Tài liệu Vật chất docx

Vật chất
Vật chất cùng với không gian và thời gian là những vấn đề cơ bản mà tôn giáo, triết học
và
vật lý học nghiên cứu. Vật lý học và các ngành khoa học tự nhiên nghiên cứu cấu tạo
cũng như những
thuộc tính cụ thể của các dạng thực thể vật chất khác nhau trong thế giới
tự nhiên. Các thực thể vật chất có thể ở dạng trường (cấu tạo bởi các hạt trường, thường
không có khối lượng nghỉ, nhưng vẫn có khối lượng toàn phần), hoặc dạng chất (cấu tạo
bởi các hạt chất, thường có khối lượng nghỉ) và chúng đều chiếm không gian. Với định
nghĩa trên, các thực thể vật chất được hiểu khá rộng rãi, như một vật
vĩ mô mà cũng có
thể như
bức xạ hoặc những hạt cơ bản cụ thể và ngay cả sự tác động qua lại của chúng.
Đôi khi người ta nói đến thuật ngữ phản vật chất trong vật lý. Đó thực ra vẫn là những
dạng thức vật chất theo định nghĩa trên, nhưng là một dạng vật chất đặc biệt ít gặp trong
tự nhiên. Mọi thực thể vật chất đều tương tác lẫn nhau và những tương tác này cũng lại
thông qua những dạng vật chất (cụ thể là những hạt tương tác trong các trường lực, ví dụ
hạt photon trong trường điện từ).
Các tính chất
Khối lượng
Khối lượng là một thuộc tính cơ bản của các thực thể vật chất trong tự nhiên.
Theo lý thuyết của
Isaac Newton mọi vật có khối lượng đều có quán tính (định luật 1 và 2
của Newton, xem thêm trang cơ học cổ điển), do đó cũng có thể nói mọi dạng thực thể
của vật chất trong tự nhiên đều có quán tính.
Khối lượng riêng ρ= 10
8
g/cm
3
Năng lượng
Năng lượng là một thuộc tính cơ bản của tất cả các thực thể vật chất trong tự nhiên.

Theo lý thuyết của Albert Einstein mọi vật có khối lượng đều có năng lượng (công thức
E=mc², xem thêm trang lý thuyết tương đối), do đó cũng có thể nói mọi dạng thực thể của
vật chất trong tự nhiên đều có năng lượng.
Công thức ΔE=Δmc² không nói rằng khối lượng và năng lượng chuyển hóa lẫn nhau.
Năng lượng và khối lượng đều là những thuộc tính của các thực thể vật chất trong tự
nhiên. Không có năng lượng chuyển hóa thành khối lượng hay ngược lại. Công thức
Einstein chỉ cho thấy rằng nếu một vật có khối lượng là m thì nó có năng lượng tương
ứng là E=mc². Trong phản ứng hạt nhân, nếu khối lượng thay đổi một lượng là Δm thì
năng lượng cũng thay đổi một lượng tương ứng là ΔE. Phần năng lượng thay đổi ΔE có
thể là tỏa ra hay thu vào. Nếu là tỏa ra thì tồn tại dưới dạng năng lượng nhiệt và bức xạ ra
các hạt cơ bản.
Năng lượng tối
Lưỡng tính sóng - hạt
Lưỡng tính sóng hạt là một đặc tính cơ bản của vật chất, thể hiện ở điểm mọi vật chất di
chuyển trong không gian đều có tính chất như là sự lan truyền của sóng tương ứng với vật
chất đó, đồng thời cũng có tính chất của các hạt chuyển động.
Cụ thể, nếu một vật chất chuyển động giống như một hạt với động lượng p thì sự di
chuyển của nó cũng giống như sự lan truyền của một sóng với bước sóng λ là:
λ = h/p
với:
•
h là hằng số Planck.
Các hạt có động lượng càng nhỏ thì tính sóng thể hiện càng mạnh. Ví dụ
electron luôn thể
hiện tính chất sóng khi nằm trong nguyên tử, và cũng bộc lộ tính chất di chuyển định
hướng như các hạt khi nhận năng lượng cao trong
máy gia tốc. Ánh sáng có động lượng
nhỏ và thể hiện rõ tính sóng như nhiều bức xạ điện từ trong nhiều thí nghiệm, nhưng đôi
lúc cũng thể hiện tính chất hạt như trong hiệu ứng quang điện.
Vật chất tối

Hình dung về tỷ lệ thành phần vũ trụ: năng lượng tối 73%, vật chất tối 23%, khí Hidro,
Heli tự do, các sao, neutrino, thành phần chất rắn và các phần còn lại 4%
Vật chất tối là phần vật chất mà con người chưa thể quan sát, cân đo được mà chỉ biết đến
nó thông qua tác động tới những vật thể khác, nhưng lại chiếm phần lớn khối lượng của
các thực thể vật chất trong vũ trụ.
Phản vật chất
Phản vật chất cũng là vật chất, nhưng cấu thành bởi các phản hạt... Năm 1928, trong khi
nghên cứu kết hợp thuyết lượng tử vào trong thuyết tương đối rộng của Albert Einstein,
Paul Dirac đã phát hiện ra rằng các tính toán không phản đối chuyện tồn tại các hạt cơ
bản đặc biệt, có hầu hết mọi đặc tính cơ bản như các hạt cơ bản thông thường, nhưng
mang điện tích trái dấu. Từ đó hình thành nên giả thiết tồn tại các hạt phản vật chất. Theo
tính toán, nếu một hạt phản vật chất gặp (tương tác) hạt vật chất tương ứng, chúng sẽ nổ
tung và tỏa ra 1 năng lượng rất lớn, theo
phương trình Einstein.
Không thời gian cong

Hình ảnh hai chiều về sự biến dạng của không thời gian. Sự tồn tại của vật chất làm biến
đổi hình dáng của không thời gian, sự cong của nó có thể được coi là hấp dẫn
Vật chất, theo
thuyết tương đối rộng, có quan hệ hữu cơ - biện chứng với không-thời
gian
. Cụ thể sự có mặt của vật chất gây ra độ cong của không thời gian và độ cong của
không thời gian ảnh hưởng đến chuyển động tự do của vật chất. Không thời gian cong có
những tính chất hình học đặc biệt được nghiên cứu trong hình học phi Euclide. Trong lý
thuyết tương đối rộng, lực hấp dẫn được thay bằng hình dáng của không thời gian. Các
hiện tượng mà cơ học cổ điển mô tả là tác động của lực hấp dẫn (như chuyển động của
các hành tinh quanh Mặt Trời) thì lại được xem xét như là chuyển động theo quán tính
trong không thời gian cong.

Trong lý thuyết tương đối rộng, các
khối lượng làm cong không gian xung quanh nó. Hệ
quả của sự cong này tạo ra lực quán tính, giống như hệ quả của hai vật thể hút nhau bằng
lực hấp dẫn.
Nguyên lý bất định
Nguyên lý bất định phát biểu rằng, vật chất nói chung không thể xác định được chính xác
vị trí và vận tốc tại cùng thời điểm được. Tích của độ bất định tọa độ và độ bất định xung
lượng
của một hạt luôn luôn không nhỏ hơn hằng số Planck