Napoleong

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (671.24 KB, 23 trang )

(1)Napoléon Bonaparte (15 tháng 8 năm 1769 – 5 tháng 5 năm 1821; Hán-Việt: Nã Phá Lôn hoặc Nã Phá Luân) là vị tướng của Cách mạng Pháp và là người cai trị nước Pháp với tư cách là Đệ nhất Tổng tài (Premier Consul) của Cộng hòa Pháp từ 11 tháng 11 năm 1799 đến 18 tháng 5 năm 1804, sau đó là Hoàng đế Pháp (Empereur des Français) và vua Ý với tên Napoléon I từ 18 tháng 5 năm 1804 đến 6 tháng 4 năm 1814, và tiếp tục từ 20 tháng 3 đến 22 tháng 6 năm 1815. Ông được biết đến như một trong những nhà lãnh đạo quân sự vĩ đại nhất thế giới. Napoléon được biết đến không chỉ qua những đóng góp về mặt quân sự mà cả qua Bộ luật Dân sự Pháp (còn được gọi là "bộ luật Napoléon"). Ông lên ngôi năm 1804, nhưng đã bắt đầu cuộc chiến tranh Napoléon vào năm 1803.[1] Từ năm 1804-1812, quân đội của ông đã đi khắp châu Âu từ Bồ Đào Nha ở mạn Tây đến tận Nga ở biên giới mạn Đông.[2] Mục lục [ẩn]  1 Tiểu sử  2 Gia đình o 2.1 Mẹ o 2.2 Cha o 2.3 Anh em o 2.4 Vợ con  3 Sự nghiệp o 3.1 Cuộc vây hãm Toulon  4 Con đường vinh quang  5 Chiến dịch Bắc Ý  6 Chiến dịch Ai Cập o 6.1 Thất bại của chiến dịch  7 Tình hình kinh tế nước Pháp từ năm 1800 đến năm 1805  8 Những cải cách lớn  9 Thời kì chiến tranh o 9.1 Trận Trafalgar o 9.2 Trận Austerlitz o 9.3 Chiến tranh Trung Âu  10 Nước Pháp những năm 1809-1812 o 10.1 Chiến tranh kinh tế với nước Anh o 10.2 Chiến dịch nước Nga o 10.3 Rút lui  11 Nước Pháp những năm 1813-1814  12 Đế chế kết thúc  13 Vương triều 100 ngày o 13.1 Trận Waterloo  13.1.1 Diễn biến  14 Cái chết của Napoléon  15 Chiều cao của Napoléon.

(2) . 16 Danh ngôn 17 Chú thích 18 Tham khảo. . 19 Liên kết ngoài.  . [sửa] Tiểu sử. Napoléon Bonaparte ở chức đệ nhất Tổng tài Napoléon Bonaparte sinh năm 1769 tại Ajaccio, thuộc đảo Corsica, với tên là Napoleone di Buonaparte (viết theo phương ngữ đảo Corsica là Nabolione hay Nabulione) trong một gia đình quý tộc sa sút. Về sau ông lấy tên là Napoléon Bonaparte cho có vẻ Pháp hơn. Napoléon từ nhỏ đã thể hiện tính cách cứng rắn và có tinh thần dũng cảm cũng như mưu trí. Cha ông phát hiện thấy tính cách đó của Napoléon nên đã cho ông sang Pháp học tại trường quân sự ở Brienne-le-Château. Khi đó cậu bé Napoléon hay bị bạn bè trêu chọc vì cậu nói tiếng Pháp không được nhanh và chuẩn như những người bạn khác. Nhưng cậu đã chứng tỏ mình và là học sinh rất nổi trội, đặc biệt là với môn Toán học và Lịch sử. Lúc đầu ông muốn học về hải quân nhưng do ý muốn của mẹ, ông quyết định học ngành pháo binh, chính đây là cái nôi đầu tiên tạo ra một vị chỉ huy lục quân tài giỏi cho nước Pháp. Bất hạnh đến với gia đình Napoléon khi ông vào học được bốn tháng thì cha ông qua đời. Tại trường quân sự, Napoléon đã thể hiện rõ tài năng của mình. Với thành tích học tập ưu tú, ông được giới thiệu vào học tại Trường Quân sự Hoàng gia Pháp tại Paris. Sau đó được cử đi thực tập tại một trung đội với chức danh thiếu úy. [sửa] Gia đình Napoléon sinh ra ở đảo Corsica. Đảo có đặc điểm địa hình khúc khuỷu, bảo đảm sự an toàn của đảo. Chính vì thế mà đảo thường được chọn làm nơi diễn ra chiến tranh phòng thủ. Khi Napoléon ra đời, đảo Corsica là thuộc địa của nước Cộng hòa Genova sau đó đã được bán cho nước Pháp. Thống đốc của đảo là bá tước Mac-bớp[cần dẫn nguồn] đã giúp.

(3) Joseph Bonaparte, anh của Napoléon, và Napoléon có được hai suất học bổng vào chủng viện của thành phố, và giúp Élisa Bonaparte, em gái của Napoléon, vào trường hoàng gia Xanh Tia - trường dành cho những tiểu thư quí tộc nghèo. Ngôi nhà của gia đình Bonaparte nằm ở quảng trường Letiaza; nhà được thiết kế theo kiến trúc Ý gồm 3 tầng, mỗi tầng trổ 6 cửa sổ. Đến nay, ngôi nhà vẫn được gìn giữ để du khách tham quan. [sửa] Mẹ. Letizia Ramolino, tranh của Robert Lefèvre Mẹ của Napoléon là Letizia Ramolino, sinh năm 1750 ở Ajaccio, con một gia đình quí tộc, có tài, có sắc. Năm 17 tuổi, Letizia kết hôn với Carlo Buonaparte. Bà là người có ảnh hưởng rất lớn tới Napoléon.. Một Vệ binh của Napoléon.

(4) Napoléon đã nói: "Chính nhờ mẹ tôi, nhờ những nguyên lý đúng đắn của người, nhờ sự nghiêm khắc người thường thể hiện, mà tôi đã có cơ nghiệp ngày nay, và đã làm nên tất cả những gì tốt đẹp." Ví dụ như một lần nhìn thấy Napoléon trêu tức bà nội, Letizia đã quật cậu bé bằng chiếc roi da. Lúc Napoléon trở thành Đệ nhất Tổng tài và Lucien Bonaparte, em của Napoléon, trở thành bộ trưởng Bộ Nội vụ, bà dã nói: "Đáng lẽ các con tôi không nên dính líu đến chính trị. Chỗ của Napoléon không phải là ở điện Tuilleries, nơi đó không thích hợp vói nó." Khi Napoléon lên ngôi hoàng đế, ban tặng cho người thân nhiều của cải, bà Letizia đã phản đối kịch liệt. Bà không cho phép con bà sử dụng chúng. Bà thắt chặt chi tiêu hơn và nói: "Tôi giàu có hơn con tôi. Mỗi năm tôi có một triệu franc Pháp, nhưng tôi không chi tiêu hết. Tôi để tiết kiệm hơn nữa. Tôi chẳng bao giờ quên rằng một thời gian dài tôi đã nuôi các con tôi theo khẩu phần." Khi Công tước Duncan (cư trú tại Đức) bị bắt về Pháp và bị hội đồng quân sự kết tội phản quốc và âm mưu sát hại Tổng đài, rồi kết án tử hình. Trước khi lĩnh án, ông đã gửi một bức thư cho Napoléon, nhưng vẫn không thoát được án. Tin tưởng rằng Duncan vô tội, ngay sau khi nghe tin Duncan bị tử hình, bà Letizia đã chuyển sang Ý sinh sống. Khi Napoléon bị đi đày ở đảo Saint Helena (tiếng Pháp: Île Sainte-Hélène), bà đã phải một mình nuôi con của Napoléon là Napoléon II. Bà mất vào tháng 1 năm 1836, 15 năm sau khi Napoléon I mất. Khi Napoléon III lên ngôi, ông đã chuyển mộ bà vào nhà thờ Ajaccio, theo nguyện ước của bà. [sửa] Cha. Charles de Bonaparte.

(5) Cha của Napoléon là Charles de Bonaparte, là quan giám mã kiêm cố vấn cho nhà vua, có tài đua ngựa, bắn cung và tài hùng biện. Ông là bạn của thống đốc đảo Corse, Pascal Paoli. Dưới lệnh của Mac-bop, đầu năm 1785, Carlo đến Versailles làm đại diện cho giới quí tộc Corsia tại triều đình Pháp. Đến Versailles, ông bị phát hiện ung thư dạ dày. Ông được đưa đến tỉnh Montpellier để chữa chạy nhưng căn bệnh quá hiểm nghèo. Năm 1785, ông đã mất tại tỉnh này. Năm đó ông 39 tuổi. [sửa] Anh em    . Joseph Bonaparte (anh trai): Joseph hơn Napoléon 1 tuổi, được Napoléon phong làm vua của Napoli và vua của Tây Ban Nha Lucien Bonaparte (em trai): bộ trưởng Bộ Nội vụ Élisa Bonaparte (em gái): vợ của Felice Bacciocchi, một ông hoàng của Lucca, được Napoléon phong làm Nữ Đại công tước của Toscana Louis Bonaparte (em trai): được Napoléon phong làm vua của Hà Lan. Élisa Louis Bonaparte Bonaparte Pauline Bonaparte (em gái): được Napoléon gả cho Charles Leclerc, một vị tướng của Napoléon; sau khi Leclerc chết lại gả Pauline cho Camillo Filippo Ludovico Borghese, công tước của Guastalla Caroline Bonaparte (em gái): vợ Thống chế Pháp Joachim Murat, sau trở thành vua xứ Napoli từ năm 1808 đến năm 1815 Jérôme Bonaparte (em út): được Napoléon phong làm vua của Westfalen nhưng bị Napoléon buộc phải li dị người vợ đầu tiên, Elizabeth Patterson, một người Mỹ Joseph Bonaparte]]Lucien Bonaparte. .  . Pauline Bonaparte [sửa] Vợ con. Caroline Bonaparte. Jérôme Bonaparte.

(6) Napoléon I có hai vợ: Joséphine de Beauharnais và Marie Louise, Nữ Bá tước của Parma (có con là Napoléon II). Ngoài ra, Napoléon còn có nhiều con ngoài giá thú với nhiều người khác.  . Charles Léon (1806–81), con với Louise Catherine Eléonore Denuelle de la Plaigne Tử tước Alexandre Joseph Colonna-Walewski (1810-68), con với Countess Marie Walewska. Ngoài ra, những người sau đây cũng có thể là con của Napoléon:    . Émilie Louise Marie Françoise Josephine Pellapra (1806–71), con với FrançoiseMarie LeRoy Karl Eugin von Mühlfeld, con với Victoria Kraus Hélène Napoléone Bonaparte (1816–1910), con với Albine de Montholon Jules Barthélemy-Saint-Hilaire, chưa xác định được con của Napoléon với ai[3].. [sửa] Sự nghiệp. Napoléon đăng quang Hoàng đế Pháp. Họa phẩm của Jacques-Louis David, trưng bày tại Louvre Ngày 14 tháng 7 năm 1789, Cách mạng tư sản Pháp bùng nổ lật đổ chế độ quân chủ, Napoléon đã tham gia tích cực vào Câu lạc bộ Jacobin, lúc này ông mang quân hàm trung úy. Để tránh thế lực thân Anh tại đảo Corsica, Napoléon đưa gia đình mình về Marseille. Cách mạng Pháp đã làm chấn động cả châu Âu, các thế lực phong kiến châu Âu liên kết để tấn công nước Pháp. Quân đội cách mạng tiến đến đâu đều giành được thắng lợi nhưng còn quân cảng Toulon nằm ở miền Nam nước Pháp vẫn bị quân bảo hoàng và quân Anh chiếm đóng..

(7) Napoléon và Quân đoàn Lê Dương do ông thành lập [sửa] Cuộc vây hãm Toulon Tháng 10 năm 1795, Napoléon được thăng cấp đại úy và chỉ huy quân đội trong cuộc vây hãm Toulon, lúc bấy giờ thành phố đang nằm trong tay quân Anh. Nhiệm vụ của ông là chỉ huy pháo binh nên ông có thể cho mọi người biết ông là một người có hiểu biết rộng về quân sự, ngoài ra Napoléon là một người dũng cảm. Cuối năm 1795, Napoléon đuổi được quân Anh ra khỏi thành phố. Sau cuộc vây hãm đó, tiếng tăm của ông lan rộng khắp nước Pháp. [sửa] Con đường vinh quang Năm 1795, sau một thời gian không được trọng dụng, vận may lại đến với Napoléon. Do quân bảo hoàng tiến hành bạo loạn tại Paris, tình hình trở nên hết sức nghiêm trọng, chính phủ quyết định bổ nhiệm Napoléon làm phụ tá cho Tử tước Barras, tư lệnh quân cảnh vệ Paris. Với pháo binh trong tay, Napoléon đã nhanh chóng dập tắt cuộc bạo loạn. Kể từ đó con đường công danh của ông đã rộng mở. [sửa] Chiến dịch Bắc Ý Năm 1796 các nước Anh, Nga, Áo liên kết với nhau tập trung tấn công nước Pháp. Chính phủ Pháp phái 4 đạo quân tiến đánh. Napoléon được bổ nhiệm làm tư lệnh đạo quân thứ 4 tiến đánh nước Ý để kiềm chế quân Áo. Chỉ trong một thời gian ngắn, ông đã đánh tan tác quân Áo tại Ý và tiến quân vào bản thổ nước Áo tới sát kinh đô Wien làm Áo phải ký hiệp định đình chiến. Đoàn quân chiến thắng của Napoléon trở về Paris trong vinh quang rực rỡ.. Thống chế Murat của Napoléon đi thăm Napoléon trong trận AbukirNapoléon trong Jaffa-Israel-Tranh của Chiến dịch viễn chinh sang Napoléon ở chiến dịch bắc Ý Antoine-Jean Gros Arcole trong Ai Cập 1797 năm 1796 chiến dịch ở Ý.

(8) [sửa] Chiến dịch Ai Cập Để triệt để đánh bại nuớc Anh, năm 1798, chính phủ Pháp quyết định đánh Ai Cập để ngăn quân Anh tiến sang Ấn Độ. Napoléon được cử làm tư lệnh quân Đông chinh, đã nhanh chóng đánh chiếm Ai Cập. Napoléon đã mang theo hơn 35000 quân, trong đó có nhiều chuyên gia thuộc nhiều lĩnh vực, bao gồm cả các nhà toán học như Monge, Joseph Fourier, Laplace, Berthollet[4]. Quân Pháp đại thắng quân Mameluk Ai Cập trong trận Kim Tự Tháp nhưng thất bại trong việc đánh chiếm Pháo đài Akko (hay Acre) của người Thổ, được sự trợ chiến của Hạm đội Anh do Đô đốc Sydney Smith chỉ huy. [sửa] Thất bại của chiến dịch Năm 1799, Napoléon tung quân sang Palestine và Syrie nhưng bị thất bại mặc dù có vài trận thắng. Binh lính mệt mỏi bởi cái nóng bức ở sa mạc Sahara và bị dịch tả ở Jaffa. Cuối tháng 8 năm 1799, Napoléon nhường quyền cho tướng Kléber và trở về Pháp mà không báo trước cho chính phủ. [sửa] Tình hình kinh tế nước Pháp từ năm 1800 đến năm 1805 Trong khi đó tại châu Âu tình hình lại chuyển biến theo chiều hướng xấu cho nước Pháp, quân Pháp bị đánh bại trên chiến trường, các vùng đất tại Ý đều bị mất. Napoléon quyết định trở về Pháp.Tại đây, được sự ủng hộ của dân chúng và quân đội, ngày 9 tháng 11 năm 1799, Napoléon làm cuộc chính biến, trở thành chấp chính quan cao nhất của nước Pháp, với danh vị Đệ nhất Tổng tài (Premier Consul). Đó là cuộc chính biến tháng Sương mù (tháng Brumaire). Năm 1800, Napoléon thân chinh cầm quân vượt dãy Alps đánh vào Ý, quân Áo tại Ý bị Napoléon đánh tan tác, tại trận Marengo, quân đội Áo bị đánh bại hoàn toàn. Sau những thất bại nặng nề, liên quân Anh, Áo, Nga phải ký Hòa ước Amiens, công nhận những vùng đất mà Napoléon chiếm được thuộc về nước Pháp. Anh còn phải trả lại cho Pháp những thuộc địa bị mất trong thời gian chiến tranh. Napoléon đã nhanh chóng đánh bại những kẻ thù của nước Pháp. Tháng 1 năm 1804, cảnh sát Pháp phá vỡ một âm mưu của phe bảo hoàng ám sát ông. Ông quyết định tái lập chế độ quân chủ, với lý lẽ rằng phe Bourbon sẽ không thể trở về nếu sự kế vị của họ Bonapart được hiến định. Đại lễ đăng quang của ông được tổ chức tại Nhà thờ Đức Bà Paris ngày 2 tháng 12 năm 1804. Thay vì để Giáo hoàng Pius VII đặt vương miện lên đầu mình, Napoléon đã giật chiếc vương miện từ tay Giáo hoàng để tự đội lên đầu, ngầm ý không hoàn toàn chịu phục uy quyền của Tòa thánh[5]. Ông trở thành Hoàng đế Napoléon I, và phong bà Joséphine làm Hoàng hậu. Tiếp đó, ngày 26 tháng 5 năm 1805, tại nhà thờ thành phố Milano, Napoléon tự phong làm vua nước Ý và vua xứ Lombardy..

(9) [sửa] Những cải cách lớn Sau khi lên ngôi hoàng đế, Napoléon đặt ra ở mỗi quận của Pháp một quận trưởng và công việc của họ là thanh tra, giám sát và xử lí toàn bộ mọi việc trong quận đó. Các tổng thống Pháp là những người được bổ nhiệm một hay nhiều quận trưởng mới khác mỗi khi quận trưởng cũ đã hết nhiệm kì. Các thị trưởng thì do Đệ nhất Tổng tài bổ nhiệm. Dựa theo các luật lệ La Mã thời Cổ đại, Napoléon đã biên soạn thành công bộ luật Napoléon gồm 2281 điều. Nhờ bộ luật đó ông đã biến Pháp trở thành một đế chế rộng lớn gần bằng châu Âu. Để muốn đế chế giàu có hơn Napoléon ra lệnh mỗi quận phải xây dựng một trường Đại học lớn và mang tên Napoléon. Ông cũng muốn trích một nửa số tiền trong kho để đào tạo các sinh viên sau này sẽ tận tâm phục vụ chế độ. Ngoài ra Napoléon còn kiểm soát cả báo chí, sách vở và các buổi biểu diễn cho sinh viên. [sửa] Thời kì chiến tranh Napoléon biết xây dựng một lực lượng quân sự hùng hậu nên ông đã bắt đầu thực hiện những tham vọng chinh phục to lớn của mình. Từ năm 1804 đến năm 1813 đội quân Pháp tăng từ 400.000 người đến hơn 1.000.000 người. Những người vào quân đội phải trải qua 2 tháng luyện tập và học cách sử dụng vũ khí. Sau đó họ được phân chia về nhiệm vụ của quân đội tùy theo nhu cầu của họ. Nhờ vậy quân Pháp mới trở thành đội quân hùng mạnh nhất châu Âu thời đó.. Quân phục của Grande Armée (Đại quân) của Napoléon. Mỗi đơn vị có quân phục khác nhau [sửa] Trận Trafalgar Năm 1805, Napoléon chuẩn bị quân đội để giải phóng các cảng của Pháp bị quân Anh chiếm đóng. Tháng 10 năm 1805, từ cảng Cadix, Toulon và Ronhefort [Napoléon ra lệnh cho các chiến hạm nhỏ tấn công sào huyệt của quân Anh ở biển Manche. Thế nhưng thủy quân Pháp đã đại bại ở mũi Trafalgar thuộc Vương quốc Tây Ban Nha. [sửa] Trận Austerlitz.

(10) Bố trí binh lực của phe Nga - Áo và Pháp ngay trước khi khai trận Austerlitz Trận Austerlizt diễn ra tại cánh đồng Austerlizt ở Moravia. Phía bắc chiến trường là hai ngọn đồi Santon và Zuran nằm trên trục Đông/Tây, nhìn ra hướng Olmutz/Brno. Phía Tây là làng Bosenitz, còn ở giữa hai gọn đồi là sông Bosenitz (sông này là phụ lưu của sông Goldbach), chảy xuống phía Nam qua các làng Kobelnitz, Sokolnitz, Telnitz ở giữa bản đồ. Ở giữa chiến trường là cao điểm Pratzen, một vị trí chiến lược quan trọng. Do địa thế trên cao, bên nào chiếm được vùng đất cao này sẽ dễ dang khong chế vùng xung quanh. Quân Pháp được bố trí theo trục bắc-nam, và đóng ở phía Tây (xem bản đồ). Đội quân gián điệp đông đảo đã cho Napoléon biết rất rõ ý đồ liên quân: cắt đứt đường liên lạc của mình về Viên, tức là sẽ tấn công cánh phải quân Pháp vào khu vực Tây-Nam của bản đồ. Tuy nhiên ông để ở đây một lực lượng nhỏ, ra lệnh tử thủ và có vẻ như cố tình kéo dài nó để cho liên quân tấn công. Lí do là, vì nó được chỉ huy bởi vị nguyên soái Davout dày dạn, vì khu vực này được một hệ thống sông hồ bảo vệ, và vì ông đã tạo ra một đường liên lạc mới Brunn-Iglau ở phía Tây Bắc bản đồ. Chỗ này ông cũng chỉ để một đạo quân nhỏ để phòng thủ.. Liên Quân Nga-Đức-Áo tấn công Trái lại, lực lượng chính của ông tập trung ở mặt trận trung tâm, đối diện với cao điểm Pratzen. Khi quân đồng minh tấn công vào cánh phải, họ sẽ bị phòng tuyến sông hồ chặn.

(11) lại và sẽ hở sườn cho quân Pháp lợi dụng. Lúc đó quân Pháp sẽ đột phá lên cao điểm Pratzen và từ đó, đánh vào mặt sơ hở ở sau lưng và sườn liên quân. Trước khi khai trận, Nga hoàng đã truất quyền chỉ huy của Kutuzov và tự nắm lấy quân đội. Tuy nhiên, trên danh nghĩa thì Kutuzov vẫn là tư lệnh, nghĩa là sẽ lãnh hết mọi trách nhiệm thay cho Hoàng đế nếu liên quân thất bại. Sơ dĩ có việc này là do Nga hoàng, như bất kỳ một vị Hoàng đế nào khác, đều nghi ngại cấp dưới tài giỏi hơn mình.[cần dẫn nguồn] Thêm vào đó, những tác động của các viên tướng người Đức trong bộ tham mưu liên quân Nga - Áo cũng ảnh hưởng đến việc này. Họ cố gắng để đánh người Pháp đến người Nga cuối cùng. Trong khi đó thì Kutuzov không muốn mở trận Austerlitz vì một lẽ đơn giản: Ông cho rằng người lính Nga chẳng có lý do gì để chết vì một mảnh đất của kẻ khác.[6]. Quân Pháp Phản công Vào ngày 2 tháng 12, quân Nga tiến quân để đánh vào cánh phải của Napoléon, đúng như ông ta đã dự đoán. Lần này Kutuzov chỉ huy đạo quân thứ tư, đây là đạo quân duy nhất ông được điều khiển. Trong khi quân Nga lần lượt vượt qua cao điểm Pratzen, thì Kutuzov, với sự nhạy cảm của một thiên tài quân sự, đã nhận rõ tầm quan trọng của cao điểm Pratzen. Ông dừng quân ở đấy và "chờ các đạo quân đến đông đủ". Tuy nhiên, một lần nữa Nga hoàng Alekxandr I lại phá bĩnh. Ông đuổi Kutuzov ra khỏi Pratzen và cùng với với hành động đó, đã đưa cả liên quân đến chỗ chết. Chỉ chờ có thế, Napoléon I xua quân tấn công vào cao điểm Pratzen. Mặc dù chiến đấu hết sức dũng cảm, nhưng quân Nga của Kutuzov nhanh chóng bị quân Pháp áp đảo. Bản thân ông bị trọng thương và suýt bị bắt sống, còn con rể Ferdinand Tidengauden hi sinh ngay khi cầm cờ xông tới. Trong khi đó, đợt tấn công vào cánh phải cùng với đợt tấn công của quân Áo vào cánh trái đều bị đẩy lui. Tới lúc ấy, trung quân của Napoléon từ Pratzen, dưới sự chỉ huy của Nguyên soái Nicolas Soult, ồ ạt tấn công vào trung tâm của liên quân, nơi đã bị yếu đi khi di chuyển sang cánh. Thảm họa Austerlizt bắt đầu. Sau một trận chiến ác liệt, quân Pháp phá vỡ đội hình của quân Áo và Nga, dồn họ vào tuyến sông hồ của Davout. Pháo binh từ trên đỉnh cao Pratzen bắt phá dữ dội, khiến mặt hồ đóng băng nhanh chóng tan vỡ, nhiều binh sĩ rớt xuống nước chết đuối, làm thương vong.

(12) liên quân thêm trầm trọng. Liên quân bắt đầu rút chạy ào ạt. Tướng Áo cũng bỏ quân mà chạy. Hai hoàng đế Franz II và Alekxandr I cũng may mắn thoát nạn. Phía Pháp có 1305 chết, 6940 bị thương, 573 bị bắt, phía Liên quân Áo - Nga có 15000 chết và bị thương, 12000 bị bắt, bị mất 180 khẩu pháo. Đây là một trong những chiến thắng lớn nhất của Napoléon, và cũng là nguyên nhân dẫn đến sự tan rã của liên minh chống Pháp. [sửa] Chiến tranh Trung Âu Đại quân của Napoléon đã đánh thắng liên minh của nước Anh ở Auerstaedt (1806), Eylau và Friedland (1807). Những trận thắng cuối cùng này đã dẫn tới các thương lượng về hòa bình. Ngày 7 tháng 7 năm 1807 hiệp ước hòa bình Tilsit đã được kí kết để quân Phổ rửa nổi nhục nhã vì thất bại. [sửa] Nước Pháp những năm 1809-1812 [sửa] Chiến tranh kinh tế với nước Anh Bài chi tiết: Hệ thống phong tỏa Lục địa Sau hiệp ước hòa bình Tilsit (1807), Napoléon thỏa thuận với Nga hoàng và tổ chức lại kinh tế những nơi mà ông chiếm đóng. Nhưng do không thể đánh thắng quân Anh bằng quân đội nên Napoléon quyết định làm cho nước Anh suy yếu bằng cách ngăn không cho tàu thuyền Anh tìm được thị trường tiêu thụ hành hóa ở châu Âu. Ý nghĩa của cuộc chiến tranh kinh tế này là bóp nghẹt nước Anh và không cho một chiếc tàu Anh nào được cập bến cho dù không phải tàu của các thương gia Anh quốc, vì thế các tàu bè mang cờ Anh đều bị phá hủy. Nhằm duy trì cuộc chiến tranh kinh tế, Napoléon thấy cần thiết phải kiểm soát các bờ biển châu Âu như Đức, Ý, Tây Ban Nha và Na Uy để chống buôn bán hàng lậu. Trước sự xâm lược của quân Pháp, dân chúng Tây Ban Nha và Áo đã nổi dậy nhưng tháng 7 năm 1810 quân Pháp đã đàn áp họ tàn bạo và đã dập tắt các cuộc khởi nghĩa đó. [sửa] Chiến dịch nước Nga Bài chi tiết: Chiến dịch nước Nga 1812.

(13) Quân Pháp của Napoléon ca khúc khải hoàn trước quân Nga ở trận Borodino Nhận thấy Nga vẫn còn giao thương với Anh, năm 1812 Napoléon đã huy động khoảng 650.000 quân để chinh phục Đế chế Nga. Ở phía Nga đã gấp rút xây dựng được một đạo quân đông đảo khoảng 700.000 - 750.000 người nhưng trang bị tương đối thiếu thốn, chỉ khoảng 450.000 quân chính quy được trang bị súng, số còn lại là dân quân và kỵ binh Cossacks. Quân Pháp mau chóng chiếm được Moscow sau trận Borodino nhưng chỉ là một ngôi thành trống vắng, quân Nga đã rút lui để bảo toàn lực lượng, và thường xuyên tập kích quân Pháp. Napoléon dự định liên kết với một số nhóm nông dân chống đối nhưng không thành. [sửa] Rút lui Tháng 10 năm 1812, Napoléon buộc phải hạ lệnh rút quân khỏi Nga. Trên đường rút quân, quân Pháp bị quân Nga truy kích quyết liệt nên bị thiệt hại nặng nề. Khi ra khỏi lãnh thổ nuớc Nga, trong tay Napoléon chỉ còn 127.000 quân (nhưng do phải rải quân dọc đường để bảo đảm liên lạc nên con số thực tế chỉ khoảng 30.000).. Napoléon bắt giữ 2 lính Nga trên đường rút lui trở về Pháp [sửa] Nước Pháp những năm 1813-1814 Sau khi quân Pháp thất bại, trên toàn châu Âu các nước đã liên kết với nhau để chống lại Napoléon. Không khí chống Pháp nổi lên khắp nơi, năm 1814, liên quân Anh, Nga, Áo,.

(14) Phổ, Thụy Điển và quân Pháp đánh nhau dữ dội trong trận Liên quốc gia tại Leipzig quân đội chư hầu đã làm phản, quay mũi súng bắn lại quân Pháp. Quân Pháp bại trận thiệt hơn 30.000 quân. Quân Pháp tuy thất bại nhưng Napoléon thêm một lần nữa chứng tỏ tài năng quân sự, dùng 50.000 quân của mình đánh bại 80.000 trong 230.000 quân liên minh. [sửa] Đế chế kết thúc Các tướng lãnh châu Âu thấy rõ ràng không thắng được Napoléon về quân sự nên dùng sức mạnh chính trị đánh bại ông ta.Liên quân đã tấn công chiếm thủ đô Paris khi ông ta không cảnh giác. Đầu năm 1814, Napoléon buộc phải thoái vị và bị đày ra đảo Elba (một hòn đảo nhỏ ở ngoài khơi Ý). Triều đình phong kiến Bourbon của vua Louis XVIII, em vua Louis XVI trở về nước Pháp, bắt đầu chiếm lại những đất đai đã bị mất trong cuộc cách mạng và là vua kế vị. Ngày 30 tháng 5 năm 1814, nước Pháp lấy lại đường biên giới. Tuy vậy nhân dân và binh lính Pháp luôn mong mỏi Napoléon trở về. Sau đó vua Louis XVIII mắc phải vô vàn khó khăn về chính trị và từ đó nước Pháp suy yếu dần và công nghiệp phát triển chậm hơn, trong khi đó nước Anh đã giàu lên gấp bội nhờ kinh tế phát triển. [sửa] Vương triều 100 ngày. Napoléon trong trận Lutzen năm 1813 chống quân Nga-Phổ. Đội quân người Ba Lan của Napoléon.

(15) Một buổi tối tháng 3 năm 1815 Napoléon từ đảo Elba bí mật trở về Lyon. Triều đình Bourbon phái nhiều quân đoàn đến đánh nhưng hết quân đoàn này đến quân đoàn khác hô to "Hoàng đế vạn tuế" rồi chạy theo Napoléon. Napoléon không tốn một viên đạn để trở lại ngôi vị hoàng đế Pháp. Tin tức Napoléon quay trở về khiến các nước châu Âu hốt hoảng, họ vội vàng liên minh với nhau kéo quân từ bốn phương tám hướng đổ về nước Pháp. Napoléon chỉ huy quân Pháp đánh bại nhiều cánh của liên quân tại Bỉ. [sửa] Trận Waterloo. Bản đồ chiến dịch Waterloo Công tước Wellington đã chọn một thung lũng rộng phía Nam ngôi làng Waterloo để làm nơi quyết chiến, quân Anh đóng ở phía Bắc chiến trường đối diện với họ là quân Pháp do Napoléon chỉ huy. Vốn là một nhà quân sự tài năng, Wellington hiểu rằng, với đội quân thiếu kinh nghiệm chiến đẫu mà ông đang nắm trong tay, đối đầu trực diện với Napoléon là tự sát. Vì thế, Wellington đã chọn biện pháp phòng thủ và chiến trường Waterloo là một địa điểm rất phù hợp với ý đồ này. Chiến trường Waterloo nằm phía sau một gò đất cao giúp tránh được sự quan sát của quân thù, đồng thời quân Anh đã cải tạo lại 2 pháo đài là Hogoumont và La Haye Saint được bảo vệ bởi các đơn vị thiện xạ giàu kinh nghiệm, đây được coi là vị trí chiến lược, yểm trợ cho đội quân phòng thủ trước sức tấn công của quân Pháp. Trước đó, quân Pháp cũng gặp nhiều khó khăn trong việc chuyển quân do trời mưa suốt nhiều ngày, tuy nhiên, Napoléon không thể chậm trễ bởi như vậy sẽ tạo thêm thời gian cho quân Phổ hội quân với quân Anh. Như thế, bên tấn công đã gặp phải nhiều khó khăn ngay trước trận đánh..

(16) Quân Kỵ binh Pháp (bên phải) giao chiến với quân Anh (bên trái) ở Waterloo Bản đồ chiến trường Waterloo [sửa] Diễn biến Sáng sớm ngày 18 tháng 6, Napoléon ra lệnh cho quân Pháp nã pháo dữ dội vào quân Anh,đến 10h sáng cùng ngày quân Pháp bắt đầu tấn công, mục tiêu của họ lần này là pháo đài Hougomont, nếu chiếm được Hougomont, cánh trái của quân Anh sẽ bị rơi vào thế nguy kịch, đồng thời nhờ đó, Napoléon có thể quan sát toàn trận địa của quân Anh. Nhận thức được tầm quan trọng chiến lược đó, cả hai vị chỉ huy đều quyết tâm chiếm lấy vị trí này. Quân Pháp tiến công mạnh mẽ vào Hougomont, trận chiến diễn ra rất ác liệt tuy nhiên, quân Anh vẫn giữ được Hougomont, Napoléon đã cử 14000 quân tấn công bao vây Hougomont, nhưng Wellington đã kịp cử 12000 quân tiếp viện đến bảo vệ pháo đài. Đến 11h cùng ngày, quân Pháp buộc phải rút lui.. Quân Pháp tấn công quân Anh ở pháo đài Hougoumont.

(17) Kỵ binh Pháp tấn công quân Anh ở Quatre Bras trong chiến dịch Waterloo Sau đó, Napoléon cho pháo binh nã đạn dồn dập vào chiến tuyến của quân Anh, 80 khẩu pháo bắn không ngừng vào quân phòng tuyến quân Anh nhưng điều Napoléon không hề biết là chính tiếng pháo của ông đã dẫn đường cho quân Phổ đang tiến đến hội quân với Wellington vốn cách đó chỉ 50 km. Đến 1h chiều, quân Pháp ngừng nã pháo, bộ binh Pháp tiến công. Quân Pháp theo đội hình hình cột tấn công vào đội hình phòng thủ của quân Anh (đội hình hình cột mỗi cột có 150 người theo chiều ngang và 24 người theo chiều sâu, trên chiến trường, đội hình này có thể gây hoảng sợ cho đối phương bởi sự đông đảo của họ, tuy nhiên, do vũ khí chính thời đó là súng hoả mai có gắn lưỡi lê nên đội hình này có điểm yếu là chỉ có 2 hàng đầu tiên có thể khai hoả được). Đối mặt với đội hình hình cột của Pháp là đội hình phòng thủ chiều ngang của quân Anh, đây đơn giản chỉ là đội hình xếp theo chiều ngang có từ 2-4 hàng, tuy nhiên đội hình này có ưu điểm là có thể huy động tất cả hoả lực cùng lúc. Chính nhờ điều này mà quân Anh đã chặn được đợt tấn công của quân Pháp, Wellington tung đội thiết kỵ hoàng gia (Royal Dragoons) vào trận đánh. Kết hợp với bộ binh, họ đã đánh bật quân Pháp trở lại điểm xuất phát để lại sau lưng hàng nghìn xác chết. Napoléon thay đổi chiến thuật, đến 3h chiều ông cho 2000 quân tấn công vào pháo đài La Haye Saint, chiếm được La Haye Saint, Napoléon có thể làm chủ được vùng trung tâm chiến trường. Pháo đài La Haye Saint được bảo vệ bởi 250 quân Đức được trang bị loại súng rãnh xoáy hiện đại thời đó, quân thủ thành đã chiến đấu hết sức dũng cảm đối đầu với quân địch đông hon gấp 10 lần. Và cuối cùng đến 4h chiều, quân Pháp đành phải rút lui, hơn 400 lính Pháp đã chết khi tấn công pháo đài. Hết sức tức giận, Napoléon ra lệnh cho pháo binh nã đạn dữ dội lên đầu quân Anh, cùng lúc đó, tướng Ney đã chỉ huy kị binh sẵn sàng lao vào trận chiến. 12000 quân thiết kị Pháp tiến thẳng vào trung tâm của quân Anh, đến lúc này, Wellington mới ra lệnh cho pháo binh khai hoả dữ dội vào kị binh Pháp, bộ binh Anh nhanh chóng thiết lập đội hình hình vuông chuyên dùng để chống lại kị binh. Bế tắc trong tấn công, kị binh Pháp rút lui rồi sau các đợt pháo kích họ lại tiếp túc xông lên, nhưng trước sức phòng ngự mạnh mẽ của bộ binh Anh và sự tấn công của thiết kị hoàng gia, cuối cùng, tướng Ney đành ra lệnh cho kị binh rút lui. Napoleon lại một lần nữa ra lệnh tấn công pháo đài La Haye Saint, 6h30 chiều quân Pháp phát động tấn công, 2000 quân Pháp ào ạt tiến công như vũ.

(18) bão vào pháo đài La Haye Saint, trong lúc này quân Anh lại gặp vấn đề về đạn dược và họ nhanh chóng bị áp đảo, trong số 400 quân giữ thành chỉ còn 42 người sống sót, quân Pháp đã kiểm soát được La Haye Saint[7]. Rạng sáng ngày hôm sau, có một đội quân đang tiến gần đến chiến trường, và điều Napoleon lo sợ nhất đã đến, đó chính là đội quân Phổ do Bá tước von Blücher chỉ huy đến hội quân với Wellington. Sau đó, quân Phổ đã tấn công vào sườn quân Pháp, 30000 quân Phổ tấn công vào ngôi làng được 20000 quân Pháp bảo vệ. Napoléon đã quyết định đánh ván bài cuối cùng, ông ra lệnh cho 4500 quân Cận vệ tinh nhuệ của mình tiến thẳng đến phòng tuyến quân Anh.. Quân Phổ giải vây Plancenoit Quân Cận vệ là đội quân thiện chiến nhất của Napoléon, và ông tin tưởng rằng đây sẽ là đội quân có đủ khả năng chọc thủng hàng phòng ngự của quân Anh. Lúc này Wellington đã ra lệnh cho các đơn vị phòng thủ nằm xuống sau gò đất. Ông cho pháo binh bắn dữ dội vào quân Cận vệ Pháp, tuy nhiên, đội quân Cận vệ vẫn hùng dũng tiến tới. Tuyến phòng thủ đầu tiên của quân Anh nhanh chóng bị đè bẹp, lúc này Napoléon đã bắt đầu nghĩ đến một chiến thắng, tuy nhiên, chính trong lúc này, kết cục của cuộc chiến đã được quyết định. Khi quân Cận vệ tiến sát đến tuyến phòng thủ thứ hai, Wellington ra lệnh cho các đơn vị đứng lên, quân Pháp hoàn toàn bất ngờ, hơn 1400 khẩu súng của quân Anh đồng loạt nã đạn. 20% quân Pháp đã gục ngã ngay trong loạt đạn đầu tiên, và Wellington đã tung ra đòn quyết định, ông ra lệnh tổng tấn công. Các đơn vị Anh ào ạt tiến công vào đội Cận vệ Pháp, quân Pháp đại bại buộc phải rút lui và thiết lập tuyến phòng thủ..

(19) Quân Anh phá vây quân Pháp ở Hougomont Đến cuối buổi chiều, quân Anh và Phổ đồng loạt tấn công, đến lúc này cả 3 cánh quân: trái, phải và trung tâm của Pháp đều đã tan vỡ. Liên quân nhanh chóng tiến thẳng đến Paris, tướng Louis Nicolas Davout, Bộ trưởng Chiến tranh của Napoléon đã bị quân của Blücher đánh bại tại Issy vào ngày 3 tháng 6 năm 1815, đến đây, số phận của Napoléon đã được định đoạt. Ngày 24 tháng 6 năm 1815, Napoléon thoái vị kết thúc chính quyền 100 ngày của ông. Vua Louis XVIII quay lại ngai vàng nước Pháp. Napoleon đã bị đày đến đảo Saint Helena ở Đại Tây Dương nơi ông sống những ngày cuối cùng của đời mình ở đó. Năm 1821, ông mất tại đảo Saint Helena. Về phần các tướng lĩnh Pháp, một số ít quay trở lại phục vụ cho LouisVIII còn lại hầu hết đều bị hành quyết vì tội phản quốc, trong số đó có tướng Ney (có tài liệu cho rằng tướng Ney đã trốn thoát sang Mỹ và cho đến ngày cuối đời, ông mới thú nhận thân phận thực sự của mình). Chỉ huy quân Phổ tướng von Blücher sống những ngày cuối cùng trong sự hân hoan khi đã đánh bại kẻ tử thù của mình, năm 1822 ông mất. Còn vị tướng thắng trận Wellington sau đó đã trở thành Thủ tướng Anh. Vậy là chỉ trong 2 ngày chiến tranh ác liệt, số phận của cả Châu Âu đã được quyết định. Thất bại của Napoléon đã mang lại một thế kỷ hoà bình cho Châu Âu, các cường quốc thắng trận đua nhau xâu xé các nước nhỏ, đồng minh của Napoleon và gây ra mầm hoạ cho 2 cuộc Thế chiến..

(20) Quân Pháp phòng thủ Paris trước cuộc tấn công của Liên quân Áo-Phổ-Nga năm 1814 [sửa] Cái chết của Napoléon. Cái chết của Napoleon tại St Helena, 5 tháng 5 năm 1821 Một lần nữa ông bị buộc thoái vị và đày ra đảo Saint-Helena trên Đại Tây Dương, nơi đây ông sống đến cuối đời (ông đã bị đầu độc bởi người thân cận của ông bằng thuỷ ngân[cần dẫn nguồn] mà thời bấy giờ người ta dùng để giết chết những con chuột).Vị hoàng đế Pháp một thời uy chấn châu Âu mất ngày 5 tháng 5 năm 1821, hưởng thọ 52 tuổi. Trước lúc trút hơi thở cuối cùng, ông đã nói:'Nước Pháp...Quân đội...Tiến lên. Đến năm 1840 chính phủ Pháp đưa di hài ông trở về Paris. Napoléon an nghỉ ở Viện Phế binh (Les Invalides). Một tài liệu khác gần đây nói rằng ông bị chết do ung thư dạ dày, chứ không phải là bị đầu độc[cần dẫn nguồn] [sửa] Chiều cao của Napoléon Không như mọi người vẫn nghĩ, Napoléon không thấp. Sau cái chết của ông vào năm 1821, họ đã đo được chiều cao của ông là 5 feet 2 inch theo đơn vị foot của Pháp, hay 5 feet 6,5 inch theo foot Anh (Imperial foot), có nghĩa là bằng 1,686 mét, và như vậy, chiều cao của ông còn hơn chiều cao trung bình của người Pháp ở thế kỷ 19. Có việc hiểu lầm rằng Napoléon thấp là do có người lại dùng đơn vị đo trên theo hệ thống đo của Anh, trong khi 1 inch của Pháp bằng 2,71 cm còn 1 inch của Anh thì bằng 2,54 cm. Thêm một lý do cho sự hiểu lầm này là Napoléon có biệt hiệu là là Le petit caporal, nhiều người sẽ nghĩ petit có nghĩa là "nhỏ", hoặc "lùn". Ông cũng thường xuyên bị che khuất bởi các lính bảo vệ xung quanh, những người mà thường cao từ 6 feet trở lên. (Thực ra là do sau khi tốt nghiệp trường quân sự ông có quân hàm không cao nên bị gọi là chàng lùn)[8] [sửa] Danh ngôn . Hỡi các binh sĩ! Từ trên đỉnh kim tự tháp kia, bốn mươi thế kỷ đang nhìn các ngươi đó! (phát ngôn trong chiến dịch Ai Cập).

(21) . Trong buổi lễ xác nhận vào trường quân sự Paris, giám mục hỏi: "Sao tên thánh của con ở Pháp không ai biết đến?". Napoléon trả lời: "Thưa đức cha, các vị thánh trên thiên đường nhiều hơn số ngày trong năm. Tên của các vị không thể có hết trong tấm lịch chỉ gồm 365 vị của giáo hội".. Các câu nói nổi tiếng khác của ông:     . Quần chúng chỉ là những con số không dài vô tận, giá trị chỉ là ở con số đầu! Tôi có thể thất bại một trận đánh, nhưng tôi sẽ chiến thắng cả cuộc chiến tranh! Từ chỗ tuyệt vời đến chỗ lố bịch chỉ có một bước. Trí thông minh của con người được tính từ trán tới trời. Chiều dài chân lý tưởng bằng khoảng cách từ hông đến gót chân.. Phương châm hành động của ông:   . Không có gì là không thể[9] Không nếu không nhưng phải thành công[cần dẫn nguồn] Khi tôi có một mục đích to lớn phải làm được, tôi sẽ đạp đổ mọi chướng ngại trên đường. [sửa] Chú thích 1. ^ Theo cuốn 1001 nhân vật và sự kiện lịch sử thế giới của Ngọc Lê, trang 277 2. ^ Theo cuốn Lịch sử thế giới, tài liệu nước ngoài do Bùi Đức Tịnh biên dịch, trang 260 3. ^ Lowndes, Marie Adelaide Belloc (1943). Where Love And Friendship Dwelt. Macmillan. 4. ^ Định lý NAPOLÉON 5. ^ Ê. Tác-lê, Na-pô-lê-ông Bô-na-pác, Hà Nội, Nxb Quân đội nhân dân 6. ^ Lev Tolstoi. Chiến tranh và hòa bình. Tập I. Dịch giả chính: Cao Xuân Hạo. NXB Văn học. Hà Nội. 1961. trang 289. 7. ^ [1] 8. ^ Einstein không học dốt, Napoléon chẳng lùn 9. ^ Danh nhân thế giới - Na-po-lê-ông NXB Kim Đồng [sửa] Tham khảo . Những bà mẹ của các danh nhân (Nguyễn Xuân Dương). [sửa] Liên kết ngoài. . Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và tài liệu về: Napoléon Bonaparte Hình ảnh về Napoléon (tiếng Pháp) hay Napoleon (tiếng Anh).

(22) Gia phả dòng họ Bonaparte Napoleon I Chronology in World History Database Sưu tập về Napoléon của William Henry Hoffman (Thư viện Đại học Brown) Napoléon, Quân đội và Binh pháp PBS Napoleon, tiểu sử chi tiết của Napoléon.     . Tiếng Việt: . Các vị vua và hoàn g đế đã trị vì nướ c Phá p từ 843 tới 1870 84 3. 87 7. 87 9. Charles Louis II II 98 7. 99 6. 88 4. Louis III & Carloman II 10 31. 10 60. 88 8. 89 8. 92 2. 92 3. 93 6. 95 4. 98 6. 98 7. Charles Eudes Charles Robert Raoul Louis Louis Lothaire Béo I III I I IV V 11 08. 11 37. 11 80. 12 23. 12 26. 12 70. 12 85. 13 14. Hugues Robert Henri Philippe Louis Louis Philippe Louis Louis Philippe Philippe Capet II I I VI VII II VIII IX III IV 13 14. 13 16. 13 16. 13 22. 13 28. 13 50. 13 64. 13 80. 14 22. 14 61. 14 83. Louis Jean Philippe Charles Philippe Jean Charles Charles Charles Louis X I V IV VI II V VI VII XI 14 98. 15 15. Louis XII. 15 57. 15 59. 15 60. François Henri François I II II. 15 74. Charles IX. 15 89. Henri III. 16 10. Henri IV. 16 43. Louis XIII. 14 98. Charles VIII 17 15. Louis XIV. 17 74. Louis XV.

(23) 17 74. 17 92 18 04. Louis XVI. 18 14. 18 15. 18 15. 18 15. 18 24. 18 30. 18 48 18 52. 18 70. Napoléon Louis Napoléon Napoléon Louis Charles LouisNapoléon I XVIII I II XVIII X Philippe I III Lịch sử • Capetien • Valois • Bourbon • Bonaparte • Vua và hoàng đế • Tổng thống Lấy từ “ Thể loại: Sinh 1769 | Mất 1821 | Vua Pháp | Vua Ý | Đế chế Pháp thứ nhất | Gia đình Bonaparte | Tướng Pháp | Cách mạng Pháp | Người thuận tay trái -.

(24)

Napoleong

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về