Tư tưởng của đại tưởng của đại tướng võ nguyên giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc việt nam tt

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ THỊ HIỀN
TƯ TƯỞNG CỦA ĐẠI TƯỚNG VÕ NGUYÊN GIÁP
VỀ PHÁT HUY NHÂN TỐ CON NGƯỜI
TRONG CHIẾN TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VIỆT NAM

Chuyên ngành:

Triết học

Mã số: 922 90 01

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

HÀ NỘI - 2019


CƠNG TRÌNH ĐƯỢC HỒN THÀNH TẠI
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

Người hướng dẫn khoa học: GS. TS NGUYỄN VĂN TÀI

Phản biện 1: GS. TS Hồ Sĩ Quý
Phản biện 2: PGS. TS Nguyễn Bá Dương
Phản biện 3: PGS. TS Phan Trọng Hào

Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học
viện họp tại Học viện Khoa học Xã hội

Vào hồi……..giờ..…..phút, ngày…….tháng……năm 2019
Có thể tìm hiểu luận án tại:
Thư viện Quốc gia và Thư viện Học viện Khoa học Xã hội

HÀ NỘI - 2019


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta đã chứng minh rằng, mọi
thắng lợi của các cuộc chiến tranh giữ nước đều xuất phát từ vai trò quyết định
của nhân tố con người. Truyền thống lịch sử ấy đã được Đảng và Chủ tịch Hồ
Chí Minh kế thừa, vận dụng và phát huy trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo các
cuộc chiến tranh cách mạng trong thời đại mới.
Là một danh tướng Việt Nam trong lịch sử, Đại tướng Võ Nguyên Giáp
- Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam, người học trò xuất sắc, gần gủi
của Chủ tịch Hồ Chí Minh ln chú trọng đường lối chiến tranh nhân dân,
nghệ thuật “lấy ít địch nhiều”, “lấy nhỏ thắng lớn”, “lấy thô sơ thắng hiện
đại”. Với Đại tướng, con người bao giờ cũng là chủ thể có vai trị quyết định
sự thành bại của các cuộc chiến tranh cách mạng, phát huy nhân tố con người
là một tất yếu trong bối cảnh lịch sử của các cuộc chiến tranh giải phóng dân
tộc Việt Nam. Bởi vậy, khi được Đảng, Nhà nước tin cậy, giao trọng trách trực
tiếp tổ chức, xây dựng, rèn luyện quân đội, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã
không ngừng chăm lo công tác giáo dục, bồi dưỡng, xây dựng, phát huy bản
chất, truyền thống cách mạng, phẩm chất chính trị - tư tưởng, nâng cao sức
mạnh chiến đấu để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp chiến tranh
giải phóng dân tộc.
Bên cạnh đó, nhằm khơi dậy sức mạnh của toàn dân đánh giặc, Đại

tướng Võ Nguyên Giáp không ngừng chăm lo giác ngộ, giáo dục, bồi dưỡng
lịng u nước, ý chí chiến đấu cho toàn quân, toàn dân ta; xây dựng “khối
đoàn kết toàn dân”; “phát huy sức mạnh tinh thần” làm nền tảng chính trị
vững chắc góp phần thúc đẩy sự nghiệp giải phóng dân tộc đi đến thắng lợi.
Từ bài học thực tiễn, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã tổng kết thành những bài
học kinh nghiệm hết sức sâu sắc về phát huy nhân tố con người trong các tác
phẩm, bài báo, tạp chí và huấn lệnh để thực hiện nhiệm vụ cách mạng.
Nghiên cứu tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng Đại tướng Võ
Nguyên Giáp, cho thấy, ông đã để lại cho Đảng và dân tộc ta một di sản vơ
cùng q báu có giá trị, trong đó, tư tưởng phát huy nhân tố con người là bài
học lớn cho nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng, đã góp phần xây dựng,
phát triển quan điểm và đường lối của Đảng trong chiến tranh giải phóng dân
tộc Việt Nam. Việc nghiên cứu tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về
phát huy nhân tố con người có ý nghĩa thiết thực và là bài học bổ ích để chúng
ta vận dụng, phát triển trong sự nghiệp bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam
trong giai đoạn mới.
Sức mạnh của con người chính là động lực to lớn của dân tộc ta trong
mọi thời đại để xây dựng và phát triển bền vững đất nước, bởi vậy, Đảng ta
luôn quan tâm sâu sắc đến nhân tố con người và phát huy nhân tố con người,
tiếp tục khẳng định tại Đại hội lần thứ XII: “Phát huy nhân tố con người trong
mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; tập trung xây dựng con người về đạo đức,
nhân cách, lối sống, trí tuệ và năng lực làm việc; xây dựng mơi trường văn hóa


2

lành mạnh”1. Phát huy nhân tố con người được Đảng ta xác định luôn gắn với việc
xây dựng con người về đạo đức, lối sống, nhân cách, trí tuệ và năng lực hoạt động,
mà trọng tâm là giải phóng con người, để con người có cuộc sống ấm no, hạnh
phúc. Đây là nhiệm vụ được Đảng ta đặt ra cần phải quán triệt để vận dụng, triển

khai một cách toàn diện, hệ thống và hiệu quả.
Hơn nữa, trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có những diễn
biến phức tạp và khó lường, sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch
trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc nước ta hiện nay
đứng trước nhiều khó khăn và thách thức mới, Đảng ta xác định mục tiêu,
nhiệm vụ là: “Phát huy mạnh mẽ sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, của cả
hệ thống chính trị, tranh thủ tối đa sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc
tế, kiên quyết, kiên trì đấu tranh để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền,
thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân
và chế độ xã hội chủ nghĩa”2. Đồng thời, Đảng chỉ rõ phải tập trung xây dựng
Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng
bước hiện đại; “tích cực, chủ động chuẩn bị lực lượng đủ mạnh và các kế
hoạch, phương án tác chiến cụ thể, khoa học, sẵn sàng bảo vệ vững chắc độc
lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và an ninh của Tổ quốc trong
mọi tình huống”3. Đây là nhiệm vụ cực kỳ to lớn, nặng nề, là thách thức đối
với toàn Đảng, toàn dân ta.
Về thực tiễn cho thấy, dưới sự lãnh đạo của Đảng, việc phát huy nhân tố
con người Việt Nam trong những năm qua đã có những chuyển biến tích cực và
đạt được kết quả quan trọng, “bước đầu hình thành những giá trị mới về con người
với các phẩm chất về trách nhiệm xã hội, ý thức công dân, dân chủ, chủ động,
sáng tạo, khát vọng vươn lên”4. Song, do sự biến đổi nhanh chóng và phức tạp của
tình hình quốc tế và trong nước đã tác động cả tích cực và tiêu cực đến vấn đề
phát huy nhân tố con người trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới rất tồn diện và phức
tạp. Làm thế nào để phát huy nhân tố con người trong sự nghiệp bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam hiện nay là vấn đề có ý nghĩa chiến lược đặt ra địi hỏi phải
nghiên cứu một cách cơ bản, có hệ thống nhằm tìm kiếm những giải pháp
phù hợp.
Về phương diện khoa học, từ trước tới nay, nhất là trong thời gian gần
đây, trên thế giới và ở Việt Nam đã có nhiều cơng trình nghiên cứu khoa học

có giá trị luận bàn trên nhiều phương diện khác nhau về Đại tướng Võ Ngun
Giáp. Tuy nhiên, chưa có cơng trình nào nghiên cứu tư tưởng Đại tướng Võ
Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc
1 ,2,3,4 Đảng

Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng
Trung ương Đảng, Hà Nội; tr.219, 147, 150, 123.


3

Việt Nam một cách chun biệt, tồn diện dưới góc độ triết học. Với tinh thần và
ý nghĩa đó, từ lý luận và thực tiễn đặt ra, chúng tôi lựa chọn vấn đề “Tư tưởng của
Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải
phóng dân tộc Việt Nam” làm đề tài luận án tiến sĩ triết học.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1 Mục đích nghiên cứu
Luận giải cơ sở hình thành, phát triển và nội dung cơ bản tư tưởng của
Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh
giải phóng dân tộc Việt Nam, từ đó rút ra giá trị và bài học phát huy nhân tố con
người từ tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án, khái quát
kết quả nghiên cứu và những vấn đề đặt ra cho luận án tiếp tục nghiên cứu
- Phân tích, khái qt cơ sở hình thành, phát triển tư tưởng của Đại tướng
Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng
dân tộc Việt Nam
- Phân tích nội dung cơ bản tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về
phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam

- Rút ra những giá trị và bài học phát huy nhân tố con người từ tư tưởng của
Đại tướng Võ Nguyên Giáp đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1 Đối tượng nghiên cứu
Tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.
3.2 Phạm vi nghiên cứu
Dưới góc độ triết học, luận án tập trung nghiên cứu tư tưởng cơ bản
của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong cuộc
kháng chiến chống Pháp xâm lược và cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước
qua một số tác phẩm, bài nói, bài viết, huấn lệnh, bài giảng của Đại tướng
Võ Nguyên Giáp.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1 Cơ sở lý luận
Luận án dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh và quan điểm đường lối của Đảng cộng sản Việt Nam về chiến
tranh và quân đội; về vai trò nhân tố con người, phát huy nhân tố con người
trong chiến tranh nhân dân và chiến tranh cách mạng.
4.2 Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận án
đã sử dụng và kết hợp với một số phương pháp nghiên cứu khoa học như: lịch sử lôgic; hệ thống - cấu trúc; khái quát hoá - trừu tượng hóa; phân tích và tổng hợp; quy
nạp - diễn dịch, so sánh - đối chiếu; khảo chứng văn bản học để nghiên cứu.


4

5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
Luận án góp phần làm rõ cơ sở khách quan và nhân tố chủ quan của sự
hình thành, phát triển tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân
tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.

Góp phần làm rõ một số khái niệm: Nhân tố con người, nhân tố con
người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam và phát huy nhân tố con
người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.
Góp phần làm rõ nội dung cơ bản tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp
về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.
Luận án góp làm rõ những giá trị và bài học chủ yếu về phát huy nhân
tố con người từ tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp có thể kế thừa, vận
dụng trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
6.1 Ý nghĩa lý luận
Luận án là một công trình khoa học lần đầu tiên nghiên cứu tư tưởng Đại
tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng
dân tộc Việt Nam một cách chun biệt, tồn diện dưới góc độ triết học.
6.2 Ý nghĩa thực tiễn
Luận án có thể làm cơ sở khoa học cho các nhà chỉ huy, lãnh đạo
tham khảo để hoạch định chính sách phát huy nhân tố con người trong bảo vệ
Tổ quốc nói chung và trong lĩnh vực quân sự nói riêng.
Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo phục
vụ nghiên cứu, giảng dạy và học tập những vấn đề liên quan đến phát huy
nhân tố con người nói chung và trong Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc nói riêng.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài các phần: Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ
lục, phần nội dung của luận án gồm 4 chương, 10 tiết.
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1 Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến tư tưởng của Đại tướng
Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải
phóng dân tộc Việt Nam
1.1.1 Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến cơ sở hình thành, phát

triển tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người
trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam
- Nhóm các cơng trình nghiên cứu nước ngồi:
Trong chủ đề này chúng tơi tập trung nghiên cứu, cơng trình như: Tác giả
Peter Macdonald trong cuốn “Tướng Giáp qua hai cuộc chiến tranh Đông
Dương”; Sử gia quân sự người Mỹ, Cecil B.Currey trong cuốn “Chiến thắng
bằng mọi giá - Thiên tài quân sự Việt Nam. Đại tướng Võ Nguyên Giáp”; Trong


5

cuốn“Võ Nguyên Giáp” của tác giả Georges Boudarel; Tác giả Gérard Le
Quang trong cuốn “Võ Nguyên Giáp hay cuộc chiến tranh nhân dân”; Cuốn
sách “Võ Nguyên Giáp - Một cuộc đời” của Giáo sư sử học Alain Ruscio.
- Nhóm các cơng trình nghiên cứu trong nước:
Nhà sử học Trần Thái Bình trong cuốn “Võ Nguyên Giáp trong cuộc
trường chinh thế kỷ”; Tác giả Trần Trọng Trung trong cuốn “Võ Nguyên Giáp Danh tướng thời đại Hồ Chí Minh”; Tác giả Nguyễn Văn Sự trong cuốn “Đại
tướng Võ Nguyên Giáp Danh tướng thế kỷ XX: qua tư liệu nước ngoài”. Bên cạnh
các cuốn sách là các bài viết tiêu biểu của các tác giả: Trần Minh Trưởng trong
bài “Đại tướng Võ Nguyên Giáp người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí
Minh”; Nguyễn Trọng Phúc với bài“Gặp gỡ và đồng hành cùng lịch sử giữa chủ
tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp”; Ngô Vương Anh trong
bài“Nghệ thuật quân sự Võ Nguyên Giáp”. Cần phải nói đến bộ sách: “Lịch sử tư
tưởng quân sự Việt Nam” tập III của cuốn sách “Lịch sử tư tưởng quân sự Việt
Nam, Từ năm 1858 đến năm 1945”; Tập IV là cuốn sách “Lịch sử tư tưởng quân
sự Việt Nam, từ năm 1945 đến năm 1975.
Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến nhân tố chủ quan của sự hình
thành, phát triển tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam: Các tác giả Phạm Hồng Cư
và Đặng Bích Hà trong cuốn“Đại tướng Võ Nguyên Giáp thời trẻ”; Tác giả Trần

Thái Bình trong cuốn “Đại tướng Võ Nguyên Giáp hào khí trăm năm”. Tiếp cận
dưới góc nhìn về các tướng lĩnh có thể khái qt những cơng trình sau: Nhóm
Elicom trong cuốn“Những tướng lĩnh nổi tiếng thế giới”; Tác giả Phạm Hùng
trong cuốn “12 vị tướng của Quân đội nhân dân Việt Nam”; Trong cuốn“100 nhà
quân sự có ảnh hưởng đến thế giới” của tác giả Lưu Hải Sinh và Phủ Quang Hải
(Nguyễn Gia Linh dịch); Tác giả Nguyễn Ngọc Phúc trong cuốn,“25 tướng lĩnh
Việt Nam”. Bộ sách tuyển chọn biên soạn của Nxb Thanh Niên: 'Võ Nguyên Giáp
-Vị tướng “Văn Đức Quán Nhân tâm” (gồm 9 cuốn sách); Tác giả Phạm Hùng với
cuốn,“Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp hai con người làm
nên huyền thoại”; Tác giả Nguyễn Văn Trung trong cuốn,“Đại tướng tổng tư lệnh
Võ Nguyên Giáp - Đại tướng của nhân dân của Hịa Bình”; Cuốn sách“Tầm nhìn
của chiến lược gia kiệt suất Võ Ngun Giáp” của tác giả Q Lâm.
Tóm lại, với cách tiếp cận ở nhiều lĩnh vực và phương diện khác nhau, nhìn
chung các tác giả đều trình bày và khái quát được những luận điểm liên quan đến
điều kiện và tiền đề cũng như những nhân tố chủ quan tác động đến sự hình thành,
phát triển tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người. Tuy nhiên các tác giả chưa trình bày và phân tích một cách có hệ thống nội
dung liên quan. Đây thật sự là những cơng trình có giá trị giúp nghiên cứu sinh có
điều kiện thuận lợi để thực hiện mục tiêu nghiên cứu trong luận án.
1.1.2 Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến nội dung cơ bản của tư
tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến
tranh giải phóng dân tộc Việt Nam


6

Tác giả Nguyễn Thành trong cuốn “Hoạt động báo chí của Đại tướng Võ
Nguyên Giáp”; Tác giả Ernesto Che Guevara trong “Lời tựa cho cuốn Chiến
tranh nhân dân và quân đội nhân dân”; Tác giả Đỗ Thanh trong bài“Đại tướng
Võ Nguyên Giáp - Kiến trúc sư của nền nghệ thuật quân sự Việt Nam hiện đại”

của; Tác giả Trần Trọng Trung trong cuốn “Võ Nguyên Giáp - Danh tướng thời
đại Hồ Chí Minh”; Cuốn sách “Đại tướng, tổng tư lệnh Võ Ngun Giáp - Vị
tướng của hịa bình” của tác giả Bùi Loan Thùy (chủ biên); Tác giả Trần Thái
Bình cũng trong cuốn,“Đại tướng Võ Nguyên Giáp hào khí trăm năm”; Tác giả
Georges Boudarel trong cuốn “Võ Nguyên Giáp”; Tác giả Nguyễn Hữu Nguyên
trong bài “Tư duy nghệ thuật quân sự Võ Ngun Giáp”.
Tóm lại, các cơng trình, bài viết trên đây đã tiếp cận, giới thiệu, đánh giá
khái quát nội dung các tác phẩm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp nói chung và tư
tưởng phát huy nhân tố con người trong chiến tranh nhân dân nói riêng, chỉ ra cơ
sở cứ liệu, phân tích, gợi mở nội dung có liên quan đến nội dung chương 3 của
luận án. Hầu hết các cơng trình chưa khái qt một cách có hệ thống những nội
dung cơ bản tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam, song đây là những cơng
trình có giá trị đặc biệt về mặt lịch sử, cung cấp những luận điểm, luận cứ và
những định hướng quan trọng giúp nghiên cứu sinh kế thừa, vận dụng và phát
triển trong chương 3 của luận án.
1.1.3 Các cơng trình nghiên cứu liên quan đến giá trị và bài học từ tư
tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người đối với
sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay
Trong cuốn“25 tướng lĩnh Việt Nam” của tác giả Nguyễn Ngọc Phúc;
Tác giả Trần Trọng Trung trong cuốn“Võ Nguyên Giáp - Danh tướng thời đại
Hồ Chí Minh”; Tác giả Nguyễn Hịa trong cuốn “Đại tướng Võ Nguyên Giáp và
những chấn động địa cầu”.
Bên cạnh các tác phẩm là các bài viết có nội dung liên quan: Tác giả
Hồng Minh Thảo,“Đại tướng Võ Nguyên Giáp với cuộc Tổng tiến công chiến
lược mùa xuân năm 1975; Trong bài“Võ Nguyên Giáp - Nhà sử học làm nên
lịch sử” tác giả Vũ Quang Đạo; Tác giả Bùi Xuân Việt trong bài “Giáo dục tư
tưởng quân sự của Võ Nguyên Giáp trong các trường Đại học”; Tác giả Lê Vũ
Huy với bài viết “Đại tướng Võ Nguyên Giáp với văn hóa Quân sự”.
Tóm lại, qua các tác phẩm, bài viết, tạp chí, hầu hết các tác giải đã đánh giá

chung về giá trị của các tác phẩm lý luận quân sự của Đại tướng Võ Nguyên
Giáp cũng như phân tích một số khía cạnh về giá trị tư tưởng quân sự nói chung
và ý nghĩa của tư tưởng đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Do khơng nhằm mục
đích nghiên cứu tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam, nên các tác giả cũng
khơng trình bày giá trị và bài học từ tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về
phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam. Các
kết quả nghiên cứu trên rất có giá trị, giúp nghiên cứu sinh kế thừa và phát triển
trong luận án.


7

1.2 Khái quát kết quả nghiên cứu có liên quan đến đề tài của luận án
và những vấn đề đặt ra cần bổ sung, phát triển trong luận án
1.2.1 Những nội dung các cơng trình nghiên cứu đã đạt được
Qua tìm hiểu các cơng trình nghiên cứu liên quan đến tư tưởng Đại tướng
Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng
dân tộc Việt Nam, có thể khái qt một số kết quả chính mà các cơng trình
nghiên cứu đã đạt được.
Thứ nhất, qua nghiên cứu các cơng trình liên quan đến cơ sở hình thành,
phát triển tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người
trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam cho thấy, có rất nhiều học giả
trong và ngoài nước đặc biệt quan tâm nghiên cứu về Đại tướng Võ Nguyên Giáp,
nhất là trong những năm gần đây. Tuy nhiên, hầu hết các tác giả tập trung nghiên
cứu chủ yếu nội dung về lịch sử quân sự, lịch sử của các cuộc chiến tranh Đơng
Dương. Các cơng trình cũng đã trình bày được bối cảnh lịch sử cách mạng Việt
Nam qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ xâm lược, từ đó làm nổi bật
hoạt động thực tiễn của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong xây dựng, rèn luyện,
lãnh đạo quân đội nhân Việt Nam cùng lực lượng toàn dân đánh giặc. Đồng thời,

các cơng trình đã nghiên cứu khá kỹ tài thao lược, phẩm chất đạo đức, nhân cách nhân tố chủ quan thuộc về Đại tướng Võ Nguyên Giáp giúp người đọc có cái nhìn
tổng qt về ơng. Mặt khác, các cơng trình nghiên cứu liên quan đến chủ đề này
cũng đã đánh giá, nhận định một cách khách quan những giá trị văn hóa lịch sử
dân tộc Việt Nam, tư tưởng Hồ Chí Minh, Chủ nghĩa Mác - Lênin, tinh hoa văn
hóa nhân loại mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp tiếp thu, vận dụng trong điều kiện
hoàn cảnh lịch sử cụ thể của chiến tranh nhân dân Việt Nam. Đặc biệt, Đại tướng
vận dụng trong lĩnh vực quân sự góp phần vào sự nghiệp cách mạng Việt Nam
giành thắng lợi vẻ vang.
Tuy các tác giả chưa trình bày và phân tích một cách có hệ thống cơ sở
hình thành, phát triển tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam. Song, các kết quả
nghiên cứu đạt được của các tác giả là nguồn tài liệu khoa học phong phú, có giá
trị, thật sự bổ ích đã cung cấp nhiều luận cứ, luận chứng quan trọng, nghiên cứu
sinh sẽ kế thừa, tổng hợp, phân tích, đánh giá có hệ thống trong luận án.
Thứ hai, các cơng trình nghiên cứu liên quan đến nội dung cơ bản của tư
tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến
tranh giải phóng dân tộc Việt Nam cho thấy, các tác giả đã tiếp cận, giới thiệu,
đánh giá khái quát nội dung của các tác phẩm chứa đựng nội dung tư tưởng của
Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh
giải phóng dân tộc Việt Nam và giải quyết nó trên phương diện mục đích mà
mình đặt ra. Đồng thời, thơng qua hoạt động thực tiễn của Đại tướng Võ
Nguyên Giáp, các tác giả đã đánh giá khách quan những khía cạnh nhất định của
quá trình phát huy nhân tố con người của ông trong chỉ đạo, chỉ huy các chiến
dịch quan trọng trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.


8

Bên cạnh đó, các tác giả đã trình bày chỉ ra các phương pháp phát huy
nhân tố con người trong chiến tranh nhân dân, xây dựng quân đội nhân dân và

trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội. Nhờ đó góp phần vào thắng
lợi vẻ vang của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Pháp và xâm lược của
Mỹ trên cả mặt lý luận và thực tiễn. Các tác giả đã đưa ra cơ sở cứ liệu, phân
tích, gợi mở ít nhiều các nội dung có liên quan đến đề tài luận án.
Mặt khác, cũng phải nói rằng phần lớn nhiều tác giả chủ yếu tập trung
nghiên cứu và tiếp cận những cơng trình về lý luận qn sự, lịch sử, từ đó đánh
giá chung về giá trị của các tác phẩm đối với sự nghiệp cách mạng nói chung và
giá trị trong thời đại ngày nay. Các tác phẩm chưa được khai thác dưới góc Triết
học về nhiều nội dung về quan điểm, tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp,
nhất là nội dung tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam, đây chính là nội dung
mới mẻ cần được khai thác, nghiên cứu dưới góc độ khoa học.
Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu liên quan đến nội dung cơ bản tư
tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong
chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam chưa được các tác giả phân tích sâu sắc
và có hệ thống. Những giá trị đạt được có vai trò là định hướng quan trọng giúp
nghiên cứu sinh kế thừa, phát triển trong luận án của mình.
Thứ ba, quan nghiên cứu các cơng trình liên quan đến giá trị và bài học
từ tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người đối
với sự nghiệp Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay cho thấy, cho đến nay chưa có
cơng trình khoa học nào tập trung nghiên cứu một cách đầy đủ và có hệ thống
về tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người
trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam nên cũng chưa rút ra giá trị và
bài học từ tư tưởng này đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay.
Tuy nhiên, ở những phương diện nghiên cứu nhất định, các tác giả đã nghiên
cứu, luận bàn đánh giá chung về giá trị của các tác phẩm lý luận quân sự, hoặc
đánh giá chung về tư tưởng quân sự của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đối với sự
nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay và giải quyết về phương diện lý luận
có liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
Kết quả nghiên cứu của các tác giả có giá trị đáng trân trọng, giúp nghiên cứu

sinh có cái nhìn khách quan và toàn diện để tiếp tục bổ sung, hệ thống hóa, khái quát
hóa những giá trị và rút ra bài học cơ bản từ Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy
nhân tố con người đối với sự nghiệp Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay.
1.2.2 Những vấn đề đặt ra cho đề tài luận án cần tiếp tục giải quyết
Những kết quả đạt được nêu trên, có thể thấy với mục đích, nhiệm vụ,
phạm vi nghiên cứu khác nhau, sở trường khác nhau, bối cảnh lịch sử khác nhau,
các tác giả chưa có điều kiện nghiên cứu một cách một cách đầy đủ, có hệ thống
và chuyên sâu về “Tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam” dưới góc độ Triết học.
Do vậy, còn nhiều nội dung vẫn chưa được nghiên cứu. Đây là một mảnh đất
trống tạo điều kiện để luận án luận án tiếp tục tìm hiểu, nghiên cứu và làm rõ.


9

Từ phương pháp tiếp cận Triết học và trên cơ sở những thành tựu nghiên
cứu có liên quan đến đề tài luận án, luận án đưa ra một số vấn đề tiếp tục nghiên
cứu, bổ sung và phát triển trong luận án của mình, cụ thể là:
Thứ nhất, đây là một cơng trình mới, do vậy chưa có học giả nào chuyên
sâu nghiên cứu nội dung tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy
nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam nên cũng chưa
nghiên cứu cơ hình thành, phát triển tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về
phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.
Từ mục đích và phạm vi nghiên cứu, luận án sẽ trình bày và phân tích và
luận giải cở sở hình thành và phát triển tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp
về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.
Thứ hai, trên cơ sở tham khảo, kế thừa các kết quả nghiên cứu từ các cơng
trình đi trước cùng với q trình nghiên cứu độc lập, tiếp cận từ văn bản gốc, nhiệm
vụ đặt ra cho luận án phải sử dụng những phương pháp nghiên cứu phù hợp để khái
quát, hệ thống được những quan điểm cơ bản của tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên

Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam
qua các tác phẩm, bài nói, bài viết, huấn lệnh của Đại tướng.
Trong quá trình nghiên cứu, nghiên cứu sinh nhận thấy tư tưởng phát huy
nhân tố con người của Đại tướng Võ Nguyên Giáp luận án sẽ phân tích nội dung
cơ bản của tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người
trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam trên các lát cắt cơ bản: (1) Quan
điểm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến
tranh nhân dân Việt Nam; (2) Quan điểm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp phát
huy nhân tố con người trong xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. (3)
Quan điểm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong
sức mạnh chiến đấu của quân đội.
Thứ ba, trên thực tế, cũng chưa có cơng trình khoa học nào nghiên cứu về nội
dung cơ bản của tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam, do vậy cũng chưa rút ra
những giá trị và bài học từ tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy
nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc đối với sự nghiệp giải phóng
dân tộc Việt Nam hiện nay. Từ nội dung tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp
về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam luận
án tiếp tục phân tích và rút ra: (1) Giá trị tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về
phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam; đồng
thời phân tích và làm rõ (2) Bài học về phát huy nhân tố con người từ Đại tướng Võ
Nguyên Giáp đối với sự nghiệp Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay.
Tiểu kết chương 1:
Nghiên cứu về tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã được nhiều
cơng trình đề cập ở nhiều góc độ và phương diện khác nhau. Tuy nhiên, nghiên
cứu về tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người
trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam chưa được nghiên cứu một cách
có hệ thống dưới góc độ Triết học. Các cơng trình nghiên cứu đi trước của các

10

tác giả có giá trị kế thừa làm cơ sở cho việc nghiên cứu cơ sở hình thành, phát
triển và nội dung cơ bản tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy
nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam dưới góc độ
mới, trên cơ sở nghiên cứu, bổ sung, phát triển các luận điểm trước đó.
Chương 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ HÌNH THÀNH,
PHÁT TRIỂN TƯ TƯỞNG ĐẠI TƯỚNG VÕ NGUYÊN GIÁP
VỀ PHÁT HUY NHÂN TỐ CON NGƯỜI TRONG CHIẾN TRANH
GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VIỆT NAM
2.1. Những vấn đề lý luận về phát huy nhân tố con người trong chiến
tranh giải phóng dân tộc Việt Nam
Đây là một số vấn đề lý luận triết học có liên quan để làm cơ sở cho triển
khai các nôi dung nghiên cứu tiếp theo của luận án.
2.1.1 Quan điểm triết học về nhân tố con người và phát huy nhân tố
con người
Trong di sản của các nhà kinh điển mác - xít, vấn đề lý luận và thực tiễn về
“con người”, “nhân tố con người” đã được đặt ra và dành sự quan tâm đặc biệt
nghiên cứu. Từ quan niệm khoa học về con người, Triết học Mác - Lênin đi đến
quan niệm về nhân tố con người.
Xuất phát từ mục đích và phương pháp tiếp cận, luận án quan niệm rằng:
Nhân tố con người là chỉnh thể những yếu tố đặc trưng của chủ thể bao gồm
phẩm chất, năng lực và hoạt động, đóng vai trị tích cực, sáng tạo, thúc đẩy sự
phát triển của lịch sử - xã hội.
Khái niệm“nhân tố con người” được xác định bởi hai phương diện: Về
phương diện hoạt động, phản ánh mặt hoạt động thực tiễn, nhờ đó mà con người
thực hiện mục đích của xã hội, đồng thời giữ vai trò quyết định sự vận động,
phát triển của xã hội. Về phương diện phẩm chất và năng lực, là kiểu nhân cách
tiêu biểu mang những đặc trưng về phẩm chất chính trị, đạo đức, lập trường, niềm

tin, thái độ chính trị, ý thức tổ chức kỷ luật; tri thức, kinh nghiệm, năng lực tổ chức
thực tiễn, năng lực tư duy.
Khái niệm nhân tố con người là cơ sở để đi đến quan niệm khoa học về
phát huy nhân tố con người. Phát huy nhân tố con người là q trình phát hiện,
bồi dưỡng, kích thích phát triển, đồng thời sử dụng đúng đắn có hiệu quả tính
tích cực, tự giác, sáng tạo những đặc trưng về phẩm chất, năng lực và hoạt
động thực tiễn của con người nhằm thực hiện mục đích của một quá trình
phát triển xã hội.
Phát huy nhân tố con người bao gồm các nội dung chủ yếu sau:
Thứ nhất, phát hiện những khâu then chốt, những yếu tố, tiềm năng để dẫn
dắt con người chủ động, tích cực, tự giác, sáng tạo trong hoạt động thực tiễn, đồng


11

thời, khơi dậy tiềm năng của nhân tố con người không ngừng làm cơ sở, điều kiện
cho hoạt động thực tiễn của con người.
Thứ hai, định hướng tính tích cực xã hội của con người nhằm nâng cao
hiệu quả trong hoạt động thực tiễn thúc đẩy sự phát triển của xã hội.
Thứ ba, không ngừng nâng cao chất lượng nhân tố con người, làm tăng
những phẩm chất xã hội như: lý tưởng chính trị, văn hóa và đạo đức cách mạng;
nhận thức và hoạt động thực tiễn, năng lực tổ chức quản lý; ý thức tổ chức kỷ luật
tự giác; ý chí khắc phục khó khăn hồn thành nhiệm vụ; đoàn kết nhân ái.
Thứ tư, tạo mọi điều kiện thuận lợi để con người không ngừng phát huy năng
lực, chủ động, sáng tạo trong hoạt động thúc đẩy xã hội phát triển. Đồng thời, khắc
phục kịp thời những yếu tố tác động kìm hãm sự phát triển của con người.
2.1.2 Chiến tranh giải phóng dân tộc, nhân tố con người trong chiến
tranh giải phóng dân tộc và phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải
phóng dân tộc Việt Nam
 Quan niệm về chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam

Trong Học thuyết Mác - Lênin về chiến tranh và quân đội, chiến tranh
được phân thành các loại hình; chiến tranh giải phóng dân tộc, chiến tranh bảo
vệ tổ quốc, chiến tranh nhân dân, chiến tranh cách mạng.
Chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam trong thời đại mới kể từ khi có
sự lãnh đạo của Đảng chính là cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược và cuộc
kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc Việt
Nam mang đầy đủ đặc trưng của chiến tranh nhân dân và chiến tranh cách mạng
trong thời đại mới. Chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam trong thời đại mới
vừa là chiến tranh nhân dân, vừa là chiến tranh cách mạng mang tính chất
chính nghĩa, tự vệ và cách mạng; chiến tranh toàn dân, toàn diện, trường kỳ,
dựa vào sức mình là chính; do lực lượng tồn dân tiến hành, trong đó, lực
lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản
Việt Nam nhằm mục đích giải phóng dân tộc, lật đổ ách thống trị cuả giai cấp
bóc lột, phản động, đưa đất nước phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa.
 Nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam:
Khái niệm “nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt
Nam” là sự tiếp cận lịch sử - cụ thể đối với khái niệm chung về “nhân tố con người”
và “chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam”, từ đó có thể quan niệm: Nhân tố con
người trong trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam là tổng hoà những yếu
tố đặc trưng bao gồm một chỉnh thể giữa phẩm chất, năng lực và hoạt động thực
tiễn, quy định vai trị tích cực, sáng tạo của lực lượng toàn dân đánh giặc giặc
(nòng cốt là con người trong lực lượng vũ trang, đặc biệt là con người trong
sức mạnh chiến đấu của quân đội) góp phần thúc đẩy cuộc chiến tranh giải
phóng dân tộc Việt Nam giành thắng lợi.
Khái niệm nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam
là một chỉnh thể gồm hai phương diện thống nhất giữa hoạt động thực tiễn và phẩm
chất, năng lực của con người trong chiến tranh Việt Nam.


12

* Phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt
Nam là một q trình các chủ thể bằng các phương thức tác động vào các lực
lượng tiến hành chiến tranh nhằm phát hiện, bồi dưỡng, kích thích, phát triển,
sử dụng những phẩm chất, năng lực và hoạt động thực tiễn tích cực, sáng tạo
của mỗi cá nhân cũng như các lực lượng xã hội nhằm thực hiện thắng lợi mục
đích chính trị của chiến tranh nhân dân, chiến tranh cách mạng Việt Nam.
Phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt
Nam là quá trình gồm các biện pháp và phương thức cơ bản:
- Động viên, giác ngộ, nâng cao chất lượng nhân tố con người trong chiến
tranh giải phóng dân tộc Việt Nam
- Giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng xây dựng và phát triển phẩm chất, năng lực
của con người trong chiến tranh
- Tổ chức các hoạt động thực tiễn qua thi đua cách mạng, thi đua yêu nước
- Chăm lo, tạo điều kiện vật chất - tinh thần; ngăn ngừa, khắc phục những
yếu tố tiêu cực làm ảnh hưởng xấu tới xu hướng vận động và phát triển của nhân tố
con người.
- Phát huy nhân tố con người thông qua hệ thống tổ chức của Đảng; xây
dựng, củng cố tổ chức
Như vậy, “nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc” và “phát
huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam” là cơ bản, cốt
lõi, làm công cụ khoa học đối với nghiên cứu tư tưởng phát huy nhân tố con người của
Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.
2.2. Cơ sở khách quan của sự hình thành, phát triển tư tưởng Đại
tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải
phóng dân tộc Việt Nam
2.2.1. Điều kiện lịch sử - xã hội với sự hình thành, phát triển tư tưởng
Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh
giải phóng dân tộc Việt Nam
 Điều kiện lịch sử - xã hội thế giới thế kỷ XX

Ở phương Tây, CNTB phát triển thành CNĐQ, bành trướng, tranh cướp
thị trường thuộc địa dẫn đến hai cuộc chiến tranh thế giới khốc liệt.
Trước hết, cuộc khủng hoảng kinh tế 1900 - 1903, là nguyên nhân của chiến
tranh thế giới lần thứ nhất. Cuộc khủng hoảng kinh tế lần thứ hai 1929 - 1933,
nguyên nhân của cuộc chiến tranh thế giới lần thứ hai (1939 - 1945) vô cùng tàn
khốc trong lịch sử xã hội loài người, ảnh hưởng đến các quốc gia phương Đơng,
trong đó có Việt Nam. Cách mạng Tháng Mười Nga thành công (1917) đã chỉ rõ
bài học về phát huy vai trò của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp cách mạng,
xây dựng tổ chức quân sự và xây dựng CNXH. Hơn nữa, đầu thế kỷ XX, Quốc tế
cộng sản (Quốc tế III) ra đời do Lênin sáng lập đã mang lại cho sự nghiệp cách
mạng vơ sản và giải phóng dân tộc trên thế giới một sức mạnh mới trong phong trào
đấu tranh chung chống CNĐQ. Trung Quốc là quốc gia phong kiến cũng có những
chuyển biến quan trọng, các cuộc cách mạng Trung Quốc có tác động mạnh mẽ đến


13

cách mạng Việt Nam, tư duy quân sự nói chung và tư tưởng phát huy nhân tố con
người của Đại tướng Võ Nguyên Giáp
 Điều kiện lịch sử - xã hội Việt Nam thế kỷ XX
Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai (1919 - 1930) đã đặt ra nhu cầu giải
phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người có tác động đến sự hình
thành tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người.Các
phong trào yêu nước và cộng sản phát triển mạnh mẽ địi hỏi cần là phải có một
đường lối cứu nước, lãnh đạo cách mạng đúng đắn, khoa học để có thể phát huy
được vai trị của đại đa số quần chúng nhân dân tham gia và ủng hộ sự nghiệp đấu
tranh cách mạng. Đảng cộng Việt Nam ra đời đề ra đường lối, nhiệm vụ, phương
pháp, lực lượng cách mạng; giác ngộ, bồi dưỡng, xây lực lượng quân sự, tổ chức
nhân dân tiến hành chiến tranh có ảnh hưởng đến tư tưởng của Đại tướng Võ
Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người.

Thực tiễn cuộc kháng chiến chống Pháp và Nhật cứu nước đặt ra yêu cầu
phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc. Tư tưởng của
Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người không chỉ bị chi phối
bởi điều kiện lịch sử - xã hội của Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX mà còn
phản ánh rõ nhất thực tiễn của hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ
gian khổ nhưng vẻ vang của quân dân Việt Nam giai đoạn sau 1945 - 1975.
Truyền thống quê hương là cội nguồn sức mạnh tinh thần, nhân tố quan
trọng góp phần hình thành tư tưởng của Đại tường Võ Nguyên Giáp sinh về
phát huy nhân tố con người.
Tóm lại, tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người xuất phát từ điều kiện lịch sử - xã hội thế giới tác động và ảnh hưởng đến
Việt Nam; từ điều kiện lịch sử - xã hội Việt Nam thế kỷ XX đã đặt ra nhiệm vụ
cần phải giải quyết.
2.2.2 Tiền đề tư tưởng - lý luận của sự hình thành, phát triển tư tưởng
Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh
giải phóng dân tộc Việt Nam
 Kế thừa và phát huy giá trị văn hóa truyền thống Việt Nam
Trước hết, truyền thống yêu nước, tinh thần nhân ái, kiên cường, bất khuất
Tư tưởng phát huy nhân tố con người của Đại tướng Võ Nguyên Giáp cịn
hình thành trên cơ sở kế thừa tư tưởng trọng dân, thân dân, lấy dân làm gốc. Nghiên
cứu lịch sử dân tộc cho thấy, Đại tướng Võ Nguyên Giáp còn tiếp thu những biện
pháp và hình thức áp dụng có tính chất dân chủ về kinh tế, chính trị “khoan thư sức
dân”, tìm nguồn sức mạnh trong nhân dân, động viên tồn dân đánh giặc của ơng
cha ta. Kế thừa truyền thống, kinh nghiệm của cha ông cha ta về xây dựng lực lượng
vũ trang nhân dân nhiều thứ quân.
 Tư tưởng Hồ Chí Minh là tiền đề tư tưởng - lý luận trực tiếp của sự hình
thành tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người
Thứ nhất, tiếp thu tư tưởng về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã
hội. Thứ hai, tiếp thu tư tưởng về con người, vai trò của quần chúng nhân dân

14

trong sự nghiệp cách mạng. Thứ ba, tiếp thu tư tưởng về xây dựng, giáo dục nâng
cao chất lượng nhân tố con người trong xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân.
Thứ tư, tiếp thu tư tưởng về giải quyết mối quan hệ giữa con người với vũ khí
trong sức mạnh chiến đấu của quân đội.
 Chủ nghĩa Mác - Lênin là nhân tố quan trọng góp phần hình thành tư
tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người
Thứ nhất, tiếp thu lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin về vai trò của quần chúng
nhân dân trong cách mạng XHCN. Thứ hai, tiếp thu tư tưởng bạo lực cách mạng, đó
là quan điểm dựa vào sức mạnh quần chúng được tổ chức, lãnh đạo. Thứ ba, tiếp thu
và vận dụng sáng tạo các nguyên tắc xây dựng quân đội cách mạng kiểu mới của
học thuyết Mác – Lênin về chiến tranh và quân đội. Thứ tư, tiếp thu quan điểm của
chủ nghĩa Mác - Lênin về vai trị nhân tố chính trị - tinh thần trong sức mạnh chiến
đấu của quân đội
 Tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại
Thứ nhất, tư tưởng nhân văn trong các học thuyết chính trị, triết học, tơn giáo
của thế giới. Thứ hai, tiếp thu tinh hoa quân sự thế giới về lý luận chiến tranh và xây
dựng lực lượng vũ trang. Thứ ba, tiếp thu có chọn lọc tư tưởng giáo dục, đào tạo, sử
dụng con người trong xây dựng quân đội các nước XHCN (Trung Quốc, Liên Xô).
2.3 Nhân tố chủ quan của sự hình thành, phát triển tư tưởng Đại
tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải
phóng dân tộc Việt Nam
*Thân thế, cuộc đời và sự nghiệp của Đại tướng Võ Nguyên Giáp
Đại tướng Võ Nguyên Giáp (1911 -1913), là Tổng tư lệnh Quân đội nhân
dân Việt Nam, người học trị xuất sắc gần gủi của chủ tịch Hồ Chí Minh. Không
được đào tạo bất kỳ trường quân sự, các cấp bậc quân hàm trong quân đội, được
Đảng và nhà nước giao trọng trách cầm quân, giữ nhiều vị trí chủ chốt quan trọng,
hoàn thành một cách xuất sắc mà Đảng và Nhà nước giao phó. Từ trải nghiệm từ

thực tiễn chiến đấu ở chiến trường, từ phát huy nhân tố con người qua “hai cuộc
chiến tranh thần thánh”, kinh nghiệm tổ chức toàn dân đánh giặc, xây dựng lực
lượng vũ trang nhân dân, Đại tướng đúc kết thành bài học kinh nghiệm để tiếp
tục chỉ đạo thực tiễn chiến tranh, phát triển tư tưởng lý luận quân sự chứa dựng
nội dung tư tưởng phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân
tộc qua nhiều tác phẩm, bài nói, bài viết có giá trị.
*Phẩm chất, đạo đức, trí tuệ và năng lực qua hoạt động thực tiễn của
Đại tướng Võ Nguyên Giáp
Thứ nhất, đạo đức cách mạng “Dĩ cơng vi thượng”.
Thứ hai, lịng nhân ái, u thương con người, nhân dân, đồng chí, đồng đội.
Thứ ba, kiên nhẫn, bản lĩnh vững vàng, thông minh sáng suốt, vượt qua
mọi khó khăn thách thức.


15

Thứ tư, có tư duy quân sự độc lập, sáng tạo.
Thứ năm, có năng lực tổ chức, chỉ huy chiến đấu cấp chiến lược xuất sắc
Tóm lại, những điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan đã hòa quyện với
nhau trong quá trình hình thành, phát triển tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp
về phát huy nhân tố con người.Chính yếu tố chủ quan phản ánh hoạt động thực tiễn
của Đại tướng với tư cách là con người nói chung, xuất phát trong bản thân của chủ
thể hoạt động tinh thần, ý thức, là điều kiện tiên quyết trong hoạt động phát huy
nhân tố con người. Từ thực tiễn, Đại tướng Võ Nguyên Giáp tổng kết thành lý luận
phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.
Tiểu kết chương 2
Qua nghiên cứu cơ sở hình thành, phát triển tư tưởng của Đại tướng Võ
Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người có thể kết luận:
Thứ nhất, xuất phát từ điều kiện lịch sử - xã hội thế giới thế kỷ XX tác
động đến Việt Nam.

Thứ hai, tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người không chỉ là sự phản ánh điều kiện lịch sử - xã hội thế kỷ XX, mà còn
dựa trên tiền đề tư tưởng - lý luận.
Thứ ba, thực thực tiễn bối cảnh lịch sử xã hội Việt Nam và thế giới thế
kỷ XX, cùng với những tiền đề tư tưởng - lý luận đã được nhân cách, phẩm chất năng lực, tài năng và trí tuệ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp phản ánh một cách toàn
diện, sâu sắc, đúng đắn và có hệ thống trong tư tưởng của mình, trong đó có tư tưởng
phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.
Chương 3
NỘI DUNG CƠ BẢN TƯ TƯỞNG CỦA ĐẠI TƯỚNG
VÕ NGUYÊN GIÁP VỀ PHÁT HUY NHÂN TỐ CON NGƯỜI
TRONG CHIẾN TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VIỆT NAM
3.1 Quan điểm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người trong chiến tranh nhân dân Việt Nam
3.1.1 Quan điểm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về mục đích, tính chất
và đặc điểm của chiến tranh nhân dân Việt Nam
 Mục đích chính trị của cuộc chiến tranh nhân dân Việt Nam là động
lực phát huy nhân tố con người
 Tính chất của chiến tranh nhân dân Việt Nam là điều kiện, động lực
phát huy nhân tố con người
 Đặc điểm của chiến tranh nhân dân là cơ sở, động lực phát huy nhân tố
con người. (Cần khái quát nội dung những ý này)
Mục đích chính trị, tính chất và đặc điểm của chiến tranh nhân dân nó trở thành
động lực, cơ sở, điều kiện phát huy nhân tố con người. Đồng thời, cùng với quá trình nhận
thức về phát huy nhân tố con người giúp Đại tướng vận dụng sáng tạo vào thực tiễn phát
huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.


16

3.1.2 Quan điểm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về lực lượng và vai trò

của lực lượng tiến hành chiến tranh nhân dân
 Lực lượng toàn dân đánh giặc
 Lực lượng vũ trang là nòng cốt
 Chiến tranh nhân dân phải do Đảng lãnh đạo
3.1.3 Quan điểm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người của lực lượng toàn dân đánh giặc
Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã xây dựng các biện pháp và cách thức nhằm
phát huy nhân tố con người của lực lượng toàn dân đánh giặc góp phần vào sự
nghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam
Thứ nhất, tuyên truyền giác ngộ, giáo dục, bồi dưỡng lực lượng toàn dân.
Thứ hai, động viên, tổ chức toàn dân tham gia kháng chiến và kiến quốc.
Thứ ba, bồi dưỡng, giáo dục phẩm chất chính trị - tinh thần chiến đấu cho
quần chúng nhân dân.
Thứ tư, tạo điều kiện vật chất - tinh thần, thực hiện tốt chính sách xã hội để
đảm bảo những điều kiện cần thiết cho nhân dân.
Thứ năm, phát huy vai trò của quần chúng nhân dân thông qua các phong
trào thi đua cách mạng, thi đua yêu nước
Thứ sáu, phát huy nhân tố con người thông qua sự lãnh đạo, chỉ đạo và tổ
chức của hệ thống chính trị
Tóm lại, trong tồn bộ quan điểm Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy
nhân tố con người trong chiến tranh nhân dân đã thể hiện một triết lý nhân văn sâu
sắc, từ mục đích, lực lượng, nội dung và phương pháp phát huy nhân tố con người
đều hướng tới mục đích cuối cùng là giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải
phóng con người. Nó phù hợp với thực tiễn bối cảnh Việt Nam thế kỷ XX - chống
Pháp giành độc lập, đánh Mỹ để bảo vệ độc lập, thống nhất cho Tổ quốc.
3.2. Quan điểm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người trong xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam
3.2.1 Phát huy nhân tố con người trong xây dựng lực lượng vũ trang
nhân dân về chính trị - tư tưởng
Chính trị - tư tưởng chính là ưu thế và sức mạnh của quân đội cách mạng.

Xây dựng lượng vũ trang nhân dân về mặt chính trị - tư tưởng chính là để phát
huy nhân tố con người. Cần phải tuân thủ theo 5 nguyên tắc cơ bản sau:
Thứ nhất, thực hiện sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng
đối với lực lượng vũ trang.
Thứ hai, thực hiện công tác chính trị trong lực lượng vũ trang nhân dân.
Thứ ba, xây dựng và rèn luyện đội ngũ cán bộ tuyệt đối trung thành với sự
nghiệp cách mạng của nhân dân, có khả năng đáp ứng đầy đủ nhiệm vụ quân sự
của Đảng trong mọi giai đoạn cách mạng.
Thứ tư, xây dựng củng cố đoàn kết nội bộ, quân dân, đoàn kết quốc tế.
Thứ năm, kỷ luật tự giác nghiêm minh đi đôi với mở rộng dân chủ nội bộ.


17

Tóm lại, điểm nổi bật trong tư tưởng về phát huy nhân tố con người trong
xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân thống qua hệ thống chính trị đó là, Đảng đề
ra hệ thống các giải pháp, phương thức phát huy nhân tố con người một cách khoa
học và tồn diện, góp phần xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh về chính trị tư tưởng, nâng cao sức mạnh chiến đấu quân đội. Các quan điểm của Đại tướng
Võ Nguyên Giáp về xây dựng lực lượng vũ trang cũng đã được khẳng định, bổ
sung, phát triển, đồng thời, khẳng định vị trí, vai trị và mục tiêu của lực lượng vũ
trang “vững mạnh toàn diện” đáp ứng thời kỳ chiến tranh.
3.2.2. Phát huy nhân tố con người trong xây dựng lực lượng vũ trang
nhân dân về tổ chức
* Phát huy nhân tố con người trong xây dựng lực lượng vũ trang ba
thứ quân
Công tác xây dựng,củng cố tổ chức là một trong những biện pháp nâng
cao sức mạnh tổng hợp, sức mạnh chiến đấu trong xây dựng lực lượng vũ trang
nhân dân. Sức mạnh của lực lực lượng vũ trang khơng chỉ ở sức mạnh chính trị tinh thần mà cịn ở tính tổ chức, đồng thời, sức mạnh ấy chỉ phát huy tối đa khi
được xây dựng, củng cố tổ chức vững chắc.
Kề thừa truyền thống quân sự của cha ông, vận dụng sáng tạo quan điểm

của chủ nghĩa Mác - Lênin, Đại tướng Võ Nguyên Giáp vận dụng sáng tạo tổ
chức lượng vũ trang gồm “ba thứ qn”.Mỗi thứ qn đều có vai trị chiến lược
nhất định, khi được tổ chức các thứ quân ấy cùng hỗ trợ nhau, phối hợp hoạt động
nhằm phát huy tác dụng để tạo sức mạnh tổng hợp lớn nhất.
Tóm lại, với mơ hình xây dựng lực lượng vũ trang “Ba thứ quân”, kết hợp
giữa chiến tranh du kích và chính quy sẽ góp phần động viên, phát huy sức mạnh
của toàn dân đánh giặc. Mọi lực lượng của giặc sẽ bị kìm hãm khắp nơi, phải sa
lầy trong thế trận chiến tranh nhân dân. Quan điểm xây dựng lực lượng vũ trang
“Ba thứ quân” của Đại tướng Võ Nguyên Giáp thể hiện tư duy độc lập, sáng tạo
trong tổ chức, xây dựng lực lượng vũ trang, đồng thời, với quan điểm xây dựng
quân đội nhân dân cách mạng, chính quy hiện đại là những biện pháp góp phần
phát huy nhân tố con người xây dựng lực lượng vũ trang nói riêng và lý luận quân
sự nói chung.
* Phát huy nhân tố con người trong xây dựng đội ngũ cán bộ chỉ huy, lãnh
đạo và chiến sĩ trong lực lượng vũ trang
Từ thực tiễn xây dựng, tổ chức và rèn luyện quân đội ta, Đại tướng Võ
Nguyên Giáp rất chú trọng đến phát huy nhân tố con người của đội ngũ cán bộ chỉ
huy, lãnh đạo và các chiến sĩ lực lượng vũ trang trong chiến tranh cách mạng. Phải thông
qua hệ thống các biện pháp và phương thức để phát huy nhân tố con người.
- Phát huy nhân tố con người thông qua đào tạo, bồi dưỡng năng lực lãnh
đạo, chỉ huy cho đội ngũ cán bộ
- Phát huy nhân tố con người thông qua giáo dục, bồi dưỡng phẩm chất
chính trị, tinh thần chiến đấu cho các chiến sĩ
- Phát huy nhân tố con người của lực lượng vũ trang thông qua huấn lệnh,
rèn luyện bộ đội trong thực tiễn


18

- Phát huy nhân tố con người của lực lượng vũ trang thơng qua cơ chế,

chính sách xã hội.
Tóm lại, tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người trong xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân là một quá trình nhận
thức đúng đắn và tiếp thu và vận dụng sáng tạo các nguyên tắc xây dựng quân
đội cách mạng kiểu mới của học thuyết quân sự Chủ nghĩa Mác - Lênin, về vai
trò nhân tố chính trị - tinh thần trong sức mạnh chiến đấu của quân đội, từ đó
xác lập đúng các biện pháp và phương thức xây dựng và phát huy nhân tố con
người trong xây dựng lực lượng vũ trang một cách đúng đắn, khoa học và tồn
diện góp phần chỉ đạo trực tiếp lực lượng vũ trang phát huy hết động lực tích
cực của cán bộ quản lý chỉ huy, các chiến sĩ trong quân đội; các đơn vị trong lực
lượng vũ trang nâng cao sức mạnh chiến đấu, đáp ứng ngày càng cao sự nghiệp
chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.
3.3 Quan điểm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người trong sức mạnh chiến đấu của quân đội
3.3.1 Quan điểm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về sức mạnh chiến
đấu của quân đội
Thứ nhất, con người là cơ bản nhất, quyết định trong sức mạnh chiến
đấu của quân đội
Thứ hai, vũ khí, trang bị kỹ thuật có vai trị quan trọng trong sức mạnh
chiến đấu của quân đội
Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng trong phát huy nhân tố con người
nhằm nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội.
3.3.2 Phát huy nhân tố con người nhằm nâng cao sức mạnh chiến đấu
của quân đội theo quan điểm của Đại tướng Võ Nguyên Giáp
Thứ nhất, giác ngộ, giáo dục phẩm chất chính trị - tinh thần cho cán bộ, chiến
sĩ quân đội.
Thứ hai, bồi dưỡng, nâng cao trình độ hiểu biết về khoa học và nghệ thuật
quân sự cho các cán bộ, chỉ huy và các chiến sĩ quân đội.
Thứ ba, huấn lệnh quân sự nâng cao trình độ kỹ thuật, chiến thuật cho cán bộ
chiến sĩ quân đội.

Thứ tư, nâng cao trình độ trang bị vũ khí, cải tiến trang bị kỹ thuật; trình độ,
năng lực tổ chức, quản lý sử dụng vũ khí.
Thứ năm, tạo điều kiện về vật chất và tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ.
Tóm lại, với những luận điểm khoa học về mối quan hệ giữa con người và vũ
khí trong sức mạnh chiến đấu của quân đội, Đại tướng đã làm rõ thêm quan điểm của
Chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng về vai trị
quyết định của nhân tố con người trong quan hệ với vũ khí trong sức mạnh chiến đấu
của qn đội. Từ đó, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã chỉ ra cách thức, biện pháp phát
huy nhân tố con người trong trong sức mạnh chiến đấu của quân.


19

Tiểu kết chương 3:
Từ những nội dung cơ bản của tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về
phát huy nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam có thể
thấy: Mỗi nội dung trong tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đều có một vị
trí, vai trị, quan điểm riêng, nhưng mỗi quan điểm đều thể hiện tính thống nhất,
đồng bộ trong nhận thức đến hành động.
Tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người là hệ
thống các quan điểm xuyên suốt, khoa học và toàn diện, hợp logic bao gồm các
quan điểm về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh nhân dân, phát huy
nhân tố con người xây dựng lực lượng vũ trang và phát huy nhân tố con người
trong sức mạnh chiến đấu của quân đội. Xuất phát từ nhận thức vị trí vai trị của
con người, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã chỉ ra hệ thống các phương pháp, cách
thức phát huy nhân tố con người lực lượng toàn dân đánh giặc, lực lượng vũ trang
nhân dân, góp phần tăng cường nhận thức cho lực lượng tồn dân, đồn kết chung
sức một lịng thực hiện nhiệm vụ cách mạng.
Tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người
trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam là kết quả của sự kế thừa giá trị

văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam, tiếp thu tư tưởng Hồ Chí Minh và
vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn cách mạng và đã nâng tư
tưởng về phát huy nhân tố con người lên một tầm cao mới.
Trong toàn bộ quan điểm Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người trong chiến tranh nhân dân đã thể hiện một triết lý nhân văn sâu sắc, từ mục đích, lực
lượng, nội dung và phương pháp phát huy nhân tố con người đều hướng tới giải phóng dân
tộc, giải phóng giai cấp và nhân dân lao động, hướng đến giải phóng con người.
Chương 4
GIÁ TRỊ VÀ BÀI HỌC TỪ TƯ TƯỞNG CỦA ĐẠI TƯỚNG
VÕ NGUYÊN GIÁP VỀ PHÁT HUY NHÂN TỐ CON NGƯỜI
ĐỐI VỚI SỰ NGHIỆP BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM HIỆN NAY
4.1 Giá trị từ tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy
nhân tố con người trong chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam
4.1.1 Giá trị lý luận
Thứ nhất, tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người là sự nhận thức và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh vào điều kiện lịch sử chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam
Thứ hai, tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người là sản phẩm của dân tộc và thời đại, tài sản có giá trị, tinh thần cốt lõi của
dân tộc Việt Nam trường tồn, bất diệt
Thứ ba, tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người là cơ sở khoa học góp phần hoạch định những vấn đề cơ bản cho “Đường
lối quân sự của Đảng” về phát huy nhân tố con người trong sự nghiệp giải phóng
dân tộc


20

Thứ tư, tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người mang giá trị nhân văn sâu sắc.

4.1.2 Giá trị thực tiễn
Thứ nhất, tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người góp phần vào sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước làm nên
những thắng lợi của chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam.
Thứ hai, tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người là cơ sở cho hoạt động thực tiễn lãnh đạo, chỉ huy lực lượng vũ
trang góp phần thắng lợi các cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ
+Trong chiến tranh nhân dân
+Trong xây dựng lực lượng vũ trang
+Trong giải quyết mối quan hệ giữa con người và vũ khí nhằm nâng
cao sức mạnh chiến đấu của quân đội.
4.2 Bài học từ tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy
nhân tố con người đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay
4.2.1 Bài học phát huy nhân tố con người trong xây dựng nền quốc
phịng tồn dân sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới
Thứ nhất, thường xuyên và tăng cường cơng tác tun truyền, giáo dục, động
viên, đồn kết mọi tầng lớp nhân dân, phát huy sáng tạo của toàn qn, tồn dân.
Thứ hai, xây dựng “thế trận lịng dân” tạo nền tảng vững chắc, phát huy sức
mạnh trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.
Thứ ba, vận động nhân dân tham gia xây dựng tiềm lực tổng hợp kinh tế,
chính trị, văn hóa - xã hội, đặc biệt tập trung xây dựng tiềm lực chính trị - tinh thần.
Thứ tư, xây dựng lực lượng quốc phịng tồn dân đáp ứng tình hình mới.
4.2.2 Bài học phát huy nhân tố con người trong xây dựng quân đội nhân
dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại trong sự nghiệp bảo
vệ Tổ quốc hiện nay
Thứ nhất, xây dựng Quân đội nhân dân vững mạnh về chính trị - tư tưởng.
Thứ hai, tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp mọi mặt của Đảng
trong quân đội.
Thứ ba, không ngừng xây dựng bản chất cách mạng; tăng cường giáo dục,
bồi dưỡng cho cán bộ chiến sĩ.

Thứ tư, tiếp tục đổi mới chính sách xã hội hướng vào góp phần cân
đối thu nhập, giải quyết việc làm, phân phối lại lợi ích, tạo ra sự công bằng
hợp lý giữa cống hiến và hưởng thụ, khuyến khích người có tài năng cống
hiến trong điều kiện mới.
Thứ năm, nâng cao trình độ kiến thức, năng lực chỉ huy, lãnh đạo, quản lý
bộ đội cho đội ngũ cán bộ quân đội đáp ứng yêu cầu của tình hình mới.
Thứ sáu, đổi mới cơng tác cán bộ theo hướng đánh giá, tuyển chọn, đào
tạo, bồi dưỡng sử dụng phù hợp trong điều kiện mới.


21

4.2.3 Bài học phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh
chiến đấu của quân đội, sẵn sàng đánh thắng cuộc chiến tranh xâm lược kiểu
mới - chiến tranh bằng vũ khí cơng nghệ cao
Thứ nhất, nâng cao phẩm chất chính trị - tinh thần trong quân đội, khắc phục
tư tưởng xem vũ khí là quyết định, tránh tư tưởng sợ vũ khí cơng nghệ cao.
Thứ hai, bồi dưỡng, đào tạo cán bộ chiến sĩ, đặc biệt là cán bộ chiến sĩ chất
lượng cao “có trí và lực”, kỹ thuật, kỹ năng sử dụng vũ khí, trang bị hiện đại
Thứ ba, nâng cao hiểu biết về chiến thuật trong q trình tương tác với vũ
khí cơng nghệ hiện đại
Thứ tư, tạo điều kiện vật chất và tinh thần môi trường thuận lợi để cán bộ,
chiến sĩ phát huy sáng kiến, nghiên cứu khoa học, rèn luyện phẩm chất và năng
lực chiến đấu.
Thứ năm, hiện đại hóa cơng nghiệp quốc phòng đáp ứng yêu cầu sẵn
sàng đánh thắng mọi cuộc chiến tranh xâm lược của kẻ thù, bằng vũ khí cơng
nghệ cao.
Thứ sáu, kế thừa và phát triển phương thức và nghệ thuật kết hợp giữa
con người và vũ khí hiện đại trong điều kiện mới.
Tiểu kết chương 4:

Tư tưởng phát huy nhân tố con người mang giá trị lý luận và thực tiễn
sâu sắc. Tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người là sự nhận thức và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh vào điều kiện lịch sử chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam; là sản
phẩm của dân tộc và thời đại, tài sản có giá trị, tinh thần cốt lõi của dân tộc Việt
Nam trường tồn, bất diệt; là cơ sở khoa học góp phần hoạch định những vấn đề
cơ bản cho “Đường lối quân sự của Đảng” về phát huy nhân tố con người trong
sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đồng thời, tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp
về phát huy nhân tố con người mang giá trị nhân văn sâu sắc. Bên cạnh đó, tư
tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người góp phần
vào sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước làm nên những thắng lợi của
chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam; là cơ sở cho hoạt động thực tiễn lãnh
đạo, chỉ huy lực lượng vũ trang góp phần thắng lợi các cuộc kháng chiến chống
Pháp và chống Mỹ
Việc vận dụng bài học từ tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát
huy nhân tố con người có ý nghĩa quan trọng trong hoạch định các chính sách phát
huy nhân tố con người Việt Nam trong bảo vệ Tổ quốc nói chung và trong lĩnh
vực quân sự nói riêng. Đặc biệt, trong xây dựng nền quốc phịng tồn dân sẵn
sàng bảo vệ Tổ quốc trong trình hình mới; trong xây dựng quân đội nhân dân
cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ
quốc hiện nay và trong xây dựng, củng cố, nâng cao sức mạnh chiến đấu của
Quân đội nhân dân Việt Nam là vấn đề được dặt ra tất yếu, thường xuyên trong
quá trình xây dựng quân đội. Trước tình hình mới, cần phải tiếp tục vận dụng bài
học tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người góp
phần thắng lợi trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc


22

KẾT LUẬN

Tư tưởng phát huy nhân tố con người là một bộ phận quan trọng trong tư
tưởng Quân sự của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, không chỉ được phản ánh qua các
tác phẩm lý luận quân sự, bài nói, bài viết mà còn qua thực tiễn lãnh đạo, chỉ huy
quân sự.
1. Tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người ra
đời có nguồn gốc thực tiễn và lý luận hết sức phong phú.
Tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người ra đời
dựa trên điều kiện lịch sử - xã hội thế giới và Việt Nam thế kỷ XX. Sự chuyển
biến về điều kiện lịch sử - xã hội thế giới và điều kiện lịch sử - xã hội Việt Nam
thế kỷ XX là cơ sở, nhu cầu thực tiễn hình thành tư tưởng của Đại tướng Võ
Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người. Đặc biệt, là sự biến đổi về điều kiện
lịch - xã hội Việt Nam với nhiệm vụ đoàn kết toàn dân, xây dựng quân đội nhân
dân thực hiện đánh đuổi thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Cùng với nguồn
gốc từ thực tiễn tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con
người cịn có nguồn gốc từ tư tưởng - lý luận. Tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên
Giáp về phát huy nhân tố con người là kết quả của quá trình nghiên cứu, kế thừa
và phát huy giá trị văn hóa truyền thống dân tộc Việt Nam; tiếp thu trực tiếp từ tư
tưởng Hồ Chí Minh; tư tưởng của Chủ nghĩa Mác - Lênin; là kết quả của sự tiếp
thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Trong đó, giá trị văn hóa truyền thống dân tộc là
nguồn gốc, nền tảng thì chủ nghĩa Mác - Lênin là tiền đề quan trọng; tư tưởng Hồ
Chí Minh là tiền đề tư tưởng - lý luận trực tiếp, quan trọng nhất quyết định. Đại
tướng Võ Nguyên Giáp không chỉ tiếp thu kế thừa và tiếp thu học thuyết trước đó,
mà cịn thông qua hoạt động thực tiễn, gắn với thực tiễn đã khái quát thành lý
luận.
Tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người
được hình thành và phát triển là cả một quá trình từ nhận thức đến thực tiễn, từ
thực tiễn rút ra những vấn đề mang tính quy luật mà nội dung tư tưởng phát huy
nhân tố con người được hình thành và phát triển về căn bản, toàn diện và hoàn
thiện nhất trong giai đoạn 1945- 1975
2. Tư tưởng phát huy nhân tố con người của Đại tướng Võ Nguyên

Giáp là tư tưởng cơ bản, xuyên suốt và đặc sắc, có hệ thống bao gồm các quan


23

điểm về phát huy nhân tố con người trong chiến tranh nhân dân, phát huy nhân
tố con người xây dựng lực lượng vũ trang và phát huy nhân tố con người trong
sức mạnh chiến đấu của quân đội.
Nội dung tư tưởng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố
con người trong chiến tranh không chỉ làm rõ vị trí, vai trị của con người và
nhân tố con người mà còn chỉ ra những biện pháp và phương thức phát huy
nhân tố con người nhằm nâng cao tính tích cực xã hội của con người về phẩm
chất, năng lực, lý tưởng.
Điểm nổi bật nhất trong tư tưởng phát huy nhân tố con người của Đại
tướng Võ Nguyên Giáp trong chiến tranh nhân dân, đó là xuất phát từ mục đích
chính trị mang tính nhân văn sâu sắc, đó là giải phóng giai cấp, nhân dân lao
động và giải phóng con người - động lực của q trình phát huy nhân tố con
người; của tính chất và đặc điểm của chiến tranh nhân dân Việt Nam trở thành
điều kiện, tiền đề phát huy nhân tố con người. Cùng với nhận thức về mục đích,
tính chất, đặc điểm của chiến tranh nhân dân, Đại tướng đã xâ dựng được hệ
thống các phương pháp, cách thức khoa học, toàn diện nhằm phát huy nhân tố
con người của lực lượng toàn dân đánh giặc góp phần vào sự nghiệp giải phóng
dân tộc Việt Nam.
Lực lượng vũ trang nhân dân là lực lượng nịng cốt cho tồn dân đánh
giặc. Việc phát huy nhân tố con người trong xây dựng lực lượng vũ trang là một
vấn đề có ý nghĩa then chốt quyết định sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đại tướng
Võ Nguyên Giáp đã xây dựng hệ thống phẩm chất, năng lực cùng với các nội
dung và phương pháp để cán bộ, chiến sĩ phát huy truyền thống cách mạng,
không ngừng phấn đấu rèn luyện, nâng cao phẩm chất, năng lực và tinh thần
chiến đấu để hoàn thành nhiệm vụ lịch sử giao phó.

Tư tưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về phát huy nhân tố con người
trong sức mạnh chiến đấu của quân đội đã được giải quyết trên cả lý luận và
thực tiễn góp phần nâng cao sức mạnh chiến đấu trong thời kỳ chiến tranh cách
mạng. Từ nhận thức đúng đắn về nhân tố con người trong sức mạnh chiến đấu
của quân đội, Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn chú trọng và quan tâm đến phát
huy nhân tố con người nhằm nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội ta trong
thời kỳ chiến tranh. Đồng thời, vận dụng hệ thống các giải pháp tác động vào
nhân tố con người phù hợp với điều kiện của chiến tranh, đồng thời, hạn chế
những tiêu cực tác động đến tính tích cực của quân đội nhân dân.