Giao an Vat ly 11 Co Ban

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (660.23 KB, 97 trang )

(1)PHẦN I. ĐIỆN HỌC. ĐIỆN TỪ HỌC Chương I. ĐIỆN TÍCH. ĐIỆN TRƯỜNG Tieát 1. ÑIEÄN TÍCH. ÑÒNH LUAÄT CU-LOÂNG I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trình bày được khái niệm điện tích điểm, đặc điểm tương tác giữa các điện tích, nội dung định luật Cu-lông, yù nghóa cuûa haèng soá ñieän moâi. - Lấy được ví dụ về tương tác giữa các vật được coi là chất điểm. - Biết về cấu tạo và hoạt động của cân xoắn. 2. Kó naêng - Xác định phương chiều của lực Cu-lông tương tác giữa các điện tích giữa các điện tích điểm. - Giải bài toán ứng tương tác tĩnh điện. - Laøm vaät nhieãm ñieän do coï xaùt. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Xem SGK Vật lý 7 và 9 để biết HS đã học gì ở THCS. - Chuẩn bị câu hỏi hoặc phiếu câu hỏi. 2. Học sinh: Ôn tập kiến thức đã học về điện tích ở THCS. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Giới thiệu chương trình, sách giáo khoa, sách bài tập, sách tham khảo. Hoạt động 1 (20 phút) : Tìm hiểu sự nhiễm điện của các vật, điện tích, điện tích điểm, tương tác giữa các điện tích. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Sự nhiễm điện của các vật. Điện tích. Töông taùc ñieän 1. Sự nhiễm điện của các vật Làm thí nghiệm theo sự hướng Moät vaät coù theå bò nhieãm ñieän do : coï Cho hoïc sinh laøm thí nghieäm veà xát lên vật khác, tiếp xúc với một vật hiện tượng nhiễm điên do cọ xát. dẫn của thầy cô. Ghi nhaän caùc caùch laøm vaät nhieãm nhieãm ñieän khaùc, ñöa laïi gaàn moät vaät Giới thiệu các cách làm vật ñieän. nhieãm ñieän khaùc. nhieãm ñieän. Neâ u caù c h keå m tra xem vaä t coù bò Có thể dựa vào hiện tượng hút các vật Giới thiệu cách kiểm tra vật nhieãm ñieän hay khoâng. nhẹ để kiểm tra xem vật có bị nhiễm nhieãm ñieän. ñieän hay khoâng. 2. Ñieän tích. Ñieän tích ñieåm Vaät bò nhieãm ñieän coøn goïi laø vaät mang Giới thiệu điện tích. Tìm ví duï veà ñieä n tích. ñieä n, vaät tích ñieän hay laø moät ñieän tích. Cho hoïc sinh tìm ví duï. Ñieän tích ñieåm laø moät vaät tích ñieän coù Giới thiệu điện tích điểm. Tìm ví duï veà ñieä n tích ñieå m . kích thước rất nhỏ so với khoảng cách Cho hoïc sinh tìm ví duï veà ñieän tới điểm mà ta xét. tích ñieåm. 3. Töông taùc ñieän Ghi nhận sự tương tác điện. Các điện tích cùng dấu thì đẩy nhau. Giới thiệu sự tương tác điện. Thực hiện C1. Caùc ñieän tích khaùc daáu thì huùt nhau. Cho học sinh thực hiện C1. Hoạt động 3 (15 phút) : Nghiên cứu định luật Coulomb và hằng số điện môi. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Ñònh luaät Cu-loâng. Haèng soá ñieän moâi Giới thiệu về Coulomb và thí Ghi nhận định luật. 1. Ñònh luaät Cu-loâng nghiệm của ông để thiết lập định Lực hút hay đẩy giữa hai diện tích luaät. ñieåm ñaët trong chaân khoâng coù phöông trùng với đường thẳng nối hai điện tích.

(2) điểm đó, có độ lớn tỉ lệ thuận với tích độ lớn của hai điện tích và tỉ lệ nghịch Giới thiệu biểu thức định luật và Ghi nhận biểu thức định luật và với bình phương khoảng cách giữa các đại lượng trong đó. nắm vững các đại lương trong đó. chuùng. Giới thiệu đơn vị điện tích. Ghi nhaän ñôn vò ñieän tích. ¿ q1 q 2∨ ¿2 9 2 2 F=k r ; k = 9.10 Nm /C . Cho học sinh thực hiện C2. Thực hiện C2.. ¿. Ñôn vò ñieän tích laø culoâng (C). 2. Lực tương tác giữa các điện tích điểm đặt trong điện môi đồng tính. Giới thiệu khái niệm điện môi. Ghi nhaän khaùi nieäm. Haèng soá ñieän moâi Cho hoïc sinh tìm ví duï. Tìm ví duï. + Điện môi là môi trường cách điện. Ghi nhaän khaùi nieäm. + Khi ñaët caùc ñieän tích trong moät ñieän môi đồng tính thì lực tương tác giữa chúng sẽ yếu đi  lần so với khi đặt nó trong chaân khoâng.  goïi laø haèng soá ñieän Cho học sinh nêu biểu thức tính Nêu biểu thức tính lực tương tác môi của môi trường (  1). lực tương tác giữa hai điện tích giữa hai điện tích điểm đặt trong + Lực tương tác giữa các điện tích điểm ñieåm ñaët trong chaân khoâng. chaân khoâng. ñaët trong ñieän moâi : F = k Cho học sinh thực hiện C3.. Thực hiện C3.. ¿ q1 q 2∨ ¿ 2 εr . ¿. + Haèng soá ñieän moâi ñaëc cho tính chaát caùch ñieän cuûa chaát caùch ñieän. Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh đọc mục Em có biết ? Đọc mục Sơn tĩnh điện. Cho học sinh thực hiện các câu hỏi 1, 2, 3, 4 trang 9, Thực hiện các câu hỏi trong sgk. 10. Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaû caùc baøi taäp 5, 6, 7, 8 sgk vaø 1.7, 1.9, 1.10 saùch baøi taäp. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY.

(3) Tiết 2 . THUYẾT ELECTRON. ĐỊNH LUẬT BẢO TOAØN ĐIỆN TÍCH I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trình bày được nội dung thuyết êlectron, nội dung định luật bảo toàn điện tích. - Lấy được ví dụ về các cách nhiễm điện. - Bieát caùch laøm nhieãm ñieän caùc vaät. 2. Kó naêng - Vận dụng thuyết êlectron giải thích được các hiện tượng nhiễm điện. - Giải bài toán ứng tương tác tĩnh điện. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Xem SGK Vật lý 7 để biết HS đã học gì ở THCS. - Chuaån bò phieáu caâu hoûi. 2. Hoïc sinh Ôn tập kiến thức đãc học về điện tích ở THCS. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Phát biểu, biết biểu thức của định luật Cu-lông. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu thuết electron. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Thuyeát electron 1. Cấu tạo nguyên tử về phương diện ñieän. Ñieän tích nguyeân toá a) Cấu tạo nguyên tử Neá u caá u taï o nguyeâ n tử . Goàm: haït nhaân mang ñieän tích döông Yeâu caàu hoïc sinh neâu caáu taïo cuûa nằm ở trung tâm và các electron mang nguyên tử. điện tích âm chuyển động xung quanh. Nhận xét thực hiện của học sinh. Hạt nhân cấu tạo bởi hai loại hạt là nôtron khoâng mang ñieän vaø proâtoân mang ñieän döông. Electron coù ñieän tích laø -1,6.10-19C vaø Ghi nhận điện tích, khối lượng khối lượng là 9,1.10-31kg. Prôtôn có Giới thiệu điện tích, khối lượng cuûa electron, proâtoân vaø nôtron. điện tích là +1,6.10-19C và khối lượng cuûa electron, proâtoân vaø nôtron. là 1,67.10-27kg. Khối lượng của nơtron xấp xĩ bằng khối lượng của prôtôn. Soá proâtoân trong haït nhaân baèng soá electron quay quanh haït nhaân neân bình Giải thích sự trung hoà về điện thường thì nguyên tử trung hoà về Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát taïi sao ñieän. bình thường thì nguyên tử trung hoà của nguyên tử. b) Ñieän tích nguyeân toá veà ñieän. Ñieän tích cuûa electron vaø ñieän tích cuûa proâtoân laø ñieän tích nhoû nhaát maø ta có thể có được. Vì vậy ta gọi chúng là Ghi nhaän ñieän tích nguyeân toá. Giới thiệu điện tích nguyên tố. ñieän tích nguyeân toá. 2. Thuyeát electron + Bình thường tổng đại số tất cả các Ghi nhaän thuyeát electron. Giới thiệu thuyết electron. điện tích trong nguyên tử bằng không, nguyên tử trung hoà về điện. Thực hiện C1. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Nếu nguyên tử bị mất đi một số.

(4) Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi naøo Giải thích sự hình thành ion electron thì tổng đại số các điện tích thì nguyên tử không còn trung hoà dương, ion âm. trong nguyên tử là một số dương, nó là veà ñieän. một ion dương. Ngược lại nếu nguyên tử nhận thêm một số electron thì nó là ion aâm. Yeâu caàu hoïc sinh so saùnh khoái So sánh khối lượng của electron + Khối lượng electron rất nhỏ nên lượng của electron với khối lượng và khối lượng của prôtôn. chúng có độ linh động rất cao. Do đó cuûa proâtoân. electron dễ dàng bứt khỏi nguyên tử, di chuyển trong vật hay di chuyển từ vaät naøy sang vaät khaùc laøm cho caùc vaät bò nhieãm ñieän. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi naøo Giải thích sự nhiễm điện dương, Vaät nhieãm ñieän aâm laø vaät thieáu thì vaät nhieãm ñieän döông, khi naøo ñieän aâm cuûa vaät. electron; Vaät nhieãm ñieän döông laø vaät thì vaät nhieãm ñieän aâm. thừa electron. Hoạt động3 (10 phút) : Vận dụng thuyết electron. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Vaän duïng 1. Vaät daãn ñieän vaø vaät caùch ñieän Vật dẫn điện là vật có chứa các Ghi nhaän caùc khaùi nieäm vaät daãn Giới thiệu vật dẫn điện, vật cách ñieä n , vaä t caù c h ñieä n . ñieä n tích tự do. ñieän. Vật cách điện là vật không chứa Thực hiện C2, C3. Yêu cầu học sinh thực hiện C2, C3. các electron tự do. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát taïi sao Giaûi thích. Sự phân biệt vật dẫn điện và vật sự phân biệt vật dẫn điện và vật cách điện chỉ là tương đối. cách điện chỉ là tương đối. 2. Sự nhiễm điện do tiếp xúc Nếu cho một vật tiếp xúc với một Yêu cầu học sinh giải thích sự Giải thích. vaät nhieãm ñieän thì noù seõ nhieãm ñieän nhieãm ñieän do tieáp xuùc. cùng dấu với vật đó. Thực hiện C4. Yêu cầu học sinh thực hiện C4 Giới tthiệu sự nhiễm điện do hưởng ứng (vẽ hình 2.3). Yêu cầu học sinh giải thích sự nhiễm điện do hưởng ứng. Yêu cầu học sinh thực hiện C5.. Veõ hình 2.3. Giaûi thích. Thực hiện C5.. Hoạt động 4 (5 phút) : Nghiên cứu định luật bảo toàn điện tích. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Giới thiệu định luật. Cho hoïc sinh tìm ví duï.. Ghi nhaän ñònh luaät. Tìm ví dụ minh hoạ.. 3. Sự nhiễm diện do hưởng ứng Ñöa moät quaû caàu A nhieãm ñieän dương lại gần đầu M của một thanh kim loại MN trung hoà về điện thì đầu M nhiễm điện âm còn đầu N nhieãm ñieän döông. Noäi dung cô baûn III. Định luật bảo toàn điện tích Trong moät heä vaät coâ laäp veà ñieän, tổng đại số các điện tích là không đổi.. Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiết thức đã học trong bài. Tóm tắt lại những kiến thức đã học trong bài. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaûi caùc baøi taäp 5, 6 sgk vaø Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. 2.1, 2.2, 2.5, 2.6 saùch baøi taäp. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY.

(5) Tieát 3. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Lực tương tác giữa các điện tích điểm. - Thuyết electron. Định luật bảo toàn điện tích. 2. Kyõ naêng : - Giải được các bài toán liên quan đến lực tương tác giữa các điện tích điểm. - Giải thích đước các hiện tượng liên quan đến thuyết electron và định luật bảo toàn điện tích. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải. - Caùc caùch laøm cho vaät nhieãm ñieän. - Hai loại điện tích và sự tương tác giữa chúng. - Đặc điểm lực tương tác giữa các điện tích điểm, - Lực tương tác giữa nhiều điện tích điểm lên một điện tích điểm. - Thuyeát electron. - Định luật bảo toàn điện tích. Hoạt động 2 (20 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 10 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 10 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 14 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 14 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 1.1 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 1.2 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 1.3 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 2.1 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 2.5 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 2.6 : A Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 8 trang 10 Theo ñònh luaät Cu-loâng ta coù Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Vieát bieåu theùc ñònh luaät. thức định luật Cu-lông. ¿ q1 q 2∨ ¿ 2 q2 F=k = k εr 2 Yêu cầu học sinh suy ra để tính |q|.. ¿. Suy ra và thay số để tính |q|. −1 2. εr. 10 ¿ ¿ −3 9 .10 . 1 .¿ = 10-7(C) => |q| = 2 Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát Giaûi thích taïi sao quaû caàu coù Fεr =¿ ñieän tích cuûa moãi quaû caàu. điện tích đó. k Veõ hình. Xác định các lực tác dụng lên. Baøi 1.7.

(6) moãi quaû caàu. Neâu ñieàu kieän caân baèng. Tìm biểu thức để tính q. Suy ra, thay soá tính q.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Moãi quaû caàu seõ mang moät ñieän tích. q . 2. 2. Lực đẩy giữa chúng là F = k Ñieàu kieän caân baèng :. →. →. q 2 4r →. F + P +T = 0 2 α F kq = 2 Ta coù : tan = 2 P 4 l mg mg α => q = 2l =  3,58.10-7C tan k 2. √. Tiết 4-5. ĐIỆN TRƯỜNG VAØ CƯỜNG ĐỘ ĐIỆN TRƯỜNG. ĐƯỜNG SỨC ĐIỆN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trình bày được khái niệm điện trường. - Phát biểu được định nghĩa của cường độ điện trường và nêu được đặc điểm của vectơ cường độ điện trường. - Biết cách tổng hợp các vectơ cường độ điện trường thành phần tại mỗi điểm. - Nêu được khái niệm đường sức điện và các đặc điểm của đường sức điện. 2. Kó naêng - Xác định phương chiều của vectơ cường độ điện trường tại mỗi điểm do điện tích điểm gây ra. - Vận dụng quy tắc hình bình hành xác định hướng của vectơ cường độ điện trường tổng hợp. - Giải các Bài tập về điện trường. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Chuẩn bị hình vẽ 3.6 đến 3.9 trang 19 SGK. - Thước kẻ, phấn màu. - Chuaån bò phieáu caâu hoûi. 2. Hoïc sinh - Chuẩn bị Bài trước ở nhà. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1. Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu và giải thích hiện tượng nhiễm điện do tiếp xúc, do hưởng ứng. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu khái niệm điện trường. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Điện trường 1. Môi trường truyền tương tác điện Tìm thêm ví dụ về môi trường Môi trường tuyền tương tác giữa các Giới thiệu sự tác dụng lực giữa truyền tương tác giữa hai vật. điện tích gọi là điện trường. các vật thông qua môi trường. 2. Điện trường Ghi nhaä n khaù i nieä m . Điện trường là một dạng vật chất bao Giới thiệu khái niệm điện quanh các điện tích và gắn liền với điện trường. tích. Điện trường tác dụng lực điện lên ñieän tích khaùc ñaët trong noù. Hoạt động 3 (30 phút) : Tìm hiểu cường độ điện trường. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Cường dộ điện trường 1. Khái niệm cường dộ điện trường Giới thiệu khái niệm điện Ghi nhận khái niệm. Cường độ điện trường tại một điểm là đại lượng đặc trưng cho độ mạnh yếu của điện trường..

(7) Nêu định nghĩa và biểu thức định nghĩa cường độ điện trường.. Ghi nhận định nghĩa, biểu thức.. trường tại điểm đó. 2. Ñònh nghóa Cường độ điện trường tại một điểm là đại lượng đặc trưng cho tác dụng lực của điện trường của điện trường tại điểm đó. Nó được xác định bằng thương số của độ lớn lực điện F tác dụng lên điện tích thử q (dương) đặt tại điểm đó và độ lớn của q.. F Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñôn vò Nêu đơn vị cường độ điện E= q cường độ điện trường theo định trường theo định nghĩa. Đơn vị cường độ điện trường là N/C hoặc nghóa. người ta thường dùng là V/m. Giới thiệu đơn vị V/m. Ghi nhận đơn vị tthường dùng. 3. Véc tơ cường độ điện trường Giới thiệu véc tơ cường độ điện trường. Vẽ hình biểu diễn véc tơ cường độ điện trường gây bởi một điện tích ñieåm.. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Veõ hình 3.4. Neâu nguyeân lí choàng chaát.. Ghi nhaän khaùi nieäm.; Veõ hình.. Giới thiệu đường sức điện trường. Vẽ hình dạng đường sức của một số điện trường. Giới thiệu các hình 3.6 đến 3.9. Neâu vaø giaûi thích caùc ñaëc ñieåm cuae đường sức của điện trường. E=. →. F q. Véc tơ cường độ điện trường. →. E. gaây. bởi một điện tích điểm có : - Ñieåm ñaët taïi ñieåm ta xeùt. - Phương trùng với đường thẳng nối điện Dựa vào hình vẽ nêu các yếu tích điểm với điểm ta xét. tố xác định véc tơ cường độ điện - Chiều hướng ra xa điện tích nếu là điện trường gây bởi một điện tích tích dương, hướng về phía điện tích nếu là ñieän tích aâm. ñieåm. Thực hiện C1. Veõ hình. Ghi nhaän nguyeân lí.. Tieát 2. Hoạt động 4 (35 phút) : Tìm hiểu đường sức điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Giới thiệu hình ảnh các đường sức điện.. →. ¿ Q∨ ¿ 2 - Độ lớn : E = k ωr ¿. 4. Nguyên lí chồng chất điện trường. ⃗ E =⃗ E 1+ ⃗ E2+ .. .+ ⃗ En. Noäi dung cô baûn III. Đường sức điện 1. Hình ảnh các đường sức điện Quan saùt hình 3.5. Ghi nhaän Caùc haït nhoû caùch ñieän ñaët trong ñieän hình ảnh các đường sức điện. trường sẽ bị nhiễm điện và nằm dọc theo những đường mà tiếp tuyến tại mỗi điểm trùng với phương của véc tơ cường độ điện trường tại điểm đó. 2. Ñònh nghóa Ghi nhaän khaùi nieäm. Đường sức điện trường là đường mà tiếp tuyeán taïi moãi ñieåm cuûa noù laø giaù cuûa veùc tơ cường độ điện trường tại điểm đó. Nói Vẽ các hình 3.6 đến 3.8. cách khác đường sức điện trường là đường mà lực điện tác dụng dọc theo nó. 3. Hình dạng đường sức của một dố điện Xem các hình vẽ để nhận xét. trường Xem caùc hình veõ sgk. Ghi nhận đặc điểm đường sức 4. Các đặc điểm của đường sức điện của điện trường tĩnh. + Qua mỗi điểm trong điện trường có một.

(8) tónh.. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. Thực hiện C2.. Giới thiệu điện trường đều. Veõ hình 3.10.. Ghi nhaän khaùi nieäm. Veõ hình.. đường sức điện và chỉ một mà thôi + Đường sức điện là những đường có hướng. Hướng của đường sức điện tại một điểm là hướng của véc tơ cường độ điện trường tại điểm đó. + Đường sức điện của điện trường tĩnh là những đường không khép kín. + Qui ước vẽ số đường sức đi qua một diện tích nhất định đặt vuông góc với với đường sức điện tại điểm mà ta xét tỉ lệ với cường độ điện trường tại điểm đó. 4. Điện trường đều Điện trường đều là điện trường mà véc tơ cường độ điện trường tại mọi điểm đều có cùng phương chiều và độ lớn. Đường sức điện trường đều là những đường thẳng song song cách đều.. Hoạt động 5 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh đọc phần Em có biết ? Đọc phần Em có biết ? Yêu cầu học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã Tóm tắt kiến thức. hoïc trong baøi. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaû caùc baøi taäp 9, 10, 11, 12, Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. 13 sgk 3.1, 2.2, 3.3, 3.4, 3.6, 3.7, 3.10 saùch baøi taäp. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY.

(9) Tieát 6 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Véc tơ cường độ điện trường gây bở một điện tích điểm và nhiều điện tích điểm. - Các tính chất của đường sức điện. 2. Kyõ naêng : - Xác định được cường độ điện trường gây bởi các diện tích điểm. - Giải thích được một số hiện tượng liên quan đến điện trường, đường sức điện trường. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 9 trang 20 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 10 trang 21: D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 3.1 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 3.2 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 3.3 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 3.4 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 3.6 : D Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 12 trang21 Gọi C là điểm mà tại đó cường độ Hướng dẫn học sinh các bước giải. Gọi tên các véc tơ cường độ → Veõ hình điện trường thành phần. điện trường bằng 0. Gọi E1 vaø Xác định véc tơ cường độ → điện trường tổng hợp tại C. E2 là cường độ điện trường do q 1 và Hướng dẫn học sinh tìm vị trí của C.. q2 gaây ra taïi C, ta coù Lập luận để tìm vị trí của C.. Tìm biểu thức tính AC.. Yeâu caàu hoïc sinh suy ra vaø thay soá tính toán.. Suy ra và thay số để tính AC.. →. E = E1. +. →. E2 = 0 →. Yêu cầu học sinh tìm biểu thức để xaùc ñònh AC.. →. →. => E = - E . 1 2 Hai véc tơ này phải cùng phương, tức là điểm C phải nằm trên đường thẳng AB. Hai véc tơ này phải ngược chiều, tức là C phải nằm ngoài đoạn AB. Hai veùc tô naøy phaûi coù moâñun baèng nhau, tức là điểm C phải gần A hơn B vài |q1| < |q2|. Do đó ta có:.

(10) Hướng dẫn học sinh tìm các điểm Tìm các điểm khác có cường khaùc. độ điện trường bằng 0.. Hướng dẫn học sinh các bước giải. Veõ hình. AB+ AC ¿2 ε¿ ¿ q2 ∨ ¿¿ ¿ AB+AC 2 q2 4 = = AC q1 3. ¿ q1 ∨ ¿ 2 k ε . AC = k ¿. (. ||. ). Gọi tên các véc tơ cường độ => điện trường thành phần. Tính độ lớn các véc tơ cường => AC = 64,6cm. Ngoài ra còn phải kể tất cả các điểm độ điện trường thành phần naèm raát xa q1 vaø q2. Taïi ñieåm C vaø caùc điểm này thì cường độ điện trường bằng không, tức là không có điện trường. Baøi 13 trang 21 →. →. Gọi Gọi E và E là cường độ Xác định véc tơ cường độ 1 2 điện trường tổng hợp tại C. điện trường do q1 và q2 gây ra tại C. Ta coù : Tính độ lớn của Hướng dẫn học sinh lập luận để tính độ lớn của. →. E. ¿ q1 ∨. E1 = k. ¿ 5 ε . AC2 = 9.10 V/m ¿. (hướng theo phương AC).. →. E . E2 = k. ¿ q1 ∨. ¿ 5 ε . BC 2 = 9.10 V/m ¿. (hướng theo phương CB). Cường độ điện trường tổng hợp tại C →. →. E =. E1 +. →. E2. →. E coù phöông chieàu nhö hình veõ.. Vì tam giaùc ABC laø tam giaùc vuoâng neân hai veùc tô. →. E1. vaø. →. →. góc với nhau nên độ lớn của E= IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. 2 1. √E +E. 2 2. vuoâng. E2. E laø:. = 12,7.10 V/m. 5.

(11) Tiết 7. CÔNG CỦA LỰC ĐIỆN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nêu được đặc điểm của lực tác dụng lên điện tích trong điện trường đều. - Lập được biểu thức tính công thức của lực điện trong điện trường đều. - Phát biểu được đặc điểm của công dịch chuyển điện tích trong điện trường bất kì. - Trình bày được khái niệm, biểu thức, đặc điểm của thế năng của điện tích trong điện trường, quan hệ giữa công của lực điện trường và độ giảm thế năng của điện tích trong điện trường. 2. Kó naêng - Giải Bài toán tính công của lực điện trường và thế năng điện trường. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Vẽ trên giấy khổ lớn hình 4.2 sgk và hình ảnh hỗ trợ trường hợp di chuyển điện tích theo một đường cong từ M đến N. 2. Học sinh: Ôn lại cách tính công của trọng lực và đặc điểm công trọng lực. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu định nghĩa và các tính chất của đường sức của điện trường tĩnh. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu công của lực điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Veõ hình 4.1 leân baûng. Veõ hình 4.1. I. Công của lực điện Xác định lực điện trường tác 1. Đặc điểm của lực điện tác dụng lên dụng lên điện tích q > 0 đặt trong một điện tích đặt trong điện trường đều → → điện trường đều có cường độ điện =q trường. F. →. E .. Lực. E. →. F là lực không đổi... 2. Công của lực điện trong điện trường đều Veõ hình 4.2 leân baûng. AMN = qEd Với d là hình chiếu đường đi trên một đường sức điện. Công của lực điện trường trong sự di chuyển của điện tích trong điện trường đều từ M đến N là AMN = qEd, không phụ Cho hoïc sinh nhaän xeùt. thuộc vào hình dạng của đường đi mà chỉ Ñöa ra keát luaän. phụ thuộc vào vị trí của điểm đầu M và điểm cuối N của đường đi. Ghi nhận đặc điểm công của lực Giới thiệu đặc điểm công của 3. Công của lực điện trong sự di chuyển lực diện khi điện tích di chuyển diện khi điện tích di chuyển trong của điện tích trong điện trường bất kì điện trường bất kì. trong điện trường bất kì. Công của lực điện trong sự di chuyển của điện tích trong điện trường bất kì Thực hiện C1. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. không phụ thuộc vào hình dạng đường đi mà chỉ phụ thuộc vào vị trí điểm đầu và Thực hiện C2. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Veõ hình 4.2. Tính coâng khi ñieän tích q di chuyển theo đường thẳng từ M đến N. Tính coâng khi ñieän tích di chuyển theo đường gấp khúc MPN. Nhaän xeùt. Ghi nhaän ñaëc ñieåm coâng..

(12) điểm cuối của đường đi. Lực tĩnh điện là lực thế, trường tĩnh điện là trường thế. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu thế năng của một điện tích trong điện trường. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Theá naêng cuûa moät ñieän tích trong điện trường 1. Khaùi nieäm veà theá naêng cuûa moät ñieän tích trong điện trường Nhaéc laïi khaùi nieäm theá naêng Theá naêng cuûa ñieän tích ñaët taïi moät ñieåm Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi khaùi trọng trường. trong điện trường đặc trưng cho khả năng niệm thế năng trọng trường. sinh công của điện trường khi đặt điện Giới thiệu thế năng của điện tích Ghi nhận khái niệm. tích tại điểm đó. đặt trong điện trường. 2. Sự phụ thuộc của thế năng W M vào ñieän tích q Ghi nhận mối kiên hệ giữa thế Theá naêng cuûa moät ñieän tích ñieåm q ñaët Giới thiệu thế năng của điện tích tại điểm M trong điện trường : đặt trong điện trường và sự phụ năng và công của lực điện. WM = AM = qVM thuoäc cuûa theá naêng naøy vaøo ñieän Thế năng này tỉ lệ thuận với q. tích. 3. Công của lực điện và độ giảm thế năng của điện tích trong điện trường Tính coâng khi ñieän tích q di AMN = WM - WN Cho ñieän tích q di chuyeån trong chuyeå n từ M đế n N roà i ra . Khi moä t ñieä n tích q di chuyển từ điểm điện trường từ điểm M đến N rồi M đến điểm N trong một điện trường thì ra . Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng. Ruù t ra keá t luaä n . công mà lực điện trường tác dụng lên Cho hoïc sinh ruùt ra keát luaän. điện tích đó sinh ra sẽ bằng độ giảm thế Thực hiện C3. năng của điện tích q trong điện trường. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Hoạt động 6 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức cơ bản. trong baøi. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp 4, 5, 6, 7 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. trang 25 sgk vaø 4.7, 4.9 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY.

(13) Tieát 8. ÑIEÄN THEÁ. HIEÄU ÑIEÄN THEÁ I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trình bày được ý nghĩa, định nghĩa, đơn vị, đặc điểm của điện thế và hiệu điện thế. - Nêu được mối liên hệ giữa hiệu điện thể và cường độ điện trường. - Biết được cấu tạo của tĩnh điện kế. 2. Kó naêng - Giaûi Baøi tính ñieän theá vaø hieäu ñieän theá. - So sánh được các vị trí có điện thế cao và điện thế thấp trong điện trường. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Đọc SGK vật lý 7 để biết HS đã có kiến thức gì về hiệu điện thế. - Thước kẻ, phấn màu. - Chuaån bò phieáu caâu hoûi. 2. Hoïc sinh Đọc lại SGK vật lý 7 và vật lý 9 về hiệu điện thế. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu đặc điểm công của lực điện trường khi điện tích di chuyển. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu khái niệm điện thế. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Ñieän theá 1. Khaùi nieäm ñieän theá Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi coâng Điện thế tại một điểm trong điện trường thức tính thế năng của điện tích q Nêu công thức. đặc trưng cho điện trường về phương tại điểm M trong điện trường. Ghi nhaä n khaù i nieä m . dieän taïo ra theá naêng cuûa ñieän tích. Ñöa ra khaùi nieäm. 2. Ñònh nghóa Ghi nhaän khaùi nieäm. Ñieän theá taïi moät ñieåm M trong ñieän Neâu ñònh nghóa ñieän theá. trường là đại lượng đặc trưng cho điện trường về phương diện tạo ra thế năng khi đặt tại đó một điện tích q. Nó được xaùc ñònh baèng thöông soá cuûa coâng cuûa lực điện tác dụng lên điện tích q khi q di chuyển từ M ra xa vô cực và độ lớn của q VM = Neâu ñôn vò ñieän theá. Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñaëc ñieåm cuûa ñieän theá. Yêu cầu học sinh thực hiện C1.. Ghi nhaän ñôn vò. Neâu ñaëc ñieåm cuûa ñieän theá. Thực hiện C1.. AM ∞ q. Ñôn vò ñieän theá laø voân (V). 3. Ñaëc ñieåm cuûa ñieän theá Điện thế là đại lượng đại số. Thường chọn điện thế của đát hoặc một điểm ở vô cực làm mốc (bằng 0)..

(14) Hoạt động 3 (20 phút) : Tìm hiểu khái niệm hiệu điện thế. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Neâu ñònh nghóa hieäu ñieän theá.. Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñôn vò hieäu ñieän theá. Giới thiệu tĩnh điện kế.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Neâu ñôn vò hieäu ñieän theá.. Quan saùt, moâ taû tónh ñieän keá.. Xây dựng mối liên hệ giữa hiệu Hướng dẫn học sinh xây dựng điện thế và cường độ điện trường. mối liên hệ giữa E và U.. Noäi dung cô baûn II. Hieäu ñieän theá 1. Ñònh nghóa Hiệu điện thế giữa hai điểm M, N trong điện trường là đại lượng đặc trưng cho khả năng sinh công của điện trường trong sự di chuyển của một điện tích từ M đến Nù. Nó được xác định bằng thương số giữa công của lực điện tác dụng lên điện tích q trong sự di chuyển của q từ M đến N và độ lớn của q. UMN = VM – VN =. A MN q. 2. Ño hieäu ñieän theá Ño hieäu ñieän theá tónh ñieän baèng tónh ñieän keá. 3. Hệ thức liên hệ giữa hiệu điện thế và cường độ điện trường E=. U d. Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức cơ bản. trong baøi. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp 5, 6, 7, 8, 9 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. trang 29 sgk vaø 5.8, 5.9 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 9. TUÏ ÑIEÄN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trình bày được cấu tạo của tụ điện, cách tích điện cho tụ. - Nêu rõ ý nghĩa, biểu thức, đơn vị của điện dung. - Viết được biểu thức tính năng lượng điện trường của tụ điện và giải thích được ý nghĩa các đại lượng trong biểu thức. 2. Kó naêng - Nhận ra một số loại tụ điện trong thực tế. - Giaûi baøi taäp tuï ñieän. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Một số loại tụ điện thực tế, đặc biệt là tụ xoay trong máy thu thanh. - Dụng cụ: Thước kẻ, phấn màu. 2. Hoïc sinh: - Chuẩn bị Bài mới. - Sưu tầm các linh kiện điện tử. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu định nghĩa hiệu điện thế và mối liên hệ giữa hiệu điện thế với cường độ điện trường..

(15) Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu tụ điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn I. Tuï ñieän 1. Tuï ñieän laø gì ? Ghi nhaä n khaù i nieä m . Tuï ñieän laø moät heä hai vaät daãn ñaët gaàn Giới thiệu mạch có chứa tụ điện nhau và ngăn cách nhau bằng một lớp từ đó giới thiệu tụ điện. cách điện. Mỗi vật dẫn đó gọi là một bản cuûa tuï ñieän. Tụ điện dùng để chứa điện tích. Quan saù t , moâ taû tuï ñieä n phaü n g. Tụ điện phẵng gồm hai bản kim loại Giới thiệu tụ điện phẵng. phẵng đặt song song với nhau và ngăn cách nhau bằng một lớp điện môi. Giới thiệu kí hiệu tụ điện trên Ghi nhaän kí hieäu. Kí hieäu tuï ñieän caùc maïch ñieän. 2. Caùch tích ñieän cho tuï ñieän Neâ u caù c h tích ñieä n cho tuï ñieä n . Nối hai bản của tụ điện với hai cực của Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch tích nguoàn ñieän. ñieän cho tuï ñieän. Thực hiện C2. Độ lớn điện tích trên mỗi bản của tụ Yêu cầu học sinh thực hiện C1. điện khi đã tích điện gọi là điện tích của tuï ñieän. Hoạt động 3 (20 phút) : Tìm hiểu điện dung của tụ điện, các loại tụ và năng lượng điện trường trong tụ điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Ñieän dung cuûa tuï ñieän 1. Ñònh nghóa Ghi nhaä n khaù i nieä m . Điện dung của tụ điện là đại lượng đặc Giới thiệu điện dung của tụ tröng cho khaû naêng tích ñieän cuûa tuï ñieän ñieän. ở một hiệu điện thế nhất định. Nó được xaùc ñònh baèng thöông soá cuûa ñieän tích của tụ điện và hiệu điện thế giữa hai bản cuûa noù. C=. Q U. Ghi nhaän ñôn vò ñieän dung vaø Ñôn vò ñieän dung laø fara (F). Ñieän dung cuûa tuï ñieän phaüng : Giới thiệu đơn vị điện dung và các ước của nó. εS Ghi nhaä n coâ n g thứ c tính. Naé m các ước của nó. C= Giới thiệu công thức tính điện vững các đại lượng trong đó. 9. 109 . 4 πd dung cuûa tuï ñieän phaüng. 2. Các loại tụ điện Quan saùt, moâ taû. Thường lấy tên của lớp điện môi để đặt teân cho tuï ñieän: tuï khoâng khí, tuï giaáy, tuï Giới thiệu các loại tụ. mi ca, tụ sứ, tụ gốm, … Hiểu được các số liệu ghi trên Trên vỏ tụ thường ghi cặp số liệu là voû cuû a tuï ñieä n . điện dung và hiệu điện thế giới hạn của Giới thiệu hiệu điện thế giới hạn tuï ñieän. cuûa tuï ñieän. Quan saùt, moâ taû. Người ta còn chế tạo tụ điện có điện dung thay đổi được gọi là tụ xoay. Giới thiệu tụ xoay. 3. Năng lượng của điện trường trong tụ Nắm vững công thức tính năng điện Năng lượng điện trường của tụ điện đã Giới thiệu năng lượng điện lượng điện trường của tụ điện đã đượ c tích dieä n . được tích điện trường của tụ điện đã tích điện. W=. 1 QU = 2. 1 2. Q2 = C. 1 CU2 2.

(16) Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức cơ bản. trong baøi. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp 5, 6, 7, 8 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. trang 33 sgk vaø 6.7, 6.8, 6.9 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 10. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Công của lực điện - Điện thế, hiệu điện thế, liên hệ giữa hiệu điện thế và cường độ điện trường. - Tụ điện, điện dung của tụ điện, năng lượng của tụ điện đã được tích điện. 2. Kyõ naêng : - Giải được các bài toán tính công của lực điện. - Giải được các bài toán tính hiệu điện thế, liên hệ giữa E, U và A. - Giải được các bài toán về mối liên hệ giữa Q, C, U và W II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải + Đặc điểm của công của lực điện. + Biểu thức tính công của lực điện. + Khái niệm điện thế, hiệu điện thế, liên hệ giữa U và E. + Các công thức của tụ điện. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 25 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 25 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 29 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 29 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 29 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 33 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 33 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 4.6 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 5.2 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 5.3 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 6.3 : D Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 7 trang 25 Theo định lí về động năng ta có : Yêu cầu học sinh viết biểu Viết biểu thức định lí động năng..

(17) thức định lí động năng. Hướng dẫn để học sinh tính động năng của electron khi nó đến đập vào bản dương. Hướng dẫn để học sinh tính công của lực điện khi electron chuyển động từ M đến N.. Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän tích cuûa tuï ñieän. Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän tích toái ña cuûa tuï ñieän. Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän tích cuûa tuï ñieän. Lập luận để xem như hiệu điện thế không đổi. Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng.. Eñ2 – Eñ1 = A Maø v1 = 0 => Eñ1 = 0 vaø A = qEd Eñ2 = qEd = - 1,6.10-19.103.(- 10-2) = 1,6.10-18(J) Baøi trang Công của lực điện khi electron chuyển Tính công của lực điện. động từ M đến N : A = q.UMN = -1,6.10-19.50 = - 8. 10-18(J) Baøi 7 trang33 Viết công thức, thay số và tính a) Điện tích của tụ điện : q = CU = 2.10-5.120 = 24.10-4(C). toán. b) Điện tích tối đa mà tụ điện tích được qmax = CUmax = 2.10-5.200 Viết công thức, thay số và tính = 400.10-4(C). toán. Baøi 8 trang 33 Viết công thức, thay số và tính a) Điện tích của tụ điện : q = CU = 2.10-5.60 = 12.10-4(C). toán. b) Công của lực điện khi U = 60V A = q.U = 12.10-7.60 = 72.10-6(J) Tính công của lực điện khi đó. Lập luận, thay số để tính Eđ2.. q 2. Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu Tính U’ khi q’ = ñieän theá U’. Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng. Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. c) Công của lực điện khi U’ =. U = 2. 30V A’ = q.U’ = 12.10-7.30 = 36.10-6(J).

(18) Chương II. DÒNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI Tiết 11-12. DÒNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI. NGUỒN ĐIỆN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phát biểu được định nghĩa cường độ dòng điện và viết được công thức thể hiện định nghĩa này. - Nêu được điều kiện để có dòng điện. - Phát biểu được suất điện động của nguồn điện và viết được công thức thể hiện định nghĩa này. - Mô tả được cấu tạo chung của các pin điện hoá và cấu tạo của pin Vôn-ta. - Mô tả được cấu tạo của acquy chì. 2. Kó naêng - Giải thích được vì sao nguồn điện có thể duy trì hiệu điện thế giữa hai cực của nó. - Giải được các bài toán có liên quan đến các hệ thức : I =. Δq Δt. ;I=. q t. vaø E =. A . q. - Giải thích được sự tạo ra và duy trì hiệu điện thế giữa hai cực của pin Vôn-ta. - Giải thích được vì sao acquy là một pin điện hoá nhưng lại có thể sử dụng được nhiều lần. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Xem lại những kiến thức liên quan đến bài dạy. - Chuaån bò duïng cuï thí nghieäm hình 7.5. - Một pin Lơ-clan-sê đã bóc sẵn để cho học sinh quan sát cấu tạo bên trong. - Moät acquy. - Vẽ phóng to các hình từ 7.6 đến 7.10. - Caùc voân keá cho caùc nhoùm hoïc sinh. 2. Hoïc sinh: Moãi nhoùm hoïc sinh chuaån bò - Một nữa quả chanh hay quất đã được bóp nhũn. - Hai mãnh kim loại khác loại. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1. Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu về dòng điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Doøng ñieän Neâ u ñònh nghóa doø n g ñieä n . + Dòng điện là dòng chuyển động có Đặt các câu hỏi về từng vấn đề hướng của các điện tích. để cho học sinh thực hiện. Nêu bản chất của dòng diện + Dòng điện trong kim loại là dòng trong kim loại. chuyển động có hướng của các electron tự do. Nêu qui ước chiều dòng điên. + Qui ước chiều dòng điện là chiều chuyển động của các diện tích dương (ngược với chiều chuyển động của các ñieän tích aâm)..

(19) Neâu caùc taùc duïng cuûa doøng ñieän.. + Caùc taùc duïng cuûa doøng ñieän : Taùc duïng từ, tác dụng nhiệt, tác dụng hoác học, tác duïng cô hoïc, sinh lí, … Cho biết trị số của đại lượng nào + Cường độ dòng điện cho biết mức độ cho biết mức độ mạnh yếu của mạnh yếu của dòng điện. Đo cường độ dòng điện ? Dụng cụ nào đo nó ? dòng điện bằng ampe kế. Đơn vị cường Đơn vị của đại lượng đó. độ dòng điện là ampe (A).. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu cường độ dòng điện, dòng điện không đổi. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Cường độ dòng điện. Dòng điện không đổi 1. Cường độ dòng điện Nêu định nghĩa cường độ dòng Cường độ dòng điện là đại lượng đặc Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi ñònh điện đã học ở lớp 9. tröng cho taùc duïng maïnh, yeáu cuûa doøng nghĩa cường độ dòng điện. điện. Nó được xác định bằng thương số của điện lượng q dịch chuyển qua tiết diện thẳng của vật dẫn trong khoảng thời gian t và khoảng thời gian đó. I= Yêu cầu học sinh thực hiện C1.. Thực hiện C1.. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. Thực hiện C2.. Δq Δt. 2. Dòng điện không đổi Dòng điện không đổi là dòng điện có chiều và cường độ không đổi theo thời gian. Cường độ dòng điện của dòng điện không đổi: I =. q . t. 3. Đơn vị của cường độ dòng điện và của điện lượng Ghi nhận đơn vị của cường độ Đơn vị của cường độ dòng điện trong hệ Giới thiệu đơn vị của cường độ SI laø ampe (A). dòng điện và của điện lượng. dòng điện và của điện lượng. Yêu cầu học sinh thực hiện C3.. Thực hiện C3.. Thực hiện C4. Yêu cầu học sinh thực hiện C4. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu về nguồn điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Yêu cầu học sinh thực hiện C5.. Thực hiện C5.. Yêu cầu học sinh thực hiện C6.. Thực hiện C6.. Yêu cầu học sinh thực hiện C7.. Thực hiện C7.. Yêu cầu học sinh thực hiện C8.. Thực hiện C8.. 1A =. 1C 1s. Đơn vị của điện lượng là culông (C). 1C = 1A.1s Noäi dung cô baûn III. Nguoàn ñieän 1. Điều kiện để có dòng điện Điều kiện để có dòng điện là phải có một hiệu điện thế đặt vào hai đầu vật daãn ñieän. 2. Nguoàn ñieän + Nguồn điện duy trì hiệu điện thế giữa hai cực của nó. + Lực lạ bên trong nguồn điện: Là những lực mà bản chất không phải là lực điện..

(20) Yêu cầu học sinh thực hiện C9.. Thực hiện C9.. Tieát 2. Hoạt động 4 (15 phút) : Tìm hiểu suất điện động của nguồn điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Giới thiệu công của nguồn điện.. Ghi nhaän coâng cuûa nguoàn ñieän.. Giới thiệu khái niệm suất điện động của nguồn điện.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Giới thiệu công thức tính suất điện động của nguồn điện.. Ghi nhận công thức.. Tác dụng của lực lạ là tách và chuyển electron hoặc ion dương ra khỏi mỗi cực, tạo thành cực âm (thừa nhiều electron) và cực dương (thiếu hoặc thừa ít electron) do đó duy trì được hiệu điện thế giữa hai cực của nó.. Noäi dung cô baûn IV. Suất điện động của nguồn điện 1. Coâng cuûa nguoàn ñieän Công của các lực lạ thực hiện làm dịch chuyển các điện tích qua nguồn được gọi laø coâng cuûa nguoàn ñieän. 2. Suất điện động của nguồn điện a) Ñònh nghóa Suất điện động E của nguồn điện là đại lượng đặc trưng cho khả năng thực hiện công của nguồn điện và được đo bằng thương số giữa công A của lực lạ thực hiện khi dịch chuyển một điện tích dương q ngược chiều điện trường và độ lớn của điện tích đó. b) Công thức E =. A q. c) Ñôn vò Ghi nhận đơn vị của suất điện Đơn vị của suất điện động trong hệ SI là Giới thiệu đơn vị của suất điện voân (V). động của nguồn điện. động của nguồn điện. Soá voân ghi treân moãi nguoàn ñieän cho bieát trị số của suất điện động của nguồn điện đó. Suất điện động của nguồn điện có giá Nêu cách đo suất điện động của Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch ño trị bằng hiệu điện thế giữa hai cực của nguoàn ñieän. suất điện động của nguồn điên. nó khi mạch ngoài hở. Mỗi nguồn điện có một điện trở gọi là Ghi nhaä n ñieä n trở trong cuû a Giới thiệu điện trở trong của điện trở trong của nguồn điện. nguoàn ñieän. nguoàn ñieän. Hoạt động 5 (25 phút) : Tìm hiểu các nguồn điện hoá học: Pin và acquy. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn V. Pin vaø acquy 1. Pin điện hoá Cấu tạo chung của các pin điện hoá là Hướng dẫn học sinh thực hiện Thực hiện C10. gồm hai cực có bản chất khác nhau được C10. ngaâm vaøo trong chaát ñieän phaân. a) Pin Voân-ta Pin Vôn-ta là nguồn điện hoá học gồm Vẽ hình 7.6 giới thiệu pin VônVẽ hình, ghi nhận cấu tạo và.

(21) ta.. hoạt động của pin Vôn-ta.. Veõ hình, ghi nhaän caáu taïo vaø Vẽ hình 7.8 giới thiệu pin hoạt động của pin Lơclăngse Lôclaêngseâ.. Vẽ hình 7.9 giới thiệu acquy chì.. Veõ hình, ghi nhaän caáu taïo vaø hoạt động của acquy chì.. Giới thiệu cấu tạo và suất điện động của acquy kiềm. Ghi nhaän caáu taïo vaø suaát ñieän động của acquy kiềm. Nêu các tiện lợi của acquy kieàm. Ghi nhận những tiện lợi của acquy kieàm.. một cực bằng kẻm (Zn) và một cực bằng đồng (Cu) được ngâm trong dung dịch axit sunfuric (H2SO4) loảng. Do tác dụng hoá học thanh kẻm thừa electron nên tích điện âm còn thanh đồng thieáu electron neân tích ñieän döông. Suất điện động khoảng 1,1V. b) Pin Lôclaêngseâ + Cực dương : Là một thanh than bao bọc xung quanh bằng một hỗn hợp mangan ñioâxit MnO2 vaø graphit. + Cực âm : Bằng kẽm. + Dung dòch ñieän phaân : NH4Cl. + Suất điện động : Khoảng 1,5V. + Pin Lôclaêngseâ khoâ : Dung dòch NH 4Cl được trộn trong một thứ hồ đặc rồi đóng trong moät voû pin baèng keõm, voû pin naøy laø cực âm. 2. Acquy a) Acquy chì Bản cực dương bằng chì điôxit (PbO 2) cực âm bằng chì (Pb). Chất điện phân là dnng dịch axit sunfuric (H2SO4) loảng. Suất điện động khoảng 2V. Acquy là nguồn điện có thể nạp lại để sử dụng nhiều lần dựa trên phản ứng hoá học thuận nghịch: nó tích trử năng lượng dưới dạng hoá năng khi nạp và giải phóng năng lượng ấy dưới dạng điện naêng khi phaùt ñieän. Khi suất điện động của acquy giảm xuống tới 1,85V thì phải nạp điện lại. b) Acquy kieàm Acquy cađimi-kền, cực dương được làm bằng Ni(OH)2, còn cực âm làm bằng Cd(OH)2 ; các cực đó dược nhúng trong dung dịch kiềm KOH hoặc NaOH. Suất điện động khoảng 1,25V. Acquy kieàm coù hieäu suaát nhoû hôn acquy axit nhưng lại rất tiện lợi vì nhẹ hơn và beàn hôn.. Hoạt động 6 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức cơ bản. trong baøi. Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập 6 đến 12 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. trang 45 sgk. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY.

(22) Tieát 13. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Các khái niệm về dòng điện, dòng điện không đổi, cường độ dòng điện, nguồn điện, suất điện động và điện trở trong của nguồn điện. Cấu tạo, hoạt động của các nguồn điện hoá học. 2. Kỹ năng : Thực hiện được các câu hỏi và giải được các bài toán liên quan đến dòng điện, cường độ dòng điện, suất điện động của nguồn điện. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : + Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. + Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh : + Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. + Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải. + Dòng điện, cường độ dòng điện, dòng điện không đổi. + Lực lạ bên trong nguồn điện. + Suất điện động và điện trở trong của nguồn điện. + Cấu tạo chung của pin điện hoá. + Cấu tạo và hoạt động của pin Vô-ta, của acquy chì. Hoạt động 2 (20 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 45 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 45 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 8 trang 45 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 9 trang 45 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 10 trang 45 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 7.3 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 7.4 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 7.5 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 7.8 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 7.9 : C Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 13 trang 45 Yeâu caàu hoïc sinh vieát coâng Viết công thức và thay số để tính Cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn: thức và thay số để tính cường cường độ dòng điện. Δq 6 . 10−3 = I = = 2.10-3 (A) = 2 độ dòng điện. Δ1 3 (mA) Baøi 14 trang 45 Yeâu caàu hoïc sinh vieát coâng Điện lượng chuyển qua tiết diện thẳng Viết công thức, suy ra và thay số.

(23) thức, suy ra và thay số để tính để tính điện lượng. điện lượng.. của dây dẫn nối với động cơ tủ lạnh: Ta coù: I =. Δq Δt. => q = I. t = 6.0,5 = 3 (C) Yeâu caàu hoïc sinh vieát coâng Viết công thức, suy ra và thay số Bài 15 trang 45 Công của lực lạ: thức, suy ra và thay số để tính để tính công của lực lạ. A công của lực lạ. Ta coù: E =. q. => A = E .q = 1,5.2 = 3 (J) IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 14-15. ÑIEÄN NAÊNG. COÂNG SUAÁT ÑIEÄN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nêu được công của dòng điện là số đo điện năng mà đoạn mạch tiêu thụ khi có dòng điện chạy qua. Chỉ ra được lực nào thực hiện công ấy. - Chỉ ra được mối liên hệ giữa công của lực lạ thực hiện bên trong nguồn điện và điện năng tiêu thụ trong mạch kín 2. Kó naêng - Tính được điện năng tiêu thụ và công suất điện của một đoạn mạch theo các đại lượng liên quan và ngược lại. - Tính được công và công suất của nguồn điện theo các đại lượng liên quan và ngược lại. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Đọc sách giáo khoa Vật lí lớp 9 để biết học sinh đã học những gì về công, công suất của dòng điện, Định luật Jun – Len-xơ và chuẩn bị các câu hỏi hướng dẫn học sinh ôn tập. 2. Học sinh: Ôn tập phần này ở lớp 9 THCS và thực hiện các câu hỏi hướng dẫn mà giáo viên đặt ra. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu cấu tạo chung của pin điện hoá. So sánh pin điện hoá và acquy. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu điện năng tiêu thụ và công suất điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Ñieän naêng tieâu thuï vaø coâng suaát ñieän 1. Điện năng tiêu thụ của đoạn mạch Ghi nhaän khaùi nieäm. A = Uq = UIt Giới thiệu công của lực điện. Thự c hieä n C1. Điện năng tiêu thụ của một đoạn mạch Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Thực hiện C2. bằng tích của hiệu điện thế giữa hai đầu Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Thực hiện C3. đoạn mạch với cường độ dòng điện và Yêu cầu học sinh thực hiện C3. thời gian dòng điện chạy qua đoạn mạch đó. 2. Coâng suaát ñieän Ghi nhaän khaùi nieäm. Công suất điện của một đoạn mạch Giới thiệu công suất điện. Thực hiện C4. bằng tích của hiệu điện thế giữa hai đầu Yêu cầu học sinh thực hiện C4. đoạn mạch và cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch đó. P =. A t. = UI. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu công suất toả nhiệt của vật dẫn khi có dòng điện chạy qua. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Công suất toả nhiệt của vật dẫn khi coù doøng ñieän chaïy qua 1. Ñònh luaät Jun – Len-xô Ghi nhaän ñònh luaät. Nhiệt lượng toả ra ở một vật dẫn tỉ lệ Giới thiệu định luật..

(24) Giới thiệu công suất toả nhiệt cuûa vaät daãn. Yêu cầu học sinh thực hiện C5.. Ghi nhaän khaùi nieäm. Thực hiện C5.. thuận với điện trở của vật đãn, với bình phương cường độ dòng điện và với thời gian dòng điện chạy qua vật dẫn đó Q = RI2t 2. Công suất toả nhiệt của vật dẫn khi có doøng ñieän chaïy qua Công suất toả nhiệt ở vật dẫn khi có dòng điện chạy qua được xác định bằng nhiệt lượng toả ra ở vật dẫn đó trong một đơn vị thời gian. P =. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu công và công suất của nguồn điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Giới thiệu công của nguồn điện.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Giới thiệu công suất của nguồn ñieän.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Q t. = UI2. Noäi dung cô baûn III. Coâng vaø coâng suaát cuûa nguoàn ñieân 1. Coâng cuûa nguoàn ñieän Coâng cuûa nguoàn ñieän baèng ñieän naêng tiêu thụ trong toàn mạch. Ang = qE = E Tt 2. Coâng suaát cuûa nguoàn ñieän Coâng suaát cuûa nguoàn ñieän baèng coâng suất tiêu thụ điện năng của toàn mạch. P. ng. =. A ng =ET t. Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức cơ bản. trong baøi. Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập 5 đén 10 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. trang 49 sgk vaø 8.3, 8.5, 8.7 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 16. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : + Ñieän naêng tieâu thuï vaø coâng suaát ñieän. + Nhiệt năng và công suất toả nhiệt của vật dẫn khi có dòng điện chạy qua. + Coâng vaø coâng suaát cuûa nguoàn ñieän. 2. Kyõ naêng : + Thực hiện được các câu hỏi liên quan đến điện năng và công suất điện. + Giải được các bài tập liên quan đến điện năng và công suất điện, II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải..

(25) + Biểu thức tính điện năng tiêu thụ trên một đoạn mạch : A = Uit + Biểu thức tính công suất điện trên một đoạn mạch : P = UI + Biểu thức tính nhiệt toả ra và công suất toả nhiệt trên vật dẫn khi có dòng diện chạy qua : Q = RI2t ; P = RI2 =. U2 R. + Coâng vaø coâng suaát cuûa nguoàn ñieän : Ang = E It ; Png = E I Hoạt động 2 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 49 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 49 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 8.1 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 8.2 : B Hoạt động 3 (25 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 8 trang 49 a) 220V là hiệu điện thế định mức của Giới thiệu hiệu điện thế định Ghi nhận khái niệm. ấm điện. 1000W là công suất định mức mức và công suất định mức. cuûa aám ñieän. b) Nhiệt lượng có ích để đun sôi 2 lít Yêu cầu học sinh tính nhiệt Tính nhiệt lượng có ích. nước lượng cần thiết để đun sôi 2 lít Q’ = Cm(t2 – t1) = 4190.2.(100 – 25) nước. = 628500 (J). Yêu cầu học sinh tính nhiệt Tính nhiệt lượng toàn phần. Nhiệt lượng toàn phần cần cung cấp lượng toàn phần (kể cả nhiệt Q' lượng hao phí). Ta coù : H = => Q =. Q. Yêu cầu học sinh tính thời gian để đun sôi nước.. Y/c h/s tính coâng cuûa nguoàn ñieän saûn ra trong 15 phuùt. Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suaát cuûa nguoàn.. Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän năng tiêu thụ của đèn ống trong thời gian đã cho. Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän năng tiêu thụ của đèn dây tóc trong thời gian đã cho. Yeâu caàu hoïc sinh tính soá tieàn điện tiết kiệm được. Tính thời gian đun sôi nước.. Q ' 628500 = H 0,9 = 698333 (J) Thời gian để đun sôi nước. Tính coâng cuûa nguoàn. Tính coâng suaát cuûa nguoàn.. Ta coù : P =. Q t. => t =. Q 698333 = P 1000 = 698 (s). Baøi 9 trang 49 Coâng cuûa nguoàn ñieän saûn ra trong 15 phuùt Tính điện năng tiêu thụ của đèn A = E It = 12. 0,8.900 = 8640 (J) Công suất của nguồn điện khi đó oáng. P = E I = 12.0,8 = 9,6 (W) Tính ñieän naêng tieâu thuï cuûa boùng Baøi 8.6 Điện năng mà đèn ống tiêu thụ trong đèn dây tóc. thời gian đã cho là : A1 = P 1.t = 40.5.3600.30 = 21600000 (J) = 6 (kW.h). Tính số tiền điện đã tiết kiệm Điện năng mà bóng đèn dây tóc tiêu thụ được trong thời gian này là : A2 = P2.t = 100.5.3600.30 = 54000000 (J) = 15 (kW.h). Số tiền điện giảm bớt là :.

(26) M = (A2 - A1).700 = (15 - 6).700 = 6300ñ IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tiết 17. ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI TOAØN MẠCH I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phát biểu được quan hệ suất điện động của nguồn và tổng độ giảm thế trong và ngoài nguồn - Phát biểu được nội dung định luật Ôm cho toàn mạch. - Tự suy ra được định luật Ôm cho toàn mạch từ định luật bảo toàn năng lượng. - Trình bày được khái niệm hiệu suất của nguồn điện. 2. Kó naêng - Mắc mạch điện theo sơ đồ. - Giải các dạng Bài tập có liên quan đến định luật Ôm cho toàn mạch. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Dụng cu: Thước kẻ, phấn màu. - Bộ thí nghiệm định luật Ôm cho toàn mạch. - Chuaån bò phieáu caâu hoûi. 2. Học sinh: Đọc trước bài học mới. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Công và công suất toả nhiệt của vật dẫn khi có dòng điện chạy qua ? Coâng vaø coâng suaát cuûa nguoàn ñieän ? Hoạt động 2 (15 phút) : Thực hiện thí nghiệm để lấy số liệu xây dựng định luật..

(27) Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu định luật Ôm đối với toàn mạch. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn II. Định luật Ôm đối với toàn mạch Ghi nhaän keát quaû. Thí nghieäm cho thaáy : Xử lí số liệu để rút ra kết quả. Thự c hieä n C1. UN = U0 – aI = E - aI (9.1) Yêu cầu thực hiện C1. Với UN = UAB = IRN (9.2) gọi là độ giảm thế mạch ngoài. Ghi nhaän keát quaû. Thí nghiệm cho thấy a = r là điện trở Neâu keát quaû thí nghieäm. trong của nguồn điện. Do đó : Thự c hieä n C2. E = I(RN + r) = IRN + Ir (9.3) Yêu cầu thực hiện C2. Ruùt ra keát luaän. Vậy: Suất điện động có giá trị bằng Yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra keát luaän. tổng các độ giảm điện thế ở mạch ngoài vaø maïch trong. Biến đổi để tìm ra biểu thức Từ hệ thức (9.3) suy ra : Từ hệ thức (9.3) cho học sinh rút (9.5). UN = IRN = E – It (9.4) ra biểu thức định luật. vaø Yeâu caàu hoïc sinh phaùt bieåu ñònh Phaùt bieåu ñònh luaät. luaät . Thực hiện C3. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu hiện tượng đoản mạch, mối liên hệ luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng, hiệu suất của nguồn điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Giới thiệu hiện tượng đoản maïch. Yêu cầu học sinh thực hiện C4.. Ghi nhận hiện tượng đoản mạch.. Thực hiện C4.. I=. E RN + r. (9.5). Cường độ dòng điện chạy trong mạch điện kín tỉ lệ thuận với suất điện động của nguồn điện và tỉ lệ nghịch với điện trở toàn phần của mạch đó. giữa định luật Ôm với toàn mạch và định Noäi dung cô baûn III. Nhaän xeùt 1. Hiện tượng đoản mạch Cường độ dòng điện trong mạch kín đạt giá trị lớn nhất khi RN = 0. Khi đó ta nói rằng nguồn điện bị đoản mạch và I=. E r. (9.6). 2. Định luật Ôm đối với toàn mạch và định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng Ghi nhaä n sự phuø hợ p giöac ñònh Lập luận để cho thấy có sự phù Công của nguồn điện sản ra trong thời hợp giưac định luật Ôm đối với luật Ôm đối với toàn mạch và toàn mạch và định luật bảo toàn định luật bảo toàn và chuyển hoá gian t : A = E It (9.7) năng lượng. và chuyển hoá năng lượng. Nhiệt lượng toả ra trên toàn mạch : Q = (RN + r)I2t (9.8) Theo định luật bảo toàn năng lượng thì A = Q, do đó từ (9.7) và (9.8) ta suy ra I=. Giới thiệu hiệu suất nguồn điện. Yêu cầu học sinh thực hiện C5.. Ghi nhaän hieäu suaát nguoàn ñieän. Thực hiện C5.. Hoạt động 6 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà.. E RN+ r. Như vậy định luật Ôm đối với toàn mạch hoàn toàn phù hợp với định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng. 3. Hieäu suaát nguoàn ñieän H=. UN E.

(28) Hoạt động của giáo viên Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong baøi. Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 4 đến 7 trang 54 sgk vaø 9.3, 9.4 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Hoạt động của học sinh Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.. Tieát 18. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : + Nắm được định luật Ôm đối với toàn mạch. + Nắm được hiện tượng đoản mạch. + Nắm được hiệu suất của nguồn điện. 2. Kỹ năng : Thực hiện được các câu hỏi và giải được các bài tập liên quan đến định luật Ôm đối với toàn mạch. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải. + Định luật Ôm đối với toàn mạch : I =. E RN + r. + Độ giảm thế mạch ngoài : UN = IRN = E - Ir. + Hiện tượng đoản mạch : I =. E r. + Hieäu suaát cuûa nguoàn ñieän : H =. UN E. Hoạt động 2 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 54 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 9.1 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 9.2 : B Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 5 trang 54.

(29) Yeâu caàu hoïc sinh tìm bieåu Tính cường độ dòng điện chạy thức để tính cường độ dòng trong mạch. ñieän chaïy trong maïch. Yeâu caàu hoïc sinh tính suaát Tính suất điện động của nguồn điện động của nguồn điện. ñieän. Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suất mạch ngoài và công suất cuûa nguoàn. Yêu cầu học sinh tính cường độ dòng điện định mức của boùng deøn. Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän trở của bóng đèn.. a) Cường độ dòng điện chạy trong mạch: Ta coù UN = I.RN. U N 8,4 = = 0,6(A) R N 14. => I =. Suất điện động của nguồn điện: Ta coù E = UN + I.r = 8,4 + 0,6.1 = 9(V) b) Công suất mạch ngoài: Tính công suất mạch ngoài. P N = I2.RN = 0,62.14 = 5,04(W) Coâng suaát cuûa nguoàn: Tính coâng suaát cuûa nguoàn. P = E .I = 9.0,6 = 5,4(W) Baøi 6 trang 54 Tính cường độ dòng điện định a) Cường độ dòng điện định mức của mức của bóng đèn. P dm 5 = bóng đèn: Idm = = 0,417(A). U dm 12. Tính điện trở của bóng đèn.. Điện trở của bóng đèn. U 2dm 122 = = 28,8() P dm 5. Rd =. Cường độ dòng điện qua đèn I= Yêu cầu học sinh tính cường Tính cường độ dòng điện thực tế độ dòng điện chạy qua đèn. chạy qua đèn. Yeâu caàu hoïc sinh so saùnh vaø So saùnh vaø keát luaän. ruùt ra keát luaän. Yêu cầu học sinh tính công Tính công suất tiêu thụ thực tế. suất tiêu thụ thực tế của bóng đèn. Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu Tính hieäu suaát cuûa nguoàn. suaát cuûa nguoàn ñieän. Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän trở mạch ngoài và cường độ doøng ñieän chaïy trong maïch chính.. Tính điện trở mạch ngoài.. E 12 = R N + r 28 ,8+ 0 , 06 = 0,416(A). I  Idm nên đèn sáng gần như bình thường Công suất tiêu thụ thực tế của đèn PN = I2.Rd = 0,4162.28,8 = 4,98(W) b) Hieäu suaát cuûa nguoàn ñieän:. U N I . Rd 0 , 416 . 28 , 8 = = = E E 12. H =. 0,998 Baøi 7 trang 54 a) Điện trở mạch ngoài RN =. R1 . R 2 6 . 6 = = 3() R 1+ R 2 6+6. Cường độ dòng điện chạy trong mạch Tính cường độ dòng điện chạy E 3 = chính: I = trong maïch chính. R + r 3+2 = 0,6(A) N. Cho hoïc sinh tính hieäu ñieän Tính hiệu điện thế giữa hai đầu thế giữa hai đầu mỗi bóng. mỗi bóng đèn.. Hiệu điện thế giữa 2 đầu mỗi bóng đèn: UN = U1 = U2 = I.RN = 0,6.3 = 1,8(V) Công suất tiêu thụ của mỗi bóng đèn 2. Cho hoïc sinh tính coâng suaát Tính coâng suaát tieâu thuï cuûa moãi tiêu thụ của mỗi bóng đèn. bóng đèn.. Cho học sinh lập luận để rút ra keát luaän... Laäp luaän ñrre ruùt ra keát luaän.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. P1 = P 2 =. U 1 1,82 = = 0,54(W) R1 6. b) Khi tháo bớt một bóng đèn, điện trở mạch ngoài tăng, hiệu điện thế mạch ngoài trác là hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn còn lại tăng nên bóng đèn còn lạt sáng hơn trước..

(30) Tieát 19 GHEÙP CAÙC NGUOÀN ÑIEÄN THAØNH BOÄ I. MUÏC TIEÂU + nêu được chiều dòng điện chạy qua đoạn mạch chứa nguồn điện. + Nhận biết được các loại bộ nguồn nối tiếp, song song, hỗn hợp đối xứng. + Vận dụng được định luật Ôm đối với đoạn mạch có chứa nguồn điện, + Tính được suất điện động và điện trở trong của các loại bộ nguồn ghép. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân + Bốn pin có suất điện động 1,5V. + Một vôn kế có giới hạn đo 10V và có độ chia nhỏ nhất 0,2V. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Phát biểu, viết biểu thức định luật Ôm cho toàn mạch, viết biểu thức tính hiệu điện thế mạch ngoài, công suất tiêu thụ trân mạch ngoài và trên toàn mạch, Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu đoạn mạch có chứa nguồn điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Đoạn mạch có chứa nguồn điện Veõ hình. Đoạn mạch có chứa nguồn điện, dòng Veõ maïch 10.1. Thực hiện C1. điện có chiều đi tới cực âm và đi ra từ Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Veõ hình. cực dương. Veõ hình 10.2. Ghi nhận nguồn và biểu thức UAB = E – I(r + R) Giới thiệu cách nhận biết nguồn E − U AB E −U AB ñònh luaä t OÂ m cho đoạ n maï c h. và biểu thức định luật Ôm. = Hay I = Thực hiện C2. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. r+R RAB Hoạt động 3 ( phút) : Tìm hiểu các bộ nguồn ghép. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn II. Gheùp caùc nguoàn thaønh boä 1. Boä nguoàn gheùp noái tieáp. Veõ hình. Veõ hình 10.3. Nhận biết được bộ nguồn ghép Giới thiệu bộ nguồn ghép nối noái tieáp. tieáp. Tính được suất điện động và Giới thiệu cách tính suất điện Eb = E1 + E2 + … + En động và điện trở trong của bộ điện trở trong của bộ nguồn. Rb = r1 + r2 + … + rn Tính được suất điện động và nguoàn gheùp noái tieáp. Trường hợp riêng, nếu có n nguồn có suất điện trở trong của bộ nguồn Giới thiệu trường hợp riêng. điện động e và điện trở trong r ghép nối tiếp goàm caùc nguoàn gioáng nhau gheùp thì : Eb = ne ; rb = nr noái tieáp. 2. Boä nguoàn song song Veõ hình. Veõ hình 10.4. Nhận biết được bộ nguồn gép Giới thiệu bộ nguồn ghép song song song. song. Tính được suất điện động và Giới thiệu cách tính suất điện động và điện trở trong của bộ điện trở trong của bộ nguồn. nguoàn gheùp song song. Neáu coù m nguoàn gioáng nhau moãi caùi coù suất điện động e và điện trở trong r ghép song song thì : Eb = e ; rb =. r m. 3. Bộ nguồn hỗn hợp đối xứng Veõ hình 10.5.. Veõ hình..

(31) Giới thiệu bộ nguồn ghép hỗn Nhận biết được bộ nguồn ghép hợp đối xứng. hỗn hợp đối xứng. Giới thiệu cách tính suất điện Tính được suất điện động và động và điện trở trong của bộ điện trở trong của bộ nguồn. nguồn ghép hỗn hợp đối xứng.. Neáu coù m daõy, moãi daõy coù n nguoàn moãi nguồn có suất điện động e, điện trở trong r gheùp noái tieáp thì : Eb = ne ; rb =. nr m. Hoạt động 6 ( phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức cơ bản. trong baøi. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp 4, 5, 6 trang Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. 58 sgk vaø 10.5, 10.6, 10.7 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 20. PHƯƠNG PHÁP GIẢI MỘT SỐ BAØI TOÁN VỀ TOAØN MẠCH I. MUÏC TIEÂU + Vận dụng định luật Ôm để giải các bài toán về toàn mạch. + Vận dụng các công thức tính điện năng tiêu thụ, công suất tiêu thụ điện năng và công suất toả nhiệt của một đoạn mạch ; công, công suất và hiệu suất của nguồn điện. + Vận dụng được các công thức tính suất điện động và điện trở trong của bộ nguồn nối tiếp, song song và hỗn hợp đối xứng để giải các bài toán về toàm mạch. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Nhắùc nhở học sinh ôn tập các nội dung kiến thức đã nêu trong các mục tiêu trên đây của tiết học này. + Chuẫn bị một số bài tập ngoài các bài tập đã nêu trong sgk để ra thêm cho học sinh khá. 2. Học sinh: Ôn tập các nội dung kiến thức mà thầy cô yêu cầu. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Phát biểu và viết biểu thức định luật Ôm cho toàn mạch. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu phương pháp giải một số bài toán về toàn mạch. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Những lưu ý trong phương pháp giải Nêu công thức tính suất điện + Cần phải nhận dạng loại bộ nguồn và Yêu cầu học sinh nêu công thức độ ng và điện trở trong của các áp dụng công thức tương ứng để tính suất tính suất điện động và điện trở loại bộ nguồn đã học. điện động và điện trở trong của bộ nguồn trong của các loại bộ nguồn. + Cần phải nhận dạng các điện trở mạch Thự c hieä n C1. ngoài được mắc như thế nào để để tính Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Thực hiện C2. điện trở tương đương của mạch ngoài. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. + Áp dụng định luật Ôm cho toàn mạch để tìm các ẩn số theo yêu cầu của đề ra Nêu các công thức tính cường độ + Các công thức cần sử dụng : Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùc coâng E doø ng ñieän trong maïch chính, hieäu thức tính cường độ dòng điện I= R N + r ; E = I(RN + r) ; trong mạch chính, hiệu điện thế điện thế mạch ngoài, công và mạch ngoài, công và công suất công suất của nguồn. U = IRN = E – Ir ; Ang = EIt ; Png = EI ; cuûa nguoàn. A = UIt ; P = UI Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập ví dụ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn.

(32) II. Baøi taäp ví duï Baøi taäp 1 a) Điện trở mạch ngoài Vẽ lại đoạn mạch. Thực hiện C3. RN = R1 + R2 + R3 = 5 + 10 + 3 = 18 Yêu cầu học sinh thực hiện C3. b) Cường độ dòng điện chạy qua nguồn Tính cường độ dòng điện chạy điện (chạy trong mạch chính) Yêu cầu học sinh tính cường độ E 6 trong maïch chính. doøng ñieän chaïy trong maïch chính. = I= = 0,3(A). R N + r 18+2. Tính hiệu điện thế mạch ngoài.. Hiệu điện thế mạch ngoài Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu ñieän U = IRN = 0,3.18 = 5,4(V) thế mạch ngoài. Tính hiệu điện thế giữa hai đầu c) Hiệu điện thế giữa hai đầu R1 Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu ñieän R U1 = IR1 = 0,3.5 = 1,5(V) 1. thế giữa hai đầu R1. Baøi taäp 2 Điện trở và cường độ dòng điện định Thực hiện C4. mức của các bóng đèn Yêu cầu học sinh trả lờ C4. 2 Tính điện trở và cường độ dòng U dm1 122 Yêu cầu học sinh tính điện trở = RD1 = = 24() và cường độ dòng điện định mức điện định mức của các bóng đèn. P 6 dm1 2. của các bóng đèn.. U dm2 6 2 = RD2 = = 8() P dm2 4,5 P dm1 6 = Idm1 = = 0,5(A) U dm1 12 P dm2 4,5 = Idm2 = = 0,75(A) U dm2 6 Điện trở mạch ngoài. Yêu cầu học sinh tính điện trở mạch ngoài.. Tính điện trở mạch ngoài.. RN =. R D 1 ( R b+ R D 2) 24 (8+8) = R D 1 + R B + R D 2 24+ 8+8. = 9,6() Cường độ dòng điện trong mạch chính. Tính cường độ dòng điện chạy Yêu cầu học sinh tính cường độ doøng ñieän chaïy trong maïch chính. trong maïch chính.. I=. E 12, 5 = R N + r 9,6 +0,4 = 1,25(A). Cường độ dòng điện chạy qua các bóng. U. IR N. 1 , 25. 9,6. = = Tính cường độ dòng điện chạy ID1 = Yêu cầu học sinh tính cường độ R D 1 RD 1 24 dòng điện chạy qua từng bóng qua từng bóng đèn. 0,5(A) đèn. U IR N 1 , 25. 9,6 = = ID1 = R D1. Yêu cầu học sinh so sánh cường độ dòng điện thức với cường độ dòng điện định mức qua từng bóng đèn và rút ra kết luận. Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suaát vaø hieäu suaát cuûa nguoàn.. Yeâu caàu hoïc sinh veõ maïch ñieän. Yêu cầu học sinh thực hiện C8.. Rb + R D 1. =. 8+ 8. = 0,75(A) So sánh cường độ dòng điện a) I = Idm1 ; ID2 = Idm2 nên các bóng đèn D1 thức với cường độ dòng điện định mức qua từng bóng đèn và rút ra Đ1 và Đ2 sáng bình thường b) Coâng suaát vaø hieäu suaát cuûa nguoàn keát luaän. Tính coâng suaát vaø hieäu suaát cuûa Png = EI = 12,5.1,12 = 15,625 (W) U IR N 1, 25 . 9,6 nguoàn. = = H = = 0,96 =. E. Veõ maïch ñieän. Thực hiện C8.. E. 12 ,5. 96% Baøi taäp 3 a) Suất điện động và điện trở trong của boä nguoàn Eb = 4e = 6 (V) ; rb =. 4r = 2r = 2() 2.

(33) Yính điện trở của bóng đèn.. Điện trở của bóng đèn 2. Yêu cầu học sinh tính điện trở của bóng đèn.. RÑ =. U dm 62 = = 6() = RN P dm 6. b) Cường độ dòng điện chạy qua đèn Tính cường độ dòng điện chạy E 6 = I= Yêu cầu học sinh tính cường độ trong mạch chính. R N + r 6+ 2 = 0,75(A) doøng ñieän chaïy trong maïch chính Công suất của bóng đèn khi đó và công suất của bóng đèn khi Tính công suất của bóng đèn. PÑ = I2RÑ = 0,752.6 = 3,375(W) đó. c) Coâng suaát cuûa boä nguoàn, coâng suaát của mỗi nguồn và giữa hai cực mỗi nguoàn Thực hiện C9. Pb = EbI = 6.0,75 = 4,5(W). Pb 4,5 = = 0,5625(W) 8 8 I 0 , 75 r=1,5 − . 1 = 1,125 Ui = e 2 2. Pi =. Yêu cầu học sinh thực hiện C9.. (V) IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 21. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Nắm được cách xác định suất điện động và điện trở trong của các loại bộ nguồn ghép. 2. Kỹ năng : Giải được các bài toán về mạch điện có bộ nguồn ghép và mạch ngoài có các điện trở và bóng đèn. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh - Xem lại những kiến thức về đoạn mạch có các điện trở ghép với nhau đã học ở THCS. - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải : + Viết các công thức xác định suất điện động và điện trở trong của các loại bộ nguồn ghép đã học. + Viết các công thức xác định cường độ dòng điện, hiệu điện thế và điện trở tương đương của đoạn mạch gồm các điện trở ghép nối tiếp và đoạn mạch gồm các điện trở ghép song song. Hoạt động 2 (35 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 4 trang 58 Điện trở của bóng đèn Yêu cầu học sinh tính điện Tính điện trở của bóng đèn. 2 trở của bóng đèn. U dm 62 = RÑ = = 12() = RN. P dm. Yêu cầu học sinh tính cường Tính cường độ dòng điện chạy độ dòng điện chạy trong mạch trong mạch. 3. Cường độ dòng điện chạy trong mạch I=. E 6 = R N + r 12+ 0,6 = 0,476(A). Hiệu điện thế giữa hai cực của acquy Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu Tính hiệu điện thế giữa hai cực U = E – Ir = 6 – 0,476.0,6 = 5,7(V) điện thế giữa hai cực acquy. acquy. Baøi 6 trang 58 Suất điện động và điện trở trong của bộ Yeâu caàu hoïc sinh tính suaát Tính suất điện động và điện trở nguồn : Eb = 2E = 3V ; rb = 2r = 2 điện động và điện trở trong trong của bộ nguồn. Điện trở của các bóng đèn.

(34) cuûa boä nguoàn. Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän trở của bóng đèn. Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän trở mạch ngoài.. Tính điện trở của bóng đèn. Tính điện trở mạch ngoài.. Yêu cầu học sinh tính cường Tính cường độ dòng điện chạy độ dòng điện chạy trong mạch trong mạch chính. chính. Yêu cầu học sinh tính cường Tính cường độ dòng điện chạy độ dòng điện chạy qua mỗi qua mỗi bóng đèn. bóng đèn. Yêu cầu học sinh tính cường Tính cường độ dòng điện định độ dòng điện định mức của mức của mỗi bóng đèn. mỗi bóng đèn. Yeâu caàu hoïc sinh so saùnh vaø So saùnh vaø ruùt ra leát luaän. ruùt ra leát luaän. Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu Tính hieäu suaát cuûa nguoàn. suaát cuûa nguoàn. Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu Tính hiệu điện thế giữa hai cực điện thế giữa hai cực của mỗi của mỗi nguồn. nguoàn. Hướng dẫn để học sinh tìm Lập luận để rút ra kết luận. ra keát luaän.. RD =. U 2dm 32 = = 12() P dm 0 , 75. Điện trở mạch ngoài RN =. R D 12 = = 6() 2 2. Cường độ dòng điện chạy trong mạch chính I=. Eb 3 = = 0,375(A) R N + r b 6 +2. Cường độ dòng điện chạy qua mỗi bóng đèn : ID =. I 0 , 375 = = 0,1875(A) 2 2. Cường độ dòng điện định mức của mỗi bóng đèn : Idm =. P dm 0 , 75 = = U dm 3. 0,25(A) a) ID < Idm : đèn sáng yếu hơn bình thường b) Hieäu suaát cuûa boä nguoàn H =. U IR N 0 ,375 . 6 = = E E 3. = 0,75 =. 75% c) Hiệu điện thế giữa hai cực của mỗi nguoàn : Ui = E – Ir = 1,5 – 0,375.1 = 1,125(V) d) Nếu tháo bớt một bóng đèn thì điện trở mạch ngoài tăng, hiệu điện thế mạch ngoài, cũng là hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn còn lại tăng nên đèn còn lại sáng mạnh hơn trước đó. Baøi 2 trang 62 Suất điện động và điện trở trong của bộ Yeâu caàu hoïc sinh tính suaát Tính suất điện động và điện trở nguoàn điện động và điện trở trong trong của bộ nguồn. Eb = E1 + E2 = 12 + 6 = 18V ; rb = 0 cuûa boä nguoàn. Điện trở mạch ngoài Yêu cầu học sinh tính điện Tính điện trở mạch ngoài. RN = R1 + R2 = 4 + 8 = 12() trở mạch ngoài. a) Cường độ dòng điện chạy trong mạch. Eb 18 Yêu cầu học sinh tính cường Tính cường độ dòng điện chạy = I= = 1,5(A) R N + r b 12+ 0 độ dòng điện chạy trong mạch trong mạch chính. b) Công suất tiêu thụ của mỗi điện trở chính. 2 2 Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng Tính coâng suaát tieâu thuï cuûa moãi P1 = I R1 = 1,5 .4 = 9(W) 2 P2 = I R2 = 1,52.8 = 18(W) suất tiêu thụ của mỗi điện trở. điện trở. c) Công suất và năng lượng của mỗi acquy cung caáp trong 5 phuùt Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng Tính coâng suaát cuûa moãi acquy. PA1 = E1I = 12.1,5 = 18(W) suaát cuûa moãi acquy. Yeâu caàu hoïc sinh tính naêng Tính năng lượng mỗi acquy cung AA1 = E1Tt = 12.1,5.60 = 1080(J) PA2 = E2I = 6.1,5 = 9(W) lượng mỗi acquy cung cấp cấp trong 5 phút. AA2 = E2Tt = 6.1,5.60 = 540(J) trong 5 phuùt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY.

(35) Tiết 22-23. THỰC HAØNH: XÁC ĐỊNH SUẤT ĐIỆN ĐỘNG VAØ ĐIỆN TRỞ TRONG CỦA MỘT PIN ĐIỆN HÓA I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Biết cách khảo sát sự phụ thuộc của hiệu điện thế U giữa hai đầu đoạn mạch chứa nguồn vào cường độ dòng điện I chạy trong mạch đó. + Biết cách khảo sát sự phụ thuộc của cường độ dòng điện I chạy trong mạch kín vào điện trở R của mạch ngoài. + Biết cách chọn phương án thí nghiệm để tiến hành khảo sát các quan hệ phụ thuộc giữa các đại lượng U, I hoặc I, R. Từ đó có thể xác định chính xác suất điện động và điện trở trong của một pin điện hoá. 2. Kó naêng + Biết cách lựa chọn và sử dụng một số dụng cụ điện thích hợp và mắc chúng thành mạch điện để khảo sát sự phụ thuộc của hiệu điện thế U giữa hai đầu đoạn mạch chứa nguồn vào cường độ dòng điện I chạy trong mạch đó. + Biết cách biểu diễn các số liệu đo được của cường độ dòng điện I chạy trong mạch và hiệu điện thế U giữa hai đầu đoạn mạch dưới dạng một bảng số liệu. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Phổ biến cho học sinh nội dung cần chuẩn bị trước trong buổi thực hành. + Kiểm tra hoạt động của các dụng cụ thí nghiệm cần thiết. 2. Hoïc sinh: + Đọc kĩ nội dung bài thực hành.. + Chuaån bò maãu baùo caùo thí nghieäm. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 Hoạt động 1 (5 phút) : Tìm hiểu mục đích thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Muïc ñích thí nghieäm Ghi nhận mục đích của thí 1. Áp dụng hệ thức hiệu điện thế của Giới thiệu mục đích thí nghiệm. nghieäm. đoạn mạch chứa nguồn điện và định luật Ôm đối với toàn mạch để xác định suất điện động và điện trở trong của một pin điện hoá. 2. Sử dụng các đồng hồ đo điện đa năng hiện số để đo hiệu điện thế và cường độ doøng ñieän trong caùc maïch ñieän. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu dụng cụ thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Duïng cuï thí nghieäm Ghi nhận các dụng cụ thí nghiệm. 1. Pin điện hoá. Giới thiệu dụng cụ thí nghiệm. 2. Biến trở núm xoay R. 3. Đồng hồ đo điện đa năng hiện số. 5. Điện trở bảo vệ R0. 6. Boä daây daãn noái maïch. 7. Khoá đóng – ngát điện K. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu cơ sở lí thuyết. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Cơ sở lí thuyết Xem hình 12.2. + Khi mạch ngoài để hở hiệu điện thế Veõ hình 12.2 Thự c hieä n C1. gữa hai cực của nguồn điện bằng suất Yêu cầu học sinh thực hiện C1. điện động của nguồn điện..

(36) Veõ hình 12.3. Xem hình 12.3. Yêu cầu học sinh viết biểu thức Viết biểu thức định luật Ôm cho định luật Ôm cho đoạn mạch có đoạn mạch MN. chứa nguồn. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Thực hiện C2. Yêu cầu học sinh viết biểu thức Viết biểu thức định luật Ôm cho định luật Ôm cho toàn mạch. toàn mạch trong mạch điện mắc laøm thí nghieäm. Hoạt động 4 (15 phút) : Giới thiệu dụng cụ đo. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Ño UMN khi K ngaét : UMN = E + Định luật Ôm cho đoạn mạch MN có chứa nguồn : UMN = U = E – I(R0 - r) Đo UMN và I khi K đóng, Biết E và R 0 ta tính được r. + Định luật Ôm đối với toàn mạch : I=. E R+ R A + R0 +r. Tính toán và so sánh với kết quả đo.. Noäi dung cô baûn IV. Giới thiệu dụng cụ đo 1. Đồng hồ đo điện đa năng hiện số Ghi nhaä n caù c chứ c naê n g cuû a Đồng hồ đo điện đa năng hiện số DTGiới thiệu đồng hồ đo điện đa đồng hồ đo điện đa năng hiện số 830B có nhiều thang đo ứng với các chức naêng hieän soá DT-830B. DT-830B. naêng khaùc nhau nhö : ño ñieän aùp, ño cường độ dòng điện 1 chiều, xoay chiều, đo điện trở, … . 2. Những điểm cần chú ý khi thực hiện Ghi nhaä n nhữ n g ñieå m caà n chuù yù + Vặn núm xoay của nó đến vị trí tương Nêu những điểm cần chú ý khi sử dụng đồng hồ đo điện đa năng khi sử dụng đồng hồ đo điện đa ứng với chức năng và thang đo cần chọn. naêng hieän soá. Sau đó nối các cực của đồng hồ vào hieän soá. maïch roài gaït nuùt baät – taét sang vò trí “ON”. + Nếu chưa biết rỏ giá trị giới hạn của đại lượng cần đo, ta phải chọn thang đo có giá trị lớn nhất phù hợp với chức năng đã chọn. + Không do cường độ dòng điện và hiệu điện thế vượt quá thang đo đã chọn. + Không chuyển đổi chức năng thang đo khi ñang coù doøng ñieän chaïy qua noù. Thực hiện C3. + Không dùng nhầm thang đo cường độ Yêu cầu học sinh thực hiện C3. dòng điện để đo hiệu điện thế. + Khi sử dụng xong các phép đo phải gạt nuùt baät – taét veà vò trí “OFF” + Phaûi thay pin 9V beân trong noù khi pin yeáu (goùc phaûi hieãn thò kí hieäu ) + Phải tháo pin ra khỏi đồng hồ khi không sử dụng trong thời gian dài. Tieát 2 Hoạt động 5 (25 phút) : Tiến hành thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Chú ý học sinh về an toàn trong thí nghiệm. Theo doõi hoïc sinh. Hướng dẫn từng nhóm.. Hoạt động của học sinh Lắp mạch theo sơ đồ. Kiểm tra mạch điện và thang đo đồng hồ. Báo cáo giáo viên hướng dẫn. Tiến hành đóng mạch và đo các giá trị cần thiết. Ghi cheùp soá lieäu. Hoàn thành thí ngiệm, thu dọn thiết bị..

(37) Hoạt động 6 (15 phút) : Xữ lí kết quả, báo cáo thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Hướng dẫn học sinh hoàn thành báo cáo. Tính toán, nhận xét … để hoàn thành báo cáo. Noäp baùo caùo. Hoạt động 7 ( phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Cho HS nhận xét về mối liên hệ giữa UN và R. - Nhận xét về mối liên hệ giữa UN và R. - Yêu cầu HS nhận xét câu thực hiện của bạn. - Nhận xét câu thực hiện của bạn. - Daën HS veà nhaø oân taäp chuaån bò kieåm tra 1 tieát IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 24. KIEÅM TRA 1 TIEÁT CHƯƠNG III. DÒNG ĐIỆN TRONG CÁC MÔI TRƯỜNG Tiết 25. DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI I. MUÏC TIEÂU + Nêu được tính chất điện chung của các kim loại, sự phụ thuộc của điện trở suất của kim loại theo nhiệt độ. + Nêu được nội dung chính của thuyết electron về tính dẫn điện của kim loại và công thức tính điện trở suất của kim loại. Nêu được cấp độ lớn của các đại lượng đã nói đến trong thuyết này. + Giải thích được một cách định tính các tính chất điện chung của kim loại dựa trên thuyết electron về tính dẫn điện của kim loại. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Chuẫn bị thí nghiệm đã mô tả trong sgk. + Chuaãn bò thí nghieäm veà caëp nhieät ñieän. 2. Hoïc sinh OÂn laïi : + Phần nói về tính dẫn điện của kim loại trong sgk lớp 9. + Dòng điện trong kim loại tuân theo định luật Ôm. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu bản chất của dòng điện trong kim loại. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Baûn chaát cuûa doøng ñieän trong kim Nêu mạng tinh thể kim loại và loại Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi maïng chuyeå n động nhiệt của các ion ở + Trong kim loại, các nguyên tử bị mất tinh thể kim loại và chuyển động nuùt maïng. electron hoá trị trở thành các ion dương. nhieät cuûa noù. Các ion dương liên kết với nhau một cách có trật tự tạo thành mạng tinh thể kim loại. Các ion dương dao động nhiệt Ghi nhaä n haï t mang dieä n tự do xung quanh nuùt maïng. Giới thiệu các electron tự do trong kim loại và chuyển động trong kim loại và chuyển động + Các electron hoá trị tách khỏi nguyên của chúng khi chưa có điện tử thành các electron tự do với mật độ n nhieät cuûa chuùng. trường. không đổi. Chúng chuyển động hỗn loạn toạ thành khí electron tự do choán toàn.

(38) Giới thiệu sự chuyển động của Ghi nhận sự chuyển động của các electron tự do dưới tác dụng các electron khi chịu tác dụng của của lực điện trường. lực điện trường. Yeâu caàu hoïc sinh neâu nguyeân Neâu nguyeân nhaân gaây ra ñieän nhân gây ra điện trở của kim loại. trở của kim loại.. bộ thể tích của khối kim loại và không sinh ra doøng ñieän naøo. + Điện trường. →. E do nguồn điện ngoài. sinh ra, đẩy khí electron trôi ngược chiều điện trường, tạo ra dòng điện. + Sự mất trật tự của mạng tinh thể cản trở chuyển động của electron tự do, là Yêu cầu học sinh nêu loại hạt Nêu loại hạt tải điện trong kim nguyên nhân gây ra điện trở của kim loại tải điện trong kim loại. loại. Hạt tải điện trong kim loại là các electron tự do. Mật độ của chúng rất cao Yeâu caàu hoïc sinh neâu baûn chaát Neâu baûn chaát doøng ñieän trong neân chuùng daãn ñieän raát toát. dòng điện trong kim loại. kim loại. Dòng điện trong kim loại là dòng chuyển dời có hướng của các electron tự do dưới tác dụng của điện trường . Hoạt động 2 (5 phút) : Tìm hiểu sự phụ thuộc của điện trở suất của kim loại theo nhiệt độ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Sự phụ thuộc của điện trở suất của kim loại theo nhiệt độ Ghi nhaä n khaù i nieä m . Điện trở suất  của kim loại tăng theo Giới thiệu điện trở suất của kim Ghi nhận sự phụ thuộc của điện nhiệt độ gần đúng theo hàm bậc nhất : loại và sự phụ thuộc của nó vào trở suất của kim loại vào nhiệt độ.  = 0(1 + (t - t0)) nhiệt độ. Hệ số nhiệt điện trở không những phụ Giới thiệu khái niệm hệ số nhiệt Ghi nhận khái niệm. thuộc vào nhiệt độ, mà vào cả độ sạch điện trở. Thự c hieä n C1. và chế độ gia công của vật liệu đó. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu điện trở của kim loại ở nhiệt độ thấp và hiện tượng siêu dẫn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Điện trở của kim loại ở nhiệt độ thấp và hiện tượng siêu dẫn Khi nhiệt độ giảm, điện trở suất của Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích taïi Giaûi thích. kim loại giảm liên tục. Đến gần 0 0K, sao khi nhiệt độ giảm thì điện trở điện trở của kim loại sạch đều rất bé. kim loại giảm. Ghi nhận hiện tượng. Một số kim loại và hợp kim, khi nhiệt Giới thiệu hiện tượng siêu dẫn. độ thấp hơn một nhiệt độ tới hạn T c thì điện trở suất đột ngột giảm xuống bằng 0. Ta nói rằng các vật liệu ấy đã chuyển Ghi nhận các ứng dụng của dây sang trạng thái siêu dẫn. Giới thiệu các ứng dụng của sieâu daãn. Các cuộn dây siêu dẫn được dùng để hiện tượng siêu dẫn. Thự c hieä n C2. taï o ra các từ trường rất mạnh. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu hiện tượng nhiệt điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn IV. Hiện tượng nhiệt điện Ghi nhaä n hieä n tượ n g. Nếu lấy hai dây kim loại khác nhau và Giới thiệu hiện tượng nhiệt điện. hàn hai đầu với nhau, một mối hàn giữ ở nhiệt độ cao, một mối hàn giữ ở nhiệt độ thấp, thì hiệu điện thế giữa đầu nóng và đầu lạnh của từng dây không giống nhau, Ghi nhaä n khaù i nieä m . trong mạch có một suất điện động E. E Giới thiệu suất điện động nhiệt gọi là suất điện động nhiệt điện, và bộ ñieän. hai dây dẫn hàn hai đầu vào nhau gọi là caëp nhieät ñieän..

(39) Yêu cầu học sinh nêu các ứng Nêu các ứng dụng của cặp nhiệt duïng cuûa caëp nhieät ñieän. ñieän.. Suất điện động nhiệt điện : E = T(T1 – T2) Cặp nhiệt điện được dùng phổ biến để đo nhiệt độ.. Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức cơ bản. trong baøi. Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 5 đến 9 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. trang 78 sgk vaø 13.10, 13.11 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 26-27. DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÁT ÑIEÄN PHAÂN I. MUÏC TIEÂU + Thực hiện được câu hỏi thế nào là chất điện phân, hiện tượng điện phân, nêu được bản chất dòng điện trong chất điện phân và trình bày được thuyết điện li. + Phát biểu được định luật Faraday về điện phân. + Vận dụng được kiến thức để giải thích các ứng dụng cơ bản của hiện tượng điện phân và giải được các bài taäp coù vaän duïng ñònh luaät Faraday. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Chuẩn bị thí nghiệm biểu diễn cho học sinh về dẫn điện của nước tinh khiết (nước cất hoặc nước mưa), nước pha muoái ; veà ñieän phaân. + Chuẩn bị một bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố hoá học để tiện dụng khi làm bài tập. 2. Học sinh: Ôn lại : + Các kiến thức về dòng điện trong kim loại. + Kiến thức về hoá học, cấu tạo các axit, bazơ, và liên kết ion. Khái niệm về hoá trị. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu loại hạt tải điện trong kim loại, bản chất dòng điện trong kim loại, nguyên nhân gây ra điện trở của kim loại. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu thuyết điện li. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Thuyeát ñieän li Neâu caáu taïo cuûa axit, bazô vaø Trong dung dịch, các hợp chất hoá học Cho hoïc sinh neâu caáu taïo cuûa muoái. nhö axit, bazô vaø muoái bò phaân li (moät axit, bazô vaø muoái. phần hoặc toàn bộ) thành ion : anion mang điện âm là gốc axit hoặc nhóm (OH), coøn cation mang ñieän döông laø caùc ion kim loại, ion H+ hoặc một số nhóm nguyên tử khác. Ghi nhận sự hình thành các hạt Các ion dương và âm vốn đã tồn tại sẵn Giới thiệu sự phân li của các taûi ñieän trong chaát ñieän phaân. trong các phân tử axit, bazơ và muối. phân tử axit, bazơ và muối. Chúng liên kết chặt với nhau bằng lực.

(40) hút Cu-lông. Khi tan vào trong nước hoặc dung môi khác, lực hút Cu-lông yếu đi, liên kết trở nên lỏng lẻo. Một số phân tử bị chuyển động nhiệt tách thành các ion. Yeâu caàu hoïc sinh neâu haït taûi Nêu loại hạt tải điện trong chất Ion có thể chuyển động tự do trong ñieän trong chaát ñieän phaân. ñieän phaân. dung dịch và trở thành hạt tải điện. Giới thiệu chất điện phân trong Ghi nhận khái niệm. Ta gọi chung những dung dịch và chất thực tế. noùng chaûy cuûa axit, bazô vaø muoái laø chaát ñieän phaân. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu bản chất dòng điện trong chất điện phân. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hoïc sinh neâu hieän II. Baûn chaát doøng ñieän trong chaát ñieän phaân tượng xảy ra khi nhúng hai điện Nêu hiện tượng. Doøng ñieän trong chaát ñieän phaân laø doøng cực vào một bình điện phân. chuyển dời có hướng của các ion trong Yeâu caàu hoïc sinh neâu baûn chaát Nêu bản chất dòng điện trong điện trường. doøng ñieän trong chaát ñieän phaân. chaát ñieän phaân. Chaát ñieän phaân khoâng daãn ñieän toát baèng Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích taïi Giaûi thích. kim loại. sao chaát ñieän phaân khoâng daãn Doøng ñieän trong chaát ñieän phaân khoâng điện tốt bằng kim loại. chỉ tải điện lượng mà còn tải cả vật chất đi theo. Tới điện cực chỉ có các electron Giới thiệu hiện tượng điện phân. Ghi nhận hiện tượng. có thể đi tiếp, còn lượng vật chất đọng Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Thực hiện C1. lại ở điện cực, gây ra hiện tượng điện phaân. Hoạt động 4 (15 phút) : Tìm hiểu các hiện tượng diễn ra ở điện cực và hiện tượng dương cực tan. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Các hiện tượng diễn ra ở điện cực. Hiện tượng dương cực tan Giới thiệu phản ứng phụ trong Ghi nhận khái niệm. Các ion chuyển động về các điện cực có hiện tượng điện phân. thể tác dụng với chất làm điện cực hoặc Theo dõi để hiểu được các hiện với dung môi tạo nên các phản ứng hoá Trình bày hiện tượng xảy ra khi tượ ng xaûy ra. học gọi là phản ứng phụ trong hiện tượng điện phân dung dịch muối đồng ñieän phaân. với anôt bằnd đồng Hiện tượng dương cực tan xảy ra khi các Giới thiệu hiện tượng dương cực Ghi nhận khái niệm. anion đi tới anôt kéo các ion kim loại của tan. diện cực vào trong dung dịch. Tieát 2 Hoạt động 5 (25 phút) : Tìm hiểu các định luật Fa-ra-đây. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn IV. Caùc ñònh luaät Fa-ra-ñaây Nghe, keá t hợ p vớ i xem sgk để * Định luật Fa-ra-đây thứ nhất Lập luận để đưa ra nội dung các hieåu. Khối lượng vật chất được giải phóng ở ñònh luaät. Thực hiện C2. điện cực của bình điện phân tỉ lệ thuận Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Ghi nhaä n ñònh luaä t . với điện lượng chạy qua bình đó. Giới thiệu định luật Fa-ra-đây M = kq thứ nhất. k gọi là đương lượng hoá học của chất được giải phóng ở điện cực. * Định luật Fa-ra-đây thứ hai Giới thiệu định luật Fa-ra-đây Ghi nhận định luật. Đương lượng điện hoá k của một thứ hai. nguyên tố tỉ lệ với đương lượng gam.

(41) Giới thiệu số Fa-ra-đây. Yêu cầu học sinh thực hiện C3.. Ghi nhaän soá lieäu. Thực hiện C3.. A của nguyên tố đó. Hệ số tỉ lệ n 1 , trong đó F gọi là số Fa-ra-đây. F 1 A . k= F n. Thường lấy F = 96500 C/mol. * Kết hợp hai định luật Fa-ra-đây, ta Yêu cầu học sinh kết hợp hai Kết hợp hai định luật để đưa ra được công thức Fa-ra-đây : 1 A định luật để đưa ra công thức Fa- công thức Fa-ra-đây. . m= It F n ra-ñaây. m là chất được giải phóng ở điện cực, Giới thiệu đơn vị của m khi tính Ghi nhận đơn vị của m để sử tính baèng gam. theo công thức trên. duïng khi giaûi caùc baøi taäp. Hoạt động 6 (15 phút) : Tìm hiểu các ứng dụng của hiện tượng điện phân. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn V. Ứùng dụng của hiện tượng điện phân Ghi nhận các ứng dụng của hiện Hiện tượng điện phân có nhiều ứng Giới thệu các ứng dụng của các tượng điện phân. dụng trong thực tế sản xuất và đời sống hiện tượng điện phân. như luyên nhôm, tinh luyện đồng, điều chế clo, xút, mạ điện, đúc điện, … 1. Luyeän nhoâm Ghi nhaän caùch luyeän nhoâm. Dựa vào hiện tượng điện phân quặng Giới thiệu cách luyện nhôm. nhoâm noùng chaûy. Neâu caùch laáy baïc (Ag) ra khoûi Bể điện phân có cực dương là quặng Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch laáy nhôm nóng chảy, cực âm bằng than, chất baïc (Ag) ra khoûi moät chieác coác moät chieác coác maï baïc bò hoûng. ñieän phaân laø muoái nhoâm noùng chaûy, maï baïc bò hoûng. dòng điện chạy qua khoảng 104A. 2. Maï ñieän Beå ñieän phaân coù anoât laø moät taám kim Giới thiệu cách mạ điện. loại để mạ, catôt là vật cần mạ. Chất Neâ u caù c h maï vaø n g moä t chieá c điện phân thường là dung dịch muối kim Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch maï nhẫn đồng. loại để mạ. Dòng điện qua bể mạ được vàng một chiếc nhẫn đồng. chọn một cách thích hợp để đảm bảo chất lượng của lớp mạ. Hoạt động 7 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức cơ bản. trong baøi. Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 8 đến 11 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. trang 85 sgk vaø 14.4, 14.6, 14.8 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 28. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : + Nắm được bản chất dòng điện trong kim loại, nguyên nhân gây ra điện trở của kim loại, sự phụ thuộc của điện trở của kim loại vào nhiệt độ, hiện tượng siêu dẫn và hiện tượng nhiệt điện. + Nắm được hiện tượng điện li, bản chất dòng điện trong chất điện phân, hiện tượng dương cực tan, các định luật Fa-ra-đay và các ứng dụng của hiện tượng điện phân. 2. Kyõ naêng :.

(42) + Thực hiện được các câu hỏi liên quan đến dòng điện trong kim loại và dòng điện trong chất điện phân. + Giải được các bài toán liên quan đến dòng điện trong kim loại. + Giải được các bài toán liên quan đến định luật Fa-ra-đây. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: + Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. + Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh: + Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. + Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 78 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 78 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 8 trang 85 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 9 trang 85 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 14.4 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 14.6 : C. Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn Baøi 7 trang 78 Yêu cầu học sinh tính điện trở Tính điện trở của bóng đèn khi Điện trở của dèn khi thắp sáng 2 2 của bóng đèn khi thắp sáng. U 220 thaép saùng. = R= = 484(). P. Yêu cầu học sinh tính điện trở Tính điện trở của bóng đèn khi của bóng đèn khi không thắp không thắp sáng. saùng.. R0 = =. Yeâu caàu hoïc sinh tính theå tích của 1mol đồng. Yêu cầu học sinh tính mật độ electron trong đồng.. Tính thể tích của 1mol đồng.. V=. 484 = 49() 1+ 4,5 .10− 3 (2000 −20) A 64 .10− 3 = D 8,9 .10 3. = 7,2.10-6(m3/mol). Mật độ electron tự do trong đồng. Tính mật độ electron trong đồng.. n=. N A 6 ,023 . 1023 = −6 V 7,2 .10. = 8,4.1028(m-. ) b) Số electron tự do qua tiết diện thẳng Tính soá electron qua tieát dieän cuûa daây daãn trong 1 giaây: N = vSn thẳng của dây dẫn trong 1 giây Cường độ dòng điện qua dây dẫn: I = eN = evSn và viết công thức tính cường độ => v = doøng ñieän theo noù. Tính vaän toác troâi cuûa electron.. Yeâu caàu hoïc sinh tính khoái. R 1+ α (t −t 0). Baøi 8 trang 78 a) Thể tích của 1 mol đồng. 3. Yeâu caàu hoïc sinh tính soá electron qua tieát dieän thaúng cuûa daây daãn trong 1 giaây vaø viết công thức tính cường độ doøng ñieän theo noù. Cho hoïc sinh suy ra vaø tính v.. 100. Điện trở của đèn khi không thắp sáng Ta coù : R = R0(1 + (t – t0)). I 10 = eSn 1,6. 10− 19 . 10−5 .8,4 . 1028. = 7,46.10-5(m/s) Baøi 11 trang 85.

(43) lượng đồng muốn bóc đi. Yeâu caàu hoïc sinh vieát coâng thức Fa-ra-đây. Cho hoïc sinh suy ra vaø tính t.. Tính khối lượng đồng muốn bóc ñi. Viết công thức Fa-ra-đây.. Tính thời gian điện phân.. Khối lượng đồng muốn bóc đi m = V = dS = 8,9.103.10-5.10-4 = 8,9.10-6(kg) = 8,9.10-3(g) Maø m = . t=. 1 A . .It F n m. F .n 8,9 . 10−3 . 96500. 2 = A.I 64 .10 −2. = 2680(s) IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 29 -30. DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÁT KHÍ I. MUÏC TIEÂU + Phân biệt được sự dẫn điện không tự lực và sưu dẫn điện tự lực trong chất khí. + Phân biệt được hai quá trình dẫn điện tự lực quan trọng trong không khí là hồ quang điện và tia lửa điện. + Trình bày được các ứng dụng chính của quá trình phóng điện trong chất khí. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Chuẩn bị các thiết bị thí nghiệm để làm các thí nghiệm. 2. Học sinh: Ôn lại khái niệm dòng điện trong các môi trường, là dòng các điện tích chuyển động có hướng. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu loại hạt tải điện trong chất điện phân, nguyên nhân tạo ra chúng và baûn chaát cuûa doøng ñieän trong chaát ñieän phaân. Hoạt động 2 (8 phút) : Tìm hiểu tính cách điện của chất khí. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yêu cầu học sinh nêu cơ sở để I. Chất khí là môi trường cách điện khẵng định chất khí là môi trường Giaûi thích taïi sao chaát khí laø moâi Chất khí không dẫn điện vì các phân tử caùch ñieän. trường cách điện. khí đều ở trạng thái trung hoà điện, do đó Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Thực hiện C1. trong chaát khí khoâng coù caùc haït taûi ñieän. Hoạt động 3 (12 phút) : Tìm hiểu sự dẫn điện trong chất khí trong điều kiện thường. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Sự dẫn điện trong chất khí trong điều kiện thường Veõ hình. Thí nghieäm cho thaáy: Veõ hình 15.2. Ghi nhaä n caù c keá t quaû thí + Trong chaát khí cuõng coù nhöng raát ít caùc Trình baøy thí nghieäm. nghieäm. haït taûi ñieän. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Thực hiện C2. + Khi dùng ngọn đèn ga để đốt nóng chất khí hoặc chiếu vào chất khí chùm bức xạ Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi Cho biết khi nào thì chất khí dẫn tử ngoại thì trong chất khí xuất hiện các naøo thì chaát khí daãn ñieän. ñieän. hạt tải điện. Khi đó chất khí có khả năng daãn ñieän..

(44) Hoạt động 4 (20 phút) : Tìm hiểu bản chất dòng điện trong chất khí. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Giới thiệu tác nhân ion hoá và Ghi nhận khái niệm. sự ion hoá chất khí. Nêu hiện tượng xảy ra đối với Yeâu caàu hoïc sinh neâu hieän tượng xảy ra đối với khối khí đã khối khí đã bị ion hoá khi chưa có bị ion hoá khi chưa có và khi có và khi có điện trường. điện trường. Neâu baûn chaát doøng ñieän trong Yeâu caàu hoïc sinh neâu baûn chaát chaá t khí. doøng ñieän trong chaát khí. Nêu hiện tượng xảy ra trong Yeâu caàu hoïc sinh neâu hieän khoá i khí khi mất tác nhân ion hoá. tượng xảy ra trong khối khí khi mất tác nhân ion hoá.. Noäi dung cô baûn III. Baûn chaát doøng ñieän trong chaát khí 1. Sự ion hoá chất khí và tác nhân ion hoá Ngọn lửa ga, tia tử ngoại của đèn thuỷ ngân trong thí nghiệm trên được gọi là tác nhân ion hoá. Tác nhân ion hoá đã ion hoá các phân tử khí thành các ion dương, ion âm và các electron tự do. Doøng ñieän trong chaát khí laø doøng chuyển dời có hướng của các ion dương theo chiều điện trường và các ion âm ngược chiều điện trường. Khi maát taùc nhaân ion hoùa, caùc ion dương, ion âm, và electron trao đổi điện tích với nhau hoặc với điện cực để trở thành các phân tử khí trung hoà, nên chất khí trở thành không dẫn điện,. 2. Quá trình dẫn điện không tự lực của Giới thiệu đường đặc trưg V – A Ghi nhận khái niệm. chaát khí cuûa doøng ñieän trong chaát khí. Thực hiện C3. Quá trình dẫn điện của chất khí nhờ có Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Nêu khái niệm sự dẫn điện tác nhân ion hoá gọi là quá trình dẫn Yeâu caàu hoïc sinh neâu khaùi nieäm không tự lực. điện không tự lực. Nó chỉ tồn tại khi ta sự dẫn điện không tự lực. Giải thích tại sao dòng điện tạo ra hạt tải điện trong khối khí giữa hai Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích taïi trong chất khí không tuân theo bản cực và biến mất khi ta ngừng việc sao doøng ñieän trong chaát khí ñònh luaät OÂm. taïo ra haït taûi ñieän. khoâng tuaân theo ñònh luaät OÂm. Quá trình dẫn diện không tự lực không tuaân theo ñònh luaät OÂm. 3. Hiện tượng nhân số hạt tải điện trong Giới thiệu hiện tượng nhân số Ghi nhận hiện tượng chaát khí trong quaù trình daãn ñieän khoâng haït taûi ñieän trong chaát khí. tự lực Khi dùng nguồn điện áp lớn để tạo ra sự phoùng dieän trong chaát khí, ta thaáy coù hiện tượng nhân số hạt tải điện. Hiện tượng tăng mật độ hạt tải điện trong chaát khí do doøng ñieän chaïy qua gaây ra gọi là hiện tượng nhân số hạt tải điện. Tieát 2 Hoạt động 5 (15 phút) : Tìm hiểu quá trình dẫn điện tự lực trong chất khí. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn IV. Quá trình dẫn điện tự lực trong chất khí và điều kiện để tạo ra quá trình dẫn điện tự lực Quá trình phóng điện tự lực trong chất Giới thiệu quá trình phóng điện Ghi nhận khái niệm. khí laø quaù trình phoùng ñieän vaãn tieáp tuïc tự lực. giữ được khi không còn tác nhân ion hoá tác động từ bên ngoài. Ghi nhaä n caù c caù c h để doø n g ñieä n Có bốn cách chính để dòng điện có thể Giới thiệu các cách chính để.

(45) doøng ñieän coù theå taïo ra haït taûi điện mới trong chất khí.. có thể tạo ra hạt tải điện mới trong chaát khí.. tạo ra hạt tải điện mới trong chất khí: 1. Dòng điện qua chất khí làm nhiệt độ khí tăng rất cao, khiến phân tử khí bị ion hoá. 2. Điện trường trong chất khí rất lớn, khiến phân tử khí bị ion hoá ngay khi nhiệt độ thấp. 3. Catôt bị dòng điện nung nóng đỏ, làm cho noù coù khaû naêng phaùt ra electron. Hiện tượng này gọi là hiện tượng phát xạ nhieät electron. 4. Catôt không nóng đỏ nhưng bị các ion dương có năng lượng lớn đập vào làm bật electron khỏi catôt trở thành hạt tải điện.. Hoạt động 6 (15 phút) : Tìm hiểu tia lữa điện và điều kiện tạo ra tia lữa điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn V. Tia lữa điện và điều kiện tạo ra tia lữa điện Ghi nhaän khaùi nieäm. 1. Ñònh nghóa Giới thiệu tia lữa điện. Tia lữa điện là quá trình phóng điện tự lực trong chất khí đặt giữa hai điện cực khi điện trường đủ mạnh để biến phân tử khí trung hoà thành ion dương và electron tự do. Ghi nhận điều kiện để tạo ra tia 2. Điều kiện để tạo ra tia lữa điện Giới thiệu điều kiện để tạo ra tia lữ a ñieän. Hieäu ñieän Khoảng cách giữa 2 cực lữa điện. theá U(V) (mm) Cực phẵng Mũi nhọn 20 000 6,1 15,5 40 000 13,7 45,5 100 000 36,7 220 200 000 75,3 410 300 000 114 600 3. Ứng dụng Dùng để đốt hỗn hợp xăng không khí trong động cơ xăng. Giải thích hiện tượng sét trong tự nhiên. Hoạt động 7 (10 phút) : Tìm hiểu hồ quang điện và điều kiện tạo ra hồ quang điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn VI. Hoà quang ñieän vaø ñieàu kieän taïo ra hoà quang ñieän 1. Ñònh nghóa Moâ taû vieäc haøn ñieän. Hoà quang ñieän laø quaù trình phoùng ñieän Cho hoïc sinh moâ taû vieäc haøn tự lực xảy ra trong chất khí ở áp suất ñieän. Ghi nhaän khaùi nieäm. thường hoặc áp suất thấp đặt giữa hai Giới thiệu hồ quang điện. điện cực có hiệu điện thế không lớn. Neâ u caù c hieä n tượ n g keø m theo Hồ quang điện có thể kèn theo toả Yêu cầu hs nêu các hiện tượng khi coù hoà quang.ñieän. nhiện và toả sáng rất mạnh. keøm theo khi coù hoà quang.ñieän. 2. Ñieàu kieän taïo ra hoà quang ñieän Ghi nhận điều kiện để có hồ Dòng điện qua chất khí giữ được nhiệt Giới thiệu điều kiện để có hồ.

(46) quang ñieän.. quang ñieän.. độ cao của catôt để catôt phát được electron bằng hiện tượng phát xạ nhiệt electron. 3. Ứng dụng Yêu cầu học sinh nêu các ứng Nêu các ứng dụng của hồ quang Hồ quang diện có nhiều ứng dụng như hàn điện, làm đèn chiếu sáng, đun chảy duïng cuûa hoà quang ñieän. ñieän. vaät lieäu, … Hoạt động 8 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức cơ bản. trong baøi. Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 6 đến 9 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. trang 93 sgk. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 31. DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÂN KHOÂNG I. MUÏC TIEÂU + Nêu được bản chất của dòng điện trong chân không. + Nêu được bản chất và ứng dụng của tia catôt. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Tìm hiểu lại các kiến thức về khí thực, quãng đường tự do của phân tử, quan hệ giữa áp suất và mật đọ phân tử và quãng đường tự do trung bình, … + Chuẩn bị các hình vẽ trong sgk trên khổ giấy to để trình bày cho học sinh. + Sưu tầm đèn hình cũ để làm giáo cụ trực quan. 2. Học sinh: Oân tập lại khái niệm dòng điện, là dòng chuyển dời có hướng của các hạt tải điện.. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu quá trình ion hóa không khí, bản chất của dòng điện trong chất khí. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu cách tạo ra dòng điện trong chân không. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Caùch taïo ra doøng ñieän trong chaân khoâng 1. Baûn chaát cuûa doøng ñieän trong chaân khoâng Dẫn dắt để đưa ra. Nêu môi trường chân không. + Chân không là môi trường đã được lấy đi Khaùi nieäm chaân khoâng. Neâ u ñieà u kieä n để coù doø n g các phân tử khí. Nó không chứa các hạt tải Điều kiện để có dòng điện. ñieän. ñieän neân khoâng daãn ñieän. Neâ u caù c h laø m cho chaâ n khoâ n g + Để chân không dẫn điện ta phải đưa các Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch daãn ñieän. electron vào trong đó. laøm cho chaân khoâng daãn ñieän. Naém baûn chaát oøng ñieän trong + Doøng ñieän trong chaân khoâng laø doøng Baûn chaát doøng ñieän trong chaân chaân khoâng. chuyển dời có hướng của các electron được khoâng. đưa vào trong khoảng chân không đó. 2. Thí nghieäm Thí nghiệm cho thấy đường đặc tuyến V – A Giới thiệu sơ đồ thí nghiệm Xem sơ đồ 16.1 sgk. cuûa doøng ñieän trong chaân khoâng hình 16.1. Ghi nhaän caùc keát quaû thí Moâ taû thí nghieäm vaø neâu caùc nghieäm. keát quaû thí nghieäm. Yêu cầu học sinh thực hiện C1.. Thực hiện C1..

(47) Hoạt động 3 (20 phút) : Tìm hiểu tia catôt. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn II. Tia catoât 1. Thí nghieäm Xem hình minh hoïa thí nghieäm + Khi aùp suaát trong oáng baèng aùp suaát khí Giới thiệu thí nghiệm hình 16.3. 16.3. quyeån ta khoâng thaáy quaù trình phoùng Ghi nhaä n caù c keá t quaû thí ñieän Neâu caùc keát quaû thí nghieäm. nghieäm. + Khi áp suất trong ống đã đủ nhỏ, trong ống có quá trình phóng điện tự lực, trong Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Thực hiện C2. ống có cột sáng anôt và khoảng tối catôt. + Khi aùp suaát trong oáng haï xuoáng coøn khoảng 10-3mmHg, khoảng tối catôt chiếm toàn bộ ống. Quá trình phóng điện vẫn duy trì và ở phía đối diện với catôt, thaønh oáng thuûy tinh phaùt aùnh saùng maøu vaøng luïc. Ta gọi tia phát ra từ catôt làm huỳnh Giới thiệu tia catôt. Ghi nhaän tia catoât. quang thuûy tinh laø tia catoât. + Tiếp tục hút khí để đạt chân không tốt Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Thực hiện C3. hơn nữa thì quá trình phóng điện biến maát. 2. Tính chaát cuûa tia catoât + Tia catôt phát ra từ catôt theo phương Dẫn dắt để giới thiệu các tính Theo các gợi ý của gv lần lượt vuông góc với bề mặt catôt. Gặp một vật chaát cuûa tia catoât. neâu caùc tính chaát cuûa tia catoât. cản, nó bị chặn lại làm vật đó tích điện aâm. + Tia catôt nmang năng lượng: nó có thể laøm ñen phim aûnh, laøm huyønh quang moät số tinh thể, làm kim loại phát ra tia X, laøm noùng caùc vaät maø noù roïi vaøo vaø taùc dụng lực lên các vật đó + Tia catôt bị lệch trong điện tường và từ trường. 3. Baûn chaát cuûa tia catoât Tia catôt thực chất là dòng electron Yeâu caàu hoïc sinh neâu baûn chaát Neâ u baû n chaá t cuû a tia catoâ t . phaù t ra từ catôt, có năng lượng lớn và bay cuûa tia catoât. tự do trong không gian. 4. Ứng dụng Giới thiệu ứng dụng của tia Ứng dụng phổ biến nhất của tia catôt là catoât. Ghi nhận ứng dụng của tia catôt. để làm ống phóng điện tử và đèn hình. Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức cơ bản..

(48) trong baøi. Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 8 đến 11 trang 99 sgk vaø 13.11, 16.12, 16.14 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.. Tieát 32-33. DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÁT BAÙN DAÃN I. MUÏC TIEÂU Thực hiện được các câu hỏi: + Chất bán dẫn là gì ? Nêu những đặc điểm của chất bán dẫn. + Hai loại hạt tải điện trong chất bán dẫn là gì ? Lỗ trống là gì ? + Chất bán dẫn loại n và loại p là gì ? + Lớp chuyển tiếp p-n là gì ? + Tranzito n-pn laø gì ? II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: + Chuaån bò hình 17.1 vaø baûng 17.1 sgk ra giaáy to. + Chuẫn bị một số linh kiện bán dẫn thường dùng như điôt bán dẫn, tranzito, LED, … Nếu có linh kiện hỏng thì bóc vỏ ra để chỉ cho học sinh xem miếng bán dẫn ở linh kiện ấy. 2. Học sinh: Oân tập các kiến thức quan trọng chính: + Thuyết electron về tính dẫn điện của kim loại. + Vài thông số quan trọng của kim loại như điện trở suất, hệ số nhiệt điện trở, mật độ electron tự do. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu các đại lượng đặc trưng cho tính dẫn diện của môi trường chân khoâng. Baûn chaát doøng ñieän trong chaân khoâng. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu chất bán dẫn và tính chất. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn I. Chaát baùn daãn vaø tính chaát Cho bieá t taï i sao coù nhữ n g chaá t Chất bán dẫn là chất có điện trở suất Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát taïi được gọi là bán dẫn. nằm trong khoảng trung gian giữa kim sao goïi laø chaát baùn daãn. loại và chất điện môi. Ghi nhaän caùc vaät lieäu baùn daãn Nhoùm vaät lieäu baùn daãn tieâu bieåu laø Giới thiệu một số bán dẫn thông thoâng duïng, ñieån hình. gecmani vaø silic. duïng. Ghi nhận các đặc điểm của bán + Ở nhiệt độ thấp, điện trở suất của chất Giới thiệu các đặc điểm của bán dẫn tinh khiết và bán dẫn có pha dẫn tinh khiết và bán dẫn có pha bán dẫn siêu tinh khiết rất lớn. Khi nhiệt taïp chaát. độ tăng, điện trở suất giảm nhanh, hệ số taïp chaát.. nhiệt điện trở có giá trị âm. + Điện trở suất của chất bán dẫn giảm raát maïnh khi pha moät ít taïp chaát. + Điện trở của bán dẫn giảm đáng kể khi bị chiếu sáng hoặc bị tác dụng của các taùc nhaân ion hoùa khaùc. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu hạt tải điện trong chất bán dẫn, bán dẫn loại n và bán dẫn loại p. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Haït taûi ñieän trong chaát baùn daãn, bán dẫn loại n và bán dẫn loại p 1. Bán dẫn loại n và bán dẫn loại p Baùn daãn coù haït taûi ñieän aâm goïi laø baùn Giới thiệu bán dẫn loại n và bán Ghi nhận hai loại bán dẫn. dẫn loại n. Bán dẫn có hạt tải điện dương dẫn loại p. Nêu cách nhận biết loại bán gọi là bán dẫn loại p. Yêu cầu học sinh thử nêu cách.

(49) 2. Electron vaø loã troáng Chất bán dẫn có hai loại hạt tải điện là Ghi nhận sự hình thành electron electron và lỗ trống. Doøng ñieän trong baùn daãn laø doøng caùc daãn vaø loã troáng trong baùn daãn tinh khieát. electron dẫn chuyển động ngược chiều Nêu bản chất dòng điện trong điện trường và dòng các lỗ trống chuyển baùn daãn tinh khieát. động cùng chiều điện trường. 3. Taïp chaát cho (ñoâno) vaø taïp chaát nhaän Giới thiệu tạp chất cho và sự (axepto) + Khi pha tạp chất là những nguyên tố có hình thành bán dẫn loại n. Ghi nhaän khaùi nieäm. naêm electron hoùa trò vaøo trong tinh theå silic thì mỗi nguyên tử tạp chất này cho Yêu cầu học sinh giải thích sự taïo neân electron daãn cuûa baùn daãn Giải thích sự tạo nên electron tinh thể một electron dẫn. Ta gọi chúng laø taïp chaát cho hay ñoâno. Baùn daãn coù pha loại n. dẫn của bán dẫn loại n. đôno là bán dẫn loại n, hạt tải điện chủ yeáu laø electron. Giới thiệu tạp chất nhận và sự + Khi pha tạp chất là những nguyên tố có hình thành bán dẫn loại p. Ghi nhaän khaùi nieäm. ba electron hoùa trò vaøo trong tinh theå silic thì mỗi nguyên tử tạp chasats này nhận Yêu cầu học sinh thực hiện C1. moät electron lieân keát vaø sinh ra moät loã Thực hiện C1. trống, nên được gọi là tạp chất nhận hay axepto. Baùn daãn coù pha axepto laø baùn đãn loại p, hạt tải điện chủ yếu là các lỗ troáng. nhận biết loại bán dẫn. Giới thiệu sự hình thành electron daãn vaø loã troáng trong baùn daãn tinh khieát. Yeâu caàu hoïc sinh neâu baûn chaát doøng ñieän trong baùn daãn tinh khieát.. daãn.. Hoạt động 4 (15 phút) : Tìm hiểu lớp chuyển tiếp p-n. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Giới thiệu lớp chuyển tiếp p-n.. Giới thiệu lớp nghèo. Yeâu caàu hoïc sinh giaûi tích taïi sao ở lớp chuyển tiếp p-có rất ít caùc haït taûi ñieän. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. Giới thiệu sự dẫn điện chủ yếu theo một chiều của lớp chuyển tieáp p-n.. Giới thiệu hiện tượng phun hạt taûi ñieän.. Tieát 2. Noäi dung cô baûn III. Lớp chuyển tiếp p-n Ghi nhaän khaùi nieäm. Lớp chuyển tiếp p-n là chổ tiếp xúc của mieàn mang tính daãn p vaø mieàn mang tính dẫn n được tạo ra trên 1 tinh thể bán dẫn. 1. Lớp nghèo Ghi nhaän khaùi nieäm. Ở lớp chuyển tiếp p-n không có hoặc có Giải tích tại sao ở lớp chuyển rất ít các hạt tải điện, gọi là lớp nghèo. Ở tieáp p-coù raát ít caùc haït taûi ñieän. lớp nghèo, về phía bán dẫn n có các ion ñoâno tích ñieän döông vaø veà phía baùn daãn Thực hiện C2. p coù caùc ion axepto tích ñieän aâm. Ñieän trở của lớp nghèo rất lớn. 2. Dòng điện chạy qua lớp nghèo Ghi nhaän khaùi nieäm. Dòng diện chạy qua lớp nghèo chủ yếu từ p sang n. Ta gọi dòng điện qua lớp nghèo từ p sang n là chiều thuận, chiều từ n sang p là chiều ngược. 3. Hiện tượng phun hạt tải điện Ghi nhận hiện tượng. Khi dòng điện đi qua lớp chuyển tiếp pn theo chiều thuận, các hạt tải điện đi vào lớp nghèo có thể đi tiếp sang miền đối diện. Đó sự phun hạt tải điện..

(50) Hoạt động 5 (15 phút) : Tìm hiểu điôt bán dẫn và mạch chỉnh lưu dùng điôt bán dẫn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn IV. Ñioât baùn daãn vaø maïch chænh löu duøng ñioât baùn daãn Ghi nhaä n linh kieä n . Điôt bán dẫn thực chất là một lớp Giới thiệu điôt bán dẫn. Neâu coâng duïng cuûa ñioât baùn chuyeån tieáp p-n. Noù chæ cho doøng ñieän ñi Yeâu caàu hoïc sinh neâu coâng duïng daãn. qua theo chiều từ p sang n. Ta nói điôt cuûa ñioât baùn daãn. bán dẫn có tính chỉnh lưu. Nó được dùng để lắp mạch chỉnh lưu, biến điện xoay Vẽ mạch chỉnh lưu 17.7. Giới Xem hình 17.7. Ghi nhaä n hoạ t chieàu thaønh ñieän moät chieàu. thiệu hoạt động của mạch đó. động chỉnh lưu của mạch. Hoạt động 6 (20 phút) : Tìm hiểu cấu tạo và nguyên lí hoạt động của tranzito lưỡng cực n-p-n. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn V. Cấu tạo và nguyên lí hoạt động của tranzito lưỡng cực n-p-n 1. Hiệu ứng tranzito Veõ hình. Xét một tinh thể bán dẫn trên đó có tạo Veõ hình 17.8. Ghi nhận các cực và điện thế đặt ra một miền p, và hai miền n 1 và n2. Mật Giới thiệu các cực và điện thế vaø o các cực. độ electron trong miền n2 rất lớn so với đặt vào các cực. mật độ lỗ trống trong miền p. Trên các miền này có hàn các điện cực C, B, E. Theo dõi, phân tích để hiểu được Điện thế ở các cực E, B, C giữ ở các giá Trình baøy phöông aùn vaø ñöa ra trị VE = 0, VB vừa đủ để lớp chuyển tiếp các tình huống để đi đến khái khái niệm. p-n2 phân cực thuận, VC có giá trị tương niệm về hiệu ứng tranzito. đối lớn (cở 10V). + Giã sử miền p rất dày, n1 cách xa n2 Phân tích sự phân cực của các Lớp chuyển tiếp n1-p phân cực ngược, Yêu cầu học sinh phân tích sự lớp. điện trở RCB giữa C và B rất lớn. phân cực của các lớp. Lớp chuyển tiếp p-n2 phân cực thuận nhöng vì mieàn p raát daøy neân caùc electron Ghi nhaä n veà ñieä n trở R trong từ n2 không tới được lớp chuyển tiếp p-n1, CB Kết luận về điện trở RCB khi đó. trường hợp này. do đó không ảnh hưởng tới RCB. + Giã sử miền p rất mỏng, n1 rất gần n2 Phaâ n tích sự phaâ n cự c cuû a caù c Đại bộ phận dòng electron từ n 2 phun Yêu cầu học sinh phân tích sự lớp. sang p có thể tới lớp chuyển tiếp n 1-p, rồi phân cực của các lớp. Ghi nhaä n veà ñieä n trở R trong tiếp tục chạy sang n1 đến cực C làm cho CB Kết luận về điện trở RCB khi đó. trường hợp này. điện trở RCB giảm đáng kể. Ghi nhaän khaùi nieäm. Hiện tượng dòng điện chạy từ B sang E Giới thiệu hiệu ứng tranzito. làm thay đổi điện trở RCB gọi là hiệu ứng tranzito. Ghi nhaä n khaù i nieä m . Vì đại bộ phận electron từ n2 phun vào p Giới thiệu khả năng khuếch đại không chạy về B mà chạy tới cực C, nên tín hiệu điện nhờ hiệu ứng ta coù IB << IE vaø IC  IE. Doøng IB nhoû sinh tranzito. ra dòng IC lớn, chứng tỏ có sự khuếch đại doøng ñieän. 2. Tranzito lưỡng cực n-p-n Ghi nhaän khaùi nieäm. Tinh thể bán dẫn được pha tạp để tạo ra Giới thiệu tranzito. Veõ hình. một miền p rất mỏng kẹp giữa hai miền Veõ kí hieäu tranzito n-p-n. n1 và n2 gọi là tranzito lưỡng cực n-p-n. Tranzito có ba cực:.

(51) Giới thiệu các cực của tranzito. Nhận biết các cực của tranzito. + Cực góp hay là côlectơ (C). Hướng dẫn học sinh thực hiện + Cực đáy hay cực gốc, hoặc bazơ (B). C3. Thực hiện C3. + Cực phát hay Emitơ (E). Giới thiệu ứng dụng của Ghi nhận các ứng dụng của Ứng dụng phổ biến của tranzito là để tranzito. tranzito. lắp mạch khuếch đại và khóa điện tử. Hoạt động 7 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức cơ bản. trong baøi. Yêu cầu học sinh về nhàthực hiện các câu hỏi làm các Ghi các bài tập về nhà. baøi taäp trang 6, 7 sgk. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 34. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : + Nắm được bản chất dòng điện trong chất khí, sự dẫn điện khong tự lực và tự lực, các hiện tượng phoùng ñieän trong chaát khí. + Nắm được bản chất dòng điện trong chân không, sự dẫn điện một chiều của điôt chân không, baûn chaát vaø caùc tính chaát cuûa tia catoât. + Nắm được bản chất của dòng điện trong chất bán dẫn, hai loại bán dẫn n và p, công dụng của ñioât baùn daãn vaø trandio. 2. Kỹ năng : Giải được các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập liên quan đến dòng điện trong chất khí, trong chân khoâng vaø trong chaát baùn daãn. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (15 phút) : Kiểm tra bài cũ: Lập bảng so sánh dòng điện trong các môi trường về: hạt tải điện, nhuyeân nhaân taïo ra haït taûi ñieän, baûn chaát doøng ñieän. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 93 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 93 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 8 trang 99 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 9 trang 99 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 106 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 106 : D Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 10 trang 99 Y/c h/s viết biểu thức tính Viết biểu thức tính cường độ Số electron phát ra từ catôt trong 1 giây: cường độ dòng điện bảo hòa dòng điện bảo hòa từ đó suy ra số Ta có: Ibh = |qe|.N I bh 10−2 từ đó suy ra số hạt tải điện hạt tải điện phát ra từ catôt trong 1 = N = = phát ra từ catôt trong 1 giây. giaây. |q e| 1,6 . 10−19 Yeâu caàu hoïc sinh tính soá Tính số electron phát ra từ một electron phát ra từ một đơn vị đơn vị diện tích của catôt trong 1 dieän tích cuûa catoât trong 1 giaây. 0,625.1017(haït) Số electron phát ra từ một đơn vị diện tích cuûa catoât trong 1 giaây:.

(52) giaây.. n=. N 0 , 625 .1017 = = 6,25.1021(haït) S 10 −5. Yeâu caàu hoïc sinh tính naêng Tính năng lượng mà electron Bài 11 trang 99 lượng mà electron nhận được nhận được khi đi từ catôt sang Năng lượng mà electron nhận được khi khi đi từ catôt sang anôt. anoât. đi từ catôt sang anôt:  = eU = 1,6.10-19.2500 = 4.10-16(J) Năng lượng ấy chuyển thành động năng Yeâu caàu hoïc sinh tính vaän Tính vaän toác cuûa electron maø 1 cuûa electron neân:  = mv2 toác cuûa electron maø suùng phaùt suùng phaùt ra. 2 ra. 2ε 2. 4 .10− 16 = => v = = − 31. √ √ m. 3.10 (m/s) 7. 9,1 .10. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 35. KIEÅM TRA HOÏC KÌ I. Tiết 36-37. THỰC HAØNH: KHẢO SÁT ĐẶC TÍNH CHỈNH LƯU CỦA ĐIÔT BÁN DẪN VAØ ĐẶC TÍNH KHUẾCH ĐẠI CỦA TRANZITO I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Biết được cấu tạo của điôt bán dẫn và giải thích được tác dụng chỉnh lưu dòng điện của nó. + Biết cách khảo sát đặc tính chỉnh lưu dòng điện của điôt bán dẫn. Từ đó đánh giá được tác dụng chỉnh lưu cuûa ñioât baùn daãn. + Biết được cấu tạo của tranzito và giải thích được tác dụng khuếch đại dòng điện của nó. + Biết cách khảo sát tính khuếch đại dòng của tranzito. Từ đó đánh giá được tác dụng khuếch đại dòng của tranzito. 2. Kó naêng + Biết cách lựa chọn, sử dụng các dụng cụ điện, các linh kiện điện thích hợp và mắc chúng thành một mạch điện để tiến hành khảo sát đặc tính chỉnh lưu dòng điện của điôt bán dẫn và đặc tính khuếch đại dòng của tranzito. + Biết cách đo và ghi kết quả đo để lập bảng số liệu hoặc vẽ đồ thị biểu diễn đặc tính chỉnh lưu dòng điện của điôt bán dẫn và đặc tính khuếch đại dòng của tranzito. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Phổ biến cho học sinh những nội dung cần phải chuẩn bị trước buổi thực hành. + Kiểm tra các dụng cụ thí nghiệm cần thiết cho bài thực hành. Làm thử trước các nội dung thực hành. 2. Hoïc sinh: + Đọc kĩ nội dung bài thực hành..

(53) + Chuẩn bị báo cáo thí nghiệm theo mẫu cho sẵn ở cuối bài thực hành. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 A. KHAÛO SAÙT ÑAËC TÍNH CHÆNH LÖU CUÛA ÑIOÂT BAÙN DAÃN Hoạt động 1 (10 phút) : Tìm hiểu cơ sở lí thuyết. + Giáo viên gọi học sinh nêu tính chất đặc biệt của lớp tiếp xúc n-p của chất bán dẫn và nêu nhận xét. + Một học sinh khác nhận xét mối quan hệ giữa U và I khi sử dụng điôt thuận vá điôt ngược và dự đoán đồ thị U(I) trong hai trường hợp. Hoạt động 2 (10 phút) : Giới thiệu dụng cụ đo. + Giới thiệu cách sử dụng đồng hồ đa năng hiện số. + Giới thiệu các dụng cụ thí nghiệm trên hình vẽ 18.3; 18.4 sgk. Hoạt động 3 (25 phút) : Tiến hành thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh 1. Khaûo saùt doøng ñieän thuaän chaïy qua ñioât Hướng dẫn cách mắc mạch điện như hình 18.3 sgk Theo giỏi các động tác, phương pháp lắp ráp thí (chuù yù caùch ñaët thang ño cuûa ampe keá vaø voân keá). nghieäm cuûa thaáy coâ. Theo giỏi, hướng dẫn, kiểm tra việc lắp ráp của hs. Laép raùp thí nghieäm theo nhoùm. Yêu cầu học sinh cho mạch hoạt động, đọc và ghi số Cho mạch hoạt động, đọc và ghi số liệu vào bảng số liệu vào bảng số liệu 18.1 đã chuẩn bị. liệu 18.1 sgk đã chuẩn bị sẵn. 2. Khảo sát dòng điện ngược chạy qua điôt Hướng dẫn cách mắc mạch điện như hình 18.4 sgk Theo giỏi các động tác, phương pháp lắp ráp thí (chuù yù caùch ñaët thang ño cuûa ampe keá vaø voân keá). nghieäm cuûa thaáy coâ. Theo giỏi, hướng dẫn, kiểm tra việc lắp ráp của hs. Laép raùp thí nghieäm theo nhoùm. Yêu cầu học sinh cho mạch hoạt động, đọc và ghi số Cho mạch hoạt động, đọc và ghi số liệu vào bảếuố liệu vào bảng số liệu 18.1 đã chuẩn bị. liệu 18.1 sgk đã chuẩn bị sẵn.. Tieát 2 A. KHẢO SÁT TÍNH KHUẾCH ĐẠI CỦA TRANZITO Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu cơ sở lí thuyết. + Giáo viên gọi học sinh nêu tính chất đặc biệt của lớp tiếp xúc n-p-N của chất bán dẫn và nêu nhận xét. + Một học sinh khác nhận xét về cách phân cực cho tranzito (hình 18.7). + Giới thiệu các dụng cụ thí nghiệm trên hình vẽ 18.8 sgk. Hoạt động 5 (20 phút) : Tiến hành thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Hướng dẫn cho học sinh cách mắc tranzito và các thiết Mắc sơ đồ 18.8 theo sự hướng dẫn của thầy cô. Chú ý: bị khác theo sơ đồ hình 18.8 sgk. Vị trí của bộ nguồn 6V một chiều, mắc biến trở theo Lưu ý học sinh cách mắc nguồn, điện trở, biến trở. kiểu phân áp, mắc đúng các vị trí của các microampe Theo doõi, kieåm tra caùch maéc cuûa caùc nhoùm. keá A1, A2. Hướng dẫn học sinh thực hiện C5. Thực hiện C5 Hướng dẫn học sinh tiến hành bốn bước thí nghiệm Thực hiện các bước thí nghiệm theo sgk và hướng dẫn nhö saùch giaùo khoa. cuûa thaày coâ. Yêu cầu học sinh đọc và ghi số liệu vào bảng. Đọc và ghi các số liệu vào bảng số liệu 18.2. Hoạt động 6 (15 phút): Báo cáo thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Hướng dẫn mỗi học sinh làm một bảng báo cáo ghi Làm bảng báo cáo đầy đủ các mục theo hướng dẫn đầy đủ các mục: cuûa thaày coâ..

(54) + Họ, tên, lớp + Muïc tieâu thí nghieäm + Cơ sở lí thuyết + Caùch tieán haønh + Keát quaû + Nhaän xeùt IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Phần kết quả ghi đầy đủ số kiệu và tính toán vào các bảng như ở các trang 113, 114. Nhận xét về: Độ chính xác, nguyên nhân, cách khác phuïc. Thực hiện phần nhận xét và kết luận.. CHƯƠNG IV. TỪ TRƯỜNG Tiết 38. TỪ TRƯỜNG I. MUÏC TIEÂU + Biết được từ trường là gì và nêu lên được những vật nào gây ra từ trường. + Biết cách phát hiện sự tồn tại của từ trường trong những trường hợp thông thường. + Nêu được cách xác định phương và chiều của từ trường tại một điểm. + Phát biểu được định nghĩa và nêu được bốn tính chất cơ bản của đường sức từ. + Biết cách xác định chiều các đường sức từ của: dòng điện chạy trong dây dẫn thẳng dài, dòng điện chạy trong daây daãn uoán thaønh voøng troøn. + Bieát caùch xaùc ñònh maët Nam hay maït Baéc cuûa moät doøng ñieän chaïy trong maïch kín. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: Chuẩn bị các thí nghiệm chứng minh về: tương tác từ, từ phổ. Hoïc sinh: Ôn lại phần từ trường ở Vật lí lớp 9. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Giới thiệu chương trình học kỳ II và những nội dung sẽ nghiên cứu trong chương Từ trường. Hoạt động 2 (5 phút) : Tìm hiểu nam châm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Nam chaâm Ghi nhaän khaùi nieäm. + Loại vật liệu có thể hút được sắt vụn Giới thiệu nam châm..

(55) Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Thực hiện C1. Cho hoïc sinh neâu ñaëc ñieåm cuûa Neâu ñaëc ñieåm cuûa nam chaâm. nam châm (nói về các cực của noù) Ghi nhaän khaùi nieäm. Giới thiệu lực từ, từ tính. Thực hiện C2. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Hoạt động 3 (5 phút) : Tìm hiểu từ tính của dây dẫn có dòng điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. goïi laø nam chaâm. + Mỗi nam châm có hai cực: bắc và nam. + Các cực cùng tên của nam châm đẩy nhau, các cực khác tên hút nhau. Lực tương tác giữa các nam châm gọi là lực từ và các nam châm có từ tính.. Noäi dung cô baûn II. Từ tính của dây dẫn có dòng điện Kết luận về từ tính của dòng Giữa nam châm với nam châm, giữa Giới thiệu qua các thí nghiệm về nam châm với dòng điện, giữa dòng điện sự tương tác giữa dòng điện với điện. với dòng điện có sự tương tác từ. nam châm và dòng điện với dòng Dòng điện và nam châm có từ tính. ñieän. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu từ trường. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Từ trường 1. Ñònh nghóa Nhắc lại khái niệm điện trường Từ trường là một dạng vật chất tồn tại Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi khaùi trong không gian mà biểu hiện cụ thể là sự niệm điện trường. Tương tự như và nêu khái niệm từ trường. xuất hiện của của lực từ tác dụng lên một vậy nêu ra khái niệm từ trường. doøng ñieän hay moät nam chaâm ñaët trong noù. Ghi nhaä n sự ñònh hướ n g cuû a từ 2. Hướng của từ trường Giới thiệu nam châm nhỏ và sự Từ trường định hướng cho cho các nam định hướng của từ trường đối với trường đối với nam châm nhỏ. chaâ m nhoû. nam châm thử. Qui ước: Hướng của từ trường tại một Giới thiệu qui ước hướng của từ Ghi nhận qui ước. ñieå m là hướng Nam – Bắc của kim nam trường. châm nhỏ nằm cân bằng tại điểm đó.. Hoạt động 5 (10 phút) : Tìm hiểu đường sức từ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Cho hoïc sinh nhaéc laïi khaùi nieäm đường sức điện trường. Giới thiệu khái niệm. Giới thiệu qui ước.. Giới thiệu dạng đường sức từ cuûa doøng ñieän thaúng daøi. Giới thiệu qui tắc xác định chiều đưòng sức từ của dòng điện thẳng daøi.. Noäi dung cô baûn IV. Đường sức từ 1. Ñònh nghóa Nhác lại khái niệm đường sức Đường sức từ là những đường vẽ ở trong điện trường. không gian có từ trường, sao cho tiếp Ghi nhaän khaùi nieäm. tuyến tại mỗi điểm có hướng trùng với hướng của từ trường tại điểm đó. Ghi nhận qui ước. Qui ước chiều của đường sức từ tại mỗi điểm là chiều của từ trường tại điểm đó. 2. Các ví dụ về đường sức từ + Doøng ñieän thaúng raát daøi Ghi nhận dạng đường sức từ. - Có đường sức từ là những đường tròn nằm trong những mặt phẵng vuông góc với dòng điện và có tâm nằm trên dòng Ghi nhaän qui taéc naém tay phaûi. ñieän. - Chiều đường sức từ được xác định theo qui tắc nắm tay phải: Để bàn tay phải sao.

(56) Đưa ra ví dụ cụ thể để học sinh Aùp dụng qui tắc để xác định cho ngón cái nằm dọc theo dây dẫn và chỉ aùp duïng qui taéc. chiều đường sức từ. theo chiều dòng điện, khi đó các ngón tay kia khum lại chỉ chiều của đường sức từ. + Doøng ñieän troøn Giới thiệu mặt Nam, mặt Bắc Nắm cách xác định mặt Nam, - Qui ước: Mặt nam của dòng điện tròn là cuûa doøng ñieän troøn. maët Baéc cuûa doøng ñieän troøn. mặt khi nhìn vào đó ta thấy dòng điện chạy theo chiều kim đồng hồ, còn mặt bắc Giới thiệu cách xác định chiều Ghi nhận cách xác định chiều thì ngược lại. của đường sức từ của dòng điện của đường sức từ. - Các đường sức từ của dòng điện tròn có chaïy trong daây daãn troøn. chieàu ñi vaøo maët Nam vaø ñi ra maët Baéc Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Thực hiện C3. cuûa doøng ñieän troøn aáy. 3. Các tính chất của đường sức từ Giới thiệu các tính chất của Ghi nhaän caùc tính chaát cuûa + Qua moãi ñieåm trong khoâng gian chæ veõ được một đường sức. đường sức từ. đường sức từ. + Các đường sức từ là những đường cong khép kín hoặc vô hạn ở hai đầu. + Chiều của đường sức từ tuân theo những qui taéc xaùc ñònh. + Qui ước vẽ các đường sức mau (dày) ở chổ có từ trường mạnh, thưa ở chổ có từ trường yếu. Hoạt động 6 (5 phút) : Tìm hiểu từ trường Trái Đất. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn V. Từ trường Trái Đất Trái Đất có từ trường. Yeâu caàu hoïc sinh neâu coâng duïng Neâu coâng duïng cuûa la baøn. Từ trường Trái Đất đã định hướng cho cuûa la baøn. Ghi nhaän khaùi nieäm. caùc kim nam chaâm cuûa la baøn. Giới thiệu từ trường Trái đất. Hoạt động 7 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập 5 đến 8 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. trang 124 sgk vaø 19.3; 19.5 vaø 19.8 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 39. LỰC TỪ. CẢM ỨNG TỪ I. MUÏC TIEÂU + Phát biểu được định nghĩa véc tơ cảm ứng từ, đơn vị của cảm ứng từ. + Mô tả được một thí nghiệm xác định véc tơ cảm ứng từ. + Phát biểu đượng định nghĩa phần tử dòng điện. + Nắm được quy tắc xác định lực tác dụng lên phần tử dòng điện. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên: Chuẩn bị các thí nghiệm về lực từ. Hoïc sinh: OÂn laïi veà tích veùc tô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu định nghĩa và tính chất của đường sức từ. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu lực từ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Lực từ 1. Từ trường đều Từ trường đều là từ trường mà đặc tính Cho học sinh nhắc lại khái niệm Nêu khái niệm điện trường đều. Neâ u khaù i nieä m từ trườ n g đề u . cuûa noù gioáng nhau taïi moïi ñieåm; caùc điện tường đều từ đó nêu khái.

(57) niệm từ trường đều.. Trình baøy thí nghieäm hình 20.2a. Veõ hình 20.2b. Cho học sinh thực hiện C1. Cho học sinh thực hiện C2. Nêu đặc điểm của lực từ.. Theo gioûi thí nghieäm. Veõ hình 20.2b. Thực hiện C1. Thực hiện C2. Ghi nhận đặc điểm của lực từ.. đường sức từ là những đường thẳng song song, cùng chiều và cách đều nhau. 2. Lực từ do từ trường đều tác dụng lên một đoạn dây dẫn mang dòng điện Lực từ tác dụng lên một đoạn dây dẫn mang dòng điện đặt trong từ trường đều có phương vuông góc với các đường sức từ và vuông góc với đoạn dây dẫn, có độ lớn phụ thuộc vào từ trường và cường độ doøng ñieän chay qua daây daãn.. Hoạt động 3 (20 phút) : Tìm hiểu cảm ứng từ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn II. Cảm ứng từ 1. Cảm ứng từ Trên cơ sở cách đặt vấn đề của Cảm ứng từ tại một điểm trong từ Nhaän xeùt veà keát quaû thí nghieäm ở mục I và đặt vấn đề thay đổi I thầy cô, rút ra nhận xét và thực trường là đại lượng đặc trưng cho độ mạnh yếu của từ trường và được đo bằng và l trong các trường hợp sau đó, hiện theo yêu cầu của thầy cô. thương số giữa lực từ tác dụng lên một từ đó dẫn đến khái niệm cảm ứng Định nghĩa cảm ứng từ. đoạn dây dẫn mang dòng diện đặt vuông từ. góc với đường cảm ứng từ tại điểm đó và tích của cường độ dòng điện và chiều dài đoạn dây dẫn đó.. F Il. B= Ghi nhận đơn vị cảm ứng từ. Giới thiệu đơn vị cảm ứng từ. Neâu moái lieân heä cuûa ñôn vò caûm Cho hoïc sinh tìm moái lieân heä của đơn vị cảm ứng từ với đơn vị ứng từ với đơn vị của các đại lượng liên quan. của các đại lượng liên quan.. Cho học sinh tự rút ra kết luận về véc tơ cảm ứng từ.. Ruùt ra keát luaän veà. 2. Đơn vị cảm ứng từ Trong hệ SI đơn vị cảm ứng từ là tesla (T). 1T =. 1N 1 A .1 m. 3. Véc tơ cảm ứng từ Véc tơ cảm ứng từ. →. B .. →. B taïi moät ñieåm:. + Có hướng trùng với hướng của từ trường tại điểm đó. + Có độ lớn là: B =. F Il. 4. Biểu thức tổng quát của lực từ Ghi nhân mối liên hệ giữa Giới thiệu hình vẽ 20.4, phân → tích cho học sinh thấy được mối và F . → → liên hệ giữa B và F .. →. B. →. Lực từ ñieän. F tác dụng lên phần tử dòng →. I l đặt trong từ trường đều, tại. đó có cảm ứng từ là. →. B :. + Coù ñieåm ñaët taïi trung ñieåm cuûa l; + Có phương vuông góc với. Cho hoïc sinh phaùt bieåu qui taéc baøn tay traùi.. Phaùt bieåu qui taéc baøn tay traùi.. →. l vaø. →. B ;. + Coù chieàu tuaân theo qui taùc baøn tay traùi; + Có độ lớn F = IlBsinα. Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản..

(58) Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 4 đến7 trang 128 sgk vaø 20.8, 20.9 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.. Tiết 40. TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN CHẠY TRONG CÁC DÂY DẪN CÓ HÌNH DẠNG ĐẶC BIỆT I. MUÏC TIEÂU + Phát biểu được cách xác định phương chiều và viết được công thức tính cảm ứng từ B của dòng điện chạy trong daây daãn thaún daøi, doøng ñieän chaïy trong daây daãn troøn vaø doøng ñieän chaïy trong oáng daây. + Vận dụng được nguyên lí chồng chất từ trường để giải các bài tập. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên: Chuẩn bị các thí nghiệm về từ phổ và kim nam châm nhỏ để xác định hướng của cảm ứng từ. Hoïc sinh: Oân laïi caùc baøi 19, 20. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu định nghĩa và đơn vị của cảm ứng từ. Hoạt động 2 (5 phút) : Giới thiệu cảm ứng từ tại một điểm cho trước trong từ trường của một dòng điện chạy trong daây daãn coù hình daïng nhaát ñònh. Cảm ứng từ. →. B taïi moät ñieåm M:. + Tỉ lệ với cường độ dòng điện I gây ra từ trường; + Phuï thuoäc vaøo daïng hình hoïc cuûa daây daãn; + Phuï thuoäc vaøo vò trí cuûa ñieåm M; + Phụ thuộc vào môi trường xubg quanh. Hoạt động 3 (8 phút) : Tìm hiểu từ trường của dòng diện chạy trong dây dẫn thẳng dài. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Từ trường của dòng diện chạy trong daây daãn thaúng daøi Veõ hình. + Đường sức từ là những đường tròn nằm Veõ hình 21.1. Ghi nhận dạng đường sức từ và trong những mặt phẵng vuông góc với Giới thiệu dạng đường sức từ và chieà u đường sức từ của dòng điện dòng điện và có tâm nằm trên dây dẫn. chiều đường sức từ của dòng điện thaúng daøi. + Chiều đường sức từ được xác định theo thaúng daøi. qui taéc naém tay phaûi. Veõ hình 21.2. Thự c hieä n C1. + Độ lớn cảm ứng từ tại điểm cách dây Yêu cầu học sinh thực hiện C1. → μ. I Ghi nhận công thức tính độ lớn Giới thiệu độ lớn của B dẫn một khoảng r: B = 2.10-7 . → r cuûa B . Hoạt động 4 (8 phút) : Tìm hiểu từ trường của dòng điện chạy trong dây dẫn uốn thành vòng tròn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Từ trường của dòng điện chạy trong daây daãn uoán thaønh voøng troøn Veõ hình. + Đường sức từ đi qua tâm O của vòng Veõ hình 21.3. Ghi nhận dạng đường cảm ứng tròn là đường thẳng vô hạn ở hai đầu còn Giới thiệu dạng đường cảm ứng từ cuûa doøng dieän troøn. các đường khác là những đường cong có từ của dòng diện tròn. Xác định chiều của đường cảm chiều di vào mặt Nam và đi ra mặt Bác Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh chieàu ứ n g từ. của dòng điện tròn đó. của đường cảm ứng từ trong một + Độ lớn cảm ứng từ tại tâm O của vòng số trường hợp. Giới thiệu độ lớn của. →. B. taïi. Ghi nhận độ lớn của. →. B .. daây: B = 2.10-7. μ. I R. taâm voøng troøn. Hoạt động 5(7 phút) : Tìm hiểu từ trường của dòng điện chạy trong ống dây dẫn hình trụ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn.

(59) Veõ hình. Veõ hình 21.4. Ghi nhận dạng đường cảm ứng Giới thiệu dạng đường cảm ứng từ trong lòng ống dây. từ trong lòng ống dây. Yêu cầu học sinh xác định chiều Thực hiện C2. đường cảm ứng từ. → → Ghi nhận độ lớn của B trong Giới thiệu dộ lớn của B loøng oáng daây. trong loøng oáng daây. Hoạt động 6 (5 phút) : Tìm hiểu từ trường của nhiều dòng điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. III. Từ trường của dòng điện chạy trong oáng daây daãn hình truï + Trong ống dây các đường sức từ là những đường thẳng song song cùng chiều và cách đều nhau. + Cảm ứng từ trong lòng ống dây: B = 4.10-7. N I = 4.10-7nI l. Noäi dung cô baûn IV. Từ trường của nhiều dòng điện Nhaéc laïi nguyeân lí choàng chaát Véc tơ cảm ứng từ tại một điểm do Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi ñieä n trườ n g. nhieà u doøng ñieän gaây ra baèng toång caùc nguyên lí chồng chất điện trường. Ghi nhận nguyên lí chồng chất véc tơ cảm ứng từ do từng dòng điện gây Giới thiệu nguyên lí chồng chất từ trường. ra taïi ñieåm aáy từ trường. →. →. →. →. B =B1 +B 2+. . .+ B n Hoạt động 7(5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 3 đến 7 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. trang 133 sgk vaø 21.6 ; 21.7 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 41. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : + Nắm vững các khái niệm về từ trường, cảm ứng từ, đường sức từ. + Nắm được dạng đường cảm ứng từ, chiều đường cảm ứng từ véc tơ cảm ứng từ của từ trường của dòng điện chaïy trong daây daãn coù daïng daëc bieät. 2. Kyõ naêng + Thực hiện được các câu hỏi trắc nghiệm có liên quan đến từ trường, đường sức từ, cảm ứng từ và lực từ. + Giải được các bài toán về xác định cảm ứng từ tổng hợp do nhiều dòng diện gây ra. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô..

(60) III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ: Nêu dạng đường cảm ứng từ và véc tơ cảm ứng từ tại một điểm do dòng ñieän chaïy trong daây daãn thaúng daøi gaây ra. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 124 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 124 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 128 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 128 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 3 trang 133 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 133 : C Hoạt động 3 (25 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 6 trang 133 Giả sử các dòng điện được đặt trong Veõ hình. Veõ hình. maët phaüng nhö hình veõ. →. Cảm ứng từ. B 1 do doøng I1 gaây ra taïi. O2 có phương vuông góc với mặt phẵng hình vẽ, có chiều hướng từ ngoài vào và có độ lớn Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh phương chiều và độ lớn của →. →. B 1 vaø B 2 taïi O2.. Xác định phương chiều và độ lớn cuûa. →. →. B 1 vaø B 2 taïi O2.. B1 = 2.10-7. 10-6(T). 2 = 0,4. →. Cảm ứng từ. B 2 do doøng I2 gaây ra taïi. μI 1 R2. B1 = 2.10-7. 2 0,2. →. B = B1 + B2 →. →. B 1 vaø. →. B 2 cuøng pöông cuøng cuøng phöông, cuøng. B →. chiều với. Lập luận để tìm ra vị trí điểm M.. →. →. chieàu neân. Veõ hình.. = 2.10-7. = 6,28.10-6(T) Cảm ứng từ tổng hợp tại O2 Vì. Yêu cầu học sinh lập luận để tìm ra vò trí ñieåm M.. = 2.10-7.. O2 có phương vuông góc với mặt phẵng hình vẽ, có chiều hướng từ ngoài vào và có độ lớn. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định phương chiều và độ lớn phương chiều và độ lớn của của véc tơ cảm ứng từ tổng hợp véc tơ cảm ứng từ tổng hợp → → B taïi O2. B taïi O2.. Veõ hình.. μ . I1 r. →. B 1 và B 2 và có độ lớn:. B = B1+ B2 = 10-6+ 6,28.10-6 = 7,28.10-6(T) Baøi 7 trang 133 Giả sử hai dây dẫn được đặt vuông góc với mặt phẵng hình vẽ, dòng I 1 đi vào tại A, doøng I2 ñi vaøo taïi B. Xét điểm M tại đó cảm ứng từ tổng hợp do hai doøng I1 vaø I2 gaây ra laø: →. →. →. B = B1 + B2 = =Để. →. →. →. →. 0 => B 1. →. B2. B 1 vaø B 2 cuøng phöông thì M.

(61) phải nằm trên đường thẳng nối A và B, để. →. →. B 1 va B 2 ngược chiều thì M phải. nằm trong đoạn thẳng nối A và B. Để →. Yêu cầu học sinh lập luận để Lập luận để tìm ra quỹ tích các tìm ra quyõ tích caùc ñieåm M. ñieåm M.. →. B 1 và B 2 bằng nhau về độ lớn thì μ .I2 μ . I1 2.10-7 = 2.10-7 ( AB− AM) AM => AM = 30cm; BM = 20cm. Quỹ tích những điểm M nằm trên đường thẳng song song với hai dòng điện, cách dòng điện thứ nhất 30cm và cách dòng thứ hai 20cm.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tiết 42. LỰC LO-REN-XƠ I. MUÏC TIEÂU + Phát biểu được lực Lo-ren-xơ là gì và nêu được các đặc trưng về phương, chiều và viết được công thức tính lực Lo-ren-xơ. + Nêu được các đặc trưng cơ bản của chuyển động của hạt mang điện tích trong từ trường đều; viết được công thức tính bán kín vòng tròn quỹ đạo. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên: Chuẩn bị các đồ dùng dạy học về chuyển động của hạt tích điện trong từ trường đều. Học sinh: Ôn lại về chuyển động tròn đều, lực hướng tâm và định lí động năng, cùng với thuyết electron về dòng điện trong kim loại. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Lực từ tác dụng lên một đoạn dây dẫn mang dòng điện đặt trong từ trường. Hoạt động 2 ( phút) : Tìm hiểu lực Lo-ren-xơ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Lực Lo-ren-xơ.

(62) Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi khaùi nieäm doøng dieän. Lập luận để đưa ra định nghĩa lực Lo-ren-xơ.. Nhaéc laïi khaùi nieäm doøng ñieän. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Giới thiệu hình vẽ 22.1. Hướng dẫn học sinh tự tìm ra kết Tiến hành các biến đổi toán học quaû. để tìm ra lực Lo-ren-xơ tác dụng leân moãi haït mang ñieän. Giới thiệu hình 22.2. Hướng dẫn học sinh rút ra kết Lập luận để xác định hướng của luận về hướng của lực Lo-ren-xơ. lực Lo-ren-xơ. Đưa ra kết luận đầy đủ về đặc Ghi nhận các đặc điểm của lực điểm của lực Lo-ren-xơ. Lo-ren-xô.. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. Thực hiện C1. Thực hiện C2.. 1. Định nghĩa lực Lo-ren-xơ Mọi hạt mang điện tích chuyển động trong một từ trường, đều chịu tác dụng của lực từ. Lực này được gọi là lực Loren-xơ. 2. Xác định lực Lo-ren-xơ Lực Lo-ren-xơ do từ trường có cảm ứng từ. →. B. taùc duïng leân moät haït ñieän tích q 0. chuyển động với vận tốc. →. v :. + Có phương vuông góc với. →. v vaø. →. B ;. + Có chiều theo qui tắc bàn tay trái: để bàn tay trái mở rộng sao cho từ trường hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón giữa là chiều của. →. v khi q0 >. →. 0 và ngược chiều. v khi q0 < 0. Lúc đó. chiều của lực Lo-ren-xơ là chiều ngón cái choãi ra; + Có độ lớn: f = |q0|vBsinα Hoạt động 3 ( phút) : Tìm hiểu chuyển động của hạt điện tích trong từ trường đều. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Chuyển động của hạt điện tích trong từ trường đều 1. Chuù yù quan troïng Khi hạt điện tích q0 khối lượng m bay Yêu cầu học sinh nhắc lại Nêu phương của lực Lo-ren-xơ. → phương của lực Lo-ren-xơ. vào trong từ trường với vận tốc v mà Phát biểu và viết biểu thức định Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi ñònh lí → chæ chòu taù c duï n g cuû a lự c Lo-ren-xô lí độ n g naê n g. f động năng. → → Ghi nhaän ñaëc ñieåm veà chuyeån thì Nêu công của lực Lo-ren-xơ và f luôn luôn vuông góc với v rút ra kết luận về động năng và động của hạt điện tích q 0 khối → lượng m bay vào trong từ trường nên f không sinh công, động năng vaän toác cuûa haït. → với vận tốc v mà chỉ chịu tác của hạt được bảo toàn nghĩa là độ lớn vận tốc của hạt không đổi, chuyển động dụng của lực Lo-ren-xơ. của hạt là chuyển động đều. 2. Chuyển động của hạt điện tích trong từ trường đều Viết biểu thức định luật II Chuyển động của hạt điện tích là Yêu cầu học sinh viết biểu thức Newton. chuyeå n động phẵng trong mặt phẵng định luật II Newton cho trường vuông góc với từ trường. hợp hạt chuyển động dưới tác Trong mặt phẵng đó lực Lo-ren-xơ dụng của từ trường. Lập luận để rút ra được kết luận. → → Hướng dẫn học sinh lập luận để f luôn vuông góc với vận tốc v , dẫn đến kết luận về chuyển động nghĩa là đóng vai trò lực hướng tâm: cuûa haït ñieän tích. 2 mv f= = |q0|vB Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Toång keát laïi caùc yù kieán cuûa hoïc sinh để rút ra kết luận chung.. Thực hiện C3. Ghi nhaän keát luaän chung.. R. Kết luận: Quỹ đạo của một hát điện tích trong một từ trường đều, với điều kiện vận tốc ban đầu vuông góc với từ trường,.

(63) là một đường tròn nằm trong mặt phẵng vuông góc với từ trường, có bán kín. mv Yêu cầu học sinh thực hiện C4. Thực hiện C4. R= ¿ q0∨B Giới thiệu một số ứng dụng của Ghi nhận các ứng dụng của lực lực Lo-ren-xơ trong công nghệ. Lo-ren-xô trong coâng ngheä. Hoạt động 6 ( phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 3 đến 8 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. trang 138sgk vaø 21.1, 21.2, 21.3, 21.8 vaø 21.11 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 43. BAØI TAÄP. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : + Nắm được đặc trưng về phương chiều và biểu thức của lực Lo-ren-xơ. + Nắm được các đặc trưng cơ bản của chuyển động của hạt điện tích trong từ trường đều, biểu thức bán kín của vòng tròn quỹ đạo. 2. Kyõ naêng: Vận dụng để giải các bài tập liên quan II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh: - Ôn lại chuyển động đều, lực hướng tâm, định lí động năng, thuyết electron về dòng điện trong kim loại, lực Lo-ren-xơ. - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ: Nêu định nghĩa và các đặc điểm của lực Lo-ren-xơ. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 3 trang 138 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 138 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 138 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 22.1 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 22.2 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 22.3 : B Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi trang a) Tốc độ của prôtôn: mv Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Viết biểu thức tính bán kính quỹ Ta coù R = ¿ q∨B thức tính bán kính quỹ đạo đạo chuyển động của hạt từ đó suy v = chuyển động của hạt từ đó suy ra tốc độ của hạt. − 19 −2 ra tốc độ của hạt. ¿ q∨. B. R 1,6 .10 . 10 .5. m Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Viết biểu thức tính chu kì chuyển thức tính chu kì chuyển động động của hạt và thay số để tính T. của hạt và thay số để tính T.. =. 9,1. 10−31. = 4,784.106(m/s) . b) Chu kì chuyển động của prôtôn: T=. 2 πR 2. 3 , 14 . 5 = = 6,6.10-6(s) v 4 , 784 . 106. Baøi 22.11.

(64) Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh. Cảm ứng từ. Xác định hướng và độ lớn của. →. B. do doøng ñieän chaïy. trong dây dẫn thẳng gây ra trên đường gaâ y ra treâ n đườ n g thaú n g haï t B B thẳng hạt điện tích chuyển động có gây ra trên đường thẳng hạt điện tích chuyển động. phương vuông góc với mặt phẵng chứa điện tích chuyển động. dây dẫn và đường thẳng điện tích chuyển động, có độ lớn: hướng và độ lớn của. →. →. B = 2.10-7 6. μ. I 2 = 2.10-7 = 4.10r 0,1. (T) Lực Lo-ren-xơ tác dụng lên hạt có. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định phương chiều và độ lớn phương chiều và độ lớn của của lực Lo-ren-xơ tác dụng lên hạt phương vuông góc với → và → và v B lực Lo-ren-xơ tác dụng lên hạt điện tích. có độ lớn: ñieän tích. f = |q|.v.B = 10-6.500.4.10-6 = 2.10-9(N) IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. CHƯƠNG V. CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ Tiết 44, 45. TỪ THÔNG. CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ I. MUÏC TIEÂU + Viết được công thức và hiểu được ý nghĩa vật lý của từ thông. + Phát biểu được định nghĩa và hiểu được khi nào thì có hiện tượng cảm ứng điện từ. + Phát biểu được định luật Len-xơ theo những cách khác nhau và biết vận dụng để xác định chiều của dòng điện cảm ứng trong các trường hợp khác nhau. + Phát biểu được định nghĩa và nêu được một số tính chất của dòng điện Fu-cô. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: + Chuẩn bị các hình vẽ về các đường sức từ trong nhiều ví dụ khác nhau. + Chuẩn bị các thí nghiệm về cảm ứng từ. Hoïc sinh: + Ôn lại về đường sức từ. + So sánh đường sức điện và đường sức từ..

(65) III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 Hoạt động 1 (5 phút) : Giới thiệu chương. Hoạt động 2 ( phút) : Tìm hiểu từ thông. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Veõ hình 23.1. Giới thiệu khái niệm từ thông.. Noäi dung cô baûn. I. Từ thông Veõ hình. 1. Ñònh nghóa Ghi nhaän khaùi nieäm. Từ thông qua một diện tích S đặt trong Cho biết khi nào thì từ thông có từ trường đều: giá trị dương, âm hoặc bằng 0.  = BScos Với  là góc giữa pháp tuyến. →. n. vaø. →. B .. Giới thiệu đơn vị từ thông.. Ghi nhaïân khaùi nieäm.. Hoạt động 3 ( phút) : Tìm hiểu hiện tượng cảm ứng điện từ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Veõ hình 22.3. Giới thiệu các thí nghiệm.. Veõ hình. Quan saùt thí nghieäm. Giải thích sự biến thiên của từ thoâng trong thí nghieäm 1.. Giải thích sự biến thiên của từ thoâng trong thí nghieäm 2.. Cho học sinh nhận xét qua từng Giải thích sự biến thiên của từ thí nghieäm. thoâng trong thí nghieäm 3. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. Yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra nhaän xeùt chung.. Thực hiện C2.. Nhaän xeùt chung cho taát caû caùc thí nghieäm.. Yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra keát luaän. Ruùt ra keát luaän.. 2. Đơn vị từ thông Trong hệ SI đơn vị từ thông là vêbe (Wb). 1Wb = 1T.1m2. Noäi dung cô baûn II. Hiện tượng cảm ứng điện từ 1. Thí nghieäm a) Thí nghieäm 1 Cho nam chaâm dòch chuyeån laïi gaàn voøng daây kín (C) ta thaáy trong maïch kín (C) xuaát hieän doøng ñieän. b) Thí nghieäm 2 Cho nam chaâm dòch chuyeån ra xa maïch kín (C) ta thaáy trong maïch kín (C) xuaát hiện dòng điện ngược chiều với thí nghieäm 1. c) Thí nghieäm 3 Giữ cho nam châm đứng yên và dịch chuyển mạch kín (C) ta cũng thu được kết quả tương tự. d) Thí nghieäm 4 Thay nam châm vĩnh cửu bằng nam châm điện. Khi thay đổi cường độ dòng ñieän trong nam chaâm ñieän thì trong maïch kín (C) cuõng xuaát hieän doøng ñieän. 2. Keát luaän a) Tất cả các thí nghiệm trên đều có một đạc điểm chung là từ thông qua mạch kín (C) biến thiên. Dựa vào công thức định nghĩa từ thông, ta nhận thấy, khi một trong các đại lượng B, S hoặc  thay đổi thì từ thông  biến thiên. b) Kết quả của thí nghiệm chứng tỏ rằng: + Mỗi khi từ thông qua mạch kín (C) biến thieân thì trong maïch kín (C) xuaát hieän một dòng điện gọi là hiện tượng cảm ứng.

(66) điện từ. + Hiện tượng cảm ứng điện từ chỉ tồn tại trong khoảng thời gian từ thông qua maïch kín bieán thieân. Tieát 2 Hoạt động 4 ( phút) : Tìm hiểu định luật Len-xơ về chiều dòng điện cảm ứng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Ñònh luaät Len-xô veà chieàu doøng Nghe và liên hệ với trường hợp điện cảm ứng Trình baøy phöông phaùp khaûo saùt Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong qui luật xác định chiều dòng điện các thí nghiệm vừa tiến hành. mạch kín có chiều sao cho từ trường cảm cảm ứng xuất hiện trong mạch kín Ghi nhaän ñònh luaät. ứng có tác dụng chống lại sự biến thiên Giới thiệu định luật. Thự c hieä n C3. của từ thông ban đầu qua mạch kín. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Ghi nhaän caùch phaùt bieåu ñònh Khi từ thông qua mạch kín (C) biến Giới thiệu trường hợp từ thông luaä t trong trườ n g hợ p từ thoâ n g qua thiên do kết quả của một chuyển động qua (C) bieán thieân do keát quaû cuûa (C) biến thiên do kết quả của nào đó thì từ trường cảm ứng có tác dụng chuyển động. chuyển động. chống lại chuyển động nói trên. Giới thiệu định luật. Hoạt động 5 ( phút) : Tìm hiểu dòng điện Fu-cô. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn IV. Doøng ñieän Fu-coâ 1. Thí nghieäm 1 Quan saù t thí nghieä m , ruù t ra nhaä n Một bánh xe kim loại có dạng một đĩa Giới thiệu hình vẽ 23.6 và thí xeùt. tròn quay xung quanh trục O của nó trước nghieäm 1. moät nam chaâm ñieän. Khi chöa cho doøng ñieän chaïy vaøo nam chaâm, baùnh xe quay bình thường. Khi cho dòng điện chạy vào nam chaâm baùnh xe quay chaäm vaø bò haõm dừng lại. 2. Thí nghieäm 2 Quan saùt thí nghieäm, ruùt ra nhaän Một khối kim loại hình lập phương được Giới thiệu hình vẽ 23.6 và thí xeùt. đặt giữa hai cực của một nam châm điện. nghieäm 2. Khối ấy được treo bằng một sợi dây một đầu cố dịnh; trước khi đưa khối vào trong nam châm điện, sợi dây treo được xoắn nhieàu voøng. Neáu chöa coù doøng ñieän vaøo nam châm điện, khi thả ra khối kim loại quay nhanh xung quanh mình noù. Neáu coù doøng ñieän ñi vaøo nam chaâm điện, khi thả ra khối kim loại quay chậm và bị hãm dừng lại. 3. Giaûi thích Giaûi thích keát quaû caùc thí Ở các thí nghiệm trên, khi bánh xe và Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích keát nghieäm. khối kim loại chuyển động trong từ quaû caùc thí nghieäm. trường thì trong thể tích của chúng cuất Nhận xét các câu thực hiện của hiện dòng điện cảm ứng – những dòng hoïc sinh. ñieän Fu-coâ. Theo ñònh luaät Len-xô, Giải thích đầy đủ hiện tượng và Ghi nhận khái niệm. những dòng điện cảm ứng này luôn có giới thiệu dòng Fu-cô. tác dụng chống lại sự chuyển dơiø, vì vậy khi chuyển động trong từ trường, trên bánh xe và trên khối kim loại xuất hiện.

(67) Giới thiệu tính chất của dòng Fu-cô gây ra lực hãm điện từ. Yêu cầu học sinh nêu ứng dụng.. Giới thiệu tính chất của dòng Fu-cô gây ra hiệu ứng tỏa nhiệt. Yêu cầu học sinh nêu các ứng duïng cuûa tính chaát naøy. Giới thiệu tác dụng có hại của doøng ñieän Fu-coâ. Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùc caùch làm giảm điện trở của khối kim loại.. những lực từ có tác dụng cản trở chuyển động của chúng, những lực ấy gọi là lực hãm điện từ. 4. Tính chaát vaø coâng duïng cuûa doøng FuGhi nhaän tính chaát. coâ + Mọi khối kim loại chuyển động trong từ trường đều chịu tác dụng của những Nêu ứng dụng. lực hãm điện từ. Tính chất này được ứng dụng trong các bộ phanh điện từ của những ôtô hạng nặng. Ghi nhaän tính chaát. + Dòng điện Fu-cô gây ra hiệu ứng tỏa nhiệt Jun – Len-xơ trong khối kim loại Nêu ứng dụng. đặt trong từ trường biến thiên. Tính chất này được ứng dụng trong các lò cảm ứng Ghi nhận tác dụng có hại của để nung nóng kim loại. + Trong nhiều trường hợp dòng điện Fudòng điện Fu-cô. Nêu các cách làm giảm điện trở cô gây nên những tổn hao năng lượng vô ích. Để giảm tác dụng của dòng Fu-cô, của khối kim loại. người ta có thể tăng điện trở của khối kim loại. + Dòng Fu-cô cũng được ứng dụng trong một số lò tôi kim loại.. Hoạt động 6 ( phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yêu cầu học sinh về nhà thực hiện các câu hỏi và làm caùc baøi taäp trang 147, 148 sgk caùc baøi taäp 23.1, 23.6 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Hoạt động của học sinh Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.. Tieát 46. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : + Nắm được định nghĩa và phát hiện được khi nào có hiện tượng cảm ứng điện từ. + Phát biểu được định luật Len-xơ theo các cách và vận dụng để xác định chiều dòng điện cảm ứng trong các trường hợp khác nhau. Giải các bài tập liên quan. 2. Kyõ naêng Vận dụng thành thạo định luật Len-xơ để xác định chiều dòng điện cảm ứng..

(68) II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Nêu các lưu ý khi giải bài tập về hiện tượng cảm ứng điện từ: + Trong một từ trường đều định bởi biểu thức:  = BScos. →. B , từ thông qua một diện tích S giới hạn bởi một vòng dây kín phẵng được xác →. + Khi giải bài tập cần xác định được góc  hợp bởi véc tơ cảm ứng từ. B. vaø phaùp tuyeán. →. n cuûa maët. phẵng vòng dây. Lưu ý, số đường sức từ xuyên qua diện tích S càng nhiều thì từ thông  càng lớn. Khi một mạch điện chuyển động trong từ trường thì công của các lực điện từ tác dụng lên mạch điện được đo bằng tích của cường độ dòng điện với độ biến thiên từ thông qua mạch: A = IBS = I. Hoạt động 2 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn . Giải thích lựa chọn. Caâu 3 trang 147 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn . Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 148 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn . Giải thích lựa chọn. Caâu 23.1 : D Hoạt động 3 (25 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 5 trang 148 a) Dòng điện trong (C) ngược chiều kim Vẽ hình trong từng trường Xaùc ñònh chieàu doøng ñieän caûm đồng hồ. hợp và cho học sinh xác định ứng trong từng trường hợp. b) Doøng ñieän trong (C) cuøng chieàu kim chiều của dòng điện cảm ứng. đồng hồ. c) Trong (C) khoâng coù doøng ñieän. d) Trong (C) coù doøng ñieän xoay chieàu. Baøi 23.6 0 2 Yeâu caàu hoïc sinh vieát coâng Viết công thức xác định từ thông a)  = BScos180 = - 0,02.0,1 = - 2.10-4(Wb). thức xác định từ thông . . b)  = BScos00 = 0,02.0,12 = 2.104 → → (Wb). Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định góc giữa B và n → → góc giữa B và n trong trong từng trường hợp và thay số c)  = 0 √2 từng trường hợp và thay số để để tính  trong từng trường hợp d)  = Bscos450 = 0,02.0,12. 2 tính  trong từng trường hợp đó. -4 = √ 2 .10 (Wb). đó. √2 e)  = Bscos1350 = - 0,02.0,12. =-. √2. .10 (Wb). -4. 2. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 47. SUẤT ĐIỆN ĐỘNG CẢM ỨNG I. MUÏC TIEÂU + Viết được công thức tính suất điện động cảm ứng. + Vận dụng các công thức đã học để tính được suất điện động cảm ứng trong một số trường hợp đơn giãn. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên: Chuẩn bị một số thí nghiệm về suất điện động cảm ứng. Học sinh: Ôn lại khái niệm về suất điện động của một nguồn điện. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC.

(69) Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Phát biểu các định nghĩa: dòng điện cảm ứng, hiện tượng cảm ứng điện từ, từ trường cảm ứng. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu suất điện động cảm ứng trong mạch kín. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Suất điện động cảm ứng trong mạch Thực hiện C1. kín Yêu cầu học sinh thực hiện C1. 1. Ñònh nghóa Nêu khái niệm suất điện động Ghi nhận khái niệm. Suất điện động cảm ứng là suất điện cảm ứng, động sinh ra dòng điện cảm ứng trong maïch kín. Nghe cách đặt vấn đề của thầy 2. Định luật Fa-ra-đây Căn cứ hình 24.2 lập luận để lập ΔΦ công thức xác định suất điện động cô để thực hiện một số biến đổi. Suất điện động cảm ứng: eC = Δt cảm ứng. Viết biểu thức xác định độ lớn Nếu chỉ xét về độ lớn của eC thì: Yêu cầu học sinh viết biểu thức ΔΦ cuû a eC vaø phaùt bieåu ñònh luaät. xác định độ lớn của eC và phát |eC| = | | Δt bieåu ñònh luaät. Độ lớn của suất điện động cảm ứng xuất hiện trong mạch kín tỉ lệ với tốc độ biến thiên từ thông qua mạch kín đó. Thực hiện C2. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu quan hệ giữa suất điện động cảm ứng và định luật Len-xơ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Quan hệ giữa suất điện động cảm ứng và định luật Len-xơ Sự xuất hiện dấu (-) trong biểu thức Nhaän xeùt vaø tìm moái quan heä của eC là phù hợp với định luật Len-xơ. giữa suất điện động cảm ứng và Trước hết mạch kín (C) phải được định ñònh luaät Len-xô. Hướng dẫn cho học sinh định Nắn được cách định hướng cho hướng. Dựa vào chiều đã chọn trên (C), hướng cho (C) và chọn chiều (C) và chọn chiều dương của ta chọn chiều pháp tuyến dương để tính từ thông qua mạch kín. pháp tuyến dương để tính từ pháp tuyến. Neáu  taêng thì eC < 0: chieàu cuûa suaát thoâng. Xaùc ñònh chieàu cuûa doøng ñieän Yêu cầu học sinh xác định chiều cảm ứng xuất hiện trong (C) khi điện động cảm ứng (chiều của dòng điện cảm ứng) ngược chiều với chiều của của dòng điện cảm ứng xuất hiện  tăng và khi  giảm. maïch. trong (C) khi  taêng vaø khi  Neáu  giaûm thì eC > 0: chieàu cuûa suaát giaûm. điện động cảm ứng (chiều của dòng điện Thực hiện C3. cảm ứng) cùng chiều với chiều của Yêu cầu học sinh thực hiện C3. maïch. Hoạt động 4 (5 phút) : Tìm hiểu sự chuyển hóa năng lượng trong hiện tượng cảm ứng điện từ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Chuyển hóa năng lượng trong hiện tượng cảm ứng điện từ Nắm được bản chất của hiện Xét mạch kín (C) đặt trong từ trường Phaân tích cho hoïc sinh thaáy baûn tượ n g caû m ứ n g ñieä n từ . khoâ ng đổi, để tạo ra sự biến thiên của từ chất của hiện tượng cảm ứng điện Biết cách lí giải các định luật thông qua mạch (C), phải có một ngoại từ và sự chuyển hóa năng lượng caû m ứng điện từ bằng định luật lực tác dụng vào (C) để thực hiện một trong hiện tượng cảm ứng điện từ. bảo toàn và chuyển hóa năng dịch chuyển nào đó của (C) và ngoại lực lượng. này đã sinh một công cơ học. Công cơ Nắm được ý nghĩa to lớn của học này làm xuất hiện suất điện động Nêu ý nghĩa to lớn của định luật ñònh luaät Fa-ra-ñaây. cảm ứng trong mạch, nghĩa là tạo ra điện Fa-ra-ñaây. năng. Vậy bản chất của hiện tượng cảm.

(70) ứng điện từ đã nêu ở trên là quá trình chuyeån hoùa cô naêng thaønh ñieän naêng. Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 152 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. sgk vaø 24.3, 24.4 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 48. TỰ CẢM I. MUÏC TIEÂU + Phát biểu được định nghĩa từ thông riên và viết được công thức độ tự cảm của ống dây hình trụ. + Phát biểu được định nghĩa hiện tượng tự cảm và giải thích được hiện tượng tự cảm khi đóng và ngắt mạch ñieän. + Viết được công thức tính suất điện động tự cảm. + Nêu được bản chất và viết được công thức tính năng lượng của ống dây tự cảm. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên: Các thí nghiệm về tự cảm. Học sinh: Ôn lại phần cảm ứng điện từ và suất điện động tự cảm. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu công thức xác định từ thông qua diện tích S đặt trong từ trường đều.Phát biểu và viết biểu thức của định luật Fa-ra-đây. Hoạt động 2 (8 phút) : Tìm hiểu từ thông riêng qua một mạch kín. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Từ thông riêng qua một mạch kín Ghi nhaä n khaù i nieä m . Từ thông riêng của một mạch kín có Lập luận để đưa ra biểu thức tính doøng ñieän chaïy qua:  = Li từ thông riêng Ghi nhaä n biểu thức tính độ tự Độ tự cảm của một ống dây: Lập luận để đưa ra biểu thức tính caûm cuûa oáng daây. độ tự cảm của ống dây. N2 L = 4.10-7.. .S Ghi nhận đơn vị của độ tự cảm. Giới thiệu đơn vị độ tự cảm. Tìm mối liên hệ giữa đơn vị của Yeâu caàu hoïc sinh tìm moái lieân độ tự cảm cà các đơn vị khác. hệ giữa đơn vị của độ tự cảm cà caùc ñôn vò khaùc. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu hiện tượng tự cảm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Giới thiệu hiện tượng tự cảm.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Trình baøy thí nghieäm 1.. Quan saùt thí nghieäm. Mô tả hiện tượng.. l. Đơn vị của độ tự cảm là henri (H) 1H =. 1Wb 1A. Noäi dung cô baûn II. Hiện tượng tự cảm 1. Ñònh nghóa Hiện tượng tự cảm là hiện tượng cảm ứng điện từ xảy ra trong một mạch có dòng điện mà sự biến thiên của từ thông qua mạch được gây ra bởi sự biến thiên của cường độ dòng điện trong mạch. 2. Một số ví dụ về hiện tượng tự cảm a) Ví duï 1 Khi đóng khóa K, đèn 1 sáng lên ngay còn đèn 2 sáng lên từ từ. Giải thích: Khi đóng khóa K, dòng điện qua ống dây và đèn 2 tăng lên đột ngột, khi đó trong ống dây xuất hiện suất điện.

(71) Giaûi thích.. Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích.. Quan saùt thí nghieäm. Mô tả hiện tượng.. Trình baøy thí nghieäm 2. Giaûi thích. Thực hiện C2.. động tự cảm có tác dụng cản trở sự tăng của dòng điện qua L. Do đó dòng điện qua L và đèn 2 tăng lên từ từ. b) Ví duï 2 Khi đột ngột ngắt khóa K, ta thấy đèn sáng bừng lên trước khi tắt. Giaûi thích: Khi ngaét K, doøng ñieän i L giảm đột ngột xuống 0. Trong ống dây xuất hiện dòng điện cảm ứng cùng chiều với iL ban đầu, dòng điện này chạy qua đèn và vì K ngắt đột ngột nên cường độ dòng cảm ứng khá lớn, làm cho đén sáng bừng lên trước khi tắt.. Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Hoạt động 4 (8 phút) : Tìm hiểu suất điện động tự cảm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn III. Suất điện động tự cảm 1. Suất điện động tự cảm Ghi nhaä n khaù i nieä m . Suất điện động cảm ứng trong mạch Giới thiệu suất điện động tự xuát hiện do hiện tượng tự cảm gọi là caûm. suất điện động tự cảm. Ghi nhận biểu thức tính suất Biểu thức suất điện động tự cảm: Giới thiệu biểu thức tính suất Δi điện động tự cảm. điện động tự cảm. etc = - L Δt giaûi thích daáu (-) trong bieåu Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích daáu Suất điện động tự cảm có độ lớn tỉ lệ thức). (-) trong biểu thức). với tốc độ biến thiên của cường độ dòng ñieän trong maïch. 2. Năng lượng từ trường của ống dây tự caûm 1 Ghi nhaän khaùi nieäm. Giới thiệu năng lượng từ trường W= Li2. 2 Thự c hieä n C3. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Hoạt động 5 (4 phút) : Tìm hiểu ứng dụng của hiện tượng tự cảm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn IV. Ứng dụng Nêu một số ứng dụng của hiện Hiện tượng tự cảm có nhiều ứng dụng Yeâu caàu hoïc sinh neâu moät soá tượng tự cảm mà em biết. trong caùc maïch ñieän xoay chieàu. Cuoän ứng dụng của hiện tượng tự cảm. cảm là một phần tử quan trọng trong các Ghi nhaä n caù c ứ n g duï n g cuû a hieä n mạch điện xoay chiều có mạch dao động Giới thiệu các ứng dụng của tượng tự cảm. vaø caùc maùy bieán aùp. hiện tượng tự cảm. Hoạt động 6 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Ra baøi taäp veà nhaø: Caùc bt trang 157 sgk vaø 25.5, 25.7. Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 49. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Nắm được định nghĩa và biểu thức tính suất điện động cảm ứng, nắm được quan hệ giưa suất điện động cảm ứng và định luật Len-xơ, nắm được hiện tượng tự cảm và biểu thức tính suất điện động tự cảm..

(72) 2. Kỹ năng : Biết cách tính suất điện động cảm ứng và suất điện động tự cảm, tính năng lượng điện trường của oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (15 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải:. ΔΦ N2 . Độ tự cảm của ống dây: L = 4.10-7.. .S. Từ thông riêng của Δt l Δi một mạch kín:  = Li. Suất điện động tự cảm: etc = - L . Năng lượng từ trường của ống dây tự cảm: W = Δt 1 Li2. 2 Suất điện động cảm ứng: eC = -. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 3 trang 152 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 157 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 157 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 25.1 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 25.2 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 25.3 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 25.4 : B Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 5 trang 152 Suất điện động cảm trong khung: Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Tính suất điện động cảm ứng Φ 2 − Φ1 ΔΦ thức tính suất điện động cảm xuất hiện trong khung. eC = = = Δt ứng và thay các giá trị để tính. Δt Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích daáu (-) trong keát quaû.. Hướng dẫn để học sinh tính độ tự cảm của ống dây.. Giaûi thích daáu (-) trong keát quaû.. Tính độ tự cảm của ống dây.. B2 . S − B1 S Δt B . a2 0,5 .0,12 =− == - 0,1(V) Δt 0 , 05. Dấu (-) cho biết từ trường cảm ứng ngược chiều từ trường ngoài. Baøi 6 trang 157 Độ tự cảm của ống dây:. N2 .S l 103 ¿2 ¿ = 4.10-7. ..0,12 = 0,079(H). ¿ ¿. L = 4.10-7... Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Viết biểu thức định luật Ôm cho Baøi 25.6 thức định luật Ôm cho toàn toàn mạch. Δi Ta coù: e - L = (R + r).i = 0 maïch. Δt Hướng dẫn học sinh tính t . Tính t . L . Δi L .i 3.5 => t = = =. e. 2,5(s) IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. e. 6. =.

(73) PHAÀN II. QUANG HÌNH HOÏC CHÖÔNG VI. KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG Tieát 51. KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG I. MUÏC TIEÂU + Thực hiện được câu hỏi: Hiện tượng khúc xạ là gì ? Nhận ra trường hợp giới hạn i = 0 0. + Phát biểu được định luật khúc xạ ánh sáng. + Trình bày được các khái niệm chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối. Viết được hệ thức giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối. + Viết và vạn dụng các công thức của định luật khúc xạ ánh sáng. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: Chuẩn bị dụng cụ để thực hiện một thí nghiệm đơn giản về khúc xạ ánh sáng. Hoïc sinh: Ôn lại nội dung liên quan đến sự khúc xạ ánh sáng đã học ở lớp 9. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Giới thiệu chương: Aùnh sáng là đối tượng nghiên cứu của quang học. Quang hình học nghiên cứu sự truyền snhs sáng qua các môi trường trong suốt và nghiên cứu sự tạo ảnh bằng phương pháp hình học. Nhờ các nghiên cứu về quang hình học, người ta đã chế tạo ra nhiều dụng cụ quang cần thiết cho khoa học và đời sống. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu sự khúc xạ ánh sáng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Tieán haønh thí nghieäm hình 26.2. Quan saùt thí nghieäm I. Sự khúc xạ ánh sáng Giới thiệu các k/n: Tia tới, điểm Ghi nhận các khái niệm. 1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng tới, pháp tuyến tại điểm tới, tia Khúc xạ ánh sáng là hiện tượng lệch khúc xạ, góc tới, góc khúc xạ. phöông (gaõy) cuûa caùc tia saùng khi truyeàn Yêu cầu học sinh định nghĩa Định nghĩa hiện tượng khúc xạ. xiên góc qua mặt phân cách giữa hai môi hiện tượng khúc xạ. trường trong suốt khác nhau. 2. Ñònh luaät khuùc xaï aùnh saùng Tieán haønh thí nghieäm hình 26.3. Quan saùt thí nghieäm. + Tia khúc xạ nằm trong mặt phẵng tới Cho học sinh nhận xét về sự Nhận xét về mối kiên hệ giữa (tạo bởi tia tới và pháp tuyến) và ở phía thay đổi của góc khúc xạ r khi góc tới và góc khúc xạ. bên kia pháp tuyến so với tia tới. tăng góc tới i. + Với hai môi trường trong suốt nhất Tính tỉ số giữa sin góc tới và sin Cùng tính toán và nhận xét kết định, tỉ số giữa sin góc tới (sini) và sin góc khúc xạ trong một số trường quả. góc khúc xạ (sinr) luôn luôn không đổi: sin i hợp. = haèng soá sin r Giới thiệu định luật khúc xạ. Ghi nhaän ñònh luaät. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu chiết suất của môi trường. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Chiết suất của môi trường 1. Chiết suất tỉ đối sin i Ghi nhaä n khaù i nieä m . Giới thiệu chiết suất tỉ đối. Tỉ số không đổi trong hieän. sin r. tượng khúc xạ được gọi là chiết suất tỉ đối n21 của môi trường 2 (chứa tia khúc xạ) đối với môi trường 1 (chứa tia tới):. sin i sin r. = n21. + Neáu n21 > 1 thì r < I : Tia khuùc xaï leäch Hướng dẫn để học sinh phân tích Phân tích các trường hợp n21 và lại gần pháp tuyến hơn. Ta nói môi các trường hợp n21 và đưa ra các đưa ra các định nghĩa môi trường trường 2 chiết quang hơn môi trường 1. định nghĩa môi trường chiết chiết quang hơn và chiết quang + Nếu n21 < 1 thì r > I : Tia khúc xạ lệch xa pháp tuyến hơn. Ta nói môi trường 2 quang hôn vaø chieát quang keùm. keùm..

(74) chiết quang kém môi trường 1. 2. Chiết suất tuyệt đối Ghi nhaän khaùi nieäm. Chiết suất tuyệt đối của một môi trường là chiết suất tỉ đối của môi trường đó đối Ghi nhận mối liên hệ giữa chiết với chân không. Mối liên hệ giữa chiết suất tỉ đối và suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối. n2 Ghi nhận mối liên hệ giữa chiết chiết suất tuyệt đối: n21 = . suất môi trường và vận tốc ánh n1 saùng. Liên hệ giữa chiết suất và vận tốc Neâu yù nghóa cuûa chieát suaát tuyeät truyeàn cuûa aùnh saùng trong caùc moâi đối. n2 v1 c = ;n= . Viết biểu thức định luật khúc xạ trường:. Giới thiệu khái niệm chiết suất tuyệt đối. Nêu biểu thức liên hệ giữa chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối. Nêu biểu thức liên hệ giữa chiết suất môi trường và vận tốc ánh saùng. Yeâu caàu hoïc sinh neâu yù nghóa của chiết suất tuyệt đối. Yêu cầu học sinh viết biểu thức v n1 v2 định luật khúc xạ dưới dạng khác. dưới dạng khác. Công thức của định luật khúc xạ có thể Yêu cầu học sinh thực hiện C1, Thức hiện C1, C2 và C3. viết dưới dạng đối xứng: n1sini = n2sinr. C2 vaø C3. Hoạt động 4 (5 phút) : Tìm hiểu tính thuận nghịch của sự truyền ánh sáng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Laøm thí nghieäm minh hoïa Quan saùt thí nghieäm. III. Tính thuận nghịch của sự truyền nguyeân lí thuaän nghòch. aùnh saùng Yeâu caàu hoïc sinh phaùt bieåu Phaùt bieåu nguyeân lí thuaän Aùnh sáng truyền đi theo đường nào thì nguyeân lí thuaän nghòch. nghòch. cũng truyền ngược lại theo đường đó. Yêu cầu học sinh chứng minh Chứng minh công thức: Từ tính thuận nghịch ta suy ra: công thức: n12 =. 1 n21. n12 =. 1 n21. n12 =. 1 n21. Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 166, Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. 167 sgk, 26.8, 26.9 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 52. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Hệ thống kiến thức về phương pháp giải bài tập về khúc xạ ánh sáng. 2. Kỹ năng : Rèn luyên kỷ năng vẽ hình và giải các bài tập dựa vào phép toán hình học. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống lại những kiến thức liên quan:. n2 sin i = n21 = sin r n1 n2 v1 + Chiết suất tỉ đối: n21 = = . n1 v2 c + Chiết suất tuyệt đối: n = . v + Ñònh luaät khuùc xaï:. = haèng soá hay n1sini = n2sinr.. + Tính chất thuận nghịch của sự truyền ánh sáng: Aùnh sáng truyền đi theo đường nào thì cũng truyền ngược lại theo đường đó..

(75) Hoạt động 2 (20 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 166 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 166 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 8 trang 166 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.2 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.3 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.4 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.5 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.6 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.7 : B Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 9 trang 167 BI 4 Veõ hình Veõ hình. = Ta coù: tani = = 1 => i =. AB. 4. 45 . 0. sin i sin r. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh goùc i. Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thức định luật khúc xạ và suy ra để tính r. Yeâu caàu hoïc sinh tính IH (chiều sâu của bình nước). Veõ hình.. Xaùc ñònh goùc i. Viết biểu thức định luật khúc xạ. Tính r. Tính chiều sâu của bể nước.. Veõ hình.. n =n 1 √2 sin i 2 = sinr = = 0,53 = sin320 n 4 3 r = 320. HA ' IH HA ' 4 = => IH = tan r 0 , 626 Ta laïi coù: tanr =.  6,4cm. Baøi 10 trang 167 Góc khúc xạ lớn nhất khi tia khúc xạ qua đỉnh của mặt đáy, do đó ta có: Sinrm =. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi nào góc khúc xạ lớn nhất. Xác định điều kiện để có r = rm. Yeâu caàu hoïc sinh tính sinrm. Tính sinrm. Yêu cầu học sinh viết biểu Viết biểu thức định luật khúc xạ. thức định luật khúc xạ và suy Tính im. ra để tính im. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. =. a √2. √. 2. =. a 2 sin i m sin r m. 2. a+. 1 √3. n =n 1 1 √3 = sinim = nsinrm = 1,5. = 2 √3. Maët khaùc:. . sin600 im = 600.. =.

(76) Tiết 53. PHẢN XẠ TOAØN PHẦN I. MUÏC TIEÂU + Nêu được nhận xét về hiện tượng phản xạ toàn phần qua việc quan sát các thực nghiệm thực hiện ở lớp. + Thực hiện được câu hỏi thế nào là hiện tượng phản xạ toàn phần. Tính được góc giới hạn phản xạ toàn phần và nêu được điều kiện để có phản xạ toàn phần. + Trình bày được cấu tạo và tác dụng dẫn sáng của sợi quang, cáp quang. + Giải được các bài tập đơn giản về phản xạ toàn phần. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: + Chuẩn bị các dụng cụ để làm thí nghiệm hình 27.1 và 27.2. + Đèn trang trí có nhiều sợi nhựa dẫn sáng để làm thí dụ cáp quang. Hoïc sinh: OÂn laïi ñònh luaät khuùc xaï aùnh saùng. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Phát biểu và viết biểu thức định luật khúc xạ ánh sáng. Nêu mối liên hệ giữa chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối và mối liên hệ giữa chiết suất môi trường và vận tốc ánh sáng. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu sự truyền ánh sáng từ môi trường chiết quang hơn sang môi trường chiết quang keùm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Sự truyền snhs sáng vào môi trường chieát quang keùm hôn Quan saùt caùch boá trí thí nghieäm. 1. Thí nghieäm Boá trí thí nghieäm hình 27.1. Thực hiện C1. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Góc tới Chuøm tia Chuøm tia Thay đổi độ nghiêng chùm tia Quan sát thí nghiệm. khuùc xaï phaûn xaï tới. i nhoû r>i Thực hiện C2. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Raát saùng Rất mờ Neâu keát quaû thí nghieäm. Yeâu caàu hoïc sinh neâu keát quaû. i = igh r  900 Rất mờ Raát saùng i > igh Khoâng coøn Raát saùng 2. Góc giới hạn phản xạ toàn phần + Vì n1 > n2 => r > i. So saùnh i vaø r. Yeâu caàu hoïc sinh so saùnh i vaø r. + Khi i taêng thì r cuõng taêng (r > i). Khi r Quan saùt thí nghieäm, nhaän xeùt. Tiếp tục thí nghiệm với i = igh. đạt giá trị cực đại 900 thì i đạt giá trị igh gọi là góc giới hạn phản xạ toàn phần. Yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra coâng thức tính igh. Thí nghieäm cho hoïc sinh quan sát hiện tượng xảy ra khi i > igh. Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt.. Rút ra công thức tính igh.. Quan saùt vaø ruùt ra nhaän xeùt.. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu hiện tượng phản xạ toàn phần. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. + Ta coù: sinigh =. n2 . n1. + Với i > igh thì không tìm thấy r, nghĩa là không có tia khúc xạ, toàn bộ tia sáng bị phản xạ ở mặt phân cách. Đó là hiện tượng phản xạ toàn phần.. Noäi dung cô baûn II. Hiện tượng phản xạ toàn phần 1. Ñònh nghóa Nêu định nghĩa hiện tượng phản Phản xạ toàn phần là hiện tượng phản Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñònh nghóa xạ toàn phần. xạ toàn bộ ánh sáng tới, xảy ra ở mặt hiện tượng phản xạ toàn phần. phân cách giữa hai môi trường trong suốt. 2. Điều kiện để có phản xạ toàn phần Nêu điều kiện để có phản xạ + Aùnh sáng truyền từ một môi trường tới Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñieàu kieän toà n phaàn. một môi trường chiết quang kém hơn. để có phản xạ toàn phần. + i  igh..

(77) Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu ứng dụng của hiện tượng phản xạ toàn phần: Cáp quang. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Caùp quang 1. Caáu taïo Neá u vaø i neâ u ñieà u kieä n để coù Cáp quang là bó sợi quang. Mỗi sợi Yêu cầu học sinh thử nêu một quang là một sợi dây trong suốt có tính vài ứng dụng của hiện tượng phản phản xạ toàn phần. dẫn sáng nhờ phản xạ toàn phần. xạ toàn phần. Quan sát Đèn trang trí có nhiều Sợi quang gồm hai phần chính: Giới thiệu đèn trang trí có nhiều sợi nhựa dẫn sáng. + Phaàn loûi trong suoát baèng thuûy tinh sieâu sợi nhựa dẫn sáng. Ghi nhaä n caá u taï o caù p quang. sach có chiết suất lớn (n1). Giới thiệu cấu tạo cáp quang. + Phaàn voû boïc cuõng trong suoát, baèng thuûy tinh coù chieát suaát n2 < n1. Ngoài cùng là một lớp vỏ bọc bằng nhựa dẻo để tạo cho cáp có độ bền và độ dai cô hoïc. 2. Coâng duïng Ghi nhaä n coâ n g duï n g cuû a caù p Cáp quang được ứng dụng vào việc Giới thiệu công dụng của cáp quang trong việc truyền tải thông quang trong việc truyền tải thông truyền thông tin với các ưu điểm: tin. + Dung lượng tín hiệu lớn. tin. + Không bị nhiễu bở các bức xạ điện từ bên ngoài. + Khoâng coù ruûi ro chaùy (vì khoâng coù doøng ñieän). Ghi nhaän coâng duïng cuûa caùp Cáp quang còn được dùng để nội soi Giới thiệu công dụng của cáp quang trong vieäc noäi soi. trong y hoïc. quang trong vieäc noïi soi. Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 172, Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. 173 sgk vaø 25.7, 25.8 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 54. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Hệ thống kiến thức và phương pháp giải bài tập về phản xạ toàn phần ánh sáng. 2. Kyõ naêng Rền luyện kĩ năng vẽ hình và giải các bài tập dựa vào các phép toán hình học. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống kiến thức: + Hiện tượng phản xạ toàn phần. + Điều kiện để có phản xạ toàn phần: Aùnh sáng truyền từ một môi trường tới một môi trường chiết quang kém hơn ; góc tới phải bằng hoặc lớn hơn góc giới hạn phản xạ toàn phần: i  igh. + Công thức tính góc giới hạn phản xạ toàn phần: sinigh =. n2 ; với n2 < n1. n1.

(78) Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 172 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 172 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 173 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 27.2 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 27.3 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 27.4 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 27.5 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 27.6 : D Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 8 trang 173 n2 1 1 Yeâu caàu hoïc sinh tính goùc Tính igh. = Ta coù sinigh = = n1 √ 2 giới hạn phản xạ toàn phần. n1 Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định góc tới khi  = 60 . Xác 0 góc tới khi  = 60 từ đó xác định đường đi của tia sáng. định đường đi của tia sáng. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định góc tới khi  = 450. Xác 0 góc tới khi  = 45 từ đó xác định đường đi của tia sáng. định đường đi của tia sáng. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định góc tới khi  = 300. Xác 0 góc tới khi  = 30 từ đó xác định đường đi của tia sáng. định đường đi của tia sáng. 0. =. sin450. => igh = 450. a) Khi i = 900 -  = 300 < igh: Tia tới bị moät phaàn bò phaûn xaï, moät phaàn khuùc xaï ra ngoài không khí. b) Khi i = 900 -  = 450 = igh: Tia tới bị moät phaàn bò phaûn xaï, moät phaàn khuùc xaï ñi la laø saùt maët phaân caùch (r = 900). c) Khi i = 900 -  = 600 > igh: Tia tới bị bị phản xạ phản xạ toàn phần. Baøi 8 trang 173. Vẽ hình, chỉ ra góc tới i. n2 Ta phaû i coù i > i => sini > sini = gh gh Yêu cầu học sinh nêu đk để Nêu điều kiện để tia sáng truyền n1 tia saùng truyeàn ñi doïc oáng. ñi doïc oáng. . Hướng dẫn học sinh biến đổi Thực hiện các biến đổi biến đổi n2 để xác định điều kiện của  để xác định điều kiện của  để có Vì i = 900 – r => sini = cosr > . n1 để có i > igh. i > igh. Nhöng cosr = √ 1− sin 2 r. sin 2 α = 1− 2 n 2 2 n2 sin α Do đó: 1 > 2 n21 n1. √. √. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh. n2 n3. từ đó kết luận được. môi trường nào chiết quang hôn. Yeâu caàu hoïc sinh tính igh.. Tính. n2 n3. . Ruùt ra keát luaän moâi. trường nào chiết quang hơn.. Tính igh.. 2. 2. 2. 2. => Sin< n1 − n2= √ 1,5 −1 , 41 0,5 = sin300 =>  < 300. Baøi 27.7 a) Ta coù. n2 n3. =. sin 450 sin 300. =. > 1 => n2 >. n3: Môi trường (2) chiết quang hơn môi trường (3). b). Ta. coù. sin 300 1 = sin 450 √2. sinigh. =. n2 n1. = sin450 => igh = 450.. =.

(79) IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY CHÖÔNG VII. MAÉT VAØ DUÏNG CUÏ QUANG HOÏC Tieát 55. LAÊNG KÍNH I. MUÏC TIEÂU + Nêu được cấu tạo của lăng kính. + Trình bày được hai tác dụng của lăng kính: - Taùn saéc chuøm aùnh saùng traéng. - Làm lệch về phía đáy một chùm sáng đơn sắc. + Viết được các công thức về lăng kính và vận dụng được. + Nêu được công dụng của lăng kính. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: + Các dụng cụ để làm thí nghiệm tại lớp. + Caùc tranh, aûnh veà quang phoå, maùy quang phoå, maùy aûnh. Học sinh: Ôn lại sự khúc xạ và phản xạ toàn phần. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu điều kiện để có phản xạ toàn phần, viết công thức tính góc giới hạn phản xạ toàn phần. Hoạt động 2 (5 phút) : Tìm hiểu cấu tạo lăng kính. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Caáu taïo laêng kính Veõ hình. Laêng kính laø moät khoái chaát trong suoát, Veõ hình 28.2. đồ ng chất, thường có dạng lăng trụ tam Giới thiệu lăng kính. giaùc. Ghi nhaän caùc ñaëc tröng cuûa laêng Một lăng kính được đặc trưng bởi: Giới thiệu các đặc trưng của kính. + Goùc chieát quang A; laêng kính. + Chieát suaát n. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu đường đi của tia sáng qua lăng kính. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Đường đi của tia sáng qua lăng kính 1. Taùc duïng taùn saéc aùnh saùng traéng Veõ hình. Chuøm aùnh saùng traéng khi ñi qua laêng kính Veõ hình 28.3. Ghi nhaän taùc duïng taùn saéc cuûa seõ bò phaân tích thaønh nhieàu chuøm saùng ñôn Giới thiệu tác dụng tán sắc của laê ng kính. saéc khaùc nhau. laêng kính. Đó là sự tán sắc ánh sáng. 2. Đường truyền của tia sáng qua lăng kính Veõ hình. Chiếu đến mặt bên của lăng kính một Veõ hình 28.4. Thực hiện C1. chuøm saùng heïp ñôn saéc SI. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Ghi nhaä n sự leä c h veà phía đá y + Taïi I: tia khuùc xaï leäch gaàn phaùp tuyeán, Keát luaän veà tia IJ. cuûa tia khuùc xaï IJ. nghĩa là lệch về phía đáy của lăng kính. + Tại J: tia khúc xạ lệch xa pháp tuyến, tức Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt veà tia Nhaän xeùt veà tia khuùc xaï JR. là cũng lệch về phía đáy của lăng kính. khuùc xaï JR. Nhaän xeùt veà tia loù ra khoûi Vaäy, khi coù tia loù ra khoûi laêng kính thì tia Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt veà tia laê n g kính. loù bao giờ cũng lệch về phía đáy của lăng loù ra khoûi laêng kính. kính so với tia tới. Ghi nhaä n khaù i nieä m goù c leä c . Góc tạo bởi tia ló và tia tới gọi là góc lệch Giới thiệu góc lệch. D cuûa tia saùng khi truyeàn qua laêng kính. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu các công thức của lăng kính. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Các công thức của lăng kính Chứng minh các công thức của sini1 = nsinr1; A = r1 + r2 Hướng dẫn học sinh cm các công laêng kính. sini2 = nsinr2; D = i1 + i2 – A . thức của lăng kính..

(80) Hoạt động 5 (10 phút) : Tìm hiểu công dụng của lăng kính. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Ghi nhaän caùc coâng duïng cuûa Giới thiệu các ứng dụng của laê n g kính. laêng kính. Giới thiệu máy quang phổ.. Ghi nhận cấu tạo và hoạt động cuûa maùy quang phoå.. Ghi nhận cấu tạo và hoạt động Giới thiệu cấu tạo và hoạt động cuû a lăng kính phản xạ toàn phần. củalăng kính phản xạ toàn phần. Ghi nhaän caùc coâng duïng cuûa Giới thiệu các công dụng của lăng kính phản xạ toàn phần. lăng kính phản xạ toàn phần.. Noäi dung cô baûn IV. Coâng duïng cuûa laêng kính Lăng kính có nhiều ứng dụng trong khoa hoïc vaø kæ thuaät. 1. Maùy quang phoå Laêng kính laø boä phaän chính cuûa maùy quang phoå. Máy quang phổ phân tích ánh sáng từ nguoàn phaùt ra thaønh caùc thaønh phaàn ñôn sắc, nhờ đó xác định được cấu tạo của nguoàn saùng. 2. Lăng kính phản xạ toàn phần Lăng kính phản xạ toàn phần là lăng kính thuûy tinh coù tieát dieän thaúng laø moät tam giaùc vuoâng caân. Lăng kính phản xạ toàn phần được sử dụng để tạo ảnh thuận chiều (ống nhòm, maùy aûnh, …). Hoạt động 6 5( phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 179 sgk Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. vaø 28.7; 28.9 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 56, 57. THAÁU KÍNH MOÛNG I. MUÏC TIEÂU + Nêu được cấu tạo và phân loại của thấu kính. + Trình bày được các khái niệm về: quang tâm, trục, tiêu điểm, tiêu cự, độ tụ của thấu kính mỏng. + Vẽ được ảnh tạo bởi thấu kính và nêu được đặc điểm của ảnh. + Viết và vận dụng được các công thức của thấu kính. + Nêu được một số công dụng quan trong của thấu kính. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: + Các loại thấu kính hay mô hình thấu kính để giới thiệu với học sinh. + Các sơ đồ, tranh ảnh về đường truyền tia sáng qua thấu kính và một số quang cụ có thấu kính. Hoïc sinh: + Ôn lại kiến thức về thấu kính đã học ở lớp 9. + Ôn lại các kết quả đã học về khúc xạ ánh sáng và lăng kính. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1. Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Có mấy loại thấu kính ? Nêu sự khác nhau giữa chúng. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu thấu kính và phân loại thấu kính. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Thấu kính. Phân loại thấu kính + Thấu kính là một khối chất trong suốt giới Giới thiệu định nghĩa thấu Ghi nhận khái niệm. hạn bởi hai mặt cong hoặc bởi một mặt cong kính. vaø moät maët phaüng. Ghi nhận cách phân loại + Phân loại: thaáu kính. - Thaáu kính loài (rìa moûng) laø thaáu kính hoäi tuï. Nêu cách phân loại thấu kính. Thực hiện C1. - Thaáu kính loûm (rìa daøy) laø thaáu kính phaân kì..

(81) Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu thấu kính hội tụ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Veõ hình 29.3. Giới thiệu quang tâm, trục chính, truïc phuï cuûa thaáu kính.. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát coù bao nhieâu truïc chính vaø bao nhieâu truïc phuï. Veõ hinh 29.4. Giới thiệu các tiêu điểm chính cuûa thaáu kính. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. Veõ hình 29.5. Giới thiệu các tiêu điểm phụ.. Giới thiệu khái niệm tiêu diện cuûa thaáu kính. Veõ hình 29.6.. Giới thiệu các khái niệm tiêu cự và độ tụ của thấu kính. Giới thiêu đơn vị của độ tụ. Nêu qui ước dấu cho f và D.. Noäi dung cô baûn II. Khaûo saùt thaáu kính hoäi tuï 1. Quang taâm. Tieâu ñieåm. Tieâu dieän a) Quang taâm Veõ hình. + Điểm O chính giữa của thấu kính mà Ghi nhaän caùc khaùi nieäm. mọi tia sáng tới truyền qua O đều truyền thaúng goïi laø quang taâm cuûa thaáu kính. + Đường thẳng đi qua quang tâm O và vuông góc với mặt thấu kính là trục chính cuûa thaáu kính. Cho biết có bao nhiêu trục chính + Các đường thẳng qua quang tâm O là vaø bao nhieâu truïc phuï. truïc phuï cuûa thaáu kính. b) Tieâu ñieåm. Tieâu dieän + Chùm tia sáng song song với trục chính Veõ hình. sau khi qua thaáu kính seõ hoäi tuï taïi moät Ghi nhaän caùc khaùi nieäm. điểm trên trục chính. Điểm đó là tiêu ñieåm chính cuûa thaáu kính. Moãi thaáu kính coù hai tieâu ñieåm chính F Thực hiện C2. (tiêu điểm vật) và F’ (tiêu điểm ảnh) đối xứng với nhau qua quang tâm. + Chùm tia sáng song song với một trục Veõ hình. phuï sau khi qua thaáu kính seõ hoäi tuï taïi Ghi nhaän khaùi nieäm. một điểm trên trục phụ đó. Điểm đó là tieâu ñieåm phuï cuûa thaáu kính. Moãi thaáu kính coù voâ soá caùc tieâu ñieåm phuï vaät Fn vaø caùc tieâu ñieåm phuï aûnh Fn’. + Tập hợp tất cả các tiêu điểm tạo thành Ghi nhaän khaùi nieäm. tieâu dieän. Moãi thaáu kính coù hai tieâu dieän: tieâu dieän vaät vaø tieâu dieän aûnh. Coù theå coi tieâu dieän laø maët phaüng vuoâng Veõ hình. góc với trục chính qua tiêu điểm chính. 2. Tiêu cự. Độ tụ 1 Ghi nhaän caùc khaùi nieäm. Tiêu cự: f = OF ' . Độ tụ: D = .. f. Ghi nhận đơn vị của độ tụ. Ghi nhận qui ước dấu.. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu thấu kính phân kì. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Veõ hình 29.7. Giới thiệu thấu kính phân kì.. Nêu sự khác biệt giữa thấu kính. Đơn vị của độ tụ là điôp (dp): 1dp =. 1 1m. Qui ước: Thấu kính hội tụ: f > 0 ; D > 0.. Noäi dung cô baûn II. Khaûo saùt thaáu kính phaân kì Veõ hình. + Quang taâm cuûa thaáu kính phaân kì cuûng Ghi nhaän caùc khaùi nieäm. coù tính chaát nhö quang taâm cuûa thaáu kính hoäi tuï. + Caùc tieâu ñieåm vaø tieâu dieän cuûa thaáu kính phân kì cũng được xác định tương tự Phân biệt được sự khác nhau như đối với thấu kính hội tụ. Điểm khác.

(82) hoäi tuï vaø thaáu kính phaân kì. giữa thấu kính hội tụ phân kì. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Thực hiện C3. Giới thiệu qui ước dấu cho f và D Ghi nhân qui ước dấu. Tieát 2 Hoạt động 5 (25 phút) : Tìm hiểu sự tạo ảnh bởi thấu kính. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. biệt là chúng đều ảo, được xác định bởi đường kéo dài của các tia sáng. Qui ước: Thấu kính phân kìï: f < 0 ; D < 0.. Noäi dung cô baûn IV. Sự tạo ảnh bởi thấu kính 1. Khaùi nieäm aûnh vaø vaät trong quang hoïc Veõ hình. + Aûnh điểm là điểm đồng qui của chùm tia Veõ hình 29.10 vaø 29.11. Ghi nhận các khái niệm về ảnh ló hay đường kéo dài của chúng, Giới thiệu ảnh điểm, ảnh điểm ñieåm. + Aûnh ñieåm laø thaät neáu chuøm tia loù laø thaät vaø aûnh ñieåm aûo, chuøm hoäi tuï, laø aûo neáu chuøm tia loù laø chuøm phaân kì. Ghi nhận các khái niệm về vật + Vật điểm là điểm đồng qui của chùm tia Giới thiệu vật điểm, vật điểm ñieå m. tới hoặc đường kéo dài của chúng. thaát vaø vaät ñieåm aûo. + Vật điểm là thật nếu chùm tia tới là chùm phân kì, là ảo nếu chùm tia tới là chuøm hoäi tuï. 2. Cách dựng ảnh tạo bởi thấu kính Ghi nhaä n caù c h veõ caù c tia ñaë c Sử dụng hai trong 4 tia sau: Giới thiệu cách sử dụng các tia - Tia tới qua quang tâm -Tia ló đi thẳng. đặc biệt để vẽ ảnh qua thấu kính. biệt qua thấu kính. Veõ hình. - Tia tới song song trục chính -Tia ló qua Veõ hình minh hoïa. tieâu ñieåm aûnh chính F’. - Tia tới qua tiêu điểm vật chính F -Tia ló song song truïc chính. Thực hiện C4. - Tia tới song song trục phụ -Tia ló qua Yêu cầu học sinh thực hiện C4. tieâu ñieåm aûnh phuï F’n. 3. Các trường hợp ảnh tạo bởi thấu kính Xét vật thật với d là khoảng cách từ vật Giới thiệu tranh vẽ ảnh của vật Quan sát, rút ra các kết luận. đế n thaáu kính: trong từng trường hợp cho học a) Thaáu kính hoäi tuï sinh quan saùt vaø ruùt ra caùc keát + d > 2f: aûnh thaät, nhoû hôn vaät. luaän. + d = 2f: aûnh thaät, baèng vaät. + 2f > d > f: ảnh thật lớn hơn vật. + d = f: ảnh rất lớn, ở vô cực. + f > d: ảnh ảo, lớn hơn vật. b) Thaáu kính phaân kì Vaät thaät qua thaáu kính phaân kì luoân cho ảnh ảo cùng chiều với vật và nhỏ hơn vật. Hoạt động 6 (10 phút) : Tìm hiểu các công thức của thấu kính. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn V. Các công thức của thấu kính Ghi nhaä n caù c coâ n g thứ c cuû a thaá u + Công thức xác định vị trí ảnh: Gới thiệu các công thức của thấu 1 1 1 kính. kính. + =. f. d d'. Nắm vững các đại lượng trong + Công thức xác định số phóng đại: Giải thích các đại lượng trong A' B' d' các công thức. các công thức. k= =-. AB. Giới thiệu qui ước dấu cho các. Ghi nhận các qui ước dấu.. d. + Qui ước dấu: Vaät thaät: d > 0. Vaät aûo: d < 0. AÛnh.

(83) trường hợp.. thaät: d’ > 0. AÛnh aûo: d’ < 0. k > 0: aûnh vaø vaät cuøng chieàu ; k < 0: ảnh và vật ngược chiều.. Hoạt động 7 (5 phút) : Tìm hiểu công dụng của thấu kính. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn VI. Coâng duïng cuûa thaáu kính Keå vaø coâng duïng cuûa thaáu kính Thấu kính có nhiều công dụng hữu ích Cho học sinh thử kể và công đã bieá t trong thự c teá . trong đời sống và trong khoa học. dụng của thấu kính đã thấy trong Thấu kính được dùng làm: thực tế. Ghi nhaän caùc coâng duïng cuûa + Kính khaéc phuïc taät cuûa maét. Giới thiệu các công dụng của thaáu kính. + Kính luùp. thaáu kính. + Maùy aûnh, maùy ghi hình. + Kính hieãn vi. + Kính thieân vaên, oáng doøm. + Đèn chiếu. + Maùy quang phoå. Hoạt động 8 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 189, Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. 190 sgk vaø 29.15; 29.17 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 58. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Hệ thống kiến thức và phương pháp giải bài tập về lăng kính, thấu kính. 2. Kyõ naêng: + Rèn luyên kỉ năng vẽ hình và giải bài tập dựa vào các phép toán và các định lí trong hình học. + Rèn luyên kỉ năng giải các bài tập định lượng về lăng kính, thấu kính. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (15 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống hóa kiến thức: + Các công thức của lăng kính: sini1 = nsinr1; sini2 = nsinr2; A = r1 + r2 ; D = i1 + i2 – A . + Đường đi của tia sáng qua thấu kính: Tia qua quang taâm ñi thaúng. Tia tới song song với trục chính, tia ló đi qua (kéo dài đi qua) tiêu điểm ảnh chính F’. Tia tới qua tiêu điểm vật (kéo dài đi qua) F, tia ló song song với trục chính. Tia tới song song với trục phụ, tia ló đi qua (kéo dài đi qua) tiêu điểm ảnh phụ F’ n. + Các công thức của thấu kính: D =. 1 1 ; = f f. 1 1 + ;k= d d'. A' B' d' =AB d. + Qui ước dấu: Thấu kính hội tụ: f > 0; D > 0. Thấu kính phân kì: f < 0; D < 0. Vật thật: d > 0; vật ảo: d < 0; ảnh thật: d’ > 0; ảnh ảo: d’ < 0. k > 0: ảnh và vật cùng chiều ; k < 0: ảnh và vật ngược chiều. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 179 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 179 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 179 : A.

(84) Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Veõ hình. Xaùc ñònh i1, r1, r2 vaø tính i2. Veõ hình. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh i1, r1, r2 vaø tính i2. Yeâu caàu hoïc sinh tính goùc leäc D.. Tính goùc leäch D.. Tính n’.. Yêu cầu học sinh tính n’ để i2 = 900.. Caâu 4 trang 189 : B Caâu 5 trang 189 : A Caâu 6 trang 189 : B Noäi dung cô baûn Baøi 28.7 a) Taïi I ta coù i1 = 0 => r1 = 0. Taïi J ta coù r1 = A = 300  sini = nsinr = 1,5sin300 = 0,75 2 2 = sin490 => i2 = 490. Goùc leäch: D = i1 + i2 – A = 00 + 480 – 300 = 190. b) Ta coù sini2’ = n’sinr2 '. => n’ =. sin i 2 sin 900 1 = = =2 sin r 2 sin30 0 0,5. Baøi 11 trang 190 a) Tiêu cự của thấu kính: Tính tiêu cự của thấu kính.. Ta coù: D =. 1 f. 1 1 = = - 0,2(m) = 20(cm). D −5 1 1 1 + b) Ta coù : = . Viết công thức xác định vị trí ảnh f d d' và suy ra để xác định vị trí ảnh. d . f 30 .(− 20) Yeâu caàu hoïc sinh vieát coâng = => d’ = = d − f 30 −(−20) thức xác định vị trí ảnh và suy Yêu cầu học sinh tính tiêu cự cuûa thaáu kính.. f =. 12(cm).. ra để xác định vị trí ảnh.. Tính số phóng đại ảnh. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh soá Neâu tính chaát aûnh. phóng đại ảnh. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh tính chaát aûnh. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Số phóng đại: k = -. d' − 12 =− = d 30. 0,4. Aûnh cho bởi thấu kính là ảnh ảo, cùng chiều với vật và nhỏ hơn vật..

(85) Tiết 59. GIẢI BAØI TOÁN VỀ HỆ THẤU KÍNH I. MUÏC TIEÂU + Phân tích và trình bày được quá trình tạo ảnh qua một hệ thấu kính. Viết được sơ đồ tạo ảnh.. + Giải được các bài tập đơn giản về hệ hai thấu kính.. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân + Choïn loïc hai baøi veà veà heä hai thaáu kính gheùp thuoäc daïng coù noäi dung thuaän vaø noäi dung nghòch: Hệ thấu kính đồng trục ghép cách nhau. Hệ thấu kính đồng trục ghép sát nhau. + Giải từng bài toán và nêu rỏ phương pháp giải. Nhấn mạnh (có lí giải) các hệ thức liên hệ: d2 = O1O2 – d1’ ; k = k1k2. Hoïc sinh OÂn laïi noäi dung baøi hoïc veà thaáu kính. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Viết các công thức về thấu kính. Nêu các ứng dụng của thấu kính. Hoạt động 2 (15 phút) : Lập sơ đồ tạo ảnh. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Lập sơ đồ tạo ảnh 1. Hệ hai thấu kính đồng trục ghép cách nhau Veõ hình. Veõ hình 30.1. Sơ đồ tạo ảnh: L1 L2 AB  A B  A2B2 1 1 Thực hiện C2. d1 d1’ d2 d2’ Vớ i : d = O O – d ’; k = k1k2 = 2 1 2 1 Theo dõi tính toán để xác ' ' Thực hiện tính toán. d1d2 ñònh d2 vaø k.. d1d2. Veõ hình 30.2.. Veõ hình.. 2. Hệ hai thấu kính đồng trục ghép sát nhau. Sơ đồ tạo ảnh: L1 L2 AB  A1B1  A2B2 d1 d1’ d2 d2’. Với: d2 = – d1’; k = k1k2 =. Thực hiện tính toán. Yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra keát luaän về độ tụ của hệ thấu kính ghép sát nhau.. d '1 d '2 =d1 d2. '. Thực hiện C1.. Ruùt ra keát luaän.. Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập ví dụ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. d2 d1. 1 1 1 1 + = + d 1 d '2 f 1 f 2. Hệ thấu kính tương đương với một thấu kính có độ tụ D = D1 + D2. Độ tụ của hệ hai thấu kính mỏng đồng trục ghép sát nhau bằng tổng đại số các độ tụ của từng thấu kính ghép thành heä. Noäi dung cô baûn II. Caùc baøi taäp thí duï.

(86) Yêu cầu học sinh nêu sơ đồ tạo aûnh.. Nêu sơ đồ tạo ảnh.. Baøi taäp 1 Sơ đồ tạo ảnh: L1 L2 AB  A1B1  A2B2 d1 d1’ d 2 d2 ’ Ta coù d’1 =. Yeâu caàu hoïc sinh tính d1’.. Tính d1’.. Yeâu caàu hoïc sinh tính d2. Yeâu caàu hoïc sinh tính d2’.. Tính d2. Tính d2’.. Yeâu caàu hoïc sinh tính k.. Tính k.. Yeâu caàu hoïc sinh neâu tính chaát cuûa aûnh cuoái cuøng.. Yeâu caàu hoïc sinh tính d.. 6(cm) d2 = l – d’1 = 34 – (-6) = 40(cm) d’2 = k=. Neâu tính chaát cuûa aûnh cuoái cuøng.. Tính f.. Yêu cầu học sinh tính tiêu cự cuûa thaáu kính L2.. Tính f2.. d 2 f 2 40 . 24 = = 60(cm) d 2 − f 2 40 − 24 d '1 d '2 − 6 .60 = = - 0,9 10 . 40 d1d2. Aûnh cuối cùng là ảnh thật, ngược chiều với vật và cao bằng 0,9 lần vật. Baøi taäp 2 a) Tính d :. − 12.(− 20) d' f = Ta coù: d = = ' − 12+ 20 d −f. Tính d.. Yêu cầu học sinh tính tiêu cự cuûa heä thaáu kính gheùp.. d 1 f 1 10 .(−15) = = d 1 − f 1 10+15. 30(cm) b) Tiêu cự f2 : Coi laø heä thaáu kính gheùp saùt nhau ta coù :. d . d ' 30 .(− 20) = = - 60(cm) d+ d ' 30 − 20 1 1 1 = + Với f f 1 f 2 suy ra : f1f − 20.(− 60) = f2 = = 30(cm) f 1− f −20+ 60 f=. Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 195 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. sgk vaø 30.8, 30.9 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 60. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thứ : Sự tạo ảnh qua hệ thấu kính ghép đồng trục: ghép cách nhau, ghép sát nhau 2. Kỹ năng : Giải được các bài toán về hệ thấu kính ghép. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (15 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống kiến thức: L1 L2 + Sơ đồ tạo ảnh qua hệ thấu kính ghép đồng trục: AB  A1B1  A2B2 d1 d1’ d2 d2’.

(87) '. '. d1d2 + Hệ thấu kính đồng trục ghép cách nhau: d2 = O1O2 – d1’; k = k1k2 = . d1d2 ' 1 1 1 1 d2 + Hệ thấu kính đồng trục ghép sát nhau: d2 = – d1’; k = k1k2 = ; d + ' = f + f ; D = D1 + D2. d1 1 d2 1 2. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 1 trang 195 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 2 trang 195 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.2 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.3 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.4 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.5 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.6 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.7 : B Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 3 trang 195 Sơ đồ tạo ảnh: Yêu cầu học sinh ghi sơ đồ Ghi só đồ tạo ảnh. L1 L2 taïo aûnh. AB  A1B1  A2B2 d1 d1’ d 2 d2 ’ d 1 f 1 20 .20 Hướng dẫn học sinh tính d 1’, Tính d1’. = a) Ta coù: d1’ = d2 vaø d2’. Tính d2. d 1 − f 1 20 −20 Tính d2’. d2 = l – d1’ = 30 -  = -  Hướng dẫn học sinh tính k.. Tính k.. =. 1 1 1 1 1 1 = + = + = f 2 d 2 d '2 ∞ d '2 d '2. d2’ = f2 = - 10 cm. '. Veõ hình.. Veõ hình.. k =. ' 1. ' 2. d d = d1d2. = 0,5 Hướng dẫn học sinh tính d1’, d2 vaø d2’.. Tính d1’. Tính d2.. Tính d2’.. Hướng dẫn học sinh tính k.. Hướng dẫn học sinh giải hệ baát phöông trình vaø phöông. Tính k.. Giải hệ để tìm d1.. '. '. d2 d1 d 1 . = 2 ' d 1 l− d 1 d 1 l −1 ' d1. d 1 f 1 20 d 1 = d 1 − f 1 d1 −20 20 d 1 d2 = l – d1’ = 30 d 1 −20 10 d 1 − 600 d1 −20 10 d 1 −600 .(− 10) d2 f 2 d 1 − 20 = d2’ = d2 − f 2 10 d 1 −600 +10 d 1 − 20 600 −10 d 1 = <0 2 d 1 −80 20 d1 600 −10 d 1 . ' ' d 1 − 20 2d 1 −90 d1d2 k = 10 d 1 − 600 d1d2 d1 . d 1 − 20. b) Ta coù: d1’ =. =.

(88) trình để tìm d1.. =. 10 45 − d 1 =  2.. Giaûi ra ta coù d1 = 35cm. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 61, 62. MAÉT I. MUÏC TIEÂU + Trình bày dược cấu tạo của mắt, các đặc điểm và chức năng của mỗi bộ phận của mắt.. + Trình bày được khái niệm về sự điều tiết và các đặc điểm liên quan như : Điểm cực viễn, điểm cực cận, khoảng nhìn rỏ. + Trình bày được các khái niệm: Năng suất phân li, sự lưu ảnh. Nêu được ứng dụng của hiện tượng naøy + Nêu được 3 tật cơ bản của mắt và cách khắc phục, nhờ đó giúp học sinh có ý thức giữ vệ sinh về maét. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên: Mô hình cấu tạo của mắt để minh họa. Các sơ đồ về các tật của mắt. Học sinh: Nắm vững kiến thức về thấu kính và về sự tạo ảnh của hệ quang học. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Viết sơ đồ tạo ảnh qua quang hệ, có giải thích các đại lượng. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu cấu tạo quang học của mắt. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Caáu taïo quang hoïc cuûa maét Quan saù t hình veõ 31.2. Mắt là một hệ gồm nhiều môi trường trong Giới thiệu hình vẽ 31.2 suoát tieáp giaùp nhau baèng caùc maët caàu. Y eâ Từ ngoài vào trong, mắt có các bộ phận u Neâu ñaëc ñieåm vaø taùc duïng cuûa sau: giaùc maïc. + Giác mạc: Màng cứng, trong suốt. Bảo vệ các phần tử bên trong và làm khúc xạ các tia Neâu ñaëc ñieåm cuûa thuûy dòch. saùng truyeàn vaøo maét. + Thuûy dòch: Chaát loûng trong suoát coù chieát Neâ u ñaë c ñieå m cuû a loø n g ñen vaø suất xấp xỉ bằng chiết suất của nước. caàu hoïc sinh neâu ñaëc ñieåm caùc con con ngöôi. + Lòng đen: Màn chắn, ở giữa có lỗ trống boä phaän cuûa maét. gọi là con ngươi. Con ngươi có đường kính Nêu đặc điểm của thể thủy thay đổi tự động tùy theo cường độ sáng. tinh. + Theå thuûy tinh: Khoái chaát ñaëc trong suoát coù Neâu ñaëc ñieåm cuûa dòch thuûy hình daïng thaáu kính hai maët loài. tinh. + Dòch thuûy tinh: Chaát loûng gioáng chaát keo Nêu đặc điểm của màng lưới. loãng, lấp đầy nhãn cầu sau thể thủy tinh. + Màng lưới (võng mạc): Lớp mỏng tại đó tập trung đầu các sợi dây thần kinh thị giác. Ở màng lưới có điểm vàng V là nơi cảm nhận ánh sáng nhạy nhất và điểm mù (tại đó, các sợi dây thần kinh đi vào nhãn cầu) không Veõ hình maét thu goïn (hình Veõ hình 31.3. nhạy cảm với ánh sáng. 31.3). Hệ quang học của mắt được coi tương Giới thiệu hệ quang học của Ghi nhận hệ quang học của mắt ñöông moät thaáu kính hoäi tuï goïi laø thaáu kính và hoạt động của mắt. mắt và hoạt động của nó. maét. Mắt hoạt động như một máy ảnh, trong đó: - Thaáu kính maét coù vai troø nhö vaät kính. - Màng lưới có vai trò như phim. Hoạt động 3 (20 phút) : Tìm hiểu sự điều tiết của mắt. Điểm cực viễn. Điểm cực cận..

(89) Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn II. Sự điều tiết của mắt. Điểm cực viễn. Điểm cực cận.. 1 1 1 Nêu công thức xác định vị trí Yeâu caàu hoïc sinh neâu coâng + Ta coù: = aû n h qua thaá u kính. f d d' thức xác định vị trí ảnh qua Với mắt thì d’ = OV không đổi. thaáu kính. Ghi nhận hoạt động của mắt Khi nhìn các vật ở các khoảng cách khác Giới thiệu hoạt động của mắt khi quan sát các vật ở các khi quan sát các vật ở các nhau (d thay đổi) thì f của thấu kính mắt phải khoảng cách khác nhau. thay đổi để ảnh hiện đúng trên màng lưới. khoảng cách khác nhau. 1. Sự điều tiết Điều tiết là hoạt động của mắt làm thay đổi Giới thiệu sự điều tiết của Ghi nhận sự điều tiết của mắt. tiêu cự của mắt để cho ảnh của các vật ở maét. cách mắt những khoảng khác nhau vẫn được tạo ra ở màng lưới. Ghi nhaä n tieâ u cự vaø độ tuï cuû a + Khi mắt ở trạng thái không điều tiết, tiêu Giới thiệu tiêu cự và độ tụ của thấu kính mắt khi không thấu kính mắt khi không điều cự của mắt lớn nhất (fmax, Dmin). + Khi mắt điều tiết tối đa, tiêu cự của mắt ñieàu tieát vaø khi ñieàu tieát toái ña. tieát vaø khi ñieàu tieát toái ña. nhoû nhaát (fmin, Dmax). 2. Điểm cực viễn. Điểm cực cận Ghi nhận điểm cực viễn của + Khi mắt không điều tiết, điểm trên trục của Giới thiệu điểm cực viễn của maét. mắt mà ảnh tạo ra ngay tại màng lưới gọi là maét. điểm cực viễn CV. Đó cũng là điểm xa nhất maø maét coù theå nhìn roû. Maét khoâng coù taät C V ở xa vô cùng (OCV = ). Trình bày về điểm cực cận của + Khi mắt điều tiết tối đa, điểm trên trục của Tương tự điểm cực viẽân, yêu mắt mà ảnh còn được tạo ra ngay tại màng caàu hoïc sinh trình baøy veà ñieåm maét. lưới gọi là điểm cực cận CC. Đó cũng là điểm cực cận của mắt. Nhận xét về khoảng cực cận gần nhất mà mắt còn nhìn rỏ. Càng lớn tuổi Yeâu caàu hoïc sinh xem baûng cuû a maét. điểm cực câïn càng lùi xa mắt. 31.1 vaø ruùt ra nhaän xeùt. Ghi nhận khoảng nhìn rỏ, + Khoảng cách giữa CV và CC gọi là khoảng Giới thiệu khoảng nhìn rỏ, khoảng cực viễn, khoảng cực khoảng cực viễn, khoảng cực nhìn rỏ của mắt. OCV gọi là khoảng cực viễn, caän cuûa maét. Đ = OCC gọi là khoảng cực cận. caän cuûa maét. Tieát 2. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu năng suất phân li của mắt. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Naêng suaát phaân li cuûa maét + Góc trông vật AB là góc tưởng tượng nối Vẽ hình, giới thiệu góc trông Vẽ hình. Ghi nhaän khaùi nieäm. quang tâm của mắt tới hai điểm đầu và cuối vaät cuûa maét. cuûa vaät. + Góc trông nhỏ nhất  = min giữa hai điểm để mắt còn có thể phân biệt được hai điểm đó gọi là năng suất phân li của mắt. Khi đó, Giới thiệu năng suất phân li. ảnh của 2 điểm đầu và cuối của vật được tạo Ghi nhaän khaùi nieäm. ra ở hai tế bào thần kinh thị giác kế cận nhau. Mắt bình thường  = min = 1’ Hoạt động 5 (25 phút) : Tìm hiểu các tật của mắt và cách khắc phục. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn IV. Caùc taät cuûa maét vaø caùch khaéc phuïc 1. Maét caän vaø caùch khaéc phuïc.

(90) Veõ hình 31.5.. Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùc ñaëc ñieåm cuûa maét caän thò.. Veõ hình 31.6. Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch khaéc phuïc taät caän thò.. a) Ñaëc ñieåm Veõ hình. Nêu các đặc điểm của mắt cận - Độ tụ lớn hơn độ tụ mắt bình thường, chùm tia sáng song song truyền đến mắt thò. cho chùm tia ló hội tụ ở một điểm trước màng lưới. - fmax < OV. - OCv hữu hạn. - Không nhìn rỏ các vật ở xa. - Cc ở rất gần mắt hơn bình thường. b) Caùch khaéc phuïc Đeo thấu kính phân kì có độ tụ thích Veõ hình. hợp để có thể nhìn rỏ vật ở vô cực mà maét khoâng phaûi ñieàu tieát. Neâu caùch khaéc phuïc taät caän thò. Tiêu cự của thấu kính cần đeo (nếu coi kính ñeo saùt maét) laø : fk = - OCV.. 2. Maét vieãn thò vaø caùch khaéc phuïc a) Ñaëc ñieåm Veõ hình 31.7. - Độ tụ nhỏ hơn độ tụ của mắt bình Veõ hình. thường, chùm tia sáng song song truyền Neâu ñaëc ñieåm maét vieãn thò. đến mắt cho chùm tia ló hội tụ ở một điểm sau màng lưới. - fmax > OV. - Nhìn vật ở vô cực phải điều tiết. Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñaëc ñieåm - Cc ở rất xa mắt hơn bình thường. cuûa maét vieãn thò. b) Caùch khaéc phuïc Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch khaéc Ñeo moät thaáu kính hoäi tuï coù tuï soá thích phuïc taät vieãn thò. Nêu cách khắc phục tật viễn thị. hợp để: - Hoặc nhìn rỏ các vật ở xa mà không phaûi ñieàu tieát maét. - Hoặc nhìn rỏ được vật ở gần như mắt bình thường (ảnh ảo của điểm gần nhất muốn quan sát qua thấu kính hiện ra ở điểm cực cận của mắt). 3. Maét laõo vaø caùch khaéc phuïc Giới thiệu đặc điểm và cách + Khi tuoåi cao khaû naêng ñieàu tieát giaûm vì khaéc phuïc maét bò taät laõo thò. Ghi nhận đặc điểm và cách khắc cơ mắt yếu đi và thể thủy tinh cứng hơn nên điểm cực cận CC dời xa mắt. phuïc maét bò taät laõo thò. + Để khắc phục tật lão thị, phải đeo kính hội tụ để nhìn rỏ vật ở gần như mắt bình thường. Hoạt động 6 (5 phút) : Tìm hiểu hiện tượng lưu ảnh của mắt. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn V. Hiện tượng lưu ảnh của mắt Ghi nhận sự lưu ảnh của mắt. Cảm nhận do tác động của ánh sáng lên Giới thiệu sự lưu ảnh của mắt. tế bào màng lưới tiếp tục tồn khoảng 0,1s sau khi ánh sáng kích thích đã tắt, nên Nêu ứng dụng về sự lưu ảnh của người quan sát vẫn còn “thấy” vật trong Yêu cầu học sinh nêu ứng dụng maét trong dieän aûnh, truyeàn hình. khoảng thời gian này. Đó là hiện tượng.

(91) sự lưu ảnh của mắt.. löu aûnh cuûa maét.. Hoạt động 7 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 203 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. sgk vaø 3.12, 3.15 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 63. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thứ : Hệ thống kiến thức và phương pháp giải bài tập về mắt. 2. Kyõ naêng: + Reøn luyeän kó naêng tö duy veà giaûi baøi taäp veà heä quang hoïc maét. + Reøn luyeän kó naêng giaûi caùc baøi taäp ñònh tính veà maét. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (15 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống kiến thức + Cấu tạo của mắt gồm những bộ phận nào ? + Điều tiết mắt là gì ? Khi nào thì thấu kính mắt có tiêu cự cực đại, cực tiểu ? + Nêu các khái niệm cực cận, cực viễn, khoảng nhìn rỏ, khoảng cực cận, cực viễn. + Neâu caùc taät cuûa maét vaø caùch khaéc phuïc. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 203 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 203 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 8 trang 203 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 31.3 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 31.4 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 31.10 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 31.11 : C Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 9 trang 203. Yêu cầu hs lập luận để kết Lập luận để kết luận về tật a) Điểm cực viễn CV cách mắt một khoảng hữu hạn nên người này bị cận thị. luận về tật của mắt người này. cuûa maét. Yêu cầu học sinh tính tiêu cự Tính tiêu cự và độ tụ của thấu b) fK = - OCV = - 50cm = - 0,5m. 1 1 và độ tụ của thấu kính cần đeo kính cần đeo để khắc phục tật = => DK = f K − 0,5 = - 2(dp). để khắc phục tật của mắt. cuûa maét. c) d’ = - OCC = - 10cm. d'f k −10 .(−50) Hướng dẫn học sinh xác định Xác định khoảng cực cận mới = d = = khoảng cực cận mới khi đeo (d = OCCK) khi đeo kính. d'−f K − 10+50 kính. 12,5(cm). Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh CV. Yêu cầu học sinh tính tiêu cự. Xaùc ñònh CV. Tính tiêu cự của kính.. Baøi 31.15. a) Điểm cực viễn CV ở vô cực..

(92) 1 1 cuûa kính. = Ta coù fK = D K 2,5 = 0,4(m) = Hướng dẫn học sinh xác định Xác định khoảng cực cận của khoảng cực cận của mắt khi mắt khi không đeo kính. 40(cm). khoâng ñeo kính. Khi ñeo kính ta coù d = OCCK – l = 25cm. d’ =. df k 25 . 40 = = - 66,7(cm). d ' − f k 25 − 40. Maø d’ = - OCC + l Hướng dẫn học sinh xác định Xác định khoảng cực cận khi  OCC = - d’ + l = 68,7cm. khoảng cực cận khi đeo kính sát đeo kính sát mắt. b) Ñeo kính saùt maét : OCVK = fK = 40cm. maét. − OCC . f k OCCK = = 25,3cm.. − OCC − f K. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 64. KÍNH LUÙP I. MUÏC TIEÂU + Trình bày được các khái niệm chung về tác dụng và số bội giác của các dụng cụ quang bổ trợ cho mắt.. + Nêu được công dụng và cấu tạo của kính lúp. + Trình bày được sự tạo ảnh qua kính lúp. + Vẽ dược đường truyền của chùm tia sáng từ một điểm của vật qua kính lúp. + Viết và vận dụng được công thức số bội giác của kính lúp khi ngắm chừng ở vô cực để giải bài tập.. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Chuẫn bị một số kính lúp để hs quan sát. Học sinh : Ôn lại kiến thức về thấu kính và mắt. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Viết các công thức về thấu kính. Hoạt động 2 (5 phút) : Tìm hiểu tổng quát về các dụng cụ quang học bỗ trợ cho mắt. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Toång quaùt veà caùc duïng cuï quang hoïc bỗ trợ cho mắt Ghi nhận tác dụng của các dụng + Các dụng cụ quang bỗ trợ cho mắt đều Giới thiệu tác dụng của các cụ quang bỗ trợ cho mắt. có tác dụng tạo ảnh với góc trông lớn dụng cụ quang bỗ trợ cho mắt. hôn goùc troâng vaät nhieàu laàn. α tan α Ghi nhaän khaùi nieäm. Giới thiệu số bội giác. + Soá boäi giaùc: G = = Thự c hieä n C1. α tan α 0 Yêu cầu học sinh thực hiện C1. 0 Hoạt động 3 (5 phút) : Tìm hiểu công dụng và cấu tạo của kính lúp. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Coâng duïng vaø caáu taïo cuûa kính luùp + Kính lúp là dụng cụ quang bỗ trợ cho Cho hoïc sinh quan saùt moät soá Quan saùt kính luùp. mắt để quan sát các vật nhỏ. kính luùp. + Kính lúp được cấu tạo bởi một thấu Yeâu caàu hoïc sinh neâu coâng duïng Neâu coâng duïng cuûa kính luùp. kính hội tụ (hoặc hệ ghép tương đương cuûa kính luùp. Ghi nhaä n caá u taï o cuû a kính luù p . với thấu kính hội tụ) có tiêu cự nhỏ (cm). Giới thiệu cấu tạo của kính lúp. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu sự tạo ảnh qua kính lúp. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Sự tạo ảnh qua kính lúp Neâ u ñaë c ñieå m aû n h cuû a moä t vaä t + Đặt vật trong khoảng từ quang tâm Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi ñaëc đến tiêu điểm vật của kính lúp. Khi đó ñieåm aûnh cuûa moät vaät qua thaáu qua thaáu kính hoäi tuï. kính seõ cho moät aûnh aûo cuøng chieàu vaø kính hoäi tuï. Ghi nhận cách đặt vật trước kính lớn hơn vật. Giới thiệu cách đặt vật trước kính lúp để có thể quan sát được lúp để có thể quan sát được ảnh + Để nhìn thấy ảnh thì phải điều chỉnh.

(93) aûnh cuûa vaät qua kính luùp.. cuûa vaät qua kính luùp.. khoảng cách từ vật đến thấu kính để ảnh hiện ra trong giới hạn nhìn rỏ của mắt. Động tác quan sát ảnh ở một vị trí xác định gọi là ngắm chừng ở vị trí đó. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát taïi Cho biết tại sao khi ngắm chừng + Khi cần quan sát trong một thời gian sao khi ngắm chừng ở cực viễn thì ở cực viễn thì mắt không bị mỏi. dài, ta nên thực hiện cách ngắm chừng ở maét khoâng bò moûi. cực viễn để mắt không bị mỏi. Hoạt động 5 (15 phút) : Tìm hiểu số bội giác của kính lúp. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Soá boäi giaùc cuûa kính luùp Veõ hình. Veõ hình 32.5. + Xét trường hợp ngắm chừng ở vô cực. Tìm G. Hướng dẫn học sinh tìm G. Khi đó vật AB phải đặt ở tiêu diện vật cuûa kính luùp. Ta coù: tan =. Giới thiệu 0 và tan0.. Giới thiệu G trong thương mại. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. AB OCC. AB f. tan α. vaø tan 0 =. OCC. Ghi nhận giá trị của G ghi trên Do đó G = tan α o = f kính lúp và tính được tiêu cự của Người ta thường lấy khoảng cực cận kính lúp theo số liệu đó. OCC = 25cm. Khi sản xuất kính lúp người ta thường ghi giá trị G  ứng với khoảng cực cận này trên kính (5x, 8x, 10x, …). Thực hiện C2. + Khi ngắm chừng ở cực cận: Gc = |k| = |. d'C | dC. Hoạt động 6 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 208 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. sgk vaø 32.7, 32.8 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 65. KÍNH HIEÅN VI I. MUÏC TIEÂU + Nêu được công dụng và cấu tạo của kính hiễn vi. Nêu được đặc điểm của vật kính và thị kính của kính hiễn vi.. + Trình bày được sự tạo ảnh qua kính hiễn vi và vẽ được đường truyền của chùm tia sáng từ một điểm của vật qua kính trong trường hợp ngắm chừng ở vô cực. + Nêu được các đặc điểm của việc điều chỉnh kính hiễn vi. + Viết và áp dụng được công thức số bội giác của kính hiễn vi khi ngắm chừng ở vô cực để giải bài taäp.. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên: Kính hiễn vi, các tiêu bản để quan sát. Tranh vẽ sơ đồ tia sáng qua kính hiễn vi để giới thiệu, giải thích. Học sinh: Ôn lại để nắm được nội dung về thấu kính và mắt. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu cấu tạo và viết các công thức về số bội giác của kính lúp. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu công dụng và cấu tạo của kính hiễn vi..

(94) Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn I. Coâng duïng vaø caáu taïo cuûa kính hieãn vi + Kính hieãn vi laø duïng cuï quang hoïc boã Quan saù t maã u vaä t qua kính hieã n Cho hoïc sinh quan saùt caùc maãu trợ cho mắt để nhìn các vật rất nhỏ, bằng vaät raát nhoû treân tieâu baûn qua kính vi. cách tạo ra ảnh có góc trông lớn. Số bội hieãn vi. Yêu cầu học sinh nêu công dụng Nêu công dụng của kính hiễn vi. giác của kính hiễn vi lớn hơn nhiều so với số bội giác của kính lúp. cuûa kính hieãn vi. + Kính hieãn vi goàm vaät kính laø thaáu kính Cho hoïc sinh xem tranh veõ caáu Xem tranh veõ. hoäi tuï coù tieâu raát nhoû (vaøi mm) vaø thò taïo kính hieãn vi. kính là thấu kính hội tụ có tiêu cự nhỏ Ghi nhaä n caá u taï o kính hieã n vi. Giới thiệu cấu tạo kính hiễn vi. (vài cm). Vật kính và thị kính đặt đồng truc, khoảng cách giữa chúng O1O2 = l không đổi. Khoảng cách F1’F2 =  gọi là độ dài quang học của kính. Ngoài ra còn có bộ phận tụ sáng để Quan saù t boä phaä n tuï saù n g treâ n Giới thiệu bộ phận tụ sáng trên chiếu sáng vật cần quan sát. Đó thường kính hieãn vi. kính hieãn vi. laø moät göông caàu loûm. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu sự tạo ảnh bởi kính hiễn vi. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Sự tạo ảnh bởi kính hiễn vi Ghi sơ đồ tạo ảnh qua hệ thấu Sơ đồ tạo ảnh : Yêu cầu học sinh ghi sơ đồ tạo kính. aûnh qua heä thaáu kính. Ghi nhaän ñaëc dieåm cuûa aûnh Giới thiệu đặc điểm của ảnh trung gian vaø aûnh cuoái cuøng. trung gian vaø aûnh cuoái cuøng. Neâu vò trí ñaët vaät vaø vò trí hieän Yeâu caàu hoïc sinh neâu vò trí ñaët vật và vị trí hiện ảnh trung gian ảnh trung gian để có được ảnh để có được ảnh cuối cùng theo cuối cùng theo yêu cầu. yeâu caàu. Ghi nhận cách ngắm chừng. Giới thiệu cách ngắm chừng.. A1B1 là ảnh thật lớn hơn nhiều so với vật AB. A2B2 là ảnh ảo lớn hơn nhiều so với ảnh trung gian A1B1. Mắt đặt sau thị kính để quan sát ảnh ảo A2B2. Điều chỉnh khoảng cách từ vật đến vật kính (d1) sao cho aûnh cuoái cuøng (A2B2) hiện ra trong giới hạn nhìn rỏ của mắt và Thực hiện C1. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. góc trông ảnh phải lớn hơn hoặc bằng naêng suaát phaân li cuûa maét. Cho biết khi ngắm chừng ở vô Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi Neáu aûnh sau cuøng A2B2 cuûa vaät quan saùt ngắm chừng ở vô cực thì ảnh cực thì ảnh trung gian nằm ở vị trí được tạo ra ở vô cực thì ta có sự ngắm naøo. trung gian nằm ở vị trí nào. chừng ở vô cực. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu số bội giác của kính hiễn vi. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Soá boäi giaùc cuûa kính hieãn vi Ghi nhận số bội giác khi ngắm + Khi ngắm chừng ở cực cận: Giới thiệu công thức tính số bội chừ ng ở cực cận. d ' 1 d '2 giác khi ngắm chừng ở cực cận. G = C Quan saùt hình veõ. Giới thiệu hình vẽ 35.5. d d. | | 1. 2. + Khi ngắm chừng ở vô cực: Thực hiện C2.. G = |k1|G2 =. δ . OCC f1f 2. Với  = O1O2 – f1 – f2. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh.

(95) Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 212 sgk vaø 3.7, 3.8 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Ghi caùc baøi taäp veà nhaø.. Tieát 66. KÍNH THIEÂN VAÊN I. MUÏC TIEÂU + Nêu được công dụng của kính thiên văn và cấu tạo của kính thiên văn khúc xạ.. + Vẽ được đường truyền của chùm tia sáng qua kính thiên văn khi ngắm chừng ở vô cực. + Thiết lập và vận dụng được công thức tính số bội giác của kính thiên văn khi ngắm chừng ở vô cực.. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên: Kính thiên văn loại nhỏ dùng trong phòng thí nghiệm. Tranh vẽ cấu tạo kính thiên văn và đường truyền cuûa chuøm tia saùng qua kính thieân vaên. Học sinh: Mượn, mang đến lớp các ống nhòm đồ chơi hoặc ống nhòm quân sự để sử dụng trong giờ học. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu cấu tạo, viết công thức về dộ bội giác của kính hiễn vi. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu công dụng và cấu tạo của kính thiên văn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Coâng duïng vaø caáu taïo cuûa kính thieân vaên. Quan sát các vật ở rất xa bằng Cho học sinh quan sát các vật ở rất xa bằng mắt thường và bằng mắt thường và bằng ống nhòm. oáng nhoøm. Neâu coâng duïng cuûa kính thieân Yeâu caàu hoïc sinh neâu coâng duïng vaê n. cuûa kính thieân vaên. Quan saùt tranh veõ caáu taïo kính Giới thiệu tranh vẽ cấu tạo kính thieân vaên. thieân vaên. Giới thiệu cấu tạo kính thiên Ghi nhận cấu tạo kính thiên văn. vaên. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu sự tạo ảnh bởi kính thiên văn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. + Kính thiên văn là dụng cụ quang bổ trợ cho maét, coù taùc duïng taïo aûnh coù goùc trông lớn đối với các vật ở xa. + Kính thieân vaên goàm: Vật kính là thấu kính hội tụ có tiêu cự dài (và dm đến vài m). Thị kính là thấu kính hội tụ có tiêu cự ngaén (vaøi cm). Vật kính và thị kính đặt đồng trục, khoảng cách giữa chúng thay đổi được.. Noäi dung cô baûn II. Sự tạo ảnh bởi kính thiên văn Quan sát tranh vẽ sự tạo ảnh qua Hướng trục của kính thiên văn đến vật Giới thiệu tranh vẽ sự tạo ảnh kính thieân vaên. AB ở rất xa cần quan sát để thu ảnh thật qua kính thieân vaên. A1B1 treân tieâu dieän aûnh cuûa vaät kính. Sau Trình bày sự tạo ảnh qua kính đó thay đổi khoảng cách giữa vật kính và Yêu cầu học sinh trình bày sự thieâ n vaên. thị kính để ảnh cuối cùng A2B2 qua thị taïo aûnh qua kính thieân vaên. kính là ảnh ảo, nằm trong giới hạn nhìn rỏ của mắt và góc trông ảnh phải lớn hơn naêng suaát phaân li cuûa maét. Thực hiện C1. Mắt đặt sau thị kính để quan sát ảnh ảo Yêu cầu học sinh thực hiện C1. naøy. Cho biết khi ngắm chừng ở vô Để có thể quan sát trong một thời gian Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi cự c thì aû n h trung gian ở vò trí naø o . daøi maø khoâng bò moûi maét, ta phaûi ñöa ngắm chừng ở vô cực thì ảnh ảnh cuối cùng ra vô cực: ngắm chừng ở trung gian ở vị trí nào. vô cực. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu số bội giác của kính thiên văn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Soá boäi giaùc cuûa kính thieân vaên.

(96) Giới thiệu tranh vẽ hình 34.4. Hướng dẫn hs lập số bội giác.. Quan saùt tranh veõ. Laäp soá boäi giaùc cuûa kính thieân văn khi ngắm chừng ở vô cực.. Khi ngắm chừng ở vô cực: Ta coù:. tan0 =. A 1 B1 ; tan = f1. A 1 B1 f2 Nhaän xeùt veà soá boäi giaùc.. Do doù: G =. f tan α = 1 . tan α 0 f 2. Soá boäi giaùc cuûa kính thieân vaên trong ñieàu kieän naøy khoâng phuï thuoäc vò trí ñaët maét sau thò kính. Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 216 Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. sgk vaø 34.7 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 67. BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU + Hệ thống kiến thức và phương pháp giải bài tập về các loại quang cụ bổ trợ cho mắt. + Rèn luyện kĩ năng giải các bài tập định tính về hệ quang cụ bổ trợ cho mắt. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân: - Phöông phaùp giaûi baøi taäp. - Lựa chọn các bài tập đặc trưng. Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Một số lưu ý khi giải bài tập Để giải tốt các bài tập về kính lúp, kính hiễn vi và kính thiên văn, phải nắm chắc tính chất ảnh của vật qua từng thấu kính và các công thức về thấu kính từ đó xác định nhanh chống các đại lượng theo yêu cầu của bài toán. Các bước giải bài tâp: + Phân tích các điều kiện của đề ra. + Viết sơ đồ tạo ảnh qua quang cụ. + Aùp dụng các công thức của thấu kính để xác định các đại lượng theo yêu cầu bài toán. + Biện luận kết quả (nếu có) và chọn đáp án đúng. Hoạt động 2 (30 phút) : Các dạng bài tập cụ thể. Bài toán về kính lúp + Ngắm chừng ở cực cận: d’ = - OCC + l ; Gc = |k| = | + Ngắm chừng ở vô cực: d’ = -  ; G =. d 'C |. dC. OCC . f. Trợ gúp của giáo viên Hoạt động của học sinh Gọi học sinh lên bảng và hướng dẫn giải bài tập 6 Làm bài tập 6 trang 208 theo sự hướng dẫn của thầy cô trang 208 saùch giaùo khoa. Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ tạo ảnh. Vẽ sơ đồ tạo ảnh cho từng trường hợp. Hướng dẫn học sinh xác định các thông số mà bài toán Xác định các thông số mà bài toán cho trong từng cho, chuù yù daáu. trường hợp. Hướng dẫn học sinh dựa vào yêu cầu của bài toán để Tìm các đại lượng theo yêu cầu bài toán..

(97) xác định công thức tìm các đại lượng chưa biết. Bài toán về kính hiễn vi + Ngắm chừng ở cực cận: d2’ = - OCC + l2 ; GC = + Ngắm chừng ở vô cực: d2’ = -  ; G =. d ' 1 d '2 d1d2. | |. δ . OCC f1f 2. .. ; với  = O1O2 – f1 – f2.. Trợ gúp của giáo viên Hoạt động của học sinh Gọi học sinh lên bảng và hướng dẫn giải bài tập 9 Làm bài tập 9 trang 212 theo sự hướng dẫn của thầy cô trang 212 saùch giaùo khoa. Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ tạo ảnh. Vẽ sơ đồ tạo ảnh. Hướng dẫn học sinh xác định các thông số mà bài toán Xác định các thông số mà bài toán cho. cho, chuù yù daáu. Hướng dẫn học sinh xác định công thức tìm các đại Tìm các đại lượng. lượng chưa biết. Hướng dẫn học sinh tìm số bội giác. Tìm soá boäi giaùc. Hướng dẫn học sinh tính khoảng cách ngắn nhất giữa Tính khoảng cách ngắn nhất giữa hai điểm của vật mà hai điểm của vật mà mắt người quan sát còn phân biệt mắt người quan sát còn phân biệt được. được. Bài toán về kính thiên văn Ngắm chừng ở vô cực: O1O2 = f1 + f2 ; G =. f1 f2. Trợ gúp của giáo viên Gọi học sinh lên bảng và hướng dẫn giải bài tập 7 trang 216 saùch giaùo khoa. Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ tạo ảnh. Hướng dẫn học sinh xác định các thông số mà bài toán cho, chuù yù daáu. Hướng dẫn học sinh xác định công thức tìm các đại lượng chưa biết. Hướng dẫn học sinh tìm số bội giác.. Hoạt động của học sinh Làm bài tập 7 trang 216 theo sự hướng dẫn của thầy cô Vẽ sơ đồ tạo ảnh. Xác định các thông số mà bài toán cho. Tìm các đại lượng. Tìm soá boäi giaùc.. Hoạt động 3 (5 phút) : Cũng cố bài học. + Nắm, hiểu và vẽ được ảnh của một vật sáng qua các quang cụ bổ trợ cho mắt. + Ghi nhớ các công thức tính số bội giác của mỗi loại kính. Phương pháp giải các loại bài tập. + So sánh điểm giống nhau và khác nhau về cấu tạo, sự tạo ảnh, cách quan sát của các loại quang cụ. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY.

(98)

Giao an Vat ly 11 Co Ban

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về