội tụ hay phân kì? -Thấu kính phân kì có những đặc điểm gì khác so với thấu kính hội tụ?. C8: Kính cận là TKPK Có thể nhận biết bằng một trong hai cách sau: -Phần rìa của thấu kính này dày hơn phần giữa. - Đặt thấu kính này gần dòng chữ. Nhìn qua kính thấy ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp dòng chữ đó. C9: Thấu kính phân kì có những đặc điểm trái ngược với TKHT: -Phần rìa của TKPK dày hơn phần gi ữa. -Chùm sáng tới // với trục chính của TKPK, cho chùm tia ló phân kì. -Khi để TKPK vào gần dòng chữ trên trang sách, nhìn qua thấu kính ta thấy hình ảnh dòng chữ bé đi so với khi nhìn trực tiếp Hướng dẫn về nhà: Học phần ghi nhớ-Làm các bài tập 44-45. E.RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn: 29/02/2008 Ngày giảng: 10/03/2008.. Tiết 49:. ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ. A. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Nêu được ảnh của một vật sáng tạo bởi TKPK -Mô tả được những đặc điểm của ảnh ảo của một vật tạo bởi TKPK. Phân biệt được ảnh ảo do được tạo bởi TKPK và TKHT. -Dùng 2 tia sáng đặc biệt dựng được ảnh của một vật tạo bởi TKPK. 2. Kĩ năng: -Sử dụng thiết bị TN để nghiên cứu ảnh của vật tạo bởi TKPK. -Kĩ năng dựng ảnh của TKPK. 3. Thái độ: Nghiêm túc, hợp tác. B. ĐỒ DÙNG. Đối với mỗi nhóm HS: -1 thấu kính phân kì tiêu cự khoảng 12cm. -1 giá quang học. -1 cây nến cao khoảng 5cm. -1 màn hứng ảnh. -1 bật lửa. C. PHƯƠNG PHÁP: Trực quan. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *H. Đ.1: KIỂM TRA, ĐẶT VẤN ĐỀ (5 phút).

(96) 1. Kiểm tra: -HS1: Hãy nêu tính chất các đặc điểm tia -HS:… sáng qua TKPK mà em đã học. Biểu diễn trên hình vẽ các tia sáng đó. -HS2: Chữa bài tập 44-45.3 -Bài 44-45.3. a. Thấu kính đã cho là TKPK. b.Bằng cách vẽ: -Xác định ảnh S/: Kéo dài tia ló số 2, cắt đường kéo dài của tia ló 1 tại đâu thì dó là S/. Xác định điểm S: Vì tia ló 1 kéo dài đi qua tiêu điểm F nên tia tới của nó phải là tia đi song song với trục chính của thấu kính. Tia này cắt tia đi qua quang tâm ở đâu thì đó là điểm sáng S.. 2. Đặt vấn đề: Yêu cầu HS đặt một vật sau TKPK, nhìn qua TKPK, nhận xét ảnh quan sát được.. S. I S’. F. O. F’. *H. Đ.2: (10 phút) TÌM HIỂU… I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI TKPK -Yêu cầu bố trí Tn như hình vẽ. -Gọi 1, 2 HS lên bảng trình bày TN và trả lời C1. -Gọi 1, 2 HS trả lời C2. -Ảnh thật hay ảnh ảo?. *H. Đ.3: (15 phút) I. CÁCH DỰNG ẢNH. Tính chất 1: (Hoạt động nhóm). C1: Đặt màn hứng ở gần, ở xa đèn không hứng được ảnh. C2: -Nhìn qua thấu kính thấy ảnh nhỏ hơn vật, cùng chiều với vật. -Ảnh ảo..

(97) C3: (Hoạt động cá nhân). -Yêu cầu 2 HS trả lời C3-Yêu cầu HS Dựng hai tia tới đặc biệt- Giao điểm của phải tóm tắt được đề bài. 2 tia ló tương ứng là ảnh của điểm sáng. C4: f=12cm. OA=24cm a.Dựng ảnh. b.Chứng minh d/ < f. -Gọi HS lên trình bày cách vẽ a. -Dịch AB ra xa hoặc lại gần thì hướng tia BI có thay đổi không? →hướng của tia ló IK như thế nào? -Ảnh B/ là giao điểm của tia nào? → B/ nằm trong khoảng nào?. B B’ A. F A’ O. I F’. a. HS trình bày cách dựng. b.Tia tới BI có hướng không đổi →hướng tia ló IK không đổi. -Giao điểm BO và FK luôn nằm trong khoảng FO *H. Đ.4: SO SÁNH ĐỘ LỚN CỦA ẢNH TẠO BỞI TKPK VÀ TKHT (10 phút). III. ĐỘ LỚN CỦA ẢNH TẠO BỞI CÁC THẤU KÍNH. *H. -Yêu cầu HS hoạt động theo nhóm: F = 12cm. Đ.5: +1 HS vẽ ảnh của TKHT. d = 8cm. VẬN +1 HS vẽ ảnh của TKPK. . -HS lên bảng vẽ theo tỉ lệ thống nhất để dễ so sánh. Nhận xét: Ảnh ảo của TKHT bao giờ cũng lớn hơn vật. Ảnh ảo của TKPK bao giờ cũng < vật. -Yêu cầu các nhóm nhận xét kết quả của nhóm mình..

(98) DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ (5 phút). B’ I F’ A’ F O. B. I. B’ F A. A’. O. -Gọi HS trả lời câu hỏi C6.. IV.VẬN DỤNG: C6: Ảnh ảo của TKHT và TKPK: -Giống nhau: Cùng chiều với vật. -Khác nhau: Ảnh ảo của TKHT lớn hơn vật, ảnh ảo của TKPK nhỏ hơn vật và nằm trong khoảng tiêu cự. -Nêu cách phân biệt nhanh -Cách phân biệt nhanh chóng: chóng. +Sờ tay thấy giữa dầy hơn rìa →TKHT; thấy rìa dầy hơn giữa→TKPK. / Vật đặt càng xa TKPK →d thay +Đưa vật gần thấu kính →ảnh cùng chiều nhỏ hơn đổi như thế nào? vật→TKPK, ảnh cùng chiều lớn hơn vật→TKHT. Vẽ nhanh trường hợp trên của Củng cố: C5→d=20cm. Vật đặt càng xa thấu kính →d/ càng lớn. -d/ > f ? d/max =f. -GV chuẩn lại kiến thức → Yêu cầu HS ghi lại phần ghi nhớ. Hướng dẫn về nhà: HS học phần ghi nhớ. -Làm bài tập C7 SGK. -Làm bài tập SBT. -Chuẩn bị bài thực hành: Bản báo cáo thực hành. 1.Trả lời câu hỏi: a, b, c, d làm trước ở nhà. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn: 07/3/2008 Ngày giảng:13/3/2008.. Tiết 50:. THỰC HÀNH VÀ KIỂM TRA THỰC HÀNH: ĐO TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ. A. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức:-Trình bày được phương pháp đo tiêu cự của TKHT. -Đo được tiêu cự của TKHT theo phương pháp nêu trên..

(99) B. ĐỒ DÙNG: Đối với mỗi nhóm HS: -1 thấu kính hội tụ tiêu cự cần đo ( f vào khoảng 12cm). -1 vật sáng có dạng hình chữ L hoặc chữ F, khoét trên một màn chắn sáng. -1 màn ảnh nhỏ. -1 giá quang học thẳng, trên có các giá đỡ vật, thấu kính và màn ảnh, dài khoảng 0,6m. -1 thước thẳng chia độ đến mm ( trên giá đã kẻ sẵn thước). C.PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, thực nghiệm-Thực hành. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.. *H. Đ.1: KIỂM TRA SỰ CHUẨN BỊ CỦA HỌC SINH (15 phút). -Kiểm tra báo cáo thực hành của học sinh: Mỗi nhóm kiểm tra một bản → GV sửa, những chỗ HS còn thiếu sót. -Gọi đại diện 2 nhóm trình bày các bước tiến hành TN → GV chuẩn bị và ghi tóm tắt các bước tiến hành TN để HS yếu có thể hiểu được.. -HS trả lời câu c. d = 2f → ảnh thât, ngược chiều với vật. h/ = h; d/ = d = 2f d) d + d/ = 4f d+ d❑ 4. f= -HS:…. *H. Đ.2: TIẾN HÀNH THỰC HÀNH (20 phút). -Yêu cầu HS làm theo các bước TN. -GV theo dõi quá trình thực hiện TN của HS → giúp các nhóm HS yếu.. Bước1: Đo chiều cao của vât h = … Bước 2: Dịch chuyển màn và vật ra xa thấu kính khoảng cách bằng nhau → dừng khi thu được ảnh rõ nét. Bước 3: Kiểm tra: d = d/; h = h/. : f = d+ d❑ L = Bước 4 4 4 -HS tiến hành TH theo nhóm→ghi kết quả vào bảng. ❑. f=. f 1 +f 2+ f 3 + f 4 (mm) . 4. *H. Đ.3: CỦNG CỐ (10 phút) -GV nhận xét đánh giá giờ thực hành: +Về kỉ luật khi tiến hành TN. +Kĩ năng TH của các nhóm. + Đánh giá chung và thu báo cáo. -Ngoài phương pháp này các em có thể chỉ ra phương pháp khác để xác định tiêu cự. -GV có thể gợi ý: Dựa vào cách dựng ảnh của vật qua TKHT c/minh như bài tập. Đo được đại lượng nào→ c/thức tính f. -GV thu báo cáo TH của HS-So sánh với mẫu báo báo của GV. MẪU BÁO CÁO THỰC HÀNH: 1. Trả lời câu hỏi: a. Dựng ảnh của một vật đặt cách thấu kính hội tụ một khoảng bằng 2f. Dùng hai trong ba tia sáng đặc biệt tới thấu kính để dựng ảnh: B +Tia tới từ B song song với trục chính / I thì tia ló đi qua tiêu điểm F . F’ +Tia tới từ B đi qua quang tâm O thì tia ló O tiếp tục truyền thẳng không đổi hướng. A F / Giao của hai tia sáng này chính là ảnh B của B. Hạ đường vuông góc với trục chính chân đường vuông góc là b, c)Ta có BI = AO =2f = 2.OF/, nên OF/ là đường trung bình của ∆B/BI. A’. B’A’..

(100) Từ đó suy ra OB = OB/ và ∆ABO = ∆A/B/O. Kết quả, ta có A/B/=AB và OA/=OA=2f hay d = d/ = 2f. d+ d❑ 4. d.Công thức tính tiêu cự của thấu kính: f = e. Tóm tắt cách tiến hành đo tiêu cự của thấu kính hội tụ : - Đặt thấu kính ở giữa giá quang học, rồi đặt vật và màn ảnh sát gần và cách đều thấu kính. -Dịch vật và màn ra xa dần thấu kính những khoảng bằng nhau cho tới khi thu được ảnh của vật rõ nét trên màn và ảnh có kích thước bằng vật. L d +d ❑ = 4 - Đo khoảng cách từ vật tới màn và tính tiêu cự f = 4. 2. Kết quả đo: Bảng 1:. Kết quả Khoảng cách Chiều cao của Chiều cao của Tiêu cự của đo từ vật đến màn vật (mm) ảnh (mm) thấu kính (mm) L ần đo ảnh (mm) 1 2 3 4 Giá trị trung bình của tiêu cự thấu kính đo được là: f = f 1 +f 2+ f 3 + f 4 (mm) 4. 120(mm). Hướng dẫn về nhà: Đọc trước bài “Sự tạo ảnh trên phim trong máy ảnh” E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn: 7/3/2008 Ngày giảng:17/3/2008. Tiết 51:. SỰ TẠO ẢNH TRÊN PHIM TRONG MÁY ẢNH. A.MỤC TIÊU: 1 Kiến thức: -Nêu và chỉ ra được hai bộ phận chính của máy ảnh là vật kính và buồng tối. -Nêu và giải thích được đặc điểm của ảnh hiện trên phim của máy ảnh.-Dựng được ảnh của vật được tạo ra trong máy ảnh. 2. Kĩ năng: Biết tìm hiểu kĩ thuật đã được ứng dụng trong kĩ thuật, cuộc sống. 3.Thái độ: Say mê, hứng thú khi hiểu được tác dụng của ứng dụng. B. ĐỒ DÙNG: -Mô hình máy ảnh. -Một máy ảnh bình thường. C. PHƯƠNG PHÁP: Trực quan , đàm thoại. -Tìm hiểu cấu tạo chính của máy ảnh-Vận dụng kiến thức đã có để giải thích nguyên tắc hoạt động của thiết bị. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *H. Đ.1: KIỂM TRA BÀI CŨ- TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP (5 phút). 1.Kiểm tra: Vật đặt ở vị trí nào thì TKHT tạo được ảnh hứng trên màn độ lớn của vật không đổi, độ lớn của ảnh phụ thuộc vào yếu tố nào? 2. Tạo tình huống học tập: Như SGK. *H. Đ.2: TÌM HIỂU CẤU TẠO CỦA MÁY ẢNH ( 10 phút)..

(101) I.CẤU TẠO CỦA MÁY ẢNH. -Yêu cầu HS đọc tài liệu và trả lời câu hỏi: +Bộ phận quan trọng của máy ảnh là gì? +Vật kính là thấu kính gì? Vì sao? +Tại sao phải có buồng tối?. I.Cấu tạo máy ảnh. +Vật kính là TKHT để tạo ra ảnh thật hứng trên màn ảnh. +Buồng tối để không cho ánh sáng ngoài lọt vào, chỉ có ánh sáng của vật sáng truyền vào tác dụng lên phim. →Hai bộ phận quan trọng của máy ảnh -Yêu cầu HS tìm hiểu các bộ phận trên là vật kính và buồng tối. mô hình. -Vị trí của ảnh phải nằm ở bộ phận nào? Ảnh hiện lên trên phim. *H. Đ.3: TÌM HIỂU ẢNH CỦA MỘT VẬT TRÊN PHIM ( 20 phút).. II. ẢNH CỦA MỘT VẬT TRÊN PHIM.. P. B I. A’ A. -Yêu cầu HS trả lời C1. Chú ý ở máy ảnh bình thường thì ảnh nhỏ hơn vật, còn ở máy ảnh điện tử chụp những vật nhỏ như côn trùng, phân tử…thì ảnh to hơn vật. -Yêu cầu HS vẽ ảnh ( chú ý phim PQ có trước).-Yêu cầu HS tự chứng minh. -Yêu cầu tự rút ra kết luận ảnh của vật đặt trước máy ảnh là gì?. B’ Q. C1: Ảnh trên phim là ảnh thật, ngược chiều với vật, nhỏ hơn vật. C2: Hiện tượng thu được ảnh thật (ảnh trên phim) của vật thật chứng tỏ vật kính của máy ảnh là thấu kính hội tụ. C4: d = 2m = 200cm; d/ = 5cm. Tam giác vuông ABO đồng dạng với tam giác vuông A/B/O ❑. -Yêu cầu tự rút ra kết luận ảnh của vật đặt trước máy ảnh có đặc điểm gì?. O. ❑. ❑. ❑. ❑. A B A O h d 5 1 = → = = = AB AO h d 200 40 h ❑ h = 40. 3. Kết luận: Ảnh trên phim là ảnh thật, ngược chiều và nhỏ hơn vật.. *H.Đ.4: VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ (10 phút).. -Hãy tìm hiểu một máy ảnh để nhận ra -HS:… vật kính, buồng tối và chỗ đặt phim. C6: h=1,6m; d=3m; d/=6m. -Gọi 1 HS trung bình lên bảng, các HS h/=? làm vào vở. Giải: Áp dụng kết quả của C4 ta có ảnh / / B của người ấy trên phim có chiều cao A -GV giới thiệu “Có thể em chưa biết”. A❑ O 6 -Yêu cầu HS nhắc lại kiến thức đã học. =160 . =3,2 cm . là: A/B/=AB. AO. 200. -Ghi nhớ vào vở. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………….

(102) Ngày soạn: 15/3/2008. Ngày giảng:20/3/2008 Tiết 52: ÔN TẬP. A. MỤC TIÊU: Ôn tập và hệ thống hoá những kiến thức về hiện tượng khúc xạ ánh sáng, quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ, TKHT, TKPK, ảnh của một vật tạo bởi TKHT, TKPK, sự tạo ảnh trên phim trong máy ảnh. -Luyện tập giải bài tập quang học. B.CHUẨN BỊ: -HS: Ôn tập các kiến thức đã học. C.PHƯƠNG PHÁP: Đàm thoại. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.. *H.Đ.1: ÔN TẬP LÍ THUYẾT (15 phút). -Hiện tượng khúc -Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này xạ ánh sáng là sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách gì? giữa hai môi trường , được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng. -Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước, góc khúc xạ -Nêu mối quan nhỏ hơn góc tới. Khi tia sáng truyền được từ nước sang không hệ giữa góc tới và khí, góc khúc xạ lớn hơn góc tới. góc khúc xạ? Thấu kính hội tụ Thấu kính phân kì -So sánh đặc -Phần rìa mỏng hơn phần -Phần rìa dày hơn phần giữa. điểm khác biệt giữa. -Chùm sáng tới // với trục của TKHT và -Chùm sáng tới // với trục chính của TKPK, cho chùm tia TKPK? chính của TKHT, cho chùm tia ló phân kì. ló hội tụ. -Khi để TKPK vào gần dòng -Khi để TKHT vào gần dòng chữ trên trang sách, nhìn qua chữ trên trang sách, nhìn qua TKPK thấy ảnh dòng chữ bé TKHT thấy ảnh dòng chữ to đi so với khi nhìn trực tiếp. hơn so với khi nhìn trực tiếp. -Ảnh của một vật tạo bởi TKHT: -So sánh đặc +Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với điểm của ảnh của vật. Khi đặt vật rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu một vật tạo bởi kính một khoảng bằng tiêu cự. TKHT, TKPK? +Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật. -Ảnh của một vật tạo bởi TKPK: +Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước TKPK luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính. +Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự. -Nêu sự tạo ảnh -Sự tạo ảnh trên phim trong máy ảnh: Ảnh trên phim là ảnh thật, trên phim trong nhỏ hơn vật và ngược chiều với vật. máy ảnh? *H. Đ.2: LUYỆN TẬP GIẢI BÀI TẬP QUANG HỌC (28 phút). DẠNG 1: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI TKHT.. Cho vật sáng AB đặt vuông góc với a.OF’//BI ta có OB’F’ đồng dạng với ¿ trục chính của TKHT có tiêu cự bằng ' ' O F O B F ' B' 12 2 ’ 12cm. Điểm A nằm trên trục chính, ¿ = = = = (1 ) ∆ BB I→ ' ' BI BB I B 30 5 AB = h = 1cm. Hãy dựng ảnh A ’B’ của ¿ AB. ∆ABO đồng dạng với ∆A’B’ (g.g)→ Tính khoảng cách từ ảnh đến thấu.

(103) kính và chiều cao của ảnh trong hai OB O A' A ' B' = = (2) ∙ trường hợp: OB OA AB ' ' + Vật AB đặt cách thấu kính một khoảng OB 2 OB 2 = = = (3) d = 30cm. Từ (1)→ B B ' − OB 5 − 2 OB 3 (3) vào (2) +Vật AB đặt cách thấu kính một khoảng Thay ' ' ' d=9cm OA A B 2 B. I F. = → 1 3 30 .2 O A ' =d ' = =20(cm) 3 2 A ' B' =h' = (cm) 3 30. F’ A’ A. O B’. có. =. b) BI//OF’ ta có ∆B’BI đồng dạng với ∆B’OF’. B’. B FA. A’. B' B B' I BI 9 3 = ' '= = = (1) ' ' → B O B F O F 12 4. I. ∆B’A’O đồng dạng với ∆BAO do AB//A’B’ F’. B' A ' B ' O A ' O = = (2) → BA BO AO B' O 4 B' O = =4= (3) Từ (1)→ B' O− B' B 4 −3 BO. Thay. (3) '. '. '. vào. (2). có. '. AO B A BO = = =4 AO BA BO → A ' O=d' =4 . 9=36(cm); A ' B' =4 . 1=4 (cm). DẠNG 2: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI TKPK.. Cho vật sáng AB đặt vuông góc với Xét 2 cặp tam giác đồng dạng: trục chính của TKPK có tiêu cự bằng 12cm, điểm A nằm trên trục chính và cách +∆B’FO đồng dạng với ∆B’IB (g.g) thấu kính một khoảng bằng 9cm, Có: AB=h=1cm. B ' F FO B' O 12 = = ' = → ’ ’ ' Hãy dựng ảnh A B của AB. B I IB BB 9 ' Tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính và BO 12 12 4 B' O = = = = (1) chiều cao của ảnh. B' B+ B' O 12+ 9 21 7 BO B B’ F. A. A’. I O. +∆OA’B’ đồng dạng với ∆OAB (do AB//AB) có:. O A' O B' A ' B ' = = (2) . T OA OB AB. ừ (1) và (2) có:. *H.Đ.3: HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ (2 phút): Ôn tập chuẩn bị cho giờ sau kiểm tra 1 tiết.. 4 1 4 OA 9. cm 5 cm; h  cm 7 7 7.

(104) *RÚT KINH NGHIỆM: Bài này giảng bằng giáo án điện tử. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .............................................. Ngày soạn: 22/3/2008. Ngày giảng:24/3/2008. Tiết 53: KIỂM TRA A. MỤC TIÊU: -Kiểm tra kiến thức HS đã học trong chương III. -Giải bài tập quang học. B.CHUẨN BỊ. -Thầy:Đề kiểm tra vừa sức với HS -Trò: Ôn tập tốt kiến thức đã học. C. PHƯƠNG PHÁP: Ra đề trắc nghiệm kết hợp với tự luận. D. ĐỀ BÀI:. I. HÃY GHÉP MỖI PHẦN 1, 2, 3, 4, 5, 6 VỚI MỘT PHẦN a, b, c, d, e, f ĐỂ ĐƯỢC M ỘT CÂU CÓ NỘI DUNG ĐÚNG( 3 điểm). 1.Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là hiện a. góc khúc xạ lớn hơn góc tới. tượng tia tới khi gặp mặt phân cách giữa b. bị hắt trở lại môi trường trong suốt cũ. hai môi trường trong suốt khác nhau Độ lớn góc phản xạ bằng góc tới. thì… c. góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới. 2.Khi tia sáng truyền từ không khí vào d. góc khúc xạ cũng bằng O, tia sáng nước thì … không bị gãy khúc khi truyền qua hai môi 3. Khi tia sáng truyền từ nước vào không trường. khí thì… e. bị gãy khúc ngay tại mặt phân cách và 4. Hiện tượng phản xạ ánh sáng là hiện tiếp tục đi vào môi trường trong suốt thứ tượng tia tới khi gặp mặt phân cách giữa hai. Độ lớn góc khúc xạ không bằng góc hai môi trường thì… tới. 5. Hiện tượng phản xạ toàn phần xảy ra f. ánh sáng chiếu từ nước vào không khí khi… và góc tới lớn hơn 48030/. 6. Khi góc tới bằng O thì… II. KHOANH TRÒN CHỮ CÁI TRƯỚC CÂU TRẢ LỜI ĐÚNG (4 điểm). 7. Chùm sáng đi qua thấu kính hội tụ tuân theo định luật nào sau đây: a. Định luật tán xạ ánh sáng. c. Định luật phản xạ ánh sáng. b. Định luật khúc xạ ánh sáng. d. Định luật truyền thẳng ánh sáng. 8. Trước một thấu kính hội tụ, ta đặt một vật AB sao cho AB nằm ngoài tiêu cự của thấu kính. Hãy cho biết tính chất ảnh cho bởi thấu kính. a.Là ảnh ảo, cùng chiều. c.Là ảnh thật, cùng chiều. b.Là ảnh thật, ngược chiều. d. Là ảnh ảo, ngược chiều. 9. Trước một thấu kính hội tụ, ta đặt một vật AB sao cho AB nằm trong tiêu cự. Hãy cho biết tính chất của ảnh. a.Là ảnh ảo cùng chiều. c.Là ảnh thật ngược chiều b.Là ảnh ảo, ngược chiều. d.Là ảnh thật cùng chiều. 10.Chiếu một chùm tia sáng song song với trục chính đi qua thấu kính phân kì thì chùm tia ló có tính chất gì? a. Chùm tia ló hội tụ. C. Chùm tia ló song song. b. Chùm tia ló phân kì. d. Cả a, b, c đều sai. 11. Vật sáng đặt trước thấu kính phân kì sẽ cho ảnh như thế nào?.

(105) a. Ảnh thật, cùng chiều, nhỏ hơn vật. b. Ảnh thật, cùng chiều, lớn hơn vật. c. Ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật. d. Ảnh ảo, ngược chiều, nhỏ hơn vật. 12.Tính chất giống nhau của ảnh ảo cho bởi thấu kính hội tụ và phân kì l à: a. lớn hơn vật. b. nhỏ hơn vật. c. cùng chiều với vật. d. ngược chiều với vật. 13. Máy ảnh gồm các bộ phận: a. Buồng tối, vật kính, chỗ đặt phim. c.vật kính, thị kính, kính mờ, chỗ đặt phim b. Buồng tối, kính mờ, thị kính. d.buồng tối, vật kính, chỗ đặt phim, kính mờ. 14. Ảnh trên phim là ảnh có tính chất g ì? a.Nhỏ hơn vật, là ảnh thật, ngược chiều với vật. b. Nhỏ hơn vật, là ảnh thật, cùng chiều với vật. c. Nhỏ hơn vật, là ảnh ảo, cùng chi ều với vật. d. Nhỏ hơn vật, là ảnh ảo, ngược chiều với vật. III. B ÀI TẬP TỰ LUẬN (3 điểm) 15. Vật sáng AB được đặt vuông góc với trục chính của thấu kính có tiêu cự f = 12cm. Điểm A nằm trên trục chính và cách thấu kính một khoảng d = 6cm, AB có chiều cao h = 1cm. Hãy dựng ảnh A’B’ của AB rồi tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính và chiều cao của ảnh trong hai trường hợp: +Thấu kính hội tụ. +Thấu kính phân kì. E. ĐÁP ÁN-BIỂU ĐIỂM: 1-e; 2-c; 3-a; 4-b; 5-f; 6-d; 7-b; 8-b; 9-a; 10-b; 11-c; 12-c; 13-a; 14-a. Mỗi câu đúng được 0,5 điểm. 15.-Trường hợp 1:Thấu kính hội tụ. f=12cm; d = 6cm; AB = h = 1cm.d’ = ? h’= ? + BI//OF’→∆B’BI đồng dạng B’. với ∆B’OF’có: '. B A’≡F. BI BB 1 = ' = (1) ' OF B O 2. I A O. F’ +AB//A’B’→∆A’B’O đồng dạng với ∆ABO có: A ' B' B' O A ' O = = (2) AB BO AO. Từ (1) và (2) →A’B’=2.AB=2cm=h’. A’O=2.AO=12cm=f=d’. Vẽ hình đúng: 0,5 điểm; Tính được d’, h’ được 1 điểm. -Trường hợp 2: Thấu kính phân kì. f=12cm; d=6cm; AB=h=1cm. d’=? h’=? +BI//FO có ∆BB’I đồng dạng với ∆OB’F có '. BI B B 1 = = (1) Oß O B' 2. + AB//A’B’ có ∆BOA đồng dạng với ∆B’OA’ có:. BO AB AO = ' ' = ' (2) ' BO AB AO. Từ (1) và (2) →A’B’=. B I. AB: 3 =¿ 2. 2 cm=h' 3.

(106) A’O = AO: Vẽ hình đúng: 0,5 điểm; Tính được h’=. 3 =¿ 2. 4cm = d’. 2 cm , d’= 4 cm. được 1 điểm. 3. F. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… Ngày soạn: 22/2008 Ngày giảng:27/3008 MẮT.. Tiết 54:. A.MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Nêu và chỉ ra được trên hình vẽ ( hay trên mô hình) hai bộ phận quan trọng nhất của mắtlà thể thuỷ tinh và màng lưới. -Nêu được chức năng thuỷ tinh thể và màng lưới so sánh được chúng với các bộ phận tương ứng của máy ảnh. -Trình bày được khái niệm sơ lược về sự điều tiết của mắt, điểm cực cận và điểm cực viễn. -Biết cách thử mắt. 2.Kĩ năng: -Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu bộ phận quan trọng của cơ thể là Mắt theo khía cạnh vật lí. -Biết cách xác định điểm cực cận và điểm cực viễn bằng thực tế. 3.Thái độ: Nghiêm túc nghiên cứu ứng dụng vật lí. B. ĐỒ DÙNG: Tranh và mô hình con mắt. C.PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *H. Đ.1: KIỂM TRA BÀI CŨ-TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP (7 phút). 1. Kiểm tra bài cũ: -Hai bộ phận quan trọng nhất của máy -Hai bộ phận quan trọng nhất của máy ảnh là gì? Tác dụng của các bộ phận ảnh là vật kính và buồng tối. đó? Vật kính của máy ảnh là một thấu kính hội tụ…. 2.Tạo tình huống học tập: Như SGK. *H. Đ.2: TÌM HIỂU CẤU TẠO MẮT (7 phút). I.CẤU TẠO CỦA MẮT.. -Yêu cầu HS đọc tài liệu, trả lời câu hỏi: +Hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là gì? +Bộ phận nào của mắt đóng vai trò như TKHT? Tiêu cự của nó có thể thay đổi như thế nào? +Ảnh của vật mà mắt nhìn thấy hiện ở đâu? -Yêu cầu HS yếu nhắc lại. -Nêu những điểm giống nhau về cấu tạo giữa con mắt và máy ảnh? Thể thuỷ tinh đóng vai trò như bộ phận nào trong máy ảnh? Phim trong máy ảnh đóng vai trò như bộ phận nào trong con mắt?. 1.Cấu tạo: -Hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là thể thuỷ tinh và màng lưới. -Thể thuỷ tinh là một TKHT, nó phồng lên, dẹt xuống để thay đổi f… -Màng lưới ở đáy mắt, tại đó ảnh hiện lên rõ. 2. So sánh mắt và máy ảnh. C1: -Giống nhau: +Thể thuỷ tinh và vật kính đều là TKHT. +Phim và màng lưới đều có tác dụng như màn hứng ảnh. -Khác nhau: +Thể thuỷ tinh có f có thể thay đổi..

(107) +Vật kính có f không đổi. *H. Đ.3: TÌM HIỂU SỰ ĐIỀU TIẾT CỦA MẮT ( 15 phút).. II. SỰ ĐIỀU TIẾT.. -Yêu cầu HS nghiên cứu tài liệu. -Trả lời câu hỏi: + Để nhìn rõ vật thì mắt phải thực hiện quá trình gì? +Sự điều tiết của mắt là gì? -Yêu cầu 2 HS vẽ lên ảnh của vật lên võng mạc khi vật ở xa và gần f của thể thuỷ tinh thay đổi như thế nào? ( Chú ý yêu cầu HS phải giữ khoảng cách từ thể thuỷ tinh đến phim không đổi). Các HS khác thực hiện vào vở.. Sự điều tiết của mắt là sự thay đổi tiêu cự của thể thuỷ tinh để ảnh rõ nét trên màng lưới. Vật càng xa tiêu cự càng lớn. B I F A. A’. O B’. B I A’ A. F. O. B’. *H. Đ 4: III. ĐIỂM CỰC CẬN VÀ ĐIỂM CỰC VIỄN ( 10 phút) -HS đọc tài liệu, trả lời câu hỏi: +Điểm cực viễn là gì? +Khoảng cực viễn là gì? -GV thông báo HS thấy người mắt tốt không thể nhìn thấy vật ở rất xa mà mắt không phải điều tiết. -HS đọc tài liệu và trả lời câu hỏi: +Điểm cực cận là gì? +Khoảng cực cận là gì? -GV thông báo cho HS rõ tại điểm cực cận mắt phải điều tiết nên mỏi mắt. -Yêu cầu HS xác định điểm cực cận, khoảng cực cận của mình.. 1.Cực viễn: Cv: Là điểm xa nhất mà mắt còn nhìn thấy vật. Khoảng cực viễn là khoảng cách từ điểm cực viễn đến mắt. 2.Cực cận: Cc: Là điểm gần nhất mà mắt còn nhìn rõ vật. Khoảng cách từ điểm cực cận đến mắt là khoảng cực cận. C4: HS xác định cực cận và khoảng cách cực cận.. *H. Đ.5: VẬN DỤNG, CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ ( 6 mắt). -Yêu cầu HS tóm tắt, dựng hình, chứng C5: d=20m=2000cm; minh C5. d’=2cm. h’=?. h=8m=800cm;. Đáp : Chiều cao của ánh cột điện trên màng h' =h .. lưới '. d 2 =800 . =0,8(cm) d 2000. là:.

(108) B. H C6: Khi nhìn một vật ở điểm cực viễn thì tiêu cự của thể thuỷ tinh sẽ dài nhất hay ngắn nhất? Khi nhìn một vật ở điểm cực cận thì tiêu cự của thể thuỷ tinh sẽ dài nhất hay ngắn nhất? -Yêu cầu hai HS nhắc lại kiến thức đã thu thập được trong bài.. A. A’ O H B’. C6: Khi nhìn một vật ở điểm cực viễn thì tiêu cự của thể thuỷ tinh sẽ dài nhất. Khi nhìn một vật ở điểm cực cận thì tiêu cự của thể thuỷ tinh sẽ ngắn nhất.. -Ghi nhớ: +Hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là thể thuỷ tinh và màng lưới. +Thể thuỷ tinh đóng vai trò như vật kính trong máy ảnh, còn màng lưới như phim. +Ảnh của vật mà ta nhìn hiện trên màng lưới. +Trong quá trình điều tiết thì thể thuỷ tinh bị co giãn, phồng lên hoặc dẹt xuống, để cho ảnh hiện trên màng lưới rõ nét. +Điểm xa mắt nhất mà ta có thể nhìn rõ -Hướng dẫn HS đọc mục “Có thể em được khi không điều tíêt gọi là điểm cực chưa biết”. viễn. +Điểm gần mắt nhất mà ta có thể nhìn rõ được gọi là điểm cực cận. Hướng dẫn về nhà:-Học phần ghi nhớ. -Làm bài tập-SBT. E. RÚT KINH NGHIỆM: Bài này giảng bằng giáo án điện tử. .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... Ngày soạn: 29/3/2008 Ngày giảng: …/4/2008. Tiết 55: MẮT CẬN VÀ MẮT LÃO. A.MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Nêu được đặc điểm chính của mắt cận là không nhìn dược các vật ở xa mắt và cách khắc phục tật cận thị là phải đeo TKPK. -Nêu được đặc điểm chính của mắt lão là không nhìn được vật ở gần mắt và cách khắc phục tật mắt lão là đeo TKHT. -Giải thích được cách khắc phục tật cận thị và tật mắt lão. -Biết cách thử mắt bằng bảng thử mắt. 2.Kĩ năng: -Biết vận dụng các kiến thức quang học để hiểu được cách khắc phục tật về mắt. 3. Thái độ: Cẩn thận. B. ĐỒ DÙNG: HS tự chuẩn bị: 1 kính cận, 1 kính lão. C.PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại..

(109) D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.. *H. Đ.1: KIỂM TRA BÀI CŨ-TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP (5 phút) -Em hãy so sánh ảnh ảo của TKPK và -TKPK cho ảnh ảo nằm trong tiêu cự ảnh ảo của TKHT? (gần thấu kính). -TKHT cho ảnh ảo nằm ngoài tiêu cự ( xa thấu kính). -ĐVĐ: Như SGK. *H. Đ.2: TÌM HIỂU BIỂU HIỆN CỦA MẮT CẬN THỊ VÀ CÁCH KHẮC PHỤC (20 phút). I. MẮT CẬN:. -Vận dụng vốn hiểu biết sẵn có hàng ngày để trả lời C1. -Vận dụng kết quả của C1 và kiến thức đã có về điểm cực viễn để làm C2. -Vận dụng kiến thức về nhận dạng TKPK để làm C3. -Yêu cầu HS đọc C4Trả lời câu hỏi: +Ảnh của vật qua kính cận nằm trong khoảng nào? +Nếu đeo kính, mắt có nhìn thấy vật không? Vì sao? -Kính cận là loại TK gì? -Người đeo kính cận với mục đích gì? -Kính cận thích hợp với mắt là phải có F như thế nào?. 1.Những biểu hiện của tật cận thị. C1:-Khi đọc sách, phải đặt sách gần mắt hơn bình thường. -Ngồi dưới lớp, nhìn chữ viết trên bảng thấy mờ. -Ngồi trong lớp, nhìn không rõ các vật ngoài sân trường. C2: Mắt cận không nhìn rõ những vật ở xa. Điểm cực viễn Cv của mắt cận ở gần mắt hơn bình thường. 2. Cách khắc phục tật cận thị. C3: - PP1: Bằng hình học thấy giữa mỏng hơn rìa. -PP2: Kiểm tra xem kính cận có phải là TKPK hay không ta có thể xem kính đó có cho ảnh ảo nhỏ hơn vật hay không. C4: Vẽ ảnh của vật AB tạo bởi kính cận.. B. A. F, Cv. B ’ A ’. I O. +Khi không đeo kính, mắt cận không nhìn rõ vật AB vì vật này nằm xa mắt hơn diểm cực viễn CV của mắt. +Khi đeo kính, muốn nhìn rõ ảnh A/B/ của AB thì A/B/ phải hiện lên trong khoảng từ điểm cực cận tới điểm cực viễn của mắt, tức là phải nằm gần mắt hơn so với điểm cực viễn C V.. *H. Đ.3: TÌM HIỂU VỀ TẬT MẮT LÃO VÀ CÁCH KHẮC PHỤC (15 phút) II.MẮT LÃO..

(110) -Yêu cầu HS đọc tài liệu, trả lời câu hỏi: +Mắt lão thường gặp ở người có tuổi như thế nào? +Cc so với mắt bình thường như thế nào? -Ảnh của vật qua TKHT nằm ở gần hay xa mắt? -Mắt lão không đeo kính có nhìn thấy vật không?. 1.Những đặc điểm của mắt lão. -Mắt lão thường gặp ở người già. -Sự điều tiết mắt kém nên chỉ nhìn thấy vật ở xa mà không thấy vật ở gần. -Cc xa hơn Cc của người bình thường. 2. Cách khắc phục tật mắt lão. C5: -PP1: Bằng hình học thấy giữa dầy hơn rìa. - PP2: Để vật ở gần thấy ảnh cùng chiều lớn hơn vật. -Ảnh của vật qua TKHT nằm ở xa mắt. C6: Vẽ ảnh của vật tạo bởi kính lão.. B ’ A’. I B Cc F. A. O. +Khi không đeo kính, mắt lão không nhìn rõ vật AB vì vật này nằm gần mắt hơn điểm cực cận Cc của mắt. +Khi đeo kính thì ảnh A ’B’ của vật AB phải hiện lên xa mắt hơn điểm cực cận Cc của mắt thì mắt mới nhìn rõ ảnh này. Kết luận: Mắt lão phải đeo TKHT để nhìn thấy vật ở gần hơn Cc.. -HS rút ra kết luận về cách khắc phục tật mắt lão. *H. Đ.4: VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ (5 phút). III.VẬN DỤNG:. -Em hãy nêu cách kiểm tra kính cận hay kính lão. -HS kiểm tra Cv của bạn bị cận và bạn không bị cận. -Nhận xét: Biểu hiện của người cận thị, mắt lão, cách khắc phục.. 1.Vận dụng. C7:… C8:… 3. Ghi nhớ: … 4.H.D.V.N: Học phần ghi nhớ, giải thích cách khắc phục tật cận thị và tật mắt lão. -Làm BT SBT.. E.RÚT KINHNGHIỆM: Bài này giảng bằng giáo án điện tử, thi giáo viên giỏi huyện Đông triều.. Ngày soạn: 29/3/2008. Ngày giảng: 03/4/2008. Tiết 56: KÍNH LÚP. A.MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Biết được kính lúp dùng để làm gì? -Nêu đặc điểm của kính lúp. -Nêu được ý nghĩa của số bội giác của kính lúp. -Biết cách sử dụng kính lúp để nhìn được vật kích thước nhỏ. 2.Kĩ năng: Tìm tòi ứng dụng kĩ thuật để hiểu biết kiến thức trong đời sống qua bài kính lúp..

(111) 3.Thái độ: Nghiên cứu, chính xác. B. ĐỒ DÙNG: Đối với mỗi nhóm HS: - 3 chiếc kính lúp có độ bội giác đã biết. C.PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.. *H. Đ.1: KIỂM TRA BÀI CŨ-TẠO TÌNH HUÓNG HỌC TẬP (5 phút) -Cho 1 TKHT, hãy dựng ảnh của vật khi ` f>d. Hãy nhận xét ảnh của vật. -Gọi HS TB lên dựng ảnh. ĐVĐ: Trong môn sinh học các em đã được quan sát các vật nhỏ bằng dụng cụ gì? Tại sao nhờ dụng cụ đó mà quan sát được các vật nhỏ như vậy. Bài này giúp các em giải quyết được thắc mắc đó. *H. Đ.2: TÌM HIỂU KÍNH LÚP (20 phút). I. KÍNH LÚP LÀ GÌ?. -HS đọc tài liệu, trả lời các câu hỏi: -Kính lúp là gì? Trong thực tế, em đã thấy dùng kính lúp trong trường hợp nào? -GV giải thích số bội giác là gì? -Mối quan hệ giữa bội giác và tiêu cự như thế nào? -GV cho HS dùng một vài kính lúp có độ bội giác khác nhau để quan sát cùng một vật nhỏ-Rút ra nhận xét. -HS làm việc cá nhân C1 và C2.. Kính lúp là TKHT có tiêu cự ngắn. -Số bội giác càng lớn cho ảnh càng lớn. -Số bội giác càng lớn cho ảnh quan sát càng lớn.. -Giữa số bội giác và tiêu cự f của một kính lúp có hệ thức: G=25 f. C1: Kính lúp có số bội giác càng lớn sẽ có tiêu cự càng ngắn.. C2: Số bội giác nhỏ nhất của kính lúp là 1,5x. Vậy tiêu cự dài nhất của kính lúp là: f =25 ≈ 16 , 7 cm. 1,5. Kết luận: -Kính lúp là TKHT. -Kính lúp dùng để quan sát vật nhỏ. -G cho biết ảnh thu được gấp bội lần so -HS rút ra kết luận: Kính lúp là gì? Có tác với khi không dùng kính lúp. dụng như thế nào? Số bội giác G cho biết gì? *H. Đ.3: N/CỨU CÁCH QUAN SÁT MỘT VẬT NHỎ QUA KÍNH LÚP (15 phút). II.CÁCH QUAN SÁT MỘT VẬT NHỎ QUA KÍNH LÚP.. -Yêu cầu HS hoạt động nhóm trên dụng -Đẩy vật AB vào gần thấu kính, quan sát cụ TN. ảnh ảo của vật qua thấu kính. -Yêu cầu HS trả lời C3, C4. -Ảnh ảo, to hơn vật, cùng chiều với vật. -Muốn có ảnh ảo lớn hơn vật thì vật đặt trong khoảng FO(d<f). -HS rút ra kết luận cách quan sát vật nhỏ Kết luận: Vật đặt trong khoảng tiêu cự qua thấu kính. của kính lúp cho thu được ảnh ảo lớn hơn vật. *H. Đ.4: VẬN DỤNG-CỦNG CỐ (5 phút) -Hãy kể một số trường hợp trong thực tế đời sống và C5: Chữa đồng hồ, TN ở sản xuất phải sử dụng đến kính lúp. trường THCS, … -Kính lúp là thấu kính loại gì? Có tiêu cự như thế nào? Được dùng để làm gì? -Để quan sát một vật qua kính lúp thì vật phải ở vị trí.

(112) như thế nào so với kính? -Nêu đặc điểm của ảnh được quan sát qua kính lúp. -Số bội giác của kính lúp có ý nghĩa gì? -Yêu cầu HS đọc phần “Có thể em chưa biết”. H.D.V.N: -Học phần ghi nhớ. -Làm bài tập SBT. -Ôn tập từ bài 40-50. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………. Ngày soạn: 28/3/2008. Ngày giảng:07/3/2008. Tiết 57: BÀI TẬP QUANG HÌNH HỌC. A. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức:-Vận dụng kiến thức để giải được các bài tập định tính và định lượng về hiện tượng khúc xạ ánh sáng, về thấu kính và về các dụng cụ quang học đơn giản ( máy ảnh, con mắt, kính cận, kính lão, kính lúp). -Thực hiện được các phép tính về hình quang học. -Giải thích được một số hiện tượng và một số ứng dụng về quang hình học. 2. Kĩ năng: Giải các bài tập về quang hình học. 3. Thái độ: Cẩn thận. B. CHUẨN BỊ: HS ôn tập từ bài 40-50. C. PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.. *H. Đ.1: KIỂM TRA BÀI CŨ ( 9 phút) -Yêu cầu HS khá, giỏi chữa bài tập 50.6 Chữa bài 50.6.SBT. SBT. Tớm tắt: a)Kính lúp: f=10cm, h=1mm, h’=10cm d=?; d’=? b)TKHT: f=40cm, h=1mm, h’=10cm d=?; d’=? c) Mắt đặt sát sau kính để nhìn ảnh ảo. Trong trường hợp nào người ấy có cảm giác là ảnh lớn hơn?. B ’ ∆. A ’. I. B F. A. O. *H. Đ.2: GIẢI BÀI 1 (12 phút). F ’.

(113) -Trước khi đổ nước, mắt có nhìn thấy tâm O của đáy bình không? -Vì sao sau khi đổ nước, thì mắt lại nhìn A thấy O? I -GV theo dõi và lưu ý HS về mặt cắt dọc P của bình với chiều cao và đường kính đáyđúng theo tỉ lệ 2/5. -Theo dõi và lưu ý HS về đường thẳng B O biểu diễn mặt nước đúng ở khoảng ¾ chiều cao bình. -Nếu sau khi đổ nước vào bình mà mắt vừa vặn nhìn thấy tâm O của đáy bình, hãy vẽ tia sáng xuất phát từ O tới mắt. *H. Đ.3: GIẢI BÀI 2. -GV hướng dẫn HS chọn B I một tỉ lệ xích F’ A’ thích hợp, O A F chẳng hạn lấy tiêu cự f=3cm thì vật AB cách thấu B’ kính 4cm, còn chiều Theo hình vẽ ta có: cao của AB Chiều cao của vật: AB=7mm. là một số Chiều cao của ảnh: A’B’=21mm=3.AB. nguyên lần -Tính xem ảnh cao gấp mấy lần vật: mm, ở đây ta h d  OB   (1) lấy AB là AB// AB  ABO ABO có h d OB 7mm. Cách 1: OF  OB 12 3    (2) OF  // BI  OF B BB 16 4 BIB có: BI OB 3 OB (2)    3. BB  OB 4  3 OB Thay vào. Từ. M D Q. C. (1). có:. h OB  3  h 3.h. h OB h d   OA’B’ : h d (1) Cách 2: OAB AB AB F A OA  OF ' ' ' '    (2) F OI F A B AB OF OF   có: OI. OA OA  OF  OF  OA  OF  OF  12 3    1    OA OF OA OA OA 16 4. Từ (1) và (2) ta có: Thay các trị số đã cho: OA=16cm; OF ’=12cm thì ta tính được OA’=48cm hay OA’=3.OA. Vậy ảnh ảo gấp ba lần vật.. *H. Đ.3: GIẢI BÀI 3 ( 12 phút)..

(114) -Đặc điểm chính của mắt cận là gì?. -Mắt cận nhìn rõ những vật ở gần, nhưng không nhìn rõ những vật ở xa- Mắt cận CV gần hơn bình thường. -Người bị cận thị càng nặng thì càng không nhìn rõ các vật ở xa mắt-Hoà bị cận nặng hơn Bình vì CVH <CVB. -Khắc phục tật cận thị là đeo TKPK – Kính cận là TKPK: Để tạo ảnh gần mắt ( trong khoảng tiêu cự).. -Người bị cận thị càng nặng thì càng không nhìn rõ các vật ở xa mắt hay ở gần mắt? Ai cận thị nặng hơn? -Khắc phục tật cận thị là làm cho người cận có thể nhìn rõ các vật ở xa mắt hay ở gần mắt? -Kính cận là TKHT hay TKPK? Kính của ai có tiêu cự ngắn hơn? Kính thích hợp khoảng Cc≡F→fH<fB. Hướng dẫn về nhà: Làm lại các bài tập đã cho với lập luận đầy đủ hơn. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn: 28/3/2008. Ngày giảng: 10/4/2008.. Tiết 58:. ÁNH SÁNG TRẮNG VÀ ÁNH SÁNG MÀU. A.MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Nêu được ví dụ về ánh sáng trắng và ánh sáng màu. -Nêu được ví dụ về sự tạo ra ánh sáng màu bằng tấm lọc màu. -Giải thích được sự tạo ra ánh sáng màu bằng tấm lọc màu trong một số ứng dụng trong thực tế. 2.Kĩ năng: Kĩ năng thiết kế thí nghiệm để tạo ra ánh sáng màu bằng các tấm lọc màu. 3. Thái độ: Say mê nghiên cứu hiện tượng ánh sáng được ứng dụng trong thực tế. B. CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm HS: -Hộp đèn tương đương 3 nguồn phát ánh sáng trắng ( dùng hệ gương phẳng). các cánh gương hai bên có thể điều chỉnh góc để thay đổi vị trí nguồn sáng, ở cả 3 vị trí nguồn sáng có khe gài các kính lọc màu. Nguồn tiêu thụ 12V, 25W. -Một bộ các tấm lọc màu: đỏ, xanh lục, xanh lam. -Nguồn điện 12V xoay chiều ( dùng máy biến áp hạ áp). -Các dây nối. C. PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *H. Đ.1: TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP (2 phút). Trong thực tế ta được nhìn thấy ánh sáng có các loại màu. Vậy vật nào tạo ra ánh sáng trắng? Vật nào tạo ra ánh sáng màu? *H. Đ.2: TÌM HIỂU NGUỒN ÁNH SÁNG TRẮNG VÀ NGUỒN ÁNH SÁNG MÀU ( 10 phút).. I. NGUỒN PHÁT ÁNH SÁNG TRẮNG VÀ ÁNH SÁNG MÀU. -Yêu cầu HS đọc tài liệu và quan sát nhanh vào dây tóc bóng đèn đang sáng bình thường ( chú ý không cho HS nhìn lâu vào dây tóc bóng đèn đang sáng bình thường→dễ làm nhức mắt). -Nguồn sáng là gì? Nguồn sáng trắng là gì? Hãy nêu ví dụ?. 1.Các nguồn sáng phát ra ánh sáng trắng. Nguồn sáng phát ra ánh sáng trắng: -Mặt trời ( trừ buổi bình minh, hoàng hôn). -Các đèn dây đốt khi nóng sáng bình thường..

(115) -HS đọc tài liệu, phát biểu nguồn ánh sáng màu là gì? Tìm hiểu đèn lade và đèn lade trước khi có dòng điện chạy qua: Kính của đèn màu gì? Khi có dòng điện đèn phát ánh sáng màu gì? -Hãy tìm thêm nguồn sáng màu trong thực tế.. -Các đèn ống ( ánh sáng lạnh).. 2. Các nguồn sáng màu. -Nguồn sáng màu là nơi tựu phát ra ánh sáng màu. Ví dụ: Nguồn sáng màu như bếp củi màu đỏ, bếp ga loại tốt màu xanh, đèn hàn: màu xanh sẫm. *H. Đ.2: NGHIÊN CỨU CÁCH TẠO RA ÁNH SÁNG MÀU BẰNG TẤM LỌC MÀU (20 phút).. II. CÁCH TẠO RA ÁNH SẮNG MÀU BẰNG TẤM LỌC MÀU LÀ T ẤM K ÍNH, M ẢNH GI ẤY BÓNG, NHỰA TRONG CÓ MÀU. -Yêu cầu HS làm TN như tài liệu yêu cầu ghi lại kết quả vào vở. -Chiếu 1 chùm sáng trắng qua tấm lọc màu đỏ. -Chiếu 1 chùm sáng đỏ qua tấm lọc màu đỏ. -Chiếu 1 chùm sáng đỏ qua tấm lọc màu xanh. Dựa vào kết quả thu được qua TN, yêu cầu HS thực hiện C1. -Thay tấm lọc màu đỏ bằng tấm lọc màu xanh, đặt tiếp tấm lọc màu đỏ sau tấm lọc màu xanh-So sánh kết quả TN. HS phát biểu→Cả lớp trao đổi, GV chuẩn hoá lại kiến thức. -Yêu cầu HS trả lời C2.. 1.Thí nghiệm: Thí nghiệm 1: Chiếu 1 chùm sáng trắng qua tấm lọc màu đỏ→được ánh sáng màu đỏ. Thí nghiệm 2: Chiếu ánh sáng đỏ qua tấm lọc màu đỏ→được ánh sáng đỏ. Thí nghiệm 3: Thay tấm lọc màu đỏ bằng tấm lọc màu xanh→ta thấy tối. 2.Các thí nghiệm tương tự. 3.Kết luận: +Chiếu ánh sáng trắng qua tấm lọc màu được ánh sáng có màu của tấm lọc. +Chiếu ánh sáng màu qua tấm lọc cùng màu ta được ánh sáng vẫn có màu đó. +Chiếu ánh sáng màu qua tấm lọc khác màu sẽ không được ánh sáng màu đó nữa. →Tấm lọc màu nào thì hấp thụ ít ánh sáng có màu đó, nhưng hấp thụ nhiều ánh sáng có màu khác.. *H. Đ.3: VẬN DỤNG CỦNG CỐ HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ (13 phút). -Yêu cầu HS thực hiện C3, C4 →Gọi HS 1. Vận dụng: trung bình trả lời. C3: Ánh sáng đỏ, vàng ở các đèn sau và các đèn báo rẽ của xe máy được tạo ra bằng cách chiếu ánh sáng trắng qua vỏ nhựa màu đỏ hay màu vàng. Các vỏ nhựa này đóng vai trò như tấm lọc màu. C4: Một bể nhỏ có thành trong suốt, -GV thông báo phần “Có thể em chưa đựng nước màu, có thể coi là một tấm biết”. lọc màu. 2.Củng cố: HS phát biểu và ghi phần ghi nhớ, lấy thêm ví dụ, làm bài tập SBT. E. RÚT KINH NGHIỆM:.

(116) ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn: 12/4/2008. Ngày giảng:14/4 Tiết 59: SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG. A. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -Phát biểu được khẳng định: trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau. -Trình bày và phân tích được TN phân tích ánh sáng trắng bằng lăng kính đẻ rút rs kết luận: trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu. -Trình bày và phân tích được TN phân tích ánh sáng trắng bằng đĩa CD để rút ra được kết luận về sự phân tích ánh sáng trắng. 2. Kĩ năng: -Kĩ năng phân tích hiện tượng phân ánh sáng trắng và ánh sáng màu qua TN. -Vận dụng kiến thức thu thập được giải thích các hiện tượng ánh sáng màu như cầu vồng, bong bóng xà phòng,…dưới ánh trăng. 3. Thái độ: Cẩn thận, nghiêm túc. B. CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm HS: -1 lăng kính tam giác đều. -1 tấm chắn trên có khoét 1 khe hẹp. -1 bộ các tấm lọc màu. -1 đĩa CD. 1 đèn phát ánh sáng trắng. -1 màn màu trắng để hứng ảnh. -Giá TN quang học để lắp hệ thống như hình vẽ. C. PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *H. Đ.1: KIỂM TRA BÀI CŨ, TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP ( 5 phút). 1. Kiểm tra bài cũ. HS1: Chữa bài tập 52.2 Bài 52.2: a-3; b-2; c-1; d-4. và 52.5. Bài 52.5: Nhìn vào 1 bong bóng xà phòng thì ta có thể thấy màu này hay màu khác rất sặc sỡ tuỳ thuộc vào hướng nhìn. HS2: Chữa bài tập 52.4. Bài 52.4: a) Màu đen. Đó là vì ánh sáng trắng được hắt lên từ tờ giấy sau khi qua tấm lọc A màu đỏ thì thành ánh sáng đỏ. Ánh sáng đỏ không đi qua được tấm lọc B màu xanh, nên ta thấy tối đen. b)Nếu cho ánh sáng đi qua tấm lọc B trước rồi mới qua tấm lọc A thì hiện tượng sẽ xảy ra như trên và ta sẽ vẫn thấy tờ giấy màu đen. 2. Tạo tình huống. Cách 1: như SGK. Cách 2: Có hình ảnh màu sắc rất lung linh, đó là cầu vồng, bong bóng xà phòng dưới ánh sáng màu.. *H. Đ.2: TÌM HIỂU VIỆC PHÂN TÍCH MỘT CHÙM SÁNG TRẮNG BẰNG L ĂNG K ÍNH ( 20 phút). -Yêu cầu HS đọc tài liệu 1. Thí nghiệm 1: để tìm hiểu lăng kính là (HS hoạt động cá nhân)..

(117) gì? -GV yêu cầu HS làm TN, -Q/sát sự bố trí của các khe, của lăng kính và của mắt; mô tả xem á/s chiếu đến lăng kính là á/s gì, á/s mà ta thấy được sau lăng kính là á/s gì?→C1. -GV yêu cầu HS hoạt động nhóm TN 2. -GV yêu cầu HS tìm hiểu mục đích TN, tiến hành TN, quan sát hiện tượng, rút ra nhận xét. GV chuẩn lại kiến thức.. -Lăng kính là một khối trong suốt có 3 gờ song song. Thí nghiệm 1: (HS hoạt động nhóm) Kết quả: Ánh sáng chiếu đến lăng kính là ánh sáng trắngQuan sát phía sau lăng kính thấy một dải ánh sáng nhiều màu. C1: Dải màu từ đỏ, da cam, vàng, lục, lam, chàm, tím.. 2.Thí nghiệm 2: a)-Mục đích TN: Thấy rõ sự tách các dải màu riêng rẽ. -Cách làm TN: Dùng các tấm lọc màu để chắn chùm sáng. -Kết quả: Khi chắn khe K bằng tấm lọc màu đỏ thì ta thấy có vạch đỏ, bằng tấm lọc màu xanh có vạch xanh; hai vạch này không nằm cùng một chỗ. b)-Mục đích TN: Thấy rõ sự ngăn cách giữa dải màu đỏ và giải màu xanh. -Cách làm TN: Dùng tấm lọc nửa đỏ, nửa xanh để có thể quan sát được đồng thời vị trí của hai dải sáng màu đỏ và màu xanh. -Kết quả: Khi chắn khe K bằng tấm lọc nửa trên màu đỏ, nửa dưới màu xanh thì ta thấy đồng thời cả hai vạch đỏ và xanh nằm lệch nhau. -HS có nhận xét gì? -Nhận xét: Ánh sáng màu qua lăng kính vẫn giữ nguyên màu đó. -Yêu cầu HS trả lời C3, C3: Trong chùm sáng trắng có chứa sẵn các ánh sáng C4. màu. Lăng kính chỉ có tác dụng tách các chùm sáng màu đó ra, cho mỗi chùm sáng đi theo một phương vào mắt. C4: Trước lăng kính ta chỉ có 1 dải sáng trắng. Sau lăng kính ta thu được nhiều dải sáng màu. Như vậy, lăng kính đã phân tích từ dải sáng trắng nói trên ra nhiều dải sáng -Yêu cầu HS rút ra kết màu, nên ta nói TN1 SGK là TN phân tích ánh sáng trắng. luận. 3.Kết luận: SGK/140. *H. Đ.3: TÌM HIỂU SỰ PHÂN TÍCH MỘT CHÙM ÁNH SÁNG TRẮNG BẰNG SỰ PHẢN XẠ TRÊN ĐĨA CD (15 phút). -Yêu cầu HS làm TN và Thí nghiệm: Quan sát mặt ghi của đĩa CD dưới ánh sáng trả lời C5, C6. trắng. C5: Trên đĩa CD có nhiều dải màu từ đỏ đến tím. C6: -Ánh sáng chiếu tới đĩa CD là ánh sáng trắng. -Ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta là ánh sáng màu (đỏ→tím). -Ánh sáng qua đĩa CD→phản xạ lại là những chùm ánh sáng màu→TN 3 cũng là TN phân tích ánh sáng trắng. III.Kết luận chung: SGK/141. *H. Đ.3: VẬN DỤNG, CỦNG CỐ, HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ (5 phút). -Yêu cầu HS trả lời C7. C7: Chiếu chùm sáng trắng qua tấm lọc màu đỏ ta được ánh sáng đỏ. Ta có thể coi như tấm lọc màu đỏ có tác dụng tách chùm sáng đỏ khỏi chùm sáng trắng. Nếu thay tấm lọc màu đỏ bằng tấm lọc màu xanh thì ta lại được ánh sáng xanh. Cứ như thế cho các tấm lọc màu khác, ta sẽ biết được trong chùm sáng trắng có những ánh sáng.

(118) -Yêu cầu HS làm C8. GV gợi ý cho HS thấy: Giữa kính và nước tạo thành gờ của lăng kính.. nào. Đây cũng là cách phân tích ánh sáng trắng-Tuy nhiên cách này mất thời gian. C8: Phần nước nằm giữa mặt gương và mặt nước tạo thành một lăng kính bằng nước. Xét một dải sáng trắng hẹp phát ra từ mép của vạch đen trên trán, chiếu đến mặt -Nêu thêm một vài hiện nước. Dải sáng này khúc xạ vào nước, phản xạ trên tượng về sự phân tích gương, trở lại mặt nước, lại khúc xạ ra ngoài không khí ánh sáng trắng. và đi vào mắt người quan sát. Dải sáng này coi như đi -Yêu cầu HS tổng hợp qua lăng kính nước nói trên, nên nó bị phân tích ra thành kiến thức trong bài. nhiều dải sáng màu sắc như cầu vồng. Do đó khi nhìn vào phần gương ở trong nước ta sẽ không thấy vạch đen mà thấy một dải nhiều màu. C9: Bong bóng xà phòng, váng dầu,… -Ghi nhớ: SGK/141. Hướng dẫn về nhà: Học bài và làm bài tập trong SBT. E.RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn: 12/4/2008. Ngày giảng:17/4 Tiết 60: SỰ TRỘN CÁC ÁNH SÁNG MÀU. A.MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -Trả lời được câu hỏi, thế nào là sự trộn hai hay nhiều ánh sáng màu khác nhau. -Trình bày và giải thích được TN trộn các ánh sáng màu. -Dựa vào quan sát, có thể mô tả được màu của ánh sáng mà ta thu được khi trộn hai hay nhiều màu với nhau. -Trả lời được các câu hỏi: Có thể trộn được ánh sáng trắng hay không? Có thể trộn được “ánh sáng đen” hay không? 2. Kĩ năng: Tiến hành TN để tìm ra quy luật trên màu ánh sáng. 3. Thái độ: Nghiêm túc, cẩn thận. B. ĐỒ DÙNG: Mỗi nhóm HS: -1 đèn chiếu có 3 cửa sổ và 2 gương phẳng. -1 bộ các tấm lọc màu (đỏ, lục, lam) và 1 tấm chắn sáng. -1 màn ảnh. -1 giá quang học. C.PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.. *H. Đ. 1: CHỮA BÀI TẬP, TẠO TÌNH HUỐNG ( 5 phút).. HS1: Chữa bài tập 53-54.1 và 53- Bài 53-54.1: C. 54.4. Bài 53-54.4: a) Màu đen. b)Màu đen. Tạo tình huống: Có thể phân tích 1 chùm sáng trắng thành nhiều chùm sáng màu khác nhau. Ngược lại, nếu trộn nhiều chùm sáng màu lại với nhau ta sẽ được ánh sáng có màu như thế nào?. *H. Đ.2: TÌM HIỂU KHÁI NIỆM SỰ TRỘN CÁC ÁNH SÁNG MÀU ( 10 phút).. -Trộn ánh sáng màu là gì? -Trộn ánh sáng màu là chiếu 2 hoặc -Thiết bị trộn màu có cấu tạo như thế nhiều chùm sáng màu đồng thời lên cùng.

(119) nào? Tại sao có 3 cửa sổ? Tại sao các 1 chỗ trên 1 tấm màn chắn màu trắng. cửa sổ có tấm lọc? -GV yêu cầu 2-3 HS trình bày. *H. Đ.3: TÌM HIỂU KẾT QUẢ CỦA SỰ TRỘN HAI ÁNH SÁNG MÀU (15 phút). -Yêu cầu HS đọc Thí nghiệm 1: Lắp 2 tấm lọc vào 2 cửa sổ ở hai bên của thiết tài liệu và bố trí bị: TN→Nhận xét ánh +Màu đỏ với màu lục thu được ánh sáng màu… sáng trên màn +Màu tím với màu xanh thu được ánh sáng màu… chắn. +Màu đỏ với màu tím thu được màu… Kết luận: Khi trộn 2 ánh sáng ta được 2 ánh sáng màu khác. +Khi không có ánh sáng thì ta thấy tối ( thấy màu đen)→Không có “ánh sáng màu đen”. *H. Đ.4: TÌM HIỂU SỰ TRỘN BA ÁNH SÁNG MÀU VỚI NHAU ĐỂ ĐƯỢC ÁNH ÁNG. TRẮNG (10 phút).. -GV hướng dẫn HS làm TN 2. 1.Thí nghiệm 2:- Để 3 tấm lọc vào 3 cửa sổ. -Sau đó thay bộ 3 tấm lọc khác rồi -Di chuyển màn hứng ánh sáng. nhận xét. 2.Kết luận: Trộn 3 ánh sáng màu với nhau thì thu được ánh sáng màu trắng. *H. Đ.5: VẬN DỤNG ( 5 phút). -Dùng con quay, tô màu rồi quay nhanh TN đĩa tròn NiuTơn. con quay→Nhận xét màu trên con quay. Do hiện tượng lưu ảnh trên màng lưới -HS nhận xét kết quả, giải thích. ( võng mạc), nên nếu đĩa quay nhanh, -GV: Ánh sáng truyền vào mắt còn lưu lại mỗi điểm trên màng lưới nhận được trong mắt trong 1/24S, do đó các ánh sáng gần như đồng thời 3 thứ ánh sáng màu đó tạo thành sự trộn màu trong mắt. phản xạ từ 3 vùng có các màu đỏ, lục, -GV thông báo cho HS “Có thể em chưa lam trên đĩa chiếu đến và cho ta cảm biết”. giác màu trắng. -Yêu cầu HS rút ra kết luận về kiến thức Ghi nhớ: SGK/143. trong bài. Hướng dẫn về nhà: +Học phần ghi nhớ. +Làm bài tập SBT. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………. Ngày soạn:19/4/2008. Ngày giảng:21/4/2008.. Tiết 61:. MÀU SẮC CÁC VẬT DƯỚI ÁNH SÁNG TRẮNG VÀ DƯỚI ÁNH SÁNG MÀU. A.MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Trả lời được câu hỏi: Có ánh sáng màu nào vào mắt ta khi ta nhìn thấy vật màu đỏ, màu xanh, màu trắng, màu đen…? -Giải thích được hiện tượng khi đặt các vật dưới ánh sáng màu trắng ta thấy có vật màu đỏ, vật màu xanh, vật màu trắng, vật màu đen….

(120) Giải thích được hiện tượng: Khi đặt các vật dưới ánh sáng đỏ thì chỉ các vật màu đỏ được giữ màu, còn các vật màu khác đều bị thay đổi màu. 2.Kĩ năng: Nghiên cứu hiện tượng màu sắc các vật dưới ánh sáng trắng và ánh sáng màu để giải thích vì sao ta nhìn thấy các vật có màu sắc khi có ánh sáng. 3.Thái độ: Nghiêm túc, cẩn thận. B. CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm HS: -Hộp tán xạ dùng để quan sát các vật dưới ánh sáng màu, gồm: +1 hộp kín có một cửa sổ để quan sát. +Sử dụng 3 nút nhấn tương ứng với 3 màu đỏ, trắng, xanh, C.PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *H. Đ.1: KIỂM TRA BÀI CŨ (5 phút) 1. Kiểm tra bài cũ. -Khi nào ta nhận biết được ánh sáng? -Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh Thế nào là sự trộn màu của ánh sáng? sáng truyền vào mắt ta. -Sự trộn màu của ánh sáng là: +Chiếu các chùm sáng đó vào cùng một chỗ trên một màn ảnh màu trắng. +Chiếu đồng thời các chùm sáng đó trực tiếp vào mắt. -Chữa bài tập 53-54.4, 53-54.5. Bài 53-54.4: … Bài 53-54.5: Màu da cam. 2.Tạo tình huống học tập: Cách 1: Tại sao có khi ta thấy cùng một bộ quần áo của người trên sân khấu lúc thì có màu này, lúc thì có màu khác? Cách 2: Con kì nhông leo lên cây nào nó có màu sắc của cây đó, vậy có phải da của nó bị đổi màu không? *H. Đ.2: TÌM HIỂU VỀ MÀU SẮC ÁNH SÁNG TRUYỀN TỪ CÁC VẬT CÓ MÀU, DƯỚI ÁNH SÁNG TRẮNG ĐẾN MẮT (8 phút).. I. VẬT MÀU TRẮNG, VẬT MÀU ĐỎ, VẬT MÀU XANH VÀ VẬT MÀU ĐEN DƯỚI ÁNH SÁNG TRẮNG.. -Yêu cầu HS thảo luận -Dưới ánh sáng màu trắng: Thì vật màu trắng có ánh sáng C1. trắng truyền vào mắt ta. -Dưới ánh sáng màu đỏ: Thì vật màu đỏ có ánh sáng đỏ truyền vào mắt ta. -Dưới ánh sáng xanh: Thì vật màu xanh có ánh sáng xanh truyền vào mắt ta. -Vật màu đen thì không có ánh sáng màu nào truyền vào mắt. Nhận xét: Dưới ánh sáng màu trắng, vật có màu nào thì có ánh sáng màu đó truyền vào mắt ta. *H. Đ.3: TÌM HIỂU KHẢ NĂNG TÁN XẠ ÁNH SÁNG MÀU CỦA CÁC VẬT BẰNG THỰC NGHIỆM (15 phút). II. KHẢ NĂNG TÁN XẠ ÁNH SÁNG MÀU CỦA CÁC VẬT. (Hắt lại theo mọi phương).. -Ta chỉ nhìn thấy vật khi nào? -Yêu cầu HS sử dụng hộp quan sát ánh sáng tán xạ ở các vật màu, hướng dẫn HS làm TN: +Đặt vật màu đỏ trên nền trắng trong. 1.TN và quan sát. -Ta chỉ nhìn thấy vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt. 2. Nhận xét. -Chiếu ánh sáng đỏ vào vật màu.

(121) hộp. +Đặt tấm lọc màu đỏ, rồi màu xanh. +Nhận xét kết quả của các nhóm, thống nhất kiến thức và ghi vở. -HS nghiên cứu cá nhân trả lời C2 và C3. Từ kết quả TN→rút ra kết luận của bài.. đỏ→Nhìn thấy vật màu đỏ. -Chiếu ánh sáng đỏ vào vật màu xanh lục, đen→Vật gần đen. -Chiếu ánh sáng đỏ vào vật màu trắng→Vật màu đỏ. -Chiếu ánh sáng xanh lục vào vật xanh lục và màu trắng→Vật màu xanh lục. -Chiếu ánh sáng xanh lục vào vật màu khác→Nhìn thấy vật màu tối (đen).. -Từ kết quả TN →HS rút ra kết luận của bài. *H. Đ.4: KẾT LUẬN (7 phút). Từ kết quả -Vật màu nào thì tán xạ tốt ánh sáng màu đó và tán xạ kém ánh TN→HS rút ra sáng các màu khác. kết luận của -Vật màu trắng tán xạ tốt tất cả các ánh sáng màu. bài. -Vật màu đen không có khả năng tán xạ các ánh sáng màu. *H. Đ.5: CỦNG CỐ (10 phút). -Yêu cầu HS đọc SGK C4: Ban ngày, lá cây ngoài đường thường có màu xanh và trả lời câu hỏi C4, vì chúng tán xạ tốt ánh sáng xanh trong chùm ánh sáng C5. trắng của Mặt Trời. Trong đêm tối, ta thấy chúng có màu đen vì không có ánh sáng chiếu đến chúng và chúng chẳng có gì để tán xạ. C5: Đặt một tấm kính đỏ trên một tờ giấy trắng, rồi chiếu ánh sáng trắng vào tấm kính thì ta sẽ thấy tờ giấy màu đỏ.Vì: Ánh sáng đỏ trong chùm sáng trắng truyền qua được tấm kính đỏ, rồi chiếu vào tờ giấy trắng. Tờ giấy trắng tán xạ tốt ánh sáng đỏ. Ánh sáng đỏ này lại truyền qua tấm kính đỏ theo chiều ngược lại, vào mắt ta. Vì thế ta thấy tờ giấy màu đỏ. Nếu thay tờ giấy trắng bằng tờ giấy xanh thì ta sẽ thấy tờ giấy màu đen. Vì tờ giấy xanh tán xạ kém ánh sáng đỏ. C6: Trong chùm sáng trắng có đủ mọi ánh sáng màu. Khi -HS yếu trả lời C6. đặt một vật màu đỏ dưới ánh sáng trắng, ta thấy nó có màu đỏ vì nó tán xạ tốt ánh sáng đỏ trong chùm sáng -GV thông báo và giải trắng. Tương tự như vậy, đặt một vật màu xanh dưới ánh thích mục “Có thể em sáng trắng ta sẽ thấy vật màu xanh… chưa biết”. H.D.V.N: Học bài và làm các bài tập trong SBT. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn:19/4/2008 Ngày giảng:24/4/2008.. Tiết 62:. CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNG. A.MỤC TIÊU:-Trả lời được câu hỏi: “Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì”?.

(122) -Vận dụng được tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen để giải thích một số ứng dụng thực tế. -Trả lời được câu hỏi: “ Tác dụng sinh học của ánh sáng là gì? Tác dụng quang điện của ánh sáng là gì?” Kĩ năng: Thu thập thông tin về tác dụng của ánh sáng trong thực tế để thấy vai trò của ánh sáng. Thái độ: Say mê vận dụng khoa học vào thực tế. B.CHUẨN BỊ: Đối với mỗi nhóm HS: -Bộ dụng cụ nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen, gồm: + Hai nhiệt kế. +Giá có hai hộp sơn màu trắng và màu đen, trong hai hộp có vị trí cắm nhiệt kế, giữa hai hộp có bóng đèn nhỏ dùng điện áp 12V xoay chiều. -1 chiếc đồng hồ. C.PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.. *H. Đ.1: KIỂM TRA VÀ TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP ( 5 phút). HS1: Chữa bài tập 55.1, 55.3. HS2 ( khá): Chữa bài tập 55.4.. Bài 55.1: C. Bài 55.3: a) Lúc chập tối thì ánh trăng có màu vàng. b.Người con gái trong câu ca dao tranh thủ lúc trời mát về chiều tối để tátnước. Người con trai đứng trên bờ nhìn thấy ánh trăng phản xạ trên mặt nước trong gầu của cô gái, nên mới có cảm xúc để làm câu thơ nói trên. Bài 55.4: Pha một ít nước mực xanh loãng rồi đổ vào 2 cốc thuỷ tinh như nhau, đáy trong suốt; một cốc đổ rất vơi, một cốc đổ khá đầy. Đặt 2 cốc lên trên một tờ giấy trắng. Nếu nhìn theo phương nằm ngang thành cốc thì thấy nước trong 2 cốc xanh như nhau. Nếu nhìn theo phương thẳng đứng thì ta sẽ thấy nước ở trong chiếc cốc đầy sẽ xanh hơn nước ở trong chiếc cốc vơi. Vì nếu mỗi lớp nước màu coi như một tấm lọc màu. Ánh sáng truyền qua lớp nước màu càng dày thì coi như truyền qua một tấm lọc màu càng dày, nên màu của nó càng thẫm. Nếu nhìn theo phương ngang thì lớp nước màu mà ánh sáng truyền qua trong 2 cốc là như nhau và ta thấy nước trong 2 cốc xanh như nhau. Nếu nhìn theo phương thẳng đứng thì ánh sáng truyền từ trên xuống, gặp tờ giấy trắng, bị tán xạ trở lại, qua lớp nước rồi vào mắt coi như truyền qua một lớp nước màu có bề dày bằng 2 lần bề dày lớp nước trong cốc. Do đó, ở cốc đầy nước thì ánh sáng phải truyền qua một lớp nước rất dày, nên màu của nó thẫm. Ở cốc vơi thì ánh sáng truyền qua lớp nước mỏng hơn nhiều, nên màu của nó nhạt. Mỗi lớp nước biển vừa có khả năng tán xạ rất yếu ánh sáng xanh vừa đóng vai trò của một tấm lọc màu xanh rất nhạt. Lớp nước biển đựng trong một cái cốc không đủ để làm cho chùm sáng truyền qua nó có màu xanh. Tuy nhiên, khi truyền qua một lớp nước biển dày hàng kilômet rồi trở lại thì ánh sáng sẽ có màu xanh thẫm. Hiện tượng này tương tự như hiện tượng ánh sáng truyền qua lớp nước màu mỏng hay dày đựng trong hai cốc ở trên.. *H. Đ.2: TÌM HIỂU TÁC DỤNG NHIỆT CỦA ÁNH SÁNG ( 20 phút). -Yêu cầu HS trả lời I.Tác dụng nhiệt của ánh sáng..

(123) C1: Gọi 3 HS trả 1. tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì? lời→ thống nhất → C1: ghi vở. VD1: Ánh sáng chiếu vào cơ thể →cơ thể nóng lên. VD2: Ánh sáng chiếu vào quần áo ướt→quần áo sẽ mau khô VD3: Ánh sáng chiếu vào đồ vật→Đồ vật nóng lên. -Yêu cầu HS trả lời C2: -Sử dụng ánh sáng Mặt Trời chiếu vào gương cầu lõm → C2. Đốt nóng vật. -Phơi muối: Ánh sáng làm nước biển bay hơi nhanh→muối. -Tác dụng nhiệt *Nhận xét: của ánh sáng là Ánh sáng chiếu vào các vật làm các vật nóng lên. Khi đó gì? năng lượng ánh sáng đã bị biến đổi thành nhiệt năng. Đó là tác dụng nhiệt của ánh sáng. 2. Nghiên cứu tác dụng của ánh sáng trên vật màu trắng hay vật màu đen. -Yêu cầu HS Bảng 1: Nhiệt nghiên cứu thiết bị độ Sau 1 Sau 2 Sau 3 và bố trí TN. Lúc đầu phút phút phút -So sánh kết quả, Lần TN rút ra nhận xét. Với mặt trắng Với mặt -Yêu cầu HS đọc đen C3: So sánh kết quả: thông báo. Vật màu đen hấp thụ ánh sáng nhiều hơn vật màu trắng. *H. Đ.3: NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG SINH HỌC CỦA ÁNH SÁNG ( 5 phút). -Em hãy kể một số II.Tác dụng sinh học của ánh sáng. hiện tượng xảy ra C4: Cây cối trồng trong nơi không có ánh sáng, lá cây xanh với cơ thể người nhạt, cây yếu. và cây cối khi có Cây trồng ngoài ánh sáng, lá xanh cây tốt. ánh sáng. C5: người sống thiếu ánh sáng sẽ yếu. Em bé phải tắm nắng Tác dụng sinh học để cứng cáp. là gì? Nhận xét: Ánh sáng gây ra một số biến đổi nhất định ở các sinh vậtđó là tác dụng sịnh học của ánh sáng. *H. Đ.4: TÁC DỤNG QUANG ĐIỆN CỦA ÁNH SÁNG ( 10 phút). -Máy tính bỏ túi chỉ hoạt động khi có ánh sáng 1. Pin mặt trời. chiếu vào. Pin mặt trời là nguồn điện có thể phát ra điện khi có -Pin mặt trời gồm có 2 ánh sáng chiếu vào. chất khác nhau, khi chiếu C6: -Pin mặt trời dùng ở đảo, ở miền núi hoặc một số ánh sáng vào: 1 số e từ thiết bị điện… bản cực này bật ra bắn Pin mặt trời đều có 1 cửa sổ để chiếu ánh sáng vào. sang bản cực kia làm 2 C7: Pin mặt trời: bản cực nhiễm điện khác +Pin phát điện phải có ánh sáng. nhau→nguồn điện 1 +Pin hoạt động không phải do tác dụng nhiệt của ánh chiều. sáng. -Không có ánh sáng pin +Để pin trong bóng tối, áp vật nóng vào thì pin không có hoạt động không? hoạt động được→Vậy pin mặt trời hoạt động được -Pin quang điện biến không phải do tác dụng nhiệt. năng lượng nào thành 2.Tác dụng quang điện của ánh sáng..

(124) năng lượng nào?. -Pin quang điện: Biến đổi trực tiếp năng lượng ánh sáng thành năng lượng điện. -Tác dụng của ánh sáng lên pin quang điện gọi là tác dụng quang điện. *H. Đ.5: VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ ( 5 phút). 1. Vận dụng: -Yêu cầu HS tự nghiên cứu trả lời C8, C9, C8: Ác-si-mét đã sử dụng tác dụng C10. nhiệt của ánh sáng mặt trời. -Ác-si-mét dùng dụng cụ tập trung nhiều ánh C9: Bố mẹ muốn nói đến tác dụng sáng vào chiến thuyền của giặc. sinh học của ánh sáng mặt trời. -Chú ý C10: Về mùa đông ban ngày nên mặc C10: Về mùa đông nên mặc quần áo áo màu tối? màu tối vì quần áo màu tối hấp thụ nhiều năng lượng của ánh sáng mặt trời và sưởi ấm cho cơ thể. Về mùa hè, trái lại, nên mặc quần áo màu sáng để nó hấp thụ ít năng lượng của ánh sáng mặt trời, giảm được sự nóng bức khi ta đi ngoài nắng. -GV thông báo cho HS mục “Có thể em chưa 2. Củng cố: Ghi nhớ biết”: SGK/148. 2 1s - S=1m nhận 1400J 3. H.D.V.N: 2 6h – S=20m nhận 604800000J được 1800L Làm BT 56 SBT. Tìm thêm ví dụ. nước sôi. -Các vệ tinh nhân tạo dùng điện của pin mặt trời. -Có ô tô chạy bằng năng lượng mặt trời. -Tia hồng ngoại có tác dụng nhiệt lớn. -Tia tử ngoại có tác dụng sinh học rõ rệt. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………....................................................................................................................... ............................................ Ngày soạn:26/4/2008. Ngày giảng:28/4/2008.. Tiết 63:. THỰC HÀNH NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG ĐƠN SẮC VÀ ÁNH SÁNG KHÔNG ĐƠN SẮC BẰNG ĐĨA CD. A. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -Trả lời được các câu hỏi: Thế nào là một ánh sáng đơn sắc và thế nào là ánh sáng không đơn sắc? -Biết cách dùng đĩa CD để nhận biết ánh sáng đơn sắc và ánh sáng không đơn sắc. 2. Kĩ năng: Biết cách tiến hành TN để phân biệt được ánh sáng đơn sắc và ánh sáng không đơn sắc. 3. Thái độ: Cẩn thận, trung thực. B. ĐỒ DÙNG: Đối với mỗi nhóm HS: -1 đèn phát ánh sáng trắng. -1 vài tấm lọc màu khác nhau. -1 đĩa CD. -1 nguồn sáng đơn sắc như các đèn LED đỏ, lục, vàng, bút laser ( nếu có)….

(125) Nguồn điện: Máy biến áp hạ áp. Dụng cụ dùng để che tối. C.PHƯƠNG PHÁP: Thực nghiệm. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.. *H. Đ.1: TÌM HIỂU CÁC KHÁI NIỆM A/S ĐƠN SẮC, A/S KHÔNG ĐƠN SẮC, CÁC D ỤNG CỤ TN VÀ CÁCH TIẾN HÀNH TN ( 15 phút). -Yêu cầu HS đọc tài liệu để lĩnh hội 1. Các khái niệm. các khái niệm mới và trả lời các câu a.Ánh sáng đơn sắc là ánh sáng có một hỏi: màu nhất định và không thể phân tích ánh +Ánh sáng đơn sắc là gì? Ánh sáng sáng đó thành các ánh sáng có màu khác đó có phân tích được không? được. +Ánh sáng không đơn sắc có màu b. Ánh sáng không đơn sắc tuy cũng có không? Có phân tích được không? một màu nhất định, nhưng nó là sự pha Có những cách nào phân tích được trộn của nhiều ánh sáng màu; do đó ta có ánh sáng trắng? thể phân tích ánh sáng không đơn sắc -Nêu mục đích của TN. thành nhiều ánh sáng màu khác nhau. -Tìm hiểu dụng cụ TN. 2.Dụng cụ và cách tiến hành TN. -Tìm hiểu cách làm TN và quan sát -Dụng cụ: (SGK) thử nhiều lần để thu thập kinh -Chiếu ánh sáng cần phân tích vào mặt ghi nghiệm. của đĩa CD-Quan sát ánh sáng phản xạ. *H. Đ.2: LÀM TN PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG MÀU DO MỘT SỐ NGUỒN SÁNG MÀU PHÁT RA (15 phút). -GV hướng dẫn HS quan -Dùng đĩa CD để phân tích ánh sáng màu do những sát. nguồn sáng khác nhau phát ra. Những nguồn sáng -GV hướng dẫn HS nhận này do nhà trường cung cấp. xét và ghi lại nhận xét. -Quan sát màu sắc của ánh sáng thu được và ghi lại chính xác những nhận xét của mình. *H. Đ.3: LÀM BÁO CÁO THỰC HÀNH ( 15 phút). -Đôn đốc và hướng dẫn HS làm báo cáo, -Ghi các câu trả lời vào báo cáo. đánh giá kết quả. -Ghi các kết quả quan sát được vào -GV phân tích kết quả: bảng 1 SGK. +Ánh sáng đơn sắc được lọc qua tấm -Ghi kết luận chung về kết quả TN. lọc màu thì không bị phân tích bằng đĩa CD. +Ánh sáng không đơn sắc chiếu vào đĩa CD bị phân tích thành các ánh sáng màu. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn:27/4/2008. Ngày giảng:08/5/2008.. Tiết 64:. TỔNG KẾT CHƯƠNG 3: QUANG HỌC. A.MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -Trả lời được các câu hỏi tự kiểm tra nêu trong bài..

(126) -Vận dụng kiến thức và kĩ năng đã chiếm lĩnh được để giải thích và giải các bài tập phần vận dụng. 2. Kĩ năng: Hệ thống được kiến thức thu thập về Quang học để giải thích các hiện tượng Quang học. -Hệ thống hoá được các bài tập về Quang học. 3. Thái độ; Nghiêm túc. B. CHUẨN BỊ: HS phải làm hết các bài tập về phần “Tự kiểm tra” và phần “Vận dụng” vào vở BT điền. C. PHƯƠNG PHÁP: Hoạt động cá nhân, HĐ nhóm,… D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.. *H. Đ.1: TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI TỰ KIỂM TRA -THIẾT KẾ CẤU TRÚC CỦA CHƯƠNG. ( 25 phút). -Hiện tượng khúc xạ là gì? -Mối q/hệ giữa góc tới và góc khúc xạ có giống mối q/hệ giữa góc tới và góc p/xạ ? -Ánh sáng qua TK, tia ló có tính chất gì? -So sánh ảnh của thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì?. -So sánh cấu tạo và ảnh của máy ảnh và mắt?. -Các tật cuả mắt?. Hiện tượng khúc xạ. Mối quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ. Hiện tượng ánh sáng đi qua thấu kính, tính chất tia ló đi qua thấu kính.. TKHT: vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa TK thì ảnh thật có vị trí cách TK một khoảng bằng tiêu cự. Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật.. TKPK: Vât sáng đặt ở mọi vị trí trước TKPK luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của TK. Vật đặt rất xa TK, ảnh ảo của vật có vị trí cách TK một khoảng bằng tiêu cự.. Vận dụng Máy ảnh. Cấu tạo chính: +Vật kính là TKHT. +Buồng tối. Ảnh thật ngược chiều hứng ở trên phim.. Mắt. Cấu tạo: + Thể thuỷ tinh là TKHT có thay đổi f. +Màng lưới. Ảnh thật, ngược chiều, nhỏ hơn vật, hứng trên màng lưới.. Các tật của mắt: Tật -Nêu cấu tạo kính lúp? Tác dụng?. Cách phục. Mắt cận Nhìn gần không nhìn xa khắc Dùng kính phân kì tạo ảnh ảo về Cv. Mắt lão Nhìn xa không nhìn gần Dùng kính hội tụ để tạo ảnh về Cc.. Kính lúp. -Tác dụng phóng to ảnh của vật, ảnh ảo cùng chiều.

(127) -So sánh ánh sáng trắng và ánh sáng màu? -Nêu tác dụng của ánh sáng?. Ánh sáng trắng: A/s trắng qua lăng kính phân tích thành dải nhiều màu. A/s trắng chiếu vào vật màu nào thì phản xạ màu đó. A/s qua tấm lọc màu nào thì có a/s màu đó.. Ánh sáng màu: Qua lăng kính TK chỉ giữ nguyên màu đó. A/s màu chiếu vào vật cùng màu thì phản xạ cùng màu. Chiếu vào vật khác màu thì phản xạ rất kém. A/s qua tấm lọc màu cùng màu thì được a/s màu đó. Qua tấm lọc màu khác thì thấy tối. Trộn các a/s màu khác nhau lên màn màu trắng thì được màu mới. *H. Đ.2: LÀM MỘT SỐ BÀI VẬN DỤNG ( 20 phút). -Gọi HS1 đứng tại chỗ Bài 17. B. Bài 18. B. trả lời miệng bài 17, Bài 19.B. Bài 20. D 18. Bài 21: a-4; b-3; c-2; d-1. -Gọi HS2 đứng tại chỗ Bài 22: a) trả lời miệng bài 20, B I 21 B -Gọi HS3 đứng tại chỗ ’ trả lời miệng bài 25, A≡ F A’ O 26. -GV gọi HS khác tiến hành trên bảng cùng một lúc các bài tập 22, b) A’B’ là ảnh ảo. 23, 24. c) Ảnh nằm cách thấu kính 10 cm. Bài 23: a). B. I F. A. -Tác dụng nhiệt. -Tác dụng sinh học. -tác dụng quang điện.. A’. O B’. Ảnh của vật trên phim là ảnh thật, ngược chiều, nhỏ hơn vật. b) Ảnh cao 2,86cm. Bài 24: Ảnh cao 0,8cm. Bài 25: a) Nhìn một ngọn đèn dây tóc qua một kính lọc màu đỏ, ta thấy ánh sáng màu đỏ. b)Nhìn ngọn đèn đó qua kính lọc màu lam, ta thấy ánh sáng màu lam. C)Chập 2 kính lọc màu đỏ và màu lam lại với nhau rồi nhìn.

(128) ngọn đèn dây tóc nóng sáng, ta thấy ánh sáng màu đỏ sẫm. Đó không phải là trộn ánh sáng đỏ với ánh sáng lam, mà là thu được phần còn lại của chùm sáng trắng sau khi đã cản lại tất cả những ánh sáng mà mỗi kính lọc đỏ hoặc lam thể cản được. Bài 26: …Không có ánh sáng mặt trời chiếu vào cây cảnh, không có tác dụng sinh học của ánh sáng để duy trì sự sống của cây cảnh. H.D.V.N: Ôn tập tốt chương 3-Chuẩn bị cho thi học kì 2. Ôn lại các kiến thức về cơ năng, nhiệt năng, điện năng, quang năng, hoá năng. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… …… Ngày soạn:27/4/2008. Ngày giảng:12/5/2008. CHƯƠNG IV: SỰ BẢO TOÀN VÀ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG. MỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG: Kiến thức: 1.Nêu được một số vật có năng lượng khi vật đó có khả năng thực hiện công hay làm nóng các vật khác. Kể tên được các dạng năng lượng đã học. 2.Nêu được ví dụ hoặc mô tả được hiện tượng, trong đó có sự chuyển hoá các dạng năng lượng đã học và chỉ ra được rằng mọi quá trình biến đổi đều kèm theo sự chuyển hoá năng lượng từ dạng này sang dạng khác. 3.Phát biểu được định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng: Năng lượng không tự sinh ra hoặc tự mất đi mà chỉ biến đổi từ dạng này sang dạng khác hoặc truyền từ vật này sang vật khác. 4. Kể tên được các dạng năng lượng có thể chuyển hoá thành điện năng. Nêu được ví dụ hoặc mô tả được thiết bị minh hoạ cho từng trường hợp chuyển hoá các dạng năng lượng khác thành điện năng. Tiết 65: NĂNG LƯỢNG VÀ SỰ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -Nhận biết được cơ năng và nhiệt năng dựa trên những dấu hiệu quan sát được. -Nhận biết được quang năng, hoá năng, điện năng nhờ chúng đã chuyển hoá thành cơ năng hay nhiệt năng. -Nhận biết được khả năng chuyển hoá qua lại giữa các dạng năng lượng, mọi sự biến đổi trong tự nhiên đều kèm theo sự biến đổi năng lượng từ dạng này sang dạng khác. 2. Kĩ năng: Nhận biết được các dạng năng lượng trực tiếp hoặc gián tiếp. 3. Thái độ: Nghiêm túc, thận trọng. B. CHUẨN BỊ: Máy sấy tóc, nguồn điện, đèn, đinamô xe đạp,… C.PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *H. Đ.1: TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP ( 5 phút)..

(129) -Yêu cầu HS đọc tài liệu ( 2 phút) để trả lời câu hỏi. -HS:… -Em nhận biết năng lượng như thế nào? →GV nêu ra những kiến thức chưa đầy đủ của HS hoặc những dạng năng lượng mà không nhìn thấy trực tiếp thì phải nhận biết như thế nào? *H. Đ.2: ÔN TẬP VỀ SỰ NHẬN BIẾT CƠ NĂNG VÀ NHIỆT NĂNG (5 phút). -Yêu cầu HS trả lời C1: -Tảng đá nằm trên mặt đất không có năng lượng vì C1, và giải thích, GV không có khả năng sinh công. chuẩn lại kiến thức và -Tảng đá được nâng lên mặt đất có năng lượng ở dạng thế cho HS ghi lại vào vở. năng hấp dẫn. -Yêu cầu HS trả lời -Chiếc thuyển chạy trên mặt nước có năng lượng ở dạng C2. động năng. -Yêu cầu HS rút ra kết C2: Biểu hiện nhiệt năng trong trường hợp: “ Làm cho vật luận: nóng lên”. Nhận biết cơ năng, Kết luận 1: nhiệt năng khi nào? Ta nhận biết được vật có cơ năng khi nó thực hiện công, có nhiệt năng khi nó làm nóng vật khác. *H. Đ.3: TÌM HIỂU CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG VÀ SỰ CHUYỂN HOÁ GIỮA CHÚNG ( 20 phút). -Yêu cầu HS tự nghiên cứu và điền vào C3: chỗ trống ra nháp. Thiết bị A: -GV gọi 5 HS trình bày 5 thiết bị. (1): Cơ năng → điện năng. -Yêu cầu HS nhận xét ý kiến của từng (2): Điện năng → nhiệt năng. bạn. Thiết bị B: -GV chuẩn lại kiến thức và cho HS ghi (1): Điện năng → cơ năng. vở. (2): Động năng → động năng. Thiết bị C: (1): Nhiệt năng → nhiệt năng. (2): Nhiệt năng → cơ năng. Thiết bị D: (1): Hoá năng → điên năng. (2): Điện năng → nhiệt năng. .-Yêu cầu HS rút ra kết luận: Nhận biết Thiết bị E: hoá năng, quang năng, điện năng khi (1): Quang năng → Nhiệt năng nào? Kết luận 2: Muốn nhận biết được hoá năng, quang năng, điện năng, khi các dạng năng lượng đó chuyển hoá thành các dạng năng lượng khác. *H. Đ.4: VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ ( 15 phút). -Yêu cầu HS giải câu C5: Giải: 1.Tóm tắt bài: Điện năng → Nhiệt năng Q V=2 L nước→ m = 2 kg. Q = cm∆t. = 4200.2.60 = 504000J. 0 0 T1 = 20 C; t2 = 80 C; Cn = 4200J/kg.K Điện năng → nhiệt năng? 2.Củng cố: -Nhận biết được vật có cơ năng khi nào? -Ghi nhớ: SGK/156. -Trong các quá trình biến đổi vật lí có kèm theo sự biến đổi năng lượng không? 3. H.D.V.N: -Học bài và làm các bài tập trong SBT..

(130) E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………Ngày soạn:11/5/2008. Ngày giảng;15/5/2008. Tiết 66: ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN NĂNG LƯỢNG. A.MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -Qua thí nghiệm, nhận biết được trong các thiết bị làm biến đổi năng lượng, phần năng lượng thu được cuối cùng bao giờ cũng nhỏ hơn phần năng lượng cung cấp cho thiết bị lúc ban đầu, năng lượng không tự sinh ra. -Phát hiện được năng lượng giảm đi bằng phần năng lượng xuất hiện. -Phát biểu được định luật bảo toàn năng lượng và vận dụng định luật để giải thích hoặc dự đoán sự biến đổi năng lượng. 2. Kĩ năng: -Rèn kĩ năng khái quát hoá về sự biến đổi năng lượng để thấy được sự bảo toàn năng lượng. -Rèn được kĩ năng phân tích hiện tượng. 3. Thái độ: Nghiêm túc-hợp tác. B. ĐỒ DÙNG: Đối với mỗi nhóm HS: Thiết bị biến đổi thế năng thành động năng và ngược lại. C.PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.. *H. Đ.1: KIỂM TRA -TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP ( 5 phút).. 1. Kiểm tra: -Khi nào vật có năng lượng? Có những dạng năng lượng nào? Nhận biết: Hoá năng, quang năng, điện năng bằng cách nào? Lấy ví dụ. -HS2: Chữa bài tập 59.1 và 59.3. -HS3: Chữa bài tập 59.2 và 59.4.. -HS: …. Bài 59.1: B. Bài 59.2: Điện năng biến đổi thành nhiệt năng. Bài 59.3: Quang năng của ánh sáng mặt trời biến đổi thành nhiệt năng làm nóng nước; nước nóng bốc hơi thành mây bay lên cao có thế năng; giọt mưa từ đám mây rơi xuống thì thế năng chuyển thành động năng; nước từ trên núi cao chảy xuống suối, sông ra biển thì thế năng của nước biến thành động năng. Bài 59.4: Thức ăn vào cơ thể xảy ra các phản ứng hoá học, hoá năng biến thành nhiệt năng làm nóng cơ thể, hoá năng thành cơ năng làm các cơ bắp hoạt động.. 2.Tạo tình huống học tập: Năng lượng luôn luôn được chuyển hoá. Con người đã có kinh nghiệm biến đổi năng lượng sẵn có trong tự nhiên để phục vụ cho lợi ích của con người. Trong quá trình biến đổi năng lượng đó có sự bảo toàn không? *H. Đ.2: TÌM HIỂU SỰ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG TRONG CÁC HIỆN TƯỢNG CƠ, NHIỆT, ĐIỆN (22 phút).. I. SỰ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG TRONG CÁC HIỆN TƯỢNG CƠ, NHIỆT ĐIỆN..

(131) -Yêu cầu HS bố trí TN hình 60.1- Trả lời câu hỏi C1. -Năng lượng động năng, thế năng phụ thuộc vào yếu tố nào? -Để trả lời C2 phải có yếu tố nào? Thực hiện như thế nào? -Yêu cầu HS trả lời C3-Năng lượng có bị hao hụt không? Phần năng lượng hao hụt đã chuyển hoá như thế nào? -Năng lượng hao hụt của bi chứng tỏ năng lượng bi có tự sinh ra không? -Yêu cầu HS đẹoc thông báo và trình bày sự hiểu biết của thông báo-GV chuẩn lại kiến thức.. 1.Biến đổi thế năng thành động năng và ngược lại. Hao hụt cơ năng (10 phút). a. Thí nghiệm: Hình 60.1. C1: Từ A đến C: Thế năng biến đổi thành động năng. Từ C đến B: Động năng biến đổi thành thế năng. C2: h2 < h1 → Thế năng của viên bi ở A lớn hơn thế năng của viên bi ở B. C3: …không thể có thêm…ngoài cơ năng còn có nhiệt năng xuất hiện do ma sát. Wcó ích Wtp b) Kết luận 1: Cơ năng hao phí do chuyển hoá thành nhiệt năng. -Quan sát 1 TN về sự biến đổi cơ năng 2. Biến đổi cơ năng thành điện năng và thành điện năng và ngược lại. Hao hụt ngược lại: Hao hụt cơ năng (12 phút). cơ năng? C4: Hoạt động: Quả nặng- A rơi → dòng -Gv giới thiệu qua cơ cấu và tiến hành điện chạy sang động cơ làm động cơ TN- HS quan sát một vài lần rồi rút ra quay kéo quả nặng B. nhận xét về hoạt động. Cơ năng của quả A → điện năng → -Nêu sự biến đổi năng lượng trong mỗi cơ năng của động cơ điện → cơ năng bộ phận. của B. -Kết luận về sự chuyển hoá năng lượng C5: WA > WB. trong động cơ điện và máy phát điện. Sự hao hụt là do chuyển hoá thành nhiệt năng. Kết luận 2: SGK. *H. Đ.3: II. ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN NĂNG LƯỢNG ( 3 phút). -Năng lượng có giữ nguyên dạng không? -Nếu giữ nguyên thì có biến đổi tự nhiên Định luật bảo toàn năng lượng: không? Năng lượng không tự sinh ra hoặc tự -Trong quá trình biến đổi tự nhiên thì mất đi mà chỉ chuyển hoá từ dạng này năng lượng chuyển hoá có sự mất mát sang dạng khác, hoặc truyền từ vật này không? Nguyên nhân mất mát đó → Rút sang vật khác. ra định luật bảo toàn năng lượng. H. Đ.4: VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ ( 15 phút). 1. Vận dụng: Yêu cầu HS trả lời C6, C7. C6: Không có động cơ vĩnh cửu - muốn -Bếp cải tiến khác với bếp kiềng 3 chân có năng lượng động cơ phải có năng như thế nào? lượng khác chuyển hoá. -Bếp cải tiến, lượn khói bay theo hướng C7: Bếp cải tiến quây xung quanh kín → nào? Có được sử dụng nữa không? năng lượng truyền ra môi trường ít → đỡ tốn năng lượng. 2.Củng cố: -Yêu cầu HS tóm tắt kiến thức thu thập. -GV tóm tắt: +Các quy luật biến đổi trong tự nhiên đều tuân theo định luật bảo toàn năng lượng. + Định luật bảo toàn năng lượng được nghiệm đúng trong hệ cô lập. 3 Mục “ Có thể em chưa biết”. H. D. V. N: -Làm bài tập SGK..

(132) -Ôn lại bài máy phát điện. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn:11/5/2008. Ngày giảng:15/5/2008.. Tiết 67:. SẢN XUẤT ĐIỆN NĂNG, NHIỆT ĐIỆN VÀ THUỶ ĐIỆN. A. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: -Nêu được vai trò của điện năng trong đời sống và sản xuất, ưu điểm của việc sử dụng điện năng so với các dạng năng lượng khác. -Chỉ ra được các bộ phận chính trong các nhà máy thuỷ điện và nhiệt điện. -Chỉ ra được các quá trình biến đổi năng lượng trong nhà máy thuỷ điện và nhiệt điện. 2. kĩ năng: Vận dụng kiến thức về dòng điện 1 chiều không đổi để giải thích sự sản xuất điện mặt trời. 3. Thái độ: Hợp tác. B. CHUẨN BỊ: Tranh nhà máy thuỷ điện và nhiệt điện ( nếu có). C. PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *H. Đ.1: KIỂM TRA-TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP ( 5 phút). 1.Kiểm tra: -Hoạt động của máy phát điện xoay Em hãy nêu nguyên tắc hoạt động của chiều: +Cấu tạo: Nam châm, cuộn dây máy phát điện xoay chiều. dẫn. +Hoạt động: Một trong hai bộ phận quay, trong cuộn dây dẫn kín xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều. 2.Tạo tình huống học tập: -Trong đời sống và kĩ thuật, điện năng có vai trò lớn mà các em đã được biết. -Trong nguồn điện lại không có sẵn trong tự nhiên như là nguồn năng lượng khác, mà phải tạo ra nguồn năng lượng điện. Vậy phải làm thế nào để biến năng lượng khác thành năng lượng điện. *H. Đ. 2: TÌM HIỂU VAI TRÒ CỦA ĐIỆN NĂNG TRONG ĐỜI SỐNG VÀ SẢN XUẤT ( 5 phút).. I. VAI TRÒ CỦA ĐIỆN NĂNG TRONG ĐỜI SỐNG VÀ SẢN XUẤT. -Yêu cầu hs trả lời C1. -GV kết luận: Nếu không có điện thì đời sống con người sẽ không được nâng cao, kĩ thuật không phát triển. -yêu cầu HS trả lời C2.. C1: -Trong đời sống điện phục vụ thắp sáng, quạt mát, sưởi ấm, xay xát, ti vi,… -Trong kĩ thuật: Quay động cơ điện, nâng vật lên cao. C2: máy phát điện thuỷ điện: Wnước → Wrôto → điện năng. Máy nhiệt điện: Nhiệt năng của nhiên liệu đốt cháy → Wrôto → điện năng. Pin, ắc quy: Hoá năng → điện năng. Pin quang điện: Năng lượng ánh sáng → điện năng. Máy phát điện gió: năng lượng gió→ năng lượng cúa rôto → điện năng..

(133) Quạt máy: Điện năng → cơ năng. -Yêu cầu HS nghiên Bếp điện: Điện năng → cơ năng. cứu trả lời C3. Đèn ống: Điện năng → quang năng. Nạp ắc quy: Điện năng → hoá năng. C3: -Truyền tải điện năng từ nhà máy thuỷ điện đến nơi tiêu thụ điện bằng dây dẫn. -Truyền tải điện năng không cần phương tiện giao thông. *H. Đ. 3: TÌM HIỂU HOẠT ĐỘNG CỦA NHÀ MÁY NHIỆT ĐIỆN VÀ QUÁ TRÌNH BIẾN ĐỔI NĂNG LƯỢNG TRONG CÁC BỘ PHẬN ĐÓ (12 phút).. II. NHIỆT ĐIỆN.. -HS nghiên cứu sơ đồ cấu tạo của nhà máy nhiệt điện và phát biểu. -GV ghi lại các bộ phận của nhà máy trên bảng.. C4: Bộ phận chính: Lò đốt than, nồi hơi. Tua bin. Máy phát điện. Ống khói. Tháp làm lạnh. -Nêu sự biến đổi năng lượng trong các -Sự biến đổi năng lượng trong các bộ bộ phận đó? phận: +Lò đốt: Hoá năng thành nhiệt năng. +Nồi hơi: Nhiệt năng thành cơ năng của hơi. +Tua bin: Cơ năng của hơi thành cơ năng của tua bin. +Máy phát điện: Cơ năng tua bin thành điện năng. -Trong nhà máy nhiệt điện có sự chuyển Kết luận 1: Trong nhà máy nhiệt điện hoá năng lượng cơ bản nào? Gọi 2 HS nhiệt năng chuyển hoá thành cơ năng, trả lời. cơ năng chuyển hoá thành điện năng. *H. Đ.4: TÌM HIỂU HOẠT ĐỘNG CỦA NHÀ MÁY THUỶ ĐIỆN ( 13 phút) III. THUỶ ĐIỆN. -HS quan sát tranh: -Yêu cầu HS nghiên cứu hình 61.2 trả lời C5. +Nước trên hồ có năng lượng ở dạng nào? +Nước chảy trong ống dẫn nước có dạng năng lượng nào?. -Nước trên hồ có dạng thế năng. -Nước chảy trong ống: Thế năng thành động năng. -Tua bin: Động năng của nước thành động năng của tuabin. -Trong nhà máy phát điện: Động năng.

(134) +Tua bin hoạt động nhờ năng lượng tua bin thành điện năng. nào? +Máy phát điện có năng lượng không? C6: Khi ít mưa, mực nước trong hồ chứa Do đâu? giảm, thế năng của nước giảm, do đó C6: Thế năng của nước phụ thuộc vào trong các bộ phận của nhà máy năng yếu tố nào? lượng đều giảm→ điện năng giảm. Kết luận về sự chuyển hoá năng lượng trong nhà máy thuỷ điện. *H. Đ. 5: VẬN DỤNG-CỦNG CỐ-H.D.V.N ( 10 phút). -Yêu cầu HS ghi tóm tắt đề bài: C7: Công mà lớp nước rộng 1 km2, dày H1=1m. 1m, có độ cao 200m có thể sinh ra khi 2 6 2 S=1 km =10 m . chảy vào tuabin là: 2 H2=200m=2.10 m. A=P.h=Vdh ( V là thể tích, d là trọng Điện năng? lượng riêng của nước). -Gọi HS đọc “ Có thể em chưa biết”. A=(1000000.1).10000.200J=2.1012 -GV có thể mở rộng thêm tác dụng của Công đó bằng thế năng của lớp nước, máy thuỷ điện: Sử dụng năng lượng vô khi vào tuabin sẽ được chuyển hoá thành tận trong tự nhiên. Nhược điểm là phụ điện năng. thuộc vào thời tiết. Do đó trong mùa khô phải tiết kiệm điện hơn. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………......................................................... ............................................. Ngày soạn:11/5/2008. Ngày giảng:15/5/2008.. Tiết 68:. ĐIỆN GIÓ-ĐIỆN MẶT TRỜI- ĐIỆN HẠT NHÂN. A. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -Nêu được các bộ phận chính của máy phát điện gió-pin mặt trời-nhà máy điện nguyên tử. -Chỉ ra được sự biến đổi năng lượng trong các bộ phận chính của các nhà máy trên. -Nêu được ưu và nhược điểm của việc sản xuất và sử dụng điện gió, điện hạt nhân, điện mặt trời. 2. Kĩ năng: Biết vận dụng kiến thức về dòng điện 1 chiều không đổi để giải thích sự sản xuất điện mặt trời. 3. Thái độ: Hợp tác. B. CHUẨN BỊ: Đối với GV: -1 máy phát điện gió+quạt gió. -Một pin mặt trời+đèn điện dây tóc 100W+động cơ nhỏ. -Hình vẽ sơ đồ nhà máy điện nguyên tử. C.PHƯƠNG PHÁP: Trực quan, đàm thoại. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. *H. Đ.1: KIỂM TRA BÀI CŨ-TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP (5 phút) 1. Kiểm tra bài cũ: HS1: Em hãy nêu vai trò của điện năng trong đời sống và kĩ thuật. Việc truyền tải điện năng có thuận lợi gì? Khó khăn gì? HS2: Nhà máy nhiệt điện và thuỷ điện có đặc điểm giống và khác nhau như thế nào? Nêu ưu điểm và nhược điểm của các nhà máy này. 1. Tạo tình huống học tập..

(135) Ta đã biết muốn có điện năng thì phải chuyển hoá năng lượng khác thành điện năng. Trong cuộc sống có nguồn năng lượng lớn, đó là gió, năng lượng mặt trời, năng lượng hạt nhân, năng lượng thuỷ triều,…Vậy muốn chuyển hoá các năng lượng đó thành năng lượng điện thì phải làm như thế nào? *H. Đ.2: TÌM HIỂU MÁY PHÁT ĐIỆN GIÓ ( 8 phút). I. MÁY PHÁT ĐIỆN GIÓ.. -Em hãy chứng minh gió có năng lượng? -Gió có năng lượng: Gió có thể sinh công, đẩy thuyền buồm chuyển động, làm đổ cây,… -C1: Nghiên cứu trên sơ đồ máy phát a)Cấu tạo: điện gió. -Cánh quạt gắn với trục quay của rô to -Nêu sự biến đổi năng lượng. của máy phát điện. –Stato là các cuộn dây điện. Năng lượng gió →năng lượng rôto → năng lượng trong máy phát điện. *H. Đ.3 TÌM HIỂU HOẠT ĐỘNG CỦA PIN MẶT TRỜI ( 15 phút). II.PIN MẶT TRỜI.. -GV thông báo qua cấu tạo của pin mặt trời: + Là những tấm phẳng làm bằng chất silic. +Khi chiếu ánh sáng thì có sự khuyếch tán của êlectrôn từ lớp kim loại khác → 2 cực của nguồn điện. -Pin mặt trời:. a)Cấu tạo: Là những tấm silic trắng hứng ánh sáng. b) Hoạt động: Năng lượng ánh sáng chuyển hoá thành năng lượng điện. c) Năng lượng điện lớn → S tấm kim loại lớn. d) Sử dụng: Phải có ánh sáng chiếu vào..

(136) +| Năng lượng chuyển hoá như thế nào? +Chuyển hoá trực tiếp hay gián tiếp. -Muốn năng lượng nhiều thì điện tích của tấm kim loại phải như thế nào? Khi sử dụng phải như thế nào? Yêu cầu HS nghiên cứu tài liệu và trả lời.. -Yêu cầu HS tóm tắt và giải bài tập. + Đổi đơn vị. +Thực hiện bài giải.. Nếu năng lượng lớn và phải sử dụng nhiều liên tục thì phải nạp điện cho ắc quy. C2: Vì P=P1+P2+...…+Pn nên P=20.100+10.75=2750 W Công suất của ánh sáng mặt trời cần cung cấp cho pin mặt trời : 2750 W.10=27500 W. Diện tích tấm pin mặt trời: 27500 W ≈ 19 ,6 m2 2 1400W/m. *H. Đ.4: TÌM HIỂU NHÀ MÁY HẠT NHÂN (5 phút). III.NHÀ MÁY ĐIỆN HẠT NHÂN. -Nghiên cứu tài liệu cho biết các bộ phận chính của nhà máy. -Sự chuyển hoá năng lượng. Muốn sử dụng điện năng thì phải sử dụng như thế nào?. -Các bộ phận chính của nhà máy. +Lò phản ứng. +Nồi hơi. +Tua bin. +Máy phát điện. +Tường bảo vệ. -Sự chuyển hoá năng lượng: +Lò phản ứng: năng lượng hạt nhân→nhiệt năng→nhiệt năng của nước. +Nồi hơi: Biến nhiệt năng hạt nhân→nhiệt năng chất lỏng→nhiệt năng của nước. +Máy phát điện: Nhiệt năng của nước →cơ năng của tua bin. +Tường bảo vệ ngăn cách bức xạ nhiệt ra ngoài tránh gây nguy hiểm.. *H.Đ.5: NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG TIẾT KIỆM ĐIỆN NĂNG ( 5 phút).. IV. SỬ DỤNG TIẾT KIỆM ĐIỆN NĂNG. -Muốn sử dụng tiết kiệm điện năng thì phải sử dụng như thế nào? -Yêu cầu HS trả lời C3.. -Sử dụng điện năng thành các dạng năng lượng khác. C3: Thiết bị chuyển hoá điện năng thành quang năng: … Thiết bị chuyển hoá điện năng thành nhiệt năng:… Thiết bị chuyển hoá điện năng thành cơ năng:… -Đặc điểm năng lượng điện là phải sử dụng hết, chỉ dự - Đặc điểm năng lượng trữ ít trong ắc quy. điện, biện pháp tiết kiệm -Khuyến khích sử dụng điện vào ban đêm. năng lượng điện? Một số máy móc năng lượng điện ban đầu chuyển hoá -Vì sao người ta khuyến thành năng lượng khác sau đó chuyển hoá thành năng khích dùng điện ban đêm? lượng cần dùng. -Trả lời C4 Hiệu suất động cơ điện lớn, năng lượng hao phí ít. *H.Đ.6: CỦNG CỐ ( 7 phút) 1. Nêu ưu điểm và nhược -Nhà máy điện gió-Pin mặt trời: điểm của việc sản xuất và Ưu điểm: Biến năng lượng có sẵn trong tự nhiên sử dụng điện gió, điện mặt thành năng lượng điện. trời. +Gọn nhẹ. + Không gây ô nhiễm. 2. Nêu ưu điểm và nhược Nhược điểm: Phụ thuộc vào thời tiết. điểm của sản xuất và sử -Nhà máy điện hạt nhân. dụng điện năng của nhà Ưu điểm : Công suất cao. máy điện hạt nhân. Nhược điểm: Ô nhiễm, nếu không có bộ phận bảo vệ 3. So sánh đặc điểm giống tốt sẽ gây ô nhiễm môi trường..

(137) và khác nhau giữa nhà máy nhiệt điện và điện nguyên tử. -Nêu nội dung ưu điểm.. -Giống: Biến nhiệt năng thành cơ năng của tuabin → điện năng. +Nhà máy nhiệt điện: Năng lượng nhiên liệu thành cơ năng của nước. +Nhà máy điện nguyên tử: Năng lượng hạt nhân thành cơ năng của nước. H.D.V.N: Ôn lại kiến thức cơ bản của chương IV và làm lại bài tổng kết chương III. E. RÚT KINH NGHIỆM: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… Ngày soạn: Ngày kiểm tra:. Tiết 69:. KIỂM TRA HỌC KÌ II. Sở GD ra đề. RÚT KINH NGHIỆM:. Ngày soạn: Ngày giảng: ÔN TẬP.. Tiết 70:.

(138)

(139)

Giao An ly 9 day du vo tu day

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về