Tài liệu Chuyên đề 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA NSNN VIỆT NAM docx

Họ và tên: do van hoa
Lớp:TNA4
Chuyên đề 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA NSNN VIỆT NAM
1. Một số nền tảng lý thuyết liên quan
- Khái niệm NSNN
Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã
được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực
hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm
vụ của nhà nước.
- Thu NSNN:
Thu NSNN là hệ thống những quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và xã
hội phát sinh trong quá trình Nhà nước huy động các nguồn tài
chính để hình thành nên quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước nhằm
thỏa mãn các nhu cầu chi tiêu của mình. Thu NSNN chỉ bao gồm
những khoản tiền Nhà nước huy động vào ngân sách mà không bị
ràng buộc bởi trách nhiệm hoàn trả trực tiếp cho đối tượng nộp.
- Chi NSNN:
Chi ngân sách nhà nước là quá trình phân phối, sử dụng quỹ ngân
sách nhà nước cho việc thực hiện các nhiệm vụ của chính phủ. Thực
chất của nó là việc cung cấp các phương tiện tài chính cho các
nhiệm vụ của chính phủ.
2. Thực trạng thu và quản lý thu ngân sách nhà nước
 Các kết quả đạt được qua các năm
 Những thành công
Thứ trưởng thường trực Bộ Tài chính Nguyễn Công Nghiệp cho
biết tổng thu NSNN cả năm 2009 đạt 390.650 tỷ đồng, bằng 100,2%
dự toán (vượt 750 tỷ đồng), đạt tỷ lệ động viên 23,3%GDP, trong
đó, từ thuế và phí đạt 21,5%GDP. Thu nội địa đạt 102,9% dự toán
(vượt 6.650 tỷ đồng); Thu từ dầu thô ước đạt 91,1% dự toán (giảm
5.700 tỷ đồng); Thu cân đối ngân sách từ hoạt động xuất nhập khẩu
đạt 98,6% dự toán (giảm 1.200 tỷ đồng); Thu viện trợ ước đạt 6.000

tỷ đồng (tăng 1.000 tỷ đồng so với dự toán).
 Những hạn chế, yếu kém
Tuy tổng thu NSNN vượt dự toán nhưng theo phân cấp thì ngân
sách Trung ương vẫn hụt do giá dầu giảm (dự toán là 70USD/thùng
nhưng 9 tháng đầu năm, giá thực tế chỉ 53USD/thùng, hiện đang ở
mức hơn 70USD/thùng, dự kiến cả năm chỉ đạt 60USD/thùng, hụt
10USD/thùng), cộng thêm nhiệm vụ phải thực hiện chính sách hỗ
trợ các địa phương hụt thu và giảm thu khi thực hiện chính sách
miễn, giảm thuế.
Thu ngân sách địa phương phân bố không đều, nhiều địa phương
đạt và vượt dự toán, nhưng vẫn có không ít địa phương không hoàn
thành dự toán được giao. Do không điều hoà được số tăng thu ngân
sách địa phương từ địa phương có số thu cao sang địa phương có số
thu thấp nên những địa phương hụt thu so với dự toán sẽ gặp khó
khăn trong việc đảm bảo dự toán chi.
 Gợi ý hướng khắc phục các tồn tại
- Tăng cường quản lý đối tượng nộp thuế để đảm bảo tỷ lệ
đăng ký thuế tại địa phương là 100%.
- Những địa phương có tỷ lệ DN lập bộ thuế so với DN
được cấp mã số thuế thấp cần xác định rõ nguyên nhân và
kiểm tra thực tế để chấn chỉnh và đưa vào sổ bộ quản lý
hoặc làm rõ các nguyên nhân khác để có đánh giá đúng
chất lượng quản lý.
- Tập trung kiểm tra các DN có hiện tượng nghi vấn về
chuyển nhượng giá, các DN kinh doanh trong ngành, lĩnh
vực thuận lợi có ưu thế cạnh tranh song kinh doanh thua lỗ
nhiều năm
- Tăng cường kiểm tra và xử lý vi phạm việc sử dụng hoá
đơn, quyết toán hoá đơn
- Đối với thuế CTN dịch vụ ngoài quốc doanh tiếp tục điều

tra phân loại hộ, rà soát lại doanh thu tính thuế trên từng
địa bàn, từng ngành hàng kinh doanh; đánh giá và giao kế
hoạch cụ thể cho từng tổ, đội thuế về số hộ và số thuế…
- Phối hợp với các ngành chức năng đánh giá tình hình thu
từ đất đai, xác định nguyên nhân cụ thể đưa ra biện pháp
tháo gỡ để đẩy mạnh các khoản thu từ đất đai; đồng thời
tăng cường công tác thanh tra kiểm tra đối tượng nộp
thuế, trong đó chủ trọng vào khu vực DN và những đối
tượng nộp thuế có quy mô lớn, đẩy mạnh việc xử lý các
trường hợp vi phạm sau khi đã có kết luận của thanh tra.
3. Thực trạng chi ngân sách nhà nước và quản lý chi NSNN
 Các kết quả đạt được qua các năm
 Những thành công
Cũng theo Bộ Tài chính, tổng chi NSNN ước đạt 533.000 tỷ đồng,
tăng 8,5% (41.705 tỷ đồng) so với dự toán. Trong đó, chi đầu tư
phát triển tăng 20,1% (22.700 tỷ đồng) so với dự toán, chiếm 25,4%
tổng chi NSNN và bằng 8,1%GDP; Chi trả nợ và viện trợ tăng
10,2% (6.000 tỷ đồng) so với dự toán; Chi thường xuyên (bao gồm
cả bổ sung chi điều chỉnh tiền lương trong năm 2009) ước thực hiện
cả năm đạt 332.605 tỷ đồng, đáp ứng đầy đủ các nhiệm vụ chi theo
tiến độ và dự toán được duyệt, thực hiện tốt các chính sách đảm bảo
an sinh xã hội.
 Những hạn chế, yếu kém
Chẳng hạn, việc triển khai dự toán NSNN năm 2009 còn chậm, cả
chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển và chi chương trình mục
tiêu. Đến thời điểm này vẫn còn một số Bộ, ngành, địa phương chưa
hoàn thành việc phân khai kế hoạch vốn trái phiếu Chính phủ bổ
sung năm 2009 và tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản năm
2009 vẫn thấp. Cụ thể, về vốn xây dựng cơ bản tập trung: Bộ Xây
dựng mới giải ngân được 10%, Bộ Thông tin & Truyền thông -

25%, Bộ Kế hoạch & Đầu tư - 22%, Tuyên Quang - 33%, Trà
Vinh - 40%...; Vốn trái phiếu Chính phủ: Bộ Quốc phòng - 10%, Bộ
Nông nghiệp & Phát triển nông thôn - 28%, Vĩnh Phúc - 1%, Nghệ
An - 8%, Bình Định - 10%...).
Hoặc tình hình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong chi tiêu
NSNN tuy đã có kết quả tích cực song vẫn thấp so với tiềm năng và
yêu cầu. Tình trạng lãng phí trong một số lĩnh vực như đầu tư xây
dựng cơ bản, quản lý và sử dụng đất đai vẫn chậm được khắc phục
(thậm chí có trường hợp do động cơ tham nhũng dẫn đến các vi
phạm về quản lý, kéo theo hậu quả lãng phí); trong đó đặc biệt là
những tồn tại, hạn chế trong quy hoạch, kế hoạch (bao gồm cả quy
hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch xây dựng, quy hoạch sử
dụng đất…).
Hoặc chủ trương “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”
trong chi tiêu ngân sách bước đầu đã có sự hưởng ứng tích cực của
các Bộ, ngành, địa phương, nhưng ở một số nơi vẫn còn mang tính
hình thức, chưa đi vào thực chất, do đó chưa mang lại hiệu quả
 Gợi ý hướng khắc phục các tồn tại
- Chi đầu tư phát triển thực hiện tập trung chủ yếu cho việc thực
hiện an sinh xã hội, tăng cường khả năng phòng, chống và
giảm nhẹ tác hại thiên tai
- Chi phát triển các sự nghiệp kinh tế - xã hội, quốc phòng, an
ninh, quản lý hành chính
- Chi bù lỗ kinh doanh mặt hàng dầu nhập khẩu
- Cân đối ngân sách nhà nước