Tài liệu Những bài thuốc chữa hen suyễn bằng thực phẩm doc

Những bài thuốc chữa hen suyễn
bằng thực phẩm

Hen suyễn là bệnh viêm mạn tính ở phế quản, quá trình viêm này có sự tham
gia của nhiều tế bào và nhiều thành phần của tế bào. Viêm mạn tính đi kèm với sự
nhạy cảm quá mức của đường dẫn khí dẫn đến các cơn suyễn tái đi tái lại của các triệu
chứng khò khè, khó thở, nặng ngực và ho. Các triệu chứng này đặc biệt thường xảy ra
vào ban đêm hoặc sáng sớm. Các cơn suyễn đi kèm với việc lan rộng – nhưng rất thay
đổi – của sự tắc nghẽn đường dẫn khí bên trong phổi mà thường là hồi phục tự nhiên
hay do điều trị. Hen suyễn là một bệnh mạn tính - bệnh mạn tính có nghĩa là nó luôn đi
theo người bệnh đến …cả cuộc đời.
Hen suyễn là bệnh có tỷ lệ người mắc bệnh khá cao. Lấy ví dụ tại Mỹ, với dân
số khoảng 300 triệu người có khoảng 22 triệu người bị hen suyễn, mỗi năm hen suyễn
gây ra khoảng 5.000 ca tử vong, 2 triệu lần phải cấp cứu, và 500.000 trường hợp phải
nhập viện mỗi năm. Tại thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ ước tính người bị hen suyễn là
khoảng 5% dân số (khảo sát này được thực hiện bởi TS. Phạm Duy Linh và cộng sự tại
Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch). Với tỷ lệ mắc bệnh cao như vậy, hen suyễn là bệnh gây
hậu quả khá nghiêm trọng. Hơn nữa, có bằng chứng ngày càng nhiều là nếu không
được điều trị hoặc điều trị không đúng cách, hen suyễn có thể gây suy giảm dài hạn
chức năng phổi (còn gọi là suy hô hấp mạn tính).
Hen suyễn là một bệnh lý có hai vấn đề chủ yếu xảy ra bên trong đường dẫn khí
của phổi.
• Co thắt phế quản: các cơ trơn phế quản siết chặt hay thắt chặt lại với nhau.
Co thắt phế quản có thể gây cản trở không cho không khí được hít vào hay thở ra qua
phế nang phổi.
• Viêm đường dẫn khí: ở người bị hen suyễn đường dẫn khí của phổi luôn
luôn bị viêm, trở nên sưng nhiều hơn và kích ứng khi bắt đầu có cơn hen. Sự sưng này
chính là do viêm. Viêm có thể làm giảm lượng không khí mà người bệnh có thể hít vào
hay thở ra khỏi phổi. Trong một số trường hợp, các tuyến nhầy trên đường dẫn khí tiết
quá nhiều chất nhày đặc, và hệ quả là làm tắt nghẽn đường dẫn khí. Lúc này bệnh nhân
có cảm giác ngộp thở dù đang ở nơi đầy không khí.

Sự co thắt và viêm đường dẫn khí đồng thời gây thu hẹp đường dẫn khí, có thể
làm thở khò khè, co kéo – cò cữ, thắt chặt lồng ngực (tạo cảm giác “nặng ngực” hay
“đau ngực” như một số bệnh nhân mô tả), hoặc thở hổn hển (khó thở). Ở người bị hen
suyễn, đường dẫn khí bị viêm ngay cả khi không có những triệu chứng.
Điều gì sẽ xảy ra đối với người bị bệnh suyễn không được kiểm soát? Tiếng rít
nghe được khi thở? Ho? Nặng ngực? Khó thở? Đa số những người bị hen suyễn có
một hay nhiều hơn những triệu chứng sau:
• Khò khè: tiếng rít thường nghe được khi thở ra. Tiếng rít này dễ dàng được
nhận ra bởi bác sĩ khi khám bệnh hay thậm chí chính bệnh nhân cũng có thể nhận ra.
Khò khè nghe như tiếng mèo rên hoặc ngày xưa ông bà ta thường gọi là tiếng “cò cử”.
• Ho: ho có thể kéo dài và thường hay xảy ra. Ho cũng là dấu hiệu nặng của
cơn suyễn ban đêm. Ho rất dễ bị nhầm lẫn với những bệnh khác. Đặc biệt ở Việt Nam,
một số bệnh nhân bị ho do hen suyễn dễ được chẩn đoán nhầm là viêm phế quản, viêm
họng hay thậm chí được chẩn đoán là ho lao (bản thân người viết đã gặp một số trường
hợp người bị hen suyễn chỉ có biểu hiện là ho và đã được điều trị bằng thuốc lao). Một
số bệnh nhân bị hen suyễn chỉ có biểu hiện duy nhất là ho, đặc biệt là nửa đêm về
sáng.
• Nặng ngực: cảm giác giống như lồng ngực bị bóp chặt.
• Khó thở: thở thấy khó khăn, đặc biệt là thở ra.
Điểm cốt yếu của hen suyễn là, ngay cả khi người bệnh không để ý đến nó,
viêm đường dẫn khí luôn đồng hành cùng bệnh nhân. Đường dẫn khí bị viêm dù đang
có triệu chứng hen suyễn hay không có triệu chứng hen suyễn. Đó là lý do hết sức
quan trọng rằng tại sao người bệnh phải điều trị dự phòng hen suyễn hàng ngày – ngay
cả khi cảm thấy khỏe – do ngày càng có nhiều bằng chứng chứng minh rằng – nếu
không được điều trị, hen suyễn có thể gây suy hô hấp mạn tính.
Nói chung, có hai loại thuốc để điều trị bệnh suyễn – thuốc dự phòng và thuốc
cắt cơn nhanh (cũng còn gọi là “thuốc cấp cứu”). Các thuốc dự phòng, như
corticosteroid dạng hít, được sử dụng hàng ngày để giảm viêm và ngăn chặn những
triệu chứng xảy ra. Các thuốc cắt cơn nhanh được sử dụng để giảm co thắt các cơ trơn
đường hô hấp trong cơn hen suyễn.

Dự phòng hen suyễn, ngoài việc dùng thuốc, bệnh nhân cần chú ý đến những
thứ có thể gây kích ứng cơn hen suyễn được gọi chung là dị ứng nguyên. Chúng có thể
là thực phẩm như bò, gà, đồ biển. Hoặc không phải thực phẩm như khói bụi (đặc biệt
là khói thuốc lá), phấn hoa, dị ứng nguyên từ chó mèo, gián, nấm mốc, mạt nhà.

Một số bài thuốc hen suyễn từ thực phẩm
Có một số thực phẩm kích hoạt cơn hen suyễn. Ngược lại, cũng có một số thực
phẩm có ích cho hen suyễn. Việc điều trị hen suyễn bằng thuốc theo Tây y, do sử dụng
dài hạn, có thể có những tác dụng bất lợi cho cơ thể. Vì thế, ngày nay, kể cả những
nước Phương tây, việc điều trị những bệnh mạn tính ngày càng được chú ý nhiều hơn
đến những phương thuốc từ cỏ cây, thực phẩm.
Củ gừng. Từ xa xưa, ông cha ta đã biết dùng gừng như một vị thuốc chống
nôn. Gừng, với hoạt chất chính yếu có giá trị trong chống nôn là gingerol (có lẽ vì hoạt
chất này mà tên tiếng Anh của Gừng là Ginger). Vị đặc trưng của gừng cũng là do chất
gingerol. Ngoài gingerol, trong gừng còn có guineapigileum có hoạt tính kháng
hydroxytryptamine giúp chống nôn hiệu quả. Ngày nay, một số nghiên cứu trong
ngành thực vật ở Ấn Độ đã thấy gừng có đặc tính kháng viêm giúp ức chế đáp ứng
miễn dịch thái quá trong hen suyễn. Hơn nữa, gừng cũng có hoạt tính làm long đàm.
Một nghiên cứu được tiến hành trên 92 bệnh nhân bị hen suyễn ở Iran. Bệnh nhân
được sử dụng 150 mg bột gừng 3 lần mỗi ngày trong 2 tháng. Sau 2 tháng sử dụng
gừng đã có cải thiện đáng kể triệu chứng của hen suyễn là khò khè và nặng ngực. Khò
khè giảm 19,5% và nặng ngực giảm 52%.
Mật ong. Mật ong giúp làm loãng chất đàm nhớt trong phế quản và tạo điều
kiện dễ dàng để tống xuất đàm nhớt ra ngoài. Như bạn đã biết, chất nhầy của đàm nhớt
tích tụ trong phế quản ngăn cản oxy đi vào cũng như ngăn chặn sự đào thải CO2 ra
ngoài. Điều này kích hoạt cơn suyễn cấp. Mật ong có thể được sử dụng bằng cách pha
trong nước uống hàng ngày (một muỗng cà phê mật ong mỗi ngày) hoặc một muỗng
cà phê mật ong pha với nửa muỗng cà phê bột quế uống 1 lần mỗi ngày (sáng hoặc
tối). Cách tốt hơn là dùng mật ong pha với nước cốt gừng tươi.

Một số bài thuốc khác từ thực phẩm dùng trong hen suyễn:
• Dịch tỏi: dịch chiết xuất từ tỏi. Hòa 10 – 15 giọt dịch tỏi trong nước ấm và
uống sẽ giúp làm giảm triệu chứng hen suyễn.
• Húng quế: Cho 30 – 40 lá húng quế vào 1 lít nước uống dần trong ngày.
• Hỗn hợp: hòa ¼ ly nước cốt củ hành tây, 1 muỗng cà phê mật ong và 1/8
muỗng cà phê tiêu đen.
• Hỗn hợp: hòa trộn cam thảo và gừng với nhau. Dùng nửa muỗng cà phê hỗn
hợp này với 1 ly nước. Không được sử dụng ở người bị tăng huyết áp.
• Hỗn hợp: pha 1 ly hỗn hợp gồm 2/3 nước ép cà rốt và 1/3 nước ép cải bó xôi
(rau bina hay spinach). Ngày 3 lần, mỗi lần dùng 1 ly.
• Hỗn hợp: nghiền gừng, nghệ, tiêu đen rồi trộn với mật ong cho sền sệt. Mỗi
ngày dùng 1 muỗng cà phê hỗn hợp này.

Một số bài thuốc từ thực phẩm của các nước
Tại Anh, si-rô được bào chế từ vài lát củ hành thái mỏng trộn với mật ong dùng
3 – 4 lần mỗi ngày giúp cải thiện tình trạng hen suyễn. Người Anh cũng dùng vỏ và lá
cây bạch quả (ginkgo) để làm giảm tình trạng hắt hơi do dị ứng và hen suyễn.
Tại Úc, tinh dầu khuynh diệp được sử dụng để làm giảm các tình trạng khó chịu
của hệ hô hấp và hen suyễn. Lá khuynh diệp chứa rutin, một loại bioflavonoid, giúp
làm giảm tình trạng viêm của phế quản. Bệnh nhân có thể thở với nước trà nóng có
pha tinh dầu khuynh diệp hay uống vài giọt tinh dầu khuynh diệp pha loãng với nước
nóng.
Tại Ai Cập, người bị hen suyễn được khuyên ăn quả sung, vả, nho có tác dụng
làm giảm hen suyễn.
Tại Trung Hoa, cái nôi của Y học Đông phương khuyên người bị hen suyễn sử
dụng lá trà trong việc làm giảm hen suyễn (lá trà có chứa theophylline, một chất có tác
dụng làm giãn phế quản). Một cách khác là xào rễ cây ma hoàng với mật ong, sau đó
hỗn hợp này trộn với phần cơm quả mơ được một chế phẩm cắt cơn hen suyễn. Vì
trong thành phần của rễ cây ma hoàng có ephedrin, pseudoephedrin cho nên không
được dùng bài thuốc này cho người bị bệnh tim mạch, tăng huyết áp, người thi đấu thể

thao (sẽ cho kết quả dương tính doping).
Tại Hy Lạp & La Mã. Người Hy Lạp & La Mã cổ xưa đã biết dùng tỏi, tiêu
đen, quế và giấm trong điều trị hen suyễn. Những thực phẩm có vị cay và hăng này có
thể thúc đẩy sự bài tiết nước trong phế quản, điều này giúp làm sạch chất nhầy bít tắc
trong phế quản. Một số thực phẩm khác cũng được dùng rộng rãi như là phương thuốc
cổ truyền điều trị hen suyễn: cá nước ngọt, ngò tây, cỏ cà ri, củ cải, bạc hà (loại bạc hà
dùng tinh chế ra dầu bạc hà, không phải loại bạc hà nấu canh chua), nho khô, cháo yến
mạch. Những thực phẩm này có vai trò kiểm soát hiện tượng viêm trong phế quản do
làm loãng chất nhầy, làm giãn phế quản và cải thiện chức năng của hệ hô hấp. Người
Hy Lạp cũng khuyến cáo dùng trà được chế biến từ hạt thì là (thì là rất thông dụng ở