Tài liệu BÀI GIẢNG THI CÔNG CÔNG TRÌNH THỦY LỢI pptx

AI HOĩC Aè NễNG
TRặèNG AI HOĩC BAẽCH KHOA

KHOA XY DặNG THUY LĩI - THUY IN


GVC. ThS. NG VN DUẻNG
GVC. ThS. PHAN HệNG SAẽNG



THI CNG
CNG TRầNH THUY LĩI










1
www.vncold.vn Hi p ln v Phỏt trin ngun nc Vit Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
BÀI GIẢNG THI CÔNG CÔNG TRÌNH THỦY LỢI
PHẦN IV
CÔNG TRÌNH BÊ TÔNG VÀ BÊ TÔNG CỐT THÉP
--------------------------------------------

MỤC LỤC

CHƯƠNG 13: KHÁI NIỆM CHUNG
13.1 Những yêu cầu đối với bê tông thủy lợi
13.2 Những đặc điểm và yêu cầu về thi công bê tông

CHƯƠNG 14: CÔNG TÁC CỐT LIỆU, CỐT THÉP VÀ VÁN KHUÔN
14.1 Cốt liệu của bê tông và gia công cốt liệu
14.1.1 Cốt liệu
14.1.2 Gia công cốt liệu
14.2 Công tác cốt thép
14.2.1 Vị trí công tác cốt thép trong thi công công trình
14.2.2 Quá trình gia công cốt thép
14.2.3 Nối và liên kết cốt thép
14.2.4 Gia công nguội cốt thép
14.2.5 Vận chuyển và lắp dựng cốt thép
14.3 Công tác ván khuôn và đà giáo
14.3.1 Những yêu cầu cơ bản đối với ván khuôn
14.3.2 Xác định lực tác dụng lên ván khuôn và các bước thiết kế ván khuôn
14.3.3 Một số loại ván khuôn thường gặp
14.3.4 Dựng lắp và tháo dở ván khuôn
14.3.5 Kết cấu ván khuôn một số bộ phận kết cấu công trình

CHƯƠNG 15: CHẾ TẠO VÀ VẬN CHUYỂN VỮA BÊ TÔNG
15.1 Chế tạo vữa bê tông
15.1.1 Yêu cầu đối với vữa bê tông
15.1.2 Phương pháp trộn và máy trộn bê tông
15.1.3 Thông số công tác của máy trộn tuần hoàn
15.1.4 Nhà máy trộn bê tông và trạm trộn bê tông thủ công
15.1.5 Năng suất của cơ sở trộn bê tông

15.2 Công tác vận chuyển vữa bê tông
15.2.1 Những yêu cầu về vận chuyển vữa bê tông
15.2.2 Vận chuyển vữa bê tông theo phương ngang
15.2.3 Vận chuyển vữa bê tông theo phương đứng
15.2.4 Vận chuyển vữa bê tông liên tục

2
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn


CHƯƠNG 16: ĐỔ , ĐẦM VÀ BẢO DƯỠNG BÊ TÔNG
16.1 Phân khoảnh đổ bê tông
16.1.1 Khái niệm khe thi công
16.1.2 Các nguyên tắc phân khoảnh đổ
16.1.3 Các phương pháp phân khoảnh đổ công trình bê tông khối lớn
16.2 Công tác đổ bê tông vào khoảnh
16.2.1 Chuẩn bị trước khi đổ bê tông
16.2.2 Các phương pháp đổ bê tông vào khoảnh
16.3 San và đầm và dưỡng hộ bê tông
16.3.1 San bê tông
16.3.2 Đầm bê tông
16.3.3 Dưỡng hộ bê tông
16.4 Phòng ngừa nứt nẻ vì nhiệt độ trong bê tông khối lớn
16.4.1 Nguyên nhân phát sinh nứt nẻ vì nhiệt
16.4.2 Các loại nứt nẻ vì nhiệt
16.4.3 Biện pháp phòng ngừa vết nứt nhiệt độ
16.5 Phương án phân khoảnh đổ một số công trình bê tông và
các phương pháp đổ bê tông khác.

CHƯƠNG 17: THI CÔNG ĐẬP BÊ TÔNG
17.1 Đặc điểm của thi công đập bê tông
17.2 Phân đợt, phân đoạn thi công đập
17.2.1 Phương pháp phân đợt, phân đoạn thi công
17.2.2 Nguyên tắc cơ bản chọn phương án thi công bê tông đập
17.3 Đào và xử lý nền móng
17.3.1 Công tác đào móng
17.3.2 Xử lý nền móng
17.4 Bố trí hệ thống sản xuất bê tông, cần trục và cầu công tác
17.4.1 Bố trí hệ thống trộn bê tông
17.4.2 Bố trí cần trục và cầu công tác
17.5 Thi công vật chắn nước
17.5.1 Tác dụng của vật chắn nước
17.5.2 Thi công vật chắn nước thẳng đứng
17.5.3 Thi công vật chắn nước nằm ngang
17.6 Tu sửa chỗ hư hỏng của đập bê tông



3
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn



CHặNG 13

KHAẽI NIM CHUNG

13.1. NHặẻNG YU CệU I VẽI B TNG THUY CNG
Cọng taùc bó tọng vaỡ bótọng cọỳt theùp trong xỏy dổỷng caùc cọng trỗnh thuyớ cọng chióỳm
mọỹt vở trờ quan troỹng. Noù duỡng õóứ xỏy dổỷng caùc nhaỡ maùy thuyớ õióỷn, õỏỷp traỡn, õỏỷp dỏng
nổồùc, ỏu tỏửu, bỏỷc nổồùc, dọỳc nổồùc, cọỳng ngỏửm, traỷm bồm...
Khọỳi lổồỹng cọng taùc bó tọng cuớa mọựi cọng trỗnh thổồỡng rỏỳt lồùn (baớng 13-1)
Baớng 13-1
Tón cọng trỗnh
Cọng suỏỳt
(10
3
.kW)
Khọỳi lổồỹng bó tọng
(10
3
.m
3
)
Cọng trỗnh thuyớ õióỷn Thaùc Baỡ 108 329,3
Cọng trỗnh thuyớ õióỷn Hoaỡ Bỗnh 1920 1900
Cọng trỗnh thuyớ õióỷn Sồn La 2400 3100
CT. thuyớ õióỷn Voljsk mang tón V.I. Lónin 2300 7050
CT. thuyớ õióỷn Bratsk (Lión Xọ) 4500 4870
CT. thuyớ õióỷn Krasnọiarsk 6000 5460
CT. thuyớ õióỷn Ingursk 1540 5200

Quy mọ xỏy dổỷng cọng trỗnh thuyớ caỡng lồùn thỗ khọỳi lổồỹng bó tọng cuớa cọng trỗnh
cuợng tng lón. Trung bỗnh lổồỹng chi phờ rióng cuớa bótọng cho 1kW cọng suỏỳt lừp maùy

thổồỡng nũm trong khoaớng tổỡ 0,8 õóỳn 4,5m
3
.
Qua õoù ta thỏỳy, cọng taùc bótọng vaỡ bótọng cọỳt theùp chióỳm mọỹt tyớ troỹng rỏỳt lồùn vóử
khọỳi lổồỹng lao õọỹng trón cọng trổồỡng vaỡ giaù thaỡnh xỏy lừp cọng trỗnh (giaù thaỡnh cọng taùc
bótọng chióỳm tổỡ 25 õóỳn 50% giaù thaỡnh xỏy lừp chung cuớa cọng trỗnh õỏửu mọỳi thuyớ lồỹi).

4
www.vncold.vn Hi p ln v Phỏt trin ngun nc Vit Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
Quy mä sỉí dủng bã täng cng låïn thç viãûc pháún âáúu hả giạ thnh xáy dỉûng cäng
trçnh, trỉåïc hãút l cäng trçnh bã täng, cng cọ nghéa låïn. Hỉåïng pháún âáúu âãø hả giạ
thnh cäng trçnh bã täng l: gim khäúi lỉåüng bã täng khi thiãút kãú cäng trçnh v gim giạ
thnh 1m
3
bã täng trong khi xáy dỉûng cäng trçnh.
Bã täng thu cäng thỉåìng lm viãûc trong nhỉỵng âiãưu kiãûn âàûc biãût: åí dỉåïi nỉåïc våïi
cäüt nỉåïc ạp lỉûc låïn hồûc åí trong vng thay âäøi ca mỉûc nỉåïc våïi sỉû dao âäüng låïn ca
nhiãût âäü khäng khê. Ngoi ra nọ cn chëu tạc dủng nhiãưu ca mäi trỉåìng bãn ngoi chëu
xọi ca dng nỉåïc cọ täúc âäü cao, ma sạt ca bn cạt v xám thỉûc ca mäi trỉåìng nỉåïc
xung quanh.
Lm viãûc trong nhỉỵng âiãưu kiãûn báút låüi nọi trãn nãn bã täng thu låüi phi cọ nhỉỵng
u cáưu riãng, âi hi phi cọ cháút lỉåüng cao, củ thãø l: phi tho mn cạc u cáưu vãư
cỉåìng âäü (chëu nẹn v chëu kẹo) cao; chäúng tháúm v chäúng xám thỉûc täút; chäúng xọi,
chäúng bo mn v chäúng nỉït n täút; v khi âäng kãút thç lỉåüng phạt nhiãût phi êt.
Theo Tiãu chøn ngnh 14TCN 63-2002 Bã täng thy cäng - u cáưu k thût thç bã
täng dng âãø xáy dỉûng cạc cäng trçnh thu cäng thỉåìng cọ cạc loải mạc sau:
a. Theo cỉåìng âäü chëu nẹn:
Gäưm cạc loải mạc: M100, 150, 200, 250, 300, 400 v 500 v.v...

b. Theo kh nàng chäúng tháúm: chia thnh 6 mạc:
"B-2" bã täng chëu âỉåüc ạp lỉûc nỉåïc khäng låïn hån 2 daN/cm
2
"B-4" bã täng chëu âỉåüc ạp lỉûc nỉåïc khäng låïn hån 4 daN/cm
2
"B-6" bã täng chëu âỉåüc ạp lỉûc nỉåïc khäng låïn hån 6 daN/cm
2
"B-8" bã täng chëu âỉåüc ạp lỉûc nỉåïc khäng låïn hån 8 daN/cm
2
"B-10" bã täng chëu âỉåüc ạp lỉûc nỉåïc khäng låïn hån 10 daN/cm
2

"B-12" bã täng chëu âỉåüc ạp lỉûc nỉåïc khäng låïn hån 12 daN/cm
2

Mạc chäúng tháúm ca bã täng thy cäng vng dỉåïi nỉåïc v vng mỉïc nỉåïc thay âäøi
phủ thüc vo gra-âi-àng ạp lỉûc (l t säú giỉỵa ạp lỉûc nỉåïc v chiãưu dy ca kãút cáúu, nãúu
kãút cáúu cọ hai vng thç láúy chiãưu dy ca vng ngoi âãø chn cn vng trong láúy säú liãûu
chäúng tháúm l B-2), (bng 13-2).



5
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
Bng 13-2
MẠC CHÄÚNG THÁÚM CA BÃ TÄNG THY CÄNG

Gra-âi-àng ạp lỉûc Mạc chäúng tháúm

< 5 B - 4
5 âãún 10 B - 6
> 10 B - 8

Âäü chäúng tháúm nỉåïc ca bã täng âỉåüc xạc âënh bàòng ạp lỉûc nỉåïc täúi âa khi máùu
cn chỉa tháúm åí tøi 28 ngy. Trỉåìng håüp cáưn thiãút theo u cáưu ca thiãút kãú, cọ thãø xạc
âënh tênh chäúng tháúm ca bã täng åí tøi 60 hồûc 90 ngy.
Âãø bã täng tho mn âỉåüc cạc u cáưu âàûc biãût âäúi våïi cäng trçnh thu cäng, cọ thãø
dng cạc biãûn phạp sau:
1. Lỉûa chn cáúp phäúi håüp l ca cäút liãûu, tàng âäü chàût ca bã täng, gim lỉåüng dng
xi màng cho 1m
3
bã täng, nhåì âọ lỉåüng phạt nhiãût s gim tháúp;
2. Tàng âäü thä låïn nháút ca cäút liãûu. Song cáưn phi biãút ràòng khi tàng âäü thä låïn
nháút ca cäút liãûu kh nàng chëu kẹo ca bã täng s gim âi âäi chụt;
3. Dng loải v mạc xi màng ph håüp våïi âiãưu kiãûn lm viãûc ca cạc vng, cạc bäü
pháûn khạc nhau ca cäng trçnh (âäúi våïi pháưn dỉåïi nỉåïc - dng xi màng puzålan hồûc xi
màng poọc làng xè; âäúi våïi vng mỉûc nỉåïc thay âäøi - xi màng poọc làng; âäúi våïi vng
giỉỵa ca âáûp khäúi låïn - xi màng sinh nhiãût êt...);
4. Dng vỉỵa bã täng khä våïi tè lãû N/X tháúp v lỉåüng xi màng tỉång âäúi êt våïi cháút
phủ gia âãø náng cao âäü do ca vỉỵa (N/X = 0,45 ÷ 0,6, âäü sủt tỉì 1 ÷ 3cm);
5. Phán vng bã täng våïi thnh pháưn khạc nhau theo màût càõt ca cäng trçnh, trong
âọ dng bã täng ngho âäúi våïi pháưn giỉỵa ca cäng trçnh khäúi låïn, âiãưu âọ cho phẹp gim
lỉåüng xi màng chung;
6. Dng âạ tng âäün hồûc bã täng âạ häüc;
7. Lm lảnh nhán tảo vỉỵa bã täng (lm lảnh nỉåïc v cäút liãûu), lm lảnh bã täng âäø
bàòng cạch dng nỉåïc lảnh hồûc khê lảnh cho chảy qua äúng dáùn âàût trong khäúi bã täng,
tỉåïi nỉåïc lảnh....
8. Phán cäng trçnh thnh nhỉỵng khäúi âäø bã täng cọ kêch thỉåïc håüp l.

6
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
13.2. NHỈỴNG ÂÀÛC ÂIÃØM V U CÁƯU VÃƯ THI CÄNG BÃTÄNG
Thi cäng mäüt cäng trçnh thu cäng bàòng bã täng cọ nhiãưu âàûc âiãøm v u cáưu khạc
våïi xáy dỉûng cạc cäng trçnh dán dủng hay cäng nghiãûp.
1. Âàûc âiãøm
- Diãûn thi cäng thỉåìng cháût hẻp, nháút l khi â lm ngáûp häú mọng, täúc âäü thi cäng
lải nhanh;
- Thåìi gian thi cäng âi hi gáúp rụt âãø gim båït nhỉỵng khọ khàn do thiãn nhiãn gáy
ra, do âọ cỉåìng âäü âäø bã täng thỉåìng ráút låïn v thay âäøi theo thåìi tiãút, theo ma; âi hi
phi táûp trung thiãút bë - mạy mọc, nhán lỉûc v ngun váût liãûu ráút låïn;
- Cạc bäü pháûn cäng trçnh cáưn phi bo âm xáy làõp theo mäüt trçnh tỉû nháút âënh v
phi cọ sỉû phäúi håüp chàût ch våïi nhau, âi hi phi täø chỉïc thi cäng tháût khoa hc;
- Quạ trçnh thi cäng phi ln âäúi phọ v khàõc phủc nhỉỵng khọ khàn âäüt xút do
mỉa, bo, lủût gáy ra.
2. u cáưu vãư thi cäng bãtäng
Våïi nhỉỵng âàûc âiãøm kãø trãn, âãø âm bo âỉåüc cháút lỉåüng cäng trçnh, phi âm bo
cạc u cáưu chênh vãư thi cäng bã täng sau:
- Váût liãûu bo âm cháút lỉåüng, t lãû cáúp phäúi chênh xạc, chãú tảo vỉỵa bã täng âảt u
cáưu;
- Váûn chuøn v âäø bã täng khäng bë phán cåỵ. San âáưm âm bo âäng chàût, khäng
bë räù, khäng cọ läù räùng. Quạ trçnh bã täng âäng kãút phi bo vãû v ni dỉåỵng täút;
- Vạn khn phi vỉỵng chàõc, chênh xạc, bo âm kêch thỉåïc cäng trçnh, dãù thạo làõp;
- Cäút thẹp gia cäng âụng thiãút kãú, làõp dỉûng chênh xạc, chàõc chàõn v phi sảch;
- Phi phán chia khäúi âäø, chia âåüt, phán âoản thi cäng håüp l, dãù thi cäng v khäng
cn tråí láùn nhau. Phi xỉí l täút cạc khe thi cäng (mảch ngỉìng) âãø âm bo tênh hon
chènh, liãưn khäúi ca cäng trçnh;

- Phi cọ biãûn phạp khäúng chãú nhiãût âãø giỉỵ cho cäng trçnh khäng bë nỉït n;
- Phi cọ biãûn phạp v cỉåìng âäü thi cäng thêch ỉïng âãø loải trỉì nhỉỵng báút låüi ca thåìi
tiãút, khê háûu âäúi våïi bã täng.
3. Cỉåìng âäü thi cäng bã täng
Do âàûc âiãøm khê háûu thu vàn trong mäüt nàm ln ln thay âäøi nãn khäúi lỉåüng thi
cäng bã täng trong mäüt nàm cng thay âäøi vç chëu nh hỉåíng ca thåìi tiãút. Màût khạc, åí
thåìi k âáưu khi måïi xáy dỉûng diãûn cäng tạc cn hẻp, sau âọ cäng trçnh lãn cao dáưn diãûn

7
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
cäng tạc cng âỉåüc måí räüng dáưn, âãún thåìi k sàõp kãút thục xáy dỉûng cäng trçnh diãûn cäng
tạc lải bë thu hẻp. Do âọ khäúi lỉåüng thi cäng bã täng cng thay âäøi theo quy lût áúy,
nghéa l lục âáưu cỉåìng âäü âäø bã täng cn tháúp, sau tàng dáưn, âảt tåïi trë säú låïn nháút
(Q
max
), sau lải gim dáưn âãún hãút. Hçnh dảng ca biãøu âäư cỉåìng âäü âäø bã täng âỉåüc thãø
hiãûn trãn hçnh 13-1.


m
3

Q
max


Q
tb

thåìi gian

t




H.13.1 Biãøu âäư cỉåìng âäü âäø bã täng

Cỉåìng âäü âäø bã täng trung bçnh trong mäüt thạng cọ thãø tênh theo cäng thỉïc:
Q
t.b
=
V
t
(m
3
/thạng) (13-1)
Trong âọ: V - Thãø têch bã täng ca cäng trçnh, m
3
;
t - Thåìi gian âäø bã täng, thạng.
Cỉåìng âäü ca thạng âäø bã täng cao nháút:
Q
max
= Q
t.b
.k
kâ

(13-2)


k
kâ
: Hãû säú phán phäúi bã täng khäng âãưu trong cạc thạng
Khi tênh toạn cọ thãø láúy k
kâ
= 1,25 ÷ 1,50; trë säú k
kâ
cng nh cọ nghéa l cỉåìng âäü
âäø bã täng ca cạc thạng chãnh nhau khäng nhiãưu làõm, cäng sút ca nh mạy bã täng
âỉåüc sỉí dủng triãût âãø hån, viãûc bäú trê nhán lỉûc mạy mọc thi cäng âỉåüc thûn tiãûn, êt thay
âäøi, cọ âiãưu kiãûn phạt huy cäng sút ca mạy v tàng nàng sút lao âäüng.
Vç thãú khi phán chia khäúi lỉåüng thi cäng cho cạc nàm, cạc thạng ngỉåìi ta cäú gàõng
gim trë säú k
kâ
xúng mỉïc tháúp nháút.




8
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
Cỉåìng âäü âäø bã täng trung bçnh trong 1 giåì:
Q
h
=

Q
tb
.k'
kâ
m.h
(13-3)
Trong âọ: k'
kâ
- hãû säú khäng âãưu, bàòng hãû säú âäø bã täng khäng âãưu ca cạc ngy
trong thạng k
m
nhán våïi hãû säú âäø bã täng khäng âãưu trong 1 ngy k
h
.
k'
kâ
= k
m
.k
h

k
m
cọ thãø láúy bàòng 1,40 v k
h
= 1,20
m - Säú ngy âäø bã täng trong thạng;
h - Säú giåì âäø bã täng trong ngy.
4. Quạ trçnh thi cäng bã täng v bã täng cäút thẹp ton khäúi
a. Quạ trçnh chøn bë: bao gäưm

- Gia cäng vạn khn v kãút cáúu chäúng âåỵ
- Gia cäng cäút thẹp
- Chøn bë cäút liãûu âãø sn xút bã täng
Cạc quạ trçnh ny âỉåüc chøn bë k theo âụng quy trçnh, quy phảm k thût v cọ
thãø thỉûc hiãûn tải xê nghiãûp hồûc ngay åí hiãûn trỉåìng xáy dỉûng.
b. Cạc quạ trçnh cäng nghãû: bao gäưm
- Làõp âàût vạn khn, cäüt chäúng, sn cäng tạc
- Làõp âàût cäút thẹp cho cạc kãút cáúu
- Träün, váûn chuøn, âäø, âáưm bã täng
- Bo dỉåỵng bã täng sau khi âáưm xong
- Thạo dåỵ vạn khn, cäüt chäúng, sn cäng tạc
- Xỉí l cạc khuút táût trong bã täng.
Thi cäng bã täng cäút thẹp ton khäúi thỉåìng täø chỉïc thi cäng theo phỉång phạp dáy
chuưn gäưm 4 dáy chuưn bäü pháûn: vạn khn, cäút thẹp, âäø âáưm bã täng, dỉåỵng häü bã
täng v thạo dåỵ vạn khn.
Quạ trçnh sn xút bã täng v bã täng cäút thẹp cọ thãø biãøu diãùn theo så âäư sau:



9
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn

Cọng taùc
chuỏứn bở
Gia cọng
cọỳt theùp
Khai thaùc vỏỷt lióỷu
chuỏứn bở xi mng
Chóỳ taỷo vaùn khuọn
Lừp dổỷng
cọỳt theùp
Lừp õỷt vaùn khuọn Trọỹn bó tọng
Nghióỷm thu
cọỳt theùp
Nghióỷm thu vaùn khuọn ọứ vaỡ õỏửm bó tọng


Kióứm tra,
nghióỷm thu
Thaùo dồợ vaùn khuọn Baớo dổồợng



Thaỡnh phỏứm hoỷc
baùn thaỡnh phỏứm

10
www.vncold.vn Hi p ln v Phỏt trin ngun nc Vit Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn

CHỈÅNG 14
CÄNG TẠC CÄÚT LIÃÛU, CÄÚT THẸP V VẠN KHN

14.1. CÄÚT LIÃÛU CA BÃ TÄNG V GIA CÄNG CÄÚT LIÃÛU
1. NHỈỴNG U CÁƯU CHÊNH ÂÄÚI VÅÏI CÄÚT LIÃÛU
Báút cỉï cäng trỉåìng xáy dỉûng thu låüi no cng khäng trạnh khi viãûc khai thạc cạc
m váût liãûu âãø cung cáúp cäút liãûu cho bã täng v âãø lm nhỉỵng cäng viãûc khạc nhau lm
táưng lc, váût thoạt nỉåïc...
Cäút liãûu ca bã täng (khäng kãø xi màng) gäưm cạc cäút liãûu thä (âạ dàm, si, si dàm)
v cäút liãûu nh (cạt).
Khäúi lỉåüng cäút liãûu dng cho bã täng thỉåìng ráút låïn: 1m
3
bã täng cáưn tỉì 0,9 âãún
1m
3
âạ v tỉì 0,4 âãún 0,5m
3

cạt.
Bã täng thu låüi cáưn cọ âäü chàût låïn v cỉåìng âäü chëu lỉûc cao. Do âọ cạc cäút liãûu ca
bã täng cáưn phi tho mn cạc u cáưu chênh sau:
- Âäü bãưn chëu lỉûc täút
- Trng lỉåüng âån vë cao;
- Cọ cáúp phäúi täút; ph håüp våïi thiãút kãú;
- Sảch s, khäng cọ tảp cháút hỉỵu cå (hồûc cọ êt trong phảm vi cho phẹp ca quy
phảm);
- Kêch thỉåïc hảt ph håüp våïi kêch thỉåïc ca kãút cáúu bã täng (theo quy phảm) v
kêch thỉåïc mạy träün vỉỵa bã täng.
Cäút liãûu ca bã täng thỉåìng chia lm 2 nhọm: nhọm hảt thä gäưm cạc loải âạ, si, si
dàm våïi cạc cåỵ hảt âỉåìng kênh 5-10, 10-20, 20-40, 40-70, >70 mm v nhọm hảt nh l
cạt våïi cạc cåỵ hảt theo âỉåìng kênh màõt sng tiãu chøn 0,14 - 0,315 - 0,63 - 1,25 - 2,5 -
5mm.
Cạt dng cho bã täng thy cäng dng cạt thiãn nhiãn thüc nhọm to v vỉìa
(d=0,15 - 5mm; M=2 - 3,3), âm bo u cáưu k thût theo Tiãu chøn ngnh 14TCN
68-2002.
Âạ dàm, si, si dàm dng cho bã täng thy cäng phi âm bo u cáưu k thût
theo Tiãu chøn ngnh 14TCN 70-2002.

11
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
Cọỳt lióỷu khai thaùc ồớ caùc moớ tổỷ nhión thổồỡng khọng õaùp ổùng õổồỹc caùc yóu cỏửu trón,
do õoù phaới qua quaù trỗnh gia cọng, lổỷa choỹn mồùi sổớ duỷng õổồỹc. Vỗ vỏỷy giaù thaỡnh cọỳt lióỷu
rỏỳt cao, coù khi chióỳm tồùi 40% giaù thaỡnh bó tọng.

2. GIA CNG CT LIU
Quaù trỗnh gia cọng cọỳt lióỷu duỡng cho bó tọng thổồỡng gọửm caùc vióỷc sau: nghióửn õaù to

thaỡnh õaù nhoớ, saỡng phỏn loaỷi thaỡnh caùc cồợ haỷt cỏửn thióỳt khaùc nhau vaỡ rổớa cọỳt lióỷu (õaù, caùt,
soới).
a. Nghióửn õaù
aù khai thaùc tổỡ moớ ra phaới qua nghióửn nhoớ thỗ mồùi õaỷt caùc cồợ haỷt theo yóu cỏửu cuớa
bó tọng. Coù thóứ nghióửn õaù bũng thuớ cọng (khi khọỳi lổồỹng khọng lồùn )vaỡ bũng maùy nghióửn.





a)

b) c) d)
H. 14.1. Sồ õọử nguyón từc laỡm vióỷc cuớa caùc kióứu maùy nghióửn
a. Kióứu haỡm phúng; b. Kióứu noùn cuỷt; c. Kióứu truỷc quay; d. Kióứu buùa õỏỷp
Trong xỏy dổỷng thuyớ lồỹi thổồỡng duỡng 4 kióứu maùy nghióửn (h. 14.1):
- Kióứu haỡm phúng: duỡng õóứ nghióửn sồ bọỹ, khi õaù mồùi õổa tổỡ moớ vóử. Thổồỡng duỡng
maùy xuùc õóứ õổa õaù vaỡo maùy nghióửn;
- Kióứu noùn cuỷt: duỡng õóứ nghióửn õaù cồợ nhoớ, kờch thổồùc khọng quaù 35-50cm, do õoù chố
duỡng õóứ nghióửn lỏửn thổù hai, sau khi õaù họỹc õaợ qua maùy nghióửn haỡm phúng;
- Kióứu truỷc quay: Duỡng õóứ saớn xuỏỳt caùt nhỏn taỷo õổồỡng kờnh õóỳn 5mm vaỡ cọỳt lióỷu
nhoớ kờch thổồùc haỷt õóỳn 15-25mm;
- Kióứu buùa õỏỷp: Duỡng õóứ nghióửn õaù yóỳu, gaỷch, õaù boỹt, than trong xỏy dổỷng nhaỡ ồớ.
Cọỳt lióỷu nghióửn ra coù nhióửu kờch thổồùc khaùc nhau tổỡ loaỷi buỷi õaù õóỳn nhổợng haỷt bũng
chióửu rọỹng cổớa cho vỏỷt lióỷu ra cuớa maùy nghióửn. Mổùc õọỹ nghióửn nhoớ tờnh bũng tố sọỳ:
i =
D
d
(14.1)
Trong õoù: D = ổồỡng kờnh vión õaù õọứ vaỡo;

12
www.vncold.vn Hi p ln v Phỏt trin ngun nc Vit Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
d = ổồỡng kờnh vión õaù ra
ọỳi vồùi maùy nghióửn lồùn i = 3 ữ 8, maùy nghióửn nhoớ i = 10 ữ 30 vaỡ coù khi hồn.
Nng suỏỳt cuớa tổỡng loaỷi maùy nghióửn tờnh toaùn theo caùc cọng thổùc sau:
- Kióứu haỡm phúng: N = 0,05k.l.d (tỏỳn/h) (14.2)
Trong õoù: l- Chióửu daỡi cổớa ra cuớa õaù, cm;
d - Chióửu rọỹng cổớa ra cuớa õaù, cm;
k - Hóỷ sọỳ kinh nghióỷm, phuỷ thuọỹc vaỡo chióửu daỡi l, lỏỳy theo baớng 14-1.
Baớng 14-1
TRậ S KINH NGHIM K
1, cm 40 60 90 120 150 180 210
k 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,75

- Kióứu noùn cuỷt: N =
.n.D.r.d
1320
(m3/h) (14.3)
Trong õoù: - Hóỷ sọỳ tồi, lỏỳy bũng 1,3;
n - Sọỳ voỡng quay cuớa noùn cuỷt, lỏỳy bũng 500-700 voỡng/ph
D - ổồỡng kờnh cổớa ra cuớa õaù, cm
r - ọỹ dao õọỹng lóỷch tỏm cuớa van;
d - Chióửu rọỹng cổớa ra cuớa õaùy lồùn nhỏỳt, cm
- Kióứu truỷc quay: N = 470LRl (m3/h) (14.4)
Trong õoù: - Hóỷ sọỳ tồi, lỏỳy bũng 1,15
n - Sọỳ voỡng quay cuớa truỷc, voỡng/ph;
L - Chióửu daỡi cuớa truỷc, cm;

R - Baùn kờnh truỷc, cm;
l: Chióửu rọỹng cuớa khe giổợa hai truỷc, cm.
- Kióứu buùa õỏỷp: N = (30 ữ 45) L.D (m3/h) (14.5)
Trong õoù: D - ổồỡng kờnh quay cuớa buùa, m;
L - Chióửu daỡi cuớa thuỡng, m

13
www.vncold.vn Hi p ln v Phỏt trin ngun nc Vit Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
b. Saỡng cọỳt lióỷu
Trong cọỳt lióỷu cuớa bó tọng caùc nhoùm haỷt õaợ õổồỹc tờnh toaùn theo mọỹt tố lóỷ nhỏỳt õởnh.
Vỗ vỏỷy phaới tióỳn haỡnh phỏn loaỷi cọỳt lióỷu rồỡi thaỡnh nhổợng nhoùm haỷt theo thióỳt kóỳ õóứ khi saớn
xuỏỳt vổợa bó tọng coù thóứ cỏn lỏỳy sọỳ lổồỹng mọựi nhoùm haỷt mọỹt caùch hồỹp lyù nhỏỳt.

a)
b)
d)
g)
c)
e)
h)
d=15 d=30 d=60
0 - 15 15 - 30 30 - 60

H.14.2 - Sồ õọử bọỳ trờ mỷt saỡng
a. Bọỳ trờ mỷt saỡng tióỳp nhau tổỡ nhoớ õóỳn lồùn; b. Bọỳ trờ mỷt saỡng theo lồùp tổỡ to õóỳn nhoớ;
c. Saỡng phúng lừc ngang; d. Saỡng phúng lừc quay; e. Saỡng phúng lừc lóỷch tỏm;
g, h. Saỡng phúng chỏỳn õọỹng õỷt nghióng vaỡ õỷt ngang
Khi khọỳi lổồỹng cọỳt lióỷu cỏửn phỏn loaỷi khọng nhióửu thỗ coù thóứ duỡng saỡng thuớ cọng vaỡ
khi khọỳi lổồỹng nhióửu - duỡng maùy phỏn loaỷi.
Maùy phỏn loaỷi cọỳt lióỷu coù 2 daỷng cồ baớn:
- Phỏn loaỷi bũng thuyớ lổỷc: chuớ yóỳu duỡng cho nhổợng loaỷi cọỳt lióỷu haỷt nhoớ;
- Phỏn loaỷi bũng cồ hoỹc: duỡng cho caùc cọỳt lióỷu haỷt thọ
Khi phỏn loaỷi bũng cồ hoỹc thỗ mỷt saỡng cuớa maùy phỏn loaỷi (maùy saỡng) phaới õỷt
nghióng 35 ữ 45
o
. Vỏỷt lióỷu õọứ cho chaỷy trón mỷt saỡng, nhổợng haỷt nhoớ seợ loỹt qua, coỡn haỷt
lồùn quaù cồợ seợ ồớ laỷi nhổng õóứ vỏỷt lióỷu tổỷ chaớy trón mỷt saỡng thỗ mỷt saỡng phaới lồùn, cọửng
kóửnh. Vỗ vỏỷy õóứ laỡm cho vỏỷt lióỷu di chuyóứn nhồỡ rung õọỹng maỷnh, ngổồỡi ta laỡm mỷt saỡng

14
www.vncold.vn Hi p ln v Phỏt trin ngun nc Vit Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
cọ chuøn âäüng làõc våïi gọc nghiãng 10-15
o
. Cạc chuøn âäüng ny cọ thãø l chuøn âäüng

làõc ngang, làõc quay, làõc lãûch tám hay chuøn âäüng dc do cháún âäüng gáy nãn (hçnh 14.2.
c, d, e, g, h)
Màût ca mạy sng cọ thãø bäú trê theo 2 så âäư:
- Màõt sng tỉì nh âãún låïn âàût tiãúp nhau (h.14.2a), thỉåìng tháúy trong mạy sng hçnh
äúng;
- Âàût theo låïp màût sng to âãún nh tỉì trãn xúng dỉåïi (h.14.2b), thỉåìng tháúy trong
mạy sng màût phàóng.
Mạy sng hçnh äúng thỉåìng cáúu tảo bàòng mäüt säú âoản äúng sng cọ nhỉỵng läù âỉåìng
kênh khạc nhau, thỉåìng l 3 loải läù; nhỉỵng läù nh nháút nàòm åí âáưu tiãúp nháûn váût liãûu v
kêch thỉåïc cạc läù tàng dáưn vãư phêa cỉía ra. Mạy sng âàût däúc xúng 5-7
o
vãư phêa cỉía ra.
Váût liãûu chuøn âäüng tỉì tỉì trong äúng quay trn v lt qua cạc màõt sng phán thnh cạc
nhọm hảt khạc nhau. Diãûn têch cäng tạc ca màût sng hçnh äúng chè chiãúm tỉì 1/6 âãún 1/8
màût sng, vç thãú nàng sút ráút tháúp so våïi mạy sng phàóng.
Mạy sng hçnh äúng cọ kãút cáúu âån gin v bãưn, song khäúi lỉåüng thẹp låïn hån v
cäưng kãưnh hån mạy sng màût phàóng.
Mạy sng màût phàóng âỉåüc dng räüng ri hån vç kêch thỉåïc ca chụng nh, gn, nhẻ
v nàng sút cao.
Mạy sng ny thỉåìng cọ 2 loải: mạy sng cọ màût sng phàóng chuøn âäüng làõc v
mạy sng màût phàóng cháún âäüng (xem hçnh 14.2)
Mạy sng màût phàóng cháún âäüng (hçnh 2.4) âỉåüc cáúu tảo båíi 2 hay 3 màût sng näúi
liãưn våïi khung cháún âäüng hồûc âàût trãn nhỉỵng gäúi tỉûa l xo. Ngưn cháún âäüng l nhỉỵng
bạnh tám sai våïi táưn säú cháún âäüng 1200 - 1500 láưn trong 1 phụt v biãn âäü dao âäüng 1,5 -
5mm.
Mạy sng phàóng cháún âäüng l mạy phán loải cọ hiãûu qu täút nháút. Ỉu âiãøm chênh
ca chụng l: háưu nhỉ ton bäü diãûn têch ca màût sng âỉåüc sỉí dủng; cháút lỉåüng sng täút
hån; hãû säú hiãûu dủng ca mạy sng âảt tåïi 90-95% (hãû säú hiãûu dủng l tè säú giỉỵa trng
lỉåüng cäút liãûu nháûn âỉåüc sau khi sng trãn trng lỉåüng ca chụng trỉåïc khi sng); lỉåïi
sng läù vng lm bàòng dáy thẹp âån gin hån nhỉỵng läù khoan trong mạy sng hçnh äúng

v thay lỉåïi sng cng dãù dng hån; nhåì mạy sng cọ kêch thỉåïc nh nãn nh mạy phán
loải cäút liãûu cng cọ màût bàòng nh.
Nàng sút ca mạy sng cọ thãø tênh theo cäng thỉïc sau:
- Mạy sng hçnh äúng: N = 0,6.n.tgα.
R
3
h
3
(m
3
/h) (14.6)
trong âọ: n - Säú vng quay ca äúng, vng/phụt;

15
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
- Goùc nghióng cuớa truỷc ọỳng, õọỹ;
R - ổồỡng kờnh cuớa ọỳng, m;
h - Chióửu daỡy lồùn nhỏỳt cuớa lồùp vỏỷt lióỷu; trở sọỳ h thổồỡng khọng lồùn quaù hai
lỏửn õổồỡng kờnh haỷt to nhỏỳt
- Maùy saỡng phúng chỏỳn õọỹng hay saỡng lừc, khi goùc nghióng 10 - 15
o
:
N = a.F.q.K (m
3
/h) (14.7)
trong õoù: a- Hóỷ sọỳ tuyỡ thuọỹc loaỷi cọỳt lióỷu, vồùi cuọỹi soới a = 1,3; vồùi õaù dm a = 1,05;
F - Dióỷn tờch mỷt saỡng, m
2

q - Nng suỏỳt õồn vở cuớa mỷt saỡng, m
3
/h/m
2
; trở sọỳ q phuỷ thuọỹc vaỡo kờch
thổồùc mừt saỡng, lỏỳy theo kinh nghióỷm trong baớng 14-2;
K - Hóỷ sọỳ tờnh õóỳn sọỳ haỷt dổồùi mỷt saỡng, lỏỳy theo baớng 14-3
Baớng 14-2: Nng suỏỳt õồn vở (q) cuớa mỷt saỡng

Kờch thổồùc mừt saỡng, mm 5 10 20 25 40 50 80 100
q (m
3
/h trón 1m
2
)
18 19 25 31 38 42 56 63

Baớng 14-3: Trở sọỳ hóỷ sọỳ K
Sọỳ haỷt dổồùi mỷt saỡng 10 20 30 40 60 80 90
K 0,36 0,45 0,60 0,70 1,00 1,6 1,75

c. Rổớa cọỳt lióỷu
Khi cọỳt lióỷu coù haỡm lổồỹng buỡn, õỏỳt vaỡ caùc hồỹp chỏỳt khaùc vổồỹt quaù quy õởnh thỗ phaới
rổớa saỷch trổồùc khi sổớ duỷng.
Rổớa cọỳt lióỷu coù thóứ rổớa bũng thuớ cọng hoỷc bũng maùy.
- Rổớa cọỳt lióỷu nhoớ (soới nhoớ vaỡ caùt) vồùi khọỳi lổồỹng lồùn coù thóứ duỡng maùy rổớa hỗnh
xoừn ọỳc.
- Nóỳu khọng coù maùy coù thóứ duỡng thuớ cọng vaỡ cọng cuỷ caới tióỳn nhổ: xe rổớa caới tióỳn
chaỷy trón ray; xỏy raợnh daỡi rổớa caùt bỏứn vồùi nguọửn nổồùc lổu õọỹng.

16
www.vncold.vn Hi p ln v Phỏt trin ngun nc Vit Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
14.2. CÄNG TẠC CÄÚT THẸP
1. ÂÀÛC ÂIÃØM CÄNG NGHÃÛ
- L 1 trong 3 dáy chuưn bäü pháûn trong cäng nghãû thi cäng bã täng cäút thẹp ton
khäúi.
- Gäưm cạc cäng âoản: láúy cäút thẹp tỉì kho - nàõn thàóng - gia cỉåìng ngüi (nãúu cọ) -
âo, càõt - ún - näúi - làõp dỉûng vo khn; cọ thãø cå giåïi họa âãún 50% ;
- Sn pháøm gäưm thẹp thanh, lỉåïi thẹp, khung phàóng, khung khäng gian v cạc chi
tiãút bn m.
- Phán loải cäút thẹp theo chỉïc nàng v trảng thại lm viãûc: thẹp chëu lỉûc, thẹp phán
bäú, thẹp cáúu tảo, cäút thẹp thỉåìng hay thẹp dỉû ỉïng lỉûc.
- Cäút thẹp trong kãút cáúu bã täng cäút thẹp thỉåìng phi âảt u cáưu theo Tiãu chøn:
• TCVN 1651-1985: Thẹp cäút bã täng cạn nọng.
• TCVN 6285-1997: Thẹp cäút bã täng - Thanh thẹp vàòn.
- Âäúi våïi thẹp cäút bã täng dỉû ỉïng lỉûc: âảt tiãu chøn do thiãút kãú quy âënh.
- Thåìi gian âãø chøn bë v dỉûng làõp cäút thẹp, vạn khn vo trong khäúi âäø bã täng
thỉåìng chiãúm âãún 70-80% thåìi gian âãø xáy dỉûng mäüt khäúi.
- Thåìi gian chøn bë khäúi âäø (âạnh xåìm màût bã täng, vãû sinh, nghiãûm thu...) chiãúm
10÷15% v thåìi gian âãø âäø bã täng chè chiãúm khong 10÷15%.
Vç váûy cäng tạc cäút thẹp cọ nh hỉåíng quút âënh âãún cháút lỉåüng cäng trçnh v viãûc
bo âm thåìi gian thi cäng chung ca ton cäng trỉåìng.
2. QUẠ TRÇNH GIA CÄNG CÄÚT THẸP:
Gia cäng cäút thẹp thäng thỉåìng gäưm cạc viãûc sau: nàõn thàóng, cảo rè, vảch mỉïc v
càõt, ún... Trong xỉåíng gia cäng cn dng hn âãø näúi cäút thẹp v cạc cáúu kiãûn thẹp. Âãø
bo âm cháút lỉåüng v tiãút kiãûm cäút thẹp cn dng phỉång phạp gia cäng ngüi âãø xỉí l

cäút thẹp.
a. Nàõn thàóng cäút thẹp:
Trong khi váûn chuøn âãún cäng trỉåìng nhỉỵng thanh cäút thẹp bë cong do va chảm
hồûc cạc loải thẹp nh dảng cün vng trỉåïc khi âem sỉí dủng phi qua quạ trçnh nàõn
thàóng âãø ún âỉåüc dãù dng v bo âm chiãưu dy låïp bã täng bo vãû khäng cọ chäù mng
hån so våïi thiãút kãú.
Nàõn thàóng cäút thẹp cọ thãø sỉí dủng cạc thiãút bë sau âáy:


17
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn


6
5
1
2
3
4
Tåìi kẹo



Hçnh 14.3. Bn nàõn cäút thẹp ci tiãún

1. Bn gäù; 2. Ba rng rc cäú âënh; 3. Hai rng rc di âäüng;
4. ÄÚc âiãưu chènh; 5. Giạ âãø cün cäút thẹp; 6. Dáy thẹp

* Dng mạy ún càõt tỉû âäüng:
cäút thẹp cọ âỉåìng kênh nh hån 10mm âỉåüc nàõn
thàóng trãn mạy ún càõt tỉû âäüng. Mạy càõt náưy cọ thãø hon thnh mạy cäng viãûc nhỉ nàõn
thàóng, cảo rè v càõt theo âäü di â âënh. Thẹp bë cong lưn qua äúng nàõn thàóng, hai puli 1
cọ tạc dủng kẹo cäút thẹp vãư phêa trỉåïc âỉa âãún giạ âåỵ. Khi âáưu cäút thẹp chảm âãún táúm
chàõn (vë trê ny tu u cáưu kêch thỉåïc cäút thẹp m xã dëch) dng âiãûn s chảy qua bäü
pháûn tỉû âäüng lm cho dao càõt càõt âỉït thanh thẹp. Thanh cäút thẹp â âỉåüc nàõn thàóng v cọ
mäüt kêch thỉåïc nháút âënh làn xúng giạ âåỵ bãn dỉåïi.

1
2
3
4
6
5



Hçnh 14.4. Mạy gia cäng cäút thẹp liãn hon
1. Puli hỉåïng cäút thẹp; 2. Trủc quay cọ làõp lỉåỵi dao cảo gè;
3.Con làn kẹo cäút thẹp; 4.Dao quay; 5. Gäúi tỉûa;


6.Cäút thẹp sau khi â gia cäng

* Dng bn nàõn:
Cäút thẹp cọ âỉåìng kênh tỉì 10-40mm cọ thãø nàõn thàóng bàòng bn
nàõn. Trãn bn cọ 4 trủ thẹp âãø lm chäù tỉûa khi nàõn. Khi nàõn nhỉỵng thanh cäút thẹp cọ
d=10-19mm thç phi làõp thãm vo trủ nhỉỵng vng lọt. Âãø nàõn âỉåüc nhẻ nhng ngỉåìi ta
dng vam nàõn bàòng tay. Khi nàõn nhỉỵng thanh cäút thẹp låïn hån thç ta dng bụa.

450
350
1
2
1
3
1

4
Hçnh 14.5. Bn nàõn cäút thẹp
1. Cc sàõt; 2. Vng lọt; 3. Bn nàõn; 4. Vam




18
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
* Dng tåìi:
Nàõn thàóng nhỉỵng loải dáy thẹp d < 14mm thỉåìng dng loải tåìi 5 táún âãø
kẹo, dng phỉång phạp ny dáy thẹp khäng nhỉỵng âỉåüc kẹo thàóng m trong khi kẹo dáy
thẹp gin ra lm cạc vng han rè ca cäút thẹp bë bọc ra, do âọ âåỵ cäng cảo rè cäút thẹp.
b. Vảch mỉïc v càõt cäút thẹp:
Khi vảch mỉïc phi càn cỉï vo chiãưu di v hçnh dảng thanh cäút thẹp thiãút kãú âãø trỉì
âäü gin di ca cäút thẹp do ún.
Chiãưu di thanh thẹp cáưn càõt l:
Lcàõt = Ltk + 2L - ∑Lgin (14.8)

Ltk - chiãưu di âo âỉåüc trãn bn v thiãút kãú cäút thẹp;
L - chiãưu di âáưu mọc cáu;
∑Lgin - täøng âäü gin di tải cạc chäù ún cäút thẹp sinh ra (trỉì 2 âáưu mọc).
Chụ quạ trçnh càõt cäút thẹp (thẹp thanh) cáưn phi tênh toạn âãø bo âm âáưu vủn
thỉìa l êt nháút.
Nhỉỵng thanh cäút thẹp nh cọ thãø càõt bàòng chảm hồûc kẹo càõt thẹp, loải låïn hån
(d=20-40mm) thỉåìng càõt bàòng mạy càõt. Thẹp cọ âỉåìng kênh tỉì 22 - 40mm thç càõt tỉìng
thanh mäüt, nãúu âỉåìng kênh nh hån 22mm cọ thãø càõt mäüt láưn vi thanh, loải cäút thẹp
d>40mm thç càõt bàòng lỉía hn.
c. ún cäút thẹp:
Cäút thẹp cọ thãø ún bàòng tay hồûc bàòng mạy. Khi khäúi lỉåüng cäút thẹp khäng låïn
làõm v âỉåìng kênh nh hån 25mm cọ thãø ún bàòng tay, dng vam trãn bn ún (giäúng
bn nàõn åí hçnh 14.5).
khi khäúi lỉåüng cäút thẹp låïn v âỉåìng kênh låïn hån 25mm cọ thãø dng cạc loải mạy
ún thẹp chảy bàòng âiãûn.

5
7
6
I
II
III
IV
1
2
3
4
b)
a)

Hçnh 14.6. Mạy ún cäút thẹp

a. Hçnh dạng ngoi mạy; b. Thao tạc ún cäút thẹp

1. Thåït chuøn âäüng; 2. Cäng tàõc; 3.Häüp biãún täúc; 4.Âãú càõm
trủc cäú âënh; 5. Cc cỉỵ; 6.Cc ún; 7. Cc hm


19
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
Âãø trạnh lng phê cäút thẹp khi ún cong nãn xẹt tåïi âäü gin di ca cäút thẹp nhỉ sau:
ún mọc cáu 45
o
cäút thẹp gin di ra 1/2 láưn âỉåìng kênh bn thán nọ, ún mọc 90
o
gin
di 1 láưn âỉåìng kênh, ún mọc 180
o
gin di ra 1,5 láưn âỉåìng kênh. Khi ún nhỉỵng thanh
cäút thẹp hçnh dạng phỉïc tảp nãn phọng máùu trãn bn ún v âàût thãm cạc trủ ún âãø âm
bo âäü chênh xạc ca cäút thẹp. Khi nàõn cng nhỉ khi ún khäng âỉåüc âäút nọng cäút thẹp.
d. Cảo gè cäút thẹp:
Cäút thẹp sau khi ún xong nãúu chỉa sỉí dủng ngay phi xãúp vo kho theo thỉï tỉû thåìi
gian sỉí dủng, xãúp riãng tỉìng loải cáúu kiãûn v phi che âáûy bo qun cáøn tháûn. Nãúu bë han

gè nhiãưu thç trỉåïc khi dỉûng büc vo cäng trçnh phi lm sảch låïp sáưn si, låïp gè, låïp báøn
(dáưu måỵ...) bạm åí màût ngoi cäút thẹp âi.
Cäng viãûc cảo gè täún ráút nhiãưu cäng sỉïc. Phỉång phạp cảo gè thỉåìng dng åí cạc
cäng trỉåìng l:
- Chi bàòng bn chi sàõt hồûc dng häüp cạt c gè
- Dng sụng bàõn cạt âãø âạnh gè: cọ nàng sút cao, thi cäng dãù dng v âåỵ täún kẹm,
cháút lỉåüng cao; Chè dng khi phun trỉûc giao v thỉåìng âãø cäút thẹp sạt liãưn nhau.
- Ngám cäút thẹp vo dung dëch HCl hồûc H
2
SO
4
näưng âäü 5 -10% åí nhiãût âäü 50-60
o
C
khong tỉì 25 - 30 phụt räưi láúy ra cho trung ho trong nỉåïc väi tỉì 4 - 5 phụt, rỉía sảch bàòng
nỉåïc trong. Phỉång phạp ny cọ hiãûu qu cao nhỉng thiãút bë phỉïc tảp, k thût thao tạc
u cáưu cao, âàõt tiãưn, thỉåìng dng åí cạc xỉåíng gia cäng cäút thẹp hiãûn âải.

3. NÄÚI V LIÃN KÃÚT CÄÚT THẸP
Liãn kãút cäút thẹp cọ thãø dng phỉång phạp hn näúi hồûc phỉång phạp büc näúi.
a. Näúi büc
- Trỉåìng håüp sỉí dủng: Khi khäúi lỉåüng cäng tạc êt v khäng cọ âiãưu kiãûn hn thç cọ
thãø liãn kãút cäút thẹp bàòng näúi büc. Khäng nãn näúi büc âäúi våïi cäút thẹp âỉåìng kênh
>32mm.
- Tải cạc âiãøm dỉìng thi cäng nãúu bäú trê näúi thẹp bàòng näúi büc thç phi trạnh nhỉỵng
vë trê chëu lỉûc låïn, nháút l chëu kẹo låïn. Säú mäúi näúi trong cng mäüt màût càõt ngang ca tiãút
diãûn khäng âỉåüc vỉåüt quạ 50% säú thanh chëu kẹo.
- Dáy thẹp büc phi mãưm, khäng bë rè, âỉåìng kênh tỉì 0,8 - 1,2 mm. Khi näúi 2 thanh
êt nháút phi büc 3 chäù, cạc mäúi büc giạp nhau phi xiãn chẹo ngỉåüc chiãưu nhau.
- Chiãưu di mäúi näúi büc täúi thiãøu quy âënh nhỉ bng sau (bng 14 - 4).

20
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
Bng 14-4: Chiãưu di büc näúi täúi thiãøu

Khu vùc chÞu kÐo Khu vùc chÞu nÐn

Lo¹i cèt thÐp
DÇm hc
t−êng
KÕt cÊu kh¸c §Çu cèt thÐp
cã mãc
Kh«ng cã
mãc
Cèt tr¬n c¸n nãng 40 d 30 d 20 d 30 d
Cèt cã gê c¸n nãng 40 d 30 d - 20 d
Cèt kÐo ngi 45 d 35 d 20 d 30 d
Cèt Ðp ngi 45 d 35 d - 35 d
( K hiãûu d trong bng l âỉåìng kênh thanh thẹp)
b. Näúi hn:
- Trỉåìng håüp sỉí dủng: Khi khäúi lỉåüng cäng tạc cäút thẹp låïn, cỉåìng âäü thi cäng cao
sỉí dủng phỉång phạp hn näúi. Phỉång phạp hn cọ nhiãưu ỉu âiãøm nhỉ: täúc âäü thi cäng
nhanh, cháút lỉåüng cao, âåỵ täún nhán lỉûc v hả giạ thnh cäng trçnh (vç cạc khung dn cäút
thẹp âỉåüc chãú tảo sàơn trong nh mạy nãn cọ âiãưu kiãûn cå khê hoạ dáy chuưn sn xút).
- Cạc phỉång phạp hn näúi cäút thẹp: Hn näúi cạc kãút cáúu thẹp åí trong nh mạy cng
nhỉ åí ngoi hiãûn trỉåìng pháưn låïn l dng phỉång phạp hn âiãûn (gäưm cọ hn häư quang

âiãûn v hn âiãûn tråí).
* Phỉång phạp hn häư quang âiãûn:

Hn häư quang âiãûn cáưn cọ que hn, mäüt cỉûc ca mạy âiãûn näúi våïi que hn cn cỉûc
kia näúi våïi váût hn. Khi cọ que hn tiãúp xục våïi váût hn thç häư quang âiãûn s phạt ra trong
phảm vi nh tảo nãn nhiãût âäü ráút cao (tåïi 16.000
o
C) lm chy que hn v váût hn ráút
nhanh v näúi liãún mäúi hn lải.
Trỉåìng håüp hn näúi cäút thẹp u cáưu phi cọ nhỉỵng âoản thẹp nẻp hồûc mạng.


5
d
10d
a)
b)


Hçnh 14.7. Cạc loải mäúi hn häư quang âiãûn
a. Hn âäưng trủc; b. Hn cọ thanh nẻp
- Hn cọ thanh nẻp täún nhiãưu thẹp nẻp, nãúu tênh c que hn thç täún chỉìng 4-5%
trng lỉåüng ca kãút cáúu.
- Hn cọ mạng nàng sút cao hån hn cọ thanh nẻp 3-4 láưn, tiãút kiãûm âỉåüc thẹp nẻp,
âåỵ täún que hn v nàng lỉåüng hn.

21
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn

* Phỉång phạp hn âiãûn tråí:

Khi hn chäù näúi hn âãø lải mäüt khe håí âiãûn tråí åí âọ ráút cao phạt ra mäüt nhiãût lỉåüng
ráút låïn âäút chạy thẹp åí chäù hn. Sau âọ ngàõt dng âiãûn räưi ẹp chàût hai váût hn lải âãø gàõn
chụng våïi nhau. Hn âiãûn tråí thỉåìng ỉïng dủng trong khi hn näúi âäúi âáưu våïi hn âiãøm.
- Hn näúi âäúi âáưu: thỉåìng dng âãø näúi cạc loải cäút thẹp cọ âỉåìng kênh tỉì 10mm tråí
lãn. Trỉåïc khi hn ta phi mi sảch rè åí hai âáưu cäút thẹp âãø chäù tiãúp xục âỉåüc täút. Phỉång
phạp ny chè âãø näúi di cäút thẹp v u cáưu cọ nhỉỵng mạy mọc riãng.
- Hn âiãøm: L mäüt phỉång phạp hn âiãûn tråí, cng mäüt lục cọ thãø hn mäüt hay mäüt
säú âiãøm. Phỉång phạp ny thỉåìng ạp dủng âãø chãú tảo nhỉỵng lỉåïi cäút thẹp.
Hn âiãûn tråí so våïi hn häư quang âiãûn thç khäng u cáưu täún thẹp nẻp v tiãu phê
nàng lỉåüng âiãûn cng êt hån. Tuy nhiãn cáưn phi cọ mạy gia cäng chun dng v phảm
vi ỉïng dủng bë hản chãú.
4. VÁÛN CHUØN V DỈÛNG BÜC CÄÚT THẸP
a. Váûn chuøn cäút thẹp:
Cäút thẹp âỉa âãún hiãûn trỉåìng cọ thãø l thanh råìi hay khung gin cäút thẹp chãú tảo sàơn
trong nh mạy. Cạc phỉång tiãûn váûn chuøn cäút thẹp thỉåìng l ätä váûn ti kẹo råmoọc
chun dng, xe lỉía, xe gng khäng cọ thnh. Khi khäúi lỉåüng êt cọ thãø dng xe thä så.
Khi váûn chuøn cäút thẹp cáưn chụ :
- Lỉûa chn phỉång tiãûn váûn chuøn cho thêch håüp våïi chiãưu di thanh cäút thẹp, ph
håüp våïi cạc kêch thỉåïc, trng lỉåüng ca cạc khung gin cäút thẹp.
- Phi nhẻ nhng trạnh âãø cäút thẹp bë biãún hçnh, máút dáúu (nháút l dáúu näúi cäút thẹp)
lm biãún dảng cạc kãút cáúu chãú tảo sàơn
- Váûn chuøn cäút thẹp cáưn biãút cäút thẹp thüc bäü pháûn no ca cäng trçnh v làõp åí
chäù no âãø tiãûn cho viãûc sàõp xãúp v dỉûng làõp. Viãûc bäúc dåỵ cäút thẹp cọ thãø dng th cäng,
cáưn trủc nh nãúu khäúi lỉåüng êt v trng lỉåüng cáúu kiãûn nh. Khi khäúi lỉåüng nhiãưu v
trng lỉåüng cáúu kiãûn låïn thç dng gin trủc bạnh xêch, cáưn trủc cäø ngäùng, cáưn trủc thạp.
b. Dỉûng büc cäút thẹp: Dỉûng büc cäút thẹp cáưn u cáưu:
- Phi theo âụng thiãút kãú v theo âụng trçnh tỉû thi cäng, sao cho bäü pháûn dỉûng trỉåïc
khäng gáy khọ khàn cho bäü pháûn dỉûng sau.

- Vë trê cäút thẹp phi chênh xạc chè sai lãûch trong phảm vi cho phẹp, âàûc biãût âäúi våïi
cạc bäü pháûn khe van, âỉåìng ray, khung cỉía.

22
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
- Cạc mäúi hn büc phi vỉỵng chàõc v chiãúm êt nháút l 50% chäù cạc thanh cäút thẹp
giao nhau, bo âm cạc khung gin cäút thẹp sau khi dỉûng hồûc khäng bë dëch chuøn v
biãún dảng.

3025
80
30
80
50
60
50
a) b)





Hçnh 14.9a. Cạc củc vỉỵa kã táưng bo vãû Hçnh 14.9b. Cạc loải thanh thẹp chäúng
a. Kã cäút thẹp nàòm; b. Kã cäút thẹp âỉïng

- Âãø bo âm chiãưu dy låïp bã täng bo vãû cọ thãø dng nhỉỵng củc bã täng âục sàơn
âãø kã.
- Sau khi làõp âàût xong, trỉåïc khi âäø bã täng phi tiãún hnh kiãøm tra v nghiãûm thu

cho chàût ch. Trong quạ trçnh âäø bã täng phi thỉåìng xun theo di âãø këp thåìi sỉía chỉỵa
nhỉỵng sai lãûch theo âụng qui phảm.
5. XỈÅÍNG GIA CÄNG CÄÚT THẸP
- Bäú trê xỉåíng gia cäng cäút thẹp phi dỉûa vo quy mä cäng trỉåìng, khäúi lỉåüng cäng
tạc cäút thẹp, phỉång tiãûn váûn chuøn, thiãút bë gia cäng âäưng thåìi phi dỉûa vo dáy chuưn
v trçnh tỉû gia cäng. Cọ thãø tham kho cạc så âäư sau:


2
1
7
6
5
4
3





Hçnh 14.10a. Khu gia cäng cäút thẹp åí cäng trỉåìng nh
1. Âỉåìng váûn chuøn; 2. Kho cäút thẹp;
3 Bi kẹo sàõt v hn; 4. Nh nàõn thàóng, láúy dáúu, càõt thẹp;
5. Nh ún thẹp; 6. Kho thnh pháøm; 7. Tåìi kẹo thẹp.


23
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn

110 m
25 m
19
3
20
2
11
4
6
6
6
5
9
18
17
15
16
14
1810
21
21
7
1
8
12
13


H. 2.10b. Xỉåíng gia cäng cäút thẹp cåỵ låïn.

1. âỉåìng sàõt; 2. bi xãúp sàõt; 3. kho sàõt thàóng; 4. mạy càõt thẹp;
5. mạy ún thẹp; 6. giạ bàng chuưn trủc làn ca mạy ún;
7. âỉåìng gong; 8. mạy hn; 9. kho cäút thẹp â gia cäng tỉìng thanh;
10. kho cäút thẹp â hn; 11. kho cäút thẹp vng; 12. trủc âåỵ giạ quay cäút
thẹp vng; 13. tåìi kẹo ngüi cäút thẹp; 14. bn càõt thẹp nh; 15. bn ún thẹp
nh; 16. bn ún sát dai; 17. bi gia cäng gin, khung thẹp; 18. kho xãúp gin
thẹp; 19. phng lm viãûc; 20. bn nàõn thng; 21. giạ bàng chuưn trủc làn
mạy hn.

14.3. CÄNG TẠC VẠN KHN
1. NHỈỴNG U CÁƯU CÅ BN ÂÄÚI VÅÏI VẠN KHN
Vạn khn l nhỉỵng kãút cáúu phủ nhỉng lải ráút quan trng khi thi cäng bã täng vç
vạn khn s tảo ra hçnh dảng cäng trçnh bã täng theo thiãút kãú v nh hỉåíng trỉûc tiãúp âãún
cháút lỉåüng ca bã täng. Cäng tạc vạn khn (bao gäưm chãú tảo, dỉûng làõp v thạo dåỵ) trãn
hiãûn trỉåìng khạ phỉïc tảp, chiãúm khạ nhiãưu thåìi gian trong cäng tạc bã täng v nh hỉåíng
låïn âãún cháút lỉåüng v tiãún âäü thi cäng ca ton bäü cäng trçnh.
Trong xáy dỉûng cạc cäng trçnh thu låüi khäúi låïn chi phê trung bçnh ca vạn khn
cho 1m
3
bã täng tỉì 0,2 -: 0,5m
2
cn våïi cạc kãút cáúu nhỉ cäüt v dáưm thç chi phê trung bçnh
cọ thãø tåïi 5m
2
vạn khn cho 1m
3
bã täng v theo giạ thnh thç cäng tạc vạn khn chiãúm
tỉì 5-10%, tháûm chê âãún 15-25% giạ thnh cäng trçnh bã täng. Vç váûy cáưn phi cọ biãûn
phạp hả giạ thnh ca cäng tạc vạn khn. Mún váûy, phi täø chỉïc dáy chuưn sn xút
v thi cäng vạn khn håüp lê v phi sỉí dủng ln lỉu vạn khn âỉåüc nhiãưu láưn. Säú láưn

ln lỉu vạn khn phủ thüc vo hçnh dảng - kêch thỉåïc cạc bäü pháûn cäng trçnh v phủ
thüc vo váût liãûu lm vạn khn.
Khi thi cäng bã täng, vạn khn phi chëu cạc lỉûc tạc dủng khạc nhau, do âọ cäng
tạc vạn khn phi âảt nhỉỵng u cáưu sau:

24
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
www.vncold.vn
1. Bo âm âụng hçnh dảng, kêch thỉåïc v vë trê cạc bäü pháûn cäng trçnh theo thiãút
kãú;
2. Bo âm âäü cỉïng, bãưn vỉỵng, äøn âënh v khäng bë biãún dảng quạ trë säú cho phẹp;
3. Phi kên khäng âãø häư bã täng chy máút trong khi âäø bã täng, màût vạn khn phi
bàòng phàóng;
4. Cọ thãø dỉûng, thạo âỉåüc dãù dng nhanh chọng m vạn khn cng nhỉ màût cäng
trçnh khäng bë hỉ hng, vạn khn sỉí dủng ln lỉu âỉåüc nhiãưu láưn;
5. Khäng lm tråí ngải cho cäng tạc âàût cäút thẹp, âäø v âáưm bã täng.
+ Phán loải vạn khn:
- Theo váût liãûu: Vạn khn gäù, vạn khn kim loải, vạn khn häùn håüp, vạn khn
lỉåïi sàõt, vạn khn bã täng cäút thẹp... trong âọ vạn khn gäù âỉåüc sỉí dủng räüng ri nháút;
Theo kãút cáúu v hçnh thỉïc sỉí dủng: vạn khn ln lỉu, vạn khn cäú âënh, vạn
khn di âäüng, vạn khn trỉåüt... Ngoi ra cn nhỉỵng loải âàûc biãût nhỉ vạn khn chán
khäng, vạn khn hụt nỉåïc...
Khi chn loải vạn khn phi xẹt âãún hçnh dảng cäng trçnh, cháút lỉåüng u cáưu ca
cäng trçnh, âiãưu kiãûn cung cáúp ngun liãûu v âiãưu kiãûn gia cäng, thi cäng dỉûng làõp vạn
khn...
2. XẠC ÂËNH LỈÛC TẠC DỦNG LÃN VẠN KHN V CẠC BỈÅÏC THIÃÚT KÃÚ VẠN
KHN
a. Cạc lỉûc tạc dủng lãn vạn khn
Theo Tiãu chøn ngnh 14TCN 59-2002 Cäng trçnh thy låüi - Kãút cáúu bã täng v bã

täng cäút thẹp - u cáưu k thût thi cäng v nghiãûm thu, cạc lỉûc tạc dủng lãn vạn khn
gäưm:
a. Khäúi lỉåüng bn thán ca vạn khn v giàòng chäúng;
b. Khäúi lỉåüng thãø têch ca häùn håüp bã täng måïi âäø;
c. Khäúi lỉåüng cäút thẹp
d. Ti trng do ngỉåìi v cäng củ thi cäng;
e. Låïp ph trãn màût bã täng khi dỉåỵng häü (nãúu cọ);
g. Ạp lỉûc ngang ca häùn håüp bã täng måïi âäø vo cạc thnh vạn khn;
h. Ti trng âäüng phạt sinh khi âäø häùn håüp bã täng gáy nãn;
i. Ti trng do cháún âäüng ca âáưm bã täng;
k. Ti trng ngang do giọ gáy nãn

25
www.vncold.vn Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------