Luận văn thạc sĩ phát triển văn hóa doanh nghiệp tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn việt nam chi nhánh huyện đại từ​

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

BÙI THỊ NỤ

PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI
NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

VIỆT NAM – CHI NHÁNH HUYỆN ĐẠI TỪ

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

THÁI NGUYÊN, NĂM 2020


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

BÙI THỊ NỤ

PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG
NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM –
CHI NHÁNH HUYỆN ĐẠI TỪ

NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
Mã số: 8.34.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Phương Hảo

THÁI NGUYÊN, NĂM 2020


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: Bản luận văn “Phát triển văn hóa doanh nghiệp tại
Ngân hàng Nơng nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện
Đại Từ” là cơng trình nghiên cứu nghiêm túc của cá nhân tôi, được thực hiện

trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết và tình hình thực tiễn tại địa điểm nghiên cứu
dưới sự hướng dẫn khoa học của thầy
Các tài liệu, số liệu và những kết quả tính tốn trong luận văn này là
hoàn toàn trung thực. Các số liệu, tài liệu trích dẫn trong luận văn đã được chi
rõ ng̀n gốc tham khảo.
Một lần nữa tôi xin được khẳng định về sự trung thực của lời cam đoan
trên. Nếu sai tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm.
Thái Ngun, tháng 01 năm 2020
Học viên


ii
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới Q thầy cơ giáo,
Phịng Đào tạo - Trường Đại học Kinh tế & QTKD - Đại học Thái Nguyên đã
nhiệt tình giúp đỡ, hỗ trợ cho tơi trong suốt q trình học tập cũng như thời
gian làm luận văn tốt nghiệp
Tiếp theo, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành nhất đến người hướng
dẫn khoa học của giảng viên TS. Nguyễn Thị Phương Hảo – Trường Đại học

Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Ngun. Cơ đã tận tình hướng dẫn, giúp
đỡ tơi trong suốt q trình nghiên cứu và hồn thiện luận văn.
Đồng thời tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo cơ quan và
các đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi cả về thời gian và cung cấp tài
liệu, số liệu liên quan đến việc thực hiện luận văn này.
Cuối cùng, tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã ln tin tưởng, ủng hộ,
giúp đỡ và tạo điều kiện cho tơi học tập và hồn thành bản luận văn thạc sĩ.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 01 năm 2020
Học viên


iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................i
LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii
MỤC LỤC.......................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT...............................................................vi
DANH MỤC CÁC BẲNG............................................................................vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ...................................................................ix
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................3
4. Ý nghĩa khoa học của luận văn.....................................................................4
5. Bố cục của luận văn...................................................................................... 4
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ
PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TRONG CÁC NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI.................................................................................. 5
1.1. Một số vấn đề lý luận về phát triển văn hóa doanh nghiệp........................5

1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trị của Văn hóa doanh nghiệp.......................5
1.1.2 Nội dung và các mơ hình văn hóa doanh nghiệp trong các NHTM.......12
1.1.3 Khái niệm về phát triển Văn hóa doanh nghiệp trong các NHTM........25
1.1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp trong các NHTM.....28
1.1.5 Nội dung phát triển văn hóa doanh nghiệp trong các NHTM................34
1.2. Kinh nghiệm thực tiễn về phát triển văn hóa doanh nghiệp tại một số ngân

hàng trong nước.............................................................................................. 41
1.2.1. Kinh nghiệm về văn hóa doanh nghiệp của Ngân hàng TMCP Ngoại
thương Việt Nam (Vietcombank)....................................................................41
1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái

Nguyên............................................................................................................45


iv
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................ 47
2.1 Câu hỏi nghiên cứu................................................................................... 47
2.2. Phương pháp nghiên cứu phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Agribank –
CN Đại từ........................................................................................................47
2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu...............................................................47
2.2.2 Phương pháp tổng hợp dữ liệu...............................................................52
2.2.3. Phương pháp phân tích dữ liệu............................................................. 53
2.3. Hệ thống các chi tiêu nghiên cứu.............................................................54
2.3.1 Nhóm chi tiêu phản ánh tình hình và kết quả kinh doanh của tổng công ty

gồm:................................................................................................................ 54
CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP

TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUYỆN ĐẠI TỪ THÁI NGUYÊN..............55
3.1 Khái quát về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam –
Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên..........................................................55
3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển......................................................... 55
3.1.2 Bộ máy tổ chức...................................................................................... 56
3.1.3 Đặc điểm nguồn nhân lực...................................................................... 57
3.1.4 Thành tựu kinh doanh của Ngân hàng trong những năm gần đây.........59
3.1.5. Thực trạng các biểu hiện văn hóa doanh nghiệp của Agribank – Chi
nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên.................................................................62
3.2 Thực trạng phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng Nơng nghiệp và

Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên....65
3.2.1 Nhận thức về VHDN của cán bộ nhân viên tại Agribank – Chi nhánh
huyện Đại Từ Thái Nguyên.............................................................................65
3.2.2 Thực trạng các hoạt động phát triển VHDN tại Agribank - CN Đại Từ 67

3.2.3 Phân tích SWOT phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Agribank - CN Đại
Từ....................................................................................................................86


v
3.2.4 Đánh giá chung về phát triển VHDN tại Agribank - CN Đại Từ...........88
3.2.5. Kết quả khảo sát nhận diện mơ hình văn hóa doanh nghiệp hiện tại và
định hướng trong tương lai của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông
thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên...............................91
CHƯƠNG 4 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
TẠI NHNN VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH

HUYỆN ĐẠI TỪ THÁI NGUYÊN..............................................................97
4.1. Định hướng phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng Nơng nghiệp

và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên97
4.2. Giải pháp phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và
Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên .. 101

4.2.1. Giải pháp hoàn thiện nội dung giá trị hữu hình.................................. 101
4.2.2. Giải pháp hồn thiện nội dung giá trị được chấp nhận và quan niệm chung

103
4.2.3 Hoàn thiện mơ hình văn hóa doanh nghiệp của chi nhánh..................105
4.3. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt
Nam...............................................................................................................109
KẾT LUẬN..................................................................................................109
TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................110
PHỤ LỤC.....................................................................................................114


vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Agribank

: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam

DN

: Doanh nghiệp

VHDN

: Văn hóa doanh nghiệp

CN

: Chi nhánh


vii
DANH MỤC CÁC BẲNG
Bảng 1.1: Bốn loại nghi lễ trong tổ chức và tác động tiềm năng....................37
Bảng 3.1. Cơ cấu giới tính và độ tuổi của cán bộ, nhân viên tại Agribank Chi
nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên.................................................58
Bảng 3.2. Cơ cấu theo trình độ của cán bộ, nhân viên tại Agribank...............59
Bảng 3.3. Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2016-2018......................61
Bảng 3.4. Kết quả khảo sát về tầm quan trọng của các nhân tố ảnh hưởng đến
văn hóa doanh nghiệp..................................................................... 68
Bảng 3.5: Kết quả khảo sát về mức ảnh hưởng VHDN tại Agribank - CN Đại
Từ....................................................................................................70
Bảng 3.6. Kêt quả đánh giá của nhân viên về nội dung VHDN của Agribank
Đại Từ qua các biểu tượng trực quan..............................................74
Bảng 3.7. Kêt quả đánh giá của lãnh đạo về nội dung VHDN của Agribank Đại

Từ qua các biểu tượng trực quan....................................................75
Bảng 3.8: Kết quả khảo sát khách hàng về chất lượng dịch vụ của chi nhánh
Agribank Đại Từ.............................................................................79
Bảng 3.9. Kết quả đánh gía của khách hàng về nội dung văn hóa của doanh
nghiệp về các biểu tượng trực quan................................................80
Bảng 3.10. Kêt quả đánh giá của nhân viên về nội dung VHDN của Agribank
Đại Từ thông qua các biểu tượng phi trực quan............................. 81
Bảng 3.11. Kêt quả đánh giá của lãnh đạo về nội dung VHDN của Agribank
Đại Từ thông qua các biểu tượng phi trực quan............................. 81

Bảng 3.12. Kết quả đánh giá của khách hàng về nội dung văn hóa của doanh
nghiệp thơng qua các biểu tượng phi trực quan..............................82
Bảng 3.13. Kêt quả đánh giá của nhân viên về nội dung VHDN của Agribank
Đại Từ thông qua các quan niệm chung......................................... 84
Bảng 3.14. Kêt quả đánh giá của lãnh đạo về nội dung VHDN của Agribank
Đại Từ thông qua các quan niệm chung......................................... 85


viii
Bảng 3.15 Kết quả đánh giá của khách hàng về nội dung văn hóa của doanh
nghiệp thơng qua các quan niệm chung..........................................85
Bảng 3.16 Bảng kết quả khảo sát nhận diện VHDN tại Agribank chi nhánh Đại

từ..................................................................................................... 85
Bảng 3.17 Bảng kết quả khảo sát nhận diện VHDN của nhóm đối tượng lãnh
đạo cấp cao tại Agribank chi nhánh Đại từ.....................................91
Bảng 3.18 Bảng kết quả khảo sát về mơ hình VHDN tại Agribank chi nhánh
Đại từ.............................................................................................. 92


ix
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ
Sơ đờ 3.1: Mơ hình tổ chức tại Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ

Thái

Nguyên............................................................................................57
Hình 1.1: Các cấp độ của văn hóa doanh nghiệp............................................13
Hình 1.2: Khung giá trị cạnh tranh................................................................. 23

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Xu thế tồn cầu hoá nền kinh tế thế giới đang diễn ra với tốc độ rất nhanh
đã đem lại cho các doanh nghiệp Việt nam nhiều cơ hội mới và nhiều thách thức
mới nảy sinh mà các doanh nghiệp phải đối mặt. Trong tình hình đó, các doanh
nghiệp Việt nam phải chuẩn bị những hành trang cần thiết để hoà nhập cùng sự
phát triển chung của nền kinh tế thế giới. Sự phát triển về kinh tế ngày nay đỏi
hỏi sự tiến bộ về cơng nghệ kỹ thuật, về dịng vốn khổng lồ cũng như việc quản
lý chất lượng theo chuẩn mực quốc tế. Một yếu tố vơ cùng quan trọng góp phần
bảo đảm sự thành công trong quản lý và giúp cho các doanh nghiệp tiếp cận
được thương trường quốc tế phải kể đến đó là văn hố doanh nghiệp.

Văn hóa doanh nghiệp (VHDN) có vị trí, vai trị rất quan trọng trong
sự phát triển của mỗi doanh nghiệp. Bất kỳ một doanh nghiệp nào nếu thiếu đi
yếu tố văn hóa thì doanh nghiệp đó khó có thể đứng vững và tồn tại được, đặc
biệt trong giai đoạn hội nhập hiện nay. “Văn hóa doanh nghiệp” khơng chi là
những giá trị văn hóa tinh thần mà doanh nghiệp tạo ra mà cịn biểu hiện
thơng qua những giá trị mà doanh nghiệp mang tới cho khách hàng. Đó là
thương hiệu, là chất lượng sản phẩm, là cung cách phục vụ, là niềm tin của
cơng chúng đối với doanh nghiệp. “Văn hóa doanh nghiệp” chính là yếu tố
quyết định và khơng thể thiếu để doanh nghiệp bước vào hành trình mới đầy
thử thách trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Trong bối cảnh đó, Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ, Thái Nguyên đang
nỗ lực hết sức để tồn tại và phát triển, với loại hình kinh doanh đặc thù và
thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với số lượng lớn khách hàng mỗi ngày, khách
hàng của ngành dịch vụ ngân hàng lại đa dạng về trình độ, văn hóa... nên việc
tiếp xúc, tương tác cần sự nhanh nhạy, uyển chuyển và tế nhị. Ngoài ra, tại

Huyện Đại Từ tinh Thái Nguyên hiện nay đã có thêm nhiều Ngân hàng thương


2

mại, vì vậy Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên cần phải tăng
tính cạnh tranh với các Ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng khác.
Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ cần đưa ra chiến lược dài hạn và xác định
rõ định hướng của mình (xác định khách đối tượng khách hàng mục tiêu, nâng
cao chất lượng sản phẩm dịch vụ của mình, nâng cao khả năng cạnh tranh
trong điều kiện kinh tế hiện nay). Để xây dựng và điều hành, thực hiện được
chiến lược kinh doanh được tốt thì cần phải có văn hóa doanh nghiệp là nền
tảng cốt lõi, là kim chi nam cho việc xây dựng chiến lược kinh doanh. Hiện
tại Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên đã xây dựng được giá trị
Văn hóa doanh nghiệp, những kiến trúc cơ sở hạ tầng như văn phòng làm
việc, trang thiết bị, logo, biển hiệu, hay triết lý kinh doanh, … đều đã được
tạo dựng nhưng trên thực tế vẫn còn nhiều hạn chế, do vậy Agribank Chi
nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên cần có giải pháp để phát triển văn hóa
doanh nghiệp.
Trên cơ sở tiếp cận nhu cầu phát triển văn hóa doanh nghiệp của DN như
một xu thế đang phổ biến trên toàn cầu và gắn với bối cảnh của Việt Nam, học
viên lựa chọn Agribank Đại từ - một ngân hàng với 100% vốn nhà nước với
thâm niên hơn 30 năm phát triển để nghiên cứu. Việc duy trì và phát triển những
nét đặc thù văn hóa doanh nghiệp tại Agribank Đại từ trong điều kiện hội nhập
quốc tế ngày càng sâu sắc có cả những thuận lợi lẫn thách thức và khó tránh khỏi
một số hạn chế nhất định, đòi hỏi phải có sự đánh giá khách quan, tìm ra các giải
pháp khắc phục hạn chế và phát triển dấu ấn văn hóa ngân hàng nơng nghiệp và
PTNT, để Ngân hàng phát triển bền vững trong giai đoạn mới. Đó là lý do học
viên lựa chọn đề tài “Phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ” làm

luận văn Thạc sĩ, với mong muốn đóng góp một phần cơng sức nhỏ bé của mình
vào sự phát triển của ngân hàng - nơi học viên công tác.


3

2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Đưa ra các đề xuất, giải pháp nhằm hoàn thiện việc xây dựng Văn hóa
Doanh nghiệp phù hợp với Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ, tinh Thái
Nguyên.
2.2. Mục tiêu cụ thể
-Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về phát triển văn hóa trong
doanh nghiệp;
-

Phân tích thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại Agribank - Chi nhánh

Huyện Đại Từ Thái Nguyên cùng nét đặc thù và vai trò của văn hóa DN trong
hoạt động kinh doanh của Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ, tinh Thái
Nguyên;
-

Xác định các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển văn hóa doanh nghiệp

tại Agribank - Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên;
tại

Đề xuất các giải pháp cho việc phát triển văn hóa doanh nghiệp

“Agribank – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên trong thời gian tới.
3.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu
Văn hóa Doanh nghiệp tại tại Ngân hàng Nơng nghiệp và Phát triển
Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
-

Phạm vi về không gian: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông

thôn Việt Nam (Agribank) Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên
Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu thông qua các số liệu
thứ cấp
giai đoạn 2016-2018 và các số liệu sơ cấp thu thập thông qua phỏng vấn trực
tiếp bằng phiếu điều tra năm 2019. Các giải pháp đến năm 2025
- Phạm vi về nội dung: Luận văn tập trung phân tích thực trạng phát triển
Văn hóa doanh nghiệp tại Agribank - Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên


4

trên cả khía cạnh giá trị hữu hình và vơ hình, trong đó đặc biệt tập trung phân
tích giá trị đặc thù của doanh nghiệp này, đồng thời xác định các nhân tố ảnh
hưởng tới sự phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng.
4. Ý nghĩa khoa học của luận văn
Về mặt lý luận: Trên cơ sở góp phần hệ thống hóa một số vấn đề lý luận
cơ bản về văn hóa doanh nghiệp làm nền tảng, đề tài vận dụng các mơ hình lý

thuyết để xây dựng đánh giá hiện trạng văn hóa doanh nghiệp tại Agribank
Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên.
Về mặt thực tiễn: Trên cơ sở phân tích những bất cập về phát triển Văn
hóa DN Agribank CN Đại từ cùng với kinh nghiệm và trải nghiệm tại đơn vị
công tác, với kết quả điều tra khảo sát bằng bảng hỏi, với nguồn số liệu sản
xuất kinh doanh mới nhất của Ngân hàng, luận văn đề xuất những giải pháp
để văn hóa DN Agribank CN Đại từ bền vững trên nền tảng cũ, nhưng linh
hoạt hơn với môi trường kinh doanh trong điều kiện 4.0, góp phần nâng cao
sức cạnh tranh của Agribank CN Đại từ, giúp Ngân hàng phát triển văn hóa
riêng phù hợp với tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu của mình.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục các từ viết tắt, danh mục các
hình vẽ, đồ thị bảng biểu, danh mục tài liệu tham khảo, các phụ lục; Nội dung
luận văn được kết cấu thành 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về phát triển văn hóa
doanh nghiệp;
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu;
Chương 3: Thực trạng phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng
Nơng nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ
Thái Nguyên;
Chương 4: Giải pháp phát triển văn hóa doanh nghiệp tại NHNN và
Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên.


5

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN
VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TRONG CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

1.1. Một số vấn đề lý luận về phát triển văn hóa doanh nghiệp
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trị của Văn hóa doanh nghiệp
1.1.1.1. Khái niệm về văn hóa
Văn hóa là một trong những lĩnh vực gắn với đời sống con người, là đặc
trưng riêng của con người. Hiện nay, có rất nhiều định nghĩa về văn hóa. Các
khái niệm đó khơng giống nhau tùy theo cách hiểu rộng hay hẹp, trong khi
văn hóa là lĩnh vực vơ cùng rộng lớn, phong phú và phức tạp. Mặt khác, cũng
như các lĩnh vực khoa học xã hội khác, ngành khoa học về văn hóa có tính
chất lịch sử phát triển xuyên suốt lịch sử loại người. Trong quá trình lịch sử
đó nội dung và khái niệm của văn hóa cũng thay đổi theo. Sau đây là một số
khái niệm về văn hóa.
Với Việt Nam, Chủ tịch Hờ Chí Minh có câu nói nổi tiếng về văn hóa:
“Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, lồi người mới sáng tạo và
phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn
học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các
phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn
hóa.” (Hờ Chí Minh Tồn tập, NXB Chính trị Quốc gia Hà Nội, 1995)
Khái niệm tiếp theo được được hiểu một cách dễ dàng hơn với bản chất
của văn hóa được cộng đờng quốc tế chấp nhận tại hội nghị liên chính phủ về các
chính sách văn hóa năm 1970 tại Viense do Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn
hóa của Liên hiệp quốc (UNESCO) phát triển: “Văn hóa phản ánh và thể hiện
một cách tổng quát, sống động mọi mặt của cuộc sống (của mỗi cá nhân và của
mỗi cộng đồng) đã diễn ra trong quá khứ, cũng như đang diễn ra trong hiện tại,
qua hàng bao nhiêu thế kỷ nó đã cấu thành một hệ sống các giá trị, truyền


6

thống, thẩm mỹ và lối sống và dựa trên đó từng dân tộc khẳng định bản sắc
riêng của mình”. Định nghĩa này đã nêu khá đầy đủ các khía cạnh của VHDN

và hiện nay đang được sử dụng một cách phổ biến trên thế giới.
Theo E. Herriot, "Văn hóa là cái còn lại sau khi người ta quên đi tát cả,
là cái vẫn còn thiếu sau khi người ta đã học tất cả".
Như vậy có thể thấy rằng: Văn hóa là tất cả những hoạt động vật chất và
tinh thần mà con người sáng tạo ra trên nền của thế giới tự nhiên. Văn hóa
đưa con người vượt lên trên những lồi động vật khác, và văn hóa là sản phấm
do con người tạo ra trong quá trình lao động nhằm mục đích sinh tờn.

 Khái niệm về văn hóa doanh nghiệp
Xã hội rộng lớn có một nền văn hóa lớn. Là một bộ phận của xã hội,
mỗi DN cũng có một nền văn hóa doanh nghiệp của riêng mình. Cũng như
văn hóa, văn hóa doanh nghiệp có rất nhiều quan điểm khác nhau xoay quanh
nó. Tất cả các khái niệm đó sẽ giúp chúng ta hiểu về văn hóa doanh nghiệp
một cách toàn diện và đầy đủ hơn.
Theo Tiến sỹ Đỗ Minh Cương, Trường Đại học Thương mại Hà Nội:
“văn hóa doanh nghiệp (văn hóa cơng ty) là một dạng của văn hóa tự chức
bao gồm những giá trị, những nhãn tố văn hóa mà doanh nghiệp tạo ra trong
quá trình sản xuất, kinh doanh tạo nên cái bản sắc cho doanh nghiệp và tác
động tới tình cảm, lý trí và hành vi của tất cả các thành viên của nó.”
Một số học giả, khi đưa ra khái niệm về văn hóa doanh nghiệp lại nhấn
mạnh đến ý nghĩa, tầm quan trọng của các giá trị văn hóa vơ hình. Văn hóa vơ
hình trong doanh nghiệp có thể bao gồm: “các giả định tinh thần” (Ravasi
& Schultz, 2006), “thái độ” (Allan., Dobson & Walters, 1989), “thói quen,
truyền thống, các triết lý, giá trị cốt lõi, quan niệm” (Schein, 2004), “niềm tin,
kỳ vọng chung” (Schwartz & David, 1981) và thậm trí cả “phương pháp tư
duy” (Đỗ Thị Phi Hồi, 2009), tồn tại rộng rãi trong mỗi doanh nghiệp; “các
giá trị văn hóa vơ hình này được tất cả các thành viên trong doanh nghiệp chia


7

sẻ, thừa nhận và định hình thành những chuẩn mực hành vi ứng xử của họ và
có xu hướng tự lưu truyền, thường trong thời gian dài” (Kotter & Heskett,
1992).
Nhiều nhà nghiên cứu, khi đưa ra khái niệm về Văn hóa doanh nghiệp,
ngồi việc đề cập đến Văn hóa vơ hình, cịn đề cập đến các yếu tố hữu hình
của Văn hóa doanh nghiệp như các biểu tượng, lễ nghi, kiến trúc, sự kiện, cơ
sở vật chất, cơ cấu tổ chức của từng doanh nghiệp. Những yếu tố văn hóa hữu
hình này sẽ giúp các thành viên trong doanh nghiệp, các thành viên mới hiểu
và thấm nhuần các yếu tố Văn hóa doanh nghiệp vơ hình (niềm tin, giá trị, …)
sâu sắc hơn.
Theo Tổ chức lao động quốc tế ILO (International Labour
Organization): “Văn hoá doanh nghiệp là một tập hợp các giá trị, các tiêu
chuẩn, thói quen và truyền thống, những thái độ ứng xử và lễ nghi mà toàn bộ
chúng là duy nhất đối với một tổ chức đã biết”.
Tuy nhiên định nghĩa phổ biến và được chấp nhận rộng rãi nhất là định
nghĩa của chuyên gia nghiên cứu các tổ chức kinh tế Edgar Schein:“Văn hóa
doanh nghiệp (Văn hóa cơng ty) là tổng hợp những quan niệm chung mà các
thành viên trong công ty học được trong quá trình giải quyết các vấn đề nội
bộ và xử lý các vấn đề với mơi trường xung quanh.”
Văn hóa doanh nghiệp là một tổng hòa của những ý nghĩa, giá trị niềm tin
chủ đạo, nhận thức và phương pháp tư duy được mọi thành viên của một doanh
nghiệp cùng đồng thuận và có ảnh hưởng ở phạm vi rộng đến cách thức hành
động của các thành viên. Các giá trị được đúc rút từ đạo đức xã hội và đạo đức
kinh doanh được thể hiện một cách nhất quán nhằm giúp doanh nghiệp đạt được
sự thống nhất trong nhận thức và là một lợi thế cạnh tranh với những doanh
nghiệp khác. Các triết lý và giá trị này được chuyển hóa thành động lực và thể
hiện trong hành động và các quyết định hàng ngày của từng thành viên trong
doanh nghiệp. Chúng được sử dụng hướng dẫn cho thành viên mới và để họ

8

tôn trọng và làm theo cũng như giúp những người bên ngoài nhận biết sự khác
biệt với các doanh nghiệp khác. Chính vì vậy, chúng cịn tạo nên bản sắc văn
hóa riêng cho doanh nghiệp.
Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn, tác giả tổng hợp và đưa ra ý
kiến chung nhất về văn hóa doanh nghiệp như sau: "Văn hố doanh nghiệp là
văn hóa của một tổ chức, bao gồm những giá trị, niềm tin, hình thức mà mọi
người trong tổ chức cơng nhận, suy nghĩ, nói, hành động và làm theo trong
quá trình sản xuất, kinh doanh, tạo nên cái bản sắc của doanh nghiệp và tác
động tới tình cảm, lý trí và hành vi của tất cả các thành viên của nó”.
1.1.1.2. Đặc điểm của văn hóa doanh nghiệp
Văn hóa doanh nghiệp có một số đặc điểm sau:
Thứ nhất, “văn hóa doanh nghiệp ảnh đến nhận thức. Tất cả mọi người
nhận thức được văn hóa doanh nghiệp thơng qua những gì họ nghe thấy, nhìn
thấy và cảm nhận được. Các thành viên có thể có nhiều trình độ hiểu biết, vị
trí cơng tác khác nhau, nhưng họ vẫn ln có xu hướng thể hiện Văn hóa
doanh nghiệp theo cách thức giống nhau. Đó chính là “sự chia sẻ” Văn hóa
doanh nghiệp. Tất cả các giá trị văn hóa doanh nghiệp đều tác động đến các
thành viên của doanh nghiệp.” (Dương Thị Liễu, 2011)
Thứ hai, “Văn hóa doanh nghiệp có tính chất đặc trưng. Văn hóa doanh
nghiệp của mỗi doanh nghiệp là khác nhau: như biểu tượng, đồng phục, cách
giao tiếp, cơ sở vật chất, phương châm kinh doanh. Tất cả những điều đó đã
thể hiện văn hóa doanh nghiệp là một vũ khí cạnh tranh, thể hiện sự khác biệt
của doanh nghiệp này với doanh nghiệp khác.” (Dương Thị Liễu, 2011)
Thứ ba, “Văn hóa doanh nghiệp mang ý nghĩa chủ quan của người lãnh
đạo. Đặc điểm này của Văn hóa doanh nghiệp có ng̀n gốc và chịu sự ảnh
hưởng rất lớn từ nhà quản trị cấp cao. Văn hóa doanh nghiệp thể hiện giá trị
của tất cả các nhân viên. Trong đó, khởi đầu là từ nhà quản lý. Khi nhìn vào

9

văn hóa của một doanh nghiệp, Trước hết ta hãy nhìn vào người lãnh đạo của
doanh nghiệp để biết người đó là nguời như thế nào, quan niệm ra sao, ...”
(Dương Thị Liễu, 2011)
Thứ tư, “Văn hóa doanh nghiệp khơng phải là cả một quá trình hình
thành và vun đắp. Trong doanh nghiệp luôn tồn tại hai loại giá trị đó là các giá
trị ngầm định (tự nó tờn tại và được mọi người chấp thuận tự nhiên) và giá trị
thứ hai do các lãnh đạo doanh nghiệp muốn đưa vào. Trải qua thời gian, các
giá trị đó được các thành viên chấp nhận, theo thời gian và dần dần sẽ trở
thành các giá trị chung.” (Dương Thị Liễu, 2011)
1.1.1.3. Vai trị của văn hóa doanh nghiệp
* Văn hóa doanh nghiệp là công cụ triển khai chiến lược
Bất kỳ một doanh nghiệp nào cũng xây dựng cho mình một chiến lược
dài hạn trong tương lai, thể hiện định hướng kinh doanh mà doanh nghiệp sẽ
theo đuổi, cụ thể về thị trường mục tiêu (khách hàng, nhu cầu, thị trường, lĩnh
vực hoạt động chủ yếu) và định hướng sản xuất (chính sách sản phẩm, giá cả,
chất lượng dịch vụ, lợi thế cạnh tranh). Để triển khai tốt chiến lược kinh
doanh cần sự điều hành và giám sát chặt chẽ.
Quyết định điều hành, giám sát của nhà quản trị doanh nghiệp có ảnh
hưởng lớn từ văn hóa doanh nghiệp. Khi văn hóa doanh nghiệp là nền tảng
trong doanh nghiệp sẽ có tác dụng làm chuẩn mực trong việc ra quyết định
của nhà quản trị. Quyết định của nhà quản trị sẽ không hiệu quả nếu nhà quản
trị đưa ra quyết định không phù hợp với văn hóa của doanh nghiệp. do vậy,
khi đưa ra chiến lược phát triển doanh nghiệp thì người quản trị phải quan tâm
đến văn hóa doanh nghiệp mình, coi đó làm kim chi nam cho việc xây dựng
chiến lược.
*

Văn hóa doanh nghiệp tạo nên phong thái của doanh nghiệp

Văn hố doanh nghiệp có rất nhiều yếu tố khác nhau như biển hiệu, sản
phầm, logo, slogan, thói quen, tập tục, cách họp hành, phong cách ăn mặc, tác


10

phong, giao tiếp, ngôn ngữ, mục tiêu, chiến lược kinh doanh…Tất cả những
yếu tố đó đã tạo nên, đặc trưng riêng, nét riêng cho doanh nghiệp là đặc điểm
nhận biết phân biệt các doanh nghiệp. Sự phân biệt này là sự khác biệt trong
nhận diện thương hiệu của doanh nghiệp, qua quá trình hợp tác, giao dịch làm
ăn. Các tiêu chí phân biệt doanh nghiệp như; cách thức, khả năng, sự nhiệt
tình trong việc giải quyết các vấn đề phát sinh; sự gắn kết giữa khẩu hiệu,
tuyên ngôn của doanh nghiệp với thực tế hoạt động kinh doanh hàng ngày của
doanh nghiệp đó.
Văn hóa doanh nghiệp và các bộ phận, yếu tố cấu thành nó như sứ mệnh,
triết lý kinh doanh, hệ thống giá trị, quy định, hệ thống nhận diện thương hiệu,
sự kiện, lễ nghi, hoạt động văn hóa xã hội …. có ảnh hưởng đến các thành

viên trong doanh nghiệp, góp phần hình thành nên phong cách làm việc của
cán bộ doanh nghiệp, đặc điểm nhận diện của doanh nghiệp, sức mạnh tinh
thần cho các cá nhân trong doanh nghiệp. Tạo ra sự thống nhất nội bộ trong tổ
chức của văn hóa doanh nghiệp tạo ra sức mạnh hệ thống của một doanh
nghiệp từ nhiều đơn vị, bộ phận hoạt động. Bên cạnh đó, nó giúp cho các
thành viên mới khi bắt đầu làm việc sẽ nhanh chóng thích nghi với mơi
trường mới, biết được mình cần điều chinh, thay đổi những gì để phù hợp với
mơi trường của tổ chức mới này.
Nhận ra phong thái của một doanh nghiệp khơng phải là là việc khó

khăn. Đặc biệt là một doanh nghiệp thành cơng, vì ấn tượng của doanh nghiệp
đó với cơng chúng là hết sức mạnh, nó trở thành niềm tự hào của các thành
viên trong doanh nghiệp.
* Văn hóa doanh nghiệp là phương pháp tạo động lực cho người lao
động, sức mạnh đoàn kết cho tổ chức, doanh nghiệp
Văn hóa doanh nghiệp tác động trực tiếp đến q trình kết hợp giữa từng
thành viên trong cơng việc, trong mối quan hệ giữa các phòng ban của doanh
nghiệp, từ đó tác động đến việc xây dựng mơi trường làm việc của doanh


11

nghiệp, thể hiện tính tách biệt hay đồn kết, mối quan hệ cộng tác giữa các
phòng ban, đơn vị của doanh nghiệp nhịp nhàng hay quan liêu hành chính phụ
thuộc rất nhiều vào việc các yếu tố văn hóa được triển khai trong doanh
nghiệp như thế nào. Doanh nghiệp tạo dựng được mơi trường văn hóa mạnh,
mọi người có tinh thần đoàn kết cao, các đơn vị phối hợp cùng nhau hướng tới
lợi ích, sứ mệnh, tầm nhìn, mục tiêu của doanh nghiệp.
Văn hóa doanh nghiệp tạo thành bởi phương pháp và mục đích kinh
doanh là nền tảng cho sự phát triển doanh nghiệp. Là tổng hoà các quan niệm
về giá trị đạo đức, ý tưởng, triết lý, mục đích, phương pháp kinh doanh, là nền
tảng để cho các cá nhân làm việc để tạo ra nhiều của cải vật chất cho xã hội...
Vai trị của văn hóa doanh nghiệp rất quan trọng trong doanh nghiệp.
Các cá nhân trong doanh nghiệp mỗi người ở một thế hệ, trình độ, khả năng
khác nhau, do đó để các cá nhân gắn bó với nhau thành tổ chức vững chắc,
cùng mục tiêu vì sự phát triển của doanh nghiệp thì các cá nhân đó phải thấm
nhuần giá trị văn hóa doanh nghiệp của doanh nghiệp mình. Việc nâng cao
văn hóa doanh nghiệp cịn có tác dụng tạo nền tảng cho cán bộ cơng nhân
viên có nền tảng tốt, cùng nhau cống hiến cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp có
văn hóa tốt sẽ phát huy mọi người đưa ra các sáng kiến tốt hơn để phục vụ

cho việc phát triển doanh nghiệp.
* VHDN nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp
Các doanh nghiệp cạnh tranh nhau ở các yếu tố như: chất lượng sản phẩm,
dịch vụ, nhân lực, cơng nghệ, trình độ quản trị và vốn. Văn hóa doanh nghiệp tác
động tới tất cả các yếu tố trên như tạo môi trường làm việc sản xuất kinh doanh
theo quy chuẩn, đảm bảo chất lượng sản phẩm; kích thích sự sáng tạo; tạo mơi
trường để cán bộ công nhân nhân viên phát huy tối đa năng lực bản thân và áp
dụng các phương thức quản trị hiện đại. Vì vậy, Văn hóa doanh


12

nghiệp đóng một vai trị quan trọng trong việc nâng cao sức mạnh cạnh tranh
của doanh nghiệp.
Một doanh nghiệp có giá trị văn hóa lớn mạnh là lợi thế cạnh tranh cho
doanh nghiệp. Bởi vì Văn hóa doanh nghiệp mạnh tạo được sự thống nhất,
đoàn kết, chung sức, tăng cường sự phối hợp của các thành viên trong doanh
nghiệp, thúc đẩy ý thức tự giác làm việc, nâng cao năng suất lao động, tăng
khả năng cạnh tranh và thành công của doanh nghiệp đó.
Có thể nói, giá trị văn hóa doanh nghiệp là yếu tố quan trọng nhất trong
việc phát huy nhân tố ng̀n nhân lực. Vai trị văn hóa doanh nghiệp nhằm
nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp thể hiện trong các khía cạnh sau:
Thứ nhất, văn hóa doanh nghiệp tạo nên hình ảnh riêng trong mắt
khách hàng
Hiện nay, việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp rất gay gắt, trên tất cả
các yếu tố từ chất lượng sản phẩm, giá cả, quy cách, chất lượng dịch vụ, chăm
sóc khách hàng… Trong các yếu tố trên thì người tiêu dùng sẽ chú ý nhiều
nhất đến chất lượng sản phẩm, chất lượng dịch vụ. Văn hóa doanh nghiệp
hình thành lên thương hiệu. Do vậy, để doanh nghiệp ngày càng phát triển,
việc xây dựng hình ảnh riêng là rất cần thiết, đặc biệt là các doanh nghiệp làm

dịch vụ.
Thứ hai, văn hóa doanh nghiệp tạo ra xu hướng thu hút nguồn nhân
lực
Doanh nghiệp có văn hóa doanh nghiệp mạnh sẽ là động lực thúc đẩy sự
phấn đấu của người lao động, đồng thời là niềm mơ ước của các lao động chất
lượng cao từ bên ngoài. Khi được tuyển mộ vào doanh nghiệp, họ sẽ cống
hiến hết khả năng của mình để giúp doanh nghiệp phát triển.
1.1.2 Nội dung và các mơ hình văn hóa doanh nghiệp trong các NHTM
1.1.2.1 Nội dung của văn hóa doanh nghiệp
“Văn hố doanh nghiệp là giá trị, cái hờn của doanh nghiệp song nó khơng chi


13

bao hàm những yếu tố vơ hình, mà cịn rất hữu hình, thể hiện rõ bằng vật chất,
khơng những trong việc giao tiếp, ứng xử, giải quyết công việc của cán bộ
người lao động, mà cả trong hàng hoá và dịch vụ của doanh nghiệp, từ hình
thức đến nội dung và chất lượng. Những tính chất của văn hố doanh nghiệp
được thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, tuy nhiên thường hình thành
một tập hợp các khn mẫu được áp dụng trong các mối quan hệ xã hội trong
doanh nghiệp. Văn hố trong doanh nghiệp, ở bề ngồi là các yếu tố trực
quan, những gì mọi người có thể dễ dàng nhìn thấy, nghe thấy, sờ thấy ví dụ
như phong cách, màu sắc, kiểu dáng, kiến trúc, thiết kế, trang phục, biểu
tượng, ngôn ngữ, lễ nghi. Những biểu trưng trực quan này thể hiện những giá
trị nằm sâu bên trong hệ thống tổ chức mà các thành viên và những người hữu
quan có thể cảm nhận được. Các biểu trưng phi trực quan gờm có lý tưởng,
niềm tin, bản chất mối quan hệ con người, thái độ, phương pháp tư duy.”
(Dương Thị Liễu, 2011)
Văn hóa doanh nghiệp được chia làm 2 cấp độ khác nhau:
Hình 1.1. Các cấp độ của văn hóa doanh nghiệp

Cấp độ thứ nhất

(hữu hình)

Những q trình và

cấu trúc hữu hình
của doanh nghiệp

Cấp độ thứ hai

(vơ hình)
Những quan niệm

chung

Hình 1.1: Các cấp độ của văn hóa doanh nghiệp
Cấp độ hữu hình: “Đó là những yếu tố hữu hình, những giá trị kiến trúc


14

của doanh nghiệp như: kiến trúc nội ngoại thất, cơ cấu tổ chức, văn bản,
nguyên tắc, lễ hội, lễ nghi, logo, mẫu mã, hình thức sản phẩm, biển
hiệu…”(Nguyễn Mạnh Quân, 2012).
Cấp độ vơ hình: “Những giá trị được chấp nhận, những quan niệm
chung: Chiến lược, triết lý kinh doanh, mục tiêu, quy định, nguyên tắc hoạt
động những niềm tin, nhận thức suy nghĩ, tình cảm mang tính vơ thức, mặc
nhiên được cơng nhận.” (Nguyễn Mạnh Qn, 2012).


Những q trình và cấu trúc hữu hình của doanh nghiệp

"Tổng hợp tất cả những hiện tượng, sự vật mà một người nhìn, nghe và
cảm thấy (các biểu trưng trực quan) khi tiếp xúc với một doanh nghiệp có nền
văn hố xa lạ như: ngôn ngữ, công nghệ, sản phẩm, phong cách của doanh
nghiệp, trang phục, thái độ của cán bộ công nhân viên, những câu chuyện, những
huyền thoại về tổ chức, các buổi lễ ki niệm hàng năm...Nói cách khác, người
quan sát có thể mơ tả những gì họ nhìn thấy và cảm thấy khi bước chân đến
doanh nghiệp nhưng lại không hiểu được ý nghĩa thực sự của nó. Cũng giống với
Vạn lý trường thành của Trung Quốc hay tháp Eiffel của Pháp, là người đứng
ngồi quan sát chúng ta chi có thể nhận ra chúng là những cơng trình hồnh
tráng, hình ảnh của đất nước đó, nhưng khơng hiểu được ý nghĩa bên trong của
chúng. Do vậy, để hiểu được ý nghĩa ẩn sau những giá trị văn hóa hữu hình của
doanh nghiệp thì người quan sát phải thực sự hồ nhập vào cuộc sống trong
doanh nghiệp một thời gian đủ dài và tìm hiểu những giá trị, thơng lệ và quy tắc
được thừa nhận trong doanh nghiệp, là kim chi nam cho hành vi của mọi thành
viên của doanh nghiệp đó.” (Nguyễn Mạnh Quân, 2012).

Đây là nội dung rõ ràng, là tầng bề mặt dễ nhận biết nhất của văn hố
doanh nghiệp. “Cấp độ này bao gờm tất cả những hiện tượng và sự vật mà
một người có thể nhìn thấy, nghe thấy và cảm nhận thấy khi tiếp xúc với một
doanh nghiệp có nền văn hố mới.” (Nguyễn Mạnh Quân, 2012).
Đây là những biểu hiện trực quan giúp con người dễ dàng nhìn nhấy,