SKKN một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm nhằm lồng ghép giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ở trường THPT cẩm thủy 2

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

TRƯỜNG THPT CẨM THUỶ 2

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ KINH NGHIỆM
TRONG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM
NHẰM LỒNG GHÉP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT CẨM THỦY 2

Người thực hiện: Bùi Thị Thư
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh vực: Chủ nhiệm


THANH HỐ NĂM 2021

MỤC LỤC

Trang

1. MỞ ĐẦU

1

1.1. Lí do chọn đề tài

1

1.2. Mục đích nghiên cứu

2

1.3. Đối tượng nghiên cứu

2

1.4. Phương pháp nghiên cứu

2

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

3

2.1.Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm

3

2.2.Thực trạng của vấn đề khi chưa áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm

4

2. 3. Các giải pháp đã thực hiện giải quyết vấn đề

7

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm

11


3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

14


Đề tài: MỘT SỐ

KINH NGHIỆM TRONG CÔNG TÁC
CHỦ NHIỆM NHẰM LỒNG GHÉP GIÁO DỤC KĨ
NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT
CẨM THỦY 2

1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài
Mục tiêu giáo dục hiện nay, là tập trung phát triển trí lực, phẩm chất, hình
thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định
hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú
trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống đạo đức, lối sống, năng lực và kỹ năng
thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển năng lực sáng tạo, tự
học, khuyền khích học tập suốt đời để đáp ứng nhu cầu sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ tổ quốc.
Vì vậy, ngồi việc trang bị cho học sinh vốn kiến thức cơ bản trong học
tập, lao động còn phải giáo dục cho học sinh các kỹ năng sống, kỹ năng làm
người để học sinh có thêm kinh nghiệm thích ứng với mơi trường, xã hội mới.
Từ đó các em biết phân biệt đúng sai, làm đúng ủng hộ lẽ phải, đấu tranh với
những biểu hiện sai trái, xấu xa. Biết tôn trọng bản thân, hành động đảm bảo an
tồn cho mình và những người xung quanh. Từ đó, thơi thúc các em hành động

theo chuẩn mực đạo đức và thói quen đạo đức. Vì vậy, việc rèn luyện kỹ năng
sống là nhiệm vụ quan trọng trong nhà trường địi hỏi người làm cơng tác giáo
dục cần quan tâm.
Kỹ năng sống là một trong những khái niệm được nhắc đến nhiều trong
thời đại ngày nay. Theo tôi, kỹ năng sống đơn giản là tất cả những điều cần thiết
chúng ta phải biết để có thể thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày
trong cuộc sống. Kỹ năng sống được hình thành theo một quá trình, hình thành
một cách tự nhiên qua hoạt động trải nghiệm của thực tế cuộc sống và giáo dục
mà có.
Do đó, việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh rất quan trọng mọi lứa
tuổi, mọi cấp học vì nó phù hợp với mục tiêu giáo dục hiện nay, nhằm đào tạo
con người với đầy đủ các mặt Đức, Trí, Thể, Mỹ để đáp ứng nhu cầu xã hội.
1


Thế nhưng, thực tế cho thấy việc giáo dục và rèn luyện kỹ năng sống cho
học sinh tại nhà trường cịn nhiều bất cập. Có những vụ bạo lực trong học
đường, học sinh tự tử, xâm hại tình dục, tai nạn giao thông… ngày một gia tăng.
Nguyên nhân quan trọng là học sinh chưa có hoặc thiều kỹ năng sống. Vì vậy
các em dễ đi vào bế tắc, sống khép kín và khơng thích nghi được với mơi trường
xã hội.
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là giúp các em tự giải quyết được
một số vấn đề thiết thực trong cuộc sống hằng ngày, biết tự bảo vệ và tơn trọng
bản thân, sống tự tin khơng phụ thuộc hồn tồn vào người lớn. Biết chủ động
phịng tránh các tệ nạn xã hội, biết bảo vệ môi trường, xây dưng mối quan hệ tốt
đẹp trong cuộc sống.
Giáo dục kỹ năng sống là nhiệm vụ quan trọng dối với các thầy cô giáo,
đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm – người thường xuyên gần gũi với học sinh. Vậy
làm thế nào để giáo dục và nâng cao kỹ năng sống cho học sinh? Làm sao để các
em biết vận dụng kỹ năng sống vào trong cuộc sống hằng ngày? Với những băn

khoăn, trăn trở về vấn đề này khi được nhận lớp chủ nhiệm, tôi mạnh dạn áp
dụng đề tài: “ Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm nhằm lồng ghép
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ở trường THPT Cẩm Thủy 2”
Đây cũng là lí do tơi chọn viết đề tài này. Tôi nghĩ rằng đây là vấn đề mà
tồn xã hội đang quan tâm, vì khơng riêng bản thân tôi mà những đồng nghiệp
khác cũng đang ít nhiều có cùng suy nghĩ làm sao cho học sinh của mình được
trang bị kỹ năng sống thật tốt, giúp các em trưởng thành hơn trong gia đình, nhà
trường và xã hội.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của tơi khi chọn đề tài này nhằm:
Góp thêm một vài phương pháp trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh góp phần hồn thành mục tiêu giáo dục. Là giáo viên chủ nhiệm lớp, tơi
mong muốn học trị của tơi là những con ngoan, trị giỏi, tài đức vẹn tồn…Để
giúp các em trở thành người lao động mới, có bản lĩnh, có năng lực, chủ động
sáng tạo, dám nghĩ dám làm và thích ứng được với thực tiễn xã hội luôn thay đổi
và phát triển như hiện nay. Điều quan trọng hơn là khi tôi viết đề tài “Lồng
ghép giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THPT trong công tác chủ nhiệm”

2


tơi nhìn thấy học sinh của mình ngày một tiến bộ hơn ngay khi còn ngồi trên ghế
nhà trường.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của tôi ở đề tài này là Lồng ghép giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh THPT trong công tác chủ nhiệm”. Trên cở sở đối tượng
nghiên cứu là văn bản này, tôi đem áp dụng sáng kiến đối với lớp tôi trực tiếp
chủ nhiệm là lớp 10C1 tại trường THPT Cẩm Thuỷ 2.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Phối hợp nhiều phương pháp trong đó chủ yếu là phương pháp:

Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết: Tìm tài liệu về tâm lý
lứa tuổi học sinh THPT và tài liệu liên quan đến giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh THPT.
Phương pháp thực hành: Thực hiện phương pháp khảo sát – quan sát thực
tế của học sinh qua trải nghiệm.
Thực hiện hỏi đáp qua phiếu học tập, sau đó phân tích và tổng hợp.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần VIII khẳng định “Cùng với
khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu, nhằm nâng cao
dân trí , đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài ” là vô cùng quan trọng và cấp
thiết bởi sự thành đạt của con người, sự phát triển của một thế hệ, sự hưng thịnh
của đất nước đều phụ thuộc vào kết quả của hoạt động giáo dục. Vậy làm thế
nào để sự nghiệp giáo dục mang lại kết quả tốt? Đây là trách nhiệm chung của
toàn xã hội, của tất cả những người đang làm công tác giáo dục.
Trong luật giáo dục Việt Nam năm 2015, điều 2, chương 3 đã quy định
“Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người phát triển toàn diện, có đạo đức, trí
thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập dân
tộc và Chủ Nghĩa Xã Hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và
năng lực của dân đáp ứng nhu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc”.
Theo tổ chức UNESCO kỹ năng sống là năng lực cá nhân để thực hiện đầy đủ
các chức năng và tham gia vào cuộc sống hàng ngày. Kỹ năng sống gắn với 4 trụ
cột của giáo dục đó là:
Học để biết.
3


Học làm người.
Học đề cùng chung sống với người khác.
Học để làm việc.

Trong đó học để cùng chung sống được coi là một trụ cột quan trọng, then
chốt của giáo dục hiện đại, giúp con người có được thái độ hịa bình, khoan
dung, hiểu biết và tơn trọng lịch sử truyền thống và những giá trị văn hóa tinh
thần, bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Cuộc sống hiện đại đã thúc
đẩy mọi hoạt động của con người trở nên gấp gáp hơn, tinh thần luôn căng
thẳng, trong học tập nghỉ ngơi, vui chơi đều chứa đựng nhiều yếu tố khôn lường.
Để sống và hội nhập kinh tế quốc tế và góp phần tích cực cho cuộc sống cá nhân
và cộng đồng tốt đẹp hơn, mỗi người nói chung và học sinh nói riêng khơng thề
khơng quan tâm đến rèn luyện kỹ năng sống nhằm thích ứng với mọi biến động
của cuộc sống.
Trong xã hội hiện nay, nền khoa học tiên tiến làm cho đời sống ý thức con
người dần được cải thiện hơn. Chính sách mở cửa giao lưu, văn hóa giữa các
nước cũng rất đa dạng. Điều đó tác động ít nhiều đến sự nhận thức hiểu biết của
học sinh chúng ta. Vì vậy rất dễ thấy học sinh ngày nay thông minh, nhanh nhẹn,
sáng tạo và hiểu biết.
Tuy nhiên trong thời đại khoa học tiên tiến, học sinh có xu hướng đua địi,
chưng diện, một bộ phận học sinh thiếu tự tin, tự lập, sống ích kỷ, vơ tâm, thiếu
trách nhiệm với gia đình và bản thân, vi phạm đạo đức, pháp luật… bị những
cạm bẫy xã hội lơi cuốn, ảnh hưởng khơng ít đến việc học tập gây bất xúc cho
gia đình, nhà trường và xã hội. Điều này khiến cho những người làm công tác
giáo dục, các bậc phụ huynh băn khoăn lo lắng.
Là ngồi việc quản lí lớp chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm còn phải dạy
dỗ, phải chịu trách nhiệm về mọi mặt đạo đức, học tập của các em. Do vậy, giáo
viên chủ nhiệm cần quan tâm đến giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, với bản
chất là hình thành và phát triển cho học sinh, khả năng làm chủ bản thân, khả
năng ứng xử phù hợp với những người xung quanh, khả năng ứng phó tích cực
trước tình huống phức tạp của cuộc sống .
Hiện nay, đã có hơn 155 nước trên thế giới quan tâm đến việc đưa kỹ
năng sống vào nhà trường, trong đó có 143 nước đã đưa vào chương trình chính
khố ở tiểu học và trung học. Khơng ai có thể phủ nhận vai trị to lớn của mơn

4


học này trong việc rèn luyện và hình thành nhân cách con người, là nhân tố tạo
nên một môi trường ứng xử hài hòa, khoan dung, độ lượng, tạo ra một xã hội
văn minh, hiện đại, phồn vinh và thịnh vượng.
Vì vậy trong thời gian gần đây, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh được
quan tâm nhiều hơn, cơ hội thực hiện giáo dục kỹ năng sống rất nhiều, đa dạng,
phong phú...như lồng ghép tích hợp giáo dục kỹ năng sống qua dạy học (giáo
dục kỹ năng sống qua các kỹ thuật, phương pháp dạy học tích cực, tích hợp
trong nội dung môn học); giáo dục kỹ năng sống qua hoạt động ngoài giờ lên
lớp; giáo dục kỹ năng sống thơng qua các tình huống giáo dục và các tình huống
thực tiễn trong cuộc sống...
Thơng qua hoạt động giáo dục kỹ năng sống, có thể giúp học sinh sống
một cách an tồn, khoẻ mạnh có khả năng thích ứng với biến đổi của cuộc sống
hàng ngày. Rèn luyện cho học sinh các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi
như: kỹ năng giao tiếp ứng xử có văn hoá; kỹ năng tổ chức quản lý và tham gia
các hoạt động tập thể với tư cách là chủ thể của hoạt động; kỹ năng tự kiểm tra,
đánh giá kết quả học tập, rèn luyện; củng cố, phát triển các hành vi, thói quen tốt
trong học tập, lao động và công tác xã hội. Bồi dưỡng thái độ tự giác tích cực
tham gia các hoạt động tập thể và hoạt động xã hội; hình thành tình cảm chân
thành, niềm tin trong sáng với cuộc sống, với quê hương đất nước; có thái độ
đúng đắn đối với các hiện tượng tự nhiên và xã hội. Như vậy, hoạt động giáo
dục kỹ năng sống thực sự cần thiết. Do đó cần phát huy tối đa vai trò, tác dụng
và hiệu quả của hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
2.2. Thực trạng của vấn đề khi chưa áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1. Thuận lợi
- Về phía ban giám hiệu: luôn quan tâm đến việc dạy học và giáo dục của nhà
trường, luôn trăn trở, đồng hành cùng với đội ngũ giáo viên để nâng cao hiệu
quả giảng dạy.

- Về phía giáo viên: Có tình u nghề, say mê, nhiệt huyết với công việc, không
ngừng học tập và sáng tạo, đổi mới phương pháp để gieo vào lòng học sinh tình
u đối với mơn học.
- Về phía học sinh: Đa số các em học sinh đều chăm ngoan, có ý thức trong học
tập và rèn luyện.
2.2.2. Khó khăn
5


- Ngơi trường tơi đang dạy đóng trên địa bàn một huyện miền núi, xa trung tâm
thành phố, học sinh đại bộ phận là con em nông dân nghèo nên phần lớn phụ
huynh chưa quan tâm đúng mức đến việc học tập của con em mình, học sinh
chưa có nhiều thời gian cho việc học tập, còn phải phụ giúp bố mẹ làm các cơng
việc gia đình. Chất lượng đầu vào của học sinh thấp cũng ảnh hưởng không nhỏ
đến hiệu quả giảng dạy cũng như giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
2.2.3. Vì sao phải giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ?
Thực tế hiện nay, học sinh rất thiếu các kỹ năng cơ bản cần có trong cuộc
sống hiện đại như: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng sinh hoạt tập thể, kỹ năng hòa giải
căng thẳng, kỹ năng sống với nghề nghiệp…. Để cùng học tập sinh sống và làm
việc trong xã hội hiện đại những kỹ năng sống trên là không thể thiếu được.

6


Những hình ảnh trên phần nào cho thấy vấn nạn bạo lực học đường đang gia
tăng, một phần do học sinh thiếu kỹ năng sống.(nguồn Internet)
2.2.4. Thực trạng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tại trường THPT Cẩm
Thủy 2
* Đối với nhà trường: trong thời gian gần đây, giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh được quan tâm nhiều hơn. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh được

lồng ghép thông qua các môn học và trong các hoạt động giáo dục. Vì vậy, cơ
hội giáo dục kỹ năng sống rất nhiều và rất đa dạng. Chính vì thế ngoài việc xây
7


dựng và hoàn thiện các quy tắc ứng xử văn hóa trong nhà trường, bằng nhiều
hình thức. Nhà trường tổ chức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua
các hoạt động của Đoàn trường, hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động trải
nghiệm sáng tạo… Thông qua các hoạt động này, nhà trường muốn rèn luyện
cho học sinh tinh thần đồn kết, khả năng làm việc nhóm… xây dựng tinh thần
đoàn kết, trách nhiệm cho học sinh.
* Đối với giáo viên: trong thực tế khi xây dựng chương trình dạy học, nội
dung dạy học trên lớp, giáo viên đều xây dựng mục tiêu: cung cấp kiến thức, rèn
luyện kỹ năng, hình thành thái độ. Đây là yêu cầu mang tính nguyên tắc trong
giờ học và giáo viên đều nhận thức sâu sắc điều này. Nhưng việc dạy theo thời
gian, phải chuyển tải nhiều nội dung, nhiều hoạt động trong thời gian có hạn,
giáo viên có khuynh hướng tập trung kiểm tra kiến thức mà ít ai quan tâm rèn
luyện kỹ năng sống, nhất là kỹ năng ứng xử với xã hội, ứng phó hịa nhập với
cuộc sống.
* Đối với học sinh: Học sinh tập trung kiến thức, khả năng ứng phó với
các tình huống trong cuộc sống ít, chìm đắm trong thế giới ảo của Internet…
thiếu tự tin, tự ti nhiều, thiếu kỹ năng giao tiếp, kỹ năng kiểm sốt tình cảm, kìm
chế thói hư tật xấu, sở thích cá nhân…
* Đối với phụ huynh: Đa số phụ huynh cho rằng con em mình chỉ cần
học giỏi kiến thức, nên chỉ khuyến khích các con tìm hiểu kiến thức mà quên
định hướng con em mình làm tốt các hoạt động của Đoàn Thanh Niên, hoạt
động của xã hội vì cách ứng xử trong gia đình một số phụ huynh quá nuông
chiều con cái, đáp ứng mọi nhu cầu của con em mình, ít quan tâm đến việc con
em mình ứng xử trong sinh hoạt và đời sống như thế nào?
* Về tài liệu: Tài liệu giáo dục kĩ năng sống trong nhà trường cịn ít, nội

dung và hình thức chưa phong phú, chưa mang tính hệ thống, chưa thực sự phù
hợp với cấu trúc, phân phối chương trình THPT, chỉ là lồng ghép trong các môn
học, chưa trở thành môn học trong nhà trường.
2.3. Các giải pháp đã thực hiện đề giải quyết vấn đề
2.3.1. Tiến hành khảo sát kỹ năng sống của các học sinh ngay khi mới nhận
chủ nhiệm

8


Khi nhận lớp chủ nhiệm 10C1 tôi nhận thấy các em chưa có tinh thần
đồn kết, hoạt động chung của lớp cịn rời rạc, có hiện tượng các em chia bè kết
nhóm và đa số các em cịn thụ động trong học tập cũng như vui chơi…
Trước thực tế đó, tôi tiến hành khảo sát kỹ năng sống của các học sinh với
nội dung sau:
Bài tập 1: Nhận biết căng thẳng và hậu quả khơng kiểm sốt được cảm
xúc.
Em hãy thảo luận với các bạn trong nhóm cặp đơi và trả lời vào phiếu những câu
hỏi sau đây ?
1. Hãy kể tình huống căng thẳng mà bạn đã trải qua.
2. Biểu hiện về cảm xúc cơ thể và hành vi nào xuất hiện trong tình huống
căng thẳng?
3. Ảnh hưởng của trạng thái căng thẳng.
4. Những tác nhân của trạng thái căng thẳng.
Qua khảo sát đạt kết quả:
Học sinh có kỹ năng Học sinh có hình
Tổng số tốt
thành
Học sinh thực hiện kỹ
học sinh (trả lời được các câu (Trả lời chưa đủ kỹ năng chưa tốt

hỏi)
năng)
39
Số lượng Trả lời Số lượng Trả lời Số lượng
Trả lời
8
20,51%
17
43,58%
14
35,89%
Bảng 3
Bài tập 2: cho tình huống sau: bạn đặt mục tiêu phải đạt kết quả học tập
tốt trong học kỳ này để có thể nhận được học bổng, nhưng điều đó đã khơng
thực hiện được. Trong khi đó, bạn cùng học khơng có thành tích học tập trong
các kỳ học trước lại nhận được học bổng trong học kỳ này. Không hiểu sao, bạn
cảm thấy khó chịu mỗi khi gặp bạn đó, mặc dù trước đó hai người có quan hệ rất
tốt. Bạn khơng thể hiện chào hỏi hoặc nói chuyện tự nhiên với với người bạn đó
và bạn cảm thấy rất mệt mỏi, căng thẳng.
Thảo luận nhóm 8 người/ nhóm và trả lời gợi ý sau:
1. Làm thế nào chúng ta có thể hạn chế tình huống căng thẳng trong cuộc
sống?
2. Nếu chúng ta khơng nhận dạng được cảm xúc tiêu cực thì cảm xúc tiêu
cự đó có tự mất đi hay khơng.? Nếu cảm xúc đó ứ đọng lại trong lịng
thì chuyện gì sẽ xảy ra?
9


2. Làm thế nào để có thể thốt ra khỏi sự căng thẳng, cảm xúc tiêu cực?
2. Làm thế nào để mọi người có suy nghỉ tích cực trước những vấn đề

nảy sinh?
Qua bài tập kết quả đạt được:

Tổng số học sinh Biết lắng nghe hợp tác Chưa biết lắng nghe, không hợp tác
39
Số lượng
Trả lời
Số lượng
Trả lời
19
48,71%
20
51,28%
Bảng 2
Qua khảo sát đạt kết quả: trong chủ đề “kỹ năng quản lý căng thẳng cảm
xúc” ?
Tổng số Trả lời được 4 câu hỏi (Biết cách phòng Trả lời từ 1 – 3 câu nhưng
học sinh
ngừa giải tỏa cảm xúc)
chưa chính xác
39
Số lượng
Trả lời
Số lượng
Trả lời
Bảng 1
18
46,15%
21
53,84%

Qua khảo sát cho thấy, số học sinh thực hiện kỹ năng chưa tốt, chưa biết
lắng nghe cịn nhiều chiếm tỉ lệ cao, trong đó có cả những học sinh có điểm đầu
vào 10 tương đối cao.
Từ thực trạng trên, tôi thấy cần “Lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh trong công tác chủ nhiệm” đây là việc làm cần thiết của giáo viên chủ
nhiệm. Từ đó, làm cho giờ sinh hoạt của lớp bớt căng thẳng, thông qua các chủ
đề giáo dục kỹ năng sống, học sinh mạnh dạn hơn trong giao tiếp, tự tin trong
việc thể hiện những năng lực của bản thân, say mê, hứng thú trong học tập.
2.3.2.Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh qua tiết sinh hoạt cuối tuần
Thực trạng hiện nay, cho thấy các tiết sinh hoạt của lớp đa số rất chán,
giáo viên thường biến tiết sinh hoạt chủ nhiệm thành 45 phút hỏi tội, luận tội
học sinh vi phạm chỉ vì áp lực thi đua, từ đó đưa ra các biện pháp, hình phạt để
học sinh khơng tái phạm, do đó học sinh rất sợ tiết sinh hoạt...
Vì vậy tơi biến tiết sinh hoạt chủ nhiệm thành một diễn đàn mà ở đó là nơi
chia sẻ yêu thương, những buồn vui, hỗ trợ nhau để giải quyết khó khăn của học
sinh. Tơi lắng nghe những phản biện của học sinh, cho các em có quyền dân
chủ, được nói lên tiếng nói của mình, khơng áp đặt các khn mẫu của mình rồi
bắt học sinh làm theo, như vậy học sinh dần mất đi khả năng sáng tạo, thiếu tự
tin trong cuộc sống.
Để có tiết sinh hoạt hiệu quả, trước tiên tôi chuẩn bị nội dung trước,
những phần học sinh thực hiện tôi hướng dẫn trước một tuần về nội dung và
10


hình thức. Tơi thực hiện tiết sinh hoạt chủ nhiệm trên những hoạt động của học
sinh theo chủ đề.
Ví dụ: Khi tôi tiến hành tiết sinh hoạt chủ nhiệm
Các bước cơ bản của tiết sinh hoạt như sau:
Hoạt động 1: Khởi động: Tôi cho học sinh hát một bài hát tập thể với
mục đích là khơi dậy sự vui tươi sẳn sàng cho các hoạt động sau.

Hoạt động 2: Sơ kết và lên kế hoạch – mục đích là nắm bắt được kết quả
rèn luyện và học tập của lớp những mặt mạnh và mặt yếu.Triển khai kế hoạch
của trường, lớp cho tuần sau.
Phương pháp thực hiện:
+ Lớp trưởng thông qua nội dung sinh hoạt lớp.
+ Lớp phó báo cáo kết quả tuần qua, các tổ trưởng báo cáo chi tiết.
+ Các thành viên khác đóng góp ý kiến và phản biện.
Kết quả: Giáo viên chủ nhiệm có nhật xét chung các hoạt động của lớp
trong tuần và bỗ sung kế hoạch tuần tới.
Hoạt động 3: Giáo dục hình thành kỹ năng sống qua một số hạt động (tổ
chức trò chơi, thuyết trình, kể truyện theo sách).
Mục đích:
+ Hình thành được kỹ năng tư duy sáng tạo qua trò chơi.
+ Hình thành được kỹ năng thuyết trình.
+ Hình thành được kỹ năng lắng nghe tích cực.
Tùy vào chủ đề mà giáo viên đưa ra và mục đích giáo viên muốn hình
thành kỹ năng gì cho học sinh.
Hoạt động 4: Luyện tập các kỹ năng.
Mục đích: tạo cơ hội cho học sinh thể hiện các kỹ năng của bản thân.
Hoạt động 5: Yêu cầu học sinh rèn luyện kỹ năng khi ở nhà, tại các nhóm
sinh hoạt xã hội khác (ở nhà chùa, nhà thờ, nhà văn hóa địa phương...).
2.3.3.Rèn luyện kỹ năng sống qua hoạt động học nhóm
Để phát huy tinh tích cực, chủ động sáng tạo trong học tập, khi nhận lớp
chủ nhiệm tơi khuyến khích các em thành lập các nhóm học tập. Mỗi nhóm có từ
5 – 10 bạn có cùng sở thích mơn học, cả nhóm cử ra nhóm trưởng là người có
năng lực nhất. Nhóm trưởng phân công các thành viên thực hiện giải các bài tập
trong tuần mà các thầy cô yêu cầu hoặc tìm những phương pháp học hay để chia
11

sẽ cho cả nhóm. Các em có thể lập nhóm trên Facebook để tiện chia sẽ những
thông tin về học tập khi cần thiết.
Mục đích của hoạt động nhóm sẽ phát huy được tính tích cực, tính trách
nhiệm, phát triển năng lực cộng tác, làm việc và năng lực giao tiếp của học sinh.
Tạo cho học sinh cơ hội bày tỏ suy nghĩ quan điểm của mình trước những vấn
đề học tập mà các em đang quan tâm.
Có thể vấn đề học sinh đưa ra gây nhiều tranh cãi và chưa đi đến kết quả
tốt nhất như giáo viên mong muốn nhưng qua đó giáo viên đã tạo cho các em cơ
hội bảo vệ ý kiến cá nhân và đặc biệt biết kìm chế cảm xúc khi tranh luận với
bạn. Học sinh sẽ biết cách giữ bình tĩnh và tơn trọng người khác. Như vậy, học
sinh xây dựng được các kỹ năng cần thiết để giải quyết vấn đề một cách độc lập
2.3.4. Rèn luyện kỹ năng sống qua hoạt đơng ngồi giờ lên lớp
Là giáo viên chủ nhiệm lớp đồng thời là giáo viên giảng dạy bộ môn Ngữ
văn của lớp, nên việc tổ chức hoạt động ngoại khóa rất thuận tiện. ...
Để học sinh có kỹ năng phịng tránh tai nạn giao thơng và hưởng ứng
“tháng An tồn giao thông” tôi hướng dẫn học sinh làm chủ đề về An tồn giao
thơng và tham gia cuộc thi An tồn giao thơng trên Intenet. Tơi u cầu học sinh
tìm tư liệu, hình ảnh về những lỗi vi phạm giao thông ngay trên tuyến đường các
em đi học – ....... Học sinh rất hào hứng vì được “tác nghiệp” ngay lúc tan
trường để ghi nhận những hình ảnh sai phạm. Những hình ảnh vi phạm giao
thơng được tận mắt chứng kiến sẽ tác động đến ý thức tham gia giao thơng an
tồn, văn minh của học sinh – một kỹ năng khơng thể thiếu trong cuộc sống hiện
đại.
Ngồi ra việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cịn thơng qua các giờ
học hoạt động ngoài giờ lên lớp với các chủ đề theo từng tháng: kỹ năng lập kế
hoạch; kỹ năng tìm kiếm và sử lí thơng tin; kỹ năng giải quyết mâu thuẫn; kỹ
năng quản lí căng thẳng, cảm xúc...
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Chuyên đề này được thực hiện tại lớp 10C1, trường THPT Cẩm Thủy 2 và
được trình bày tại Hội nghị cơng tác chủ nhiệm tháng 1 năm học 2021-2021.

Như vậy, bằng nhiều hình thức khác nhau, tơi ln cố gắng rèn luyện cho học
sinh những kỹ năng cơ bản ở lứa tuổi THPT một cách hiệu quả. Qua những hoạt
12


động tập thể, tôi nhận thấy sự thể hiện tiến bộ rõ nét của học sinh trong nhận
thức, trong hành và linh hoạt xử lí tốt các tình huống.
Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh qua học tập sinh hoạt ở nhà
trường là điều hết sức cần thiết cho tương lai các em. Để đạt được điều đó,
người giáo viên chủ nhiệm nói riêng cần kiên trì, quyết tâm thực hiện từng bước
và liên tục trong suốt quá trình chủ nhiệm và giảng dạy.
Mỗi tiết sinh hoạt đầu tuần, giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn học sinh một
số kỹ năng cần thiết được lồng ghép trong tiết sinh hoạt như: làm việc theo
nhóm, biết cách phân cơng cơng việc, lắng nghe ý kiến người khác, tranh luận,
biết chấp nhận đúng sai, thống nhất ý kiến, thực hiện đúng ý kiến đã thống nhất.
Đây là kỹ năng hết sức cần thiết khi các em trưởng thành trong học tập cũng như
trong lao động.
Giáo dục kỹ năng sống cho mọi người nói chung và học sinh THPT nói
riêng là điều rất cần thiết. Nó trang bị đầy đủ những kỹ năng cho các em để các
em có được cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Đồng thời giúp những em có thói
quen xấu và hành vi tiêu cực trở thành con ngoan, trị giỏi và là người có ích cho
xã hội sau này.
Sau chín tháng chủ nhiệm và trực tiếp giảng dạy trên lớp, tôi hướng dẫn
các em tham gia các hoạt động học tập, vui chơi, giải trí, tơi tiến hành kiểm tra
kết quả việc tiếp thu kỹ năng sống của học sinh như sau: (lấy kết quả trong tiết
giáo dục kỹ năng sống “kỹ năng quản lí căng thẳng, cảm xúc”)
Qua tiết thực hành chủ đề giáo dục “kỹ năng quản lí căng thẳng, cảm xúc”
kết quả so với đầu năm thì học sinh lớp 10C1 tiến bộ rất nhiều. Cụ thể như sau:
Bảng 1:
Tổng số HS có kỹ năng tốt

HS
SL
TL
51,28%
39
20
Bảng 2:

HS có hình thành kỹ
năng
SL
TL
38,46%
15

HS thực hiện kĩ năng chưa
tốt
SL
TL
10,25%
4

Thực hành thảo luận nhóm
Tổng số Biết lắng nghe,
HS
hợp tác
SL
TL

Chưa biết lắng nghe, hay làm việc riêng

SL

TL

13


39

35

4

89,74

10,25%

Bảng 3:
Ứng xử tình huống trong các trị chơi, hoạt động tập thể
Tổng số
Biết cách ứng xử hài hòa,
Chưa biết ứng xử, tinh thần hợp tác
HS
phù hợp
chưa cao.
SL
TL
SL
TL
87,17%

12,82%
39
34
5
* Hiệu quả áp dụng:
Qua phân tích số liệu của 2 lần khảo sát, cho thấy sự chuyển biến rõ rệt
của học sinh lớp 10C1 trong cách xử lý tình huống cũng như một số kỹ năng
sống được thể hiện qua các tiết học văn hóa, qua hoạt động ngồi giờ lên lớp. Đa
số các em đều có ý thức tốt trong việc rèn luyện các kỹ năng. Nhờ vậy, kết quả
học tập được nâng cao, những vi phạm nội quy trường lớp của các em giảm
đáng kể.
Kết quả hạnh kiểm và học lực lớp 10C1 : tổng số học sinh : 39
Kì 1
Học lực
Hạnh kiểm
Số lượng
%
Số lượng
%
7,69%
51,28%
Giỏi/tốt
3
20
20,51%
15,38%
Khá
8
6
56,41%

23,07%
Trung bình
22
9
15,38%
10,25%
Yếu
06
4
0
Kém
0
0
0,00%
Cộng
39
100%
39
100%
7,69%
Danh hiệu học sinh giỏi
3
20,51%
Danh hiệu học sinh tiên tiến
8
Kết quả hạnh kiểm và học lực lớp 10C1, tổng số học sinh 39
Kì 2
Xếp loại

Xếp loại

Giỏi – Tốt
Khá
Trung bình
Yếu
Kém

Học lực
Số lượng
4
15
20

%
10,25%
38,46%
51,28%

0

0

0

0

Số lượng
28
6
5
0

0

Hạnh kiểm
%
71,79%
15,38%
12,82%

0,00%
0,00%
14


Cộng

39
100%
39
100%
10,25%
Danh hiệu học sinh giỏi
4
25,64%
Danh hiệu học sinh tiên tiến
10
* Khả năng áp dụng chuyên đề: Việc áp dụng chuyên đề vào thực tiễn rất
thuận lợi. Bản thân tôi đã áp dụng thành công bước đầu ở trường THPT Cẩm
Thủy 2.Khả năng ứng dụng, phổ biến, nhân rộng chuyên đề giữa các giáo viên
chủ nhiệm rất khả thi. Chuyên đề có thể áp dụng vào những tiết chủ nhiệm ở
trường THPT. Nhưng để đạt hiệu quả cao hơn thì việc giảng dạy kỹ năng sống

cần được được nâng lên thành mơn học chính thức và giảng dạy ở bậc THPT
trong những năm học sắp tới.
3. Kết luận – kiến nghị
3.1.Kết luận
Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của
xã hội, các em khơng chỉ biết học giỏi về kiến thức mà cịn phải được tơi luyện
những kỹ năng sống, qua đó tạo cho các em một mơi trường lành mạnh, an tồn,
tích cực, vui vẻ. Việc giáo dục kỹ năng sống ở lứa tuổi THPT trang bị cho các
em vốn kiến thức, kỹ năng, giá trị sống để làm hành trang bước vào đời. Chính
vì vậy, các thầy cơ giáo ln giữ vai trị vơ cùng quan trọng. Vì thế theo tơi để
làm tốt việc rèn kỹ năng sống cho học sinh, mỗi thầy cô giáo nên:
Xác định rõ tầm quan trọng của việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh.
Nắm vững những đặc trưng về phương pháp và hình thức tổ chức dạy các
kỹ năng giao tiếp, ứng xử vào các môn học và các hoạt động khác. Tập trung
vào việc đầu tư soạn giảng, lồng ghép kỹ năng sống vào các môn học.
Luôn tạo mọi điều kiện để các em có thể bày tỏ, thể hiện mình, tham gia
tốt các buổi hoạt động ngoại khóa của trường, lớp, tham gia tích cực các chun
đề hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp.
Điều quan trọng là mỗi thầy cô giáo nên rèn cho mình tác phong sinh hoạt
chuẩn mực, phải hết lịng thương u, gần gũi với học sinh.
Vì vậy, ngay trong những giờ học ngoài việc đảm bảo mục tiêu kiến thức
kỹ năng của bài, giáo viên cần chú ý đến rèn kỹ năng sống cho học sinh. Học
sinh được rèn kỹ năng sống qua nội dung kiến thức của bài. Tích cực đổi mới
phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh là
giúp học sinh có nhiều cơ hội để rèn kỹ năng sống. Học sinh được học tập sinh
hoạt vui chơi, rèn luyện trong mơi trường gia đình, nhà trường, xã hội. Phối kết
15


hợp chặt chẽ mối quan hệ Nhà trường - Gia đình - Xã hội, với các ban ngành

đồn thể để giúp đỡ, tư vấn, tạo điều kiện cho học sinh tích lũy có thêm kỹ năng
sống và rèn kỹ năng sống được tốt hơn.
3.2. Kiến nghị
* Đối với nhà trường: Tích cực xây dựng đội ngũ nhà giáo thực sự có tinh thần
u nghề, tận tụy với cơng việc, quan tâm đến học sinh từ đó giáo viên mới tích
cực tìm hiểu nắm bắt tình hình học tập, rèn luyện của học sinh, đồng thời mới có
các biện pháp điều chỉnh kịp thời các vi phạm của học sinh, giúp cho các em học
tập tốt hơn, tích cực hơn.
Tăng cường sự phối hợp giữa các đơn vị và các đoàn thể trong việc quản lý,
giáo dục học sinh một cách chặt chẽ, đồng bộ và kịp thời.
Tiếp tục tăng cường tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho giáo viên làm công tác
chủ nhiệm, nhất là giáo viên mới vào trường.
Tổ chức kiểm tra, giám sát thường xuyên công tác chủ nhiệm, gắn công tác
giáo viên chủ nhiệm với xét thi đua khen thưởng.
Tăng cường tổ chức các hoạt động ngoại khóa, tạo sân chơi lành mạnh cho học
sinh.
* Đối với giáo viên chủ nhiệm: Muốn công tác chủ nhiệm càng thành cơng
thì người giáo viên chủ nhiệm cần phải nhiệt tình, kể cả kiên nhẫn,có tình
thương u đối với các em học sinh và phải là người giáo viên gương mẫu cho
các em noi theo.
Cuối cùng bản thân mỗi Giáo viên chủ nhiệm hãy là người giáo viên đích
thực. Vì “ người giáo viên đích thực là người biết đặt yêu cầu cao cho học sinh
và tìm mọi cách khuyến khích học sinh phát huy hết những năng lực cịn tiềm ẩn
nơi các em. Người thầy ấy luôn trao tặng vốn liếng tinh thần quý giá cho các em
làm hành trang bước vào đời !”(Lại Thế Luyện)
Trong quá trình trình bày sẽ khơng tránh khỏi sơ sót, với kinh nghiệm cịn
hạn chế tơi rất cần những đóng góp, những lời phê bình chân thật giúp cho cơng
tác chủ nhiệm của tôi ngày càng tiến bộ và đạt hiệu quả hơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 3 tháng 4 năm 2021
Tơi xin cam đoan đây là SKKN
của mình viết, không sao chép
16


nội dung của người khác
Người viết

Bùi Thị Thư

17


PHẦN PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Giáo án minh họa một tiết sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề
Chủ đề: Cách phòng ngừa và giải tỏa căng thẳng.
I. Mục tiêu: Sau chủ đề này học sinh sẽ:
Nhận biết được những biểu hiện của sự căng thẳng, một số tình huống tạo
nên căng thẳng, tác động của nó đối với cuộc sống và nhận thức được tầm quan
trọng của kỹ năng kiểm sốt, làm chủ cảm xúc của bản thân.
Có thái độ tích cực đối với những tình huống gây căng thẳng, tìm ra
những cách ứng phó tích cực trong tình huống gây căng thẳng.
Biết cách giải tỏa cảm xúc và kiểm sốt, làm chủ được cảm xúc.
II. Thơng điệp:
Tình huống gây căng thẳng luôn tồn tại trong cuộc sống và tạo ra các cảm
xúc tiêu cực cho con người. Căng thẳng, những cảm xúc tiêu cực có ảnh hưởng
đến sức khỏe tinh thần và thể chất của con người, nếu quá mức sẽ làm cho con
người bị bệnh trầm cảm hoặc tâm thần. Vì vậy, mỗi người phải biết cách phịng

tránh để ít rơi vào trạng thái căng thẳng hoặc chuẩn bị tâm thế sẵn sàng đón
nhận nó như một phần tất yếu của cuộc sống và tìm cách giải quyết chúng.
III. Phương tiện:
Chuẩn bị giấy, bút, phiếu học tập 1, 2, 3, 4.
IV. Tiến trình tổ chức các hoạt động
A. Khởi động: nhằm giúp học sinh sẵn sàng cho hoạt động hình thành kỹ
năng.
Câu lạc kĩ năng
Quản trị : Anh em ơi !
Học sinh : Ơi !
Quản trò : Kỹ năng
Học sinh : Trẻ
Quản trò : Kỹ năng
Học sinh : Khoẻ
Quản trò : Kỹ năng
Học sinh : Vui
Quản trò : CLB kỹ năng
Học sinh : Trẻ– khoẻ – vui – Ah – ah – ah
Tất cả cùng hát bài truyền thống của CLB Kỹ năng ( ví dụ như bài : Khát
vọng tuổi trẻ)
B. Hoạt động hình thành kỹ năng
Hoạt động 1: Nhận biết căng thẳng và hậu quả không kiểm soát được
cảm xúc.


a. Mục tiêu: Học sinh nhận thức được căng thẳng là tất yếu trong cuộc
sống là có ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, thể chất của con người. Mỗi người
cần nhận biết được nguyên nhân gây ra căng thẳng để có biện pháp khắc phục.
b. Phương thức: Làm việc theo nhóm.
Bước 1: Hoạt động nhóm, giáo viên chia lớp thành 4 nhóm yêu cầu các

nhóm chia sẽ về những trải nghiệm của bản thân với những câu hỏi gợi ý. Thời
gian thảo luận 15 phút.
c. Chuyển giao nhiệm vụ:
Nhóm 1: Hãy kể những sau tình huống căng thẳng mà bạn đã trải qua?
Nhóm 2: Xem những hình ảnh, nêu những biểu hiện về cảm xúc, cơ thể và
hành vi nào xuất hiện trong tình huống căng thẳng ?



Nguồn từ Internet

Giáo viên phát phiếu học tập cho các nhóm, giám sát đảm bảo các nhóm
đều làm việc, quản lí thời gian làm việc theo nhóm.


Nhóm 3: Ảnh hưởng của trạng thái căng thẳng ?
Nhóm 4: Xem một số hình ảnh, nêu tác nhân gây trạng thái căng thẳng
d. Học sinh thực hiện nhiệm vụ, báo cáo kết quả theo nhóm.
Giáo viên gợi ý sản phẩm: (phần phụ lục)
Hoạt động 2: Cách phòng ngừa và giải tỏa căng thẳng.
a. Mục tiêu: Học sinh nhận thức được bản chất của các tác nhân gây căng
thẳng và biết cách chủ động giảm thiểu gây căng thẳng bằng các phương pháp
phù hợp để tránh bị ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất.
b. Phương thức: Hoạt động theo nhóm và cả lớp.
Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm và giao nhiệm vụ.
c. Chuyển giao nhiệm vụ:
Nhóm 1: Làm thế nào chúng ta hạn chế tình huống căng thẳng trong cuộc
sống?
Nhóm 2: Nếu chúng ta khơng nhận dạng được cảm xúc tiêu cực, thì cảm
xúc tiêu cực đó có mất đi khơng ? Nêu cảm xúc tiêu cực ứ đọng lại trong lịng,

thì chuyện gì sẽ xảy ra ?
Nhóm 3: Làm thế nào để thốt ra khỏi được sự căng thẳng cảm xúc tiêu
cực?
Nhóm 4: Làm thế nào để mọi người có suy nghĩ tích cực trước vấn đề nảy
sinh?
d. Thực hiện nhiệm vụ: Thời gian hoạt động nhóm 10 phút, các nhóm thảo
luận và ghi kết quả vào phiếu học tập.
e. Báo cáo kết quả của từng nhóm.
Hoạt động chung cả lớp.
Đại diện các nhóm báo cáo kết quả, học sinh các nhóm khác tham gia
bình luận các ý kiến của nhóm bạn.
Giáo viên phân tích, bỗ sung, điều chỉnh và kết luận.
Nhóm 1: Để giảm căng thẳng thì phải tăng cường:
Để giảm căng thẳng thì phải tăng cường:
- Kỹ năng giảm áp lực cuộc sống, tăng nội lực (quản lí thời gian, kỹ năng lập kế
hoạch, suy nghĩ tích cực, tập trung vào những gì mình kiểm sốt được) ví dụ: lập
kế hoạch ơn tập cho từng môn học
- Một số yếu tố hỗ trợ (Chế độ ăn, uống, ngủ, nghỉ ngơi hợp lí, nghe nhạc, thể
thao...)