Quản lý phát triển chương trình đào tạo nghề điện công nghiệp ở trường cao đẳng lào cai tỉnh lào cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ ANH ĐÀO

QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
ĐÀO TẠO NGHỀ ĐIỆN CƠNG NGHIỆP
Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ ANH ĐÀO

QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
ĐÀO TẠO NGHỀ ĐIỆN CƠNG NGHIỆP
Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ TÍNH

THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN
Luận văn “Quản lý phát triển chương trình đào tạo nghề Điện công
nghiệp ở trường cao đẳng Lào Cai, tỉnh Lào Cai” được thực hiện từ tháng 2
năm 2019 đến hết tháng 8 năm 2019.
Tôi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi, các kết
quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ cơng trình
nào khác.
Thái Ngun, ngày 25 tháng 11 năm 2019
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Anh Đào

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Cơng nghệ thơng tin – ĐHTN




LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu, điều tra, khảo sát và triển khai đề tài:
“Quản lý phát triển chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp ở trường
cao đẳng Lào Cai, tỉnh Lào Cai” tác giả đã nhận được sự động viên, khích lệ
và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, của các thầy giáo, cô
giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp và gia đình.
Với tình cảm chân thành tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các

thầy giáo, cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục, bộ phận sau đại học Phòng Đào tạo
- trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã nhiệt tình giảng dạy và tư
vấn giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu thực hiện luận văn.
Tác giả xin bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với: PGS.TS.
Nguyễn Thị Tính, cơ giáo trực tiếp hướng dẫn, đã tận tình định hướng, chỉ dẫn,
giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả vượt qua những khó khăn trong suốt q
trình hồn thành luận văn.
Tác giả xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo trường Cao đẳng Lào Cai, tỉnh
Lào Cai, cán bộ giảng viên Khoa Điện công nghiệp; các bạn sinh viên và cựu sinh
viên khoa Điện công nghiệp, trường Cao đẳng Lào Cai; các bạn đồng nghiệp cùng
gia đình và bạn bè đã động viên, giúp đỡ, đóng góp ý kiến và tạo mọi điều kiện
thuận lợi để tác giả hoàn thành luận văn này.
Mặc dù đã rất nỗ lực, cố gắng rất nhiều trong việc nghiên cứu, song do thời
gian và kinh nghiệm thực tiễn của bản thân còn hạn chế, đề tài khơng tránh khỏi
những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của các thầy (cơ), các bạn
đồng nghiệp và các nhà khoa học để luận văn của tác giả được hoàn chỉnh hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 25 tháng 11 năm 2019
Tác giả
Nguyễn Thị Anh Đào

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Cơng nghệ thông tin – ĐHTN




MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .............................................................. vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG
TRÌNH ĐÀO TẠO NGHỀ ĐIỆN CÔNG NGHIỆP Ở TRƯỜNG
CAO ĐẲNG ............................................................................................. 6
1.1.

Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................... 6

1.1.1. Tình hình nghiên cứu ngồi nước.............................................................. 6
1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước .............................................................. 8
1.2.

Các khái niệm cơ bản .............................................................................. 10

1.2.1. Chương trình đào tạo ............................................................................... 10
1.2.2. Phát triển chương trình đào tạo ............................................................... 13
1.2.3. Quản lý phát triển chương trình đào tạo .................................................. 19

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN

1.3.

Những vấn đề cơ bản về phát triển chương trình đào tạo nghề Điện
công nghiệp ở trường cao đẳng ............................................................... 20

1.3.1. Các cách tiếp cận xây dựng chương trình đào tạo nghề Điện công
nghiệp ở trường cao đẳng ........................................................................ 21
1.3.2. Quy trình phát triển chương trình đào tạo nghề Điện công nghiệp ở
trường cao đẳng ....................................................................................... 24
1.3.3. Các lực lượng tham gia phát triển chương trình đào tạo nghề Điện công
nghiệp ở trường cao đẳng ......................................................................... 25
1.4.

Quản lý phát triển chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp ở
trường cao đẳng ....................................................................................... 26

1.4.1. Lập kế hoạch phát triển chương trình đào tạo nghề Điện công nghiệp
ở trường cao đẳng .................................................................................... 26
1.4.2. Tổ chức thực hiện triển chương trình đào tạo nghề Điện công nghiệp
ở trường cao đẳng .................................................................................... 30
1.4.3. Chỉ đạo phát triển chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp ở
trường cao đẳng ....................................................................................... 31
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện phát triển chương trình đào tạo
nghề Điện công nghiệp ở trường cao đẳng.............................................. 33
1.5.

Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý phát triển chương trình đào tạo
nghề Điện công nghiệp ở trường cao đẳng.............................................. 35

1.5.1. Các yếu tố chủ quan ................................................................................ 35
1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 36
Kết luận Chương 1 ............................................................................................. 38
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG
TRÌNH ĐÀO TẠO NGHỀ ĐIỆN CÔNG NGHIỆP Ở TRƯỜNG
CAO ĐẲNG LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI ........................................... 39
2.1.

Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát .............................. 39

2.1.1. Một vài nét về trường Cao đẳng Lào Cai ................................................ 39
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 43
2.2.

Thực trạng phát triển chương trình nghề Điện cơng nghiệp ở trường
Cao đẳng Lào Cai .................................................................................... 44

2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên tham gia thực
hiện phát triển chương trình đào tạo ngành Điện cơng nghiệp ở
trường cao đẳng Lào Cai ......................................................................... 44
2.2.2. Quy trình phát triển chương trình đào tạo nghề Điện công nghiệp ở
trường cao đẳng Lào Cai ......................................................................... 48

2.2.3. Các lực lượng tham gia phát triển chương trình đào tạo nghề Điện
cơng nghiệp ở trường Cao đẳng Lào Cai ................................................ 50
2.3.

Thực trạng về quản lý phát triển chương trình đào tạo nghề Điện
cơng nghiệp ở trường cao đẳng Lào Cai ................................................. 53

2.3.1. Lập kế hoạch phát triển chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp
ở trường cao đẳng Lào Cai ...................................................................... 53
2.3.2. Tổ chức thực hiện triển chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp
ở trường cao đẳng Lào Cai ...................................................................... 55
2.3.3. Chỉ đạo phát triển chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp ở
trường cao đẳng Lào Cai ......................................................................... 58
2.3.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện phát triển chương trình đào tạo
nghề Điện công nghiệp ở trường cao đẳng Lào Cai ................................ 62
2.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý phát triển chương trình đào tạo
nghề Điện cơng nghiệp ở trường cao đẳng Lào Cai ................................ 64
2.4.

Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động phát triển chương
trình đào tạo nghề điện công nghiệp ở trường cao đẳng Lào Cai ........... 66

2.4.1. Những mặt đạt được ................................................................................ 66
2.4.2. Những hạn chế tồn tại.............................................................................. 67
2.4.3. Nguyên nhân hạn chế .............................................................................. 68
Kết luận Chương 2 ............................................................................................. 69
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN

Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
ĐÀO TẠO NGHỀ ĐIỆN CÔNG NGHIỆP Ở TRƯỜNG CAO
ĐẲNG LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI ..................................................... 70
3.1.

Nguyên tắc khi xây dựng biện pháp quản lý phát triến chương trình đào
tạo nghề Điện công nghiệp ở trường Cao đẳng Lào Cai ............................. 70

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 70
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 70
3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm cung - cầu .............................................................. 70
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 71
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học, bền vững ........................................ 71
3.2.

Một số biện pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo ..................... 73

3.2.1. Tổ chức khảo sát thị trường lao động ngành Điện công nghiệp ............. 73
3.2.2. Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và giảng viên
ngành Điện công nghiệp về phát triển chương trình đào tạo .................. 77
3.2.3. Chỉ đạo khoa chuyên ngành, giảng viên định kỳ rà sốt mục tiêu,
chuẩn đầu ra để cập nhật, hồn thiện chương trình đào tạo ngành
Điện cơng nghiệp ..................................................................................... 80
3.2.4. Tổ chức đào tạo gắn với thị trường lao động điện công nghiệp ............. 83
3.2.5. Tổ chức đánh giá chất lượng chương trình và hồn thiện chương trình ...... 89
3.3.

Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 91

3.4.

Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ... 92

3.4.1. Quy trình khảo nghiệm ............................................................................ 92
3.4.2. Kết quảkhảonghiệm ................................................................................. 93
Kết luận Chương 3 ............................................................................................. 96
KẾT LUẬN CHUNG VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................. 97
1. Kết luận .......................................................................................................... 97
2. Khuyến nghị................................................................................................... 98
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 101
PHỤ LỤC
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt

Nguyên nghĩa

CBGV

Cán bộ giảng viên

CBQL

Cán bộ quản lý

CN

Cơng nghiệp

CSVC

Co sở vật chất

CT

Chương trình

CTĐT

Chương trình đào tạo

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

GV

Giảng viên

HĐD

Hoạt động dạy

HĐGD

Hoạt động giáo dục

HĐH

Hoạt động học

KHCN&MT

Khoa học công nghệ và môi trường

PTCTĐT

Phát triển chương trình đào tạo

QL

Quản lý

SL

Số lượng

SV

Sinh viên

TB

Trung bình

TBXH

Thương binh xã hội

TL

Tỉ lệ

UBND

Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1:

Cơ cấu chọn mẫu khảo sát ............................................................ 43

Bảng 2.2:

Ý kiến của đánh giá nhận thức của các đối tượng khảo sát .......... 45

Bảng 2.3:

Thực trạng đánh giá cách tiếp cận phát triển chương trình .......... 46

Bảng 2.4:

Quy trình phát triển chương trình đào tạo ngành Điện công
nghiệp ở trường Cao đẳng Lào Cai ............................................... 48

Bảng 2.5:

Thực trạng các nguồn lực được huy động để phát triển
chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp ở trường Cao
đẳng Lào Cai ................................................................................. 51

Bảng 2.6a: Thực trạng lập kế hoạch theo quy trình phát triển chương trình
đào tạo ngành Điện công nghiệp ở trường cao đẳng Lào cai ........... 53
Bảng 2.6b: Thực trạng công tác lập kế hoạch phát triển chương trình đào
tạo theo các khóa đào tạo ngành Điện công nghiệp...................... 54
Bảng 2.7:

Thực trạng công tác tổ chức hoạt động phát triển chương
trình đào tạo ngành Điện cơng nghiệp .......................................... 56

Bảng 2.8:

Thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động phát triển chương
trình đào tạo ngành Điện cơng nghiệp .......................................... 59

Bảng 2.9:

Thực trạng thời gian tiến hành công tác kiểm tra, đánh giá
chương trình đào tạo ngành Điện cơng nghiệp ............................. 62

Bảng 2.10: Các căn cứ đánh giá chương trình đào tạo nghề Điện công
nghiệp trường Cao đẳng Lào Cai .................................................. 63
Bảng 2.11: Nhân lực tham gia đánh giá chương trình nghề Điện cơng
nghiệp trường Cao đẳng Lào Cai .................................................. 63
Bảng 2.12: Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển chương trình
đào tạo nghề Điện cơng nghiệp ở trường Cao đẳng Lào Cai........ 65
Bảng 3.1:

Kết quả đánh giá tính cần thiết của các biện pháp ....................... 93

Bảng 3.2:

Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ................... 94

Bảng 3.3:

Xét tính tương quan giữa mức độ cần thiết và mức độ khả thi
của các biện pháp .......................................................................... 95

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Cơng nghệ thông tin – ĐHTN




DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Biểu đồ:
Biếu đồ 2.1. Các nguồn lực được huy động để phát triển chương trình đào
tạo nghề Điện cơng nghiệp .......................................................... 52
Biểu đổ 2.2. Mức độ thực hiện và mức độ đáp ứng công tác tổ chức hoạt
động phát triển chương trình đào tạo ngành Điện công nghiệp .. 58

Biểu đồ 2.3. Tương quan về mức độ thực hiện và mức độ đáp ứng cơng
tác chỉ đạo hoạt động phát triển chương trình đào tạo ngành
Điện công nghiệp ........................................................................ 61
Sơ đồ:
Sơ đồ 1.1.

Khái niệm chương trình đào tạo của Bobbitt .............................. 10

Sơ đồ 1.2.

Khái niệm chương trình đào tạo của Hollis và Doak Campbell ...... 11

Sơ đồ 1.3.

Thành tố cơ bản trong chương trình đào tạo ............................... 12

Sơ đồ 1.4.

Quan niệm của Saylor, Alexander và Lewis về quá trình
hoạch định chương trình.............................................................. 15

Sơ đồ 1.5.

Cơ sở chương trình của Tyler .................................................... 18

Sơ đồ 1.6.

Sơ đồ cấu trúc 5 bước của quá trình phát triển CTĐT rút ra từ
ba mơ hình trên ............................................................................ 19

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chương trình đào tạo là bản thiết kế môn tả về mục tiêu, chuẩn đầu ra,
nội dung chương trình cùng với phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và
cách thức kiểm tra, đánh giá kết quả đào tạo. Chất lượng chương trình đào tạo
của từng ngành quyết định chất lượng đào tạo và chịu sự ảnh hưởng bởi các
yếu tố quản lý trong phát triển chương trình đào tạo. Phát triển chương trình
đào tạo là việc làm thường xuyên, liên tục bao gồm các khâu làm mới, bổ sung,
điều chỉnh, hoàn thiện, đánh giá chương trình. Để thực hiện có hiệu quả những
nội dung trên đòi hỏi nhà quản lý phải thực hiện có hiệu quả các khâu trong
quản lý phát triển chương trình và có những biện pháp tổ chức, chỉ đạo phù hợp
với điều kiện hiện có của mỗi nhà trường và trình độ đào tạo.
Trong những năm qua, cơng tác đào tạo nghề đã có nhiều giải pháp và hình
thức tổ chức phù hợp, tạo chuyển biến tích cực, quy mô và mạng lưới đào tạo nghề
phát triển mạnh mẽ, tuy nhiên vẫn còn bất cập về chất lượng đào tạo. Việc nâng cao
chất lượng đào tạo là việc làm hết sức cấp thiết và quan trọng nó phụ thuộc vào
nhiều yếu tố như: Chính sách quản lý, chương trình đào tạo, đội ngũ giáo viên, đội
ngũ làm công tác quản lý, thiết bị dạy học và các nguồn lực khác...
Các Doanh nghiệp cả nước nói chung và các doanh nghiệp trên địa bàn
tỉnh Lào Cai nói riêng đều nhận định: Sinh viên tốt nghiệp ra trường chưa thể
bắt tay ngay vào cơng việc thực tế mà cần phải có một thời gian đào tạo lại,
chính vì thế các doanh nghiệp tuyển dụng đều muốn tuyển người có kinh
nghiệm thực tế. Vấn đề này gây khó khăn cho nhà tuyển dụng và sinh viên mới
tốt nghiệp. Một là sinh viên thiếu tự tin và thiếu kiến thực tế để nắm bắt công
việc được giao. Hai là các doanh nghiệp phải bỏ ra thời gian và một khoản kinh

phí để đào tạo lại. Sở dĩ còn tồn tại như vậy một trong các ngun nhân quan
trọng đó là chương trình đào tạo hiện nay của các trường còn nhiều bất cập.

1


Hoạt động phát triển chương trình đào tạo tại các trường cao đẳng nghề chưa
được quan tâm đúng mức.
Trường Cao đẳng Lào Cai là đơn vị sự nghiệp trực thuộc UBND tỉnh
Lào Cai, chịu sự quản lý nhà nước về dạy nghề của Bộ Lao động Thương binh
và Xã hội, trường được thành lập từ tháng 12 năm 1992 trên cơ sở nâng cấp từ
Trường Trung cấp nghề. Trường thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực
có trình độ kỹ thuật, chuyên môn nghiệp vụ cao, phục vụ cho sự nghiệp phát
triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai và đáp ứng nhu cầu đào tạo nguồn nhân
lực cho xã hội. Nhà trường được cấp phép 40 mã nghề đào tạo, trong đó nghề
Điện cơng nghiệp là nghề mũi nhọn của Nhà trường. Trong những năm qua
thực hiện "đa dạng hóa loại hình đào tạo, mở rộng quy mơ, mã ngành thường
xun đổi mới chương trình, nội dung giảng dạy cho phù hợp với thực tiễn" vì
vậy, chất lượng đào tạo ngày càng được nâng lên. Tuy nhiên việc phát triển
chương trình đào tạo theo định hướng nghề nghiệp ứng dụng còn thể hiện
những bất cập.
Xuất phát từ những vấn đề trên, tác giả chọn vấn đề “Quản lý phát triển
chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp ở trường cao đẳng Lào Cai,
tỉnh Lào Cai” làm đề tài luận văn để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng phát triển chương trình đào
tạo nghề Điện cơng nghiệp, tác giả đã nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp
quản lý phát triển chương trình đào tạo nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề
Điện cơng nghiệp trình độ cao đẳng ở trường Cao đẳng Lào Cai, tỉnh Lào Cai.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình phát triển chương trình đào tạo nghề điện công nghiệp ở
trường Cao đẳng.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo nghề Điện công
nghiệp ở Trường Cao đẳng Lào Cai, tỉnh Lào cai.

2


4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu đã đề ra, luận văn tập trung thực hiện
3 nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý phát triển chương trình đào tạo
nghề điện cơng nghiệp ở trường cao đẳng.
- Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng về quản lý phát triển chương
trình đào tạo nghề điện công nghiệp tại trường Cao đẳng Lào Cai, tỉnh Lào Cai.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo nhằm
nâng cao chất lượng đào tạo nghề điện công nghiệp tại trường Cao đẳng Lào
Cai, tỉnh Lào Cai.
5. Giả thuyết khoa học
Chất lượng đào tạo nghề điện công nghiệp phụ thuộc vào chương trình
đào tạo và quản lý phát triển chương trình đào tạo, nếu đề xuất được các biện
pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo: Khảo sát thị trường lao động;
hồn thiện chuẩn đầu ra của chương trình đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp; tổ
chức quá trình đào tạo gắn với thị trường lao động; tăng cường kiểm tra giám
sát q trình đào tạo,… thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề điện
công nghiệp ở trường Cao đẳng Lào Cai.
6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu một số biện pháp quản lý phát triển chương trình đào
tạo nghề Điện công nghiệp tại trường Cao đẳng Lào Cai theo định hướng phát
triển năng lực.
6.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu
Trường Cao đẳng Lào Cai, Phường Bắc Cường, thành phố Lào Cai, tỉnh
Lào Cai.
6.3. Giới hạn khách thể khảo sát
Phó hiệu trưởng phụ trách đào tạo; lãnh đạo các phịng, khoa; các giáo
viên giảng dạy nghề điện cơng nghiệp; các giáo viên giảng dạy các môn học cơ

3


sở cho ngành Điện công nghiệp; một số học sinh, sinh viên và cựu sinh viên
của Khoa Điện - điện tử.
7. Phương pháp nghiên cứu
Để triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ nghiên cứu, trong luận văn tác
giả kết hợp áp dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu sau:
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp các tài
liệu cơng trình đi trước, hệ thống các văn bản có liên quan đến phát triển
chương trình đào tạo nói chung và đào tạo trình độ cao đẳng nói riêng, trên cơ
sở đó xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Tác giả sử dụng phương pháp quan sát, điều tra, khảo sát để điều tra,
đánh giá về chương trình đào tao, phát triển chương trình đào tạo nghề Điện
cơng nghiệp theo tiêu chí về kiến thức, kỹ năng, thái độ và chuẩn đầu ra… từ
đó phân tích đánh giá được thực trạng phát triển chương trình đào tạo nghề
Điện công nghiệp của trường Cao đẳng Lào Cai trong những năm qua).
Tác giả sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu cán bộ quản lý, giảng viên về

phát triển chương trình đào tạo và quản lý phát triển chương trình đào tạo nhằm
thu thập thơng tin, dữ liệu nhằm đánh giá thực trạng nghiên cứu của đề tài.
Tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu sản phẩm đó là chương trình
đào tạo trình độ cao đẳng ngành Điện cơng nghiệp và hệ thống các văn bản
quản lý của trường để thu thập thêm các dữ liệu về thực trạng.
Tác giả sử dụng phương pháp chuyên gia (thu thập xin ý kiến của các
chuyên gia trong lĩnh vực phát triển chương trình đào tạo, các doanh nghiệp sử
dụng lao động).
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm (thông qua các báo cáo của nhà
trường về lĩnh vực phát triển chương trình đào tạo trong các năm để từ đó rút
ra các bài học kinh nghiệm).

4


8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo, luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý phát triển chương trình đào tạo nghề
điện công nghiệp ở trường cao đẳng.
Chương 2: Thực trạng quản lý phát triển chương trình đào tạo nghề Điện
cơng nghiệp ở trường Cao đẳng Lào Cai, tỉnh Lào Cai.
Chương 3: Biện pháp quản lý phát triển chương trình đào tạo nghề Điện
công nghiệp ở trường Cao đẳng Lào Cai, tỉnh Lào Cai.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH

ĐÀO TẠO NGHỀ ĐIỆN CƠNG NGHIỆP Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG
1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Tình hình nghiên cứu ngồi nước
Ở các nước trên thế giới, nghiên cứu về đào tạo nghề, chất lượng và hiệu
quả đào tạo nghề được nhiều tổ chức quốc tế, các trường đại học, các viện
nghiên cứu, các tổ chức chính phủ, các tổ chức phi chính phủ quan tâm.
Nhìn chung, các nghiên cứu có thể được thực hiện dưới 2 dạng: Nghiên
cứu về vấn đề đào tạo nghề nói chung và các cơ sở đào tạo nghề nói riêng.
Nghiên cứu chuyên sâu về chất lượng và hiệu quả của việc đào tạo nghề. Nội
dung chủ yếu mà các nghiên cứu đề cập đến là xác định kế hoạch đào tạo,
phương pháp đào tạo, nội dung đào tạo, thực trạng đào tạo…
Tổ chức Giáo dục- Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp quốc (UNESCO)
là tổ chức quốc tế lớn nhất dành sự quan tâm, sâu sắc đến giáo dục, đào tạo,
hiệu quả và chất lượng của giáo dục và đào tạo. Các nghiên cứu, cẩm nang
hướng dẫn, chương trình hợp tác, dự án phát triển của UNESCO khá nhiều, đa
dạng về thể loại, phong phú về nội dung. Trên cơ sở nghiên cứu hệ thống, chất
lượng và hiệu quả của giáo dục và đào tạo, năm 2013, UNESCO xuất bản cuốn
“UNESCO Handbook on Education Policy Analysis and Programming” [1]
(Cẩm nang phân tích chính sách và kế hoạch hóa giáo dục) Theo UNESCO,
lĩnh vực giáo dục và đào tạo nghề dường như quá rộng lớn và phức tạp nêu
muốn phân tích nó. Cẩm nang này của UNESCO đề xuất một phương pháp hệ
thống và cấu trúc hóa nhằm hỗ trợ việc phân tích các chính sách giáo dục và
đào tạo cũng như kế hoạch hóa lĩnh vực này để tăng cường khả năng tiếp cận,
nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý, giải quyết các vấn đề liên ngành, liên
lĩnh vực đối với mọi cấp trình độ cũng như loại hình giáo dục, đào tạo của mỗi
quốc gia. Cẩm nang cung cấp khung lý thuyết cho việc phân tích chính sách,

6

hoạch định kế hoạch, khuyến khích sự đối thoại chính sách giữa các cơ quan
chính phủ với các đối tác phát triển; từ đó đưa ra các hướng dẫn từng bước
phân tích chính sách và hoạch định chương trình giáo dục và đào tạo.
Hiệp hội phát triển giáo dục (Development Education Association)
Vương quốc Anh là một tổ chức nghề nghiệp, hoạt động vì mục tiêu phát triển
hệ thống giáo dục và đào tạo, nâng cao năng lực của các thành viên hiệp hội,
thúc đẩy việc nâng cao chất lượng và hiệu quả của giáo dục và đào tạo nghề.
Năm 1001, Hiệp hội nghiên cứu và công bố xuất bản tác phẩm với tên gọi
“Measuring effectiveness in development education” Đo lường hiệu quả trong
giáo dục phát triển). Nghiên cứu này đưa ra các nguyên tắc khi phân tích, đánh
giá một hệ thống giáo dục; các mục tiêu đánh giá, đo lường hiệu quả; định
nghĩa các khái niệm về đánh giá, hiệu quả, tác động lan tỏa, các chỉ số đo lường
hiệu quả; các cấp độ hiệu quả: cấp độ cá nhân người học; cấp độ cơ sở giáo
dục, đào tạo; cấp độ đầu tư của nhà nước; cấp độ hiệu quả nền trên tồn bộ
bình diện nền kinh tế và bình diện xã hội [36].
Các cơng trình nghiên cứu ở nước ngoài về CT và phát triển CT rất phong
phú, như: Dự án phát triển giáo dục THPT - Khóa tập huấn về phát triển
chương trình (tài liệu dịch tham khảo) của Ian Macpherson và Christine
Ludwig, Australia, 2005; Peter F.Oliva - Xây dựng chương trình học Development the Curriculum, người dịch Nguyễn Kim Dung; cơng trình của
tác giả I.K Davies Objectives in curriculum design; Tài liệu của The VAT Các tập bài giảng mẫu về thiết kế chương đào tạo, Hà Nội (1999- 2000). Ngay
từ năm 60 của thế kỷ XX, ở các nước tư bản phát triển như Đức, Mỹ, Anh... đã
quan tâm đến vấn đề quản lý và phát triển chương trình đào tạo. Nhằm đáp ứng
yêu cầu phát triển của xã hội, do đặc điểm, yêu cầu về nguồn lực ở mỗi nước
khác nhau nên khơng chỉ có lĩnh vực về phát triển chương trình đào tạo mà cả
phương pháp, hình thức, quy mơ đào tạo nghề cũng khác nhau, song có đặc
điểm chung là đều chú trọng đến sự phát triển kiến thức, kỹ năng và thái độ
nghề nghiệp cho người học.
7

Ngồi ra, cịn có các hướng nghiên cứu kết hợp đánh giá tới chất lượng
của các mơ hình, cơ sở đào tạo nghề khác nhưng có thể nhận thấy đều đề cập
đến nội dung cơ bản của việc đào tạo nghề như tầm quan trọng, kế hoạch,
phương pháp đào tạo… và được các tổ chức cá nhân nghiên cứu dưới các góc
độ và khía cạnh khác nhau để phù hợp, gắn liền với bối cảnh xã hội thực tiễn.
1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước
Ở Việt Nam, những năm qua đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về đào
tạo nghề nói chung và nâng cao chất lượng đào tạo nghề nói riêng.
Nghiên cứu về “Những giải pháp phát triển đào tạo nghề góp phần đáp
ứng nhu cầu nhân lực cho sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa” của tác
giả Phan Chính Thức đã đi sâu nghiên cứu đề xuất những khái niệm, cơ sở lý
luận mới của đào tạo nghề, về lịch sử đào tạo nghề và giải pháp phát triển đào
tạo nghề góp phần đáp ứng nhu cầu nhân lực cho sự nghiệp cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa ở nước ta [32].
Tác giả Nguyễn Viết Sự đã có một nghiên cứu khá công phu về “Giáo
dục nghề nghiệp - những vấn đề và giải pháp”. Trong nghiên cứu này, tác giả
đã nhận diện những vấn đề tồn tại phổ biến trong hệ thống giáo dục nghề
nghiệp của Việt Nam, từ chương trình, phương pháp, nội dung, đội ngũ giáo
viên, chất lượng giảng dạy, khả năng thích ứng với mơi trường làm việc, tác
phong nghề nghiệp, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của
hệ thống giáo dục nghề nghiệp [31].
Các tác giả Đỗ Minh Cương và Mạc Văn Tiến đã có nghiên cứu về Phát
triển lao động kỹ thuật ở Việt Nam - Lý luận và thực tiễn. Trong nghiên cứu
này, các tác giả đã đề cập đến nhu cầu đào tạo lao động kỹ thuật của Việt Nam
nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Những nội
dung về đổi mới chương trình giảng dạy, tăng cường đầu tư thiết bị, công nghệ
phù hợp với thiết bị, công nghệ của sản xuất, nâng cao chất lượng và chuẩn hóa
đội ngũ giáo viên; đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá; kiểm định chất
lượng các trường nghề; đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật của nền kinh tế cả
8

về số lượng, chất lượng và cơ cấu để đảm bảo hiệu quả đầu tư cho giáo dục và
dạy nghề [9].
Các cơng trình nghiên cứu về quản lý phát triển chương trình đào tạo nghề
ở trình độ cao đẳng như: “Quản lí và phát triển chương trình đào tạo ngành Kế
tốn ở Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái Nguyên” của tác giả Phạm Ngọc
Huyền; “Phát triển chương trình đào tạo cao đẳng cơng nghệ cơ khí đáp ứng yêu
cầu thị trường lao động tại trường cao đẳng Công nghiệp Nam Định” của tác giả
Nguyễn Duy Phấn; “Quản lý phát triển chương trình đào tạo ngành Tài chínhNgân hàng theo học chế tín chỉ ở Trường Cao đẳng Kinh tế - Tài chính Thái
Nguyên” của Phạm Nguyệt Linh… Các cơng trình nghiên cứu này đều nghiên cứu
cơ sở lí luận, tìm hiểu thực trạng và đưa ra các giải pháp quản lý phát triển chương
trình giáo dục.
Bên cạnh đó, cịn có một số cơng trình nghiên cứu, các bài báo, đề tài
nghiên cứu khác được nêu trong tài liệu tham khảo của luận văn. Những nghiên
cứu trên có các cách tiếp cận khác nhau về đào tạo nghề, trong đó có nâng cao
chất lượng về đào tạo nghề ở nước ta. Tuy nhiên, để có nghiên cứu chuyên sâu,
đánh giá về thực trạng đào tạo nghề tại một tỉnh thành nào đó và nâng cao chất
lượng cũng như hiệu quả của chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp thì
chưa có nghiên cứu nào đáp ứng được nhu cầu thực tiễn. Do vậy đề tài: “Quản
lý phát triển chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp ở trường cao đẳng
Lào Cai, tỉnh Lào Cai” là một đề tài mới, chưa được nghiên cứu một cách có
hệ thống ở Việt Nam. Trong quá trình thực hiện đề tài, bên cạnh việc kế thừa
có chọn lọc những thành tựu nghiên cứu đã có, tác giả cũng tham khảo, kết hợp
việc khảo sát những vấn đề mới phát sinh nhất là về lý luận và thực tiễn của
chất lượng và hiệu quả trong chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp ở
trường Cao đẳng Lào Cai, tỉnh Lào Cai. Từ đó, tác giả đưa ra các giải pháp
nhằm quản lý phát triển chương trình đào tạo nghề Điện cơng nghiệp ở trường
cao đẳng Lào Cai cho phù hợp với tình hình thực tế của địa phương trong thời
gian tới.

9


1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Chương trình đào tạo
Trong lịch sử giáo dục, thuật ngữ “chương trình đào tạo” xuất hiện từ
năm 1820, tuy nhiên phải đến giữa thế kỉ XX, thuật ngữ này mới được sử dụng
một cách chun nghiệp ở Hoa Kì và một số nước có nền giáo dục phát triển.
Chương trình đào tạo có gốc Latinh là Currere, có nghĩa là “torun” (chạy, điều
hành hoặc “to run a course” - điều hành một khoá học). Do vậy, định nghĩa
truyền thống của chương trình đào tạo là “một khoá học” (Course of Study).

Phát hiện khả
năng người học
Chương trình
đào tạo

Chuỗi
hoạt
động

Hồn thiện
Sơ đồ 1.1. Chương trình đào tạo của Bobbitt
người học
Hollis và Doak Campbell (1935) cho rằng chương trình đào tạo “bao
gồm tất cả những hiểu biết và kinh nghiệm mà người học có được sự hướng
dẫn của nhà trường”. Chương trình đào tạo được xem là một chuỗi những kinh
nghiệm được nhà trường phát triển nhằm giúp người học tăng cường tính kỉ
luật, phát triển năng lực tư duy và hành động. Chương trình đào tạo gồm tất cả
những gì người học có được nhằm đạt các mục đích và mục tiêu cụ thể.

Chương trình đào tạo được xây dựng theo khung lí thuyết và nghiên cứu hoặc
những thực tiễn nghề nghiệp trong quá khứ hay hiện tại [34].

10


Kế hoạch
cung cấp
cơ hội
học tập
Chương
Mục đích
Người
học
trình
giáo dục
đào tạo
Sơ đồ 1.2. Chương trình đào tạo của Hollis và Doak Campbell
Kế hoạch
Dưới tác động mạnhhọc
mẽtập
của xã hội tới giáo dục, người học tiếp nhận
nhiều kinh nghiệm xã hội phong phú không chỉ từ trường học. Theo đó, chương
trình đào tạo được mở rộng hơn là bản kế hoạch học tập hoặc cung cấp cơ hội
học tập cho người học để đạt mục đích giáo dục đã đề ra.
Từ những năm 60 của thế kỉ XX, hiệu quả của chương trình đào tạo được
nhắc đến nhiều hơn. Chương trình đào tạo nhấn mạnh đến những gì người học
phải làm, những gì họ sẽ học được hay kết quả cuối cùng của quá trình học tập.
Đó là những hoạt động học tập được hoạch định và chỉ đạo bởi nhà trường
nhằm giúp người học phát triển năng lực cá nhân và xã hội một cách liên tục.

Từ những năm 90 đến những năm đầu của thế kỉ XXI, quan niệm về
chương trình đào tạo có những thay đổi to lớn. William Doll Jr. (1993) cho
rằng một hệ thống giáo dục theo trình tự tuyến tính và định lượng như hiện nay
sẽ nhường chỗ cho một hệ thống giáo dục đa dạng và phức tạp hơn, ít có tính
ổn định hơn. Theo Wentling (1993) “Chương trình đào tạo là một bản thiết kế
tổng thể cho một hoạt động đào tạo cho biết toàn bộ nội dung cần đào tạo, chỉ rõ
những gì có thể trơng đợi ở người học sau khoá đào tạo, phác thảo ra quy trình
cần thiết để thực hiện nội dung đào tạo, các phương pháp đào tạo và cách thức
kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và tất cả những cái đó được sắp xếp theo một
thời gian biểu chặt chẽ” [1]. Về cấu trúc, Tyler (1949) cho rằng chương trình đào
tạo phải bao gồm các thành tố cơ bản: Mục tiêu; Bối cảnh xã hội; Nội dung;
Phương pháp dạy học và quy trình; Phương pháp đánh giá; Kết quả.

11


Hiện nay, quan niệm về chương trình đào tạo ngày càng rộng và hồn
chỉnh hơn, khơng chỉ là việc trình bày mục tiêu cuối cùng và bảng danh mục
các nội dung giảng dạy. Gatawa B.S.M (1990) [38] đã mô tả bốn nhóm thành tố
cơ bản và mối quan hệ giữa chúng được đặt trong bối cảnh quốc gia:
Mục đích
và chuẩn

Đánh giá
kết quả
giáo dục

Chương
trình
đào tạo

Phạm vi
và nội
dung

Sơ đồ 1.3. Thành tố cơ bản trong chương trình đào tạo
Chương trình vừa cần cụ thể, bao quát hơn, vừa là một phức hợp bao
gồm các bộ phận cấu thành. Những
thành tố nói trên thường được trình bày ở
Phương
pháp,
nhiều loại văn bản, chương trình khác
nhau như: định hướng phát triển chương
HTTCDH và
trình giáo dục; các vấn đề chung
về nghiệm
chương trình; chuẩn đầu ra; chương trình
kinh
mơn học hoặc lĩnh vực học tập; hướng dẫn thực hiện chương trình; hướng dẫn
kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục; giáo trình và tài liệu tham khảo... và được
gọi là bộ phận nhìn thấy của chương trình. Bên cạnh đó, bao giờ cũng có những
thành tố quan trọng khác, nhưng được thiết kế lồng ghép, thẩm thấu vào tất cả
các thành tố trên, như cơ sở Triết học, Tâm lí học, Giáo dục học, Xã hội học,
Văn hố... và gọi là bộ phận ẩn của chương trình.
Như vậy, cấu trúc của chương trình bao gồm hai nhóm thành phần chính:
kết quả kì vọng mà người học sẽ đạt được sau một thời gian học tập và cách
thức, phương tiện, con đường, điều kiện để đạt được những kì vọng đó.
Từ những phân tích trên đây, có thể xem chương trình đào tạo là kế
hoạch tổng thể, hệ thống về toàn bộ hoạt động đào tạo, bao gồm: mục đích đào
tạo,mục tiêu, chuẩn đầu ra, nội dung đào tạo (với độ rộng và sâu), phương thức

12


đào tạo và hình thức tổ chức đào tạo (với các phương pháp, phương tiện, công
cụ dạy học), phương thức đánh giá kết quả đào tạo (trong so sánh, đối chiếu với
chuẩn đầu ra).
1.2.2. Phát triển chương trình đào tạo
Phát triển chương trình đào tạo là quá trình liên tục nhằm hồn thiện
khơng ngừng chương trình đào tạo để phù hợp với trình độ phát triển của kinh
tế - xã hội, khoa học kỹ thuật của đời sống xã hội nói chung…
Theo quan điểm này, chương trình đào tạo là một thực thể không phải được
thiết kế một lần dùng cho mãi mãi, mà được phát triển, bổ sung, hoàn thiện theo
sự phát triển kinh tế - xã hội, thành tựu khoa học - kỹ thuật và theo yêu cầu của thị
trường lao động. Đây là quá trình diễn ra liên tục nên chương trình đào tạo cũng
phải khơng ngừng phát triển và hoàn thiện. Nhu cầu của xã hội thay đổi theo sự
phát triển và vì vậy chương trình đào tạo cũng phải liên tục cập nhật.
Đúng như quan điểm tác giả Nguyễn Văn Khơi: “Phát triển chương
trình là một quá trình thường xuyên, liên tục làm cho chương trình ngày càng
hồn thiện; thực chất đó chính là các đợt cải cách giáo dục để đổi mới/điều
chỉnh chương trình” [12, tr16].
Những lý do chính cần PTCTĐT:
Thứ nhất: Để cải thiện nội dung giáo dục thông qua việc sửa đổi và bổ
sung những nội dung mới phù hợp hơn.
Thứ 2: Làm cho giáo dục phù hợp hơn với hoàn cảnh và nhu cầu của đất
nước và đảm bảo xu thế hội nhập vùng và thế giới.
Thứ 3: Lấp đi những khiếm khuyết đang tồn tại trong chương trình giáo dục.
Thứ 4: Đáp ứng nhu cầu của xã hội.
Thứ 5: Đáp ứng với những bằng chứng nghiên cứu từ việc đánh giá hiệu
quả trong và hiệu quả ngoài của giáo dục.

Những mơ hình phát triển chương trình đào tạo [41]:

13


Tuỳ theo cách tiếp cận trong thiết kế chương trình mà có những quan
niệm về phát triển chương trình đào tạo, xong mọi hoạt động đánh giá phải
được căn cứ trên cơ sở mục tiêu của chương trình đào tạo đồng thời phải trả lời
được 2 câu hỏi:
Chương trình giáo dục có đạt được mục tiêu đã xác định hay không? (về
kiến thức, kỹ năng, thái độ).
Làm thế nào để cải tiến chương trình đào tạo?
Hiện nay có một số mơ hình về phát triển CTĐT được trình bày dưới
dạng khác nhau, như: mơ hình Tyler; mơ hình Taba; mơ hình Saylor, Alexender
và Lewis; mơ hình Oliver.

14