Tài liệu Côn trùng và cuộc sống của chúng ta pdf

Côn trùng và cuộc sống của chúng ta

Các loài côn trùng đã xuất hiện trên hành tinh của chúng ta cách đây
vào khoảng 350.000.000 năm, còn loài người có lẽ chỉ xuất hiện cách đây
khoảng 1.000.000 năm.
Một thời gian dài trước khi nền văn minh của con người ra đời thì các loài
côn trùng đã thực hiện được rất nhiều chức năng tài tình.
Ví dụ trước khi con người sáng chế ra những dụng cụ để đục lỗ thì các loài
côn trùng rừng đã là những "người thầy" về nghệ thuật đục trong lỗ, ngay cả đối
với những loài gỗ cứng nhất. Các loài côn trùng còn là những nhà xây dựng tuyệt
vời, bằng đất và nước bọt các loài mối, chúng đã xây dựng lên "toà nhà cao tầng"
có trình độ kiến trúc rất tài ba và sáng tạo, mà có lẽ nhiều kiến trúc sư phải mô
phỏng theo; nghệ thuật kiến trúc của nhiều loài ong đã khiến cho nhiều nhà khoa
học phải ngạc nhiên.
Tóm lại, các loài côn trùng còn rất khéo léo trong nhiều lĩnh vực mà con
người chúng ta đã và đang phải học tập.
Hiện nay đã có riêng một ngành khoa học chuyên nghiên cứu và bắt chước
về những động tác và cấu tạo của một số loài sinh vật (nói chung) và của côn trùng
(nói riêng) đó là ngành mô phỏng sinh học (Bionic). .
Ngoài các đặc tính tốt như siêng năng, cần mẫn, các loài côn trùng còn là
những sinh vật đầu tiên sáng tạo nên một khuôn mẫu xã hội có tổ chức, một nhà
nước cục bộ và một sự phân chia đẳng cấp cực kỳ nghiêm ngặt trong thế giới các
loài ong, mối, kiến...
Các thành viên trong xã hội các loài ong, mối, kiến đều làm nhiệm vụ một
cách tự giác theo các chức năng đã được phân công:
- Con chúa là "người mẹ" của mọi thành viên, nó sinh đẻ liên tục trong suốt
đời mình để tăng thêm nguồn "nhân lực" cho xã hội .
- Một số con thì chuyên trách chăm sóc, nuôi nấng các thế hệ tương lai
- Một số con chuyên lo việc kiếm ăn và kiến thiết tổ
- Còn đẳng cấp "thợ thuyền" thì luôn ở tư thế sẵn sàng chiến đấu, để bảo vệ
cuộc sống và sự an toàn của cộng đồng.

Trải qua một lịch sử phát triển lâu dài, các loài côn trùng luôn luôn phải đấu
tranh với cuộc sống để sinh tồn. Sự đa dạng và phong phú của các loài côn trùng
hiện nay là kết quả của cả một quá trình đấu tranh phức tạp để thích nghi với môi
trường sống.
Sự phát triển, tiến bộ của nền văn minh loài người và của các ngành nông,
lâm nghiệp và nhu cầu về lương thực và lâm sản ngày càng tăng đã đẫn tới sự thay
đổi lớn lao về đặc điểm của những sinh cảnh trước đây. Những cánh rừng rộng
lớn đã bị suy giảm biến thành đồi hoang, núi trọc. Nhiều loài côn trùng sống trong
rừng hoặc đã bị tiêu diệt hoặc phải biến đổi để thích nghi với môi trường sống
mới. Các loài Bướm ngày có nhiều màu sắc sặc sỡ để ngụy trang khi bay lượn
kiếm ăn trên những đóa hoa muôn màu, nhưng khi ở dạng sâu non thì nó lại là
những con vật đáng sợ. mình đầy lông độc, gây đau đớn cho những ai khi động tới
nó. Có loài bướm khi đậu trên cây trông giống như một chiếc lá khô, ngay cả
những nhà chuyên môn cũng khó có thể phát hiện được chúng. Một số loài côn
trùng có cấu tạo như cành cây khô hoặc hình dáng kỳ quái, oai vệ để tự bảo vệ
mình. Chính nhờ những sự thích nghi vô cùng đa dạng mà những con vật bé nhỏ
xuất hiện cách đây hàng trăm triệu năm vẫn tồn tại đến ngày nay. Thậm chí chúng
còn phát triển mạnh mẽ và tạo nên một số lượng loài thật phong phú, đến lỗi vượt
khá xa tổng số góp lại của tất cá các loài sinh vật hiện có trên hành tinh của chúng
ta. Điều này chứng minh một cách sinh động về mối quan hệ chặt chẽ giữa sinh
vật và môi trường sống.
Khi nói tới côn trùng, một số người thường nghĩ tới mặt có hại nhiều hơn
có lợi nhưng thực tế thì các loài côn trùng có một ý nghĩa to lớn đối với đời sống
con người.
Về mối quan hệ của côn trùng đối với con người, người ta chia thành 3
nhóm: nhóm côn trùng có ích, nhóm côn trùng có hại và nhóm côn trùng chưa rõ
lợi hại cụ thể.
Về mặt có ích, côn trùng đã thụ phấn cho cây cỏ, chúng là nguồn sản xuất
ra mật, sáp tơ sợi, gomme laque, phẩm mầu và chúng còn là những thiên dịch, ký
sinh để tiêu diệt loài sâu hại.

Sự thụ phấn hoa nhờ các loài bướm; luôn luôn được ngưỡng mộ như biểu
tượng hoàn

chỉnh của môi trường. Nếu như những bông hoa không còn sự hiện diện trên trái
đất này thì đương nhiên sẽ kéo theo sự mất đi của hàng chục ngàn loài côn trùng,
của hàng nghìn loài bướm và ngược lại nếu thiếu đi sự thụ phấn hoa của các loài
côn trùng, các loài bướm thì thế giới sinh vật chắc chắn bị mất đi những loài cây
cỏ hiện có.
Những chú bướm ngày (Rhopalocera) thường bị các màu sắc rực rỡ của
các bông hoa "chào mời quyến rũ” và đương nhiên chúng trở thành những nhà
"truyền giống" vĩ đại. Chính màu sắc, hương thơm tự nhiên của các loài hoa đã
quyến rũ các loài ong, loài bướm… chứ đâu chỉ giành cho sự thưởng thức của loài
người.
Tầm quan trọng đặc biệt và có ý nghĩa lớn lao của côn trùng đối với con
người là những loài côn trùng thiên địch, ký sinh. Chúng có một vai trò quan trọng
trong việc duy trì được thế cân bằng sinh học có lợi cho con người, chúng còn là
một trợ thủ vô giá cho con người trong việc kiểm duyệt sinh học đối với những tập
đoàn sâu hại và tiêu diệt cho chúng ta một số lượng lớn các loài sâu hại, mà nếu sử
dụng thuốc hóa học thì con người phái chi phí hàng tỷ đô la và chắc chắn trên
hành tinh chúng ta, môi trường đã phải chịu đựng một khối lượng chất độc hóa
học quá lớn, đủ để hủy diệt hàng triệu nhân mạng. Nói như vậy không có nghĩa là
chúng ta không cần sử dụng thuốc trừ sâu, mà là sử dụng chúng như thế nào để
vừa tiêu diệt được sâu hại, vừa bảo vệ được môi trường sống và tạo mọi điều kiện
thuận lợi cho các loài sinh vật có ích sinh sản, phát triển.
Không những thế, các loài bướm do cấu trúc hình thái độc đáo, màu sắc sặc
sỡ và phối trí đẹp kỳ lạ ở thân hình và tập trung nhiều nhất ở đôi cánh, tạo nên
nhiều vẻ đẹp hiếm có ở tự nhiên, khiến cho các loài bướm có giá trị không nhỏ về
mỹ học, cái đẹp mà con người khao khát bắt chước đạt tới trong nhiều mặt của đời
sống như nghệ thuật thẩm mỹ trang trí, tạo hình và phối hợp màu sắc ở nhiều đồ
dùng sinh hoạt, của các đồ lưu niệm.

Dịch vụ buôn bán trao đổi bướm đẹp. bướm hiếm đang thực sự được hình
thành ở nhiều nước, trở thành một ngành kinh doanh bướm, thu về lợi nhuận to
lớn hàng triệu đô la Mỹ. Xu hướng các loài bướm trở thành hàng hóa có tính chất
hai mặt đối lập: vừa là nguồn thu nhập, vừa là tệ nạn sinh thái, nếu không được
quản lý đúng mà ở Việt Nam đang xuất hiện biểu hiện xấu này, phương hại không
nhỏ đến các động vật hoang dã.
Tại một số nước nhiệt đới như Việt Nam, với nhiều hệ sinh thái rừng phong
phú, đa dạng về thành phần thực vật thì cũng chính là khu vực có thành phần
chủng loại bướm phong phú và đa dạng vào bậc nhất thế giới.
Nhưng thật đáng tiếc là trong nhận thức xã hội vẫn chưa được coi là một tài
sản vô giá của rừng và hơn nữa các loài bướm hiện nay, do chịu hậu quả nặng nề
của suy thoái sinh thái, nhiều loài bướm đang trở thành loài hiếm, và thực sự có
nguy cơ bị tiêu diệt. So với nhiều nước phát triển của thế giới, Việt Nam còn hiểu
biết rất ít về các loài bướm (trừ một ít loài gây hại nguy hiểm cho thực vật) và tình
trạng diễn biến tiêu cực về thành phần chủng loại, do tệ nạn phá rừng, đặc biệt đối
với những loài bướm trở thành hàng hóa có thể mua bán được, trong tình trạng
quản lý lỏng lẻo. Ngành lâm nghiệp đã có chủ trương nghiên cứu đề xuất các biện
pháp quản lý đúng đắn nguồn tài nguyên này. Đây là một việc làm vừa có ý nghĩa
khoa học đối với côn trùng nhiệt đới, vừa có ý nghĩa thực tiễn trong khả năng gây
nuôi công nghiệp một số loài có giá trị hàng hóa đặc biệt, vừa góp phần bảo vệ
môi trường, bảo vệ tài nguyên rừng và tạo nghề mới, tăng nguồn thu nhập cho các
cộng đồng nông thôn, miền núi.