SKKN một số giải pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh qua các trò chơi khởi động trong giảng dạy môn địa lý 10 tại trường THPT nông cống i

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Chương trình đổi mới giáo dục trên phạm vi toàn quốc trong những năm vừa
qua đã và đang được toàn xã hội quan tâm sâu sắc. Một trong những nhiệm vụ cơ
bản của đội ngũ Nhà giáo là không ngừng cải tiến phương pháp giảng dạy nhằm
giáo dục học sinh lĩnh hội kiến thức một cách chủ động, sáng tạo. Chính vì thế
người giáo viên trực tiếp giảng dạy phải biết vận dụng các phương pháp hoạt động
trên lớp hợp lí, cụ thể phù hợp với từng đối tượng học sinh.
Trước đây, phương pháp dạy học lấy thầy làm trung tâm đã dẫn đến kiểu học
thụ động thiên về ghi nhớ, ít chịu suy nghĩ từ đó dẫn đến chất lượng và hiệu quả
dạy học không đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Để khắc phục tình trạng đó thì
cần phải tạo được hứng thú, phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh thơng
qua q trình dạy học dưới sự chỉ đạo của người giáo viên, nhằm khơi dậy say mê,
sáng tạo và khả năng khám phá thế giới xung quanh.
Xuất phát từ u cầu trên, bộ mơn Địa lí được đưa vào dạy học ở trường phổ
thông như là một môn học cơ bản nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức cơ
bản về khoa học địa lí, cũng như vận dụng những kiến thức đó vào cuộc sống để
biết cách ứng xử với môi trường tự nhiên và xã hội xung quanh, đồng thời đáp ứng
với yêu cầu phát triển của đất nước, với xu thế của thời đại.
Thế nhưng hiện nay chất lượng và hiệu quả giảng dạy mơn Địa lí ở trường
phổ thơng chưa cao. Học sinh ngày nay thực sự yêu thích và theo đuổi mơn Địa lí
ngày càng rất ít.Việc giảng dạy bộ mơn của giáo viên cũng gặp khơng ít khó khăn.
Hình ảnh người thầy thuyết trình một cách say sưa từ đầu đến cuối buổi học, học
sinh thì nghe giảng và ghi chép bài một cách thụ động đã thành một dấu ấn đậm nét
trên bục giảng ở các nhà trường. Vậy, vấn đề đặt ra ở đây là giáo viên giảng dạy
mơn Địa lí làm thế nào để học sinh học, thích học, say mê theo đuổi mơn học. Theo
tơi vấn đề cốt lõi nằm ở chỗ phương pháp dạy học của giáo viên. Phương pháp dạy
học mơn Địa lí rất đa dạng, phong phú, tùy vào nội dung bài học, từng phần, điều
kiện nhà trường cụ thể mà giáo viên lựa chọn phương pháp và kĩ thuật cũng như tổ
chức các hoạt động học khác nhau sao cho có hiệu quả nhất, tạo được hứng thú cho
học sinh, làm cho tiết học trở nên nhẹ nhàng, hiệu quả giờ học được nâng cao. Tuy

nhiên, để tạo cho học sinh có được hứng thú trong học tập khơng phải là điều dễ
dàng.
Thông thường mỗi giáo viên khi giảng dạy cũng đều nhận thấy rằng bắt đầu
mỗi tiết học bao giờ cũng là phần khởi động vào bài. Với cách vào bài truyền thống
thì ngay từ đầu học sinh đã bị áp lực tâm lí bị kiểm tra bài cũ nên các em sẽ chưa
thực sự sẵn sàng để tiếp cận bài học mới. Mà khi tâm lí thiếu sự sẵn sàng, các em
khơng cịn hứng thú để học bài mới, bởi vậy chất lượng giờ học không cao.
Với kinh nghiệm 15 năm đứng lớp và đang trực tiếp giảng dạy bộ mơn Địa
lí, bản thân Tơi cũng đã cố gắng thử nghiệm một số giải pháp nhằm tạo hứng thú
1


cho học sinh học mơn Địa lí và ghi nhận được những hiệu quả nhất định về kết quả
học tập của học sinh từ các giải pháp đó. Xuất phát từ lí do trên Tơi đã mạnh dạn
chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm:“ Một số giải pháp tạo hứng thú học tập cho
học sinh qua các trò chơi khởi động trong giảng dạy mơn Địa lí 10 tại trường
THPT Nơng Cống I” với hi vọng góp một phần vào việc đổi mới phương pháp dạy
học, phát huy tính tích cực, chủ động và hiệu quả học tập của học sinh, nhằm đạt
được mục tiêu giáo dục chung và bộ mơn Địa lí nói riêng trong nhà trường THPT.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của việc nghiên cứu đề tài này là xây dựng và đóng góp một số trị
chơi học tập nhằm tạo hứng thú cho học sinh trong học tập mơn Địa lí lớp 10 qua
hoạt động khởi động. Thông qua đề tài để tạo ra sự tương tác tích cực giữa người
dạy với người học, khơi dậy trí tị mị, sự đam mê u thích mơn học, tạo khơng khí
thoải mái trong giờ học, từ đó định hình được kiến thức và thu hút được học sinh
trong các hoạt động tiếp theo.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
+ Đề tài nghiên cứu về hoạt động khởi động và một số số trò chơi khởi động để tạo
hứng thú cho học sinh khi học mơn Địa lí lớp 10 ở trường THPT.
+ Học sinh các lớp 10C3, 10C4, 10C5, 10C6 năm học 2020-2021

1.4. Phương pháp nghiên cứu
+ Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: nhằm nghiên cứu cơ sở lí
luận cho đề tài.
+ Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: nhằm nắm bắt được
thực trạng dạy và học của bộ môn Địa lí ở trường THPT Nơng Cống I, từ đó thực
hiện các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học.
+ Phương pháp thống kê, xử lí số liệu: việc thống kê và xử lí số liệu để có những
thơng số cần thiết đánh giá hiệu quả trước và sau khi thực hiện đề tài.

2


2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận của đề tài
Luật giáo dục 2005 Điều 28.2 ghi rõ:“ Phương pháp giáo dục phổ thơng
phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với
đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học; khả năng
làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động
đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.
Chương trình giáo dục phổ thơng mơn Địa lí năm 2018 của Bộ giáo dục và
đào tạo đã đưa ra định hướng chung về phương pháp giáo dục mơn Địa lí, trong đó
có hướng dẫn:
Tích cực hố hoạt động của học sinh; trong đó giáo viên là người tổ chức,
hướng dẫn, khuyến khích, tạo môi trường học tập thân thiện cho học sinh; học sinh
học tập chủ động, tích cực, sáng tạo, tập trung rèn luyện năng lực tự học.
Đa dạng hóa các phương pháp dạy học, kết hợp linh hoạt các phương pháp
dạy học tiên tiến, các phương pháp dạy học đặc thù của môn học như: sử dụng bản
đồ, sơ đồ, số liệu thống kê, biểu đồ, tranh ảnh, mơ hình, quan sát, thực địa,...; cải
tiến và sử dụng theo hướng phát huy tính tích cực các phương pháp dạy học truyền
thống như: thuyết trình, hỏi đáp,...

Thực hiện các hình thức tổ chức dạy học một cách đa dạng và linh hoạt, kết
hợp các hình thức dạy học cá nhân, dạy học theo nhóm, dạy học theo lớp; dạy học
trên lớp, dạy học ngoài trời, dạy học trong thực tế, thực địa; tham quan, khảo sát
địa phương, sưu tầm, hệ thống hố thơng tin, trưng bày, giới thiệu, triển lãm, trị
chơi học tập,...
Tổ chức, hướng dẫn, tạo điều kiện để học sinh tìm tịi, khám phá, khai thác
và chiếm lĩnh kiến thức từ các phương tiện dạy học địa lí như: bản đồ, atlat, tranh
ảnh, mơ hình, các dụng cụ quan trắc, dụng cụ đo vẽ, tài liệu, tư liệu,...
2.2. Các khái niệm cơ bản trong đề tài
a. Khái niệm về hứng thú trong học tập
Có rất nhiều nhà nghiên cứu sư phạm trên thế giới cũng như ở Việt Nam đã
nghiên cứu và rút ra những vấn đề lí luận và thực tiễn về vấn đề hứng thú và
phương pháp tạo hứng thú trong giáo dục. Đặc biệt là ở các quốc gia có nền giáo
dục tiên tiến như Hoa Kì, Anh, Pháp, Nhật,… họ lại càng đặc biệt quan tâm đến
vấn đề giáo dục tính tự lập, tự học, tự khám phá, tự giải quyết vấn đề cho học sinh
bằng nhiều phương pháp học hiện đại, phù hợp với lứa tuổi. Trong đó, giáo dục coi
trọng sự khởi đầu, bắt đầu của một chuỗi các hoạt động học và trải nghiệm mà
trước hết học sinh cần phải được tạo niềm hứng thú để kích thích những tiềm năng
sẵn có trong con người mỗi em.
3


Galileo Galilei cũng từng nói: "Chúng ta khơng thể dạy bảo cho ai bất cứ
điều gì, chúng ta chỉ có thể giúp họ phát hiện ra những gì cịn tiềm ẩn trong họ ".
Vì thế nếu giáo viên khơi dậy được hứng thú, say mê cho học sinh thì sẽ khơi dậy
được động lực học tập, giúp các em vượt qua khó khăn, trở ngại để đạt được kết
quả học tập tốt nhất, khi đó các em sẽ tiếp nhận được tri thức một cách chủ động và
tích cực, khơng bị ép buộc. Có thể nói, hứng thú học tập có ý nghĩa rất lớn đến
thành tích kết quả học tập của học sinh. Hơn nữa, mục đích của giáo dục nói chung
và giảng dạy Địa lí nói riêng là biến quá trình giáo dục thành quá trình tự giáo dục

để người học có thể tự học suốt đời. Do đó, hiệu quả của giáo dục phụ thuộc rất
nhiều vào việc làm thế nào để người học tham gia một cách chủ động và tích cực
vào q trình đó, mà hứng thú là một trong những gốc rễ quan trọng tạo nên tính
tích cực đó.
Theo từ điển Tiếng Việt: Hứng thú tạo nê ở chủ thể khát vọng được tiếp cận
và đi sâu vào đối tượng, làm nảy sinh cảm xúc tích cực( hài lịng, phấn khích, u
thích...), nâng cao sức tập trung chú ý và khả năng làm việc. Khi được làm việc phù
hợp với hứng thú, dù phải vượt khó khăn, con người vẫn cảm thấy thoải mái và đạt
hiệu quả cao. Cần giáo dục hứng thú cho thế hệ trẻ theo hướng lành mạnh, văn
minh, đạo đức.
Học hay còn gọi là học tập, học hành, học hỏi quá trình tiếp thu cái mới hoặc
bổ sung, trau dồi các kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm, giá trị, nhận thức hoặc sở
thích và có thể liên quan đến việc tổng hợp các loại thơng tin khác nhau (Nguyễn
Thị Bích Thuỷ, 2004). Như vậy, từ định nghĩa về hứng thú và học tập ở trên, hứng
thú học tập có thể hiểu là thái độ của chủ thể đối với đối tượng của hoạt động học
tập, vì sự lơi cuốn về tình cảm, ý nghĩa thiết thực trong quá trình nhận thức.
Hứng thú học tập bao gồm 02 yếu tố sau:
Yếu tố nhận thức: là thái độ nhận thức của cá nhân đối với nội dung môn học
ở một mức độ nào đó. Cá nhân ý thức được ý nghĩa, tầm quan trọng của kiến thức
học tập, trong cuộc sống và đối với bản thân cá nhân, muốn hiểu biết về nó kĩ hơn,
sâu sắc hơn.
Yếu tố cảm xúc: là thái độ cảm xúc tích cực, bền vững của cá nhân đối với
nội dung, trí thức mơn học.
Như vậy, hứng thú học tập là sự kết hợp giữa nhận thức và cảm xúc tích cực
và hành động nhằm chiếm lĩnh nội dung môn học.
b. Khái niệm về hoạt động khởi động
* Ý nghĩa của hoạt động khởi động:
Hoạt động khởi động là hoạt động đầu tiên nằm trong chuỗi hoạt động học
theo mơ hình trường học mới gồm: hoạt động khởi động, hoạt động hình thành kiến
thức, hoạt động luyện tập, hoạt động vận dụng, hoạt động tìm tịi mở rộng. Bởi vậy

hoạt động khởi động là hoạt động tạo nền móng, tạo bàn đạp để các hoạt động sau
được diễn ra hiệu quả.
4


* Phân loại hoạt động khởi động:
Có rất nhiều cách phân loại dựa trên các tiêu chí khác nhau:
Xét về hình thức: có hoạt động động và hoạt động tĩnh. Hoạt động động là
những hoạt động thiên về vận động thể chất, các nhóm cơ. Ví dụ các trị chơi trí tuệ
kết hợp tay chân, các giác quan qua hát, múa, vẽ tranh, ghép tranh, kể chuyện,…
Hoạt động tĩnh thiên về vận động trí não như thảo luận, giải ơ chữ, hùng biện, phân
tích sơ đồ, câu hỏi nêu vấn đề,…
Xét về đối tượng thực hiện: Hoạt động khởi động có thể thực hiện bởi giáo
viên qua lời dẫn gián tiếp, câu hỏi gợi mở, trình chiếu tranh ảnh, video, tình huống
thực tiễn, liên hệ thực tế,…Bên cạnh đó là những hoạt động khởi động được thực
hiện bởi người học là học sinh qua các trị chơi, hóa thân vào vai diễn, phần thi nhỏ,
…
* Lưu ý khi thiết kế hoạt động khởi động:
+ Giáo viên và học sinh thực hiện đều phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, có sự
đầu tư về trí tuệ, cơng sức, thời gian.
+ Hoạt động khởi động cần ngắn gọn về thời lượng khoảng 5 phút.
Tạo được khơng khí vui vẻ, thoải mái trong lớp học, tạo sự thân thiện giữa
thầy và trị.
+ Có tính hấp dẫn, tạo được sự sơi nổi, hào hứng, kích thích được sự hứng
thú, tị mị hay tâm lý thi đua, thích khen thưởng của học sinh.
+ Gợi được vấn đề của bài học.
+ Học sinh chỉ có thể phán đoán được một phần mà chưa thể dùng tri thức
cũ, tri thức đã biết để lý giải vấn đề, buộc phải chú ý đến bài học mới có thể khám
phá điều muốn biết.
c. Khái niệm về phương pháp dạy học trò chơi

Phương pháp dạy học trò chơi là phương pháp giáo viên thơng qua việc tổ
chức các trị chơi liên quan đến nội dung bài học, có tác dụng phát huy tính tích cực
nhận thức, gây hứng thú học tập cho học sinh. Qua trò chơi học sinh tiếp thu kiến
thức một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, đồng thời qua trò chơi phát triển được khả năng
giao tiếp, kỹ năng thuyết trình khi đứng trước đám đơng, rèn luyện trí nhớ, tính
sáng tạo, kỹ năng phán đốn, rèn luyện hành vi có kỷ luật, cách làm chủ thái độ đối
với thành công và thất bại, cải thiện kỹ năng tự quản.
Dạy học dựa trên trò chơi là một phương pháp gây nhiều hứng thú cho người
học nhưng đòi hỏi tính sáng tạo cao của người dạy. Để có thể vận dụng tối ưu
phương pháp này cần phân biệt các mức độ sử dụng trò chơi trong dạy học và đáp
ứng các yêu cầu của việc tổ chức thực hiện phương pháp.
Mức độ 1 - sử dụng trò chơi trước khi học: Giáo viên tổ chức cho người học
chơi để kích hoạt khơng khí lớp học, tạo sự hưng phấn cho học sinh trước khi học
tập.
5


Mức độ 2 - sử dụng trò chơi như một hình thức học tập: Giáo viên tổ chức
trị chơi để người học tiếp nhận nội dung một cách sinh động, hào hứng.
Mức độ 3 – sử dụng trò chơi như một nội dung học tập: Giáo viên tổ chức
chơi để người học trải nghiệm tình huống trong lúc chơi, từ đó người học tự khám
phá nội dung học tập.
Lưu ý khi sử dụng trò chơi dạy học:
+ Trò chơi phải thích hợp với đặc điểm của người học: những trị chơi được
sử dụng không chỉ đáp ứng về yêu cầu học tập mà còn phải thuận tiện, hấp dẫn với
người học. Vì vậy với cùng một nội dung học tập, giáo viên cần thay đổi hình thức
chơi tùy theo đặc điểm của học sinh.
+ Giải thích rõ luật chơi: Trị chơi chỉ thật sự phản ánh nội dung khi được
thể hiện đúng bản chất. Do đó giáo viên cần giải thích rõ luật chơi để học sinh
khơng làm sai lệch nội dung học tập.

+ Xoa dịu tính hiếu thắng của người chơi: Việc tổ chức trị chơi nhằm mục
đích học tập chứ không để tranh giành thứ hạng, khẳng định năng lực. Giáo viên
nên nhấn mạnh ý nghĩa này để học sinh không hiếu thắng, dẫn đến mâu thuẫn, bất
đồng với nhau.
+ Bảo đảm tính giáo dục: Dạy học khơng chỉ để mang lại tri thức và kĩ năng
mà còn phải thực hiện mục tiêu giáo dục đối với học sinh. Vì vậy cách tổ chức trị
chơi phải bảo đảm tính văn hóa, khơng nên có những thao tác chơi gây phản cảm,
thiếu văn hóa trong lớp học, ở nhà trường.
+ Không lạm dụng phương pháp: Mỗi phương pháp dạy học đều có ưu
nhược điểm, khơng có tính vạn năng. Việc sử dụng phương pháp phải phù hợp với
nội dung học tập, đặc điểm đối tượng, mục đích dạy học. Sự lạm dụng phương
pháp tổ chức trò chơi sẽ gây nhàm chán, thậm chí phản tác dụng.
2.3. Thực trạng dạy học Địa lí tại trường THPT Nơng Cống I
2.3.1. Thuận lợi
Trường THPT Nơng Cống I năm 2020 - 2021 có 37 lớp học với hơn 1500
học sinh, trong đó có hơn 500 học sinh khối 10 được chia thành 12 lớp học. Những
năm qua, mơn Địa lí là mơn học trọng điểm thi học sinh giỏi cấp tỉnh, thi tốt nghiệp
THPT và một bộ phận học sinh lựa chọn là môn thi vào các trường Đại học, cao
đẳng với 6/12 lớp theo khối C, D. Vì vậy đây được xem là một trong những môn
học trọng tâm của nhà trường. Địi hỏi cần có sự đầu tư từ mọi phía để nâng cao
chất lượng chuyên môn. Về cơ bản trường THPT Nông Cống 1 trong những năm
qua cũng đã thực hiện tốt cơng tác dạy và học trong đó:
Thứ nhất, nhà trường đã tổ chức cử giáo viên tham gia các các lớp bồi
dưỡng, tập huấn về phương pháp dạy học tích cực và đã triển khai việc “Đổi mới
sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên cứu bài học”, xây dựng mơ hình trường học
đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học sinh.
6

Thứ hai, đa số giáo viên trong nhà trường đã nhận thức được sự quan trọng,
tính cấp thiết về việc đổi mới phương pháp dạy học phát triển năng lực. Giáo viên
đã vận dụng được các phương pháp dạy học tích cực trong dạy học, kĩ năng sử
dụng thiết bị dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin - truyền thông trong tổ chức
hoạt động dạy học được nâng cao.
Thứ ba, cơ sở vật chất phục vụ đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh
giá những năm qua đã được quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đổi
mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá. Có thể nói, những thuận lợi trên đã
góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập của giáo
viên và học sinh nhà trường.
2.2.2. Khó khăn
Bên cạnh những kết quả bước đầu đã đạt được, việc đổi mới phương pháp
dạy học, kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh vẫn còn nhiều
hạn chế cần phải khắc phục. Cụ thể là:
Thứ nhất: Hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường chưa mang lại
hiệu quả cao. Truyền thụ tri thức một chiều vẫn là phương pháp dạy học chủ đạo
của nhiều giáo viên. Số giáo viên thường xuyên chủ động, sáng tạo trong việc phối
hợp các phương pháp dạy học, các kĩ thuật dạy học cũng như sử dụng các phương
pháp dạy học phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo của học sinh cịn chưa
nhiều. Cịn tình trạng vận dụng lí luận một cách chắp vá nên chưa tạo ra sự đồng
bộ, hiệu quả. Các hình thức tổ chức hoạt động dạy học còn nghèo nàn.
Thứ hai: Nhận thức về sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học, kiểm
tra đánh giá và ý thức thực hiện đổi mới của một bộ phận giáo viên chưa cao. Năng
lực của đội ngũ giáo viên về vận dụng các phương pháp dạy học tích cực, kĩ thuật
dạy học, sử dụng thiết bị dạy học, ứng dụng công nghệ thơng tin - truyền thơng
trong dạy học cịn hạn chế.
Thứ ba, nghiệp vụ sư phạm cũng như kỹ năng xử lí các tình huống sư phạm
ở một số giáo viên còn hạn chế. Việc tổ chức dạy học phù hợp với đặc thù bộ mơn
và phương pháp mới vẫn cịn gặp khá nhiều khó khăn do nhiều yếu tố chi phối như
thời gian một tiết học eo hẹp, sự sắp xếp thời khóa biểu chưa hợp lí, sĩ số học sinh

trong một lớp khá đông(khoảng 40 học sinh). Với số lượng như vậy, việc áp dụng
phương pháp giảng dạy tích cực cũng phần nào bị hạn chế. Giáo viên không thể
kiểm soát hoạt động học tập của tất cả học sinh trong một giờ học. Vì thế nhiều học
sinh ỷ lại, dựa dẫm, khơng tích cực, chủ động suy nghĩ, tìm tịi kiến thức.
Thứ tư: Sự chưa đồng bộ giữa tài liệu học và phương pháp giảng dạy, tài liệu
được biên soạn quá dài, nhiều nội dung chồng chéo, thậm chí là khó, địi hỏi thời
gian hoạt động của học sinh nhiều. Điều này cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chất
lượng của giờ dạy.
Từ những thực trạng dạy và học bộ mơn Địa lí ở trường như trên, đặt ra vấn
đề làm sao để khắc phục được khó khăn, phát huy mặt thuận lợi của nhà trường và
7


địa phương để giúp cho học sinh hình thành cách thức học tập để tiếp cận với môn
học nhanh, đơn giản và hiệu quả nâng cao chất lượng dạy học, từ đó tạo được hứng
thú tránh sự uể oải và nhàm chán trong mỗi giờ học. Qua đề tài, Tác giả sẽ cố gắng
khắc phục những khó khăn, đóng góp thêm những ý tưởng dạy và học tích cực
trong bộ mơn Địa lí, trước hết tạo được niềm say mê, hứng thú học tập, thu hút
được các em học sinh trong các giờ học Địa lí, từ đó góp phần nâng cao kết quả học
tập của học sinh trong nhà trường.
2.4. Một số giải pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh qua các trò chơi khởi
động trong giảng dạy mơn Địa lí 10 ở trường THPT Nơng Cống I
2.4.1. Hoạt động khởi động qua trò chơi truyền tin
Trò chơi truyền tin là trị chơi đồng đội, trong đó một thông tin bất kỳ sẽ
được người nhận thu nhận sau đó truyền đến các bạn chơi tiếp theo và cuối cùng sẽ
được bạn chơi cuối ghi thông tin đã được nhận với độ chính xác nhất định trong
một khoảng thời gian đã được qui định trong luật chơi. Đầu giờ học sau khi học
sinh vừa kết thúc môn học trước và giải lao 5 phút, các em chưa thật sự ổn định tổ
chức và sẵn sàng cho giờ học tiếp theo. Giáo viên thiết kế trò chơi truyền tin là loại
trò chơi tĩnh nhưng dễ chơi và rất hiệu quả.Vì phương pháp này thường xuyên được

áp dụng nên giáo viên đã chủ động nêu các luật chơi của các trò chơi từ đầu năm
học, học sinh cũng đã quen và nắm rõ luật chơi trước, cũng có sự chuẩn bị thường
xuyên ở nhà trước khi đến giờ học.Vì vậy, sẽ không mất nhiều thời gian cho khởi
động mà vẫn đảm bảo hiệu quả cao trong học tập.
Luật chơi được qui định như sau:
Chia học sinh thành 2 đội chơi xếp thành 2 hàng, mỗi hàng có số lượng 4 - 5
học sinh. Các đội đứng thành hàng dọc, cách Giáo viên cùng một khoảng. Mỗi đội
cử một người đầu tiên của hàng lên nhận lệnh từ quản trò là giáo viên.
Giáo viên đưa cho mỗi người nhận lệnh một tờ giấy gồm các từ hoặc cụm từ
có liên quan đến bài học. Người nhận lệnh mỗi đội có 10 giây để ghi nhớ cụm từ
trong giấy rồi trả lại cho Giáo viên. Sau 10 giây, người nhận lệnh mỗi đội sẽ trở về
đầu hàng để chuẩn bị truyền tin( nhưng chưa được truyền tin).
Khi có hiệu lệnh“ Truyền tin” của giáo viên, người nhận lệnh mỗi đội nhanh
chóng nói nhỏ thông tin vào tai của người chơi thứ hai của đội mình. Người thứ hai
tiếp nhận thơng tin và truyền tin tiếp theo tới người thứ ba. Cứ như vậy cho đến
người cuối cùng. Lưu ý: Trong quá trình truyền tin, nếu một đội nghe được thông
tin truyền tin của đội khác vì nói q to, và báo với giáo viên, thì đội bị lộ thơng tin
có thể bị xử thua luôn. Không được truyền tắt qua người chơi, nếu có, cũng bị xử
thua.

8


Sau khi người cuối cùng tiếp nhận thông tin, người này nhanh chóng chạy
lên bảng và ghi lại thơng tin mà mình nhận được. Khi đó, Giáo viên cũng đồng thời
công khai tờ giấy của đội tương ứng. Đội giành chiến thắng của trị chơi là đội ghi
lại thơng tin nhanh nhất và chính xác nhất.
Ví dụ minh họa:
Khi dạy bài 8 – Địa lí 10 “ Tác động của nội lực đến địa hình bề mặt Trái đất”,
mục tiêu của bài này cần trang bị cho học sinh trình bày được khái niệm về nội lực

và nguyên nhân sinh ra nội lực. Biết được tác động của nội lực đến sự hình thành
bề mặt trái đất. Đây cũng được xem là bài học có tính phức tạp. Để tạo khơng khí
thoải mái, tinh thần chủ động khám phá kiến thức, Giáo viên sẽ hướng dẫn khởi
động vừa có thể ôn lại kiến thức bài cũ, vừa tạo sự tò mị và kích thích nhu cầu
khám phá kiến thức mới.
Đội chơi thứ nhất với cụm từ được truyền đi như sau: “ Mảng - vận động - tiếp
xúc – nâng – hạ - Anpơ”. Sau khi người dẫn đầu hàng đọc xong cụm từ phải truyền
tin thì Giáo viên sẽ hơ hiệu lệnh tính tính giờ( thời gian là 2 phút). Trong thời gian
đó thơng tin thường truyền đi rất nhanh, một số bạn sẽ nhận thông tin không rõ vì
vậy thơng tin đến người chơi tiếp theo khơng đầy đủ, và cứ như vậy cho đến người
chơi cuối cùng. Nhiệm vụ của người chơi cuối là viết thông tin nhận được lên bảng.
Đội chơi thứ hai cũng với luật chơi như đội thứ nhất, với cụm từ được truyền đi
như sau: “ Dồn ép – ngang – uốn – mềm - đứt gãy – đá vôi - ”.
Thông thường các đội chơi ở các lớp chỉ hoàn thành đúng được khoảng 70%
thơng tin. Một số thơng tin cịn bị sai lệch, một số thông tin được ghi lên bảng rất
hài hước, những lần sai lệch như thế đôi khi tạo cho cả lớp một sự thú vị, vì vậy đó
sẽ là những trận cười vui vẻ, thoải mái của học sinh. Sau đó, giáo viên nhân cơ hội
đính chính lại thơng tin, đồng thời từ thơng tin đó đặt ra cho cả lớp vấn đề phải
khám phá trong bài học hơm nay.
Sau đây là hình ảnh một giờ dạy áp dụng của trị chơi:

Hình 1: Lớp 10C3 khởi động bài học bằng trò chơi truyền tin
9


2.4.2. Hoạt động khởi động qua trị chơi ơ chữ
Là hình thức phổ biến của trị chơi đố chữ. Trị chơi ô chữ được vận dụng
trong phần khởi động bài học giúp học sinh giảm bớt căng thẳng khi vừa kết thúc
giờ học trước, tạo khơng khí vui vẻ, phấn chấn, sẵn sàng đón nhận nhiệm vụ học
tập mới, kích thích ham muốn học tập và khám phá, tăng cường hoạt động tư duy

não bộ, tăng vốn từ vựng và kiến thức, phản ứng nhanh với tình huống, qua đó giúp
học sinh hoàn thành các yêu cầu trong chuỗi các hoạt động học tập tiếp theo một
cách hiệu quả.
Việc vận dụng trị chơi ơ chữ trong học tập phần khởi động cần được lưu ý:
+ Lựa chọn từ chìa khóa liên quan đến nội dung kiến thức của bài học, sau đó lựa
chọn các ơ hàng ngang tương ứng, cần lựa chọn các ơ hàng ngang có kiến thức gần
hoặc liên quan hoặc nằm trong bài học để định hướng học sinh vào bài học dễ dàng
hơn. Mỗi ô chữ hàng ngang sẽ lựa chọn 1 chữ cái nằm trong ơ chữ chìa khóa bí
mật. Các ơ chữ hàng ngang có thể được sắp xếp có qui luật từ hàng thứ nhất đến
hàng cuối cùng, hoặc sắp xếp lộn xộn, việc thiết kế này tùy thuộc vào mục đích của
giáo viên.
+ Qui định thời gian khoảng 4-5 phút, có thể nhóm học sinh hoặc cả lớp cùng tham
gia. Thời gian cho mỗi ô hàng ngang là 15 giây. Mỗi đội hoặc người chơi sẽ được
lần lượt chọn ô hàng ngang và 10 giây suy nghĩ trả lời. Nếu đội lựa chọn khơng
đốn được thì ơ hàng ngang đó sẽ khơng được lật mở. Đội hoặc người chơi được
quyền đốn ơ chữ bí mật trong bất cứ thời điểm nào. Nếu ơ chữ đốn sai thì học
sinh hoặc đội chơi đó sẽ khơng được tiếp tục tham gia. Trị chơi vẫn tiếp tục theo
luật chơi. Kết thúc trị chơi nếu ơ chữ được lật mở thì học sinh hoặc đội chơi dành
chiến thắng và được biểu dương, khen thưởng.
Ví dụ minh họa:
Khi dạy bài 12 – Địa lí 10 “ Sự phân bố khí áp. Một số loại gió chính”, mục tiêu
của bài này cần trang bị cho học sinh phân tích được mối quan hệ giữa khí áp và
gió; ngun nhân làm thay đổi khí áp. Biết được nguyên nhân hình thành một số
loại gió thổi thường xun trên Trái Đất, gió mùa và một số loại gió địa phương.
Phần khởi động đầu giờ học, Giáo viên thiết kế gói câu hỏi ơ chữ gồm 8 ơ
chữ với Ơ chữ bí mật: TÍN PHONG
Ơ số 1: Gồm 3 chữ cái. Loại phương tiện được sử dụng khi di chuyển trên
biển.
Đáp án: TÀU
Ô số 2: Gồm 7 chữ cái. Sa mạc Sahara ở....

Đáp án: CHÂU PHI
Ô số 3: Gồm 4 chữ cái. Mùa hè thường…
Đáp án: NĨNG
Ơ số 4: Gồm 4 chữ cái. Gió Lào cịn gọi là…
10


Đáp án: PHƠN
Ô số 5: Gồm 7 chữ cái. Dự báo thời tiết hôm nay… hạ thấp, rét đậm, rét hại.
Đáp án: NHIỆT ĐỘ
Ô số 6: Gồm 3 chữ cái. Loại thiên tai thường xuyên đổ bộ vào nước ta.
Đáp án: BÃO
Ô số 7: Gồm 4 chữ cái. Ngược với phía Tây là…
Đáp án: ĐƠNG
Ơ số 8: Gồm 9 chữ cái. Dãy núi chạy dài dọc miền trung nước ta tên gọi là…
Đáp án: TRƯỜNG SƠN
Sau đây là hình ảnh một giờ dạy áp dụng của trị chơi:

Hình 2 :Trị chơi ô chữ
ở lớp 10C6

2.4.3. Hoạt động khởi động qua trò chơi ai nhanh hơn
Trò chơi ai nhanh hơn được giáo viên biến tấu từ trò chơi vận động sang trị
chơi nhanh tay nhanh trí. Trị chơi giúp các em rèn luyện sự nhanh nhẹn, tự tin, bứt
phá, có tính thi đua cao, nhưng đòi hỏi vốn kiến thức và từ vựng để có thể tham gia
chơi hiệu quả.
Giáo viên đưa ra một từ chìa khóa, một câu hỏi về một vấn đề hoặc một hình
ảnh, một vật dụng liên quan đến nội dung bài học. Sau đó 2 học sinh sẽ cùng thi
nhau trong 1 phút viết được các thơng tin liên quan đến từ chìa khóa đó. Đội nào
viết được nhiều nhất và chính xác nhất sẽ dành chiến thắng.

Ví dụ minh họa:
Khi dạy bài 18 – Địa lí 10 “ Sinh quyển. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển
và phân bố sinh vật”, mục tiêu của bài này cần trang bị cho học sinh có thể hiểu
được khái niệm sinh quyển, xác định được giới hạn, vai trị của sinh quyển. Phân
tích được các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển và phân bố sinh vật.
11


Để khởi động cho bài học, giáo viên cử 2 đội chơi, mỗi đội 2 bạn trong vòng 1
phút đưa ra các thông tin về chủ đề: Đội 1 là “ Các lồi cây ưa nóng” và đội 2 là “
Các loài cây ưa lạnh”.
Theo luật chơi, các đội tham gia nhanh chóng, nhiều thơng tin được cung cấp
qua các từ vựng mà 2 đội chơi đưa ra. Sau đó, Giáo viên đánh giá và có thể yêu cầu
một thành viên trong đội chơi giải thích tại sao lại chọn một trong các từ như vậy.
Các đội cơ bản đều giải thích được các sự lựa chọn của đội mình. Từ đó, giáo viên
dựa vào kết quả đánh giá, khen thưởng. Và dẫn dắt vấn đề đến nội dung bài học.
Sau đây là hình ảnh một giờ dạy áp dụng của trị chơi:

Hình 3: Lớp 10C6
phần khởi động ai nhanh hơn

2.4.4. Hoạt động khởi động qua trị chơi đốn ý đồng đội
Trị chơi đốn ý đồng đội giúp học sinh hứng thú hơn trong học tập, phát
triển khả năng lập luận, suy đốn. Rèn kỹ năng trình bày lưu lốt, giải thích, diễn
giải cũng được nâng cao hơn. Khơng khí lớp học sẽ được cải thiện với tinh thần cởi
mở và sôi nổi. Sau mỗi gợi ý được đưa ra chính xác là cổ động viên dưới lớp lại
dành cho đội chơi một tràng pháo tay khích lệ. Nhờ vậy trò chơi mang lại cho các
em cơ hội được rèn luyện kỹ năng và kiến thức, phát huy tính nhanh nhạy, sự mạnh
dạn, tự tin, gần gũi hòa đồng.
Trò chơi này có thể vận dụng khi khởi động tiết học. Cách thức tiến

hành: Giáo viên chia lớp thành 2 đội, mỗi đội cử 3 học sinh đại diện làm người
chơi. Mỗi đội chơi một lượt. Người chơi đứng quay lưng lại bảng. Giáo viên đưa ra
gợi ý: có thể là từ khóa, có thể là hình ảnh. Những bạn cịn lại dưới lớp cử một vài
thành viên đưa ra gợi ý (khơng vi phạm từ khóa) để bạn chơi đốn. Nếu bạn thứ
nhất đưa ra gợi ý mà bạn chơi khơng đốn được thì cử bạn thứ 2, 3, … đến khi nào
bạn chơi đốn được từ khóa. Học sinh của đội cịn lại quan sát và ghi điểm. Khơng
sử dụng từ khóa để gợi ý. Cuối trị chơi giáo viên tuyên dương đội thắng cuộc.
Ví dụ minh họa :
12


Khi dạy bài 31 – Địa lí 10 “ Vai trò, đặc điểm. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự
phát triển và phân bố công nghiệp”. Qua bài này, học sinh cần trình bày được vai
trị và đặc điểm của sản xuất cơng nghiệp. Phân tích được ảnh hưởng của các nhân
tố tự nhiên và kinh tế - xã hội tới sự phát triển và phân bố công nghiệp.
Với kiến thức của bài học cũng khá quen thuộc và gần gũi với học sinh nên
Giáo viên chọn phần khởi động cho bài học bằng trị chơi “ Đốn ý đồng đội”. Giáo
viên hướng dẫn luật chơi và gọi 2 đội chơi, mỗi đội 2 bạn chơi. Trong thời gian 2
phút phải đốn và nói đúng được 5 từ chìa khóa.
Đội 1 gồm 5 từ chìa khóa như sau: “ cơng nghiệp, ơ nhiễm, máy móc, tài
ngun, hàng tiêu dùng”.
Đội 2 gồm 5 từ chìa khóa như sau: “ ngun liệu, sản xuất, qui mơ, chế biến,
chun mơn hóa” .
Lần lượt từng đội chơi sẽ thực hiện phần chơi của mình. Dự đốn: các đội sẽ
chỉ nêu chính xác được 3 hoặc 4 từ chìa khóa.
Và sau đây là kết quả của một trong các đội chơi đã thực hiện:

Hình 4:
Lớp 10C6 Phần
khởi động đoán ý

đồng đội

2.4.5. Hoạt động khởi động qua trị chơi đóng vai
Đóng vai là phương pháp tổ chức cho người học thực hành “ làm thử” một số
cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. Có tác dụng to lớn trong tạo
hứng thú và động cơ học tập cho học sinh, giúp học sinh phát huy hết khả năng tư
duy sáng tạo, khả năng diễn xuất, kích thích người học đưa ra nhiều ý tưởng mới
cho bài học, thơng qua đó học sinh thể hiện kĩ năng và phương pháp ứng xử của
mình, là cơ hội thể hiện thái độ và tính cách trước đám đơng.
Giáo viên cho 1 hoặc 2 học sinh đóng vai một nhân vật bất kỳ có thể được
qui định sẵn hoặc các em tự chọn để giới thiệu nội dung bài học theo ý tưởng sáng
tạo riêng của các em. Các em sẽ được giao nhiệm vụ trước ở nhà, đến giờ học giáo
viên gọi bất kì học sinh trong lớp, khuyến khích những em thường rụt rè ít tham gia
13


để các em được tự tin hơn khi nói trước nhiều người và giải quyết một vấn đề nào
đó. Sau phần đóng vai, cả lớp quan sát và nhận xét. Giáo viên góp ý và đánh giá
các vai diễn của học sinh để các em rút kinh nghiệm cho những lần thử vai sau.
Ví dụ minh họa:
Khi dạy bài 37 – Địa lí 10 “ Địa lí các ngành giao thông vận tải”. Qua bài
này, học sinh cần hiểu được các ưu điểm và hạn chế của loại hình giao thông vận
tải. Biết được đặc điểm phát triển phân bố của loại hình giao thơng vận tải trên thế
giới, xu hướng mới trong sự phát triển và phân bố của ngành. Thấy một số vấn đề
về môi trường do các sự cố mơi trường xảy ra trong q trình hoạt động của ngành
giao thông vân tải.
Theo nhiệm vụ được giao, một số học sinh vào vai một phóng viên cho một
buổi họp báo, có bạn vào vai một tiếp viên hàng khơng, có bạn vào vai một nhân
viên nhà ga, vai táo quân... Phần vào vai của các em đa số tự nhiên, diễn xuất,
giọng nói, cách xử lí tình huống tốt, biết chắt lọc các thông tin phù hợp, đảm bảo

được yêu cầu của giáo viên. Đây là một trong các phần chơi tạo được dấu ấn nhất,
phô diễn được năng lực khác nhau của một số học sinh.
Sau đây là hình ảnh một giờ học áp dụng của trị chơi:

Hình 5a:
Học sinh lớp 10C3 trong vai
hành khách và nhân viên nhà ga.

Hình
5b:
Kịch bản vai Táo giao thơng
lớp 10C3

2.4.6. Hoạt động khởi động qua trò chơi trang sách may mắn
Ban đầu, ý tưởng về trò chơi này được giáo viên xây dựng trong các bài học
đầu năm mới Dương lịch hoặc Tết cổ truyền. Nhân thời điểm đặc biệt này, giáo
viên lựa chọn trò chơi trang sách may mắn để tạo khơng khí vui vẻ nhân dịp năm
mới khi các em vừa được nghỉ vui đón tết, vừa giúp các em có tâm thế sẵn sàng cho
14


việc học tập sau kỳ nghỉ dài. Sau này, giáo viên đã phát triển lên thành cách thức tổ
chức hoạt động khởi động trong các lần kiểm tra bài cũ đầu giờ để tạo cảm giác
thoải mái, bớt sự căng thẳng lo sợ cho học sinh. Học sinh kém. Chú ý khuyến khích
tinh thần tự học của các em là chính.
Thơng thường mỗi giờ học giáo viên sẽ chuẩn bị 2-3 lá thăm may mắn cho 23 học sinh. Để tạo khơng khí hồi hộp, bất ngờ và cơng bằng, giáo viên gọi các học
sinh theo số thứ tự bất kì nào đó trong danh sách lớp. Ví dụ: hơm nay là ngày mùng
6 cô dành phần may mắn cho bạn có số thứ tự là 12,... hoặc bạn nào có số thứ tự là
kết quả của 10+15 – 20 rồi nhân 3,... học sinh nào may mắn vào số thứ tự đó sẽ bắt
thăm. Giáo viên gợi ý học sinh chọn 1 trang bất kỳ trong sách giáo khoa và quan

sát trong vòng 10 giây rồi gấp sách lại. Sau đó giáo viên sẽ hỏi bất kì một câu hỏi
nào đó liên quan đến nội dung bài học trong trang đó, và học sinh sẽ trả lời. Chú ý
trang sách được lựa chọn nằm trong các bài học hoc sinh đã được học.
Ví dụ nội dung của một lá thăm như sau: “ Chúc mừng bạn! Bạn hãy trả lời
câu hỏi màu xanh trang 56 sách giáo khoa. Nếu trả lời đúng, bạn sẽ nhận được
phần thưởng là 10 điểm hoặc một phần quà trị giá 1000VND”.
Sau đây là hình ảnh một giờ dạy áp dụng của trị chơi:

Hình 6: Khơng khí lớp 10C6
trong trị chơi trang sách
may mắn.

2.5. Hiệu quả của đề tài
Việc lựa chọn và áp dụng cách thức tổ chức hoạt động khởi động thông qua
các trị chơi khác nhau trong các tiết học Địa lí những năm qua đã mang lại những
hiệu quả nhất định. Tơi thấy mình đã khá thành cơng khi lơi cuốn được học sinh
cùng tham gia vào các giờ học Địa lí. Trước hết, học sinh đón nhận giờ học chủ
động, khơng cịn thái độ uể oải, ngán ngẫm, chán nản khi đến giờ học. Các em ln
có tâm thế thoải mái, sẵn sàng chờ đợi xem giờ học tiếp theo hôm nay cô giáo sẽ
cho các em tham gia hoạt động học tập gì bất ngờ, mới, hay và thú vị. Tình trạng
học đối phó, học cho có học, học để trả bài, học để không bị cô cho điểm thấp đã
được thay thế bằng khơng khí lớp học vui vẻ, cởi mở, sinh động và sáng tạo. Hầu
hết các em đều có thái độ tích cực, có động lực trong học tập. Vì thế mỗi giờ học
15


Địa lí với học sinh trở nên thú vị hơn. Riêng đối với bản thân tôi, mỗi lần lên lớp
được thấy các em học sinh hồ hỡi, hứng khởi sẵn sàng thi đua học tập là một điều
rất ý nghĩa. Chính các em học sinh đã tiếp thêm động lực để người giáo viên như
tôi say mê và nổ lực trong nghề.

Với việc áp dụng đề tài, qua khảo sát thực tế các lớp học do Tôi phụ trách,
Tôi nhận thấy có sự thay đổi rõ nét. Cụ thể:
PHIẾU KHẢO SÁT HỨNG THÚ CỦA HỌC SINH VỀ MƠN ĐỊA LÍ
TRƯỜNG THPT NƠNG CƠNG I
Họ và tên:………………………… Lớp…………
Khơng
Câu hỏi
Thích
thích
Ý kiến khác
1. Em có thích học giờ Địa lí khơng?
2. Em có hào hứng mong chờ đến giờ
học Địa lí khơng?
3. Em có thích tham gia các hoạt động
trị chơi trong phần khởi động bài học
mới khơng?
4. Em có vui vẻ khi tham gia các trị chơi
khởi động bài học Địa lí khơng?
5. Em có sự chuẩn bị ở nhà để tham gia
tốt hơn các hoạt động khởi động Địa lí
khơng?
6. Em có thích tìm tịi, khám phá những
kiến thức Địa lí khơng?
7. Em có thích xem các tư liệu, phim,
video về kiến thức Địa lí khơng?
8. Em có tiếp thu kiến thức mới dễ dàng
hơn khi tham gia hoạt động khởi động
Địa lí khơng?
Và sau đây là kết quả khảo sát hứng thú học tập của học sinh ở các lớp thực
nghiệm (10C3, 10C6) áp dụng dạy học trò chơi khởi động, lớp đối chứng (10C4,

10C5) áp dụng dạy học khởi động truyền thống trong học kì 1, năm học 2020 –
2021:
Thích
Khơng thích
Ý kiến khác
Lớp
Sĩ số
HS
Tỉ lệ(%)
HS
Tỉ lệ(%)
HS
Tỉ lệ(%)
10C3(TN)

41

39

95.1

2

4.9

0

0

10C6(TN)

40

37

92.5

3

7.5

0

0
16


10C4(ĐC) 40
15
37.5
20
50.0
5
12.5
10C5(ĐC) 42
18
42.9
21
50.0
3

7.1
Tạo được hứng thú học tập trong giờ học đã góp phần nâng cao kết quả học
tập Địa lí cho học sinh một số lớp khối 10. Sau đây là minh chứng từ kết quả học
tập kì 1 của các lớp, năm học 2020 – 2021:
Giỏi ≥ 8
Khá(6.5-7.9
TB (5-6.4
Yếu,kém( <5
điểm
điểm)
điểm)
điểm)
Lớp
Sĩ số
Tỉ
Tỉ
Tỉ
Tỉ
HS
HS
HS
HS
lệ(%)
lệ(%)
lệ(%)
lệ(%)
10C3(TN)

41

25

61.0

12

29.3

4

9.8

0

0

10C6(TN)
10C4(ĐC)
10C5(ĐC)

40
40
42

25
6
8

62.5
15.0

19.0

14
10
12

35.0
25.0
28.6

1
20
18

2.5
50
42.9

0
4
4

0
10
9.5

Từ kết quả thực nghiệm tôi thấy:
* Về phía học sinh: Với việc áp dụng cách thức tổ chức hoạt động khởi động
thơng qua các trị chơi các em tiếp nhận một sự trải nghiệm đầy thú vị trong chính
lớp học của mình. Các em học tập sơi nổi hơn, thảo luận nhiều hơn, hăng hái phát

biểu hơn và chú ý vào bài giảng, nhất là những em học sinh khơng quan tâm nhiều
đến bộ mơn Địa lí. Kết quả kiểm tra đã chứng minh rằng, ở các lớp thực nghiệm
hơn 90% số học sinh đạt tỉ lệ điểm khá và giỏi cao hơn nhiều so với tỉ lệ này ở các
lớp đối chứng. Giờ học trở thành giờ phát hiện những thông tin, kiến thức, bày tỏ
quan điểm, thái độ và cách nhìn mới mẻ của học sinh. Nhiều tiết học học sinh thể
hiện được năng khiếu của bản thân. Qua đó, học sinh phát hiện năng lực nhiều mặt.
Với những lớp không áp dụng phương pháp của đề tài, giờ học uể oải, hiệu quả
thấp.
* Về phía giáo viên: Nếu như trước khi tiến hành áp dụng đề tài các giáo
viên đều ngại áp dụng phương pháp mới trong dạy học vì mất thời gian và chuẩn bị
cơng phu, tuy nhiên sau khi áp dụng thì phần lớn các giáo viên đều thống nhất cao
và đồng thuận ý kiến tiếp tục sử dụng và nhân rộng hơn.
Như vậy, qua kết quả trên cho thấy việc đổi mới phương pháp dạy học, phát
huy được tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh trong học tập. Đặc
biệt là phát huy được khả năng tự học, độc lập suy nghĩ, tự khám phá của học sinh.
Với những kết quả đó, chúng tơi có thể khẳng định rằng tổ chức hoạt động theo các
17


phương pháp này sẽ là cơ sở, là điều kiện để nâng cao chất lượng dạy học cũng như
tạo được hứng thú và niềm đam mê Địa lí của học sinh.
Những nỗ lực sử dụng trò chơi trong dạy học khơng chỉ khẳng định tính khoa
học và nghệ thuật của hoạt động dạy học mà còn chứng tỏ tinh thần đam mê nghề
nghiệp của giáo viên. Từ đó làm tăng hứng thú, động cơ học tập của học sinh và
góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo của nhà trường.

3. Kết luận, kiến nghị
3.1. Kết luận
“Học mà chơi – Chơi mà học” là một phương châm được đề cao trong hoạt
động dạy học do có tác dụng khơi dậy nhiều hứng thú cho người dạy lẫn người học

đồng thời tạo ấn tượng sâu sắc về bài học, giúp việc học nhẹ nhàng mà hiệu quả.
Sau khi thực hiện đề tài:“ Một số giải pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh
qua các trò chơi khởi động trong giảng dạy mơn Địa lí 10 tại trường THPT Nơng
Cống I”, tuy gặp nhiều khó khăn về thời gian, kinh nghiệm tổ chức thực hiện
nghiên cứu, nhưng so với mục đích và nhiệm vụ của đề tài đặt ra, về cơ bản đề tài
cũng đã giải quyết được một số nhiệm vụ sau:
Góp phần xây dựng hệ thống lí luận về hứng thú học tập.
Tìm hiểu, xây dựng và vận dụng được một số biện pháp gây hứng thú học
tập môn Địa lí.
Đó là những kinh nghiệm của cá nhân, những vấn đề của đề tài đặt ra cũng
mới chỉ là bước khởi đầu có tính định hướng, gợi ý; việc thực hiện nó như thế nào,
hiệu quả ra sao cịn tùy thuộc rất nhiều vào nghệ thuật vận dụng của thầy cơ giáo và
mơi trường, cũng như hồn cảnh, đối tượng học sinh….Tơi mong rằng, những kinh
nghiệm này góp phần giúp người học có được sự hứng thú trong việc học tập mơn
Địa lí. Qua đó góp phần nâng cao chất lượng học tập bộ mơn và hơn nữa là góp
phần đánh thức tình u của người học đối với mơn học.
3.2. Kiến nghị
Bước đầu kiểm chứng thực tế tại trường, các giải pháp của đề tài đã chứng tỏ
được tính khả thi cũng như hiệu quả của nó. Tác giả khẳng định giải pháp này hồn
tồn có thể thực hiện được trong việc giảng dạy địa lí tại trường THPT Nơng Cống
I và các nhà trường phổ thơng nói chung. Vì vậy tơi xin đề xuất một số ý kiến như
sau:
* Đối với nhà trường: Thường xuyên tổ chức học tập, trao đổi kinh nghiệm
giảng dạy với nhau, nhất là phương pháp giảng dạy theo tinh thần đổi mới sách
18


giáo khoa. Cần đầu tư thêm tài liệu tham khảo về mơn Địa lí để giáo viên và học
sinh dễ dàng tiếp cận với tri thức mới.
* Đối với tổ chun mơn: Thay đổi hình thức sinh hoạt tổ chun môn sao cho

đa dạng hơn không đơn thuần chỉ là dự giờ – góp ý, mà tổ chức hội thảo bằng
những chuyên đề cụ thể. Tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa sinh động, hấp dẫn,
đa dạng nhằm gây hứng thú cho học sinh đối với bộ môn Địa lí.
* Đối với giáo viên Địa lí: Ngồi việc nắm vững chun mơn cịn phải rèn
luyện, nghiên cứu thêm về nghệ thuật sư phạm, tìm tịi các biện pháp gây hứng thú
học tập, tạo một khơng khí học tập vui vẻ, thoải mái giúp học sinh ngày càng yêu
thích bộ mơn. Bên cạnh đó, phải thường xun học hỏi kinh nghiệm của đồng
nghiệp, phát huy thế mạnh của công nghệ thơng tin vào dạy học bằng cách tìm các
thơng tin mới, hấp dẫn trên mạng internet, đưa vào giáo án điện tử làm cho các tiết
học sinh động, lượng thông tin học sinh thu được nhiều và chính xác hơn so với
phương pháp dạy học truyền thống.
Trong quá trình xây dựng, thực hiện đề tài, do sự hạn chế về năng lực, tư liệu và
kinh nghiệm, Dù tác giả đã đầu tư, tìm tịi song khơng tránh khỏi những thiếu sót,
hạn chế ; tác giả hi vọng đề tài này sẽ góp phần làm thay đổi khơng khí lớp học,
làm cho học sinh của mình ngày càng yêu mến và hứng thú học tập môn hơn. Đồng
thời, người viết rất mong nhận được sự đóng góp của các thầy cơ giáo, bạn bè đồng
nghiệp để đề tài có tính thực tiễn, có thể áp dụng có hiệu quả trong quá trình dạy và
học mơn Địa lí.
Tơi xin chân thành cảm ơn!

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 15 tháng 5 năm 2021
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
Người thực hiện

Nguyễn Thị Bích

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lê Thông (tổng chủ biên)
Sách giáo khoa Địa lí lớp 10. Nhà xuất bản Giáo dục, năm 2006.
2. Bộ giáo dục và đào tạo
Chương trình giáo dục phổ thơng mơn Địa lí năm 2018.
3. Nguyễn Dược - Nguyễn Trọng Phú – Đậu Thị Hịa
Lí luận dạy học Địa lí. Đà Nẵng, 2003
4. Đặng Văn Đức – Nguyễn Thu Hằng
Phương pháp dạy học địa lí theo hướng tích cực. Nhà xuất bản Đại học sư phạm,
năm 2003
5. Nguyễn Ngọc Lâm
Sinh hoạt trò chơi khi dạy và học, NXB Đại học Mở TPHCM, năm 1996
6. Một số tài liệu trên Internet

20