SKKN một số giải pháp trong dạy học hoạt động trải nghiệm cho học sinh qua môn học địa lí ở trường trung học cơ sở hải lộc

I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Trải nghiệm sáng tạo là một hợp phần quan trọng trong chương trình Giáo
dục phổ thơng, phương pháp này là chìa khóa thực hiện việc học đi đôi với
hành, học qua làm, học giải quyết các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống ngay
trong lớp, trong trường. Đây là phương pháp ưu việt cho sự phát triển năng lực
sáng tạo, giúp các em tự chiếm lĩnh kiến thức, hình thành các kĩ năng, giá trị và
phẩm chất của bản thân.
Thực hiện thông tư 32/2018/TT-BGDĐT ban hành Chương trình giáo dục
phổ thơng mới và thực hiện Luật giáo dục 2019. Đối với các trường phổ thơng
nói chung và trường THCS nói riêng đang triển khai mạnh mẽ việc đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng phát huy năng lực của người học. Trong Luật
Giáo dục Việt Nam đã khẳng định “Hoạt động Giáo dục phải được thực hiện
theo nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động, lí luận gắn
với thực tiễn, Giáo dục nhà trường kết hợp với Giáo dục gia đình và xã hội”.
Đây là tư tưởng chỉ đạo quan trọng trong quá trình đổi mới giáo dục phổ thông
hiện nay. Một trong những phương pháp dạy học đổi mới giúp học sinh có năng
lực tự chủ và tự học là học tập dưới dạng hhoạt động học tập trải nghiệm sáng
tạo.
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong mơn học Địa lí giúp học sinh tích
cực hơn trong các hoạt động để phát huy năng lực tự chủ và tự học, năng lực
giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Có rất nhiều hình
thức tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong học tập nói chung và trong
học tập Địa lí nói riêng tuy nhiên căn cứ vào tình hình thực tế của nhà trường,
đối tượng học sinh, … chúng ta lựa chọn các hoạt động sao cho phù hợp và đem
lại hiệu quả cao. Năm học 2019-2020 trường THCS Hải Lộc đã xây dựng mơ
hình thi đua: “Học trải nghiệm, sống u thương ”. Năm học 2020-2021 mơ
hình thi đua: “Học trải nghiệm, sống trách nhiệm”. Là một giáo viên trực tiếp
tham gia giảng dạy bộ mơn Địa Lí. Trong q trình dạy học, tơi ln quan niệm
cần đưa những kiến thức lí thuyết gắn liền với thực tiễn, phải làm cho học sinh
thấy được mối quan hệ mật thiết giữa lí thuyết và thực tế, tránh học lí thuyết

suông dễ làm học sinh bị trôi tuột kiến thức, đặc biệt mơn Địa lí, kiến thức gắn
liền với thực tiễn rất nhiều. Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong mơn
học cũng chính là cách làm mới phương pháp dạy và học của thầy và trị, điều
đó giúp đem đến những giờ học bổ ích, thiết thực và đầy lơi cuốn hấp dẫn học
sinh. Có rất nhiều hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong học
tập nói chung và trong học Địa lí nói riêng, tuy nhiên căn cứ vào tình hình thực
tế của nhà trường, đối tượng học sinh, tôi đã lựa chọn một số hình thức hoạt
động trải nghiệm phù hợp và đã đem lại kết quả rất tốt. Nhận thức rõ được u
cầu đó, qua q trình giảng dạy nhiều năm tơi chọn đề tài: “ Một số giải pháp
trong dạy học hoạt động trải nghiệm cho học sinh qua môn học Địa lí ở trường
trung học cơ sở Hải Lộc”. Đây chỉ là một số giải pháp được trình bày trong
phạm vi giới hạn của một bài viết. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của
các đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo.
1


2. Mục đích nghiên cứu:
Xác định nội dung dạy học thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo
trong môn học Địa lí để tổ chức, hướng dẫn cho học sinh thơng qua mơn học
Địa lí nhằm đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực, độc lập, chủ
động và sáng tạo trong học tập của học sinh, phát huy những mặt mạnh, khắc
phục những mặt hạn chế nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả học tập của học
sinh qua mơn học Địa lí trong dạy học ở trường THCS Hải Lộc.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong giờ Địa lí của học sinh lớp 6, 7 và 9
ở trường THCS Hải Lộc- huyện Hậu Lộc- tỉnh Thanh Hóa.
4. Phương pháp nghiên cứu:
Để đạt được mục đích và thực hiện những nhiệm vụ mà đề tài đặt ra, tôi sử
dụng một số phương pháp nghiên cứu cơ bản sau:
a. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết:

- Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết bao gồm: sưu tầm tài liệu, đọc tài
liệu tham khảo liên quan đến đề tài để chọn lọc những kiến thức cơ bản phục vụ
cho việc nghiên cứu đề tài từu đó thu thập, phân tích, tổng hợp tư liệu nghiên
cứu.
- Lựa chọn, sắp xếp, xử lý và hệ thống hoá các tài liệu.
b. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
- Điều tra, khảo sát bằng các mẫu phiếu điều tra.Thu thập tài liệu từ các
nguồn như sách chuyên khảo, các bài báo khoa học đăng trên các tạp chí và
thơng tin trên mạng internet.
- Trao đổi trực tiếp của giáo viên về tình hình học tập những nội dung học
tập trải nghiệm sáng tạo có thể khai thác và đưa vào trong chương trình mơn học
Địa lí.
- Dự giờ tìm hiểu thực trạng của học sinh thơng qua mơn học Địa lí.
- Phân tích, tổng hợp, xử lý, đánh giá các thơng tin làm cơ sở cho việc
nghiên cứu đề tài.
c. Phương pháp thực nghiệm:
- Tổ chức dạy thực nghiệm ở một số lớp tại trường THCS Hải Lộc- huyện
Hậu Lộc- tỉnh Thanh Hóa.
- Áp dụng tốn thống kê nhằm xử lý, phân tích kết quả kiểm tra, đánh giá
hiệu quả hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh qua môn học Địa lí.

2


II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là khái niệm phức hợp, trong đó người
dạy khuyến khích người học tiến hành các hoạt động thực tế và thông qua thực
hiện các hành động để tăng cường sự hiểu biết, mở rộng kinh nghiệm, phát triển
kĩ năng, hình thành các giá trị sống, phát triển các tiềm năng của bản thân.

Theo David Kolb “học tập qua trải nghiệm sáng tạo” là một cách học
thông qua làm, với quan niệm việc học là quá trình tạo ra tri thức mới trên cơ sở
trải nghiệm thực tế, dựa trên những đánh giá, phân tích trên những kinh nghiệm,
kiến thức sẵn có. Những nguyên tắc và khái niệm về học thuyết này đã được sử
dụng rộng rãi để phát triển và phổ cập các chương trình học phổ thơng, giáo dục
đại học và đào tạo chuyên nghiệp.
Hiệp hội “Giáo dục trải nghiệm” quốc tế lại quan niệm về học qua trải
nghiệm “là một phạm trù bao hàm nhiều phương pháp trong đó người dạy
khuyến khích người học tham gia các trải nghiệm thực tế, sau đó phản ánh, tống
kết lại để tăng cường hiểu biết, phát triển kĩ năng, định hình các giá trị sống và
phát triển các năng lực bản thân, tiến tới đóng góp tích cực cho cộng đồng và
xã hội.”.
Trong báo cáo tại hội thảo Hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh
phổ thông do Bộ giáo dục và đào tạo tổ chức năm 2015 có đề cập: Hoạt động
trải nghiệm sáng tạo có ý nghĩa tăng cường khả năng thực hành cho học sinh,
ghọc đi đôi với hành. Mỗi học sinh phải được hành động theo kinh nghiệm cá
nhân, đưa ra các sáng kiến, trải nghiệm từ thực tế, khơng ngừng sáng tạo, ni
dưỡng tính sáng tạo, ham học hỏi của bản thân.
Ở Việt Nam người nghiên cứu phát triển ứng dụng lí thuyết hoạt động vào
nhà trường chính là giáo sư Phạm Minh Hạc.Theo ông, thông qua hoạt động
của chính cá nhân, bản thân mới được hình thành và phát triển. Như vậy, trong
học tập và giáo dục, rèn luyện, việc lĩnh hội tri thức, kĩ năng, kĩ xảo, lĩnh hội các
giá trị xã hội là hoạt động của người học. Con người có tự hoạt động mới biến
kiến thức, kinh nghiệm mà xã hội tích lũy được thành tri thức của bản thân. Giáo
sư Phạm Minh Hạc viết: “Hoạt động không chỉ rèn luyện trí thơng minh bằng
hoạt động, mà cịn thu hẹp sự cưỡng bức của nhà giáo thành sự hợp tác bậc
cao”.
Quy trình tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm cho học sinh trong dạy
học Địa lí ở trường THCS vừa kế thừa mơ hình học tập trải nghiệm của Kolb,
vừa phát triển tinh thần của đổi mới giáo dục theo tiếp cận năng lực, được tổ

chức qua 4 giai đoạn:
 

Việc thiết kế và sử dụng hình thức tổ chức học tập trải nghiệm phụ thuộc
vào mục tiêu bài học, chủ đề mà giáo viên xây dựng dựa trên chương trình
chuẩn để hình thành cho học sinh những kiến thức cơ bản cần thiết, rèn luyện kĩ
năng bộ môn Địa lí, thái độ và hành vi đúng đắn đồng thời khơi dậy ở các em
lòng say mê, hứng thú học tập, bước đầu tập duyệt nghiên cứu khoa học. Tạo
3


cho học sinh một khơng gian học tập tích cực, cảm thấy có nhu cầu tự học,
chuyển hóa q trình giáo dục thành quá trình tự học.
Từ những kết quả nghiên cứu các lí thuyết trên có thể thấy học tập trải
nghiệm sáng tạo trong nhà trường là phương thức hoạt động chỉ sự tương tác, sự
tác động của chủ thể với đối tượng xung quanh và ngược lại. Đây là hoạt động
của chính bản thân chủ thể. Những hoạt động này vừa mang tính trải nghiệm,
thử và sai, vừa là cách thức nhận thức, tác động của riêng mỗi chủ thể. Qua hoạt
động giải quyết vấn đề mà thu nhận những giá trị cần thiết cho bản thân đó
chính là q trình mang tính trải nghiệm. Mục đích của giáo dục hướng cho
người học sống ở tương lai. Học tập trải nghiệm sáng tạo nhấn mạnh đến sự trải
nghiệm, thúc đẩy năng lực sáng tạo của người học. Đây là một môi trường rèn
luyện kĩ năng sống một cách bổ ích, thiết thực, hấp dẫn và sinh động nhất.
2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
Trong những năm gần đây, đổi mới phương pháp dạy học Địa lí được coi
là xu hướng đặc biệt quan trọng nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy và học
mơn Địa lí. Các hoạt động đổi mới diễn ra theo ba xu hướng chính đó là: phát
triển năng lực ở người học, đổi mới theo hướng lấy học sinh làm trung tâm, đưa
công nghệ hiện đại vào nhà trường với tư cách người hỗ trợ hoạt động dạy học.
Trên thực tế ở Việt Nam, hệ thống các bài dạy Địa lí hiện nay nhìn chung

cịn chưa đa dạng, chủ yếu giáo viên sử dụng các nguồn kiến thức có sẵn trong
sách giáo khoa và sách tham khảo nên nội dung bài tập còn nghèo nàn, chưa tạo
được hứng thú học tập cho học sinh. Qua dự giờ và tìm hiểu hoạt động dạy học
của đồng nghiệp trong và ngồi nhà trường, tơi nhận thấy giáo viên trong q
trình dạy học vẫn cịn chú trọng nhiều kiến thức lý thuyết, chưa chú ý phát triển
năng lực, tư duy khoa học của học sinh, chưa có sự liên hệ, gắn kết với thực tiễn
trong các bài học. Hình thức tổ chức cịn đơn điệu, dạy học trên lớp là chủ yếu.
Các hình thức dạy học cá nhân, ngoài trời chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa có
hiệu quả. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất phục vụ dạy học, phương tiện dạy học nhà
trường còn thiếu, chưa đồng bộ. Việc tạo động cơ học tập đúng đắn cho học sinh
và các hình thức động viên khen thưởng người học chưa được giáo viên quan
tâm.
Trong những năm trước đây chúng ta cũng đã hướng dẫn học sinh tìm
hiểu bài dưới nhiều hình thức nhưng hình thức sưu tầm tranh ảnh chưa đi sâu
vào việc trải nghiệm để vận dụng. Chính vì vậy, trong q trình tiếp thu kiến
thức, học sinh cảm thấy rất khô khan trong việc ghi nhớ quá nhiều kiến thức địa
lí. Các em khơng biết vận dụng kiến thức địa lí trong q trình học và các em
thiếu sự hứng thú, tích cực, chủ động trong quá trình chiếm lĩnh tri thức từ đó
cảm thấy nhàm chán và dành ít thời gian và đam mê cho môn học này.
Để hoạt động dạy học trải nghiệm sáng tạo thật sự hiệu quả thì việc đổi
mới phương pháp dạy học Địa lí là vơ cùng cần thiết. Chính vì thế trong những
năm qua, việc tìm tòi và áp dụng những phương pháp dạy học nhằm đem lại
hiệu quả tốt nhất cho học sinh luôn là trăn trở của bản thân tôi.
3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.

4


Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là những hoạt động giáo dục được tổ chức
gắn liền với kinh nghiệm sống để học sinh trải nghiệm và sáng tạo. Chính điều

này địi hỏi các phương pháp tổ chức hoạt động đó phải đa dạng, linh hoạt mang
tính mở, học sinh tự hoạt động, tự trải nghiệm là chính. Do đó, trong quá trình tổ
chức hoạt động dạy học trải nghiệm sáng tạo trong bộ mơn Địa lí, tuỳ vào đặc
trưng của mỗi tiết, mỗi bài, mỗi phần mà giáo viên có thể lựa chọn phương pháp
cho phù hợp, đem lại hiệu quả giáo dục cao nhất. Sau đây tôi xin đưa ra một số
giải pháp sau:
-Một là, để việc thực hiện dạy học hoạt động trải nghiệm được thuận lợi
cần nghiên cứu kĩ hơn lý luận về việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng
tạo, đúc rút kinh nghiệm sau mỗi hình thức hoạt động.
-Hai là, về quy mơ tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo có sự khác
nhau như theo nhóm, theo lớp, theo khối lớp, theo trường hoặc liên trường nên
việc lựa chọn quy mô tổ chức sẽ khác nhau. Thực tế giảng dạy cho thấy, việc tổ
chức theo quy mơ nhóm và quy mơ lớp có ưu thế hơn về nhiều mặt như đơn
giản, không tốn kém, mất ít thời gian, học sinh tham gia được nhiều hơn và có
nhiều khả năng hình thành, phát triển các năng lực cho học sinh hơn.
-Ba là, phạm vi các chủ đề/ nội dung hoạt động và kết quả đầu ra của trải
nghiệm sáng tạo là năng lực thực tiễn, phẩm chất và năng lực sáng tạo đa dạng,
khác nhau của các em. Vì vậy, giáo viên khơng làm thay, không tổ chức, không
phân công học sinh một cách trực tiếp mà chỉ hướng dẫn, hỗ trợ, giám sát cho
tập thể hoặc cá nhân học sinh tham gia trực tiếp hoặc giáo vien đứng ở vai trò tổ
chức hoạt động, giúp học sinh chủ động, tích cực trong càng nhiều hoạt động
càng tốt.
-Bốn là, khi đánh giá hoạt động, giáo viên cần quan sát, nhận xét, góp ý
và đánh giá ngay trong quá trình hoạt động thực tiễn của học sinh, dựa trên các
biểu hiện cụ thể về phương thức chứ không chỉ dựa vào kết quả hoạt động cuối
cùng của học sinh; coi trọng nhận xét quá trình tiến bộ về nhiều mặt khác nhau
của học sinh; chú trọng cá tính, sự sáng tạo riêng của các em.
-Năm là, cần coi trọng việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động trải nghiệm
sáng tạo phù hợp với đặc trưng nội dung môn học và điều kiện dạy học.
-Sáu là, khi tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cần lưu ý thu hút sự

tham gia, phối hợp , liên kết nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường
như giáo viên chủ nhiệm, tổng phụ trách Đội, Ban giám hiệu nhà trường, cha mẹ
học sinh, chính quyền địa phương, hội khuyến học,...
-Bảy là, trong quá trình giảng dạy, giáo viên cần cụ thể hóa các hình thức tổ
chức.
3.1.Tổ chức thảo luận
Đây có lẽ là cách thức tổ chức dạy học trải nghiệm đơn giản và dễ thực
hiện nhất với điều kiện nước ta cũng như mặt bằng chung của các trường phổ
thơng hiện nay. Thảo luận có thể diễn ra trong phạm vi hẹp trong lớp học dưới
sự hướng dẫn điều khiển của giáo viên học sinh cùng nhau trao đổi tìm ra
nguyên nhân và giải pháp thực hiện chủ đề cùng trao đổi. Qua cách học này các
em có thể trực tiếp trao đổi ý kiến, bày tỏ ý kiến với những người xung quanh
mà trực tiếp là thầy cô và bạn bè trong lớp.
5


Đây là hoạt động thiết thực để học sinh bày tỏ suy nghĩ, ý kiến quan điểm
hay đề ra những câu hỏi đề xuất về vấn đề. Chính khơng gian tạo nên sự tơn
trọng bình đẳng đã khuyến khích kích thích tính hứng thú, nguyện vọng học tập
của các em. Đồng thời đây cũng là dịp để các em biết lắng nghe ý kiến, học tập
lẫn nhau.Thông qua việc thảo luận giúp các em khẳng định vai trị tiếng nói của
mình, đưa ra suy nghĩ và hành vi tích cực để khẳng định mình. Thảo luận góp
phần giúp các em tự tin và xây dựng kĩ năng cần thiết như: kĩ năng phát biểu ý
kiến trước tập thể, kĩ năng trình bày vấn đề, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng lắng nghe,
kĩ năng phát hiện vấn đề…Bên cạnh đó với hình thức thảo luận cịn tăng cường
tính độc lập tự chủ ở người học.
3.2 Tổ chức dạy học bằng hình thức sân khấu hóa lớp học.
Đây được đánh giá là một trong những phương pháp dạy học phát huy tối
đa vai trò chủ động chiếm lĩnh kiến thức của học sinh. Đây là hình thức dạy học
thu hấp dẫn, thu hút học sinh. Thay vì tiếp nhận kiến thức một cách khơ khan

theo lối dạy học truyền thống, với hình thức sân khấu hóa, các em được trải
nghiệm thực tế, được hóa thân vào nhân vật, có cảm xúc và tự cảm nhận về nhân
vật, từ đó hiểu nội dung bài học sâu sắc hơn và thêm yêu môn học qua từng bài
học.
Thực tế cho thấy, dạy học bằng hình thức sân khấu hóa rất thu hút học
sinh. Mọi học sinh đều mong muốn tham gia để thể hiện bản thân, rèn luyện sự
tự tin và các kỹ năng khác.
3.3. Tổ chức các trò chơi
Trò chơi là một loại hoạt động giải trí, thư giãn đồng thời là món ăn tinh
thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Việc lựa chọn trị chơi phù
hợp sẽ có tác dụng rất tích cực tới con người nói chung và đặc biệt đối với thanh
niên học sinh nói riêng. Trị chơi là hình thức tổ chức hoạt động vui chơi với nội
dung kiến thức thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau trong đó có Địa Lí. Cụm từ “học
mà chơi, chơi mà học” khơng cịn xa lạ với nhiều người. Nhiều khi được coi như
là khẩu hiệu trong học tập, là phương pháp học tập hiệu quả.
Ngồi ra trị chơi cịn phát triển tốt các phẩm chất nhân cách cho học sinh
như tính tập thể, tính hợp tác, tính kỉ luật, tính sáng tạo, tính tự chủ tính tích cực,
sự nỗ lực ý chí, lịng dũng cảm , tính linh hoạt, sự tự tin, thân thiện, những hình
ảnh thẩm mĩ lành mạnh…
Trị chơi giúp nâng cao những hiểu biết về tự nhiên, xã hội về khoa học –
kĩ thuật, văn hóa nghệ thuật , phát triển tốt năng lực tư duy, trí nhớ, ngơn ngữ
tưởng tượng. Trị chơi tuy là một loại hình giải trí nhưng cũng địi hỏi học sinh
có tu duy, ứng dụng tri thức vào hành động, phát triển năng lực hoạt động.
Muốn để cho trò chơi là một con được học tập tích cực địi hỏi phải có sự chọn
lọc, tư duy của người giáo viên trong cách lựa chọn trò chơi để tổ chức học tập
trải nghiệm.
Chức năng giao tiếp: Trị chơi là một hình thức giao tiếp tạo cơ hội để học
sinh tham gia vào các mối quan hệ giao tiếp bạn bè, phát triển tốt năng lực giao
tiếp. Trò chơi đồng thời là một phương tiện mà thơng qua đó, học sinh có thể
giao tiếp được với nhau một cách tự nhiên, dễ dàng.

6


Chức năng văn hóa: trị chơi là một hình thức sinh hoạt văn hóa lành
mạnh của con người, thể hiện những đặc điểm văn hóa có tính bản sắc của mỗi
dân tộc, mỗi cộng đồng. Mỗi trò chơi là một giá trị văn hóa độc đáo. Tổ chức
cho học sinh tham gia trò chơi là một phương pháp tái tạo văn hóa, bảo tồn văn
hóa và phát triển văn hóa rất có hiệu quả.
Chức năng giải trí: Trị chơi là một phương thức giải trí tích cực và hiệu
quả, khơng gây áp lực quá lớn cho người học. Gần đây sự phát triển như vũ bão
cũng gia tăng thêm nhiều hiện tượng học sinh do quá áp lực căng thẳng trong
học tập đã chọn những giải pháp đáng tiếc. Thông qua trò chơi học sinh được tái
tạo năng lực thần kinh và cơ bắp sau thời gian học tập và trong thời gian học tập
lao động căng thẳng. Trò chơi là cách học thư giãn, thay đổi tâm trạng, giải tỏa
mệt mỏi, tạo niềm vui và sự hứng thú.
Không chỉ học mà học sinh cịn được rèn luyện thơng qua những trị chơi
mơ phỏng. Trị chơi được ứng dụng trong nhiều tình huống khác nhau của hoạt
động trải nghiệm như: khởi động, cung cấp tri thức, củng cố tri thức… Với mục
đích lơi cuốn sự tham gia của người học vào các hoạt động giáo dục còn tăng
cường trách nhiệm, tác phong nhanh nhẹn, sự thân thiện hòa đồng khiến khơng
khí học tập khơng q khơ khan nhàm chán và lối mòn. Tùy theo từng trò chơi
cụ thể mà quy mơ tham gia khác nhau.
Trị chơi mang lại những thuận lợi trong quá trình tổ chức dạy học trải
nghiệm rõ nét nhất là: việc phát huy tính sáng tạo, hấp dẫn và gây hứng thú cho
học sinh , giúp học sinh dễ tiếp thu kiến thức, rèn luyện tác phong nhanh nhẹn…
Bên cạnh những thuận lợi là khó khăn về mặt tổ chức lựa chọn địa điểm thời
gian cho phù hợp để đảm bảo nội dung chương trình chuẩn.
Một số trò chơi được sử dụng nhiều trong các trường phổ thơng hiện nay
như: trị chơi học tập, trị chơi vận động, trị chơi mơ phỏng game truyền hình…

Có thể thấy tổ chức trò chơi là hoạt động quen thuộc dễ thực hiện trong q
trình học tập trải nghiệm và có ý nghĩa giáo dục tích cực.
3.4. Tổ chức các cuộc thi
Cuộc thi có mục đích nhằm lơi cuốn học sinh tham gia chủ động tích cực
vào các hoạt động của nhà trường, góp phần đáp ứng nhu cầu vui chơi giải trí,
bộc lộ tài năng sự sáng tạo của người học. Đồng thời bồi dưỡng động cơ học tập
tích cực kích thích q trình nhận thức. Làm cho những kiến thức không quá
khô cứng dễ hiểu dễ nhớ. Việc tổ chức có thể tổ chức ứng dụng trong nhà
trường, lớp học hay ngồi khơng gian trường học.
Với việc tổ chức hội thi học sinh được thỏa sức sáng tạo không bị giới hạn
đề cao tính tập thể hay độc lập của học sinh. Đồng thời thơng qua cuộc thi cũng
có thể là sợi dây gắn kết học sinh, giáo viên và ngay cả những người làm công
tác xã hội. Nội dung cuộc thi rất phong phú và dễ lồng ghép bất cứ nội dung
giáo dục nào. Và đó cũng là yêu cầu đặt ra đối với mỗi cuộc thi đều phải mang ý
nghĩa giáo dục nhất định.
Việc lựa chọn cách thức thực hiện hay làm cho cuộc thi trở nên hấp dẫn
mang tính giáo dục hiệu quả địi hỏi chất xám từ các nhà tổ chức mà khơng ai
khác đó chính là những thầy cơ giáo người trực tiếp làm nhiệm vụ giáo dục.

7


Nếu như tổ chức cuộc thi chỉ là hình thức thì thật khó đem tới hiệu quả và bộc lộ
hết năng lực của người học. Cuộc thi có nhiều cách tổ chức dưới nhiều hình thức
khác nhau như: thi giải ô chữ, đố vui về các địa danh trên đất nước ta, hội thi kể
chuyện theo tranh về môi trường. Mỗi hình thức có thể tổ chức với một chủ đề
trong đó mang một hay nhiều nội dung giáo dục mà ở đó có sự gắn kết với nội
dung chương trình cũng như giáo dục kĩ năng sống. Với việc tổ chức cuộc thi
tạo ra nhiều ưu điểm trong việc kích thích sự hứng thú, gay cấn tăng sự sáng tạo
tư duy và năng lực từ người học.

3.5. Tổ chức các câu lạc bộ
Đây là hình thức hoạt động ngoại khóa của một nhóm học sinh cùng sở
thích, nhu cầu, năng khiếu…dưới định hướng của nhà giáo dục nhằm tạo mơi
trường giao lưu thân thiện, tích cực giữa các học sinh với nhau và giữa học sinh
với các thầy cô giáo và những người trưởng thành khác. Hoạt động câu lạc bộ
tạo cơ hội để học sinh chia sẻ những kiến thức hiểu biết của mình: tbày, giao
tiếp, lắng nghe và biểu đạt ý kiến, giải quyết vấn đề…Thông qua các hoạt động
của câu lạc bộ nhà giáo dục có thể hiểu và quan tâm tới nhu cầu nguyện vọng và
mục đích chính đáng của học sinh. Hoạt động câu lạc bộ địi hỏi lịch sinh hoạt
định kì và với các chủ đề thảo luận nghiên cứu khác nhau như: câu lạc bộ về
biến đổi khí hậu, câu lạc bộ xanh…Việc thực hiện duy trì câu lạc bộ địi hỏi có
những nguyên tác nhất định về: tinh thần, thời gian, địa điểm, sự công bằng, sự
công hiến sáng tạo, tôn trọng, bình đẳng…
3.6. Sinh hoạt tập thể
Hình thức sinh hoạt tập thể là hình thức tổ chức quen thuộc diễn ra thường
xuyên tại các trường học phổ thông. Đây là hình thức tổ chức có sự gắn kết cao,
đồng thời cũng là yếu tố chính để duy trì và phát triển các phong trào và đoàn
thể thanh thiếu niên. Sinh hoạt tập thể là hình thức chuyển tải những bài học về
đạo đức, nhân bản, luân lý, giá trị… đến với học sinh một cách nhẹ nhàng, hấp
dẫn.
Để những buổi sinh hoạt tập thể trở nên hấp dẫn không đơn điệu nhàm
chán thì có thể tổ chức thành nhưng buổi sinh hoạt gần gũi với học sinh như: hát
về biển đảo, vở kịch về mơi trường, trị chơi về địa danh trên thế giới… Những
hoạt động này giúp học sinh tiếp thu khắc sâu kiến thức một cách tự nhiên, thoải
mái nhất vừa bổ sung kiến thức vừa giúp các em vui chơi, thư giãn….
Sinh hoạt tập thể giúp làm gia tăng sức mạnh đồn kết, sự gắn bó vui tương trẻ
trung của đồn thể. Sinh hoạt tập thể khơng chỉ bị bó buộc trong khơng gian lớp
học mà cịn có thể tổ chức thành các câu lạc bộ hay quy mơ tồn trường.
3.7. Lao động cơng ích
Lao động cơng ích là hình thức hoạt động mang tính tập thể cao. Có thể

được tổ chức trong khn viên nhà trường hoặc làng xóm như: vệ sinh vườn
trường, sân trường lớp học; vệ sinh đường làng ngõ xóm, trồng và chăm sóc
vườn hoa, chăm sóc và bảo vệ di tích lịch sử, các cơng trình cơng cộng, di sản
văn hóa…
Tuy nhiên việc lao động cơng ích phải xuất phát từ việc làm của mỗi cá
nhân, cái tâm của mỗi người góp sức mình để tham gia xây dựng, tu bổ cơng
trình cơng trình cơng cộng vì lợi ích chung của cộng đồng nhằm bảo tồn các
8


cơng trình, biết u q giá trị lao động cũng như có những hành động cần thiết
để bảo vệ, phịng chống khắc phục hành động chưa đúng đắn.Thông qua
lao động cơng ích học sinh được rèn luyện kĩ năng sống như: kĩ năng hợp tác, kĩ
năng tìm kiếm và xử lí thơng tin, kĩ năng phát hiện và giải quyết vẫn đề, kĩ năng
xác định giá trị…
3.8. Tổ chức tham quan dã ngoại
Đây là hình thức tổ chức học tập trải nghiệm hiệu quả nhất bởi tính hấp
dẫn đối với học sinh. Mục đích của tham quan, dã ngoại là để học sinh được đi
thăm, tìm hiểu và học hỏi kiến thức, tiếp xúc với các danh thắng, các di tích lịch
sử, văn hóa, cơng trình, nhà máy hoặc một địa danh nổi tiếng của đất nước ở xa
nơi các em đang sống, học tập…giúp các em có được những kinh nghiệm thực
tế, từ mơ hình, cách làm hay và hiệu quả trong một lĩnh vực nào đó từ đó có thể
áp dụng vào chính cuộc sống các em.
Nội dung tham quan dã ngoại có tính giáo dục tổng hợp đối với học sinh
như: giáo dục lòng yêu nước, yêu thiên nhiên, giáo dục truyền thống cách mạng.
Tham quan dã ngoại giúp tăng cường cơ hội cho học sinh được giao lưu, chia sẻ
và thể hiện những khả năng vốn có của mình. Đồng thời giúp các em cảm nhận
được vẻ đẹp của quê hương đất nước, hiểu được những giá trị truyền thống và
hiện đại. Để từ đó rút ra cho mình những bài học, những quan điểm cũng như lối
sống phù hợp.

Tận mắt chứng kiến, tự mình cảm nhận giúp các em thấu hiểu đồng cảm
cũng như phát triển các giá trị để từ đó thỏa sức sáng tạo và tưởng tượng. Các
hình thức tham quan dã ngoại mà hiện nay được các nhà trường phổ thông ở
thành phố lựa chọn để giáo dục trong mơn Địa Lí: tham quan các danh lam
thắng cảnh, di tích lịch sử văn hóa, trung tâm văn hóa, nhà máy, xí nghiệp, tham
quan các cơ sở sản xuất, làng nghề, tham quan các viện bảo tàng, tham quan du
lịch truyền thống. Mỗi hình thức tham quan dã ngoại lại gắn với một chủ để học
tập giáo dục trong chương trình hay là nguồn bổ sung kiến thức thực tiễn hoặc kĩ
năng sống cần thiết cho học sinh.
Tham quan dã ngoại còn là cơ hội cho thầy - trị có sự gắn kết, giao lưu để
từ đó giáo viên thấu hiểu nhu cầu, nguyện vọng của người học để từ đó thiết kế
các chương trình học tập cho phù hợp với lứa tuổi, đặc điểm môn học. Tham
quan dã ngoại là cơ hội, điều kiện tốt cho các em tự khẳng định mình, thể hiện
tính tự quản, tính sáng tạo và biết đánh giá sự cố gắng, sự trưởng thành của bản
thân. Cũng như giúp các em học tập theo phương châm “học đi đơi với hành”,
“lí luận đi đơi với thực tiễn” học từ trải nghiệm thơng qua nhìn thấy chứng kiến
thấy mà đúc rút những bài học kinh nghiệm cho bản thân để vững bước khi vào
đời cụ thể hơn đây chính là bước cụ thể hóa, “xã hội hóa” cơng tác giáo
dục. Tuy nhiên việc tổ chức tham quan dã ngoại khơng phải trường nào cũng có
cơ hội và khả năng thực hiện do yếu tố kinh phí, đảm bảo thời gian chương
trình, sự đồng thuận từ phía phụ huynh, xã hội.
Tùy theo chủ đề và quy định của thời gian mà giáo viên có thể lựa chọn
các hình thức học tập trải nghiệm sáng tạo cho phù hợp. Dưới đây là một số hình
thức học tập trải nghiệm sáng tạo mà bản thân tôi đã áp dụng trong các khối lớp
ở trường THCS Hải Lộc.
9


4. Một số chủ đề khi thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo ở
trường THCS Hải Lộc.

4.1.Giới thiệu một số chủ đề
Có rất nhiều chủ đề giáo viên có thể thực hiện trong hoạt động vận dụng
hoặc dùng kết quả để hỗ trợ cho hoạt động mở đầu, dưới đây là một số bài có thể
áp dụng phương pháp học tập trải nghiệm sáng tạo cụ thể của mỗi khối.
*Khối 9:
- Chủ đề : “Lợi ích, tác hại của Facebook và An ninh mạng” áp dụng
trong bài 14 : “Giao thơng vận tải và bưu chính viễn thơng”
- Chủ đề: “Đa dạng các loại cây trồng ở địa phương” áp dụng trong bài
26: “Vùng duyên hải Nam Trung Bộ” (tiếp theo)
* Khối 8:
- Chủ đề: “Tôn giáo trong đời sống và sinh hoạt của người dân địa
phương” áp dụng trong bài 15: “Đặc điểm dân cư, xã hội Đông Nam Á ”
-Chủ đề: “Tôi yêu nước sạch” áp dụng bài 34: “Các hệ thống sông lớn ở
nước ta”
-Chủ đề : “Thiên nhiên quanh ta” áp dụng trong bài 37 : “Đặc điểm sinh
vật Việt Nam”.
* Khối 7:
- Chủ đề : “Thiên nhiên quanh ta” áp dụng trong bài 7 : “Mơi trường
nhiệt đới gió mùa.”
- Chủ đề: “Cuộc sống xanh” áp dụng trong bài 17: “Ơ nhiễm mơi trường
ở đới ơn hịa ”.
- Chủ đề : “Kênh đào Xuy-ê đối với giao thông đường biển” áp dụng
trong bài 26: “Thiên nhiên Châu Phi ”.
- Chủ đề : “Kênh đào Pa-na-ma đối với giao thông đường biển” áp dụng
trong bài 35: “Khái quát châu M ”ĩ.
* Khối 6:
- Chủ đề: “Phịng tránh và giảm nhẹ thương tích do động đất” áp dụng
trong bài 12: “Tác động của nội lực và ngoại lực trong việc hình thành địa hình
bề mặt Trái đất ”.
- Chủ đề: “Đo lượng mưa” áp dụng trong bài 20: “Hơi nước trong khơng

khí. Mưa ”.
4.2. Một số sản phẩm cụ thể mà học sinh đã tham gia học tập trải
nghiệm sáng tạo ở trường THCS Hải Lộc.
Ví Dụ 1: HỌC TẬP TRẢI NGHIỆM ĐỊA LÍ LỚP 9
ĐA DẠNG CÁC LOẠI CÂY TRỒNG Ở ĐỊA PHƯƠNG HẢI LỘC
VÙNG TRỒNG RAU ĐA PHẠN
Áp dụng trong bài 26: Vùng duyên hải Nam Trung Bộ (tiếp theo)
Trong giai đoạn 1: Chuyển giao và nhận nhiệm vụ. Giáo viên hướng dẫn học
sinh theo nội dung này.
I. CHUẨN BỊ
1.Thời gian thực hiện:

10


- Chuẩn bị học bài 25, 26 SGK Địa lí lớp 9 “VÙNG DUYÊN HẢI NAM
TRUNG BỘ”, Giáo viên hướng dẫn học sinh làm bài trải nghiệm theo nội dung.
2. Thiết bị và vật tư
- SGK địa lí lớp 9
- Máy tính kết nối internet, điện thoại
- Giấy A4, bút bi, bút màu…
- Có thể chọn thiết bị và vật tư phù hợp
3. Hình thức hoạt động
- Làm việc theo nhóm 3 đến 5 em
II. CÁC HOẠT ĐỘNG
1. Hoạt động 1: Tìm kiếm thơng tin
- Cá nhân đọc bài 25, 26 trang 9099 SGK địa lí lớp 9 và kiến thức thực tế
để tìm hiểu.
- Nhóm trưởng phân cơng các thành viên trong nhóm tìm kiếm thơng tin,
hình ảnh để mở rộng và tìm hiểu về

+ Các loại cây trồng của vùng duyên hải Nam Trung Bộ?
+ Các loại cây trồng của địa phương (Đa Phạn)?
+ Ngoài những cây trồng chính, trong những năm qua địa phương em đã có
mơ hình kinh tế nào trong trồng trọt?
+ Vườn rau Đa Phạn gồm những loại rau gì?
+ Đất trồng thích hợp?
+ Khí hậu thích hợp?
+ Mùa thu hoạch?
+ Giá trị kinh tế?
2. Hoạt động 2: Xử lí thơng tin từ các nội dung tìm được
- Các thành viên trình bày kết quả tìm kiếm được theo nội dung đã được
phân cơng
- Cả nhóm thống nhất lựa chọn thơng tin và trình bày theo những hình thức
tùy chọn….
3. Hoạt động 3: Xây dựng ý tưởng, thiết kế bố cục (có thể chọn 1 trong
3 hình thức sau)
- Bản báo cáo
- Tờ rơi
- Video clip
Bước 1:Thống nhất lên ý tưởng
Bước 2:Tập hợp các nội dung
Bước 3:Hiển thị phương pháp dưới các hình thức tự chọn cho bản báo cáo,
tờ rơi… (chú ý có hình ảnh)
4. Hoạt động 4: Báo cáo trước lớp
4.1.Trình bày bản báo cáo trước lớp
PHIẾU ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG
1.Cá nhân tự đánh giá / đánh giá đóng góp của các thành viên trong nhóm theo
các mức độ 0,1,2,3,4.
11

Tên thành viên

Nguyễn
Văn A

Nguyễn
Văn B

.....

.....

.....

.....

Mức độ đóng góp
2.Cả nhóm thống nhất tự đánh giá các nội dung bằng cách khoanh trịn vào các
mức độ A,B,C,D.
Nội
dung
Mức độ

Tinh thần làm
việc nhóm
A
B
C
D

Hiệu quả làm
việc nhóm
A
B
C
D

Trao đổi, thảo
luận nhóm
A
B
C
D

4.2.Trưng bày tờ rơi
Thống nhất địa điểm trưng bày tờ rơi: Bản tin của lớp/ trường hoặc nhóm lớp.
-Tờ rơi : “ Vườn rau Đa Phạn- xã Hải Lộc- huyện Hậu Lộc- tỉnh Thanh Hóa”
-Bài báo cáo hoạt động trải nghiệm Địa lí 9 của học sinh:

Ví Dụ 2: HỌC TẬP TRẢI NGHIỆM ĐỊA LÍ LỚP 7
Áp dụng với các chủ đề:
1. Chủ đề : “Kênh đào Xuy-ê đối với giao thông đường biển” áp dụng trong bài
26: “ Thiên nhiên Châu Phi” .
2.Chủ đề: “Kênh đào Pa-na-ma đối với giao thông đường biển” áp dụng trong
bài 35: “ Khái quát châu Mĩ”.
3.Chủ đề: “Tôi yêu nước sạch”, “Cuộc sống xanh” áp dụng trong bài 17: “ Ơ
nhiễm mơi trường ở đới ơn hịa”.
* Một số hình ảnh minh họa trong các bài báo cáo của học sinh:

12


-Hình ảnh minh họa : Cuộc sống xanh- Lớp 7/1 Trường THCS Hải Lộc thực
hiện hoạt động trải nghiệm làm tổng vệ sinh sân thể dục và khu vực nhà truyền
thống đồng chí Đinh Chương Dương.

Ví Dụ 3 : HỌC TẬP TRẢI NGHIỆM ĐỊA LÍ LỚP 6
Chủ đề : “Phịng tránh và giảm nhẹ thương tích do động đất” áp dụng trong bài
12: “ Tác động của nội lực và ngoại lực trong việc hình thành địa hình bề mặt
Trái Đất”
-Bài báo cáo của các nhóm :
Q trình tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh trong dạy
học mơn Địa lí ở trường THCS Hải Lộc chỉ là bước đầu với các hình thức đơn
giản cịn nhiều hạn chế và chưa phong phú về các thể loại. Tùy vào thực tế các
trường, giáo viên sẽ phát triển thêm nhiều hình thức phong phú hơn như:
- Sản phẩm trình bày dưới dạng bút kí, các bài viết: Sản phẩm là một tập
gồm nhiều trang giấy, viết, vẽ, ảnh chụp…
- Sản phẩm trình bày dưới dạng tập san, báo ảnh: Trong mỗi trang gồm 1
hoặc nhiều bức ảnh, dưới mỗi bức ảnh đều có các doạn viết ngắn gắn liền với
nội dung ảnh.
- Sản phẩm trình bày dưới dạng bộ sưu tập hiện vật: là các mẫu vật, hiện
vật có kích thước nhỏ cần được bảo quản. Bên cạch mỗi mẫu vật là lời chú thích
về nguồn gốc và đặc tính …
- Sản phẩm trình bày dưới dạng sơ đồ tư duy, tờ rơi, tranh cổ động: có
tính chất cổ động, tuyên truyền nội dung, các chiến dịch...qua hình vẽ và khẩu
hiệu.
- Sản phẩm trình bày dưới dạng các vở kịch,đóng vai, đối thoại: Đặt tình
huống cho câu chuyện, phân vai…, HS sẽ chủ động tìm hiểu, chiếm lĩnh kiến
thức và được hoạt động trực tiếp trong suốt hoạt động đóng vai. HS được trao

đổi, giao lưu với GV, với bạn bè, được thể hiện tài năng của mình trước đám
đơng, được hịa mình vào khơng khí thoải mái, sôi nổi, thân thiện của lớp học.
- Tham gia hoạt động trải nghiệm thực tế.
5. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường.
Sau thời gian thử nghiệm tổ chức dạy học thông qua hoạt động trải
nghiệm sáng tạo trong các tiết dạy, theo từng chủ đề cụ thể, điều mà tôi nhận
thấy rõ nhất qua từng tiết học của các em đó là học sinh u thích hơn khi học

13


mơn Địa lí. Sự chuyển biến của học sinh thơng qua từng tiết học, với tinh thần
học tốt hơn, thái độ học nghiêm túc hơn và tinh thần xây dựng bài học rất sôi
nổi, hăng say hơn. Cảm động hơn cả là những em trước đây rất lì lợm, ngang
ngược, bất cần khi giáo viên đến lớp dạy. Nhưng bây giờ các em đã thay đổi, các
em khơng cịn mơ màng hay ngủ gục trên bàn khi giáo viên giảng bài và khơng
cịn bất cần khi giáo viên nêu câu hỏi. Nhìn thấy nét mặt của các em chú ý hơn
khi cô giáo hướng dẫn và hoạt động trải nghiệm tích cực hơn, tơi hiểu rằng: Các
em đang thay đổi và các em hào hứng đón nhận chúng tơi trong mỗi giờ lên lớp.
Niềm vui được nhân lên khi kết quả học tập của các em đã có sự tiến bộ rõ rệt từ
kết quả mơn Địa lí học kì I năm 2020 – 2021 ở các lớp tôi dạy. Lớp giảng dạy
với phương pháp cũ được lấy làm lớp đối chứng (ĐC) . Lớp có vận dụng hoạt
động dạy học trải nghiệm được lấy làm lớp thực nghiệm (TN). Kết quả rất khả
quan
5.1.Số liệu cụ thể : năm học 2020-2021 học kì I như sau:
Lớp
ĐC
9/1
TN

9/2
TN
9/3

SL

GIỎI
KHÁ
TB
SL TL% SL TL% SL

YẾU
KÉM
TL% SL TL% SL TL%

44

8

18,2 12

27,3 15

34,1 9

20,5 /

39

13

33,3 15

38,5 8

20,5 3

7,7

/

43

17

39,5 14

32,6 10

23,3 2

4,7

/

5.2. Bảng thống kê kết quả làm bài của học sinh:
GIỎI

KHÁ

TB

DƯỚI TB

Đối chứng (ĐC)

18,2%

27,3%

34,1%

20,5%

Thực nghiệm(TN)

36,4%

35,6%

29,3%

6,2%

5.3 . Kết quả kiểm tra đánh giá về thái độ nhận thức của học sinh:
Qua kết quả kiểm tra, đánh giá thái độ nhận thức về hoạt động dạy học trải
nghiệm sáng tạo trong dạy học bộ mơn Địa lí của một số lớp ở 3 khối 6,7,8 mà
bản thân tôi giảng dạy bằng phiếu thì kết quả đạt được như sau:
Khối

TSHS

6
7
9
Tổng

41
43
44
128

TS
Câu hỏi

410
430
440
1280

Đồng ý
SL
Tỉ lệ(%)
327
79.7
358
80.9
384
84.9
1059

82,7

Phân vân
SL Tỉ lệ(%)
61
14.9
55
15.1
57
13.0
173
13.5

Không đồng ý
SL Tỉ lệ(%)
22
5.4
17
4.0
9
2.1
48
3.8
14


cộng
Học sinh
90
80

84.9

80.9

80.2

82.7
Đồng ý

70

Phân vân

60

Không đồng ý

50
40
30
20

14.9

15.1

4.9

10

13.0

4.0

2.1

13.5
3.8

0
6

7

9

Tổng cộng

Khối

BIỂU ĐỒ VỀ TRẠNG THÁI NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH

* Tỉ lệ đồng ý của các khối 6,7,9 chiếm 82,7%
* Tỉ lệ phân vân của các khối 6,7,9 chiếm 13,5 %
* Tỉ lệ không đồng ý của các khối 6,7,9 chiếm 3,8 %.
Qua đó, tôi nhận thấy được thái độ nhận thức của HS ở các khối tôi dạy
đối với hoạt động dạy học trải nghiệm sáng tạo chiếm tỷ lệ rất cao. Các em phát
huy được năng lực thích nghi, năng lực sáng tạo dựa trên sự huy động kiến thức,
kĩ năng, kinh nghiệm của bản thân cho phù hợp với bối cảnh, tình huống thực

tiễn. Các em húng thú, tích cực, chủ động hơn trong q trình chiếm lĩnh tri thức
mơn Địa Lí.

III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là một hình thức tổ chức dạy học cần
thiết và hiệu quả trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực, đồng thời
góp phần củng cố kiến thức, kĩ năng, nâng cao chất lượng, kết quả giáo dục học
sinh Trung học cơ sở nói chung và dạy học mơn Địa Lí nói riêng.
15


Tổ chức cho học sinh tham gia các Hoạt động trải nghiệm sẽ mở ra cơ hội
để học sinh được khám phá, tự hình thành kiến thức bài học, có khả năng vận
dụng các kiến thức đã học vào việc thực hiện nhiệm vụ học tập, vào các môn
học khác và vào các hoạt động sống hàng ngày, biết đưa ra nhận định, xử lí các
thơng tin, rèn luyện các kĩ năng và hình thành thái độ, hành vi đúng đắn phát
huy năng lực của học sinh đặc biệt là năng lực tự chủ, tự học.
Tuy nhiên, khơng có một phương pháp nào là tối ưu. Hiệu quả của việc
dạy học lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó người thầy phải biết kết hợp
giữa kiến thức với những kĩ năng cơ bản để có được những kinh nghiệm phong
phú và có ý nghĩa; phải biết vận dụng các phương pháp hợp lí cho những học
sinh hoặc những nhóm học sinh cụ thể, khi nào thì áp dụng phương pháp mang
tính khám phá để kích thích hứng thú và phát triển óc ham hiểu biết của học
sinh; phải biết học sinh đang nghĩ gì và đang học như thế nào… Do đó, để phát
huy năng lực của học sinh, đòi hỏi mỗi giáo viên phải nắm vững lý luận dạy học,
phải có kiến thức chun mơn, lịng u nghề, sự sáng tạo, linh hoạt trong vận
dụng các phương pháp, biện pháp.
Đây chỉ là một vài kinh nghiệm của bản thân tôi đã áp dụng trong thực
tiễn dạy học nhằm góp phần nâng cao hiệu quả dạy học bộ mơn Địa lí. Trong

q trình trình bày khơng thể thiếu sót rất mong sự góp ý của q thầy cơ để các
hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học Địa lí của giáo viên trong huyện
được hồn thiện hơn.
2. Kiến nghị:
Trong q trình áp dụng sáng kiến tơi nhận thấy: Đối với bộ mơn Địa lí,
việc dạy học cho học sinh thông qua các hoạt động trải nghiệm sáng tạo là rất
cần thiết. Tuy nhiên, để việc dạy học hoạt động dạy học trải nghiệm sáng tạo cho
học sinh có hiệu quả tôi mạnh dạn đề xuất một số vấn đề sau
2.1. Đối với giáo viên đứng lớp: phải tích cực tìm tịi sáng tạo để thiết kế
những hoạt động dạy học phong phú, thiết kế nhiều trị chơi, tìm những câu
chuyện, những câu thơ, bài nhạc mang ý nghĩa về môn học đưa vào bài dạy để
lôi cuốn học sinh vào hoạt động học tập.
2.2. Đối với học sinh: cần phải tích cực và nỗ lực suy nghĩ, tham gia tích
cực vào các hoạt động mà giáo viên tổ chức. Cũng cần thu thập thông tin trên
nhiều phương tiện: sách báo, truyền hình, mạng, thực tiễn cuộc sống… để giải
quyết các tình huống nảy sinh trong cuộc sống thực tiễn liên quan đến bài học.
2.3. Đối với nhà trường: Cần trang bị nhiều tài liệu tham khảo và cần có
một hệ thống mạng Internet để giáo viên và học sinh có điều kiện để thu thập
thơng tin vận dụng trong dạy và học. Việc dạy học trải nghiệm sáng tạo cần
nhiều thời gian và kinh phí, chính vì vậy ban giám hiệu cần tạo nhiều điều kiện
thuận lợi để giáo viên thực hiện hiệu quả hoạt động dạy học.
2.4. Đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi đã được áp dụng trong mơn học
Địa lí và cũng đã đem lại những thành công nhất định. Tôi thiết nghĩ đối với các
môn học khác như lịch sử, sinh học…cũng cần được áp dụng hoạt động giáo dục
trải nghiệm sáng tạo trong quá trình học tập nhằm nâng cao chất lượng dạy học
trên địa bàn huyện.

16

Khi viết sáng kiến này tôi đã được sự quan tâm của BGH, đồng nghiệp
quan tâm đóng góp ý kiến nhưng khơng tránh khỏi có những sai sót. Rất mong
nhận được sự góp ý của bạn bè, đồng nghiệp để tơi có thể bổ sung, khắc phục
những hạn chế trong đề tài để có thể vận dụng vào q trình giảng dạy đạt kết
quả tốt hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Hậu Lộc, ngày 15 tháng 03 năm 2021
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.

Nguyễn Thị Minh Thu

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phương pháp dạy học Địa lí theo hướng tích cực, NXB ĐHSP Hà Nội,
2007 của Đặng Văn Đức-Nguyễn Thị Thu Hằng.
2. Tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng mơn Địa lí trung
học cơ sở, NXB giáo dục Việt Nam, 2009.

17


3. Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học Địa lí trung học cơ
sở, NXB giáo dục Việt Nam của Trịnh Thị Hà, Đỗ Thị Huệ, Phạm Quỳnh.

18