Tài liệu Bệnh hại cây tiêu docx

®¹i häc cÇn th¬
®¹i häc cÇn th¬ ®¹i häc cÇn th¬
®¹i häc cÇn th¬ -
--
- khoa n«ng nghiÖp
khoa n«ng nghiÖp khoa n«ng nghiÖp
khoa n«ng nghiÖp


gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y trùc tuyÕn
§−êng 3/2, Tp. CÇn Th¬. Tel: 84 71 831005, Fax: 84 71 830814
Website: email: ,






BÖNH CHUYªN KHOA
BÖNH CHUYªN KHOABÖNH CHUYªN KHOA
BÖNH CHUYªN KHOA




CH−¬NG 23:
BÖNH H¹I C©Y TIªU


Giáo Trình Bệnh cây Chuyên Khoa
287

CHƯƠNG XXIII


BỆNH HẠI CÂY TIÊU



Hiện nay, thành phần bệnh hại tiêu trồng ở vùng ĐBSCL rất phong phú. Có gần
30 dạng bệnh hại tiêu trồng ở vùng ĐBSCL, chủ yếu có các bệnh sau đây:


BỆNH RỤNG LÓNG (Tiêu cùi)


I. TRIỆU CHỨNG và TÁC NHÂN GÂY BỆNH.

Các lóng rụng dần từ đọt xuống hoặc rụng đồng loạt nhiều lóng, tùy theo loại
tác nhân gây bệnh. Bệnh có thể do các ký sinh hoặc do thiếu kích thích tố tăng trưởng.

- Bệnh do nấm Rhizoctonia solani: nấm tấn công ở đốt dây tiêu, làm đốt thối nâu
đen rồi rụng phần lóng phía trên đốt.

- Bệnh do nấm Phytophthora sp.: nấm tấn công phần lóng, làm lóng thối dần xuống
đốt bên dưới rồi lóng mới rụng.

- Bệnh do vi khuẩn Pseudomonas sp.: vi khuẩn tấn công từ đọt, làm đọt bò héo,
bệnh lan dần xuống, làm lóng rụng dần dần.

- Bệnh do thiếu chất Kích thích tố tăng trưởng.

II. CÁCH PHÒNG TRỊ BỆNH.

- Phun phòng trò bệnh do nấm Rhizoctonia hoặc do vi khuẩn Pseudomonas bằng
thuốc Copper B. Phun phòng trò bệnh do nấm Phytophthora bằng thuốc Aliette 0,4%,
phun đònh kỳ 15 ngày/lần.

- Nếu rụng lóng do thiếu Kích thích tố tăng trưởng thì bổ sung.


Giáo Trình Bệnh cây Chuyên Khoa
288
BỆNH TIÊU ĐIÊN


I. TRIỆU CHỨNG và TÁC NHÂN GÂY BỆNH.

Trên lá non có những đốm nhỏ màu vàng, bệnh lan dần lên đọt mỗi lúc càng
nặng hơn. Bệnh nặng, đọt và các lá non nhỏ lại, quăn queo, dây tiêu cằn cổi, năng
suất kém.

Bệnh chưa được xác đònh rõ tác nhân gây ra. Bệnh có thể do virus hoặc do
mycoplasma và có thể có một loài Rầy xanh truyền bệnh; tuyến trùng Xiphinema cũng
có thể là nguyên nhân lây lan bệnh; cũng có thể do thiếu nguyên tố vi lượng Mg.

II. CÁCH PHÒNG TRỊ BỆNH.

Khi bệnh mới bắt đầu xuất hiện, trộn đất với phân tro rồi bón thêm vào gốc tiêu.
Nếu bệnh do thiếu Mg, thì cần phát hiện bệnh sớm và phun dung dòch Mg. Ngăn ngừa
Rầy xanh và tuyến trùng.

BỆNH THỐI CỔ RỂ


I. TRIỆU CHỨNG và TÁC NHÂN GÂY BỆNH.

Dây tiêu có màu vàng và héo từ đọt xuống. Cổ rể có vết bệnh ẩm ướt, thối làm
vỏ cổ rể bong ra. Dưới vết bệnh mọc ra một số chồi mới.

Bệnh do nấm Phytophthora parasitica var. piperina, nấm lưu tồn trong đất, sinh
ra noãn-bào-tử (oospores) và động- bào-tử (zoospores). Động-bào-tử di chuyển được
trong đất và dọc theo dây tiêu khi dây bò ướt. Nấm thường tấn công nơi cổ rể.

II. CÁCH PHÒNG TRỊ BỆNH.

- Phòng bệnh: đây là biện pháp chủ yếu cho hiệu quả cao đối với bệnh nầy. Nên
bón nhiều phân chuồng đã hoai mục, nhất là phân trâu bò. Ở vùng ĐBSCL, nên vun
mô lên khỏi mặt líp, không nên bón phân heo hoặc phân gà. Có thể phun thuốc
Copper Zinc 0,4% lên cổ rể để ngừa bệnh.

Giáo Trình Bệnh cây Chuyên Khoa
289
- Trò bệnh: phun thuốc Aliette 0,4% lên lá (nếu lá còn tươi) hoặc tưới vào rể (nếu lá
đã bò héo). Thuốc không có tác dụng tiếp xúc mà có tác dụng lưu dẫn được cả hai
chiều lên và xuống.


BỆNH HÉO RỦ

I. TRIỆU CHỨNG và TÁC NHÂN GÂY BỆNH.

Các lá dưới bò vàng và héo dần lên các lá trên, dây bò héo đột ngột. Trong dây
tiêu có màu đen, rể cũng có màu đen. Bệnh do nấm !IFusarium!i sp. gây ra, nấm bệnh
lưu tồn chủ yếu trong đất và tấn công vào rể, thường là ở rể của những dây bò suy yếu
do tuyến trùng gây hại hoặc ở rể có vết thương. Nấm phát triển bên trong rể và lan
dần lên trên.

II. CÁCH PHÒNG TRỊ BỆNH.

Chủ yếu là khâu phòng bệnh, bằng cách vun mô cao, bón phân chuồng hoai
mục. Phòng trò tuyến trùng ở rể bằng cách rải thuốc Basudin vào gốc. Tránh gây vết
thương cho rể khi vun xới gốc. Bệnh tương đối khó trò vì khi cây biểu hiện triệu chứng
ra ngoài thì bệnh đã trầm trọng.


BỆNH HÉO DÂY


I. TRIỆU CHỨNG và TÁC NHÂN GÂY BỆNH.

Bệnh do hai loài nấm gây ra với triệu chứng thay đổi tùy theo tác nhân.

- Héo dây do nấm !ISclerotium!i sp. : cây bò héo dần dần, nên bệnh còn có tên là
bệnh "héo chậm". Lá vàng, vết bệnh màu nâu xuất hiện ở phần thân cách mặt đất
khoảng 1-2 dm. Bệnh nặng, nhu mô nơi vết bệnh rả ra.

- Héo dây do nấm Botryobasidium rolfsii : bệnh thường phát triển vào mùa mưa, có
hiện tượng héo như trên nhưng không có vết bệnh trên thân. Các rể non bò thối đen,
bệnh nặng, cả bộ rể bò thối.

Giáo Trình Bệnh cây Chuyên Khoa
290

II. CÁCH PHÒNG TRỊ BỆNH.

- Giữ đất và vườn tiêu được thoáng. Vun mô lên và trộn nhiều phân chuồng hoai
mục.

- Phun thuốc Copper B hoặc Rovral, phun lên dây tiêu đònh kỳ 10-15 ngày/lần để
phòng trò bệnh.


BỆNH BƯỚU RỂ
(VÀNG LÁ do Tuyến Trùng, CHẾT CHẬM, Root-knot nematodes)


I. TRIỆU CHỨNG BỆNH.

Lá bò vàng đều trên toàn cây, trông gần giống như hiện tượng bò thiếu đạm,
nhưng bệnh thường chỉ xuất hiện rải rác từng đám, còn triệu chứng thiếu đạm thì lại
xảy ra nguyên đám. Một số lá có hiện tượng cháy từ chóp lá vào. Gặp nắng gắt, lá
héo giống như bò thiếu nước trầm trọng.

Cây phát triển kém, cho ít trái, năng suất giảm. Rể phát triển kém, thường ngắn
lại và ít đâm rể phụ, Rể có nhiều bướu, gây biến dạng các mạch dẫn truyền trong các
bướu, từ đó sẽ làm rối lọan hoặc làm ngưng sự hấp thu nước và chất dinh dưỡng.

Vào mùa nắng, cây bệnh bò khô héo rất nhanh, triệu chứng bệnh càng thể hiện
rõ nét và nặng hơn. Trái lại, vào mùa mưa, bệnh trở nên giảm nhẹ đi nếu cây được

chăm sóc tốt và tăng cường phân bón đầy đủ hơn.

Sau khi bò tuyến trùng tấn công, rể bò tổn thương, mở đường cho các vi sinh vật
khác phụ nhiểm thêm, như các giống nấm có sẵn trong đất: Fusarium, Rhizoctonia,
Pythium, Phytophthora,... làm cây càng suy yếu hơn.


II. TÁC NHÂN GÂY BỆNH.

Bệnh do tuyến trùng Meloidogyne spp., trong đó, hai loài phổ biến nhất là: M.
incognita và M. arenaria. Loài incognita thường tạo ra các bướu rể có kích thước rất to
(có thể đạt gần 2cm với hàng chục con trưởng thành trong mỗi bướu, đây là kết quả