thuc hanh phep tu tu phep diep phep doi

<span class='text_page_counter'>(1)</span>THỰC HÀNH CÁC PHÉP TU TỪ : PHÉP ĐIỆP VÀ PHÉP ĐỐI A. MỤC TIÊU BÀI HỌC - Củng cố và nâng cao kiến thức về phép điệp và phép đối. - Có kĩ năng nhận diện, cảm thụ và phân tích phép điệp và phép đối trong tác phẩm nghệ thuật. - Bước đầu biết sử dụng phép điệp và phép đối khi cần thiết. 1/ Kiến thức - Kiến thức về phép điệp : phép tu từ lặp lại một yếu tố ngôn ngữ trong văn bản (âm, vần, từ, ngữ, câu, nhịp, kết cấu ngữ pháp,...) nhằm nhấn mạnh hoặc bộc lộ cảm xúc, hoặc tạo nên tính hình tượng cho ngôn ngữ nghệ thuật. - Kiến thức về phép đối : phép sắp xếp từ ngữ, cụm từ, câu văn sao cho cân xứng nhau về âm thanh, nhịp điệu, về đặc điểm ngữ pháp và ngữ nghĩa nhằm mục đích tạo ra một vẻ đẹp hoàn chỉnh, hài hòa trong diễn đạt, phục vụ cho một ý đồ nghệ thuật nhất định. 2/ Kĩ năng - Nhận diện, phân tích cấu tạo của phép điệp và phép đối. - Cảm thụ, lĩnh hội và phân tích hiệu quả nghệ thuật của hai phép tu từ trên. - Bước đầu biết sử dụng hai phép tu từ trên trong những ngữ cảnh cần thiết. 3/Thái độ Giúp cho HS sử dụng tốt các phép tu từ vào bài viết để đạt hiệu quả cao II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS. 1. GV: SGK + SGV + TLTK + GA. 2. HS: Chuẩn bị bài theo câu hỏi hướng dẫn trong SGK. 3. Phương pháp: Gợi tìm, thảo luận, trả lời câu hỏi trong SGK. C. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1/ 2/ Kiểm tra bài cũ: * Câu hỏi: * Đáp án: * Tên HS trả lời: 1/ .....................................................Lớp..................Điểm.................. 2/ ....................................................Lớp.................Điểm................... 3/ .....................................................Lớp..................Điểm.................. 4/ ....................................................Lớp.................Điểm....................

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 3/ Bài mới: * Dẫn nhập: Nhằm giúp các em ôn tập, nâng cao kiến thức và kĩ năng về cách sử dụng phép tu từ trong các tác phẩm văn chương. Ngày hôm nay chúng ta học bài “Thực hành các phép tu từ: phép điệp và phép đối”. HĐ CỦA GV HĐ 2 (45ph) GV: Cho HS đọc VD trong SGK. ? Tác dụng của “Nụ tầm xuân ” được lặp lại nguyên vẹn là gì và có thể thay thế cụm từ này bằng cụm từ khác không? Vì sao?. HĐ CỦA HS. a. Bµi ca dao “TrÌo lªn c©y bëi” cã ba ®iÖp ng÷. Mét lµ “Nô tÇm xu©n” hai lµ “c¸ m¾c c©u” ba lµ “chim vµo lång”. C¬ së t©m lÝ cña ®iÖp tõ lµ mét sù vËt, sù viÖc vµ hiÖn tîng xuÊt hiÖn liªn tiÕp nhiÒu lÇn buéc ngêi ta ph¶i chó ý. - NÕu thay “nô tÇm xu©n” b»ng mét thø hoa sÏ lµm cho ©m hëng, ý nghÜa cña bài ca dao thay đổi. MÆt kh¸c, nãi tíi hoa lµ chØ chung ngêi con gái. Nhng nói nụ là khẳng định ngời con gái ở độ tuổi trăng tròn ở thời đẹp nhất. Vả lại “Nụ tầm xuân nở ra cánh biếc” tức là cô gái đã đi lấy chång. Hoa chØ cã tµn th«i. Nô në ra hoa. V× thÕ kh«ng thÓ thay thÕ hoa vào nụ đợc. - “Cá mắc câu” và “chim vào lồng” đợc điệp lại làm rõ hoàn cảnh của cô gái, sù so s¸nh cña c« g¸i. C¸ch lÆp nµy ? Việc lặp từ có phải là kh«ng gièng víi “Nô tÇm xu©n” ë c©u phép lặp không? Tác trªn. dụng ? b. Nh÷ng yÕu tè: gÇn, th×, cã, v× lµ yÕu tè lÆp mang s¾c th¸i tu tõ. + GÇn, th× ? NhÊn m¹nh mèi quan hÖ cña con ngêi víi m«i trêng sèng. §ã lµ sù ¶nh hëng cña con ngêi trong c¸c mèi quan hÖ. + Có ? khẳng định sự kiên trì, bền bỉ thì có ngày thành đạt. + Vì ? khẳng định, nhấn mạnh mối quan hÖ trong so s¸nh. ? Ba ví dụ về điệp từ và. NỘI DUNG GHI BẢNG I. LT VỀ PHÉP ĐIỆP. 1. Ngữ liệu 1: a. Bài ca dao “Trèo lên cây bưởi” có ba điệp ngữ. Một là “Nụ tầm xuân” hai là “cá mắc câu” ba là “chim vào lồng”. Cơ sở tâm lí của điệp từ là một sự vật, sự việc và hiện tượng xuất hiện liên tiếp nhiều lần buộc người ta phải chú ý.. b. Những yếu tố: gần, thì, có......., vì là yếu tố lặp mang sắc thái tu từ.. 2. Bài tập ứng dụng: a. Điệp từ, điệp câu không có giá trị tu từ: - Điệp từ không mang sắc thái tu từ:.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> điệp câu không mang - §iÖp tõ kh«ng mang s¾c th¸i tu tõ: sắc thái tu từ? + “Nµy chång, nµy vî, nµy cha Nµy lµ em ruét, nµy lµ em d©u”. + C¬m kh«ng ¨n th× con ¨n g× + Ma tr¾ng níc, tr¾ng trêi - Điệp câu không mang sắc thái tu từ: - §iÖp c©u kh«ng mang s¾c th¸i tu tõ: + Lúa mới cấy đợc mấy ngày lúa đã bÐn ch©n. b. Phép tu từ trong bài thơ đã học: + GÆp c¬m, t«i ¨n c¬m + §i, t«i ®i sî g× ? Tìm ba ví dụ có phép - Khi tØnh rîu lóc tµn canh điệp trong bài thơ đã GiËt m×nh m×nh l¹i th¬ng m×nh xãt xa học? Khi sao phong gÊm rñ lµ Giờ sao tan tác nh hoa giữa đờng MÆt sao dµy giã d¹n s¬ng Th©n sao bím ch¸n ong chêng bÊy th©n - Vui lµ vui gîng kÎo lµ Ai tri âm đó mặn mà chi ai... ? Viết đoạn văn có sử dụng phộp điệp với nội “ Ngời làm thơ tìm đến thơ nh một phơng tiện để giãi bày, giãi bày tâm dung tự chọn? trạng của mình với bạn đọc tri âm. Ch¼ng cã ai lµm th¬ l¹i nghÜ th¬ lµ thø ng«n ng÷ cao siªu vµ thiªng liªng bao giờ. Họ chọn lọc ngôn ngữ của đời thờng, cách nói của đời thờng để sáng tạo ra cách nói riêng. Cách nói tác động tới t tëng, t×nh c¶m con ngêi. Ngêi lµm th¬ còng kh«ng bao giê nãi hÕt, c¹n ý, c¹n lời. Họ biết dừng đúng chỗ, đúng lúc để ngời đọc, ngời nghe tự suy ngẫm, suy ngẫm để hoàn thiện một nhân c¸ch”. ? Từ những bài tập trên rút ra định nghĩa về phép điệp. Tiết 2. ( 91 ) H§3 (43ph) ? NhËn xÐt vÒ v¨n b¶n - “Chim cã tæ, ngêi cã t«ng”.. c. Viết một đoạn văn có phép điệp:. 3. Khái niệm: Phép điệp là một biện pháp tu từ. Người ta làm xuất hiện một yếu tố ngôn ngữ nhiều lần có tác dụng làm cho người đọc, người nghe suy nghĩ, liên tưởng, tưởng tượng, để từ đó khắc sâu một tư tưởng, tình cảm, hành động vươn tới cái đẹp. II. LT VỀ PHÉP ĐỐI. 1. Ng÷ liÖu 1: a.V¨n b¶n 1,2:.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> 1,2....?. -> Đây là đối thanh trắc/bằng - “ §ãi cho s¹ch, r¸ch cho th¬m”. -> Đây cũng là đối thanh - “Ngêi cã chÝ ¾t ph¶i nªn, nhµ cã nÒn ¾t ph¶i v÷ng”. -> Cũng là đối thanh. - “Tiªn häc lÔ: diÖt trß tham nhòng, HËu häc v¨n: trõ thãi cöa quyÒn” => Kết luận: sự sắp xếp từ ngữ để -> Đối từ, đối nghĩa tạo ra sự cân đối, hài hoà về mặt âm => KÕt luËn: thanh, đối về nghĩa. b.V¨n b¶n 3,4: + Đây là phép đối về từ ? NhËn xÐt vÒ v¨n b¶n - “ V©n xem trang träng kh¸c vêi 2,3....? Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang Hoa cêi ngäc thèt ®oan trang M©y thua níc tãc tuyÕt nhêng mµu da” + Đây là phép đối về từ: Khuôn trăng/ nét ngài (danh từ); đầy đặn/nở nang (tÝnh tõ); Hoa/ngäc (danh tõ), cêi/thèt (động từ), mây /tuyết (danh từ), thua/nhêng (tÝnh tõ), níc tãc/mµu da (danh tõ). - “R¾p mîn ®iÒn viªn vui tuÕ nguyÖt Trãt ®em th©n thÕ hÑn tang bång” + Cũng tơng tự nh trên đây là đối từ c. Tìm ví dụ về phép đối: - §èi trong “HÞch tíng sÜ”. - §èi trong “HÞch tíng sÜ” ? Tìm ví dụ đối trong + “Dự Nhợng nuốt than báo thù cho chủ bµi “HÞch tíng sÜ”, “ Th©n kho¸i chÆt tay cøu n¹n cho n§¹i C¸o b×nh Ng«”, íc” “TruyÖn KiÒu” vµ th¬ + Tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối §êng luËt? - §èi trong “§¹i c¸o b×nh Ng«” + Níng d©n ®en trªn ngän löa hung tµn - §èi trong “§¹i c¸o b×nh Ng«”. Vùi con đỏ dới hầm tai vạ + Gơm mài núi đã đá cũng phải mòn Voi uèng níc níc s«ng ph¶i c¹n - §èi trong “TruyÖn KiÒu”. - §èi trong “TruyÖn KiÒu”. + Ngêi lªn ngùa, kÎ chia bµo + Nöa in gèi chiÕc, nöa soi dÆm trêng. - Phép đối là sự lựa chọn từ ngữ để d. Khái niệm. đối thanh, đối từ ngữ và đối nghĩa.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> ? Phát biểu định để nhấn mạnh nội dung nào đó. nghĩa về phép đối. 2. Ng÷ liÖu 2: - Phép đối trong tục ngữ nhằm làm phong phó thªm cho ph¸n ®o¸n (mét c©u tôc ng÷ th«ng thêng lµ mét ph¸n ®o¸n) - Nó làm rõ nghĩa: tơng đồng hoặc tơng phản. - T¹o ra sù hµi hoµ vÒ thanh. - T¹o ra sù hoµn chØnh vµ dÔ nhí.. - Thuốc đắng dã tật, sự thật mất lßng ? TD của phép đối -> Đối thanh: tật/lòng (trắc/bằng) trong c©u tôc ng÷? - B¸n anh em xa, mua l¸ng giÒng gÇn. -> §èi nghÜa: B¸n/mua; xa/gÇn, anh em/l¸ng giÒng. - Phép đối trong tục ngữ nhằm làm phong phó thªm cho ph¸n ®o¸n (mét c©u tôc ng÷ th«ng thêng lµ mét ph¸n ®o¸n) - Nó làm rõ nghĩa: tơng đồng hoặc tơng phản. - T¹o ra sù hµi hoµ vÒ thanh. 3. Bµi tËp øng dông: - T¹o ra sù hoµn chØnh vµ dÔ nhí. - §èi thanh Chim cã tæ, ngêi cã t«ng Tæ/t«ng ? Tìm mỗi kiểu đối - Đối thanh - §èi nghÜa mét vÝ dô? - §èi nghÜa GÆp ®©y anh n¾m cæ tay Khi xa em tr¾ng, sao dÇy em ®en - §èi tõ Khi xa/sao dÇy Da tr¾ng vç b× b¹ch Tr¾ng/®en Rõng s©u ma l©m th©m - §èi tõ Da tr¾ng/rõng s©u - §èi ©m..... Vç/ma B× b¹ch/l©m th©m ? Ra một vế đối cho - §èi ©m..... các bạn cùng đối? - GV gîi ý cho HS tù lµm. + Tết đến, cả nhà vui nh tÕt. H§4 (2ph) 3. Cñng cè, luyÖn tËp. * Củng cố: - Nắm đợc KN và các phép tu từ. * Luyện tập :- Làm bài tập theo hướng dẫn của GV. 4. Hướng dẫn HS học bài và chuẩn bị bài mới: * Bài cũ: - Học thuộc ghi nhớ. - Nắm được cách lập luận trong bài văn nghị luận. * Bài mới:- Chuẩn bị bài ( T 91 theo câu hỏi hướng dẫn của GV..

<span class='text_page_counter'>(6)</span>