Giao an sua het HKI

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (924.25 KB, 143 trang )

(1)Ngày soạn: 25 tháng 08 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 1 30/08/2012 31/08/2012 8A1 8A2. Tieát: 1 30/08/2012 30/08/2012 8A3 8A4. Bµi 1: Bµi më ®Çu I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS thấy rõ đợc mục đích, nhiệm vụ, ý nghĩa của môn học. - Xác định đợc vị trí của con ngời trong tự nhiên. - Nêu đợc các phơng pháp đặc thù của môn học. 2. KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng t duy độc lập và làm việc với SGK. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - C¸c h×nh vÏ SGK trong bµi. - B¶ng phô. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò - Trong chơng trình sinh học 7 các em đã học các ngành động vật nào? ( Kể đủ các ngành theo sự tiến hoá) - Lớp động vật nào trong ngành động vật có xơng sống có vị trí tiến hoá cao nhất? (Líp thó – bé khØ tiÕn ho¸ nhÊt) 3. Bµi míi: Líp 8 c¸c em sÏ nghiªn cøu vÒ c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh. Hoạt động 1: Vị trí của con ngời trong tự nhiên Hoạt động của GV - Cho HS đọc thông tin mục 1 SGK.. Hoạt động của HS - Đọc thông tin, trao đổi nhóm và rút ra kết luËn.. - Xác định vị trí phân loại của con ngời trong tự nhiªn? - Con ngời có những đặc điểm nào khác biệt với động vật thuộc lớp thú? - C¸ nh©n nghiªn cøu bµi tËp. - Trao đổi nhóm và xác định kết luận đúng bằng - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp  SGK. cách đánh dấu trên bảng phụ. - Đặc điểm khác biệt giữa ngời và động vật lớp thú - Các nhóm khác trình bày, bổ sung  Kết luận. cã ý nghÜa g×? TiÓu kÕt: - Ngời có những đặc điểm giống thú  Ngời thuộc lớp thú. - Đặc điểm chỉ có ở ngời, không có ở động vật (ô 1, 2, 3, 5, 7, 8 – SGK). - Sự khác biệt giữa ngời và thú chứng tỏ ngời là động vật tiến hoá nhất, đặc biệt là biết lao động, có tiếng nói, chữ viết, t duy trừu tợng, hoạt động có mục đích  Làm chủ thiên nhiên. Hoạt động 2: Nhiệm vụ của môn cơ thể ngời và vệ sinh Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc  SGK mục II để trả lời : - Häc bé m«n c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh gióp chóng ta hiÓu biÕt nh÷ng g×? - Yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 1.1 1.3, liªn hÖ thùc tÕ để trả lời: - H·y cho biÕt kiÕn thøc vÒ c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh cã quan hÖ mËt thiÕt víi nh÷ng ngµnh nghÒ nµo trong x· héi?. Hoạt động của HS - Cá nhân nghiên cứu  trao đổi nhóm. - Một vài đại diện trình bày, bổ sung để rút ra kÕt luËn.. - Quan sát tranh + thực tế  trao đỏi nhóm để chỉ ra mèi liªn quan gi÷a bé m«n víi khoa häc kh¸c..

(2) TiÓu kÕt: - Bé m«n sinh häc 8 cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o, sinh lÝ, chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ. mèi quan hÖ gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng, nh÷ng hiÓu biÕt vÒ phßng chèng bÖnh tËt vµ rÌn luyÖn th©n thÓ  B¶o vÖ c¬ thÓ. - Kiến thức cơ thể ngời và vệ sinh có liên quan đến các môn khoa học khác: y học, tâm lí học, hội hoạ, thÓ thao... Hoạt động 3: Phơng pháp học tập bộ môn cơ thể ngời và vệ sinh Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu  môc III SGK, liªn hÖ các phơng pháp đã học môn Sinh học ở lớp dới để tr¶ lêi: - Nêu các phơng pháp cơ bản để học tập bộ m«n? - Cho HS lÊy VD cô thÓ minh ho¹ cho tõng ph¬ng ph¸p. - Cho 1 HS đọc kết luận SGK.. Hoạt động của HS - Cá nhân tự nghiên cứu , trao đổi nhóm. - Đại diện nhóm trình bày, bổ sung để rút ra kÕt luËn. - HS lÊy VD cho tõng ph¬ng ph¸p.. TiÓu kÕt: - Quan sát mô hình, tranh ảnh, tiêu bản, mẫu vật thật ... để hiểu rõ về cấu tạo, hình thái. - Thí nghiệm để tìm ra chức năng sinh lí các cơ quan, hệ cơ quan. - Vận dụng kiến htức để giải thích hiện tợng thực tế, có biện pháp vệ sinh, rèn luyện thân thể. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: ? Trình bày những đặc điểm giống và khác nhau giữa con ngời và động vật thuộc lớp thú? Điều này có ý nghÜa g×? ? Lîi Ých cña viÖc häc bé m«n “ C¬ thÓ ngêi vµ sinh vËt”. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. - KÎ b¶ng 2 vµo vë. - Ôn lại hệ cơ quan ở động vật thuộc lớp thú.. Ngày soạn: 26 tháng 08 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 1 31/08/2012 01/09/2012 8A1 8A2. Tieát: 2 31/08/2012 01/09/2012 8A3 8A4. Ch¬ng I : Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi Bµ× 2: cÊu t¹o c¬ thÓ ngêi I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS kể đợc tên và xác định đợc vị trí của các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể. - Nắm đợc chức năng của từng hệ cơ quan. - Giải thích đợc vai trò của hệ thần kinh và hệ nội tiết trong sự điều hoà hoạt động các cơ quan. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, nhËn biÕt kiÕn thøc. - Rèn t duy tổng hợp logic, kĩ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh h×nh 2.1; 2.2 SGK hoÆc m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ ngêi. - B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 2 vµ H 2.3 (SGK). 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ.

(3) iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày đặc điểm giống và khác nhau giữa ngời và thú? Từ đó xác định vị trí của con ngời trong tự nhiªn. - Cho biÕt lîi Ých cña viÖc häc m«n “C¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh” 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cấu tạo cơ thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 2.1 vµ 2.2, kÕt hîp tù t×m - C¸ nh©n quan s¸t tranh, t×m hiÓu b¶n th©n, trao hiểu bản thân để trả lời: đổi nhóm. Đại diện nhóm trình bày ý kiến. - Cơ thể ngời gồm mấy phần? Kể tên các phần đó? - Cơ thể chúng ta đợc bao bọc bởi cơ quan nào? Chøc n¨ng cña c¬ quan nµy lµ g×? -Díi da lµ c¬ quan nµo? - Khoang ngùc ng¨n c¸ch víi khoang bông nhê c¬ quan nµo? - Nh÷ng c¬ quan nµo n»m trong khoang ngùc, khoang bông? (GV treo tranh hoặc mô hình cơ thể ngời để HS - HS có thể lên chỉ trực tiếp trên tranh hoặc mô khai th¸c vÞ trÝ c¸c c¬ quan) h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan c¬ thÓ. - Cho 1 HS đọc to  SGK và trả lời:-? Thế nào là - 1 HS tr¶ lêi . Rót ra kÕt luËn. mét hÖ c¬ quan? - Kể tên các hệ cơ quan ở động vật thuộc lớp thú? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm để hoàn thành bảng 2 - Nhớ lại kiến thức cũ, kể đủ 7 hệ cơ quan. - Trao đổi nhóm, hoàn thành bảng. Đại diện (SGK) vµo phiÕu häc tËp. nhãm ®iÒn kÕt qu¶ vµo b¶ng phô, nhãm kh¸c bæ sung  KÕt luËn: - GV thông báo đáp án đúng. - 1 HS kh¸c chØ tªn c¸c c¬ quan trong tõng hÖ trªn m« h×nh. - Ngoµi c¸c hÖ c¬ quan trªn, trong c¬ thÓ cßn cã - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt. c¸c hÖ c¬ quan nµo kh¸c? - Da, c¸c gi¸c quan, hÖ sinh dôc vµ hÖ néi tiÕt. - So s¸nh c¸c hÖ c¬ quan ë ngêi vµ thó, em cã - Gièng nhau vÒ sù s¾p xÕp, cÊu tróc vµ chøc nhËn xÐt g×? n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan. HÖ c¬ quan - Hệ vận động - HÖ tiªu ho¸ - HÖ tuÇn hoµn - HÖ h« hÊp - HÖ bµi tiÕt - HÖ thÇn kinh. B¶ng 2: Thµnh phÇn, chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan C¸c c¬ quan trong tõng hÖ c¬ Chøc n¨ng cña hÖ c¬ quan quan - C¬ vµ x¬ng - Vận động cơ thể - Miệng, ống tiêu hoá và tuyến - Tiếp nhận và biến đổi thức ăn thành chất dd tiªu ho¸. cung cÊp cho c¬ thÓ. - Tim vµ hÖ m¹ch - VËn chuyÓn chÊt dd, oxi tíi tÕ bµo vµ vËn chuyển chất thải, cacbonic từ tế bào đến cơ quan bµi tiÕt. - Mũi, khí quản, phế quản và 2 - Thực hiện trao đổi khí oxi, khí cacbonic giữa l¸ phæi. c¬ thÓ vµ m«i trêng. - Bµi tiÕt níc tiÓu. - ThËn, èng dÉn níc tiÓu vµ bóng đái. - TiÕp nhËn vµ tr¶ lêi kÝch tõ m«i trêng, ®iÒu - Não, tuỷ sống, dây thần kinh hoà hoạt động của các cơ quan. vµ h¹ch thÇn kinh.. TiÓu kÕt: 1. C¸c phÇn c¬ thÓ - C¬ thÓ chia lµm 3 phÇn: ®Çu, th©n vµ tay ch©n. - Da bao bọc bên ngoài để bảo vệ cơ thể. - Dới da là lớp mỡ  cơ và xơng (hệ vận động). - Khoang ngùc ng¨n c¸ch víi khoang bông nhê c¬ hoµnh. 2. C¸c hÖ c¬ quan - Hệ cơ quan gồm các cơ quan cùng phối hợp hoạt động thực hiện một chức năng nhất định của cơ thể. Hoạt động 2: Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan Phần này giáo viên cho học sinh đọc thêm.

(4) iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: HS tr¶ lêi c©u hái: - C¬ thÓ cã mÊy hÖ c¬ quan? ChØ râ thµnh phÇn vµ chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan? Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu em cho là đúng: 1. Các cơ quan trong cơ thể hoạt động có đặc điểm là: a. Tr¸i ngîc nhau b. Thèng nhÊt nhau. c. LÊn ¸t nhau d. 2 ý a và b đúng. 2. Những hệ cơ quan nào dới đây cùng có chức năng chỉ đạo hoạt động hệ cơ quan khác. a. HÖ thÇn kinh vµ hÖ néi tiÕt b. Hệ vận động, tuần hoàn, tiêu hoá và hô hấp. c. HÖ bµi tiÕt, sinh dôc vµ néi tiÕt. d. HÖ bµi tiÕt, sinh dôc vµ hÖ thÇn kinh. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK.. - ¤n l¹i cÊu t¹o tÕ bµo thùc vËt. Ngày soạn: 03 tháng 09 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 2 06/09/2012 07/09/2012 8A1 8A2 Bµi 3: tÕ bµo. Tieát: 3 06/09/2012 06/09/2012 8A3 8A4. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS trình bày đợc các thành phần cấu trúc cơ bản của tế bào. - Phân biệt đợc chức năng từng cấu trúc của tế bào. - Chứng minh đợc tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể. 2. KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng quan sát tranh, mô hình để tìm kiến thức. - Rèn t duy suy luận logic, kĩ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to h×nh 3.1; 4.1; 4.4 SGK - B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 3.1; 3.2 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KÓ tªn c¸c hÖ c¬ quan vµ chøc n¨ng cña mçi hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ? - T¹i sao nãi c¬ thÓ lµ mét khèi thèng nhÊt? Sù thèng nhÊt cña c¬ thÓ do ®©u? cho 1 VD chøng minh? 3. Bµi míi. Cơ thể dù đơn giản hay phức tạp đều đợc cấu tạo từ tế bào. Vậy tế bào là gì ta vào bài mới Hoạt động 1: Cấu tạo tế bào. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 3.1 vµ cho biÕt cÊu t¹o mét - Quan s¸t kÜ H 3.1 vµ ghi nh¬ kiÕn thøc. tÕ bµo ®iÓn h×nh. - Treo tranh H 3.1 phóng to để HS gắn chú thích. - 1 HS g¾n chó thÝch. C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. TiÓu kÕt: CÊu t¹o tÕ bµo gåm 3 phÇn:. + Mµng + TÕ bµo chÊt gåm nhiÒu bµo quan + Nh©n Hoạt động 2: Chức năng của các bộ phận trong tế bào. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc và nghiên cứu bảng 3.1 để ghi nhớ - Cá nhân nghiên cứu bảng 3.1 và ghi nhớ chøc n¨ng c¸c bµo quan trong tÕ bµo. kiÕn thøc. - Mµng sinh chÊt cã vai trß g×? T¹i sao? - Lới nội chất có vai trò gì trong hoạt động sống của tÕ bµo? - Năng lợng cần cho các hoạt động lấy từ đâu? - Dựa vào bảng 3 để trả lời..

(5) - T¹i sao nãi nh©n lµ trung t©m cña tÕ bµo? - H·y gi¶i thÝch mèi quan hÖ thèng nhÊt vÒ chøc n¨ng gi÷a mµng, chÊt tÕ bµo vµ nh©n? TiÓu kÕt: B¶ng 3.1 Hoạt động 3: Thành phần hoá học của tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  mục III SGK và trả lời câu hỏi: - HS dựa vào  SGK để trả lời. - Cho biÕt thµnh phÇn ho¸ häc chÝnh cña tÕ bµo? - C¸c nguyªn tè ho¸ häc cÊu t¹o nªn tÕ bµo cã ë ®©u? - Tại sao trong khẩu phần ăn mỗi ngời cần có đủ - Trao đổi nhóm để trả lời. pr«tªin, gluxit, lipit, vitamin, muèi kho¸ng vµ níc? + Các nguyên tố hoá học đó đều có trong tù nhiªn. + Ăn đủ chất để xây dựng tế bào giúp cơ thÓ ph¸t triÓn tèt. TiÓu kÕt: - TÕ bµo lµ mét hçn hîp phøc t¹p gåm nhiÒu chÊt h÷u c¬ vµ v« c¬ a. ChÊt h÷u c¬: + Pr«tªin: C, H, O, S, N. + Gluxit: C, H, O (tØ lÖ 1C:2H: 1O) + Lipit: C, H, O (tỉ lệ O thay đổi tuỳ loại) + Axit nuclªic: ADN, ARN. b. ChÊt v« c¬: Muèi kho¸ng chøa Ca, Na, K, Fe ... vµ níc. Hoạt động 4: Hoạt động sống của tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nghiên cứu kĩ sơ đồ H 3.2 SGK để trả - Nghiên cứu kĩ H 3.2, trao đổi nhóm, thống lêi c©u hái: nhÊt c©u tr¶ lêi. - H»ng ngµy c¬ thÓ vµ m«i trêng cã mèi quan hÖ víi + C¬ thÓ lÊy tõ m«i trêng ngoµi oxi, chÊt nhau nh thÕ nµo? h÷u c¬, níc, muèi kho¸ng cung cÊp cho tÕ bào trao đổi chất tạo năng lợng cho cơ thể hoạt động và thải cacbonic, chất bài tiết. + HS rót ra kÕt luËn. - Kể tên các hoạt động sống diễn ra trong tế bào. - Hoạt động sống của tế bào có liên quan gì đến hoạt động sống của cơ thể? - Qua H 3.2 hãy cho biết chức năng của tế bào là gì? - 1 HS đọc kết luận SGK. TiÓu kÕt: - Hoạt động của tế bào gồm: trao đổi chất, lớn lên, phân chia, cảm ứng. - Hoạt động sống của tế bào liên quan đến hoạt động sống của cơ thể => Tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: Cho HS lµm bµi tËp 1 (Tr 13 – SGK) 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 2 (Tr13- SGK) - §äc môc “Em cã biÕt” - Vẽ sơ đồ cấu tạo tế bào vào vở, học thuộc tên và chức năng. Ngày soạn: 04 tháng 09 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 2 07/09/2012 08/09/2012 8A1 8A2. Bµi 4: M« I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS trình bày đợc khái niệm mô. - Phân biệt đợc các loại mô chính, cấu tạo và chức năng các loại mô. 2. KÜ n¨ng. Tieát: 4 07/09/2012 08/09/2012 8A3 8A4.

(6) - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Rèn luyện khả năng khái quát hoá, kĩ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to h×nh 4.1  4.4 SGK 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng c¸c bé phËn cña tÕ bµo? - Chứng minh tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể? 3. Bµi míi: Trong c¬ thÓ cã rÊt nhiÒu tÕ bµo, tuy nhiªn xÐt vÒ chøc n¨ng, ngêi ta cã thÓ xÕp lo¹i. thành những nhóm tế bào có nhiệm vụ giống nhau, các nhóm đó gọi chung là mô. Vậy mô là g×? Trong c¬ thÓ ta cã nh÷ng lo¹i m« nµo? Hoạt động 1: Khái niệm mô. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc  mục I SGK và trả lời câu hỏi: - H·y kÓ tªn nh÷ng tÕ bµo cã h×nh d¹ng kh¸c nhau mµ em biÕt? - Gi¶i thÝch v× sao tÕ bµo cã h×nh d¹ng kh¸c nhau? - GV ph©n tÝch: chÝnh do chøc n¨ng kh¸c nhau mµ tÕ bµo ph©n ho¸ cã h×nh d¹ng, kÝch thíc kh¸c nhau. Sù ph©n ho¸ diÔn ra ngay ë giai ®o¹n ph«i. - VËy m« lµ g×?. Hoạt động của HS - HS trao đổi nhóm để hoàn thành bài tập . - Dựa vào mục “Em có biết” ở bài trớc để trả lêi. - V× chøc n¨ng kh¸c nhau.. - HS rót ra kÕt luËn TiÓu kÕt: Mô là một tập hợp các tế bào chuyên hoá có cấu tạo giống nhau, đảm nhiệm chức năng nhất định, mét sè lo¹i m« cßn cã c¸c yÕu tè kh«ng cã cÇu tróc tÕ bµo.. Hoạt động 2: Các loại mô Hoạt động của GV - Ph¸t phiÕu häc tËp cho c¸c nhãm. - Yêu cầu HS đọc  mục II SGK. - Quan s¸t H 4.1 vµ nhËn xÐt vÒ sù s¾p xÕp c¸c tÕ bµo ë m« biÓu b×, vÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng. Hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV treo tranh H 4.1 cho HS nhËn xÐt kÕt qu¶. - Yêu cầu HS đọc  mục II SGK kết hợp quan sát H 4.2, hoạt động nhóm để hoàn thành phiếu học tập. - GV treo H 4.2 cho HS nhận xét. GV đặt câu hỏi: - Máu thuộc loại mô gì? Vì sao máu đợc xếp vào loại mô đó? - Mô sụn, mô xơng có đặc điểm gì? Nó nằm ở phần nµo? - GV nhận xét, đa kết quả đúng. - Yêu cầu HS đọc kĩ  mục III SGK kết hợp quan sát H 4.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - H×nh d¹ng tÕ bµo c¬ v©n vµ c¬ tim gièng vµ kh¸c nhau ë ®iÓm nµo? - TÕ bµo c¬ tr¬n cã h×nh d¹ng vµ cÊu t¹o nh thÕ nµo? - Yªu cÇu c¸c nhãm hoµn thµnh tiÕp vµo phiÕu häc tËp.. Hoạt động của HS - KÎ s½n phiÕu häc tËp vµo vë. - Nghiªn cøu kÜ h×nh vÏ kÕt hîp víi  SGK, trao đổi nhóm để hoàn thành vào phiếu học tập cña nhãm. - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ - HS trao đổi nhóm, hoàn thành phiếu học tập. - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, nhËn xÐt c¸c nhãm kh¸c. - HS quan sát kĩ H 4.2 để trả lời.. - C¸ nh©n nghiªn cøu  kÕt hîp quan s¸t H 4.3, trao đổi nhóm để trả lời.. - Hoàn thành phiếu học tập của nhóm. đại diện nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶.. - GV nhận xét kết quả, đa đáp án. - Yêu cầu HS đọc kĩ  mục 4 kết hợp quan sát H 4.4 - Cá nhân đọc kĩ  kết hợp quan sát H 4.4; trao.

(7) để hoàn thành tiếp nội dung phiếu học tập. - GV nhận xét, đa kết quả đúng. TiÓu kÕt: Tªn c¸c lo¹i m« 1. M« biÓu b× - BiÓu b× bao phñ - BiÓu b× tuyÕn 22. M« liªn kÕt - M« sîi - M« sôn - M« x¬ng - M« mì - M« m¸u vµ b¹ch huyÕt. 3. M« c¬ - M« c¬ v©n - M« c¬ tim - M« c¬ tr¬n 4. M« thÇn kinh. đổi nhóm hoàn thành phiếu học tập theo nhóm. - B¸o c¸o kÕt qu¶.. CÊu t¹o, chøc n¨ng c¸c lo¹i m« VÞ trÝ Chøc n¨ng - Phñ ngoµi da, lãt - B¶o vÖ. che chë, hÊp trong c¸c c¬ quan thô. rçng. - N»m trong c¸c tuyÕn - TiÕt c¸c chÊt. cña c¬ thÓ. Cã ë kh¾p n¬i nh: - D©y ch»ng - §Çu x¬ng Nâng đỡ, liên kết các - Bé x¬ng cơ quan hoặc là đệm - Mì c¬ häc. - HÖ tuÇn hoµn vµ - Cung cÊp chÊt dinh b¹ch huyÕt. dìng. Co d·n t¹o nªn sù vận động của các cơ quan vµ c¬ thÓ. - G¾n vµo x¬ng - Hoạt động theo ý muèn. - Cấu tạo nên thành - Hoạt động không tim theo ý muèn. - Thµnh néi quan - Hoạt động không theo ý muèn. - N»m ë n·o, tuû - TiÕp nhËn kÝch thÝch sèng, cã c¸c d©y thÇn vµ sö lÝ th«ng tin, kinh chạy đến các hệ điều hoà và phối hợp c¬ quan. hoạt động các cơ quan đảm bảo sự thÝch øng cña c¬ thÓ víi MT. CÊu t¹o - Chñ yÕu lµ tÕ bµo, c¸c tÕ bµo xÕp xÝt nhau, kh«ng cã phi bµo.. Chñ yÕu lµ chÊt phi bµo, c¸c tÕ bµo n»m r¶i r¸c.. Chñ yÕu lµ tÕ bµo, phi bµo Ýt. C¸c tÕ bµo c¬ dµi, xÕp thµnh bã, líp. - TÕ bµo cã nhiÒu nh©n, cã v©n ngang. - TÕ bµo ph©n nh¸nh, cã nhiÒu nh©n, cã v©n ngang. - TÕ bµo cã h×nh thoi, ®Çu nhän, cã 1 nh©n. - Gåm c¸c tÕ bµo thÇn kinh (n¬ron vµ c¸c tÕ bµo thÇn kinh đệm). - N¬ron cã th©n nèi víi c¸c sîi nh¸nh vµ sîi trôc.. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - 1 HS đọc ghi nhớ SGK. Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu đúng nhất: 1. Chøc n¨ng cña m« biÓu b× lµ: a. Bảo vệ và nâng đỡ cơ thể. b. B¶o vÖ, che chë vµ tiÕt c¸c chÊt. c. Co d·n vµ che chë cho c¬ thÓ. 3. M« thÇn kinh cã chøc n¨ng: a. Liªn kÕt c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ víi nhau. b. C¸c tÕ bµo dµi, tËp trung thµnh bã. c. Gåm tÕ bµo vµ phi bµo. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK.. 2. M« liªn kÕt cã cÊu t¹o: a. Chñ yÕu lµ tÕ bµo cã h×nh d¹ng kh¸c nhau. b. C¸c tÕ bµo dµi, tËp trung thµnh bã. c. Gồm tế bào và phi bào (sợi đàn hồi, chất nền) d. Điều hoà hoạt động các cơ quan. e. Giúp các cơ quan hoạt động dễ dàng. (đáp án d đúng).

(8) Ngày soạn: 10 tháng 09 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 3 13/09/2012 14/09/2012 8A1 8A2. Tieát: 5 13/09/2012 13/09/2012 8A3 8A4. Bµi 6: Ph¶n x¹ I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - Trình bày đợc cấu tạo và chức năng cơ bản của nơron. 2. KÜ n¨ng - Chỉ rõ 5 thành phần của 1 cung phản xạ và đờng dẫn truyền xung thần kinh trong cung phản xạ. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to h×nh 6.1 – N¬ron; H6.2 – Cung ph¶n x¹ SGK. - B¶ng phô, phiÕu häc tËp. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña m« thÇn kinh? 3. Bµi míi. - V× sao khi sê tay vµo vËt nãng, tay rôt l¹i? -Nh×n thÊy qu¶ me, qu¶ khÕ cã hiÖn tîng tiÕt níc bät? - §Ìn chiÕu vµo m¾t, m¾t nh¾m l¹i? - HiÖn tîng trªn lµ g×? Nh÷ng thµnh phÇn nµo tham gia vµo? C¬ chÕ diÔn ra nh thÕ nµo? Bµi Ph¶n x¹ sÏ gióp chóng ta tr¶ lêi c¸c c©u hái nµy. Hoạt động 1: Cấu tạo và chức năng của nơron. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu  môc I SGK kÕt hîp quan s¸t H 6.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m« thÇn kinh - G¾n chó thÝch vµo tranh c©m cÊu t¹o n¬ron vµ m« t¶ cÊu t¹o 1 n¬ron ®iÓn h×nh? - GV treo tranh cho HS nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn. - N¬ron cã chøc n¨ng g×? - Cho HS nªu kh¸i niÖm tÝnh c¶m øng, tÝnh dÉn truyÒn. - GV chØ trªn tranh chiÒu lan truyÒn xung thÇn kinh trªn h×nh 6.1 vµ 6.2 (cung ph¶n x¹) Lu ý: xung thÇn kinh lan truyÒn theo 1 chiÒu. - Dùa vµo chøc n¨ng dÉn truyÒn, ngêi ta chia n¬ron. Hoạt động của HS - HS ghi nhí chó thÝch. - 1 HS lªn b¶ng g¾n chó thÝch. - HS nhËn xÐt, nªu cÊu t¹o n¬ron. - Nghiên cứu tiếp SGK để trả lời các câu hỏi..

(9) thµnh 3 lo¹i: - GV ph¸t phiÕu häc tËp, yªu cÇu HS nghiªn cøu tiếp  SGK kết hợp quan sát H 6.2 để tìm ra sự khác nhau gi÷a 3 lo¹i n¬ron. - GV treo b¶ng kÎ phiÕu häc tËp. - GV đa ra đáp án đúng, hớng dẫn HS trên sơ đồ H 6.2.. - Nghiªn cøu  SGK kÕt hîp quan s¸t H 6.2; trao đổi nhóm, hoàn thành kết quả vào phiếu häc tËp. - HS ®iÒn kÕt qu¶. C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt.. KÕt qu¶ phiÕu häc tËp: C¸c lo¹i n¬ron C¸c lo¹i n¬ron VÞ trÝ Chøc n¨ng N¬ron híng t©m - Thân nằm bên ngoài TƯ - Truyền xung thần kinh từ cơ quan đến (n¬ron c¶m gi¸c) thÇn kinh T¦ thÇn kinh (thô c¶m). N¬ron trung gian - N»m trong trung ¬ng thÇn - Liªn hÖ gi÷a c¸c n¬ron. (n¬ron liªn l¹c) kinh. - Th©n n»m trong trung ¬ng - TruyÒn xung thÇn kinh tõ trung ¬ng tíi N¬ron li t©m thÇn kinh, sîi trôc híng ra c¬ c¬ quan ph¶n øng. (nơron vận động) quan ph¶n øng. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ híng dÉn truyÒn xung thÇn kinh ë n¬ron híng t©m vµ li t©m (Ngîc chiÒu). TiÓu kÕt: a. cÊu t¹o n¬ron gåm: - Th©n: chøa nh©n, xung quanh cã tua ng¾n (sîi nh¸nh). - Tua dµi (sîi trôc): cã bao miªlin, tËn cïng ph©n nh¸nh cã cóc xim¸p. b. Chøc n¨ng - C¶m øng (SGK) - DÉn truyÒn (SGK) c. C¸c lo¹i n¬ron - N¬ron híng t©m (n¬ron c¶m gi¸c). - N¬ron trung gian (n¬ron liªn l¹c). - Nơron li tâm (nơron vận động). Hoạt động 2: Cung phản xạ Hoạt động của GV - Cho VD vÒ ph¶n x¹? - Ph¶n x¹ lµ g×? - HiÖn tîng c¶m øng ë thùc vËt (ch¹m tay vµo c©y trinh n÷, l¸ c©y côp l¹i) cã ph¶i lµ ph¶n x¹ kh«ng? - ThÕ nµo lµ 1 cung ph¶n x¹? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 6.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Cã nh÷ng lo¹i n¬ron nµo tham gia vµo cung ph¶n x¹? - C¸c thµnh phÇn cña cung ph¶n x¹? - GV nªu vai trß tõng thµnh phÇn.. Hoạt động của HS - LÊy tõ 3-5 VD - Trao đổi nhóm và rút ra khái niệm phản xạ. - Không vì thực vật không có hệ thần kinh, đó chỉ là sự thay đổi về sự trơng nớc của các tế bào gèc l¸) -  SGK. - Tù rót ra kÕt luËn.. - GV cho HS quan s¸t H 6.2 - Xung thần kinh đợc dẫn truyền nh thế nào? - Dựa vào H 6.2, lu ý đờng dẫn truyền để trả lời. - H·y gi¶i thÝch ph¶n x¹ kim ch©m vµo tay, tay rôt l¹i? - B»ng c¸ch nµo trung ¬ng thÇn kinh cã thÓ biÕt đợc phản ứng của cơ thể đã đáp ứng kích thích cha? GV dẫn dắt tới : Cung phản xạ có đờng liên hÖ ngîc t¹o thµnh vßng ph¶n x¹. - GV ®a VD vÒ vßng ph¶n x¹ vµ gi¶i thÝch trªn sơ đồ H 6.3 - Yêu cầu HS đọc  mục 3 - Quan s¸t H 6.3 - Kh¸i niÖm vßng ph¶n x¹? - §äc  nªu kh¸i niÖm vßng ph¶n x¹. - 1 HS đọc kết luận cuối bài. TiÓu kÕt: a. Ph¶n x¹.

(10) - là phản ứng của cơ thể để trả lời kích thích của môi trờng (trong và ngoài) dới sự điều khiển của hệ thÇn kinh. b. Cung ph¶n x¹ - Kh¸i niÖm ( SGK) - 1 cung ph¶n x¹ cã 3 lo¹i n¬ron: n¬ron híng t©m, trung gian, li t©m. - Cung ph¶n x¹ gåm 5 thµnh phÇn: c¬ quan thô c¶m, n¬ron híng t©m, n¬ron trung gian, n¬ron li t©m, c¬ quan ph¶n øng. c. Vßng ph¶n x¹ - Kh¸i niÖm (SGK). iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - Cho HS dán chú thích vào sơ đồ câm H 6.2 và nêu chức năng của các bộ phận trong phản xạ. - Tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - Vẽ sơ đồ cung phản xạ H 6.2 và chú thích. - §äc môc “Em cã biÕt”.. Ngày soạn: 11 tháng 09 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 3 14/09/2012 15/09/2012 8A1 8A2 Bµi 5: thùc hµnh quan s¸t tÕ bµo vµ m«. Tieát: 6 14/09/2012 15/09/2012 8A3 8A4. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - Chuẩn bị đợc tiêu bản tạm thời mô cơ vân. - Quan sát và vẽ các tế bào trong tiêu bản đã làm sẵn: tế bào niêm mạc miệng (mô biểu bì), mô sụn, mô x¬ng, m« c¬ v©n, m« c¬ tr¬n. Ph©n biÖt c¸c bé phËn chÝnh cña tÕ bµo gåm mµng sinh chÊt, tÕ bµo chÊt vµ nh©n. 2. KÜ n¨ng - Phân biệt đợc điểm khác nhau của mô biểu bì, mô cơ, mô liên kết. - RÌn kÜ n¨ng sö dông kÝnh hiÓn vi, kÜ n¨ng mæ, t¸ch tÕ bµo. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc nghiªm tóc, b¶o vÖ m¸y, vÖ sinh phßng häc sau khi lµm. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn.

(11) + Kính hiển vi, lam kính (2), lamen, bộ đồ mổ, khăn lau, giấy thấm, kim mũi mác. + 1 ếch đồng sống hoặc bắp thịt ở chân giò lợn. + Dung dÞch sinh lÝ 0,65% NaCl, c«ngt¬hut, dung dÞch axit axetic 1%. + Bé tiªu b¶n: m« biÓu b×, m« sôn, m« x¬ng, m« c¬ tr¬n. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ - Mçi tæ 1 con Õch. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi. Để kiểm chứng điều đã học, chúng ta tiến hành nghiên cứu đặc điểm các loại tế bào và mô.. Hoạt động 1: Nêu yêu cầu của bài thực hành - GV gọi 1 HS đọc phần I: Mục tiêu của bài thực hành. - GV nhÊn m¹nh yªu cÇu quan s¸t vµ so s¸nh c¸c lo¹i m«. Hoạt động 2: Hớng dẫn thực hành Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo b¶ng phô viÕt s½n néi dung c¸c bíc lµm - §äc c¸ch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm : lµm tiªu b¶n tiªu b¶n. SGK. - NÕu cã ®iÒu kiÖn GV híng dÉn tríc cho nhãm HS yªu thÝch m«n häc c¸c thao t¸c thùc hiÖn. - Ph©n c«ng c¸c nhãm thÝ nghiÖm. - C¸c nhãm tiÕn hµnh lµm tiªu b¶n nh híng dÉn, yªu cÇu: - GV hớng dẫn cách đặt tế bào mô cơ vân lên lam + Lấy sợi thật mảnh. kính và đặt lamen lên lam kính. + Không bị đứt. + R¹ch b¾p c¬ ph¶i th¼ng. - Nhá 1 giät axit axetic 1% vµo c¹nh lamen, dïng + §Ëy lamen kh«ng cã bät khÝ. giấy thấm hút bớt dd sinh lí để axit thấm dới lamen. - C¸c nhãm nhá axit axetic 1%, hoµn thµnh tiªu - GV kiểm tra các nhóm, giúp đỡ nhóm yếu. bản đặt trên bàn để GV kiểm tra. - Yªu cÇu c¸c nhãm ®iÒu chØnh kÝnh hiÓn vi.. - Các nhóm điều chỉnh kính, lấy ánh sáng để - GV kiÓm tra kÕt qu¶ quan s¸t cña HS, tr¸nh nhÇm nh×n râ mÉu. lÉn hay m« t¶ theo SGK. - Đại diện các nhóm quan sát đến khi nhìn rõ tế bµo. - Cả nhóm quan sát, nhận xét: Thấy đợc: màng, nh©n, v©n ngang, tÕ bµo dµi. TiÓu kÕt: a. C¸ch lµm tiªu b¶n m« c¬ v©n: - Rạch da đùi ếch lấy 1 bắp cơ. - Dïng kim nhän r¹ch däc b¾p c¬ ( thÊm s¹ch m¸u). - Dïng ngãn trá vµ ngãn c¸i Ên lªn 2 bªn mÐp r¹ch. - LÊy kim mòi m¸c g¹t nhÑ vµ t¸ch 1 sîi m¶nh. - §Æt sîi m¶nh míi t¸ch lªn lam kÝnh, nhá dd sinh lÝ NaCl 0,65%. - §Ëy lamen, nhá dd axit axetic 1%. Chú ý: ếch huỷ tuỷ để khỏi nhảy. b. Quan s¸t tÕ bµo: - Thấy đợc các thành phần chính: màng, tế bào chất, nhân, vân ngang.. .. Hoạt động 3: Quan sát tiêu bản các loại mô khác. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV phát tiêu bản cho các nhóm, yêu cầu HS - Các nhóm đặt tiêu bản, điều chỉnh kính để quan sát quan s¸t c¸c m« vµ vÏ h×nh vµo vë. râ. - GV treo tranh các loại mô để HS đối chiếu. Các thành viên lần lợt quan sát, vẽ hình và đối chiếu víi h×nh vÏ SGK vµ h×nh trªn b¶ng. - Các nhóm đổi tiêu bản cho nhau để lần lợt quan sát 4 lo¹i m«. VÏ h×nh vµo vë. TiÓu kÕt: - M« biÓu b×: tÕ bµo xÕp xÝt nhau..

(12) - Mô sụn: chỉ có 2 đến 3 tế bào tạo thành nhóm. - M« x¬ng: tÕ bµo nhiÒu. - M« c¬: tÕ bµo nhiÒu, dµi. 4. Nhận xét - đánh giá - GV nh¾c nhë HS thu dän, vÖ sinh ng¨n n¾p, trËt tù. Tr¶ lêi c©u hái: ? Lµm tiªu b¶n c¬ v©n, em gÆp khã kh¨n g×? ? Em đã quan sát đợc những loại mô nào? Nêu sự khác nhau về đặc điểm cấu tạo 3 loại mô: mô biÓu b×, m« liªn kÕt, m« c¬. 2. DÆn dß: - Mçi HS viÕt 1 b¶n thu ho¹ch theo mÉu SGK. - ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ m« thÇn kinh.. Ngày soạn: 17 tháng 09 năm 2012 Tuaàn: 4 Ngaøy daïy: 21/09/2012 21/09/2012 Lớp 8A1 8A2 Chơng II – Vận động Bµi 7: Bé x¬ng. Tieát: 7 20/09/2012 20/09/2012 8A3 8A4. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS trình bày đợc các thành phần chính của bộ xơng và xác định đợc vị trí các xơng chính ngay trên cơ thÓ m×nh. 2. KÜ n¨ng - Phân biệt đợc các loại xơng dài, xơng ngắn, xơng dẹt về hình thái, cấu tạo. - Phân biệt các loại khớp xơng, nắm vững cấu tạo khớp động. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh vÏ phãng to h×nh 7.1 – 7.4 SGK. - M« h×nh bé x¬ng. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Phản xạ là gì? Cho 1 Vd về phản xạ và phân tích đờng đi của xung thần kinh trong phản xạ đó. 3. Bài mới? Hệ vận động gồm những cơ quan nào? Bộ xơng ngời có đặ điểm cấu tạo và chức. n¨ng nh thÕ nµo? H«m nay thÇy vµ c¸c em sÏ cïng t×m hiÓu bµi 7.. Hoạt động 1: Các thành phần chính của bộ xơng. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t H 7.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Bé x¬ng gåm mÊy thµnh phÇn ? ? Nêu đặc điểm của mỗi thành phần? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm - T×m hiÓu ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a x¬ng tay vµ x¬ng ch©n?. Hoạt động của HS - Quan s¸t kÜ H 7.1 vµ tr¶ lêi. - HS nghiªn cøu H 7.2; 7.3 kÕt hîp víi th«ng tin trong SGK để trả lời.. - HS thảo luận nhóm để nêu đợc: + Gièng: cã c¸c thµnh phÇn t¬ng øng víi nhau. + Kh¸c: vÒ kÝch thíc, cÊu t¹o ®ai vai vµ ®ai h«ng, x¬ng cæ tay, bµn tay, bµn ch©n. - Vì sao có sự khác nhau đó? + Sù kh¸c nhau lµ do tay thÝch nghi víi qu¸ tr×nh lao động, chân thích nghi với dáng đứng thẳng. - HS dùa vµo kiÕn thøc ë th«ng tin kÕt hîp víi tranh H 7.1; 7.2 để trả lời. - Từ những đặc điểm của bộ xơng hãy cho biết - Tự rút ra kết luận. bé x¬ng cã chøc n¨ng g×? TiÓu kÕt:.

(13) 1. Thµnh phÇn cña bé x¬ng - Bé x¬ng chia 3 phÇn: + X¬ng ®Çu gåm x¬ng sä vµ x¬ng mÆt. + X¬ng th©n gåm cét sèng vµ lång ngùc. + X¬ng chi gåm x¬ng chi trªn vµ x¬ng chi díi. - §Æc ®iÓm mçi phÇn: SGK. + X¬ng chi trªn nhá bÐ, linh ho¹t. + Xơng chi dới to, khoẻ, dài, chắc chắn, ít cử động. => Bộ xơng ngời thích nghi với quá trình lao động và đứng thẳng. 2. Vai trß cña bé x¬ng - Nâng đỡ cơ thể, tạo hình dáng cơ thể. - T¹o khoang chøa, b¶o vÖ c¸c c¬ quan. - Cùng với hệ cơ giúp cơ thể vận động. Hoạt động 2: Các khớp xơng Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin môc III vµ tr¶ lêi c©u hái: - ThÕ nµo gäi lµ khíp x¬ng? - Cã mÊy lo¹i khíp? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 7.4 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Dựa vào khớp đầu gối, hãy mô tả 1 khớp động? - Khả năng cử động của khớp động và khớp bán động khác nhau nh thế nào? Vì sao có sự khác nhau đó? - Nêu đặc điểm của khớp bất động? - GV løu ý HS: trong bé x¬ng ngêi chñ yÕu lµ khíp động giúp con ngời vận động và lao động. - Cho HS đọc kết luận SGK.. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - Rót ra kÕt luËn.. - Quan sát kĩ H 7.4, trao đổi nhóm và rút ra kÕt luËn.. - HS đọc kết luận. TiÓu kÕt: - Khíp x¬ng lµ n¬i hai hay nhiÒu ®Çu x¬ng tiÕp gi¸p víi nhau. - Cã 3 lo¹i khíp x¬ng: + Khớp động: 2 đầu xơng có sụn, giữa là dịch khớp (hoạt dịch), ngoài có dây chằng giúp cơ thể có khả năng cử động linh hoạt. + Khớp bán động: giữa 2 đầu xơng có đệm sụn giúp cử động hạn chế. + Khớp bất động: 2 đầu xơng khớp với nhau bởi mép răng ca hoặc xếp lợp lên nhau, không cử động đợc. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: ? Chøc n¨ng cña bé x¬ng lµ g×? ? Xác định trên tranh vẽ bộ xơng và các thành phần của bộ xơng ngời? Các khớp xơng bằng dán chó thÝch. (nếu có dùng mô hình hoặc xác định trên cơ thể mình). 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - Lập bảng so sánh các loại khớp về cấu tạo, tính chất cử động và ý nghĩa. - §äc môc “Em cã biÕt”.. Ngày soạn: 17 tháng 09 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 4 22/09/2012 22/09/2012 8A1 8A2. Tieát: 8 21/09/2012 22/09/2012 8A3 8A4. Bµi 8: cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña x¬ng I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc.

(14) - HS nắm đợc cấu tạo chung 1 xơng dài. Từ đó giải thích đợc sự lớn lên của xơng và khả năng chịu lực cña x¬ng. 2. KÜ n¨ng - Xác định đợc thành phần hoá học của xơng để chứng minh đợc tính đàn hồi và cứng rắn của xơng. - Rèn kĩ năng lắp đặt thí nghiệm đơn giản. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh vÏ phãng to c¸c h×nh 8.1 -8.4 SGK. - VËt mÉu: Xơng đùi ếch hoặc xơng ngón chân gà. Đoạn dây đồng 1 đầu quấn chặt vào que bằng tre, gỗ, đầu kia quấn vào xơng. Một panh để gắp xơng, 1 đèn cồn, 1 cốc nớc lã để rửa xơng, 1 cốc đựng HCl 10% , ®Çu giê thả 1 xơng đùi ếch vào axit. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ (NÕu HS lµm thÝ nghiÖm theo nhãm cÇn chuÈn bÞ c¸c dông cô nh trªn theo nhãm). iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Bộ xơng ngời đợc chia làm mấy phần? Mỗi phần gồm những xơng nào? - Sự khác nhau giữa xơng tay và xơng chân nh thế nào? Điều đó có ý nghĩa gì đối với hoạt động của con ngêi? - Nªu cÊu t¹o vµ vai trß cña tõng lo¹i khíp? 3. Bài mới Gọi 1 HS đọc mục “Em có biết” (Tr 31 – SGK).. GV: Những thông tin đó cho ta biết xơng có sức chịu đựng rất lớn. Vậy vì sao xơng có khả năng đó? Chúng ta sẽ giải đáp qua bài học ngày hôm nay. Hoạt động 1: Cấu tạo của xơng. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin môc I SGK kÕt hîp quan s¸t H 8.1; 8.2 ghi nhí chó thÝch vµ tr¶ lêi c©u hái: - X¬ng dµi cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - GV treo H 8.1(tranh c©m), gäi 1 HS lªn d¸n chó thÝch vµ tr×nh bµy. - Cho các HS khác nhận xét sau đó cùng HS rút ra kÕt luËn. - CÊu t¹o h×nh èng cña th©n x¬ng, nan x¬ng ë ®Çu x¬ng xÕp vßng cung cã ý nghÜa g× víi chøc n¨ng cña x¬ng? - GV: Ngêi ta øng dông cÊu t¹o x¬ng h×nh èng vµ cấu trúc hình vòm vào kiến trúc xây dựng đảm bảo độ bền vững và tiết kiệm nguyên vật liệu (trụ cầu, cét, vßm cöa) - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña x¬ng dµi?. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ quan s¸t h×nh vÏ, ghi nhí kiÕn thøc. - 1 HS lªn b¶ng d¸n chó thÝch vµ tr×nh bµy. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn.. - CÊu t¹o h×nh èng lµm cho x¬ng nhÑ vµ v÷ng ch¾c. - Nan x¬ng xÕp thµnh vßng cung cã t¸c dông ph©n t¸n lùc lµm t¨ng kh¶ n¨ng chÞu lùc. - Nghiªn cøu b¶ng 8.1, ghi nhí th«ng tin vµ tr×nh bµy.. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc I.3 vµ quan sát H 8.3 để trả lời: - Nghiên cứu thông tin , quan sát hình 8.3 để trả - Nªu cÊu t¹o cña x¬ng ng¾n vµ x¬ng dÑt? lêi. - Rót ra kÕt luËn. TiÓu kÕt: 1. CÊu t¹o x¬ng dµi b¶ng 8.1 SGK. 2. Chøc n¨ng cña x¬ng dµi b¶ng 8.1 SGK. 3. CÊu t¹o x¬ng ng¾n vµ x¬ng dÑt - Ngoµi lµ m« x¬ng cøng (máng). - Trong toàn là mô xơng xốp, chứa tuỷ đỏ. Hoạt động 2: Sự to ra và dài ra của xơng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  mục II và trả lời câu hỏi: - HS nghiªn cøu  môc II vµ tr¶ lêi c©u - X¬ng to ra lµ nhê ®©u? hái..

(15) - GV dùng H 8.5 SGK mô tả thí nghiệm chứng minh vai - Trao đổi nhóm. trò của sụn tăng trởng: dùng đinh platin đóng vào vị trí - Đại diện nhóm trả lời. A, B, C, D ë x¬ng 1 con bª. B vµ C ë phÝa trong sôn t¨ng trëng. A vµ D ë phÝa ngoµi sôn cña 2 ®Çu x¬ng. Sau vµi th¸ng thÊy x¬ng dµi ra nhng kho¶ng c¸ch BC không đổi còn AB và CD dài hơn trớc. Yªu cÇu HS quan s¸t H 8.5 cho biÕt vai trß cña sôn t¨ng trëng. - Chèt l¹i kiÕn thøc. - GV lu ý HS: Sù ph¸t triÓn cña x¬ng nhanh nhÊt ë tuæi dậy thì, sau đó chậm lại từ 18-25 tuổi. - Trẻ em tập TDTT quá độ, mang vác nặng dẫn tới sụn tăng trởng hoá xơng nhanh, ngời không cao đợc nữa. Tuy nhiªn mµng x¬ng vÉn sinh ra tÕ bµo x¬ng. TiÓu kÕt: - X¬ng to ra vÒ bÒ ngang lµ nhê c¸c tÕ bµo mµng x¬ng ph©n chia. - X¬ng dµi ra do c¸c tÕ bµo ë sôn t¨ng trëng ph©n chia vµ ho¸ x¬ng. Hoạt động 3: Thành phần hoá học và tính chất của xơng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV biểu diễn thí nghiệm: Cho xơng đùi ếch vào - HS quan sát và nêu hiện tợng: ng©m trong dd HCl 10%. - Gäi 1 HS lªn quan s¸t. + Cã bät khÝ næi lªn (khÝ CO2) chøng tá x¬ng - HiÖn tîng g× x¶y ra. - Dùng kẹp gắp xơng đã ngân rửa vào cốc nớc lã cã muèi CaCO3. - Thö uèn xem x¬ng cøng hay mÒm? + Xơng mềm dẻo, uốn cong đợc. - Đốt xơng đùi ếch khác trên ngọn lửa đèn cồn, khi hết khói: Bóp phần đã đốt, nhận xét hiện tợng. - §èt x¬ng bãp thÊy x¬ng vì. - Tõ c¸c thÝ nghiÖm trªn, cã thÓ rót ra kÕt luËn g× vÒ + X¬ng vì vôn. thµnh phÇn, tÝnh chÊt cña x¬ng? - GV giới thiệu về tỉ lệ chất cốt giao thay đổi ở trẻ + HS trao đổi nhóm và rút ra kết luận. em, ngêi giµ. - 1 HS đọc kết luận SGK. TiÓu kÕt: - X¬ng gåm 2 thµnh phÇn ho¸ häc lµ: + ChÊt v« c¬: muèi canxi. + ChÊt h÷u c¬ (cèt giao). - Sự kết hợp 2 thành phần này làm cho xơng có tính chất đàn hồi và rắn chắc. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: Cho HS lµm bµi tËp 1 SGK. Tr¶ lêi c©u hái 2, 3. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc tríc bµi 9: CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña c¬..

(16) Ngày soạn: 24 tháng 09 năm 2012 Tuaàn: 5 Tieát: 9 Ngaøy daïy: 28/09/2012 28/09/2012 27/09/2012 27/09/2012 Lớp 8A1 8A2 8A3 8A4 Bµi 9: CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña c¬ I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - Trình bày đợc đặc điểm cấu tạo của tế bào cơ và của bắp cơ. 2. KÜ n¨ng - Giải thích đợc tính chất căn bản của cơ là sự co cơ và nêu đợc ý nghĩa của sự co cơ. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh vẽ phóng to H 9.1 đến 9.4 SGK. - Tranh vÏ hÖ c¬ ngêi. - Bóa y tÕ. - NÕu cã ®iÒu kiÖn: chuÈn bÞ Õch, dd sinh lÝ 0,65%, m¸y ghi nhÞp co c¬. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nªu cÊu t¹o chøc n¨ng cña x¬ng dµi? - Nªu thµnh phÇn ho¸ häc vµ tÝnh chÊt cña x¬ng? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cấu tạo bắp cơ và tế bào cơ Hoạt động của giáo viên - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I và quan sát H 9.1 SGK, trao đổi nhóm để trả lời câu hỏi: - B¾p c¬ cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ? - Nªu cÊu t¹o tÕ bµo c¬ ? - Gäi HS chØ trªn tranh cÊu t¹o b¾p c¬ vµ tÕ bµo c¬.. Hoạt động của học sinh - HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ quan s¸t h×nh vÏ, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. C¸c nhãm kh¸c bæ sung vµ rót ra kÕt luËn.. TiÓu kÕt: - B¾p c¬ : gåm nhiÒu bã c¬, mçi bã gåm nhiÒu sîi c¬ (tÕ bµo c¬) bäc trong mµng liªn kÕt. - Hai ®Çu b¾p c¬ cã g©n b¸m vµo x¬ng, gi÷a ph×nh to lµ bông c¬. - Tế bào cơ: gồm nhiều đoạn, mỗi đoạn là 1 đơn vị cấu trúc giới hạn bởi 2 tấm hình chữ Z. Sự sắp xếp các tơ cơ mảnh và tơ cơ dày ở tế bào cơ tạo nên đĩa sáng và đĩa tối. + Đĩa tối: là nơi phân bố tơ cơ dày, đĩa sáng là nơi phân bố tơ cơ mảnh. Hoạt động 2: Tính chất của cơ Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yêu cầu HS đọc thí nghiệm và quan sát H 9.2 - HS nghiên cứu thí nghiệm và trả lời câu hỏi : SGK (nÕu cã ®iÒu kiÖn GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm) - Nªu kÕt luËn. - Yªu cÇu HS m« t¶ thÝ nghiÖm sù co c¬ - GV gi¶i thÝch vÒ chu k× co c¬ (nhÞp co c¬). - Yêu cầu HS đọc thông tin.

(17) + GËp c¼ng tay s¸t c¸nh tay. - Nhận xét về sự thay đổi độ lớn của cơ bắp trớc cánh tay? Vì sao có sự thay đổi đó? - Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm ph¶n x¹ ®Çu gèi, quan s¸t H 9.3 - Gi¶i thÝch c¬ chÕ ph¶n x¹ sù co c¬?. - HS đọc thông tin, làm động tác co cẳng tay sát cánh tay để thấy bắp cơ co ngắn lại, to ra về bÒ ngang. - Gi¶i thÝch dùa vµo th«ng tin SGK, rót ra kÕt luËn. - HS lµm ph¶n x¹ ®Çu gèi (2 HS lµm). - Dựa vào H 9.3 để giải thích cơ chế phản xạ co c¬.. TiÓu kÕt: - TÝnh chÊt c¨n b¶n cña c¬ lµ sù co c¬ vµ d·n khi bÞ kÝch thÝch,c¬ ph¶n øng l¹i b»ng co c¬. - C¬ co råi l¹i d·n rÊt nhanh t¹o chu k× co c¬. - Khi c¬ co, t¬ c¬ m¶nh xuyªn s©u vµo vïng ph©n bè cña t¬ c¬ dµy lµm tÕ bµo c¬ co ng¾n l¹i lµm cho b¾p c¬ ng¾n l¹i vµ to vÒ bÒ ngang. - Khi kích thích tác động vào cơ quan thụ cảm làm xuất hiện xung thần kinh theo dây h ớng tâm đến trung ¬ng thÇn kinh, tíi d©y li t©m, tíi c¬ vµ lµm c¬ co. Hoạt động 3: ý nghĩa của hoạt động co cơ Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh HS quan s¸t H 9.4 SGK - Quan s¸t H 9.4 vµ cho biÕt : Trao đổi nhãm để thống nhất ý kiến. - Sù co c¬ cã t¸c dông g×? §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung vµ rót ra - Yêu cầu HS phân tích sự phối hợp hoạt động co, kÕt luËn. d·n gi÷a c¬ 2 ®Çu (c¬ gÊp) vµ c¬ 3 ®Çu (c¬ duçi) ë c¸nh tay. - GVnhËn xÐt, gióp HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu 1 HS đọc kết luận cuối bài. TiÓu kÕt: - Cơ co giúp xơng cử động để cơ thể vận động, lao động, di chuyển. - Trong sự vận động cơ thể luôn có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các nhóm cơ. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm : Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: 1. C¬ b¾p ®iÓn h×nh cã cÊu t¹o: a. Sîi c¬ cã v©n s¸ng, v©n tèi. b. Bã c¬ vµ sîi c¬. c. Cã mµng liªn kÕt bao bäc, 2 ®Çu to, gi÷a ph×nh to. d. Gåm nhiÒu sîi c¬ tËp trung thµnh bã. e. C¶ a, b, c, d g. ChØ cã c, d. 2. Khi c¬ co, b¾p c¬ ng¾n l¹i vµ to bÒ ngang lµ do: a. V©n tèi dµy lªn. b. Một đầu cơ co và một đầu cơ cố định. c. C¸c t¬ m¶nh xuyªn s©u vµo vïng t¬ dµy lµm cho v©n tèi ng¾n l¹i. d. C¶ a, b, c. e. ChØ a vµ c. 2. DÆn dß - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3. Gîi ý: C©u 1: §Æc ®iÓm phï hîp chøc n¨ng co c¬ cña tÕ bµo c¬: + Tế bào cơ gồm nhiều đơn vị cấu trúc nối liền nhau nên tế bào cơ dài. + Mỗi đơn vị cấu trúc cơ tơ cơ dày và tơ cơ mảnh bố trí xen kẽ. Khi tơ cơ mảnh xuyên sâu vào vùng ph©n bè cña t¬ c¬ dµy sÏ lµm c¬ ng¾n l¹i t¹o nªn sù co c¬. Câu 2: Khi đứng cả cơ gấp và duỗi cẳng chân cùng co, nhng không co tối đa. Cả hai cơ đối kháng đều co tạo ra thế cân bằng giữ cho hệ thống xơng chân thẳng để trọng tâm rơi vào chân đó. C©u 3 : - Kh«ng khi nµo c¶ 2 c¬ gÊp vµ duçi cïng co tèi ®a 9cña 1 bé phËn c¬ thÓ) - C¬ gÊp vµ duçi cña 1 bé phËn cïng duçi tèi ®a khi c¸c c¬ nµy mÊt kh¶ n¨ng tiÕp nhËn kÝch. thích do đó mất trơng lực cơ (trờng hợp bại liệt). Ngày soạn: 25 tháng 09 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 5 29/09/2012 29/09/2012 8A1 8A2. Tieát: 10 28/09/2012 29/09/2012 8A3 8A4. Bài 10: hoạt động của cơ I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS chứng minh đợc cơ co sinh ra công. Công của cơ đợc sử dụng trong lao động và di chuyển. - Trình bày đợc nguyên nhân sự mỏi cơ và nêu biện pháp chống mỏi cơ..

(18) 2. KÜ n¨ng - Nêu đợc lợi ích của sự luyện tập cơ, từ đó vận dụng vào đời sống, thờng xuyên luyện tập thể dục thể thao và lao động vừa sức. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - M¸y ghi c«ng cña c¬, c¸c lo¹i qu¶ c©n. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tÕ bµo c¬ phï hîp víi chøc n¨ng co c¬? - ý nghĩa của hoạt động co cơ? - C©u 2,3 SGK. 3. Bài mới Từ ý nghĩa của hoạt động co cơ dẫn dắt đến câu hỏi:. - Vậy hoạt động của cơ mang lại hiệu quả gì và làm gì để tăng hiệu quả hoạt động co cơ? Hoạt động 1: Công của cơ Hoạt động của giáo viên - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp SGK.. Hoạt động của học sinh - HS chọn từ trong khung để hoàn thành bài tËp: 1- co; 2- lùc ®Èy; 3- lùc kÐo. + Hoạt động của cơ tạo ra lực làm di chuyển - Tõ bµi tËp trªn, em cã nhËn xÐt g× vÒ sù liªn quan vËt hay mang v¸c vËt. gi÷a c¬, lùc vµ sù co c¬? - Yêu cầu HS tìm hiểu thông tin để trả lời câu hỏi: - ThÕ nµo lµ c«ng cña c¬? C¸ch tÝnh? - HS t×m hiÓu th«ng tin SGK kÕt hîp víi kiÕn - Các yếu tố nào ảnh hởng đến hoạt động của cơ? thức đã biết về công cơ học, về lực để trả lời, - Hãy phân tích 1 yếu tố trong các yếu tố đã nêu? rót ra kÕt luËn. - GV gióp HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS liên hệ trong lao động. + HS liên hệ thực tế trong lao động. TiÓu kÕt: - Khi cơ co tác động vào vật làm di chuyển vật, tức là cơ đã sinh ra công. - C«ng cña c¬ : A = F.S F : lùc Niut¬n S : độ dài A : c«ng - C«ng cña c¬ phô thuéc : + Tr¹ng th¸i thÇn kinh. + Nhịp độ lao động. + Khèi lîng cña vËt di chuyÓn. Hoạt động 2: Sự mỏi cơ Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV tæ chøc cho HS lµm thÝ nghiÖm trªn m¸y ghi - 1 HS lªn lµm 2 lÇn: công cơ đơn giản. + LÇn 1: co ngãn tay nhÞp nhµng víi qu¶ c©n 500g, đếm xem cơ co bao nhiêu lần thì mỏi. + Lần 2 : với quả cân đó, co với tốc độ tối đa, đếm xem cơ co đợc bao nhiêu lần thì mỏi và có biến đổi gì về biên độ co cơ. - Dùa vµo c¸ch tÝnh c«ng HS ®iÒn kÕt qu¶ vµo b¶ng 10. - GV híng dÉn t×m hiÓu b¶ng 10 SGK vµ ®iÒn vµo « trống để hoàn thiện bảng. - HS theo dâi thÝ nghiÖm, quan s¸t b¶ng 10, - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi : trao đổi nhóm và nêu đợc : - Qua kÕt qu¶ trªn, em h·y cho biÕt khèi lîng cña + Khèi lîng cña vËt thÝch hîp th× c«ng sinh ra vËt nh thÕ nµo th× c«ng c¬ s¶n sinh ra lín nhÊt ? lín. - Khi ngón tay trỏ kéo rồi thả quả cân nhiều lần, có + Biên độ co cơ giảm dẫn tới ngừng khi cơ làm nhận xét gì về biên độ co cơ trong quá trình thí việc quá sức..

(19) nghiÖm kÐo dµi ? - Hiện tợng biên độ co cơ giảm khi cơ làm việc quá sức đặt tên là gì ? -Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK để trả lời c©u hái : - Nguyên nhân nào dẫn đến sự mỏi cơ ? a. ThiÕu n¨ng lîng b. ThiÕu oxi c. Axit lăctic ứ đọng trong cơ, đầu độc cơ d. Cả a, b, c đều đúng. -Mỏi cơ ảnh hởng đến sức khoẻ, lao động và học tËp nh thÕ nµo? - Làm thế nào để cơ không bị mỏi, lao động và học tập đạt kết quả? - Khi mái c¬ cÇn lµm g×?. - HS nghiên cứu thông tin để trả lời : đáp án d. Từ đó rút ra kết luận.. - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. + Mái c¬ lµm cho c¬ thÓ mÖt mái, n¨ng suÊt lao động giảm. - Liªn hÖ thùc tÕ vµ rót ra kÕt luËn.. TiÓu kÕt: - C«ng cña c¬ cã trÞ sè lín nhÊt khi c¬ co n©ng vËt cã khèi lîng thÝch hîp víi nhÞp co c¬ võa ph¶i. - Mỏi cơ là hiện tợng cơ làm việc nặng và lâu dẫn tới biên độ co cơ giảm=> ngừng. 1. Nguyªn nh©n cña sù mái c¬ - Cung cÊp oxi thiÕu. - N¨ng lîng thiÕu. - Axit lactic bị tích tụ trong cơ, đầu độc cơ. 2. BiÖn ph¸p chèng mái c¬ - Khi mỏi cơ cần nghỉ ngơi, thở sâu, kết hợp xoa bóp cơ sau khi hoạt động (chạy...) nên đi bộ từ từ đến khi b×nh thêng. - Để lao động có năng suất cao cần làm việc nhịp nhàng, vừa sức (khối lợng và nhịp co cơ thích hợp) đặc biệt tinh thần vui vẻ, thoải mái. - Thờng xuyên lao động, tập TDTT để tăng sức chịu đựng của cơ. Hoạt động 3: Thờng xuyên luyện tập để rèn luyện cơ Hoạt động của giáo viên - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Kh¶ n¨ng co c¬ phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo ? - Những hoạt động nào đợc coi là sự luyện tập c¬?-? LuyÖn tËp thêng xuyªn cã t¸c dông nh thÕ nào đến các hệ cơ quan trong cơ thể và dẫn tới kết quả gì đối với hệ cơ?. Hoạt động của học sinh - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - Đại diện nhóm trình bày, bổ sung. Nêu đợc: + Kh¶ n¨ng co c¬ phô thuéc: ThÇn kinh: s¶ng kho¸i, ý thøc tèt. ThÓ tÝch cña b¾p c¬: b¾p c¬ lín dÉn tíi co c¬ m¹nh. Lùc co c¬ Kh¶ n¨ng dÎo dai, bÒn bØ. - Nên có phơng pháp nh thế nào để đạt hiệu quả? + Hoạt động coi là luyện tập cơ: lao động, TDTT thêng xuyªn... + Lao động, TDTT ảnh hởng đến các cơ quan... - Rót ra kÕt luËn. TiÓu kÕt: - Thờng xuyên luyện tập TDTT và lao động hợp lí nhằm: + T¨ng thÓ tÝch c¬ (c¬ ph¸t triÓn) + Tăng lực co cơ và làm việc dẻo dai, làm tăng năng suất lao động. + Xơng thêm cứng rắn, tăng năng lực hoạt động của các cơ quan; tuần hoàn, hô hấp, tiêu hoá... Làm cho tinh thÇn s¶ng kho¸i. - TËp luyÖn võa søc. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - Gọi 1 HS đọc kết luận SGK. ? Nguyªn nh©n cña sù mái c¬? ? Công của cơ là gì? Công của cơ đợc sử dụng vào mục đích nào? ? Nêu biện pháp để tăng cờng khả năng làm việc của cơ và biện pháp chống mỏi cơ. - Cho HS ch¬i trß ch¬i SGK. 2. DÆn dß - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3 SGK. - Nh¾c HS thêng xuyªn thùc hiÖn bµi 4 ë nhµ..

(20) Ngày soạn: 01 tháng 10 năm 2012 Tuaàn: 6 Tieát: 11 Ngaøy daïy: 05/10/2012 05/10/2012 04/10/2012 04/10/2012 Lớp 8A1 8A2 8A3 8A4 Bài 11: Tiến hoá của hệ vận động Vệ sinh hệ vận động I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS chứng minh đợc tiến hoá của ngời so với động vật thể hiện ở hệ cơ xơng. 2. KÜ n¨ng - Vận dụng những hiểu biết về hệ vận động để giữ vệ sinh, rèn luyện thân thể, chống bệnh tật về cơ x ơng thờng xảy ra ở tuổi thiếu niên. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Giáo dục ý thức bảo vệ, giữ gìn hệ vận động để có thân hình cân đối. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh vẽ phóng to H 11.1 đến H 11.5. - Tranh vÏ bé x¬ng ngêi vµ bé x¬ng tinh tinh. - PhiÕu tr¾c nghiÖm. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Công của cơ là gì ? công của cơ đợc sử dụng vào mục đích gì ? H·y tÝnh c«ng cña c¬ khi x¸ch tói g¹o 5 kg lªn cao 1 m. - Nguyªn nh©n sù mái c¬ ? gi¶i thÝch ? - Nêu những biện pháp để tăng cờng khả năng làm việc của cơ và các biện pháp chống mỏi cơ. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Sự tiến hoá của bộ xơng ngời so với bộ xơng thú Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV treo tranh bé x¬ng ngêi vµ tinh tinh, yªu cÇu - HS quan s¸t c¸c tranh, so s¸nh sù kh¸c HS quan sát từ H 11.1 đến 11.3 và làm bài tập ở nhaugiữa bộ xơng ngời và thú. b¶ng 11. - Trao đổi nhóm hoàn thànhbảng 11. - GV treo bảng phụ 11 yêu cầu đại diện các nhóm - Đại diện nhóm trình bày các nhóm khác nhận lªn b¶ng ®iÒn. xÐt, bæ sung. - GV nhận xét đánh giá, đa ra đáp án. B¶ng 11- Sù kh¸c nhau gi÷a bé x¬ng ngêi vµ x¬ng thó C¸c phÇn so s¸nh - TØ lÖ sä/mÆt - Låi c»m x¬ng mÆt - Cét sèng - Lång ngùc - X¬ng chËu - Xơng đùi - X¬ng bµn ch©n. Bé x¬ng ngêi - Lín - Ph¸t triÓn - Cong ë 4 chç - Në sang 2 bªn - Në réng - Ph¸t triÓn, khoÎ - X¬ng ngãn ng¾n, bµn ch©n. Bé x¬ng thó - Nhá - Kh«ng cã - Cong h×nh cung - Në theo chiÒu lng bông - HÑp - B×nh thêng - X¬ng ngãn dµi, bµn ch©n ph¶ng..

(21) h×nh vßm. - Nhá - X¬ng gãt - Lín, ph¸t triÓn vÒ phÝa sau. - Những đặc điểm nào của bộ xơng ngời thích - HS trao đổi nhóm hoàn để nêu đợc các đặc điểm: nghi với t thế đứng thẳng và đi bằng 2 chân ? cột sống, lồng ngực, sự phân hoá tay và chân, đặc ®iÓm vÒ khíp tay vµ ch©n. - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. TiÓu kÕt: - Bộ xơng ngời cấu tạo hoàn toàn phù hợp với t thế đứng thẳng và lao động. Hoạt động 2: Sự tiến hoá của hệ cơ ngời so với hệ cơ thú Hoạt động của giáo viên - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan sát H 11.4, trao đổi nhóm để trả lời câu hỏi : - HÖ c¬ ë ngêi tiÕn ho¸ so víi hÖ c¬ thó nh thÕ nµo ? - GV nhận xét, đánh giá giúp HS rút ra kết luận.. Hoạt động của học sinh - C¸ nh©n nghiªn cøu SGK, quan s¸t h×nh vÏ, trao đổi nhóm để thống nhất ý kiến. - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, bæ sung. - Rót ra kÕt luËn.. TiÓu kÕt: - C¬ nÐt mÆt biÓu hiÖn t×nh c¶m cña con ngêi. - Cơ vận động lỡi phát triển. - Cơ tay: phân hoá thành nhiều nhóm cơ nhỏ phụ trách các phần khác nhau. Tay cử động linh hoạt, đặc ®iÖt lµ ngãn c¸i. - C¬ ch©n lín, khoÎ, cã thÓ gËp, duçi.. Hoạt động 3: Vệ sinh hệ vận động Hoạt động của giáo viên - Yêu cầu HS quan sát H 11.5, trao đổi nhóm để tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Để xơng và cơ phát triển cân đối, chúng ta cần lµm g×? - Để chống cong vẹo cột sống, trong lao động vµ häc tËp cÇn chó ý nh÷ng ®iÓm g× ? - GV nhËn xÐt vµ gióp HS tù rót ra kÕt luËn.. Hoạt động của học sinh - C¸ nh©n quan s¸t H 11.5 - Liên hệ thực tế, trao đổi nhóm để trả lời. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. - Rót ra kÕt luËn.. TiÓu kÕt: Để cơ và xơng phát triển cân đối cần: + Chế độ dinh dỡng hợp lí. + Thêng xuyªn tiÕp xóc víi ¸nh n¾ng. + Rèn luyện thân thể và lao động vừa sức. + Chống cong, vẹo cột sống cần chú ý: mang vác đều 2 tay, t thế làm việc, ngồi học ngay ngắn kh«ng nghiªng vÑo. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm Khoanh tròn vào dấu “- ” các đặc điểm chỉ có ở ngời, không có ở động vật. - X¬ng sä lín h¬n x¬ng mÆt. - Cét sèng cong h×nh cung. - Lång ngùc në theo chiÒu lng – bông. - C¬ nÐt mÆt ph©n ho¸. - C¬ nhai ph¸t triÓn. - Khớp cổ tay kém linh động. - Khớp chậu- đùi có cấu tạo hình cầu, hố khớp sâu. - X¬ng bµn ch©n xÕp trªn mét mÆt ph¼ng. - Ngón cái nằm đối diện với 4 ngón kia. 2. DÆn dß - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3 SGK Tr 39. - Nh¾c HS chuÈn bÞ thùc hµnh nh SGK. Ngày soạn: 01 tháng 10 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 6 06/10/2012 06/10/2012 8A1 8A2. Bµi 9: TËp s¬ cøu vµ b¨ng bã cho ngêi g·y x¬ng I. môc tiªu.. Tieát: 12 05/10/2012 06/10/2012 8A3 8A4.

(22) 1. KiÕn thøc - HS biÕt c¸ch s¬ cøu khi gÆp ngêi g·y x¬ng. 2. KÜ n¨ng - Biết băng cố định xơng bị gãy, cụ thể xơng cẳng tay, cẳng chân. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn -Băng hình sơ cứu và băng bó cố định khi gãy xơng (nếu có). - HS: Mçi nhãm: 2 nÑp tre (nÑp gç) bµo nh½n dµi 30-40 cm, réng: 4-5 cm, dµy 0,6-1 cm, 4 cuén b¨ng y tÕ dµi 2m (cuén v¶i), 4 miÕng v¶i s¹ch kÝch thÝch 20x40 cm hoÆc g¹c y tÕ. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh KiÓm tra 15 phót Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng, mỗi câu đúng 1 điểm: Câu 1:Con người tiến hóa nhất là nhờ: a. Con người nhờ co ù lao động, có tiếng nói, chữ viết b. Con người có lông mao, đẻ con, nuôi con bằng sữa c. Con người có bộ răng phân hóa làm 3 loại, răng cửa, răng hàm, răng nanh d. Phần thân cơ thể được chia làm 2 khoang: ngực và bụng ngăn cách nhau bởi cơ hoành Câu 2: Hệ vận động gồm có các cơ quan sau: a. Tay, chaân b. Cô tay, cô chaân, c. Cô vaø xöông d. Caùc phaàn cô baép Caâu 3: Caáu taïo teá baøo goàm: a. Lưới nội chất, ri bôxom và ti thể b. Boä maùy goângi, trung theå vaø nhaân c. Nhieãm saéc theå, ADN vaø nhaân con d. Maøng sinh chaát, chaát teá baøo vaø nhaân Câu 4: Máu thuộc loại mô: a. Moâ bieåu bì b. Moâ lieân keát c. Moâ cô d. Moâ thaàn kinh Caâu 5: Moät cung phaûn xaï goàm maáy Nôron thaàn kinh? a. 3 Nôron b. 4 Nôron c. 5 Nôron d. 6 Nôron Câu 6: Bộ xương gồm có những loại xương nào? a- Xương đầu, xương thân và xương chi b. Xöông daøi, xöông ngaén vaø xöông deït c. Xöông soï xöông coät soáng vaø xöông chi d. Xöông soï xöông coät soáng vaø xöông tay Caâu 7: Caáu taïo moät xöông daøi goàm: a. Sụn đầu xương và mô xương xốp b. Màng xương, mô xương cứng và khoang xương c. Mô xương xốp và mô xương cứng d. Đầu xương và thân xương Caâu 8: Caáu taïo baép cô goàm: a. Nhiều sợi cơ, trong có tơ cơ dày và tơ cơ mảnh nằm xem kẽ với nhau b. Nhiều đơn vị cấu trúc, trong có tơ cơ dày và tơ cơ mảnh nằm xem kẽ với nhau c. Nhiều bó cơ, trong bó cơ có nhiều sợi cơ bọc trong màng liên kết d. Nhiều tơ cơ, trong có tơ cơ dày và tơ cơ mảnh nằm xem kẽ với nhau Câu 9: Kéo 1 gàu nước nặng 3kg lên độ cao 5m công sinh ra là: a. 0,6 J b. 6 J c. 15 J d. 150 J Câu 10: Bộ xương người tiến hóa hơn bộ xương thú ở những đặc điểm: a. Xương sọ lớn, xương mặt nhỏ, lồng ngực nở rộng 2 bên, cột sống cong 4 chỗ b. Xương mặt lớn, không có lồi cằm, xương bàn chân bằng phẳng, xương đùi ngắn c. Xương gót không phát triển, xương chậu nhỏ, lồng ngực nằm giửa 2 chi trước d. Coät soáng hình voøng cung, xöông baøn chaân daøi, xöông maët to, xöông haøm khoûe §¸p ¸n.

(23) 1 – a, 2 – c, 3 – d, 4 – b, 5 – a, 6 – b, 7 – d, 8 – c, 9 – d, 10 – a ThèNG K£ §IÓM Líp 8A1 8A2 8A3 8A4 TC. SÜ sè 38 37 35 36 146. 3. Bµi míi. 9 -- 10 SL %. 6 -- 7 SL. 5 %. SL. 3 -- 4 %. SL. 1 -- 2 %. SL. %. Hoạt động 1: Nguyên nhân gãy xơng. Hoạt động của giáo viên - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái : - Nguyên nhân nào dẫn đến gãy xơng ? - V× sao nãi kh¶ n¨ng g·y x¬ng liªn quan đến lứa tuổi ?. Hoạt động của học sinh - HS trao đổi nhóm và nêu đợc : + Do va ®Ëp m¹nh x¶y ra khi bÞ ng·, tai n¹n giao th«ng... + Tuæi cµng cao, nguy c¬ g·y x¬ng cµng t¨ng v× tØ lÖ chất cốt giao (đảm bảo tính đàn hồi) và chất vô cơ (đảm bảo tính rắn chắc) thay đổi theo hớng tăng dần chÊt v« c¬. Tuy vËy trÎ em còng rÊt hay bÞ g·y x¬ng do... - Để bảo vệ xơng khi tham gia giao thông, + Thực hiện đúng luật giao thông. em cần chú ý đến điểm gì ? + Không, vì có thể làm cho đầu xơng gãy đụng chạm - GÆp ngêi bÞ tai n¹n giao th«ng chóng ta vµo m¹ch m¸u vµ d©y thÇn kinh, cã thÓ lµm r¸ch c¬ vµ da. cã nªn n¾n chç x¬ng g·y kh«ng ? V× sao ? - GV nhËn xÐt vµ gióp HS rót ra kÕt luËn. TiÓu kÕt: - G·y x¬ng do nhiÒu nguyªn nh©n. - Khi bị gãy xơng phải sơ cứu tại chỗ, không đợc nắn bóp bừa bãi và chuyển ngay nạn nhân vào cơ sở y tÕ. Hoạt động 2: Tập sơ cứu và băng bó Hoạt động của giáo viên - GV cã thÓ sö dông b¨ng h×nh hoÆc nhãm HS lµm mÉu hoÆc còng cã thÓ dïng tranh H 12.1 => h 12.4 giíi thiÖu ph¬ng ph¸p s¬ cøu vµ ph¬ng pháp băng cố định. - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh tËp b¨ng bã. - GV quan s¸t c¸c nhãm tiÕn hµnh tËp b¨ng bã. - GV quan sát, uốn nắn, giúp đỡ nhất là nhóm yÕu. - Gọi đại diện từng nhóm lên kiểm tra.. Hoạt động của học sinh - Các nhóm HS theo dõi để nắm đợc các thao t¸c.. - Tõng nhãm tiÕn hµnh lµm: Mỗi em tập băng bó cho bạn (giả định gãy xơng cẳng tay, cẳng chân).. - Em cÇn lµm g× khi tham gia giao th«ng, lao động, vui chơi để tránh cho mình và ngời khác - Các nhóm phải trình bày đợc: + Thao t¸c b¨ng bã. kh«ng bÞ g·y x¬ng ? + Sản phẩm làm đợc. - Đảm bảo an toàn giao thông, tránh đùa nghÞch vËt nhau dÉm ch©n lªn nhau. TiÓu kÕt: Ph¬ng ph¸p s¬ cøu : - §Æt nÑp tre, gç vµo chç x¬ng g·y. - Lãt v¶i mÒm, gÊp dµy vµo chç ®Çu x¬ng. - Buộc định vị 2 chỗ đầu nẹp và 2 bên chỗ xơng gãy. * Băng bó cố định - Víi x¬ng c¼ng tay : dïng b¨ng quÊn chÆt tõ trong ra cæ tay, sau d©y ®eo vßng tay vµo cæ. - Với xơng chân: băng từ cổ chân vào. Nếu là xơng đùi thì dùng nẹp tre dài từ sờn đến gót chân và buộc cố định ở phần thân..

(24) iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV nhËn xÐt chung giê thùc hµnh vÒ u, nhîc ®iÓm. - Cho điểm nhóm làm tốt : Nhắc nhở nhóm làm cha đạt yêu cầu. 2. DÆn dß - ViÕt b¸o c¸o têng tr×nh s¬ cøu vµ b¨ng bã khi g·y x¬ng c¼ng tay.. Ngày soạn: 08 tháng 10 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 7 12/10/2012 12/10/2012 8A1 8A2. Tieát: 13 11/10/2012 11/10/2012 8A3 8A4. Ch¬ng III- TuÇn hoµn Bµi 13: M¸u vµ m«i trêng trong c¬ thÓ I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS phân biệt đợc các thành phần cấu tạo của máu. 2. KÜ n¨ng - Trình này đợc chức năng của máu, nớc mô và bạch huyết. - Trình bày đợc vai trò của môi trờng trong cơ thể. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 13.1 ; 13.2. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi. Em đã nhìn thấy máu cha? Máu có đặc điểm gì? Theo em máu có vai trò gì đối với cơ thể sèng? Hoạt động 1: Máu Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh -Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan sát H 13.1 và - HS nghiên cứu SGK và tranh, sau đó nêu đợc tr¶ lêi c©u hái:kÕt luËn. -? M¸u gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - Cã nh÷ng lo¹i tÕ bµo m¸u nµo? - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ SGK. 1- huyÕt t¬ng - GV giíi thiÖu c¸c lo¹i b¹ch cÇu (5 lo¹i): Mµu s¾c cña b¹ch cÇu vµ tiÓu cÇu trong H 13.1 lµ do nhuém 2- hång cÇu.

(25) mµu. Thùc tÕ chóng gÇn nh trong suèt. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 13 vµ tr¶ lêi c©u hái: - HuyÕt t¬ng gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - Yêu cầu HS thảo luận nhóm để trả lời các câu hỏi phÇn  SGK - Khi c¬ thÓ mÊt níc nhiÒu (70-80%) do tiªu ch¶y, lao động nặng ra nhiều mồ hôi... máu có thể lu th«ng dÔ dµng trong m¹ch n÷a kh«ng? Chøc n¨ng của nớc đối với máu? - Thµnh phÇn chÊt trong huyÕt t¬ng gîi ý g× vÒ chøc n¨ng cña nã? - GV yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin SGK, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái: - Thành phần của hồng cầu là gì? Nó có đặc tính g×? - Vì sao máu từ phổi về tim rồi tới tế bào có màu đỏ t¬i cßn m¸u tõ c¸c tÕ bµo vÒ tim råi tíi phæi cã mµu đỏ thẫm?. 3- tiÓu cÇu. - HS dựa vào bảng 13 để trả lời : Sau đó rút ra kết luận. - HS trao đổi nhóm, bổ sung và nêu đợc : + Cơ thể mất nớc, máu sẽ đặc lại, khó lu th«ng. - HS thảo luận nhóm và nêu đợc : + Hồng cầu có hêmoglôbin có đặc tính kết hợp đợc với oxi và khí cacbonic. + M¸u tõ phæi vÒ tim mang nhiÒu O2 nªn cã màu đỏ tơi. Máu từ các tế bào về tim mang nhiều CO2 nên có màu đỏ thẫm.. TiÓu kÕt: 1. T×m hiÓu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¸u - M¸u gåm: + HuyÕt t¬ng 55%. + TÕ bµo m¸u: 45% gåm hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu. 2. T×m hiÓu chøc n¨ng cña huyÕt t¬ng vµ hång cÇu - Trong huyÕt t¬ng cã níc (90%), c¸c chÊt dinh dìng, hoocmon, kh¸ng thÓ, muèi kho¸ng, c¸c chÊt th¶i... - HuyÕt t¬ng cã chøc n¨ng: + Duy trì máu ở thể lỏng để lu thông dễ dàng. + VËn chuyÓn c¸c chÊt dinh dìng, c¸c chÊt cÇn thiÕt vµ c¸c chÊt th¶i. - Hồng cầu có Hb có khả năng kết hợp với O2 và CO2 để vận chuyển O2 từ phổi về tim tới tế bào và vận chuyển CO2 từ tế bào đến tim và tới phổi. Hoạt động 2: Môi trờng trong cơ thể Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV giíi thiÖu tranh H 13.2 : quan hÖ cña m¸u, níc m«, b¹ch huyÕt. - Yêu cầu HS quan sát tranh và thảo luận nhóm, trả - HS trao đổi nhóm và nêu đợc : lêi c©u hái : - C¸c tÕ bµo c¬, n·o... cña c¬ thÓ cã thÓ trùc tiÕp + Kh«ng, v× c¸c tÕ bµo nµy n»m s©u trong c¬ thÓ, kh«ng thÓ liªn hÖ trùc tiÕp víi m«i trêng trao đổi chất với môi trờng ngoài đợc không ? ngoµi. - Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ thể với môi + Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ thể với trêng ngoµi ph¶i gi¸n tiÕp th«ng qua yÕu tè nµo ? m«i trêng ngoµi gi¸n thiÕp qua m¸u, níc m« vµ - VËy m«i trêng trong gåm nh÷ng thµnh phÇn b¹ch huyÕt (m«i trêng trong c¬ thÓ). nµo ? - HS rót ra kÕt luËn. - M«i trêng bªn trong cã vai trß g× ? - GV gi¶ng gi¶i vÒ mèi quan hÖ gi÷a m¸u, níc m« vµ b¹ch huyÕt. TiÓu kÕt: - M«i trêng bªn trong gåm ; M¸u, níc m«, b¹ch huyÕt. - Môi trờng trong giúp tế bào thờng xuyên liên hệ với môi trờng ngoài trong quá trình trao đổi chất. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: Bài tập trắc nghiệm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: C©u 1. M¸u gåm c¸c thµnh phÇn cÊu t¹o: a. TÕ bµo m¸u: hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu. b. Nguyªn sinh chÊt, huyÕt t¬ng. c. Pr«tªin, lipit, muèi kho¸ng. d. HuyÕt t¬ng. C©u 2. Vai trß cña m«i trêng trong c¬ thÓ: a. Bao quanh tế bào để bảo vệ tế bào. b. Giúp tế bào trao đổi chất với môi trờng ngoài. c. Tạo môi trờng lỏng để vận chuyển các chất. d. Gióp tÕ bµo th¶i c¸c chÊt thõa trong qu¸ tr×nh sèng..

(26) 2. DÆn dß - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3, 4 SGK. - Giải thích tại sao các vận động viên trớc khi thi đấu có 1 thời gian luyện tập ở vùng núi cao? - §äc môc “Em cã biÕt” Tr- 44. Ngày soạn: 08 tháng 10 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 7 13/10/2012 13/10/2012 8A1 8A2. Tieát: 14 12/10/2012 13/10/2012 8A3 8A4. Bµi 14: B¹ch cÇu - miÔn dÞch I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc 3 hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây nhiễm. - Trình bày đợc khái niệm miễn dịch. 2. KÜ n¨ng - Phân biệt đợc miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân tạo. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc tiªm phßng bÖnh dÞch. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phóng to các hình 14.1 đến 14.4 SGK. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¸u? Nªu chøc n¨ng cña huyÕt t¬ng vµ hång cÇu? - M«i trêng trong c¬ thÓ gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? Chóng cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? 3. Bài mới Khi bị dẫm phải gai, hiện tợng cơ thể sau đó nh thế nào?. - HS tr×nh bµy qu¸ tr×nh tõ khi bÞ gai ®©m tíi khi khái. - GV: C¬ chÕ cña qu¸ tr×nh nµy lµ g×? Hoạt động 1: Các hoạt động chủ yếu của bạch cầu Hoạt động của giáo viên - Cã mÊy lo¹i b¹ch cÇu ? - GV giíi thiÖu 1 sè kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o vµ c¸c lo¹i b¹ch cÇu : 2 nhãm + Nhóm 1 :Bạch cầu không hạt, đơn nhân (limpho bào, bạch cầu mô nô, đại thực bào). + Nhãm 2 : B¹ch cÇu cã h¹t, ®a nh©n, ®a thuú. C¨n cø vµo sù b¾t mµu ngêi ta chia ra thµnh : B¹ch cÇu trung tÝnh, b¹ch cÇu a axit, a kiÒm - Vi khuÈn, virut x©m nhËp vµo c¬ thÓ, b¹ch cÇu t¹o mÊy hµng rµo b¶o vÖ ? - Sù thùc bµo lµ g× ? - Nh÷ng lo¹i b¹ch cÇu nµo tham gia vµo thùc bµo ? - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái : - Tế bào B đã chống lại các kháng nguyên bằng c¸ch nµo ? - ThÕ nµo lµ kh¸ng nguyªn, kh¸ng thÓ ; sù t¬ng t¸c gi÷a kh¸ng nguyªn vµ kh¸ng thÓ theo c¬ chÕ nµo ? - Tế bào T đã phá huỷ các tế bào cơ thể nhiễm vi khuÈn, virut b»ng c¸ch nµo ? - Yªu cÇu HS liªn hÖ thùc tÕ : Gi¶i thÝch hiÖn tîng môn ë tay sng tÊy råi khái ? ?-HiÖn tîng næi h¹ch khi bÞ viªm ? TiÓu kÕt:. Hoạt động của học sinh - HS liên hệ đến kiến bài trớc và nêu 5 loại bạch cÇu. - HS quan s¸t kÜ H 14.1 ; 14.3 vµ 14.4 kÕt hîp đọc thông tin SGK, trao đổi nhóm để trả lời câu hái cña GV. + Khi vi khuÈn, virut x©m nhËp vµo c¬ thÓ, c¸c b¹ch cÇu t¹o 3 hµng rµo b¶o vÖ. + Thùc bµo lµ hiÖn tîng c¸c b¹ch cÇu h×nh thµnh ch©n gi¶ b¾t vµ nuèt c¸c vi khuÈn vµo tÕ bµo råi tiªu ho¸ chóng. + Bạch cầu trung tính và đại thực bào. - HS nêu đợc : + Do hoạt động của bạch cầu : dồn đến chỗ vết thơng để tiêu diệt vi khuẩn..

(27) - Khi vi khuÈn, virut x©m nhËp vµo c¬ thÓ, c¸c b¹ch cÇu b¶o vÖ c¬ thÓ b»ng c¸ch t¹o nªn 3 hµng rµo b¶o vÖ : + Sự thực bào : bạch cầu trung tính và bạch cầu mô nô (đại thực bào) bắt và nuốt các vi khuẩn, virut vào trong tÕ bµo råi tiªu ho¸ chóng. + Limpho B tiÕt ra kh¸ng thÓ v« hiÖu ho¸ kh¸ng nguyªn. + Limpho T phá huỷ các tế bào cơ thể bị nhiễm vi khuẩn, virut bằng cách tiết ra các prôtêin đặc hiệu (kháng thể) làm tan màng tế bào bị nhiễm để vô hiệu hoá kháng nguyên. - Lu ý : bạch cầu a axit và a kiềm cũng tham gia vào vô hiệu hoá vi khuẩn, virut nhng với mức độ ít h¬n. Hoạt động 2: Miễn dịch Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh HS dùa vµo thông tin SGK để trả lời, sau đó - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi : rót ra kÕt luËn. - MiÔn dÞch lµ g× ? - Cã mÊy lo¹i miÔn dÞch ? - Nªu sù kh¸c nhau cña miÔn dÞch tù nhiªn vµ miÔn - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. dÞch nh©n t¹o ? - Hiện nay trẻ em đã đợc tiêm phòng bệnh nào ? HiÖu qu¶ ra sao ? TiÓu kÕt: - Miễn dịch là khả năng cơ thể không bị mắc 1 bệnh nào đó mặc dù sống ở môi trờng có vi khuẩn, virut g©y bÖnh. - Cã 2 lo¹i miÔn dÞch : + MiÔn dÞch tù nhiªn : Tù c¬ thÓ cã kh¶ n¨ng kh«ng m¾c 1 sè bÖnh (miÔn dÞch bÈm sinh) hoÆc sau 1 lÇn m¾c bÖnh Êy (miÔn dÞch tËp nhiÔm). + MiÔn dÞch nh©n t¹o : do con ngêi t¹o ra cho c¬ thÓ b»ng tiªm chñng phßng bÖnh hoÆc tiªm huyÕt thanh. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : C©u 1 : H·y chän 2 lo¹i b¹ch cÇu tham gia vµo qu¸ tr×nh thùc bµo : a. B¹ch cÇu trung tÝnh. b. B¹ch cÇu a axit. c. B¹ch cÇu a kiÒm. d. Bạch cầu đơn nhân. e. Limpho bµo. Câu 2 : Hoạt động nào của limpho B. a. TiÕt kh¸ng thÓ v« hiÖu ho¸ kh¸ng nguyªn. b. Thùc bµo b¶o vÖ c¬ thÓ. c. Tù tiÕt kh¸ng thÓ b¶o vÖ c¬ thÓ. C©u 3 ; TÕ bµo limpho T ph¸ huû tÕ bµo c¬ thÓ bÞ nhiÔm bÖnh b»ng c¸ch nµo ? a. TiÕt men ph¸ huû mµng. b. Dùng phân tử prôtêin đặc hiệu. c. Dïng ch©n gi¶ tiªu diÖt. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” vÒ Héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch. Ngày soạn: 15 tháng 10 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 8 19/10/2012 19/10/2012 8A1 8A2. Tieát: 15 18/10/2012 18/10/2012 8A3 8A4. Bµi 15: §«ng m¸u vµ nguyªn t¾c truyÒn m¸u I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc cơ chế đông máu và vai trò của nó trong bảo vệ cơ thể. 2. KÜ n¨ng - Trình bày đợc các nguyên tắc truyền máu và cơ sở khoa học của nó. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n..

(28) II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phóng to các hình 15, băng video hoặc đĩa CD minh hoạ quá trình đông máu. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nào để bảo vệ cơ thÓ. - MiÔn dÞch lµ g×? Ph©n biÖt c¸c lo¹i miÔn dÞch? Hái thªm c©u hái 2, 3 SGK. 3. Bµi míi TiÓu cÇu cã vai trß nh thÕ nµo? Hoạt động 1: Đông máu Hoạt động của giáo viên - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hái : - Nêu hiện tợng đông máu ? - GV cho HS liên hệ khi cắt tiết gà vịt, máu đông thµnh côc. - Vì sao trong mạch máu không đọng lại thành côc ? - GV viết sơ đồ đông máu để HS trình bày. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm : - Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào của máu ? - Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình đông m¸u ?. Hoạt động của học sinh - HS nghiên cứu thông tin kết hợp với thực tế để tr¶ lêi c©u hái : - Rót ra kÕt luËn. + HS đọc thông tin SGK, quan sát sơ đồ đông m¸u, hiÓu vµ tr×nh bµy.. - Thảo luận nhóm và nêu đợc : + TiÓu cÇu vì, cïng víi sù cã mÆt cña Ca++. + TiÓu cÇu b¸m vµo vÕt r¸ch vµ b¸m vµo nhau t¹o nót bÞt kÝn vÕt th¬ng. + Giải phóng chất giúp hình thành búi tơ máu để tạo khối máu đông. - M¸u kh«ng ch¶y ra khái m¹ch n÷a lµ nhê ®©u ? + Nhê t¬ m¸u t¹o thµnh líi gi÷ tÕ bµo m¸u lµm thành khối máu đông bịt kín vết rách. - Sự đông máu có ý nghĩa gì với sự sống của cơ - HS nêu kết luận. thÓ ? - GV nãi thªm ý nghÜa trong y häc. TiÓu kÕt: - Khi bị đứt tay, vết thơng nhỏ, máu chảy ra sau đó ngừng hẳn nhờ một khối máu đông bịt kín vết thơng. - Cơ chế đông máu : SGK - ý nghĩa : sự đông máu là cơ chế tự bảo vệ cơ thể giúp cho cơ thể không bị mất nhiều máu khi bị th ơng. Hoạt động 2: Các nguyên tắc truyền máu Hoạt động của giáo viên - GV giíi thiÖu thÝ nghiÖm cña Lanstayn¬ SGK. - Em biÕt ë ngêi cã mÊy nhãm m¸u ? - GV giới thiệu H 15 và đặt câu hỏi : - Hång cÇu m¸u ngêi cho cã lo¹i kh¸ng nguyªn nµo ? - HuyÕt t¬ng m¸u ngêi nhËn cã nh÷ng lo¹i kh¸ng thÓ nµo ? Chóng cã g©y kÕt dÝnh m¸u ngêi nhËn kh«ng ? - Lu ý HS : Trong thùc tÕ truyÒn m¸u, ngêi ta chØ chú ý đến kháng nguyên trong hồng cầu ngời cho cã bÞ kÕt dÝnh trong m¹ch m¸u ngêi nhËn kh«ng mà không chú ý đến huyết tơng ngời cho. - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp SGK. - Yªu cÇu HS th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái : --M¸u cã c¶ kh¸ng nguyªn A vµ B cã thÓ truyÒn cho ngêi cã nhãm m¸u O ? V× sao ? -M¸u kh«ng cã kh¸ng nguyªn A vµ B cã thÓ truyÒn cho ngời có nhóm máu O đợc không ? Vì sao ?. Hoạt động của học sinh - HS ghi nhí th«ng tin. - Quan sát H 15 để trả lời. - Rót ra kÕt luËn.. - HS vËn dông kiÕn thøc võa nªu, quan s¸t H 15 và đánh dấu mũi tên vào sơ đồ truyền máu. - HS vận dụng kiến thức ở phần 1 để trả lời câu hái : + Kh«ng, v× sÏ bÞ kÕt dÝnh hång cÇu..

(29) - M¸u cã nhiÔm t¸c nh©n g©y bÖnh (virut viªm gan B, virut HIV ...) cã thÓ ®em truyÒn cho ngêi kh¸c + Cã, v× kh«ng g©y kÕt dÝnh hång cÇu. kh«ng ? V× sao ? - VËy nguyªn t¾c truyÒn m¸u lµ g× ? - HS tr¶ lêi. KÕt luËn: 1. C¸c nhãm m¸u ë ngêi - Hång cÇu cã 2 lo¹i kh¸ng nguyªn A vµ B. - HuyÕt t¬ng cã 2 lo¹i kh¸ng thÓ : anpha vµ bªta. - NÕu A gÆp anpha ; B gÆp bªta sÏ g©y kÕt dÝnh hång cÇu. - Cã 4 nhãm m¸u ë ngêi : A, B, O, AB. + Nhãm m¸u O : hång cÇu kh«ng cã kh¸ng nguyªn, huyÕt t¬ng cã c¶ 2 lo¹i kh¸ng thÓ. + Nhãm m¸u A : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn A, huyÕt t¬ng cã kh¸ng thÓ bªta. + Nhãm m¸u B : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn B, huyÕt t¬ng cã kh¸ng thÓ anpha. + Nhãm m¸u AB : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn A,B nhng huyÕt t¬ng kh«ng cã kh¸ng thÓ. - Sơ đồ truyền máu :. O O. A ¢ B B. AB AB. 2. C¸c nguyªn t¾c cÇn tu©n thñ khi truyÒn m¸u - Khi truyền máu cần làm xét nghiệm trớc để lựa chọn loại máu truyền cho phù hợp, tránh tai biến và tr¸nh nhËn m¸u nhiÔm t¸c nh©n g©y bÖnh. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : Câu 1 : Tế bào máu nào tham gia vào quá trình đông máu : a. Hång cÇu b. B¹ch cÇu c. TiÓu cÇu Câu 2 : Máu không đông đợc là do : a. T¬ m¸u b. HuyÕt t¬ng c. B¹ch cÇu C©u 3 : Ngêi cã nhãm m¸u AB kh«ng truyÒn cho nhãm m¸u O, A, B v× : a. Nhãm m¸u AB hång cÇu cã c¶ A vµ B. b. Nhãm m¸u AB huyÕt t¬ng kh«ng cã anpha vµ bªta. c. Nhãm m¸u Ab Ýt ngêi cã. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK- Tr 50. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 50..

(30) Ngày soạn: 16 tháng 10 năm 2012 Tuaàn: 8 Tieát: 16 Ngaøy daïy: 20/10/2012 20/10/2012 19/10/2012 20/10/2012 Lớp 8A1 8A2 8A3 8A4 Bµi 16: tuÇn hoµn m¸u vµ lu th«ng b¹ch huyÕt I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc các thành phần cấu tạo của hệ tuần hoàn máu và vai trò của chúng. 2. KÜ n¨ng - Nắm đợc các thành phần cấu tạo của hệ bạch huyết và vai trò của chúng. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to c¸c h×nh 16.1; 16.2. - Mô hình động cấu tạo hệ tuần hoàn ở ngời, băng đĩa nếu có. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi TuÇn hoµn m¸u vµ lu th«ng b¹ch huyÕt cã vai trß g×? Hoạt động 1: Hệ tuần hoàn máu Hoạt động của giáo viên - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 16.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái : - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm nh÷ng c¬ quan nµo ? Nªu đặc điểm của mỗi thành phần đó ? - Yêu cầu HS quan sát H 16.1, lu ý đờng đi của mũi tên và màu máu trong động mạch, tĩnh mạch. Thảo luận để trả lời 3 câu hỏi : - Mô tả đờng đi của máu trong vòng tuần hoàn nhỏ vµ vßng tuÇn hoµn lín ? - Ph©n biÖt vai trß cña tim vµ hÖ m¹ch trong sù tuÇn hoµn m¸u ? - NhËn xÐt vÒ vai trß cña hÖ tuÇn hoµn m¸u ?. Hoạt động của học sinh - HS quan s¸t H 16.1 vµ liªn hÖ kiÕn thøc cò, tr¶ lêi c©u hái : - Rót ra kÕt luËn. - HS tr×nh bµy trªn tranh.. - C¸ nh©n quan s¸t kÜ tranh. - Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. - Rót ra kÕt luËn.. TiÓu kÕt: 1. CÊu t¹o - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm : tim vµ c¸c hÖ m¹ch t¹o thµnh vßng tuÇn hoµn. + Tim 4 ngăn (2 tâm nhĩ, 2 tâm thất), nửa phải máu đỏ thẫm, nửa trái máu đỏ tơi. + HÖ m¹ch : Động mạch : dẫn máu từ tim đến cơ quan. Tĩnh mạch : dẫn máu từ cơ quan đến tim..

(31) Mao mạch : Nối động mạch và tĩnh mạch (đờng kính mao mạch nhỏ). 2. §êng ®i- chøc n¨ng - Vòng tuần hoàn nhỏ : Máu đỏ thẫm (nhiều CO2) từ tâm nhĩ phải đến động mạch phổi, tới mao mạch phổi (trao đổi khí O2, CO2) hoá máu đỏ tơi, tới tĩnh mạch phổi, tới tâm nhĩ trái. - Vòng tuần hoàn lớn : Máu đỏ tơi (nhiều O2) từ tâm thất trái tới động mạch chủ tới mao mạch ở các phần trên và dới cơ thể (thực hiện trao đổi khí với tế bào) sau đó tới tĩnh mạch chủ trên và tĩnh mạch chñ díi, tíi t©m nhÜ ph¶i. - Vai trß cña tim vµ hÖ m¹ch : + Tim co bãp t¹o lùc ®Èy m¸u lu th«ng trong hÖ m¹ch. + HÖ m¹ch : dÉn m¸u tõ trong tíi c¸c tÕ bµo, tíi tim. - Vai trß cña hÖ tuÇn hoµn m¸u : lu chuyÓn m¸u trong toµn c¬ thÓ. Hoạt động 2: Lu thông bạch huyết Hoạt động của giáo viên - GV treo tranh H 16.2 phãng to, yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin trªn tranh vµ tr¶ lêi c©u hái : - HÖ b¹ch huyÕt gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo ? (ph©n hÖ) - Ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá thu b¹ch huyÕt ë vïng nµo cña c¬ thÓ ? - Phân hệ lớn và phân hệ nhỏ đều gồm những thành phÇn nµo ? - Lu ý HS : + H¹ch b¹ch huyÕt cßn lµ n¬i s¶n xuÊt b¹ch cÇu. + TÜnh m¹ch b¹ch huyÕt. - Sự luân chuyển bạch huyết trong mỗi phân hệ đều qua thµnh phÇn nµo ? - Mô tả đờng đi của bạch huyết trong phân hệ lớn vµ ph©n hÖ nhá ? - HÖ b¹ch huyÕt cã vai trß g× ? - GV gi¶ng thªm : b¹ch huyÕt cã thµnh phÇn t¬ng tù huyÕt t¬ng kh«ng chøa hång cÇu. B¹ch cÇu chñ yÕu lµ d¹ng limpho.. Hoạt động của học sinh - HS nghiªn cøu H 16.1 lu ý chó thÝch vµ tr¶ lời đợc : + HÖ b¹ch huyÕt gåm ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá. + Ph©n hÖ nhá : thu b¹ch huyÕt ë nöa trªn bªn ph¶i c¬ thÓ. + Ph©n hÖ lín : thu b¹ch huyÕt ë phÇn cßn l¹i cña c¬ thÓ.. - HS nghiên cứu tranh, quan sát sơ đồ SGK, trao đổi nhóm và trình bày trên tranh.. - 1 HS đọc kết luận SGK.. TiÓu kÕt: 1. CÊu t¹o - HÖ b¹ch huyÕt gåm : ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá. + Ph©n hÖ nhá : thu b¹ch huyÕt ë nöa trªn bªn ph¶i c¬ thÓ. + Ph©n hÖ lín : thu b¹ch huyÕt ë phÇn cßn l¹i cña c¬ thÓ. - Mỗi phân hệ đều gồm thành phần : + Mao m¹ch b¹ch huyÕt. + M¹ch b¹ch huyÕt + H¹ch b¹ch huyÕt + èng b¹ch huyÕt + TÜnh m¹ch m¸u 2. §êng ®i - §êng ®i cña b¹ch huyÕt. b¾t dÇu tõ c¸c mao m¹ch b¹ch huyÕt, m¹ch b¹ch huyÕt nhá, tíi h¹ch b¹ch huyết, tới mạch bạch huyết lớn, tới ống bạch huyết, tới tĩnh mạch máu (tĩnh mạch dới đòn) và tới tim. - Vai trß : cïng víi hÖ tuÇn hoµn m¸u thùc hiÖn lu©n chuyÓn m«i trêng trong c¬ thÓ vµ tham gia b¶o vÖ c¬ thÓ. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : C©u 1 : HÖ tuÇn hoµn gåm : a. §éng m¹ch, tÜnh m¹ch vµ tim. b. Tâm nhĩ, tâm thất, động mạch, tĩnh mạch. c. Tim vµ hÖ m¹ch. C©u 2 : M¸u lu chuyÓn trong c¬ thÓ lµ do :.

(32) a. Tim co bãp ®Èy m¸u vµo hÖ m¹ch. b. HÖ m¹ch dÉn m¸u ®i kh¾p c¬ thÓ. c. C¬ thÓ lu«n cÇn chÊt dinh dìng. d. ChØ a vµ b. e. C¶ a, b, c. C©u 3 : §iÓm xuÊt ph¸t cña hÖ b¹ch huyÕt lµ : a. Mao m¹ch b¹ch huyÕt b. C¸c c¬ quan trong c¬ thÓ c. Mao m¹ch b¹ch huyÕt ë c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” trang. - KÎ b¶ng 17.1 vµo vë.. Ngày soạn: 21 tháng 10 năm 2012 Tuaàn: 9 Ngaøy daïy: 25/10/2012 25/10/2012 Lớp 8A1 8A2 Bµi 17: Tim vµ m¹ch m¸u I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS xác định trên tranh hay mô hình cấu tạo ngoài và trong của tim. - Phân biệt đợc các loại mạch mạch máu. - Trình bày đợc đặc điểm của các pha trong chu kì co giãn tim. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc.. Tieát: 17 24/10/2012 24/10/2012 8A3 8A4.

(33) 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to c¸c h×nh 17.1; 17.2. - Mô hình động cấu tạo tim ngời. - B¶ng phô: kÎ s½n b¶ng 17.1. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo? Vai trß cña tim trong hÖ tuÇn hoµn m¸u. - HÖ tuÇn hoµn b¹ch huyÕt gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo? Vai trß? 3. Bài mới Tim có cấu tạo nh thế nào để thực hiện tốt vai trò ‘bơm” tạo lực đẩy máu đi trong hệ. tuÇn hoµn cña m×nh. Hoạt động 1: Cấu tạo tim. Hoạt động của giáo viên - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu H 17.1 SGK kÕt hîp với kiến thức đã học lớp 7 và trả lời câu hỏi : - Xác định vị trí hình dạng cấu tạo ngoài của tim ? - GV bæ sung cÊu t¹o mµng tim. - Cho HS quan s¸t H 16.1 hoÆc m« h×nh cÊu t¹o trong của tim để + Xác định các ngăn tim - Dùa vµo kiÕn thøc cò vµ quan s¸t H 16.1 + H 17.1 ®iÒn vµo b¶ng 17.1 ? - GV treo bảng 17.1 kẻ sẵn để HS lên bảng hoàn thµnh. - GV cho HS quan s¸t m« h×nh cÊu t¹o trong cña tim để kiểm chứng. -Hớng dẫn HS căn cứ vào chiều dài quãng đờng mµ m¸u b¬m qua, dù ®o¸n ng¨n tim nµo cã thµnh c¬ tim dµy nhÊt vµ ng¨n nµo cã thµnh c¬ máng nhÊt. - GV cho HS quan s¸t m« h×nh cÊu t¹o trong cña tim để kiểm chứng xem dự đoán của mình đúng hay sai. - HS quan s¸t c¸c van tim.. Hoạt động của học sinh - HS nghiªn cøu tranh, quan s¸t m« h×nh cïng víi kiến thúc cũ đã học lớp 7 để tìm hiểu cấu tạo ngoµi cña tim. - 1 HS lªn tr×nh bµy trªn tranh vµ m« h×nh.. - Quan sát H 16.1 + 17.1 ; trao đổi nhóm để hoàn thµnh b¶ng. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt. - HS dự đoán, thống nhất đáp án. - HS tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. - Rót ra kÕt luËn.. - HS quan s¸t.. Đáp án bảng 17.1 ; Nơi máu đợc bơm tới từ các ngăn tim C¸c ng¨n tim co Nơi máu đợc bơm tới T©m nhÜ tr¸i co T©m thÊt tr¸i T©m nhÜ ph¶i co T©m thÊt ph¶i T©m thÊt tr¸i co Vßng tuÇn hoµn nhá T©m thÊt ph¶i co Vßng tu©n hoµn lín TiÓu kÕt: 1. CÊu t¹o ngoµi - VÞ trÝ, h×nh d¹ng - Mµng tim : bao bäc bªn ngoµi tim (m« liªn kÕt), mÆt trong tiÕt dÞch gióp tim co bãp dÔ dµng. - §éng m¹ch vµnh vµ tÜnh m¹ch vµnh lµm nhiÖm vô dÉn m¸u nu«i tim. 2. CÊu t¹o trong - Tim cã 4 ng¨n - Thµnh c¬ t©m thÊt dµy h¬n c¬ t©m nhÜ. C¬ t©m thÊt tr¸i dµy h¬n c¬ t©m thÊt ph¶i. - Giữa tâm nhĩ và tâm thất có van nhĩ thất. Giữa tâm thất và động mạch có van thất động (van tổ chim) gióp m¸u lu th«ng theo mét chiÒu. Hoạt động 2: Cấu tạo mạch máu Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh.

(34) - Yªu cÇu HS quan s¸t H 17.2 vµ cho biÕt : - Cã nh÷ng lo¹i m¹ch m¸u nµo ? - So s¸nh vµ chØ ra sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c lo¹i m¹ch máu. Giải thích sự khác nhau đó ? - Hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV cho HS đối chiếu kết quả với H 17.2 để hoàn thành kết quả đúng vào bảng.. - Mçi HS thu nhËn th«ng tin qua H 17.2 SGK để trả lời câu hỏi : - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, ®iÒn vµo b¶ng. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. TiÓu kÕt: - Có 3 loại mạch máu là : động mạch, tĩnh mạch và mao mạch. - Sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c lo¹i m¹ch : C¸c lo¹i m¹ch Sù kh¸c biÖt vÒ cÊu t¹o - Thµnh cã 3 líp víi líp m« liªn kÕt vµ líp c¬ §éng m¹ch tr¬n dµy h¬n cña tÜnh m¹ch. - Lßng hÑp h¬n tÜnh m¹ch. - Thµnh cã 3 líp nhng líp m« liªn kÕt vµ líp cơ trơn mỏng hơn của động mạch. TÜnh m¹ch - Lòng rộng hơn của động mạch. - Cã van 1 chiÒu ë nh÷ng n¬i m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc. - Nhá vµ ph©n nh¸nh nhiÒu. - Thµnh máng, chØ gåm mét líp biÓu b×. Mao m¹ch - Lßng hÑp.. Gi¶i thÝch - ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn m¸u tõ tim tíi c¸c c¬ quan víi vËn tèc cao, ¸p lùc lín. - ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn m¸u tõ kh¾p c¸c tÕ bµo c¬ thÓ vÒ tim víi vËn tèc vµ ¸p lùc nhá. - ThÝch hîp víi chøc n¨ng to¶ réng tíi tõng tÕ bµo cña c¸c m«, tạo điều kiện cho sự trao đổi chất víi c¸c tÕ bµo.. Hoạt động 3: Chu kì co dãn của tim Hoạt động của giáo viên - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 17.3 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái : - Mçi chu k× co d·n cña tim kÐo dµi bao nhiªu gi©y ? Gåm mÊy pha ? - Thêi gian lµm viÖc lµ bao nhiªu gi©y ? NghØ bao nhiªu gi©y ? - Tim nghØ ng¬i hoµn toµn bao nhiªu gi©y ? - Thö tÝnh xem mçi phót diÔn ra bao nhiªu chu k× co d·n tim ? TiÓu kÕt: - Chu k× co d·n tim gåm 3 pha, kÐo dµi 0,8 s + Pha co t©m nhÜ : 0,1s. + Pha co t©m thÊt : 0,3s. + Pha d·n chung : 0,4s. - 1 phót diÔn ra 75 chu k× co d·n tim (nhÞp tim). iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: GV dïng H 17.4 yªu cÇu HS ®iÒn chó thÝch. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1 SGK. - Lµm bµi tËp 2, 3, 4 vµo vë bµi tËp.. Hoạt động của học sinh - Cá nhân HS nghiên cứu H 17.3, trao đổi nhãm thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ sung. - HS đọc kết luận SGK..

(35) Ngày soạn: 22 tháng 10 năm 2012 Tuaàn: 9 Tieát: 18 Ngaøy daïy: 27/10/2012 27/10/2012 26/10/2012 27/10/2012 Lớp 8A1 8A2 8A3 8A4 Bµi 18: VËn chuyÓn m¸u qua hÖ m¹ch VÖ sinh hÖ tuÇn hoµn I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS trình bày đợc cơ chế vận chuyển máu qua hệ mạch. 2. KÜ n¨ng - Chỉ ra đợc các tác nhân gây hại cũng nh các biện pháp phòng tránh và rèn luyện hệ tim mạch. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc phßng tr¸nh c¸c t¸c nh©n g©y h¹i vµ ý thøc rÌn luyÖn hÖ tim m¹ch. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to c¸c h×nh 18.1; 18.2. - Băng hình về các hoạt động trên (nếu có). III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc 2. Kiểm tra: Nêu đặc điểm cấu tạo của tim? 3. Bài mới Các thành phần cấu tạo của tim đã phối hợp hoạt động với nhau nh thế nào để giúp. m¸u tuÇn hoµn liªn tôc trong hÖ tim m¹ch.. Hoạt động 1: Sự vận chuyển máu qua hệ mạch. Hoạt động của giáo viên - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin , quan s¸t H 18.1 ; 18.2 SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái : - Lùc chñ yÕu gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tôc vµ theo 1 chiều trong hệ mạch đợc tạo ra từ đâu ? Cụ thể nh thÕ nµo ? - HuyÕt ¸p trong tÜnh m¹ch rÊt nhá mµ m¸u vÉn vận chuyển về tim là nhờ tác động chủ yếu nào ? - GV cho HS quan s¸t H 18.1 thÊy huyÕt ¸p cã trÞ sè giảm dần từ động mạch, tới mao mạch sau đó tới tÜnh m¹ch . - Cho HS quan s¸t H 18.2 thÊy vai trß cña c¬ b¾p vµ van tÜnh m¹ch trong sù vËn chuyÓn m¸u ë tÜnh m¹ch. - GV giíi thiÖu thªm vÒ vËn tèc m¸u trong m¹ch.. Hoạt động của học sinh - C¸ nh©n tù nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t tranh, th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung.. TiÓu kÕt: - Lùc chñ yÕu gióp m¸u vËn chuyÓn liªn tôc vµ theo mét chiÒu nhê c¸c yÕu tè sau : + Sự phối hợp hoạt động các thành phần cấu tạo (các ngăn tim và van làm cho máu bơm theo 1 chiều từ tâm nhĩ tới tâm thất, từ tâm thất tới động mạch)..

(36) + Lùc ®Èy cña t©m thÊt t¹o ra 1 ¸p lùc trong m¹ch gäi lµ huyÕt ¸p. Sù chªnh lÖch huyÕt ¸p còng gióp m¸u vËn chuyÓn trong m¹ch. + Sự co dãn của động mạch. + Sù vËn chuyÓn m¸u qua tim vÒ tim nhê hç trî cña c¸c c¬ b¾p co bãp quanh thµnh tÜnh m¹ch, søc hót cña lång ngùc khi hÝt vµo, søc hót cña t©m nhÜ khi d·n ra. + Víi c¸c tÜnh m¹ch mµ m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc cßn cã sù hç trî cña van tÜnh m¹ch gióp m¸u kh«ng bÞ ch¶y ngîc. - M¸u ch¶y trong m¹ch víi vËn tèc kh¸c nhau. Hoạt động 2: Vệ sinh tim mạch Hoạt động của giáo viên - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái : - H·y chØ ra c¸c t¸c nh©n g©y h¹i cho hÖ tim, m¹ch ? - Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ tim m¹ch ?. Hoạt động của học sinh - C¸ nh©n nghiªn cøu th«ng tin SGK, th¶o luận nhóm và nêu đợc : + C¸c t¸c nh©n : khuyÕt tËt vÒ tim m¹ch, sèt cao, mÊt nhiÒu níc, sö dông chÊt kÝch thÝch, nhiÔm virut, vi khuÈn, thøc ¨n.... + BiÖn ph¸p. - Nªu kÕt luËn. - Yêu cầu HS nghiên cứu bảng 18 giải thích câu - HS nghiên cứu bảng, trao đổi nhóm nêu đợc : hái : + Vận động viên luyện tập TDTT có cơ tim - C©u 2 (60) ph¸t triÓn, søc co c¬ lín, ®Èy nhiÒu m¸u (hiÖu - Nªu c¸c biÖn ph¸p rÌn luyÖn tim m¹ch ? - GV liên hệ bản thân HS đề ra kế hoạch luyện tập xuất làm việc của tim cao hơn). - Nªu kÕt luËn. TDTT. TiÓu kÕt: 1. BiÖn ph¸p phßng tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i cho tim m¹ch - Kh¾c phôc vµ h¹n chÕ c¸c nguyªn nh©n lµm t¨ng nhÞp tim vµ huyÕt ¸p kh«ng mong muèn. + Kh«ng sö dông c¸c chÊt kÝch thÝch cã h¹i : rîu, thuèc l¸, hªr«in... + Cần kiểm tra sức khoẻ định kì hàng năm để phát hiện khuyết tật liên quan đến tim mạch để điều trÞ kÞp thêi. + Khi bÞ sèc, hoÆc tress cÇn ®iÒu chØnh c¬ thÓ theo lêi b¸c sÜ. + CÇn tiªm phßng c¸c bÖnh cã h¹i cho tim m¹ch : th¬ng hµn, b¹ch cÇu, .. vµ ®iÒu trÞ kÞp thêi c¸c chøng bÖnh nh cóm cóm, thÊp khíp... + Hạn chế ăn thức ăn hại cho tim mạch nh : mỡ động vật... 2. C¸c biÖn ph¸p rÌn luyÖn hÖ tim m¹ch - Tập TDTT thờng xuyên, đều đặn vừa sức kết hợp với xoa bóp ngoài da. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - HS tr¶ lêi c©u 1, 4 SGK. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 3, 4 SGK. - Làm bài tập 2 : Chỉ số nhịp tim/ phút của các vận động viên thể thao luyện tập lâu năm. NhÞp tim Tr¹ng th¸i ý nghÜa (Sè lÇn/ phót) - Tim đợc nghỉ ngơi nhiều hơn. Lóc nghØ ng¬i 40-60 - Kh¶ n¨ng t¨ng n¨ng suÊt cña tim cao h¬n. Lúc hoạt động gắng sức 180-240 - Khả năng hoạt động của cơ thể tăng lên. Giải thích : ở các vận động viên lâu năm thờng có chỉ số nhịp tim/ phút nhỏ hơn ngời bình thờng. Tim của họ đập chậm hơn, ít hơn mà vẫn cung cấp đủ O 2 cho cơ thể vì mỗi lần đập tim bơm để đợc nhiều m¸u h¬n, nãi c¸ch kh¸c lµ hiÖu suÊt lµm viÖc cña tim cao h¬n. - §äc môc : Em cã biÕt - ChuÈn bÞ thùc hµnh theo nhãm theo bµi 19 (SGK). Ngày soạn: 22 tháng 10 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 10 27/10/2012 27/10/2012 8A1 8A2. Tieát: 19 26/10/2012 27/10/2012 8A3 8A4.

(37) ĐỀ KIỂM TRA 1 TIẾT HỌC KỲ I Môn: Sinh - Lớp 8 I. Xác định mục đích của đề kiểm tra: Bài kiểm tra nhằm thu thập thông tin để đánh giá kết quả học tập của học sinh sau khi học xong chương I - Khái quát cơ thể. II – Vận động. II – Tuần hoàn II. Xác định hình thức đề kiểm tra: Đề kiểm tra hình thức: Tự luận III. Thiết lập ma trận đề kiểm tra: Mức độ Chủ đề Chủ đề 1 Khái quát cơ thể. Số câu:2 Số điểm:3,0 Tỉ lệ:(30%) Chủ đề 2 Vận động Số câu:1 Số điểm:2 Tỉ lệ:(20%) Chủ đề 3 Tuần hoàn. Số câu:4 Số điểm:5 Tỉ ệ:(50%) Tổng số câu hỏi Tổng số điểm (%) Tỉ ệ:. Nhận biết. Thông hiểu. TL - Biết được cấu tạo sơ lược các hệ cơ quan và chức năng của chúng - Biết đượccấu tạo tế bào và họt động sống của tế bào 2 3,0 30% - Biết được thành phần hóa học và tính chất của xương 1 2 20%. TL. 3. - Trình bày các hoạt động của bạch cầu,. - Trình bày được sơ đồ truyền máu, nguyên tắc truyền máu. - Nêu được đường đi của máu trong vòng tuần hoàn 3 4 40% 2. 5. 4. 50%. 40%. IV. Xây dựng đề kiểm tra theo ma trận đề. Hoï teân: _______________________ Lớp: 8A. Moân: SINH HOÏC 8 Mã đề: SH81-1. Câu 1: Nêu sơ lược các hệ cơ quan và chức năng của các hệ cơ quan? (1,5 đ). Vận dụng Cấp độ thấp TL. Giải thích vì sao tim hoạt động cả đời mà không mệt mỏi 1 1 10% 1 1 10%.

(38) Heä cô quan. Các cơ quan trong từng hệ cơ quan. Chức năng của hệ cơ quan. Hệ vận động Heä tieâu hoùa Hệ tuần hoàn Heä hoâ haáp Heä baøi tieát Heä thaàn kinh Câu 2: Nêu sơ lược cấu tạo và hoạt động sống của tế bào động vật? (1,5 đ) Caâu 3: Neâu thaønh phaàn hoùa hoïc vaø tính chaát cuûa xöông? (2ñ) Câu 3: Trình bày các hoạt động thực bào của bạch cầu? (1,5đ) Câu 4: Trình bày sự truyền máu bằng sơ đồ và các nguyên tắc truyền máu? (1,5đ) Câu 5: Trình bày đường đi của máu trong vong tuần hoàn lớn? (1đ) Câu 6: Giải thích vì sao tim hoạt động cả đời mà không mệt mỏi? (1đ) Trường THCS Lộc Nga Toå Sinh – Hoùa – Ñòa Theå. ĐÁP ÁN BAØI KIỂM TRA 1 TIẾT Moân: SINH HOÏC 8 Mã đề: SH81-1. Câu 1: Nêu sơ lược các hệ cơ quan và chức năng của các hệ cơ quan? (1,5 đ) Heä cô quan Các cơ quan trong từng hệ cơ quan Chức năng của hệ cơ quan Hệ vận động Cơ và xương. Giúp cơ thể vận động. Heä tieâu hoùa. Đường ông tiêu hóa và tuyến tiêu hóa. Biến đổi thức ăn thành chất dinh dưỡng. Hệ tuần hoàn. Tim vaø maïch maùu. Vaän chuyeån caùc chaát. Heä hoâ haáp. Đường ống dẫn khí và 2 lá phổi. Trao đổi khí. Heä baøi tieát. Thận, ống dẫn nước tiểu, bóng đái, ống đái. Loïc vaø thaûi caùc chaát khoâng caàn thieát ra khoûi cô theå. Heä thaàn kinh. Boä naõo, tuûy soáng vaø daây thaàn kinh. Điều khiển hoạt động cơ thể. Câu 2: Nêu sơ lược cấu tạo và hoạt động sống của tế bào động vật? (1,5 đ) - Caáu taïo goàm: Maøng sinh chaát, chaát teá baøo vaø nhaân - Hoạt động sống: Trao đổi chất,lớn lên, sinh sản và cảm ứng Caâu 3: Neâu thaønh phaàn hoùa hoïc vaø tính chaát cuûa xöông? (2ñ) - Thành phần hóa học gồn chất hữu cơ (cốt giao) và chất vô cơ (muối can xi) Câu 3: Trình bày các hoạt động thực bào của bạch cầu? (1,5đ).

(39) Bạch cầu trung tính và bạch cầu mônô thoe dòng máu đến chỗ bị thương, chúng chui qua thành maïch maùu hình thaønh chaân giaû baét vaø nuoát vi khuaån gaây haïi Câu 4: Trình bày sự truyền máu bằng sơ đồ và các nguyên tắc truyền máu? (1,5đ). - Trước khi truyền máu người ta xét nghiệm nhóm mháu người cho có phù hợp với máu người nhận không, đồng thời xem người cho có bị các bệnh truyền nhiễm không (nếu có sẽ truyền bệnh cho người nhận) Câu 5: Trình bày đường đi của máu trong vong tuần hoàn lớn? (1đ) Máu đỏ tươi từ tâm thất trái theo động mạch chủ ra khỏi tim chia làm 2 nhánh đi đến tất cả các hệ cơ quan. Tại đây xảy ra quá trình trao đổi chất biến máu đỏ tươi thành máu đỏ thẫm rồi sau đó theo tĩnh mạch chủ trên và tĩnh mạch chủ dưới trở về tâm nhỉ phải Câu 6: Giải thích vì sao tim hoạt động cả đời mà không mệt mỏi? (1đ) Tim hoạt động cả đời không mệt mỏi vì thời giam làm việc của tim là (0,3s) ít hơn thời gian nghỉ ngôi (0,4s) ThèNG K£ §IÓM Líp 8A1 8A2 8A3 8A4 TC. SÜ sè 38 37 35 36 146. 9 -- 10 SL %. 6 -- 7 SL. Ngày soạn: 31 tháng 10 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. 5 %. SL. 3 -- 4 %. SL. Tuaàn: 10 03/11/2012 03/11/2012 8A1 8A2 Bµi 19: Thùc hµnh S¬ cøu cÇm m¸u. 1 -- 2 %. SL. %. Tieát: 20 02/11/2012 03/11/2012 8A3 8A4. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS phân biệt vết thơng làm tổn thơng tĩnh mạch, động mạch hay mao mạch. 2. KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng băng bó vết thơng. Biết cách làm garô và nắm đợc những qui định khi đặt garô..

(40) 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn ChuÈn bÞ 1 cuén b¨ng, 2 miÕng g¹c, 1 cuén b«ng, d©y cao su hoÆc d©y v¶i, 1 miÕng v¶i mÒm (10x30cm). - HS : ChuÈn bÞ theo nhãm (1 bµn) nh cña GV. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS - GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS vµ kiÓm tra bµi cò (c©u 1, 4 SGK). 3. Bµi míi C¬ thÓ ngêi trung b×nh cã mÊy lÝt m¸u?. - Máu có vai trò gì với hoạt động sống của cơ thể? - GV: Nếu mát 1/2 lợng máu cơ thể thì cơ thể sẽ chết vì vậy khi bị thơng chảy máu cần đợc xử lí kịp thời và đúng cách. Hoạt động 1: Tìm hiểu về các dạng chảy máu Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yêu cầu HS trao đổi nhóm, thảo luận để hoàn - HS tự xử lí, liên hệ thực tế, trao đổi nhóm vµ hoµn thµnh b¶ng. thµnh b¶ng : TiÓu kÕt : C¸c d¹ng ch¶y m¸u 1. Ch¶y m¸u mao m¹ch 2. Ch¶y m¸u tÜnh m¹ch 3. Chảy máu động mạch. BiÓu hiÖn - M¸u ch¶y Ýt, chËm. - M¸u ch¶y nhiÒu h¬n, nhanh h¬n. - M¸u ch¶y nhiÒu, m¹nh, thµnh tia.. Hoạt động 2: Tập băng bó vết thơng Hoạt động của giáo viên - Khi bÞ ch¶y m¸u ë lßng bµn tay th× b¨ng bã nh thÕ nµo ? - GV lu ý HS 1 sè ®iÓm, yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh. - GV kiÓm tra mÉu b¨ng cña c¸c tæ : yªu cÇu mÉu băng phải đủ các bớc, gọn, đẹp, không quá chặt, kh«ng qu¸ láng.. Hoạt động của học sinh - C¸c nhãm nghiªn cøu th«ng tin SGK. - 1 HS tr×nh bµy c¸ch b¨ng bã vÕt th¬ng ë lßng bµn tay nh th«ng tin SGK : 4 bíc. - Mçi nhãm tiÕn hµnh thùc hµnh díi sù ®iÒu khiÓn cña tæ trëng. - Mçi tæ chän ngêi mÉu b¨ng tèt nhÊt. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy thao t¸c vµ mÉu. - C¸c nhãm nghiªn cøu c¸ch b¨ng bã SGK + H 19.1. - 1 HS tr×nh bµy c¸c bíc tiÕn hµnh, - C¸c nhãm tiÕn hµnh díi dù ®iÒu khiÓn cña tæ trëng. - Mçi tæ chän mét mÉu b¨ng tèt nhÊt. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy thao t¸c vµ mÉu.. - Khi bị chảy máu ở động mạch, cần tiến hành nh thÕ nµo ? - Lu ý HS vÒ vÞ trÝ d©y gar« c¸ch vÕt th¬ng kh«ng qu¸ gÇn (> 5cm), kh«ng qu¸ xa. - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh. - GV kiểm tra, đánh giá mẫu. + Mẫu băng phải đủ các bớc, gọn, đẹp không quá ch¨t hay qu¸ láng. + VÞ trÝ d©y gar«. TiÓu kÕt: 1. B¨ng bã vÕt th¬ng ë lßng bµn tay (ch¶y m¸u tÜnh m¹ch vµ mao m¹ch). - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK. + Lu ý : Sau khi b¨ng nÕu vÕt th¬ng vÉn ch¶y m¸u, ph¶i ®a ngay bÖnh nh©n tíi bÖnh viÖn. 2. Băng bó vết thởng cổ tay (chảy máu động mạch) - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK. + Lu ý : + Vết thơng chảy máu ở động mạch (tay chân) mới đợc buộc garô. + Cø 15 phót níi d©y gar« 1 lÇn vµ buéc l¹i. + Vết thơng ở vị trí khác chỉ ấn tay vào động mạch gần vết thơng nhng về phía trên. Hoạt động 3: Thu hoạch - GV yªu cÇu mçi HS vÒ nhµ tù viÕt b¸o c¸o thùc hµnh theo SGK..

(41) - GV căn cứ vào đáp án + sự chuẩn bị + thái độ học tập của HS để đánh giá, cho điểm. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV nhËn xÐt chung vÒ : phÇn chuÈn bÞ cña HS, ý thøc häc tËp, kÕt qu¶ 2. DÆn dß - Hoµn thµnh b¸o c¸o thu ho¹ch.. Ngày soạn: 05 tháng 11 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 11 09/11/2012 09/11/2012 8A1 8A2. Tieát: 21 08/11/2012 08/10/2012 8A3 8A4. Ch¬ng IV – H« hÊp Bµi 20: h« hÊp vµ c¸c c¬ quan h« hÊp I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc khái niệm hô hấp và vai trò của hô hấp với cơ thể sống. 2. KÜ n¨ng - HS xác định đợc trên hình các cơ quan trong hệ hô hấp ngời, nêu đợc các chức năng của chúng. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh, t duy logic ë HS. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to h×nh 20.1; 20.2; 20.3 SGK vµ m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ ngêi. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Thu bµi thu ho¹ch giê tríc. 3. Bµi míi Hång cÇu cã chøc n¨ng g×?. - Máu lấy O2 và thải đợc CO2 là nhờ đâu? (Nhờ hệ hô hấp) - Hô hấp là gì? Hô hấp có vai trò nh thế nào đỗi với cơ thể sống?. Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hô hấp và vai trò của nó đối với cơ thể sống. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, liªn hÖ - C¸ nh©n nghiªn cøu th«ng tin , kÕt hîp kiÕn kiến thức đã học ở lớp 3 và 7 , quan sát H 20, thảo thức cũ và quan sát tranh, thảo luận thống nhất luËn nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái: c©u tr¶ lêi..

(42) - Nªu kÕt luËn. - H« hÊp lµ g×? - Hô hấp có liên quan nh thế nào với các hoạt - Dựa vào sơ đồ SGK và nêu kết luận. động sống của tế bào và cơ thể? - H« hÊp gåm nh÷ng giai ®o¹n chñ yÕu nµo? - Sù thë cã ý nghÜa g× víi h« hÊp? - GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày, các nhóm - Quan sát H 20.1 để trả lời, rút ra kết luận. kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. TiÓu kÕt: - H« hÊp lµ qu¸ tr×nh cung cÊp oxi cho tÕ bµo c¬ thÓ vµ th¶i khÝ cacbonic ra ngoµi c¬ thÓ. - H« hÊp cung cÊp oxi cho tÕ bµo, tham gia vµo ph¶n øng oxi ho¸ c¸c hîp chÊt h÷u c¬ t¹o n¨ng l îng (ATP) cho mọi hoạt động sống của tế bào và cơ thể, đồng thời loại thải cacbonic ra ngoài cơ thể. - Hô hấp gồm 3 giai đoạn: Sự thở, trao đổi khí ở phổi, trao đổi khí ở tế bào. - Sự thở giúp khí lu thông ở phổi, tạo điều kiện cho trao đổi khí diễn ra liên tục ở tế bào. Hoạt động 2: Các cơ quan trong hệ hô hấp của ngời và chức năng của chúng Hoạt động của GV - Yêu cầu HS nghiên cứu sơ đồ H 20.2 SGK và trả lêi c©u hái: - Hệ hô hấp gồm những cơ quan nào? Xác định các cơ quan đó trên tranh vẽ (hoặc mô hình) - Yêu cầu HS đọc bảng 20 SGK “đặc điểm cấu tạo c¸c c¬ quan h« hÊp ë ngêi”, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Những đặc điểm nào của các cơ quan trong đờng dÉn khÝ cã t¸c dông lµm Èm, lµm Êm kh«ng khÝ khi ®i vµo phæi? - §Æc ®iÓm nµo tham gia b¶o vÖ phæi, tr¸nh t¸c nh©n cã h¹i.. - §Æc ®iÓm cÊu t¹o nµo cña phæi lµm t¨ng diÖn tích bề mặt trao đổi khí?. Hoạt động của HS - HS nghiên cứu tranh, mô hình và xác định các c¬ quan. - 1 HS lªn b¶ng chØ c¸c c¬ quan cña hÖ h« hÊp (hoÆc g¾n chó thÝch vµo tranh c©m). - Các HS khác nhận xét, bổ sung, đánh giá và rót ra kÕt luËn. - HS thảo luận, thống nhất câu trả lời, nêu đợc: + Lµm Èm kh«ng khÝ lµ do líp niªm m¹c tiÕt chất nhầy lót trong đờng dẫn khí. + Lµm Êm kh«ng khÝ do líp mao m¹ch dµy đặc, căng máu và nóng ấm ở dới lớp niêm mạc mòi, phÕ qu¶n. + Tham gia b¶o vÖ phæi: l«ng mòi (gi÷ h¹t bôi lín); chÊt nhµy do niªm m¹c tiÕt ra gi÷ l¹i h¹t bôi nhá; líp l«ng rung (quÐt bôi ra khái khÝ qu¶n); n¾p thanh qu¶n (sôn thanh thiÖt) ®Ëy kÝn đờng hô hấp cho thức ăn khỏi lọt vào khi nuốt; tÕ bµo limpho ë c¸c h¹ch ami®an VA tiÕt kh¸ng thÓ v« hiÖu ho¸ t¸c nh©n g©y nhiÔm. - Bao bäc phæi cã 2 líp mµng lµ l¸ thµnh dÝnh chÆt vµo thµnh ngùc vµ l¸ t¹ng dÝnh chÆt vµo phæi, gi÷a chóng cã líp dÞch rÊt máng lµm cho áp suất bên trong đó ......... - Cã 700-800 triÖu tÕ bµo nang cÊu t¹o nªn phæi làm diện tích bề mặt trao đổi khí lên 70-80 m2. - HS nªu kÕt luËn.. - Nhận xét về chức năng của đờng dẫn khí và 2 lá phæi? - HS liªn hÖ thùc tÕ vÒ vÖ sinh hÖ h« hÊp. - Đờng dẫn khí có chức năng vậy tại sao mùa đông đôi khi ta vẫn bị nhiễm lạnh? - Cần có biện pháp gì bảo vệ đờng hô hấp? TiÓu kÕt: - Hệ hô hấp gồm 2 bộ phận: đờng dẫn khí (khoang mũi, họng....) và 2 lá phổi. - §êng dÉn khÝ cã chøc n¨ng dÉn khÝ ra vµo phæi, ng¨n bôi, lµm Èm kh«ng khÝ vµo phæi vµ b¶o vÖ phæi khái t¸c nh©n cã h¹i. - Phổi: thực hiện chức năng trao đổi khí giữa môi trờng ngoài và máu trong mao mạch phổi. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: HS tr¶ lêi c©u hái: - Thế nào là hô hấp? Vai trò của hô hấp đối với các hoạt động của cơ thể? - Qu¸ tr×nh h« hÊp gåm nh÷ng giai ®o¹n nµo lµ chñ yÕu? ?-C¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña hÖ h« hÊp vµ chøc n¨ng cña nã lµ g×? 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK..

(43) - §äc môc: “Em cã biÕt” Ngày soạn: 07 tháng 11 năm 2012 Tuaàn: 11 Ngaøy daïy: 10/11/2012 10/11/2012 Lớp 8A1 8A2 Bài 21: hoạt động hô hấp. Tieát: 22 09/11/2012 10/11/2012 8A3 8A4. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc các đặc điểm chủ yếu trong cơ chế thông khí ở phổi. - HS nắm đợc cơ chế trao đổi khí ở phổi và ở tế bào. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t h×nh vµ tiÕp thu th«ng tin, ph¸t hiÖn kiÕn thøc. - Vận dụng kiến thức để giải thích thực tế. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to h×nh 21.1; 21.2 SGK . - H« hÊp kÕ (nÕu cã). - Băng video minh hoạ sự thông khí ở phổi, sự trao đổi khí ở tế bào (nếu có). 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nªu c¸c giai ®o¹n chñ yÕu cña hÖ h« hÊp vµ chøc n¨ng cña nã? - C©u 2 (SGK).: So s¸nh hÖ h« hÊp cña ngêi vµ thá. 3. Bài mới Trong bài trớc chúng ta đã nắm đợc cấu tạo của hệ hô hấp. Trong bài này chúng ta sẽ. phải tìm hiểu xem hoạt động hô hấp diễn ra nh thế nào? Cơ chế thông khí là gì? Sự trao đổi khí ë phæi vµ tÕ bµo cã g× gièng vµ kh¸c nhau? Hoạt động 1: Tìm hiểu sự thông khí ở phổi Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Thùc chÊt cña sù th«ng khÝ ë phæi lµ g×? - Yêu cầu HS quan sát kĩ H 21.1, đọc chú thích, trao đổi nhóm trả lời câu hỏi: - Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động với nhau nh thế nào để làm tăng, giảm thể tích lång ngùc? - Vì sao các xơng sờn ở lồng ngực đợc nâng lên th× thÓ tÝch lång ngùc l¹i t¨ng vµ ngîc l¹i? - GV nhËn xÐt trªn tranh, gióp HS kÕt luËn.. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái, rót ra kÕt luËn. - HS nghiên cứu H 21.1, thảo luận nhóm, đại diÖn c¸c nhãm ph¸t biÓu bæ sung.. + Khi thể tích lồng ngực kéo lên trên đồng thời nh« ra phÝa tríc, tiÕt diÖn mÆt c¾t däc ë vÞ trÝ m« hình khung xơng sờn đợc kéo lên là hình chữ nhËt, cßn ë vÞ trÝ h¹ thÊp lµ h×nh b×nh hµnh. DiÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt lín h¬n b×nh hµnh nªn thÓ tÝch lång ngùc hÝt vµo lín h¬n thÓ tÝch thë ra. - GV treo H 21.2 để giải thích cho HS 1 số khái + Khi hít vào bình thờng, cha thở ra ta có thể hít niÖm: dung tÝch sèng, khÝ bæ sung, khÝ lu th«ng, thªm 1 lîng kho¶ng 1500 ml khÝ bæ sung. khÝ cÆn, khÝ dù tr÷. + Khi thë ra b×nh thêng, cha hÝt vµo ta cã thÓ thë ra g¾ng søc 1500 ml khÝ dù tr÷. + ThÓ tÝch khÝ tån t¹i trong phæi sau khi thë ra g¾ng søc cßn l¹i lµ khÝ cÆn. + ThÓ tÝch khÝ hÝt vµo thËt s©u vµ thë ra g¾ng søc gäi lµ dung tÝch sèng. - HS đọc mục “Em có biết”, thảo luận nhóm để - Dung tÝch phæi khi hÝt vµo, thë ra b×nh thêng vµ tr¶ lêi c©u hái: g¾ng søc cã thÓ phô thuéc vµo c¸c yÕu tè nµo? - Rót ra kÕt luËn. - GV yªu cÇu HS gi¶i thÝch: - V× sao ta nªn tËp hÝt thë s©u?.

(44) TiÓu kÕt: - Sự thông khí ở phổi nhờ cử động hô hấp hít vào và thở ra nhịp nhàng. - Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động với nhau để tăng thể tích lồng ngực khi hít vào và gi¶m thÓ tÝch lång ngùc khi thë ra. + Khi hít vào: cơ liên sờn co làm cho xơng ức và xơng sờn chuyển động lên trên và ra 2 bên làm thể tÝch lång ngùc réng ra 2 bªn. C¬ hoµnh co lµm cho lång ngùc në réng thªm vÒ phÝa díi. + Khi thë ra: c¬ liªn sên ngoµi vµ c¬ hoµnh d·n lµm lång ngùc thu nhá trë vÒ vÞ trÝ cò. - Ngoµi ra cßn cã sù tham gia cña 1 sè c¬ kh¸c trong trêng hîp thë g¾ng søc. - Dung tÝch phæi khi hÝt vµo vµ thë ra b×nh thêng còng nh g¾ng søc phô thuéc vµo tÇm vãc, giíi tÝnh, t×nh tr¹ng søc khoÎ, sù luyÖn tËp. Hoạt động 2: Trao đổi khí ở phổi và tế bào Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 21, th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái: - NhËn xÐt thµnh phÇn khÝ oxi vµ khÝ cacbonic hÝt vµo vµ thë ra? - Do đâu có sự chênh lệch nồng độ các chất khí? - Quan s¸t H 21.4 m« t¶ sù khuÕch t¸n O2 vµ CO2? - Thực chất sự trao đổi khí xảy ra ở đâu?. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t b¶ng 21, th¶o luËn nhãm. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. + Tỉ lệ % oxi trong khí thở ra nhỏ do oxi đã khuÕch t¸n tõ phÕ nang vµo mao m¹ch m¸u. + TØ lÖ % CO2 trong khÝ thë ra lín do khÝ CO 2 đã khuếch tán từ máu vào mao mạch phế nang. - Rót ra kÕt luËn. + Thùc chÊt tÕ bµo lµ n¬i sö dông O 2 vµ th¶i CO2 (trao đổi khí ở tế bào). Sự tiêu tốn O2 ở tế bào đã thúc đẩy trao đổi khí ở phổi. Trao đổi khí ở phổi tạo điều kiện cho trao đổi khí ở tế bào.. TiÓu kÕt: - Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào đều theo cơ chế khuếch tán từ nơi có nồng độ cao tới nơi có nồng độ thÊp. + Trao đổi khí ở phổi: Nồng độ O2 phế nang lớn hơn nồng độ O2 mao mạch máu nên O2 từ phế nang khuếch tán vào mao m¹ch m¸u. Nồng độ CO2 mao mạch máu lớn hơn nồng độ CO 2 trong phế nang nên CO2 từ mao mạch máu khuếch t¸n vµo phÕ nang. + Trao đổi khí ở tế bào: Nồng độ O2 trong máu lớn hơn nồng độ O2ủơ tế bào nên O2 từ máu khuếch tán vào tế bào. Nồng độ CO2 tế bào lớn hơn nồng độ CO2 trong máu nên CO2 từ tế bào khuếch tán vào máu. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: HS tr¶ lêi c©u hái: -Nhờ hoạt động của cơ quan, bộ phận nào mà không khí trong phổi thờng xuyên đổi mới ? - Thc chất trao đổi khí ở phổi là gì? -Thực chất trao đổi khí ở tế bào là gì? 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - Híng dÉn: C©u 2: So s¸nh h« hÊp ë ngêi vµ ë thá: *Gièng nhau: - đều gồm 3 giai đoạn. - trao đổi khí ở phổi và tế bào đều theo cơ chế khuếch tán khí. * Kh¸c nhau: - ở thở sự thông khí ở phổi chủ yếu do hoạt động của cơ hoành và lồng ngực, do bị ép giữa 2 chi tríc nªn kh«ng d·n në vÒ hai bªn. - ë ngêi: sù th«ng khÝ ë phæi do nhiÒu c¬ phèi hîp h¬n vµ lång ngùc d·n në vÒ c¶ 2 bªn. Câu 3: Khi lao động nặng hay chơi thể thao, nhu cầu trao đổi khí tăng, hoạt động hô hấp của cơ thể biến đổi theo hớng vừa tăng nhịp hô hấp, vừa tăng dung tích sống..

(45) Ngày soạn: 12 tháng 11 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 12 16/11/2012 16/11/2012 8A1 8A2. Tieát: 23 15/11/2012 15/11/2012 8A3 8A4. Bµi 22: vÖ sinh h« hÊp I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc tác hại của các tác nhân gây ô nhiễm không khí đối với hoạt động hô hấp. - HS giải thích đợc cơ sở khoa học của việc luyện tập TDTT. 2. KÜ n¨ng - HS tự đề ra các biện pháp luyện tập để có hê hô hấp khoẻ mạnh. Tích cực phòng tránh các tác nhân có h¹i. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Số liệu, hình ảnh về hoạt động gây ô nhiễm không khí và tác hại của nó. - Số liệu, hình ảnh về những con ngời đã đạt đợc những thành tích cao và đặc biệt trong rèn luyện hệ hô hÊp. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nhờ hoạt động của hệ cơ quan, bộ phận nào mà không khí trong phổi thờng xuyên đổi mới? - Thực chất sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào là gì? 3. Bài mới Kể tên các bệnh về đờng hô hấp? - Nguyên nhân gây ra các hậu quả tai hại đó nh thế nào? Hoạt động 1: Cần bảo vệ hệ hô hấp tránh các tác nhân có hại Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - GV kẻ sẵn bảng 22 để trắng cột 2, 3. Yêu cầu HS th¶o luËn nhãm ®iÒn vµo chç trèng. - Có những tác nhân nào gây hại tới hoạt động hô hÊp?. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu th«ng tin ë b¶ng 22, ghi nhí kiÕn thøc. - §¹i diÖn c¸c nhãm lªn ®iÒn, c¸c nhãm kh¸c bæ sung..

(46) - GV hớng dẫn HS dựa vào bảng 22 để trả lời: - HS tr¶ lêi vµ rót ra kÕt luËn. - Hãy đề ra các biện pháp bảo vệ hệ hô hấp tránh c¸c t¸c nh©n cã h¹i? - GV treo bảng phụ để HS điền vào bảng. - Yªu cÇu HS ph©n tÝch c¬ së khoa häc cña biÖn ph¸p tr¸nh t¸c nh©n g©y h¹i. - 1 sè HS ®iÒn vµo b¶ng. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ h« hÊp tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i. 1. 2. 3. BiÖn ph¸p - Trồng nhiều cây xanh 2 bên đờng phố, nơi công céng, trêng häc, bÖnh viÖn vµ n¬i ë. - Nªn ®eo khÈu trang khi dän vÖ sinh vµ ë nh÷ng n¬i cã h¹i. - Đảm bảo nơi làm việc và nơi ở có đủ nắng, gió tr¸nh Èm thÊp. - Thêng xuyªn dän vÖ sinh. - Kh«ng kh¹c nhæ bõa b·i. - H¹n chÕ sö dông c¸c thiÕt bÞ cã th¶i ra c¸c khÝ độc. - Không hút thuốc lá và vận động mọi ngời kh«ng nªn hót thuèc.. T¸c dông - §iÒu hoµ thµnh phÇn kh«ng khÝ (chñ yÕu lµ tØ lÖ oxi vµ cacbonic) theo híng cã lîi cho h« hÊp. - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ bôi. - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ vi sinh vËt g©y bÖnh. - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ c¸c chÊt khÝ độc (NO2; SOx; CO2; nicôtin...). TiÓu kÕt: - Các tác nhân gây hại cho đờng hô hấp là: bụi, khí độc (NO 2; SOx; CO2; nicôtin...) và vi sinh vật gây bÖnh lao phæi, viªm phæi. - C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ h« hÊp tr¸nh t¸c nh©n cã h¹i . Hoạt động 2: Cần luyện tập để có một hệ hô hấp khoẻ mạnh Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II, th¶o luËn c©u hái: - Vì sao khi luyện tập TDTT đúng cách, đều đặn từ bé có thể có đợc dung tích sống lí tởng? - Gi¶i thÝch v× sao khi thë s©u vµ gi¶m sè nhÞp thë trong mçi phót sÏ lµm t¨ng hiÖu qu¶ h« hÊp?. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK, th¶o luËn nhóm, bổ sung và nêu đợc: + Dung tÝch sèng lµ thÓ tÝch kh«ng khÝ lín nhÊt mµ 1 c¬ thÓ cã thÓ hÝt vµo thËt s©u, thë ra g¾ng søc.. + Dung tÝch sèng phô thuéc tæng dung tÝch phæi vµ dung tÝch khÝ cÆn. Dung tÝch phæi phô thuéc vµo dung tÝch lång ngùc, dung tÝch lång ngùc phô thuéc sù ph¸t triển khung xơng sờn trong độ tuổi phát triển, sau độ - Hãy đề ra các biện pháp luyện tập để có tuổi phát triển sẽ không phát triển nữa. thÓ cã 1 hÖ h« hÊp khoÎ m¹nh? Dung tÝch khÝ cÆn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng co d·n tèi ®a cña c¸c c¬ thë. V× vËy cÇn tËp luyÖn tõ bÐ. + Hít thở sâu đẩy đợc nhiều khí cặn ra ngoài=> trao đổi khí đợc nhiều, tỉ lệ khí trong khoảng chết giảm. - HS tù rót ra kÕt luËn. TiÓu kÕt: - Cần luyện tập TDTT đúng cách, thờng xuyên, đều đặn từ bé sẽ có 1 dung tích sống lí tởng. - BiÖn ph¸p: tÝch cùc tËp TDTT phèi hîp thë s©u vµ gi¶m nhÞp thë thêng xuyªn tõ bÐ (tËp võa søc, rÌn luyÖn tõ tõ). iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: HS trả lời câu hỏi SGK và đọc ghi nhớ. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - ChuÈn bÞ cho giê thùc hµnh: chiÕu c¸ nh©n, gèi b«ng. - Híng dÉn: Câu 3: Mật độ bụi khói trên đờng phố nhiều khi quá lớn, vợt quá khả nng làm sạch của đờng dẫn khí của hệ hô hấp, bởi vậy nên đeo khẩu trang chống bụi khi đi đờng và lao động dọn vệ sinh. Ngày soạn: 12 tháng 11 năm 2012. Tuaàn: 12. Tieát: 24.

(47) Ngaøy daïy: Lớp. 17/11/2012 17/11/2012 8A1 8A2 Bµi 23: Thùc hµnh H« hÊp nh©n t¹o. 16/11/2012 8A3. 17/11/2012 8A4. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS hiÓu râ c¬ së khoa häc cña h« hÊp nh©n t¹o. 2. KÜ n¨ng - Nắm đợc trình tự các bớc tiến hành hô hấp nhân tạo. - BiÕt ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t vµ ph¬ng ph¸p Ên lång ngùc. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - ChiÕu c¸ nh©n, gèi b«ng c¸ nh©n (chuÈn bÞ theo tæ) - Nếu có điều kiện sử dụng đĩa CD về các thao tác trong 2 phơng pháp, tranh. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Kiểm tra sự chuẩn bị của các tổ, kiểm tra mục đích của bài thực hành. 3. Bµi míi VB: Trong thùc tÕ cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n lµm cho ta bÞ ng¹t thë. Theo em, c¬ thÓ ngõng h« hÊp cã thÓ dÉn tíi hËu qu¶ g×? Vậy để cấp cứu nạn nhân bị ngừng hô hấp đột ngột theo đúng cách để có hiệu quả cao nhẩt, chúng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: Tìm hiểu các tình huống cần đợc hô hấp Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV đặt câu hỏi: - HS nghiªn cøu th«ng tin, liªn hÖ thùc tÕ - Nêu các tình huống cần đợc hô hấp nhân tạo? và nêu đợc. - CÇn lo¹i bá c¸c nguyªn nh©n lµm gi¸n ®o¹n h« hÊp - Rót ra kÕt luËn. nh thÕ nµo? TiÓu kÕt: - Khi bÞ chÕt ®uèi: cÇn lo¹i bá níc khái phæi b»ng c¸ch võa câng n¹n nh©n ë t thÕ dèc ngîc võa ch¹y. - Khi bị điện giật: tìm vị trí cầu dao hay công tắc điện để ngắt dòng điện. - Khi bị thiếu khí để thở hay môi trờng nhiều khí độc, phải khiêng nạn nhân ra khỏi khu vực đó. Hoạt động 2: Tiến hành hô hấp nhân tạo Hoạt động của GV - Phơng pháp hà hơi thổi ngạt đợc tiến hành nh thế nµo? - GV treo tranh vÏ minh ho¹ c¸c thao t¸c h« hÊp (hoÆc cho HS xem b¨ng h×nh). - GV treo tranh minh ho¹ hoÆc cho HS xem b¨ng hình để trả lời câu hỏi: - Phơng pháp ấn lồng ngực đợc tiến hành nh thế nµo? - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh. - GV cho đại diện các nhóm lên thao tác trớc lớp.. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK. - 1 HS tr×nh bµy. - C¸c nhãm tiÕn hµnh lµm díi dù ®iÒu khiÓn cña nhãm trëng. - HS tù nghiªn cøu SGK, xem tranh - 1 HS tr×nh bµy thao t¸c. - C¸c nhãm tiÕn hµnh thùc hµnh díi sù ®iÒu khiÓn cña nhãm trëng. - Các nhóm cử đại diện lên trình bày thao tác. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt.. TiÓu kÕt: a. Ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t: - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK Chó ý: + NÕu miÖng n¹n nh©n bÞ cøng, hã më cã thÓ dïng tay bÞt miÖng vµ thë vµo mòi. + Nếu tim nạn nhân đồng thời ngừng đập có thể vừa thổi ngạt, vừa xoa bóp tim (H 23.2). b. Ph¬ng ph¸p Ên lång ngùc:.

(48) - §Æt n¹n nh©n n»m ngöa. - §Æt n¹n nh©n n»m sÊp (tiÕn hµnh nh SGK). Lu ý: + §Æt n¹n nh©n n»m sÊp ®Çu nghiªng vÒ 1 bªn. + Đặt nạn nhân nằm ngửa ra giúp đờng dẫn khí đợc mở rộng. Hoạt động 3: Thu hoạch - Mỗi HS tự làm ở nhà rồi nộp báo cáo cho GV đánh giá. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ Gîi ý viÕt thu ho¹ch I. KiÕn thøc Câu 1: So sánh các tình huống chủ yếu cần đợc hô hấp nhân tạo. * Giống: cơ thể nạn nhân đều thiếu oxi, mặt tím tái. * Kh¸c nhau: - ChÕt ®uèi do phæi ngËp níc. - §iÖn giËt: do c¬ h« hÊp vµ cã thÓ c¶ c¬ tim co cøng. - BÞ l©m vµo m«i trêng « nhiÔm; ngÊt hay ng¹t thë. C©u 3: So s¸nh 2 ph¬ng ph¸p h« hÊp nh©n t¹o * Gièng: - Mục đích: phục hồi sự hô hấp bình thờng của nạn nhân. - C¸ch tiÕn hµnh: th«ng khÝ ë phæi cña n¹n nh©n víi nhÞp 12-20 / phót. lợng khí đợc thông ít nhất 200 ml. * Kh¸c nhau: C¸ch tiÕn hµnh. - Phơng pháp hà hơi thổi ngạt: dùng miệng thổi không khí trực tiếp vào phổi qua đờng dẫn khí. - Phơng pháp ấn lồng ngực: dùng tay tác động gián tiếp vào phổi qua lực ép vào lồng ngực. * HiÖu qu¶ cña ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t lín h¬n v×: - Đảm bảo đợc số lợng và áp lực không khí đa vào phổi. - Kh«ng lµm tæn th¬ng lång ngùc (g·y x¬ng sên). II. KÜ n¨ng nh bíc 2 SGK môc III.. Ngày soạn: 19 tháng 11 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 13 Tieát: 25 23/11/2012 23/11/2012 22/11/2012 22/11/2012 8A1 8A2 8A3 8A4 Ch¬ng V – Tiªu ho¸ Bµi 24: Tiªu ho¸ vµ c¸c c¬ quan tiªu ho¸. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc các nhóm chất trong thức ăn. - Nắm đợc các hoạt động trong quá trình tiêu hoá. - Vai trò của tiêu hoá đối với cơ thể ngời. - Nắm đợc vị trí của các cơ quan trên tranh, mô hình. 2. KÜ n¨ng - Rèn luyện kĩ năng quan sát tranh, sơ đồ, phát hiện kiến thức, t duy tổng hợp logic. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh sơ đồ các cơ quan trong hệ tiêu hoá ở ngời. - M« h×nh c¸c c¬ quan trong hÖ tiªu ho¸ ë ngêi. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - GV thu b¸o c¸o giê thùc hµnh..

(49) 3. Bài mới Các em nhịn ăn đợc bao lâu? Chúng ta nói đến ăn uống tức là nói đến hệ cơ quan. nµo? c¬ quan nµo trong c¬ thÓ? - Trong bµi më ®Çu cña ch¬ng chóng ta sÏ ®i t×m hiÓu vÒ tiªu ho¸, xem nã x¶y ra nh thÕ nµo? gåm nh÷ng c¬ quan nµo? Hoạt động 1: Thức ăn và sự tiêu hoá. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK quan sát H 24.1; 24.2, cïng víi hiÓu biÕt cña m×nh tr¶ lêi c©u hái: - Vai trß cña tiªu ho¸ lµ g×? - H»ng ngµy chóng ta thêng ¨n nh÷ng lo¹i thøc ¨n nào? Thức ăn đó thuộc loại thức ăn gì?. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái. + Tiªu ho¸ gióp chuyÓn c¸c chÊt trong thøc ăn thành các chất cơ thể hấp thụ đợc. Thức ăn tạo năng lợng cho cơ thể hoạt động và x©y dùng tÕ bµo. - HS kÓ tªn c¸c lo¹i thøc ¨n vµ s¾p xÕp - Các chất nào trong thức ăn bị biến đổi về mặt hoá chúng thành từng loại: prôtêin, lipit, gluxit, häc trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸? chÊt nµo kh«ng bÞ biÕn vitamin, muèi kho¸ng... đổi? + Chất bị biến đổi: prôtêin, lipit, gluxit, axit nuclªic. - Quá trình tiêu hoá gồm những hoạt động nào? + Chất không bị biến đổi: nớc, vitamin, - Hoạt động nào quan trọng nhất? muèi kho¸ng. - HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi - Vai trò của tiêu hoá đối với thức ăn? - Rót ra kÕt luËn. - Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ diÔn ra ë ®©u? chóng ta cïng t×m + Tiªu ho¸ thøc ¨n vµ hÊp thô chÊt dinh dhiÓu phÇn II. ìng lµ quan träng nhÊt. - HS tr×nh bµy. TiÓu kÕt: - Thøc ¨n gåm: + ChÊt h÷u c¬: pr«tªin, gluxit, lipit, axit nuclªic, vitamin. + ChÊt v« c¬: níc, muèi kho¸ng. - Hoạt động tiêu hoá gồm: ăn và uống, đẩy các chất trong ống tiêu hoá, tiêu hoá thức ăn, hấp thụ chất dinh dìng vµ th¶i b·. - Vai trò của tiêu hoá là biến đổi thức ăn thành các chất mà cơ thể có thể hấp thụ đợc và thải bỏ các chất b· trong thøc ¨n. Hoạt động 2: Các cơ quan tiêu hoá Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 24.3 vµ lªn b¶ng hoµn thµnh - HS tù quan s¸t H 24.3, 1 HS lªn b¶ng g¾n tranh c©m. chó thÝch. ?-KÓ tªn c¸c bé phËn cña èng tiªu ho¸? + èng tiªu ho¸ gåm: miÖng, hÇu , thùc qu¶n, d¹ dµy, ruét non, ruét giµ, hËu m«n. + TuyÕn tiªu ho¸ gåm: níc bät, tuyÕn vÞ, - KÓ tªn c¸c tuyÕn tiªu ho¸? tuyÕn gan, tuyÕn tuþ, tuyÕn ruét. - HS hoµn thµnh b¶ng. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 24 vµo vë. - GV giíi thiÖu vÒ tuyÕn tiªu ho¸. - HS nghe. - Yªu cÇu HS dù ®o¸n chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan. - 1 HS dù ®o¸n, c¸c HS kh¸c bæ sung. - GV tr×nh bµy qu¸ tr×nh tiªu ho¸ thøc ¨n 1 lÇn. - Gäi 1 HS kh¸c tr×nh bµy l¹i. - 1 HS tr×nh bµy. TiÓu kÕt: - Quá trình tiêu hoá đợc thực hiện nhờ hoạt động của các cơ quan trong hệ tiêu hoá. + èng tiªu ho¸: miÖng, hÇu , thùc qu¶n, d¹ dµy, ruét non, ruét giµ, hËu m«n. + TuyÕn tiªu ho¸: níc bät, tuyÕn vÞ, tuyÕn gan, tuyÕn tuþ, tuyÕn ruét. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Câu 1: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: ThÕ nµo lµ sù tiªu ho¸ thøc ¨n? a. Sự biến đổi thức ăn từ chất rắn thành chất lỏng. b. Sự biến đổi thức ăn từ những chất phức tạp thành chất đơn giản mà cơ thể có thể hấp thụ đợc..

(50) c. Sự biến đổi thức ăn từ các chất dinh dỡng mà cơ thể hấp thụ đợc qua thành ruột và thải các chất cặn bã không thể hấp thụ đợc. C©u 2: §iÒn vµo chç trèng Quá trình tiêu hoá là quá trình biến đổi thức ăn về mặt ............ (sinh lí, sinh hoá, lí hoá). Kết quả là thức ăn đợc biến đổi thành các chất đơn giản, hoà tan, có thể ........... (hấp thụ, tràn, ngấm) vào máu để cung cấp cho các tế bào sử dụng. Câu 3: Quá trình tiêu hoá gồm các hoạt động nào? 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc tríc bµi 25- tiªu ho¸ ë khoang miÖng. - Híng dÉn: Câu 1: Các chất trong thức ăn đợc phân nhóm theo các đặc điểm sau: + C¨n cø vµo cÊu t¹o ho¸ häc: chÊt h÷u c¬ vµ chÊt v« c¬. + Căn cứ vào đặc điểm biến đổi qua hoạt động tiêu hoá: chất không bị biến đổi, chất bị biến đổi trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸. Câu 3: Các chất cần thiết nh nớc, vitamin, muối khoáng vào cơ thể theo đờng tiêu hoá thì cần phải qua các hoạt động: ăn, đẩy thức ăn trong ống tiêu hoá, hấp thụ thức ăn. - Cơ thể ngời có thể nhận các chất này theo con đờng khác là: tiêm (chích) qua tĩnh mạch vào hệ tuần hoµn hoÆ qua kÏ gi÷a c¸c tÕ bµo vµo m« råi l¹i vµo m¸u (tiªm b¾p).. Ngày soạn: 20 tháng 11 năm 2012. Tuaàn: 13. Tieát: 26.

(51) Ngaøy daïy: Lớp. 24/11/2012 24/11/2012 23/11/2012 8A1 8A2 8A3 Bµi 25: Tiªu ho¸ ë khoang miÖng. 24/11/2012 8A4. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc các hoạt động diễn ra trong khoang miệng, năm đợc hoạt động nuốt và đẩy thức ăn từ trong khoang miÖng qua thùc qu¶n xuèng d¹ dµy. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng nghiªn cøu th«ng tin, tranh h×nh, t×m kiÕm kiÕn thøc. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Bồi dỡng ý thức vệ sinh, giữ gìn vệ sinh răng miệng, không cời đùa trong khi ăn. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng H 25.1; 25.2; 25.3 - Băng video hay đĩa CD minh hoạ hoạt động tiêu hoá ở khoang miệng, nuốt ở thực quản. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Các chất trong thức ăn có thể đợc phân nhóm nh thế nào? Nêu đặc điểm của mỗi nhóm. - Vai trò của tiêu hoá là gì? các chất nớc, muối khoáng, vitamin khi vào cơ thể cần qua hoạt động nào của hệ tiêu hoá? Nêu các hoạt động tiêu hoá? 3. Bài mới ở khoang miệng các hợp chất gluxit đã đợc tiêu hoá một phần. Các chất khác cha bị. tiªu ho¸. qu¸ tr×nh tiªu ho¸ diÔn ra nh thÕ nµo. Hoạt động 1: Tiêu hoá ở khoang miệng. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK và trả lời c©u hái: - Khi thức ăn vào miệng, có những hoạt động nµo x¶y ra? - GV treo H 25.1 để minh họa. - Những hoạt động nào là biến đổi lí học, hoá häc? - Khi nhai c¬m, b¸nh m× l©u trong miÖng thÊy ngät lµ v× sao? Tõ nh÷ng th«ng tin trªn, yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 25. - GV treo bảng phụ để HS tự hoàn thành.. Hoạt động của HS - HS tự nghiên cứu thông tin SGK, trao đổi nhóm vµ tr¶ lêi c©u hái. + Các hoạt động nh SGK. + Biến đổi lí học: Tiết nớc bọt, nhai, đảo trộn thøc ¨n, t¹o viªn thøc ¨n. + Biến đổi hoá học: Hoạt động của enzim amilaza trong níc bät. - Vận dụng kết quả phân tích hoá học để giải thÝch (H 25.2) - §¹i diÖn nhãm thay nhau ®iÒn b¶ng.. TiÓu kÕt:. Bảng 25: Hoạt động biến đổi thức ăn ở khoang miệng Biến đổi thức ăn ë khoang miÖng. Biến đổi lí học. Biến đổi hoá häc. Các hoạt động tham gia - TiÕt níc bät. C¸c thµnh phÇn tham gia hoạt động - C¸c tuyÕn níc bät - R¨ng. Tác dụng của hoạt động - Lµm ít vµ mÒm thøc ¨n - Nhai - Lµm mÒm vµ nhuyÔn - R¨ng, lìi, c¸c c¬ m«i vµ thøc ¨n - §¶o trén thøc ¨n m¸ - Lµm thøc ¨n thÊm ®Ém níc bät - R¨ng, lìi, c¸c c¬ m«i vµ - T¹o viªn thøc ¨n vµ - T¹o viªn thøc ¨n m¸ nuèt - Hoạt động của enzim - Enzim amilaza - Biến đổi 1 phần tinh amilaza trong níc bät bét trong thøc ¨n thµnh đờng mantozơ. Hoạt động 2: Nuốt và đảy thức ăn qua thực quản. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan sát H 25.3, - HS tự quan sát H 25.3, đọc thông tin, trao đổi th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: nhãm vµ tr¶ lêi:.

(52) - Nuốt diễn ra nhờ hoạt động của cơ quan nào là + Nuốt diễn ra nhờ hoạt động của lỡi là chủ yếu chñ yÕu vµ cã t¸c dông g×? vµ cã t¸c dông ®Èy viªn thøc ¨n tõ khoang miÖng tíi thùc qu¶n. - Lực đẩy viên thức ăn từ thực quản xuống dạ dày + Lực đảy viên thức ăn tới thực quản, tới dạ dày đợc tạo ra nh thế nào? t¹o ra nhê sù co d·n phèi hîp nhÞp nhµng cña c¬ quan thùc qu¶n. - Thức ăn qua thực quản có đợc biến đổi gì về mặt + Thời gian đi qua thực quản rát nhanh (2-4s) lÝ vµ ho¸ häc kh«ng? nên thức ăn không bị biến đổi về mặt hoá học. + Lu ý: viên thức ăn vừa phải để dễ nuốt, nếu quá - HS tiếp thu lu ý lín nuèt sÏ nghÑn. - HS hoạt động cá nhân và giải thích. - N¾p thanh qu¶n vµ khÈu c¸i mÒm cã chøc n¨ng - 1 HS gi¶i thÝch, c¸c HS kh¸c bæ sung. gì? nếu không có hoạt động của nó sẽ gây ra hậu qu¶ g×? - Giải thích hiện tợng khi ăn đôi khi có hạt cơm chui lªn mòi? HiÖn tîng nghÑn? - Tại sao khi ăn không nên cời đùa? TiÓu kÕt: - Nhờ hoạt động của lỡi thức ăn đợc đẩy xuống thực quản. - Thức ăn từ thực quản xuống dạ dày là nhờ hoạt động của các cơ thực quản (cơ trơn). - Thời gian thức ăn qua thực quản ngắn (2-4s) nên coi nh thức ăn không bị biến đổi. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: C©u 1: Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ khoang miÖng gåm: a. Biến đổi lí học d. TiÕt níc bät b. Nhai, đảo trộn thức ăn e. C¶ a, b, c, d c. Biến đổi hoá học g. ChØ a vµ c. Câu 2: Loại thức ăn nào đợc biến đổi về mặt hoá học ở khoang miệng a. Pr«tªin, tinh bét, lipit c. Pr«tªin, tinh bét, hoa qu¶ b. Tinh bét chÝn d. B¸nh m×, dÇu thùc vËt 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK- Tr 83. - §äc môc “Em cã biÕt” - Híng dÉn: C©u 2: “Nhai kÜ no l©u” lµ khi nhai cµng kÜ th× hiÖu suÊt tiªu ho¸ cµng cao, c¬ thÓ hÊp thô ® îc nhiÒu chÊt dinh dìng nªn no l©u h¬n. Câu 3: Với khẩu phần ăn đầy đủ, sau khi tiêu hoá ở khoang miệng và thực quản thì những chất trong thøc ¨n vÉn cÇn tiªu ho¸ tiÕp: G, L, Pr. C©u 4: - Cháo thấm 1 ít nớc bọt, 1 phần tinh bột trong cháo bị biến đổi thành đờng mantozơ dới tác dông cña enzim amilaza. - Víi s÷a thÊm 1 Ýt níc bät sù tiªu ho¸ ho¸ häc kh«ng diÔn ra ë khoang miÖng do thµnh phÇn hoá học của sữa là Pr và đờng đôi hoặc đờng đơn..

(53) Ngày soạn: 26 tháng 11 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 14 30/11/2012 30/11/2012 8A1 8A2. Tieát: 27 29/11/2012 29/11/2012 8A3 8A4. Bµi 27: Tiªu ho¸ ë d¹ dµy I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc cấu tạo của dạ dày và quá trình tiêu hoá diễn ra ở dạ dày gồm: + Các hoạt động tiêu hoá + Cơ quan, tế bào thực hiện hoạt động. + Tác dụng của hoạt động. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn cho HS t duy dù ®o¸n. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Båi dìng ý thøc b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng H 27.1; 27.2; 27.3 - Băng video hay đĩa CD minh hoạ hoạt động tiêu hoá ở dạ dày (sự tiết dịch vị, sự co bóp, sự tiêu hoá). 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nªu c¸c tuyÕn tiªu ho¸ trong hÖ tiªu ho¸ ë ngêi? Níc bät cã kh¶ n¨ng tiªu ho¸ hîp chÊt nµo? 3. Bài mới ở khoang miệng các hợp chất gluxit đã đợc tiêu hoá một phần. Các chất khác cha bị. tiêu hoá. Câu hỏi đặt ra cho chúng ta là ở dạ dày hợp chất nào bị tiêu hoá, quá trình tiêu hoá diÔn ra nh thÕ nµo Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo của dạ dày. Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, quan sát H 27.1, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - D¹ dµy cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - Căn cứ vào đặc điểm cấu tạo để dự đoán xem ở dạ dày có hoạt động tiêu hoá nào? - GV ghi dự đoán của HS cha đánh giá đúng sai mà sẽ giải quyết ở hoạt động sau. TiÓu kÕt:. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t H 27.1, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - 1 HS đại diện nhóm trả lời + H×nh d¹ng + Thµnh d¹ dµy + TuyÕn tiªu ho¸. - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung..

(54) - D¹ dµy h×nh tói, dung tÝch 3 lÝt. - Thµnh d¹ dµy cã 4 líp :líp mµng ngoµi, líp c¬, líp díi niªm m¹c, líp niªm m¹c. - Líp c¬ rÊt dµy, khoÎ gåm 3 líp c¬: c¬ däc, c¬ vßng vµ c¬ chÐo. - Líp niªm m¹c víi nhiÒu tuyÕn tiÕt dÞch vÞ. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự tiêu hoá ở dạ dày Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tiêu hoá ở dạ dày gồm những hoạt động nào? - Những hoạt động nào là biến đổi lí học, hoá häc? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm, hoàn thành bảgn 27 SGK. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶. - GV th«ng b¸o dù ®o¸n cña c¸c nhãm: nhãm nµo đúng, sai, thiếu... - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Thức ăn đợc đẩy xuống ruột là nhờ hoạt động cña c¬ quan nµo? - Loại thức ăn G, L đợc tiêu hoá trong dạ dày nh thÕ nµo? - Gi¶i thÝch v× sao Pr trong thøc ¨n bÞ dÞch vÞ ph©n huû nhng Pr cña líp niªm m¹c d¹ dµy l¹i kh«ng?. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: + Sù tiÕt dÞch vÞ, sù co bãp cña d¹ dµy, ho¹t động của enzim pepsin, đẩy thức ăn tới ruột. + ... - Th¶o luËn nhãm thèng nhÊt ý kiÕn. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung.. - HS dựa vào thông tin để trả lời: + Thøc ¨n lóc ®Çu vÉn chÞu t¸c dông cña enzim amilaza cho tới khi thấm đều dịch vị. + Thøc ¨n L kh«ng tiªu ho¸ trong d¹ dµy v× kh«ng cã enzim tiªu ho¸ L trong dÞch vÞ. => L, G chỉ biến đổi lí học. + C¸c tÕ bµo tiÕt chÊt nhµy ë cæ tuyÕn vÞ tiÕt chÊt nhµy phñ lªn bÒ mÆt niªm m¹c ng¨n c¸ch tÕ bµo niªm m¹c víi enzim pepsin. - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. - Theo em, muốn bảo vệ dạ dày ta phải ăn uống - HS đọc ghi nhớ SGK. nh thÕ nµo? TiÓu kÕt: Bảng 27: Các hoạt động biến đổi thức ăn ở dạ dày Biến đổi thức ăn ở d¹ dµy Biến đổi lí học Biến đổi hoá học. Các hoạt động tham C¸c thµnh phÇn tham gia gia hoạt động - Sù tiÕt dÞch vÞ - TuyÕn vÞ - Sù co bãp cña d¹ - C¸c líp c¬ cña d¹ dµy. dµy - Hoạt động của - En zim pepsin. enzim pepsin.. Tác dụng của hoạt động - Hoµ lo·ng thøc ¨n - Làm nhuyễn và đảo trộn thức ăn cho thấm đều dịch vÞ. - Ph©n c¾t Pr chuçi dµi thµnh c¸c chuçi ng¾n gåm 3- 10 aa.. - Sự đẩy thức ăn xuống ruột nhờ hoạt động của cơ dạ dày phối hợp với cơ vòng hậu vị. - Thêi gian lu thøc ¨n trong d¹ dµy tõ 3 – 6 giê tuú lo¹i thøc ¨n. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: Câu 1: Loại thức ăn nào đợc biến đổi cả về mặt lí học, hoá học trong dạ dày: a. Pr b. G c. L d. Muèi kho¸ng Câu 2: Biến đổi lí học ở dạ dày gồm: a. Sù tiÕt dÞch vÞ c. Sù nhµo trén thøc ¨n b. Sù co bãp cña d¹ dµy d. Cả a, b và c đều đúng e. Chỉ a, b đúng. Câu 3: Biến đổi hoá học ở dạ dày gồm: a. TiÕt dÞch vÞ b. Thấm đều dịch vị với thức ăn c. Hoạt động của enzim pepsin. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - Híng dÉn: Câu 1: “ở dạ dày có các hoạt động tiêu hoá sau: tiết dịch vị, biến đổi lí học, hoá học của thức ăn, đẩy thøc ¨n tõ d¹ dµy xuèng ruét. Câu 2: Biến đổi lí học ở dạ dày.

(55) - Thøc ¨n ch¹m vµo lìi vµ d¹ dµy kÝch thÝch tiÕt dÞch vÞ (sau 3 giê cã tíi 3 lÝt dÞch vÞ) gióp hoµ lo·ng thøc ¨n. - Sự phối hợp co của các cơ dạ dày giúp làm nhuyễn và đảo trộn thức ăn cho thấm đều dịch vị. Câu 3: Biến đổi hoá học ở dạ dày - Lúc đầu một phần tinh bột chịu tác dụng của enzim amilaza trong nớc bọt biến đổi thành đờng mantozơ cho đến khi thức ăn thấm đều dịch vị. - Phần Pr chuỗi đợc enzim pepsin trong dịch vị phân cắt thành các Pr chuỗi ngắn (3 – 10 aa). Câu 4: Với khẩu phần ăn đầy đủ chất dinh dỡng, sau khi tiêu hoá ở dạ dày thì các chất trong thức ăn cÇn tiªu ho¸ tiÕp ë ruét non lµ: Pr, G, L.. Ngày soạn: 27 tháng 11 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 14 01/12/2012 01/12/2012 8A1 8A2. Bµi 28: Tiªu ho¸ ë ruét non I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc quá trình tiêu hoá diễn ra ở ruột non gồm: + Các hoạt động tiêu hoá. + Các cơ quan, tế bào thực hiện hoạt động. + Tác dụng và kết quả của hoạt động. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn cho HS t duy dù ®o¸n kiÕn thøc. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ.. Tieát: 28 30/11/2012 01/12/2012 8A3 8A4.

(56) - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng H 28.1; 28.2. - Băng video hay đĩa CD minh hoạ hoạt động tiêu hoá ở ruột non (nếu có). 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò Trình bày sự biến đổi thức ăn trong dạ dày. 3. Bài mới Nh các em đã biết, ở miệng tiêu hoá G, ở dạ dày tiêu hoá Pr. Tuy nhiên sự tiêu hoá ở đó là rÊt Ýt. VD: ë khoang miÖng chØ cã 1 -2% G bÞ tiªu ho¸. C¸c chÊt nµy sÏ tiÕp tôc bÞ tiªu ho¸ ë ruét non. VËy cÊu t¹o cña ruét non nh thÕ nµo? Sù tiªu ho¸ diÔn ra ra sao, chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay Hoạt động 1: Cấu tạo của ruột non Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK và trả lời câu - Cá nhân HS tự nghiên cứu thông tin SGK và hái: tr¶ lêi: - Nªu cÊu t¹o cña ruét non? - 1 HS tr×nh bµy, líp nhËn xÐt bæ sung, rót ra - GV treo tranh H 28.1 và 28.2 để HS trinh bày. kÕt luËn. - Ruét cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? + Ruét non cÊu t¹o 4 líp. - Gan vµ tuþ cã t¸c dông g×? - Dự đoán xem ruột non có hoạt động tiêu hoá nào? - HS dựa vào cấu tạo của ruột non để dự đoán, - GV cha nhận xét ngay, để đến hoạt động sau. 1 HS tr×nh bµy. - GV ghi l¹i dù ®o¸n cña HS lªn gãc b¶ng. TiÓu kÕt: - Thµnh ruét cã 4 líp nh d¹ dµy nhng máng h¬n. - Líp c¬ chØ cã c¬ däc vµ c¬ vßng. - Líp niªm m¹c (sau t¸ trµng) cã nhiÒu tuyÕn ruét tiÕt dÞch ruét vµ tÕ bµo tiÕt dÞch nhµy. - Tá tràng (đầu ruột non) có ống dẫn chung dịch tuỵ và dịch mật đổ vào. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự tiêu hoá ở ruột non Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK, quan s¸t H 28.3, nhí l¹i kiÕn thøc tiÕt tríc vµ tr¶ lêi c©u hái: - D¹ dµy cã m«i trêng g×? - Thức ăn xuống tới ruột non còn chịu sự biến đổi lÝ häc n÷a kh«ng? NÕu cã th× biÓu hiÖn nh thÕ nào? Các thành phần nào tham gia hoạt động? - Nêu cơ chế đóng mở môn vị? - NÕu 1 ngêi bÞ bÖnh thiÕu axit trong d¹ dµy th× sÏ cã hËu qu¶ g×? - C¸c c¬ trong thµnh ruét non cã t¸c dông g×? Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Theo em trong 2 loại biến đổi trên, ở ruột non xảy ra biến đổi nào là chủ yếu và quan trọng hơn? - Để thức ăn biến đổi đợc hoàn toàn, ta cần làm g×?. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK, quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi c©u hái: + D¹ dµy cã m«i trêng axit, do axit tiÕt ra tõ dÞch vÞ. + Cã. - HS dùa vµo SGK tr×nh bµy.. + Biến đổi hoá học quan trọng hơn. - Cần nhai kĩ để tinh bột chuyển hoá thành đờng.. TiÓu kÕt: * Biến đổi lí học + Sự tiết dịch tiêu hoá do tuyến gan, tuyến tuỵ, tuyến ruột tiết ra để hoà loãng thức ăn và trộn đều dÞch tiªu ho¸. + Muèi mËt (dÞch mËt) t¸ch khèi L thµnh giät nhá, biÖt lËp víi nhau, t¹o nhò t¬ng ho¸. + Các cơ trên thành ruột co bóp nhào trộn thức ăn ngấm đều dịch tiêu hoá và tạo lực đẩy thức ăn xuèng phÇn tiÕp theo cña ruét. * Biến đổi hoá học - Sù phèi hîp t¸c dông cña c¸c lo¹i enzim trong dÞch tuþ (chñ yÕu) vµ dÞch ruét, sù hç trî cña dÞch mật biến đổi các loại thức ăn. + Tinh bột và đờng đôi thành đờng đơn. + Pr«tªin thµnh peptit thµnh aa. + Lipit nhê dÞch mËt thµnh c¸c giät lipit thµnh glixerin vµ axit bÐo..

(57) iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: Câu 1: Các chất trong thức ăn đợc biến đổi hoàn toàn ở ruột non là: a. Pr b. G c. L d. C¶ a, b, c e. ChØ a vµ b Câu 2: ở ruột non sự biến đổi thức ăn chủ yếu là: a. Biến đổi lí học b. Biến đổi hoá học c. C¶ a vµ b. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - Híng dÉn: C©u 4: Mét ngêi bÞ triÖu chøng thiÕu axit trong d¹ dµy th× sù tiªu ho¸ ë ruét non cã thÓ diÔn ra nh sau: môn vị thiếu tín hiệu đóng nên thức ăn sẽ qua môn vị tới ruột non liên tục và nhanh hơn, thức ăn sẽ không đủ thời gian ngấm đều dịch tiêu hoá ở ruột non dẫn tới hiệu quả tiêu hoá thấp.. Ngày soạn: 03 tháng 12 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 15 07/12/2012 07/12/2012 8A1 8A2. Tieát: 29 06/12/2012 06/12/2012 8A3 8A4. Bµi 29: hÊp thô chÊt dinh dìng vµ th¶i ph©n VÖ sinh tiªu ho¸ I. môc tiªu. 1. Kiến thức HS nắm đợc: + Những đặc điểm cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ các chất dinh dỡng. + Các con đờng vận chuyển các chất dinh dỡng từ ruột tới các cơ quan tế bào. 2. KÜ n¨ng + Vai trò đặc biệt của gan trên con đờng vận chuyển các chất dinh dỡng. + Vai trß cña ruét giµ trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸ cña c¬ thÓ. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Giáo dục ý thức giữ vệ sinh nơi công cộng.Những điều kiện đảm bảo cuộc sống II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 29.1; 29.2; 29.3. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày hoạt động tiêu hoá ở ruột non? - Với khẩu phần ăn đầy đủ chất dinh dỡng, nêu các chất dinh dỡng sau khi tiêu hoá ở ruột non? 3. Bài mới Khi thức ăn đã tiêu hoá, cơ thể muốn lấy đợc chất dinh dỡng cần phải có sự hấp thụ.. Quá trình này diễn ra ở ruột non là chủ yếu. Các chất cặn bã còn lại cần đợc thải ra ngoài. Hôm nay ThÇy vµ c¸c em sÏ t×m hiÓu bµi 29. Hoạt động 1: Hấp thụ chất dinh dỡng Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, quan sát H 29.1vµ tr¶ lêi c©u hái: - Căn cứ vào đâu ngời ta khẳng định rằng: ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hoá đảm nhận vai trß hÊp thô? - GV yªu cÇu HS ph©n tÝch trªn tranh. - Diện tích bề mặt có liên quan đến hiệu quả hấp thô nh thÕ nµo? ?-Trình bày đặc điểm cấu tạo của ruột non có tác. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t H 29.1 vµ tr¶ lêi: + Dùa vµo thùc nghiÖm nghiªn cøu. - HS tr×nh bµy trªn tranh. - DiÖn tÝch bÒ mÆt t¨ng sÏ lµm t¨ng hiÖu qu¶ hÊp thô. + Ruét non cÊu t¹o cã nÕp gÊp, l«ng ruét, l«ng.

(58) dông lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt hÊp thô?. cùc nhá lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt hÊp thô.. TiÓu kÕt: - Sù hÊp thô chÊt dinh dìng chñ yÕu diÔn ra ë ruét non. - CÊu t¹o ruét non phï hîp víi chøc n¨ng hÊp thô. - Niªm m¹c ruét cã nhiÒu nÕp gÊp víi c¸c l«ng ruét vµ l«ng cùc nhá cã t¸c dông t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc (tíi 500 m2). - Hệ mao mạch máu và mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột. - Ruét dµi 2,8 – 3 m; S bÒ mÆt tõ 400-500 m2. Hoạt động 2: Tìm hiểu con đờng vận chuyển, hấp thụ các chất và vai trò của gan Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK, - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc II quan s¸t H 29.3 SGK, quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi c©u hái: + Có 2 con đờng hấp thụ là máu và bạch huyết. - Có mấy con đờng hấp thụ chất dinh dỡng trong - HS thảo luận nhóm, đại diện nhóm lên điền ruét non? vµo b¶ng. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 29 trang 95 trªn bảng GV đã kẻ sẵn. - GV gióp HS hoµn thiÖn b¶ng. - HS dựa vào H 29.3 để trả lời: - GV giải thích thêm: các vitamin tan trong dầu có Gan khử các chất độc có hại cho cơ thể và A, D, K, E. cßn l¹i lµ c¸c vitamin tan trong níc. điều hoà nồng độ chất dinh dỡng trong máu. - Gan đóng vai trò gì trong con đờng vận chuyển c¸c chÊt dinh dìng vÒ tim? - GV lấy VD về bệnh tiểu đờng. TiÓu kÕt: Bảng 29: Các con đờng vận chuyển các chất dinh dỡng đã hấp thụ Các chất dinh dỡng đợc hấp thụ và vận chuyển Các chất dinh dỡng đợc hấp thụ và vận chuyển theo đờng máu theo đờng bạch huyết - Đờng, 30% axit béo và glixêrin, aa, các vitamin - 70% lipit (các giọt mỡ đã đợc nhũ tơng hoá), tan trong níc, c¸c muèi kho¸ng, níc. c¸c vitamin tan trong dÇu (A, D, E, K). - Vai trò của gan đối với các chất đã hấp thụ. + Điều hoà nồng độ các chất dinh dỡng trong máu đợc ổn định. + Khử các chất độc bị lọt vào cùng chất dinh dỡng.. Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của ruột già trong quá trình tiêu hoá Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc III SGK vµ - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc III tr¶ lêi c©u hái: SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: + Ruét giµ cã vai trß hÊp thô níc vµ muèi - Vai trß chñ yÕu cña ruét giµ lµ g×? - GV nªu 1 sè nguyªn nh©n g©y t¸o bãn (do Ýt vËn kho¸ng, th¶i ph©n. động , ăn ít chất xơ). Yêu cầu HS trình bày biện ph¸p chèng t¸o bãn. - HS nghe, vận dụng kiến thức đã tiếp thu và - GV lu ý HS bÖnh trÜ. tr¶ lêi. TiÓu kÕt: - Vai trß cña ruét giµ: + HÊp thô níc cÇn thiÕt cho c¬ thÓ. + Th¶i ph©n. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1, 3 SGK. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - Híng dÉn: C©u 3: Vai trß cña gan trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸: + TiÕt dÞch mËt gióp tiªu ho¸ lipit. + Khử chất độc lọt vào máu cùng các chất dinh dỡng. + Điều hoà nồng độ các chất dinh dỡng trong máu ổn định. Ngày soạn: 04 tháng 12 năm 2012 Ngaøy daïy:. Tuaàn: 15 08/12/2012 08/12/2012. Tieát: 30 07/12/2012 08/12/2012.

(59) Lớp. 8A1. 8A2. 8A3. 8A4. Bµi 26: Thùc hµnh Tìm hiểu hoạt động của enzim trong nớc bọt I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS biết đặt các thí nghiệm để tìm hiểu những điều kiện đảm bảo cho enzim hoạt động. - HS biết kết luận từ những thí nghiệm đối chứng. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn cho HS kÜ n¨ng thao t¸c thÝ nghiÖm chÝnh x¸c. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh vÏ H 26 phãng to. - Chuẩn bị cho mỗi nhóm: 8 ống nghiệm nhỏ (10 ml), 2 ống đong chia độ, 2 giá để ống nghiệm, 2 đèn cồn, 1 cuộn giấy đo độ pH, 1 phễu có bông lọc, 1 bình thuỷ tinh, cặp nhiệt kế, cặp ống nghiệm, phích níc nãng, hå tinh bét 1%, dd HCl 2%, dd ièt 1%, thuèc thö Str«me (3 ml dd NaOH 10% + 3 ml dd CuSO4 2%). 2. Häc sinh - Đọc và xem trớc bài ở nhà, trong 5 phút đầu giờ, mỗi nhóm chuẩn bị 24 ml nớc bọt loãng (lấy 6 ml nớc bọt + 18 ml nớc cất lắc đều rồi lọc qua phễu và bông lọc) và hồ tinh bột. §äc tríc c¸c bíc tiÕn hµnh theo SGK. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò KiÓm tra 15 phót Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng, mỗi câu đúng 1 điểm: Caâu 1: Hoâ haáp coù vai troø a. Giúp cho con người trao đổi chất dinh dưỡng b. Giúp cho con người trao đổi khí c. Giúp cho con người trao đổi oxi với môi trường bên ngoài d. Giúp cho con người trao đổi cacbonic với môi trường bên ngoài Caâu 2: Heä hoâ haáp goàm coù caùc cô quan sau: a. Đường ống dẫn khí và phổi b. Phoåi vaø muõi c. Phoåi vaø mieäng d. Phoåi, mieäng, muõi Câu 3: Hoạt động hô hấp gồm .... giai đoạn: a. 1 b. 2 c. 3 d. 4 Câu 4: Sự trao đổi khí ở phổi dựa trên hiện tượng: a. Thaåm thaáu b. Hoùa hoïc c. Hoøa tan d. Khueách taùn Câu 5: Những chất nào sau đây bị biến đổi trong quá trình tiêu hóa? a. Vitamin b. Nước c. Muối khoáng d. Gluxit Câu 6: Sau quá trình tiêu hóa Protein bị biến đổi thành? a- Axít amin b. Glyxerin vaø axít beùo c. Đường đơn Glucozơ d. Vitamin Câu 7: Enzim Amilaza hoạt động trong môi trường: a. pH = 2-3, t0 = 320C b. pH = 2-3, t0 = 370C c. pH = 7,2, t0 = 320C d. pH = 7,2, t0 = 370C Câu 8: Cấu tạo Dạ dạy gồm .... lớp: a. 2 b. 3 c. 4 d. 5 Câu 9: Vitamin tan trong dầu được vận chuyển theo con đường? a. Baïch huyeát b. Maùu c. AÊn uoáng d. Hoâ haáp.

(60) Câu 10: Thực chất quá trình tiêu hóa ở dạ dày vẫn là: a. Biến đổi về mặt hóa học b. Biến đổi về mặt lí học c. Biến đổi về mặt chất dinh dưỡng d. Biến đổi về mặt sinh học §¸p ¸n 1 – b, 2 – a, 3 – d, 4 – d, 5 – d, 6 – a, 7 – d, 8 – c, 9 – a, 10 – b ThèNG K£ §IÓM Líp 8A1 8A2 8A3 8A4 TC. SÜ sè 38 37 35 36 146. 9 -- 10 SL %. 6 -- 7 SL. 5 %. SL. 3 -- 4 %. SL. 1 -- 2 %. SL. %. 3. Bµi míi. Hoạt động 1: Các bớc tiến hành thí nghiệm và chuẩn bị thí nghiệm Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV ph¸t dông cô thÝ nghiÖm. - HS tự đọc trớc nội dung thí nghiệm bài 26. - Tæ trëng ph©n c«ng c«ng viÖc cho c¸c nhãm trong tæ, + 2 HS nhËn dông cô vµ vËt liÖu + 1 HS chuÈn bÞ nh·n cho èng nghiÖm. + 2 HS chuÈn bÞ níc bät hoµ lo·ng, läc, ®un s«i. + 2 HS chuẩn bị bình thuỷ tinh đựng nớc.. Hoạt động 2: Tiến hành bớc 1 và bớc 3 của thí nghiệm Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm nh bíc 1 vµ bíc 2 SGK + GV lu ý HS: khi rãt hå tinh bét kh«ng để rớt lên thành.. Hoạt động của HS - C¸c tæ tiÕn hµnh nh sau: Bíc 1: ChuÈn bÞ vËt liÖu vµo c¸c èng nghiÖm + Dïng èng ®ong hå tinh bét (2 ml) rãt vµo c¸c èng A, B, C, D. §Æt c¸c èng nµy vµo gi¸. + Dïng c¸c èng ®ong lÊy vËt liÖu kh¸c. èng A: 2 ml níc l· èng B: 2 ml níc bät ống C: 2 ml nớc bọt đã đun sôi èng D: 2 ml níc bät+ vµi giät HCl (2%) Bíc 2: TiÕn hµnh - Đo độ pH của các ống nghiệm và ghi vào vở. - Đo độ pH trong các ống nghiệm để làm - Đặt các ống nghiệm vào bình thuỷ tinh có nớc ấm g×? 37oC trong 15 phót. - C¸c tæ quan s¸t vµ ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 26.1 - GV kÏ s½n b¶ng 26.1 lªn b¶ng, yªu cÇu Thèng nhÊt ý kiÕn gi¶i thÝch. HS lªn ®iÒn. - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng ®iÒn, nhËn xÐt. + Lu ý: Thực tế độ trong không thay đổi niÒu. - GV thông báo đáp án bảng 26.1. Kết quả thí nghiệm về hoạt động của enzim trong nớc bọt C¸c èng nghiÖm èng A èng B èng C. Hiện tợng độ trong - Không đổi - T¨ng lªn - Không đổi. èng D. - Không đổi. Gi¶i thÝch - Nớc lã không có enzim biến đổi tinh bột. - Nớc bọt có enzim biến đổi tinh bột. - Nớc bọt đun sôi đã làm mất hoạt tính của enzim biến đổi tinh bột. - Do HCl đã hạ thấp pH nên enzim trong nớc bọt không biến đổi tinh bột.. Hoạt động 3: Kiểm tra kết quả thí nghiệm và giải thích kết quả Hoạt động của GV - GV yªu cÇu chia dd trong c¸c èng A, B, C, D thµnh 2 phÇn. + Lu ý: ống A chia vào A 1, A2 đã dán nh·n, B chia vµo B1; B2 .... Hoạt động của HS - Trong tổ cử 2 HS chia đều dd ra các ống đã chuẩn bị s½n A1; A2; B1; B2... - §Æt c¸c èng A1; B1; C1; D1 vµo gi¸ 1 (l« 1). Nhá vµo mỗi ống 5-6 giọt iốt lắc đều các ống. - §Æt c¸c èng A2; B2; C2; D2 vµo gi¸ 2 (l« 2). Nhá vµo mçi èng 5-6 giät Str«me, ®un s«i c¸c èng nµy trªn ngän lửa đèn cồn..

(61) - GV kÎ s½n b¶ng 26.2 lªn b¶ng, yªu cÇu - Nh÷ng HS kh¸c quan s¸t, so s¸nh mµu s¾c ë c¸c èng HS lªn ghi kÕt qu¶. nghiÖm, thèng nhÊt ý kiÕn , ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 26.2 + Lu ý: C¸c tæ thÝ nghiÖm kh«ng thµnh (kÎ s½n). c«ng th× lu ý ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm. - §¹i diÖn nhãm lªn ®iÒn vµo b¶ng, nhËn xÐt. - GV nhận xét bảng 26.2 để đa ra đáp án đúng. §¸p ¸n b¶ng 26.2. Kết quả thí nghiệm về hoạt động của enzim trong nớc bọt C¸c èng nghiÖm - èng A1 - èng A2 - èng B1 - èng B2 - èng C1 - èng C2 - èng D1 - èng §2. HiÖn tîng (mµu s¾c) - Mµu xanh - Màu đỏ nâu - Mµu xanh - Màu đỏ nâu - Mµu xanh - Màu đỏ nâu - Mµu xanh - Màu đỏ nâu. Gi¶i thÝch - Nớc lã không có enzim biến đổi tinh bột thành đờng. - Nớc bọt có enzim biến đổi tinh bột thành đờng. - Emzim trong níc bät bÞ ®un s«i kh«ng cã kh¼ năng biến đổi tinh bột thành đờng. - Enzim trong nớc bọt không hoạt động ở môi trờng axit nên tinh bột không bị biến đổi thành đờng.. Hoạt động 4: Thu hoạch - Mỗi HS tự làm báo cáo thu hoạch ở nhà và nộp báo cáo cho GV đánh giá vào giờ sau. Gîi ý: 1. KiÕn thøc - Enzim trong níc bät cã tªn lµ amilaza. - Enzim trong nớc bọt có tác dụng biến đổi tinh bột thành đờng mantozơ. - Enzim trong nớc bọt hoạt động tốt nhất trong điều kiện độ pH = 7,2. và nhiệt độ = 37oC. 2. KÜ n¨ng - Tr×nh bµy thÝ nghiÖm (HS tù lµm). - So sánh kết quả ống nghiệm A và B cho phép ta khẳng định enzim trong nớc bọt có tác dụng biến đổi tinh bột thành đờng. - So sánh kết quả ống nghiệm B và C cho phép ta khẳng định enzim trong n ớc bọt hoạt động tốt nhất ở nhiệt độ = 37oC. Enzim trong nớc bọt bị phá huỷ ở 100oC. - So sánh kết quả ống nghiệm B và D cho phép ta khẳng định enzim trong nớc bọt hoạt động tốt nhất ở pH = 7,2. Enzim trong nớc bọt không hoạt động ở môi trờng axit. 4. §¸nh gi¸ - GV nhËn xÐt giê thùc hµnh: khen c¸c nhãm lµm tèt vµ ghi ®iÓm cho c¸c nhãm. 2. DÆn dß: - ViÕt b¸o c¸o thu ho¹ch. - Thu dän vÖ sinh líp s¹ch sÏ..

(62) Ngày soạn: 10 tháng 12 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 16 14/12/2012 14/12/2012 8A1 8A2. Tieát: 31 13/12/2012 13/12/2012 8A3 8A4. bµi tËp I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc -Giúp HS ôn tập lại kiến thức đã học -Nắm đợc một số dạng bài tập và phơng pháp giả các dạng bài tập đó. -Gi¸o dôc ý thøc häc tËp cho HS 2. KÜ n¨ng -RÌn cho HS c¸ch lµm bµi kiÓm tra, bµi thi 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn Mét sè bµi tËp trong vë bµi tËp 2. Häc sinh vë bµi tËp iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi Bµi tËp 1, 2, 3, 4 (tr 89) Câu 1: “ở dạ dày có các hoạt động tiêu hoá sau: tiết dịch vị, biến đổi lí học, hoá học của thức ăn, đẩy thøc ¨n tõ d¹ dµy xuèng ruét. Câu 2: Biến đổi lí học ở dạ dày - Thøc ¨n ch¹m vµo lìi vµ d¹ dµy kÝch thÝch tiÕt dÞch vÞ (sau 3 giê cã tíi 3 lÝt dÞch vÞ) gióp hoµ lo·ng thøc ¨n. - Sự phối hợp co của các cơ dạ dày giúp làm nhuyễn và đảo trộn thức ăn cho thấm đều dịch vị. Câu 3: Biến đổi hoá học ở dạ dày - Lúc đầu một phần tinh bột chịu tác dụng của enzim amilaza trong nớc bọt biến đổi thành đờng mantozơ cho đến khi thức ăn thấm đều dịch vị. - Phần Pr chuỗi đợc enzim pepsin trong dịch vị phân cắt thành các Pr chuỗi ngắn (3 – 10 aa). Câu 4: Với khẩu phần ăn đầy đủ chất dinh dỡng, sau khi tiêu hoá ở dạ dày thì các chất trong thức ăn cÇn tiªu ho¸ tiÕp ë ruét non lµ: Pr, G, L. Bµi tËp 2, 3, 4 (tr 83) C©u 2: “Nhai kÜ no l©u” lµ khi nhai cµng kÜ th× hiÖu suÊt tiªu ho¸ cµng cao, c¬ thÓ hÊp thô ® îc nhiÒu chÊt dinh dìng nªn no l©u h¬n. Câu 3: Với khẩu phần ăn đầy đủ, sau khi tiêu hoá ở khoang miệng và thực quản thì những chất trong thøc ¨n vÉn cÇn tiªu ho¸ tiÕp: G, L, Pr. Câu 4: Cháo thấm 1 ít nớc bọt, 1 phần tinh bột trong cháo bị biến đổi thành đờng mantozơ dới tác dụng cña enzim amilaza. - Víi s÷a thÊm 1 Ýt níc bät sù tiªu ho¸ ho¸ häc kh«ng diÔn ra ë khoang miÖng do thµnh phÇn ho¸ häc của sữa là Pr và đờng đôi hoặc đờng đơn. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: Híng dÉn HS c¸ch gi¶i c¸c bµi tËp. B¸m s¸t kiÕn thøc bµi häc 2. DÆn dß Ôn tập kiến thức đã học. Đọc trợc bài “Trao đổi chất”.

(63) Ngày soạn: 11 tháng 12 năm 2012 Tuaàn: 16 Tieát: 32 Ngaøy daïy: 15/12/2012 15/12/2012 14/12/2012 15/12/2012 Lớp 8A1 8A2 8A3 8A4 Chơng VI- Trao đổi chất và năng lợng Bài 31: Trao đổi chất I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng với sự trao đổi chất ở cấp độ tế bào. - Trình bày đợc mối liên quan giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 31.1; 31.2. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá là gì? Mức độ ảnh hởng? - Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸ khái c¸c t¸c nh©n cã h¹i? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng ngoài Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t H 31.1 cïng víi hiÓu biÕt cña b¶n th©n vµ tr¶ lêi c©u hái: - Sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng ngoài biểu hiÖn nh thÕ nµo? - Hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, hệ tuần hoàn, hệ bài tiết đóng vai trò gì trong trao đổi chất? - Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng ngoài có ý nghÜa g×? - GV : Nhờ trao đổi chất mà cơ thể và môi trờng ngoài c¬ thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nÕu kh«ng c¬ thÓ sÏ chÕt. ë vật vô sinh trao đổi chất dẫn tới biến tính, huỷ hoại.. Hoạt động của HS - HS quan s¸t kÜ H 31.1, cïng víi kiÕn thức đã học trả lời các câu hỏi: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung rót ra kiÕn thøc.. - HS l¾ng nghe, tiÕp thu kiÕn thøc.. TiÓu kÕt: - M«i trêng ngoµi cung cÊp cho c¬ thÓ thøc ¨n, níc uèng muèi kho¸ng th«ng qua hÖ tiªu ho¸, hÖ h« hÊp đồng thời thải chất cặn bã, sản phẩm phân huỷ , CO2 từ cơ thể ra môi trờng. - Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng là đặc trng cơ bản của sự sống. Hoạt động 2: Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong cơ thể Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t H 31.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu thµnh phÇn cña m«i trêng trong c¬ thÓ? - M¸u vµ níc m« cung cÊp g× cho tÕ bµo? - Hoạt động sống cuả tế bào tạo ra những sản phẩm g×? - Những sản phẩm đó của tế bào và nớc mô vào máu đợc đa tới đâu? - Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong biÓu hiÖn nh thÕ nµo?. TiÓu kÕt:. Hoạt động của HS - HS dùa vµo H 31.2, th¶o luËn nhãm vµ nªu đợc: + M«i trêng trong c¬ thÓ gåm: m¸u, níc m« vµ b¹ch huyÕt. + M¸u cung cÊp chÊt dinh dìng, O2 qua níc m« tíi tÕ bµo. + Hoạt động sống của tế bào tạo năng lợng, CO2, chÊt th¶i. + S¶n phÈm cña tÕ bµo vµo níc m«, vµo m¸u tíi hÖ bµi tiÕt (phæi, thËn, da) vµ ra ngoµi. - HS nªu kÕt luËn..

(64) - Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong biểu hiện: các chất dinh dỡng và O2 tiếp nhận từ máu, nớc mô đợc tế bào sử dụng cho hoạt động sống đồng thời các sản phẩm phân huỷ đợc thải vào môi trờng trong vµ ®a tíi c¬ quan bµi tiÕt, th¶i ra ngoµi. Hoạt động 3: Mối quan hệ giữa trao đổi chất. ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t l¹i H 31.2 - HS dùa vµo H 31.2, th¶o lu¹n nhãm vµ tr¶ lêi: - Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể biểu hiện nh + Biểu hiện: trao đổi của môi trờng với các hệ cơ thÕ nµo? quan. - HS : trao đổi giữa tế bào và môi trờng trong cơ thể. - Trao đổi chất ở cấp độ tế bào đợc thực hiện - HS: cơ thể sẽ chết nếu 1 trong 2 cấp độ dừng lại. nh thÕ nµo? - Vậy trao đổi chất ở 2 cấp độ có quan hệ mật thiết - Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở 2 cấp độ ? với nhau, đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển. (Nếu trao đổi chất ở một trong hai cấp độ dïng l¹i th× cã hËu qu¶ g×?) TiÓu kÕt: - Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp O 2 và chất dinh dỡng cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, CO2 để thải ra môi trờng. - Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lợng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất với môi trờng ngoài. - Hoạt động trao đổi chất ở cấp độ gắn bó mật thiết với nhau, không thể tách rời. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và trả lời câu hỏi 1, 2, 3 SGK. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 32.. Ngày soạn: 17 tháng 12 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 17 21/12/2012 21/12/2012 8A1 8A2. Tieát: 33 20/12/2012 20/12/2012 8A3 8A4. Bµi 32: chuyÓn ho¸ I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc sự chuyển hoá vật chất và năng lợng trong tế bào gồm hai quá trình đồng hoá và dị hoá, là hoạt động cơ bản của sự sống. - HS phân tích đợc mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hoá năng lợng. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch, so s¸nh, th¶o luËn nhãm. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 31.1. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày vai trò của hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, hệ bài tiết và hệ tuần hoàn đối với sự trao đổi chất?.

(65) - Phân biệt trao đổi chất ở cấp độ cơ thể và trao đổi chất ở cấp độ tế bào. Nêu mối quan hệ về sự trao đổi chất ở hai cấp độ này? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Chuyển hoá vật chất và năng lợng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 32.1 - HS nghiªn cøu th«ng tin quan s¸t H 32.1 vµ vµ tr¶ lêi c©u hái: tr¶ lêi. - Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: + gồm 2 quá trình là đồng hoá và dị hoá. - Sự chuyển hoá vật chất và năng lợng ở tế bào gồm + Trao đổi chất ở tế bào là trao đổi chất giữa tế nh÷ng qu¸ tr×nh nµo? bµo víi m«i trêng trong. ChuyÓn ho¸ vËt chÊt - Phân biệt trao đổi chất ở tế bào với sự chuyển hoá và năng lợng sự biến đổi vật chất và năng lợng. vËt chÊt vµ n¨ng lîng? + Năng lợng đợc sử dụng cho hoạt động co cơ, hoạt động sinh lí và sinh nhiệt. - Năng lợng giải phóng trong tế bào đợc sử dụng vào những hoạt động nào? - GV giải thích sơ đồ H 32.1: Sự chuyển hoá vật chÊt vµ n¨ng lîng. - GV yêu cầu HS: Lập bảng so sánh đồng hoá và dị hoá. Nêu mối quan hệ giữa đồng hoá và dị hoá.. - HS dựa vào khái niệm đồng hoá và dị hoá để hoµn thµnh b¶ng so s¸nh. - 1 HS ®iÒn kÕt qu¶, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. + Quan hÖ m©u thuÉn ngîc chiÒu.. - Yªu cÇu HS rót ra mèi quan hÖ gi÷a chóng. - Tỉ lệ giữa đồng hoá và dị hoá trong cơ thể ở những độ tuổi và trạng thái khác nhau thay đổi nh thế nµo?. + Tỉ lệ không giống nhau. Trẻ em: đồng hóa lớn hơn dị hoá. Ngời già: đồng hoá nhở hơn dị hoá. nam đồng hoá lớn hơn nữ. Khi lao động đồng hoá nhỏ hơn dị hóa. Khi nghỉ ngơi đồng ho¸ lín h¬n dÞ ho¸.. Bảng so sánh đồng hoá và dị hoá §ång ho¸. DÞ ho¸ - Ph©n gi¶i c¸c chÊt - Gi¶i phãng n¨ng lîng. - X¶y ra trong tÕ bµo.. - Tæng hîp c¸c chÊt - TÝch luü n¨ng lîng - X¶y ra trong tÕ bµo.. TiÓu kÕt: - Trao đổi chất là biểu hiện bên ngoài của quá trình chuyển hoá vật vhất và năng lợng xảy ra bên trong tÕ bµo. - Mọi hoạt động sống của cơ thể đều bắt nguồn từ sự chuyển hoá vật chất và năng lợng của tế bào. - ChuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng trong tÕ bµo gåm 2 qu¸ tr×nh: + §ång ho¸ (SGK). + DÞ ho¸ (SGK). - Đồng hoá và dị hoá là 2 mặt đối lập nhng thống nhất. - Tỉ lệ giữa đồng hoá và dị hoá ở cơ thể khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi , giới tính và trạng thái cơ thể. Hoạt động 2: Chuyển hoá cơ bản Hoạt động của GV - C¬ thÓ ë tr¹ng th¸i “nghØ ng¬i” cã tiªu dïng n¨ng lîng kh«ng? T¹i sao? - GV : N¨ng lîng tiªu dïng khi c¬ thÓ nghØ ng¬i gọi là gì? Nêu khái niệm chuyển hoá cơ bản? đơn vÞ vµ ý nghÜa?. Hoạt động của HS - HS vận dụng kiến thức đã học và nêu đợc: + Có tiêu dùng năng lợng cho các hoạt động cña tim, h« hÊp, duy tr× th©n nhiÖt ... - 1 HS tr¶ lêi, nªu kÕt luËn.. TiÓu kÕt: - ChuyÓn ho¸ c¬ b¶n lµ n¨ng lîng tiªu dïng khi c¬ thÓ hoµn toµn nghØ ng¬i. - §¬n vÞ: kJ/h/kg. - ý nghĩa: căn cứ vào chuyển hoá cơ bản để xác định tình trạng sức khoẻ, bệnh lí. Hoạt động 3: Điều hoà sự chuyển hoá vật chất và năng lợng ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào.

(66) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin mục III và trả lời câu hỏi: - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi. - Cã nh÷ng h×nh thøc nµo ®iÒu hoµ sù chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng? KÕt luËn: - §iÒu hoµ b»ng thÇn kinh. + ở não có các trung khu điều khiển sự trao đổi chất (trực tiếp). + ThÇn kinh ®iÒu hoµ th«ng qua tim, m¹ch (gi¸n tiÕp). - §iÒu hßa b»ng c¬ chÕ thÓ dÞch: do c¸c hoocmon cña tuyÕn néi tiÕt tiÕt vµo m¸u. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm. Cét A Cét B 1. §ång ho¸ a. Lấy thức ăn biến đổi thành chất dinh dỡng hấp thụ vào máu. 2. DÞ ho¸ b. Tổng hợp chất đặc trng và tích luỹ năng lợng. 3. Tiªu ho¸ c. Th¶i c¸c s¶n phÈm ph©n huû vµ c¸c s¶n phÈm thõa ra m«i trêng ngoµi. 4. Bµi tiÕt d. Phân giải các chất đặc trng thành chất đơn giản và giải phóng n¨ng lîng. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc tríc bµi 35. - Lµm bµi tËp 2, 3, 4 vµo vë.. KÕt qu¶.

(67) Ngày soạn: 18 tháng 12 năm 2012 Ngaøy daïy: Lớp. Tuaàn: 17 22/12/2012 22/12/2012 8A1 8A2. Tieát: 34 21/12/2012 22/12/2012 8A3 8A4. Bµi 33: Th©n nhiÖt I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc khái niệm thân nhiệt và các cơ chế điều hoà thân nhiệt. 2. KÜ n¨ng - Giải thích đợc cơ sở khoa học và vận dụng vào đời sống các biện pháp chống nóng, lạnh, đề phòng c¶m nãng, l¹nh. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Su tÇm 1 sè tranh ¶nh vÒ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i gãp phÇn ®iÒu hoµ kh«ng khÝ nh trång c©y xanh,x©y hå níc ë khu d©n c. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - ChuyÓn ho¸ lµ g×? ChuyÓn ho¸ gåm c¸c qu¸ tr×nh nµo? V× sao nãi chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng lµ đặc trng cơ bản của cơ thể sống? - Giải thích mối quan hệ qua lại giữa đồng hoá và dị hoá? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Thân nhiệt Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi: - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng môc I SGK trang 105 tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Th©n nhiÖt lµ g×? ở ngời khoẻ mạnh, khi trời nóng và khi trời lạnh nhiệt - Trao đổi nhóm để thống nhất ý kiến. độ cơ thể là bao nhiêu? Thay đổi nh thế nào? - §¹i diÖn 1 nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - Sự ổn định thân nhiệt do đâu? kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc.. KÕt luËn: - Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể. - Thân nhiệt luôn ổn định là 37oC là do sự cân bằng giữa sinh nhiệt và toả nhiệt. Hoạt động 2: Sự điều hoà thân nhiệt Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái: - Bé phËn nµo cña c¬ thÓ tham gia vµo sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt? - Nhiệt của cơ thể sinh ra đã đi đâu và để làm g×? - Khi lao động nặng, cơ thể có những phơng thức to¶ nhiÖt nµo? - V× sao mïa hÌ, da ngêi ta hång hµo, cßn mïa đông rét da tái hoặc sởn gai ốc? - Khi trời nóng, độ ẩm không khí cao, không tho¸ng giã (oi bøc) c¬ thÓ cã ph¶n øng g× vµ cã c¶m gi¸c nh thÕ nµo? - Tõ nh÷ng ý kiÕn trªn, h·y rót ra kÕt luËn vÒ vai trß cña da trong sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt? - GV gi¶ng gi¶i thªm.. Hoạt động của HS - HS dùa vµo th«ng tin SGK th¶o luËn nhãm vµ nêu đợc: + Da vµ hÖ thÇn kinh cã vai trß quan träng trong ®iÒu hoµ th©n nhiÖt. + Nhiệt thoát ra ngoài môi trờng qua da để đảm bảo thân nhiệt ổn định. + Lao động nặng: toát mồ hôi, hô hấp mạnh, da mặt đỏ. + Mïa hÌ: M¹ch m¸u d·n gióp to¶ bít nhiÖt qua da. Mùa đông: mạch máu co, sởn gai ốc giúp gi¶m bít nhiÖt qua da. + Ngµy oi bøc, må h«i khã bay h¬i, sù to¶ nhiÖt khã kh¨n lµm cho ngêi bøc bèi khã chÞu. - HS tù rót ra kÕt luËn. - HS đọc thông tin và nghe giảng..

(68) TiÓu kÕt: 1. Vai trß cña da trong ®iÒu hoµ th©n nhiÖt - Da là cơ quan đóng vai trò quan trọng nhất trong sự điều hoà thân nhiệt. Cơ chế: + Khi trời nóng và khi lao động nặng mao mạch ở dới da dãn ra giúp toả nhiệt nhanh, tăng tiết mồ hôi, gi¶i phãng nhiÖt cho c¬ thÓ. + Khi trời rét mao mạch ở dới da co lại, cơ chân lông co để giảm sự thoát nhiệt. Trời quá lạnh cơ co dãn liên tục gây phản xạ run để tăng sinh nhiệt. 2. Vai trß cña hÖ thÇn kinh trong sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt - Mọi hoạt động điều hoà thân nhiệt của da đều là phản xạ dới sự điều khiển của hệ thần kinh. Hoạt động 3: Phơng pháp phòng chống nóng lạnh Hoạt động của GV - Yêu cầu HS thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi: - Chế độ ăn uống mùa hè và mùa đông khác nhau nh thÕ nµo? - Mùa hè cần làm gì để chống nóng? - V× sao nãi rÌn luyÖn th©n thÓ còng lµ biÖn ph¸p phßng chèng nãng l¹nh? - Việc xây dựng nhà, công sở cần lu ý yếu tố nào để chèng nãng, l¹nh?. Hoạt động của HS - HS liên hệ thực tế thảo luận nhóm để trả lêi c¸c c©u hái. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt bæ sung. - HS rót ra kÕt luËn.. TiÓu kÕt: - Chế độ ăn uống phù hợp với từng mùa. - Mùa hè: đội mũ nón khi ra đờng. Lao động, mồ hôi ra không nên tắm ngay, không ngồi nơi gió lộng, kh«ng bËt qu¹t m¹nh qu¸. - Mùa đông: giữ ấm cổ, tay chân, ngực. - Rèn luyện TDTT hợp lí để tăng sức chịu đựng cho cơ thể. - Trång nhiÒu c©y xanh quanh nhµ vµ n¬i c«ng céng. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: ? Thân nhiệt là gì? Tại sao thân nhiệt luôn ổn định? ? Tr×nh bµy co chÕ ®iÒu hoµ th©n nhiÖt khi trêi nãng, l¹nh? 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc “Em cã biÕt”. - T×m hiÓu tríc vitamin vµ muèi kho¸ng trong thøc ¨n..

(69) Bµi 35: ¤n tËp häc k× I I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc häc k× I. - HS nắm sâu, nắm chắc kiến thức đã học. 2. KÜ n¨ng - Vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh ¶nh cã liªn quan. - M¸y chiÕu, phim trong (nÕu cã). - Các nhóm với nội dung đã phân công (1 tờ giấy khổ to). 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra 3.Bµi häc Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV chia líp thµnh 6 nhãm. Ph©n c«ng - C¸c nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn néi dung mçi nhãm lµm 1 b¶ng. trong b¶ng (c¸ nh©n ph¶i hoµn thµnh b¶ng cña m×nh ë nhµ) - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn ghi vµ phim trong hoÆc tê giÊy to. - Yªu cÇu c¸c nhãm chiÕu phim trong kÕt - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c qu¶ cña nhãm minh hoÆc d¸n kÕt qu¶ (khæ nhãm kh¸c bæ sung. giÊy to) lªn b¶ng. - GV nhËn xÐt ghi ý kiÕn bæ sung hoÆc - C¸c nhãm hoµn thiÖn kÕt qu¶. chiếu đáp án. - HS hoµn thµnh vµo vë bµi tËp.. B¶ng 35. 1: Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi Cấp độ tổ chức TÕ bµo. Đặc điểm đặc trng CÊu t¹o Vai trß - Gồm: màng, tế bào chất với - Là đơn vị cấu tạo và chức c¸c bµo quan chñ yÕu (ti thÓ, líi n¨ng cña c¬ thÓ. néi chÊt, bé m¸y G«ngi..) vµ.

(70) nh©n. - TËp hîp c¸c tÕ bµo chuyªn ho¸ cã cÊu tróc gièng nhau. - §îc cÊu t¹o nªn bëi c¸c m« kh¸c nhau.. M« C¬ quan HÖ c¬ quan. - Tham gia cÊu t¹o nªn c¸c c¬ quan. - Tham gia cÊu t¹o vµ thùc hiện chức năng nhất định của hÖ c¬ quan. - Gåm c¸c c¬ quan cã mèi quan - Thùc hiÖn chøc n¨ng nhÊt hÖ vÒ chøc n¨ng. định của cơ thể. Bảng 35. 2: Sự vận động của cơ thể. HÖ c¬ quan thùc hiÖn vận động Bé x¬ng HÖ c¬. §Æc ®iÓm cÊu t¹o đặc trng - Gåm nhiÒu x¬ng liªn kÕt víi nhau qua c¸c khíp. - Cã tÝnh chÊt cøng r¾n và đàn hồi. - TÕ bµo c¬ dµi - Cã kh¶ n¨ng co d·n. Vai trß chung T¹o bé khung c¬ thÓ - Gióp c¬ + B¶o vÖ thÓ ho¹t + N¬i b¸m cña c¬ động để thÝch øng víi m«i tr- C¬ co d·n gióp c¬ quan êng. hoạt động. Chøc n¨ng. B¶ng 35. 3: TuÇn hoµn m¸u C¬ quan Tim. HÖ m¹ch. Đặc điểm cấu tạo đặc trng - Cã van nhÜ thÊt vµ van động mạch. - Co bãp theo chu k× gåm 3 pha.. Chøc n¨ng - B¬m m¸u liªn tôc theo 1 chiÒu tõ t©m nhÜ vµo t©m thÊt vµ tõ tâm thất vào động m¹ch. - Gồm động mạch, - Dẫn máu từ tim đi mao m¹ch vµ tÜnh kh¾p c¬ thÓ vµ tõ m¹ch. kh¾p c¬ thÓ vÒ tim.. Vai trß chung - Gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tôc theo 1 chiÒu trong c¬ thÓ, míc m« cũng liên tục đợc đổi míi, b¹ch huyÕt còng liên tục đợc lu thông.. B¶ng 35. 4: H« hÊp C¸c giai ®o¹n chñ yÕu trong h« hÊp Thë Trao đổi khí ë phæi Trao đổi khí ë tÕ bµo. C¬ chÕ Hoạt động phối hợp cña lång ngùc vµ c¸c c¬ h« hÊp. - C¸c khÝ (O2; CO2) khuÕch t¸n tõ n¬i cã nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.. Vai trß Riªng Gióp kh«ng khÝ trong phổi thờng xuyên đổi míi. - Tăng nồng độ O2 và giảm nồng độ khí CO2 trong m¸u. - Cung cÊp O2 cho tÕ bµo vµ nhËn CO2 do tÕ bµo th¶i ra.. B¶ng 35. 5: Tiªu ho¸ Khoang Thùc D¹ miÖng qu¶n dµy Gluxit Lipit C¬ quan Lo¹iPr«tªin Ho¹t thùc hiÖn §êng chÊt động HÊp thô Axit bÐo vµ glixªrin Axit amin Tiªu ho¸. x x. Chung Cung cÊp oxi cho c¸c tÕ bµo c¬ thÓ vµ th¶i khÝ cacbonic ra ngoµi c¬ thÓ.. Ruét non x x x x x x. Ruét giµ. Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi 3 c©u hái - HS th¶o luËn nhãm thèng nhÊt c©u tr¶ SGK trang 112. lêi..

(71) - GV nhËn xÐt vµ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ thøc. sung. TiÓu kÕt: - SGK iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của từng nhóm. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ hoµn thiÖn néi dung «n tËp. - Chuẩn bị để giờ sau kiểm tra học kì I..

(72) TuÇn 18 TiÕt 35 Ngày kiểm tra: phòng ra đề kiÓm tra häc k× I I. môc tiªu. 2. KÜ n¨ng - Kiểm tra kiến thức trong chơng trình học kì I, đánh giá năng lực nhận thức của HS, thấy đợc những mặt tốt, những mặt yếu kém của HS giúp GV uốn nắn kịp thời, điều chỉnh quá trình dạy và họcđể giúp HS đạt kết quả tốt. - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c cña HS trong qu¸ tr×nh lµm bµi. 3. Thái độ - Cã ý thøc trung thùc. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. §Ò bµi A. Tr¾c nghiÖm Chọn câu trả lời đúng nhất bằng cách khoanh tròn vào chữ cái đầu câu. Câu 1: Tế bào máu nào tham gia vào quá trình đông máu: a. Hång cÇu b. B¹ch cÇu c. TiÓu cÇu C©u 2: Ngêi cã nhãm m¸u AB kh«ng truyÒn cho nhãm m¸u O, A, B v×: a. Nhãm m¸u AB hång cÇu cã c¶ A vµ B. b. Nhãm m¸u AB huyÕt t¬ng kh«ng co kh¸ng thÓ. c. Nhãm m¸u AB Ýt ngêi cã. d. Cả a, b, c đúng. Câu 3: Những đặc điểm cấu tạo nào của cơ quan trong đờng dẫn khí có tác dụng làm ấm không khí đi vµo phæi: a. L«ng mòi b. Lớp mao mạch dày đặc ở khoang mũi c. Nắp thanh quản có thể cử động để đậy kín đờng hô hấp d. C¶ a, b, c C©u 4: Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ ë khoang miÖng gåm: a. Biến đổi lí học b. Biến đổi hoá học c. Nhai, đảo trộn thức ăn d. TiÕt níc bät e. ChØ cã a vµ c B. Tù luËn Câu 1: Nêu những đặc điểm cấu tạo của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ chất dinh dỡng? Câu 2: Để nghiên cứu vai trò và điều kiện hoạt động của enzim nớc bọt, bạn An đã làm thí nghiệm sau: Chọn 4 ống nghiệm đều chứa 5 ml hồ tinh bột loãng, lần lợt thêm vào các ống : - èng 1: Thªm 5 ml níc cÊt - èng 2: Thªm 5 ml níc bät lo·ng - èng 3: Thªm 5 ml níc bät lo·ng vµ vµi giät HCl - èng 4: Thªm 5 ml níc bät ®un s«i Tất cả các ống đều đặt trong nớc ấm 37oC trong thời gian từ 15- 30 phút. a. Hồ tinh bột trong các ống nghiệm có biến đổi không ? Tại sao? b. Từ đó hãy xác định nhiệt độ và môi trờng thích hợp cho sự hoạt động của enzim nớc bọt? III. §¸p ¸n – biÓu ®iÓm A. Tr¾c nghiÖm C©u 1: c (1 ®) C©u 2: a (1 ®) C©u 3: b (1 ®) C©u 4: e (1 ®) B. Tù luËn Câu 1: Những đặc điểm cấu tạo của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ chất dinh dỡng là: - Líp niªm m¹c ruét non cã c¸c nÕp gÊp vµc c¸c l«ng ruét vµ l«ng cùc nhá lµm cho diÖn tÝch bÒ mÆt bªn trong cña nã tng gÊp kho¶ng 600 lÇn so víi diÖn tÝch mÆt ngoµi. (1 ®) - Ruét non rÊt dµi (2,8 – 3 m ë ngêi trëng thµnh), lµ bé phËn dµi nhÊt trong c¸c c¬ quan tiªu ho¸. (1 ®) - Mạng mao mạch máu và mao mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột. ( 1 đ) C©u 2: a. Chỉ có ống (2) hồ tinh bột bị biến đổi vì ống (2) có enzim amilaza trong n ớc bọt biến đổi tinh bột thành đờng mantôzơ (0,5 đ) - ở ống 1: Nớc cất không có enzim biến đổi nớc bọt (0,5 đ) - ở ống 3: Enzim nớc bọt không hoạt động ở môi trờng axit nên tinh bột không bị biến đổi (0,5 đ).

(73) - ở ống 4: Enzim nớc bọt bị mất hoạt tính khi đun sôi nên tinh bột không bị biến đổi (0,5 đ). b. ở nhiệt độ thích hợp cho hoạt động của enzim nớc bọt là 37oC ( nhiệt độ cơ thể ngời) (0,5 đ) - Môi trờng thích hợp cho enzim nớc bọt hoạt động là môi trờng trung tính hoặc hơi kiềm ( tốt nhất là pH = 7,2) ( 0,5 ®)..

(74) Tuan 18 TiÕt 35 Ngày kiểm tra: theo đề của phòng TiÕt 36 Ngµy so¹n:13/12/09 Ngµy d¹y: 16/12/09. kiÓm tra häc k× I.

(75) Tuan 20 TiÕt 37 Ngµy so¹n:2/1/010 Ngµy d¹y: 4/1/010 Bµi 34: Vitamin vµ muèi kho¸ng I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc vai trò của vitamin và muối khoáng. 2. KÜ n¨ng - Vận dụng những hiểu biết về vitamin và muối khoáng trong lập khẩu phần ăn và xây dựng chế độ ăn uèng hîp lÝ. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh ¶nh vÒ mét nhãm thøc ¨n chøa vitamin vµ muèi kho¸ng. - Tranh trÎ em bÞ thiÕu vitamin D, cßi x¬ng, bíc cæ do thiÕu muèi ièt. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KT c©u 1. 2. 3 SGK. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Vitamin Hoạt động của GV - Yêu cầu đọc thông tin mục I SGK và hoµn thµnh bµi tËp SGK: - GV nhận xét đa ra kết quả đúng. - Yêu cầu HS đọc tiếp thông tin mục I SGK để trả lời câu hỏi: - Vitamin là gì? nó có vai trò gì đối với cơ thÓ? - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 34.1 SGK tãm t¾t vai trß chñ yÕu cña 1 sè vitamin - GV lu ý HS: vitamin D duy nhất đợc tæng hîp trong c¬ thÓ díi t¸c dông cña ¸nh s¸ng mÆt trêi tõ chÊt eg«stªrin cã ë da. Mïa hÌ c¬ thÓ tæng hîp vitamin D d thõa sÏ tÝch luü ë gan. - Thực đơn trong bữa ăn cần phối hợp nh thế nào để có đủ vitamin - Lu ý HS: 2 nhãm vitamin tan trong dÇu tan trong níc => cÇn chÕ biÕn thøc ¨n cho phï hîp.. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng môc I SGK cïng víi vèn hiÓu biÕt cña m×nh, hoµn thµnh bµi tËp theo nhãm. - HS tr×nh bµy kÕt qu¶ nhËn xÐt:- kÕt qu¶ đúng :1,3,5,6 - HS dùa vµo kÕt qu¶ bµi tËp : + Thông tin đẻ trả lời kết luận - HS nghiên cứu bảng 34.1 để nhận thấy vai trß cña mét sè vitamin.. TiÓu kÕt: - Vitamin lµ hîp chÊt h÷u c¬ cã trong thøc ¨n víi mét liÒu lîng nhá nhng rÊt cÇn thiÕt. + Vitamin tham gia thành phần cấu trúc của nhiều enzim khác nhau => đảm bảo các hoạt động sinh lí bình thờng của cơ thể. Ngời và động vật không có khả năng tự tổng hợp vitamin mà phải lấy vitamin tõ thøc ¨n. - Cã 2 nhãm vitamin: vitamin tan trong dÇu vµ vitamin tan trong níc. - Trong khẩu phần ăn hàng ngày cần phối hợp các loại thức ăn để cung cấp đủ vitamin cho cơ thể. Hoạt động 2: Muối khoáng Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 34.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Muèi kho¸ng cã vai trß g× víi c¬ thÓ? - V× sao thiÕu vitamin D trÎ em sÏ m¾c bÖnh cßi x¬ng?. Hoạt động của HS - HS dùa vµo th«ng tin SGK + b¶ng 34.2, thảo luận nhóm và nêu đợc: + ThiÕu vitamin D, trÎ bÞ cßi x¬ng v× c¬ thÓ chØ hÊp thô Ca khi cã mÆt vitamin D. Vitamin D thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸.

(76) - Vì sao nhà nớc vận động nhân dân dùng Ca và P tạo xơng. muèi ièt? + Sử dụng muối iốt để phòng tránh bớu - Trong khÈu phÇn ¨n hµng ngµy cÇn cung cæ. cÊp nh÷ng lo¹i thùc phÈm nµo vµ chÕ biÕn nh thế nào để bảo đảm đủ vitamin và muèi kho¸ng cho c¬ thÓ?. TiÓu kÕt: - Muối khoáng là thành phần quan trọng của tế bào đảm bảo cân bằng áp suất thẩm thấu và lực tr ơng tế bào, tham gia vào thành phần cấu tạo enzim đảm bảo quá trình trao đổi chất và năng lợng. - KhÈu phÇn ¨n cÇn: + Cung cấp đủ lợng thịt (hoặc trứng, sữa và rau quả tơi) + Cung cÊp muèi hoÆc níc chÊm võa ph¶i, nªn dïng muèi ièt. + TrÎ em cÇn t¨ng cêng muèi Ca (s÷a, níc x¬ng hÇm...) + Chế biến hợp lí để chống mất vitamin khi nấu ăn. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK – Tr 110. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. Lµm bµi tËp 3,4. - §äc “Em cã biÕt”. C©u 3: Trong tro cña cá tranh cã 1 sè muèi kho¸ng, tuy kh«ng nhiÒu, chñ yÕu lµ muèi K, v× vËy viÖc ¨n tro cá tranh chØ lµ biÖn ph¸p t¹m thêi chø kh«ng thÓ thay thÕ muèi ¨n hµng ngµy. C©u 4: S¾t cÇn cho sù t¹o thµnh hång cÇu vµ tham gia qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ v× vËy bµ mÑ mang thai cÇn đợc bổ sung chất sắt để thai phát triển tốt, ngời mẹ khoẻ mạnh..

(77)

(78)

(79)

(80) TiÕt 38 Ngµy so¹n: 3/1/010 Ngµy d¹y: 6/1/010. Bµi 36: Tiªu chuÈn ¨n uèng Nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - Nêu đợc nguyên nhân của sự khác nhau về nhu cầu dinh dỡng ở các đối tợng khác nhau. - Phân biệt đợc giá trị dinh dỡng có ở các loại thực phẩm chính. 2. KÜ n¨ng - Xác định đợc cơ sở và nguyên tắc xác định khẩu phần. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh ¶nh c¸c nhãm thùc phÈm chÝnh. - B¶ng phô lôc ghi gi¸ trÞ dinh dìng cña 1 sè lo¹i thøc ¨n. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Vitamin có vai trò gì đối với hoạt động sinh lí của cơ thể? Hãy kể những điều em biết về vitamin và vai trò của các loại vitamin đó? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Nhu cầu dinh dỡng của cơ thể Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc bảng mục I:+ Đọc b¶ng nhu cÇu dinh dìng khuyÕn nghÞ cho ngêi ViÖt Nam (Tr - 120) vµ tr¶ lêi c©u hái : - Nhu cÇu dinh dìng cña trÎ em, ngêi trëng thµnh, ngêi giµ kh¸c nhau nh thÕ nào? Vì sao có sự khác nhau đó ? - Sù kh¸c nhau vÒ nhu cÇu dinh dìng ë mçi c¬ thÓ phô thuéc vµo yÕu tè nµo? - GV tæng kÕt l¹i néi dung th¶o luËn. - V× sao trÎ em suy dinh dìng ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn chiÕm tØ lÖ cao?. Hoạt động của HS - HS tù thu nhËn th«ng tin => th¶o luËn nhóm, nêu đợc: + Nhu cÇu dinh dìng cña trÎ em cao h¬n ngêi trëng thµnh v× ngoµi n¨ng lîng tiªu hao do các hoạt động còn cần tích luỹ cho c¬ thÓ ph¸t triÓn. Ngêi giµ nhu cÇu dinh dỡng thấp vì s vận động cơ thể ít. - HS tù t×m hiÓu vµ rót ra kÕt luËn. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ hoµn thiÖn kiÕn thøc. + C¸c níc ®ang ph¸t triÓn chÊt lîng cuéc s«ng thÊp => trÎ em suy dinh dìng chiÕm tØ lÖ cao.. TiÓu kÕt: - Nhu cÇu dinh dìng cña tõng ngêi kh«ng gièng nhau vµ phô thuéc vµo : + Giíi tÝnh : nam > n÷. + Løa tuæi: trÎ em > ngêi giµ. + Dạng hoạt động lao động : Lao động nặng > lao động nhẹ + Tr¹ng th¸i c¬ thÓ: Ngêi kÝch thíc lín nhu cÇu dinh dìng > ngêi cã kÝch thíc nhá. + Ngêi èm cÇn nhiÒu chÊt dinh dìng h¬n ngêi khoÎ. Hoạt động 2: Giá trị dinh dỡng của thức ăn Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Gi¸ trÞ dinh dìng cña thøc ¨n biÓu hiÖn nh thÕ nµo? - GV treo tranh c¸c nhãm thùc phÈm – Yªu cÇu HS hoµn thµnh phiÕu häc tËp: Lo¹i thùc phÈm Tªn thùc phÈm + Giµu GluxÝt + Giµu pr«tªin + Giµu lipit + NhiÒu vitamin. Hoạt động của HS - Nghiªn cøu b¶ng vµ tr¶ lêi NhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn. - HS dùa vµo vèn hiÓu biÕt quan s¸t tranh vµ th¶o luËn nhãm, hoµn thµnh phiÕu häc tËp. + §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung => đáp án chuẩn..

(81) + TØ lÖ c¸c lo¹i chÊt trong thùc phÈm vµ muèi kho¸ng kh«ng gièng nhau => phèi hîp c¸c lo¹i - GVnhËn xÐt - Sự phối hợp các loại thức ăn trong bữa thức ăn để cung cấp đủ chất cho cơ thể => KL. ¨n cã ý nghÜa g×? TiÓu kÕt: - Gi¸ trÞ dinh dìng cña thøc ¨n biÓu hiÖn : + Thµnh phÇn c¸c chÊt h÷u c¬. + N¨ng lîng chøa trong nã. - TØ lÖ c¸c chÊt h÷u c¬ chøa trong thùc phÈm kh«ng gièng nhau nªn cÇn phèi hîp c¸c lo¹i thøc ¨n trong bữa ăn để cung cấp đủ cho nhu cầu cơ thể đồng thời giúp ăn ngon hơn => hấp thụ tốt hơn. Hoạt động 3: Khẩu phần và nguyên tắc lập khẩu phần Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc SGK. - HS nghiªn cøu SGK, th¶o luËn nhãm vµ nêu đợc : ?-KhÈu phÇn lµ g× ? - Yªu cÇu HS th¶o luËn : + Ngêi míi èm khái cÇn thøc ¨n bæ dìng - Khẩu phần ăn uống của ngời mới ốm để tăng cờng phục hồi sức khoẻ. khái cã g× kh¸c ngêi b×nh thêng? + T¨ng cêng vitamin, t¨ng cêng chÊt x¬ - Vì sao trong khẩu phần ăn uống nên để dễ tiêu hoá. t¨ng cêng rau qu¶ t¬i? HS rót ra kÕt luËn. - §Ó x©y dùng khÈu phÇn ¨n uèng hîp lÝ cÇn dùa trªn c¨n cø nµo? - GV chèt l¹i kiÕn thøc. - Hä dïng s¶n phÈm tõ thùc vËt nh : ®Ëu, - V× sao nh÷ng ngêi ¨n chay vÉn khoÎ võng, l¹c chøa nhiÒu pr«tªin, lipÝt m¹nh? TiÓu kÕt: - KhÈu phÇn lµ lîng thøc ¨n cÇn cung cÊp cho c¬ thÓ trong 1 ngµy. - KhÈu phÇn cho c¸c tîng kh¸c nhau kh«ng gièng nhau vµ ngay víi 1 ngêi trong giai ®oan kh¸c nhau còng kh¸c nhau v×: nhu cÇu n¨ng lîng vµ nhu cÇu dinh dìng ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau kh«ng gièng nhau. - Nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn : + Đảm bảo đủ lợng thức ăn phù hợp nhu cầu từng đối tợng. + Đảm bảo cân đối thành phần các chất hữu cơ, cung cấp đủ muối khoáng vitamin . + Đảm bảo cung cấp đủ năng lợng cho cơ thể. 4. Kiểm tra - đánh giá Khoanh tròn vào đầu câu đúng nhất: C©u 1: B÷a ¨n hîp lÝ cÇn cã n¨ng lîng lµ: a. Có đủ thành phần dinh dỡng, vitamin, muối khoáng. b. Có sự phối hợp đảm bảo cân đối tỉ lệ các thành phần thức ăn. c. Cung cấp đủ năng lợng cho cơ thể d. Cả a, b, c đúng. Câu 2: Để nâng cao chất lợng bữa ăn trong gia đình cần: a. Phát triển kinh tế gia đình b. Lµm b÷a ¨n hÊp dÉn, ngon miÖng c. B÷a ¨n nhiÒu thÞt, c¸, trøng, s÷a. d. ChØ a vµ b e. C¶ a, b, c. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Xem tríc bµi 37, kÎ s½n c¸c b¶ng vµo giÊy. Tuan 21 TiÕt 39 Ngµy so¹n: 9/1/010 Ngµy d¹y: 11/1/010 Bµi 37: Thùc hµnh Ph©n tÝch mét khÈu phÇn cho tríc I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc các bớc lập khẩu phần dựa trên các nguyên tắc thành lập khẩu phần. - Đánh giá đợc định mức đáp ứng của một khẩu phần mẫu và dựa vào đó xây dựng khẩu phần hợp lí cho b¶n th©n. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc..

(82) 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Phãng to c¸c b¶ng 37.1; 37.2 vµ 37.3 SGK. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ - HS chÐp b¶ng 37.1; 37.2 vµ 37.3 ra giÊy. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Hớng dẫn phơng pháp thành lập khẩu phần Hoạt động của GV - GV lÇn lît giíi thiÖu c¸c bíc tiÕn hµnh: + Bíc 1: Híng dÉn néi dung b¶ng 37.1 A: Lîng cung cÊp A1: Lîng th¶i bá A2: Lợng thực phẩm ăn đợc + Bớc 2:GV lấy 1 VD để nêu cách tính.. Hoạt động của HS. - Bíc 1: KÎ b¶ng tÝnh to¸n theo mÉu tõ nhµ. - Bíc 2: §iÒn tªn thùc phÈm vµ sè lîng cung cÊp vµo cét A. + Xác định lợng thải bỏ: A1= A (tØ lÖ %) + Xác định lợng thực phẩm ăn đợc: - GV dïng b¶ng 37.2 (SGK) lÊy VD vÒ A2= A – A1 gạo tẻ, cá chép để tính thành phần dinh - Bớc 3: Tính giá trị thành phần đã kê dìng. trong b¶ng vµ ®iÒn vµo cét thµnh phÇn dinh dìng, n¨ng lîng, muèi kho¸ng, vitamin - Bíc 4: + Cộng các số liệu đã liệt kê. + Cộng đối chiếu với bảng “Nhu cầu khuyến nghị cho ngời Việt Nam” từ đó có kế hoạch điều chỉnh chế độ ăn cho hîp lÝ. Hoạt động 2: Tập đánh giá một khẩu phần mẫu SGK Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc khẩu phần của 1 nữ - HS đọc kĩ bảng 37.2, tính toán số liệu sing líp 8, nghiªn cøu th«ng tin b¶ng ®iÒn vµo « cã dÊu ? ë b¶ng 37.2. 37.2 tÝnh sè liÖu vµ ®iÒn vµo chç cã dấu ?, từ đó xác định mức áp dụng nhu cÇu tÝnh theo %. - §¹i diÖn nhãm lªn hoµn thµnh b¶ng, - Yªu cÇu HS lªn ch÷a. c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Từ bảng 37.2 đã hoàn thành, HS tính toán mức đáp ứng nhu cầu và điền vào bảng đánh giá.. §¸p ¸n b¶ng 37.2 - B¶ng sè liÖu khÈu phÇn Thùc phÈm (g) G¹o tÎ C¸ chÐp Tæng céng. A 400 100. Träng lîng A1 0 40. A2 400 60. Thµnh phÇn dinh dìng Pr«tªin Lipit Gluxit 31,6 4 304,8 9,6 2,16 0 80,2 33,31 383,48. N¨ng lîng Kcal 137 57,6 2156,85. Đáp án bảng 37.3 – Bảng đánh giá Muèi kho¸ng Vitamin N¨ng lPr«tªin îng Canxi S¾t A B1 B2 PP KÕt qu¶ 2156,85 80,2x60% 486,8 26,72 1082,5 1,23 0,58 36,7 tÝnh = 48,12. C 88,6x 50%.

(83) to¸n Nhu cầu đề nghÞ Møc đáp ứng nhu cÇu (%). = 44,3 2200 98,04. 55 87,5. 700 69,53. 20. 600. 1,0. 1,5. 16,4. 75. uploa d.123 180,4 123 38,7 223,8 doc.n et,5 Hoạt động 3: Thu hoạch. 59. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS thay đổi 1 vài loại thức ăn - HS tập xác định 1 số thay đổi về loại råi tÝnh to¸n l¹i sè liÖu cho phï hîp. thøc ¨n vµ khèi lîng dùa vµo b÷a ¨n thùc tÕ råi tÝnh l¹i sè liÖu cho phï hîp víi møc đáp ứng nhu cầu. - Dùa vµo b¶ng nhu cÇu dinh dìng khuyÕn nghÞ cho ngêi VviÖt Nam vµ b¶ng phụ lục dinh dỡng thức ăn để tính toán. 4. Nhận xét - đánh giá - GV nhận xét tinh thần, thái độ của HS trong giờ thực hành. - Đánh giá hoạt động của HS qua bảng 37.2 và 37.3. 2. DÆn dß: - Về nhà hoàn thành bản thu hoạch để giờ sau nộp. - §äc tríc bµi 38: Bµi tiÕt vµ cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu..

(84) TiÕt 40 Ngµy so¹n:11/1/010 Ngµy d¹y: 13/1/010 Ch¬ng VII- Bµi tiÕt Bµi 38: Bµi tiÕt vµ cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc khái niệm bài tiết và vai trò của nó trong cuộc sống, nắm đợc các hoạt động bài tiết chủ yếu và hoạt động quan trọng. - HS xác định trên hình và trình bày đợc bằng lời cấu tạo hệ bài tiết nớc tiểu. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 38. - M« h×nh cÊu t¹o thËn. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - GV thu b¶n thu ho¹ch cña giê tríc. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Bài tiết Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lời - HS nghiên cứu thông tin mục I SGK, c©u hái: th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Bài tiết là gì? Bài tiết có vai trò nh thế - 1 HS đại diện nhóm trả lời từng câu các nào đối với cơ thể sống? HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung rót ra kiÕn - Các sản phẩm thải cần đợc bài tiết phát thức. sinh tõ ®©u? - C¸c c¬ quan nµo thùc hiÖn bµi tiÕt? C¬ quan nµo chñ yÕu? - GV chèt kiÕn thøc. TiÓu kÕt: - Bài tiết là quá trình lọc và thải ra môi trờng ngoài các chất cănj bã do hoạt động trao đổi chất của tế bào thải ra, một số chất thừa đa vào cơ thể quá liều lợng để duy trì tính ổn định của môi trờng trong, làm cho cơ thể không bị nhiễm độc, đảm bảo các hoạt động diễn ra bình thờng. - C¬ quan bµi tiÕt gåm: phæi, da, thËn (thËn lµ c¬ quan bµi tiÕt chñ yÕu). Cßn s¶n phÈm cña bµi tiÕt lµ CO2; må h«i; níc tiÓu. Hoạt động 2: Cấu tạo của hệ bài tiết nớc tiểu Hoạt động của GV - Yêu cầu HS quan sát H 38.1; đọc chú thÝch, th¶o luËn vµ hoµn thµnh bµi tËp SGK. - Yêu cầu đại diện nhóm trình bày kết qu¶. - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái vµ tr×nh bµy trªn h×nh vÏ: - Tr×nh bµy cÊu t¹o c¬ quan bµi tiÕt níc tiÓu? - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc.. Hoạt động của HS - HS quan sát H 38.1; đọc chú thích thảo luËn vµ hoµn thµnh bµi tËp SGK. KÕt qu¶: 1- d 2- a 3- d 4- d - 1 vµi HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt.. TiÓu kÕt: - Hệ bài tiết nớc tiểu gồm: thận, ống dẫn nớc tiểu, bóng đái và ống đái. - Thận gồm 2 triệu đơn vị thận có chức năng lọc máu và hình thành nớc tiểu. Mỗi đơn vị chức năng gåm cÇu thËn (thùc chÊt lµ 1 bói mao m¹ch), nang cÇu thËn (thùc chÊt lµ hai c¸i tói gåm 2 líp bµo quanh cÇu thËn) vµ èng thËn..

(85) iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và trả lời câu hỏi 1, 2, 3 SGK. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 39. - §äc môc “Em cã biÕt”..

(86) Tuan 22 TiÕt 41 Ngµy so¹n:16/1/09 Ngµy d¹y: 20/1/09 Bµi 39: Bµi tiÕt níc tiÓu I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm đợc quá trình tạo thành nớc tiểu và thực chất của quá trình tạo thành nớc tiểu. - Nắm đợc quá trình thải nớc tiểu, chỉ ra đợc sự khác biệt giữa nớc tiểu đầu và huyết tơng, nớc tiểu đầu vµ níc tiÓu chÝnh thøc. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 391. - Băng video hoặc đĩa CD minh hoạ quá trình hình thành nớc tiểu và thải nớc tiểu (nếu có). 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Bài tiết có vai trò gì với cơ thể sống? Nêu các cơ quan đảm nhận và các sản phẩm bài tiết ở ngời? - Nªu cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu? Nguyªn nh©n bÖnh sái thËn ë ngêi? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tìm hiểu sự tạo thành nớc tiểu Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK mục I, quan sát H 39.1 để tìm hiểu sự tạo thành níc tiÓu. - Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm nh÷ng qu¸ tr×nh nµo? diÔn ra ë ®©u?. Hoạt động của HS - HS đọc và sử lí thông tin. + Quan s¸t tranh vµ néi dung chó thÝch H 39.1 SGK (hoÆc trªn b¶ng). + Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời. - 1 HS đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ sung để hoàn thiện kiến thøc. + Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm 3 qu¸ tr×nh..... - Yêu cầu HS đọc lại chú thích H 39.1, + Nớc tiểu đầu không có tế bào máu và th¶o luËn vµ tr¶ lêi: pr«tªin. - Thµnh phÇn níc tiÓu ®Çu kh¸c m¸u ë - HS lµm viÖc trong 2 phót. ®iÓm nµo? - GV phát phiếu học tập cho HS hoàn - Trao đổi phiếu học tập cho nhau, đối thành bảng so sánh nớc tiểu đầu và nớc chiếu với đáp án để đánh giá. tiÓu chÝnh thøc. - Yêu cầu các nhóm trao đổi phiếu, so - HS tiếp thu kiến thức. sánh với đáp án để chấm điểm. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. PhiÕu häc tËp §Æc ®iÓm - Nồng độ các chất hoà tan - Chất độc, chất cặn bã - ChÊt dinh dìng. Níc tiÓu ®Çu - Lo·ng - Cã Ýt - Cã nhiÒu. Níc tiÓu chÝnh thøc - Đậm đặc - Cã nhiÒu - GÇn nh kh«ng cã. TiÓu kÕt: - Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm 3 qu¸ tr×nh: + Qua tr×nh läc m¸u ë cÇu thËn: m¸u tíi cÇu thËn víi ¸p lùc lín t¹o lùc ®Èy níc vµ c¸c chÊt hoµ tan cã kÝch thíc nhá qua lç läc (30-40 angtron) trªn v¸ch mao m¹ch vµo nang cÇu thËn (c¸c tÕ bµo m¸u vµ pr«tªin cã kÝch thíc lín nªn kh«ng qua lç läc). KÕt qu¶ t¹o ra níc tiÓu ®Çu trong nang cÇu thËn. + Quá trình hấp thụ lại ở ống thận: nớc tiểu đầu đợc hấp thụ lại nớc và các chất cần thiết (chất dinh dìng, c¸c ion cÇn cho c¬ thÓ...)..

(87) + Qu¸ tr×nh bµi tiÕt tiÕp (ë èng thËn): HÊp thô chÊt cÇn thiÕt, bµi tiÕt tiÕp chÊt thõa, chÊt th¶i t¹o thµnh níc tiÓu chÝnh thøc. Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự thải nớc tiểu Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lời - HS tự thu nhận thông tin và trả lời câu c©u hái: hái, rót ra kÕt luËn: - Sù th¶i níc tiÓu diÔn ra nh thÕ nµo? (dùng hình vẽ để minh hoạ). - Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc + Thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh läc m¸u vµ th¶i tiÓu lµ g×? chất cặn bã, chất độc, chất thừa ra khỏi cơ thÓ. - V× sao sù t¹o thµnh níc tiÓu diÔn ra liªn + M¸u tuÇn hoµn liªn tôc qua cÇu thËn tục mà sự bài tiết nớc tiểu lại gián đoạn? nên nớc tiểu cũng đợc hình thành liên tục. - GV lu ý HS: Trẻ sơ sinh, bài tiết nơcs + Nớc tiểu tích trữ ở trong bóng đái lên tới tiểu là phản xạ không điều kiện, ở ngời tr- 200 ml đủ áp lực gây cảm giác buồn đi ởng thành đây là phản xạ có điều kiện do tiểu, lúc đó mới bài tiết nớc tiểu ra ngoài. vá n·o ®iÒu khiÓn. - Cho HS đọc kết luận. TiÓu kÕt: - Nớc tiểu chính thức tạo thành đổ vào bể thận, qua ống dẫn nớc tiểu xuống tích trữ ở bóng đái, sau đó đợc thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ bóng đái và cơ bụng. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và mục “Em có biết” SGK. - HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm: Câu 1: Khoanh tròn vào đầu câu đúng: Nớc tiểu đầu đợc hình thành là do: a. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë cÇu thËn. b. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë nang cÇu thËn. c. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë èng thËn. d. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë bÓ thËn. Câu 2: Đánh dấu X vào ô đúng trong bảng dới đây: STT 1 2 3 4 5 6. Néi dung. Níc tiÓu ®Çu. Níc tiÓu chÝnh thøc. Nồng độ các chất hoà tan đậm đặc. Nồng độ các chất hoà tan loãng. Nồng độ các chất cặn bã và chất độc thấp. Nồng độ các chất cặn bã và chất độc cao. Nồng độ các chất dinh dỡng cao. Nồng độ các chất dinh dỡng rất thấp.. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 40.. TiÕt 42 Ngµy so¹n: 30/1/09 Ngµy d¹y: 2/2/09 Bµi 40: vÖ sinh bµi tiÕt níc tiÓu I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS trình bày đợc các tác nhân gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu và hậu quả của nó. - Trình bày đợc các thói quen, xây dựng các thói quen để bảo vệ hệ bài tiết nớc tiểu và giải thích cơ sở khoa häc cña nã. 2. KÜ n¨ng.

(88) - Rèn luyện, bồi dỡng cho HS thói quen sống khoa học, ăn uống hợp lí để bảo vệ hệ bài tiết nớc tiểu. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 38.1; 39.1. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu? Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu lµ g×? - Trình bày hoạt động thải nớc tiểu? Vai trò của bài tiết đối với cơ thể? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Một số tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK - HS nghiªn cøu, xö lÝ th«ng tin, thu nhËn vµ tr¶ lêi c©u hái: kiến thức, vận dụng hiểu biết của mình để - Nªu nh÷ng t¸c nh©n g©y h¹i cho hÖ bµi liÖt kª c¸c t¸c nh©n cã h¹i. tiÕt níc tiÓu? - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - GV bæ sung: vi khuÈn g©y viªm tai, mòi, sung. häng gi¸n tiÕp g©y viªm cÇu thËn do c¸c kh¸ng thÓ cña c¬ thÓ tÊn c«ng vi khuÈn này (theo đờng máu ở cầu thận) tấn công nhÇm lµm cho h cÊu tróc cÇu thËn. - Cho HS quan sát H 38.1 và 39.1để trả lêi: - Khi các cầu thận bị viêm và suy thoái - HS hoạt động nhóm, trao đổi thống nhất dẫn đến hậu quả nghêm trọng nh thế nào ý kiến và hoàn thành phiếu học tập. vÒ søc khoÎ? - GV ph¸t phiÕu häc tËp. - Khi c¸c tÕ bµo èng thËn lµm viÖc kÐm hiệu quả hay bị tổn thơng có thể dẫn đến - Đại diện nhóm lên hoàn thành bảng, các hËu qu¶ nh thÕ nµo? nhãm kh¸c bæ sung. - Khi đờng dẫn nớc tiểu bị tắc nghẽn bởi (Mỗi nhóm hoàn thành một nội dung) sỏi thận có thể ảnh hởng đến sức khoẻ nh thÕ nµo? - GV tập hợp ý kiến , thông bào đáp án.. PhiÕu häc tËp T¸c nh©n Vi khuÈn. Các chất độc hại trong thức ăn, đồ uèng, thøc ¨n «i thiu, thuèc. KhÈu phÇn ¨n kh«ng hîp lÝ, c¸c chÊt v« c¬ vµ h÷u c¬ kÕt tinh ë nång độ cao gây ra sỏi thËn.. Tæn th¬ng hÖ bµi tiÕt HËu qu¶ níc tiÓu - CÇu thËn bÞ viªm vµ - Qu¸ tr×nh läc m¸u bÞ tr× trÖ  c¸c suy tho¸i. chất cặn bã và chất độc hại tích tụ trong máu  cơ thể nhiễm độc, phù  suy thËn  chÕt. - èng thËn bÞ tæn th- - Qu¸ tr×nh hÊp thô l¹i vµ bµi tiÕt ¬ng, lµm viÖc kÐm tiÕp bÞ gi¶m  m«i trêng trong bÞ hiÖu qu¶. biến đổi  trao đổi chất bị rối loạn ¶nh hëng bÊt lîi tíi søc khoÎ. - èng thËn tæn th¬ng  níc tiÓu hoµ vào máu  đầu độc cơ thể. - Đờng dẫn nớc tiểu - Gây bí tiểu  nguy hiểm đến tính bÞ t¾c nghÏn. m¹ng.. TiÓu kÕt: - C¸c t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ bµi tiÕt níc tiÓu:.

(89) + Vi khuÈn g©y bÖnh (vi khuÈn g©y bÖnh tai, mòi, häng ...) + Các chất độc hại trong thức ăn, đồ uống, thuốc, thức ăn ôi thiu ... + Khẩu phần ăn không hợp lí, các chất vô cơ và hữu cơ kết tinh ở nồng độ cao gây ra sỏi thận. Hoạt động 2: Xây dựng thói quen sống khoa học. để bảo vệ hệ bài tiết nớc tiểu Hoạt động của GV - GV treo b¶ng phô: B¶ng 40. Yªu cÇu HS th¶o luËn, hoµn thµnh th«ng tin vµo b¶ng. - GV tËp hîp ý kiÕn HS, chèt l¹i kiÕn thøc. TiÓu kÕt: STT 1. 2. C¸c thãi quen sèng khoa häc - Thêng xuyªn gi÷ vÖ sinh cho toµn c¬ thÓ còng nh cho hÖ bµi tiÕt níc tiÓu. - KhÈu phÇn ¨n uèng hîp lÝ + Kh«ng ¨n qu¸ nhiÒu P, qu¸ mÆn, qu¸ chua, qu¸ nhiÒu chÊt t¹o sái. + Kh«ng ¨n thøc ¨n «i thiu vµ nhiễm chất độc hại. + Uống đủ nớc.. Hoạt động của HS - HS thu nhËn th«ng tin, th¶o luËn nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng 40. - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng ®iÒn, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. B¶ng 40 C¬ së khoa häc - H¹n chÕ t¸c h¹i cña vi sinh vËt g©y bÖnh. - Tr¸nh cho thËn lµm viÖc qu¸ nhiÒu vµ h¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o sái. - Hạn chế tác hại của chất độc hại.. - T¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh läc m¸u đợc liên tục. Nªn ®i tiÓu đúng lóc, kh«ng nªn - Hạn chế khả năng tạo sỏi ở bóng đái. 3 nhÞn l©u. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - Yêu cầu HS đọc “Ghi nhớ” SGK. - §äc “Em cã biÕt”. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ lµm bµi tËp trong SBT. - §äc tríc bµi 41..

(90) Tuan 23 TiÕt 43 Ngµy so¹n: 1/2/09 Ngµy d¹y: 4/2/09 Ch¬ng VII- Da Bµi 41: CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña da I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Mô tả đợc cấu tạo của da. - Nắm đợc mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng của da. 2. KÜ n¨ng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, hoạt động nhóm. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc gi÷ vÖ sinh da. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh c©m cÊu t¹o da, c¸c miÕng b×a ghi thµnh phÇn cÊu t¹o (1  10). - M« h×nh cÊu t¹o da (nÕu cã). 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - §Ó b¶o vÖ hÖ bµi tiÕt níc tiÓu tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i, cÇn ph¶i lµm g×? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo da Mục tiêu: HS nắm đợc da cấu tạo gồm 3 phần chính và các cơ quan trong từng phần. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 41.1, đọc kĩ chú - HS tự nghiên cứu H 41.1, chú thích. thÝch vµ ghi nhí. - GV treo tranh sơ đồ câm H 41.1, yêu cầu HS lªn b¶ng d¸n chó thÝch. - §¹i diÖn 2 nhãm lªn d¸n chó thÝch, c¸c (GV có thể treo 2 tranh câm cho 2 nhóm HS khác nhận xét, đánh giá kết quả của 2 thi d¸n chó thÝch). đôi chơi. - GV cho HS dùng mũi tên <-> chỉ các - Đại diện nhóm lên hoàn thành sơ đồ thµnh phÇn cÊu t¹o cña da dùng mũi tên đánh vào sơ đồ chỉ các thành (Bµi tËp - Tr 132 SGK). phÇn cÊu t¹o cña c¸c líp biÓu b×, líp b×, - Nªu cÊu t¹o cña da? líp mì díi da. - GV dïng m« h×nh minh ho¹, yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS thảo luận câu hỏi và hoàn - HS thảo luận nhóm nêu đợc: thµnh bµi tËp trang 133 – SGK. + V¶y tr¾ng tù bong ra chøng tá líp tÕ bµo - Mïa hanh kh«, da bong nh÷ng v¶y tr¾ng ngoµi cïng cña da ho¸ sõng vµ chÕt. nhá. Gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy? + Da mềm mại. không thấm nớc vì đợc - V× sao da ta lu«n mÒm m¹i, kh«ng thÊm cÊu t¹o tõ c¸c sîi m« liªn kÕt bÖn chÆt víi níc? nhau vµ trªn da cã nhiÒu tuyÕn nhên tiÕt chÊt nhên trªn bÒ mÆt da. + Da nhiÒu c¬ quan thô c¶m lµ ®Çu mót c¸c tÕ bµo thÇn kinh gióp da nhËn biÕt - Vì sao ta nhận biết đợc nóng, lạnh, độ nóng, lạnh, đau ... cøng, mÒm cña vËt? + Khi trêi nãng mao m¹ch díi da d·n ra, tuyÕn må h«i tiÕt ra må h«i kÐo theo nhiÖt - Da có phản ứng thế nào khi trời quá làm giảm nhiệt độ cơ thể. Khi trời lạnh nãng hoÆc qu¸ l¹nh? mao mạch co lại, cơ chân lông co để giữ nhiÖt. + Lớp mỡ dới da là lớp đệm chống tác dông c¬ häc cña m«i trêng vµ chèng mÊt - Líp mì díi da cã vai trß g×? nhiÖt khi trêi rÐt. + Tóc tạo lớp đệm không khí, chống tia tử ngoại và điều hoà nhiệt độ..

(91) - Tãc vµ l«ng mµy cã t¸c dông g×?. + L«ng mµy ng¨n må h«i vµ níc kh«ng ch¶y xuèng m¾t.. KÕt luËn: - Da cÊu t¹o gåm 3 líp: + Líp biÓu b× gåm tÇng sõng vµ tÇng tÕ bµo sèng. + Líp b× gåm sîi m« liªn kÕt vµ c¸c c¬ quan. + Líp mí díi da gåm c¸c tÕ bµo mì. Hoạt động 2: Tìm hiểu chức năng của da Hoạt động của GV - Yêu cầu HS thảo luận để trả lời các câu hái môc  SGK – Tr 133. - Da cã nh÷ng chøc n¨ng g×? - §Æc ®iÓm nµo cña da gióp da thùc hiÖn chøc n¨ng b¶o vÖ? - Bé phËn nµo cña da gióp da tiÕp nhËn kÝch thÝch? - Bé phËn nµo cña da gióp da thùc hiÖn chøc n¨ng bµi tiÕt? - Da ®iÒu hoµ th©n nhiÖt b»ng c¸ch nµo?. Hoạt động của HS - HS tr¶ lêi dùa vµo bµi tËp ë môc I cña bài, nêu đợc 4 chức năng của da. - Tìm hiểu đợc nguyên nhân của từng chức n¨ng. - Tù rót ra kÕt luËn.. TiÓu kÕt: Chøc n¨ng cña da: - B¶o vÖ c¬ thÓ: chèng c¸c yÕu tè g©y h¹i cña m«i trêng nh: sù va ®Ëp, sù x©m nhËp cña vi khuÈn, chống thấm nớc thoát nớc. Đó là do đặc điểm cấu tạo từ các sợi của mô liên kết, lớp mỡ dới da và tuyến nhên. ChÊt nhên do tuyÕn nhên tiÐt ra cßn cã t¸c dông diÖt khuÈn. S¾c tè da gãp phÇn chèng t¸c h¹i cña tia tö ngo¹i. - §iÒu hoµ th©n nhiÖt: nhê sù co d·n cña mao m¹ch díi da, tuyÕn må h«i, c¬ co ch©n l«ng, líp mì díi da chèng mÊt nhiÖt. - NhËn biÕt kÝch thÝch cña m«i trêng: nhê c¸c c¬ quan thô c¶m. - Tham gia hoạt động bài tiết qua tuyến mồ hôi. - Da còn là sản phẩm tạo nên vẻ đẹp của con ngời. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o da b»ng m« h×nh. - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. Híng dÉn c©u 2: L«ng mµy cã t¸c dông ng¨n kh«ng cho å h«i, níc ch¶y xuèng m¾t. V× vËy kh«ng nªn nhæ l«ng mµy, l¹m dông kem phÊn sÏ bÝt lç ch©n l«ng vµ lç tiÕt chÊt nhên, t¹o ®iÒu kiÖn cho vi khuÈn b¸m vµo da ph¸t triÓn..

(92) TiÕt 44 Ngµy so¹n: 6/2/09 Ngµy d¹y: 9/2/09. Bµi 42: VÖ sinh da I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS sÏ: - Trình bày đợc cơ sở khoa học của các biện pháp bảo vệ da, rèn luyện da. - Cã ý thøc vÖ sinh, phßng tr¸nh c¸c bÖnh vÒ da. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, liªn hÖ thùc tÕ. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Có thái độ vệ sinh cá nhân, cộng đồng. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh ¶nh c¸c bÖnh ngoµi da. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK – Tr 133. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Bảo vệ da Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái - C¸ nh©n HS tù nghiªn cøu th«ng tin, cïng víi hiÓu biÕt cña b¶n th©n tr¶ lêi c©u môc  SGK. hái. - Da bÈn cã h¹i nh thÕ nµo? - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Da bÞ x©y x¸t cã h¹i nh thÕ nµo? - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I. ? Gi÷ g×n da s¹ch b»ng c¸ch nµo? - Yêu cầu HS đề ra các biện pháp bảo vệ HS tự đề ra các biện pháp. da. TiÓu kÕt: - Da bẩn là môi trờng thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, hạn chế hoạt động của tuyến mồ hôi, hạn chế kh¶ n¨ng diÖt khuÈn cña da. - Da bÞ x©y x¸t dÔ nhiÔm trïng, nhiÔm trïng m¸u, uèn v¸n. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ da: - Thêng xuyªn t¾m röa. - Thay quÇn ¸o vµ gi÷ g×n da s¹ch sÏ. - Kh«ng nªn nÆn trøng c¸. - Tr¸nh l¹m dông mÜ phÈm... Hoạt động 2: Tìm hiểu cách rèn luyện da Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV ph©n tÝch: - HS nghe vµ ghi nhí. + C¬ thÓ lµ 1 khèi thèng nhÊt, rÌn luyÖn c¬ thÓ lµ rÌn luyÖn c¸c hÖ c¬ quan trong đó có da. + RÌn luyÖn th©n thÓ ph¶i thêng xuyªn tiÕp xóc víi m«i trêng nh»m t¨ng kh¶ năng chịu đựng của da. + Da b¶o vÖ c¸c hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ và có liên quan mật thiết đến nội quan, đến khả năng chịu đựng của da và của các c¬ quan, gi÷a chóng cã t¸c dông qua l¹i. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn thµnh - HS đọc kĩ bài tập, thảo luận nhóm thống bµi tËp  SGK. - Cho 1 vài nhóm nêu kết quả. GV chốt lại nhất ý kiến, đánh dấu vào bảng 42.1 trong vë bµi tËp. kiÕn thøc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn thµnh - C¸c nhãm nhËn xÐt, bæ sung..

(93) bài tập (135) để đa ra nguyên tắc rèn - HS thảo luận, đánh dấu vào ô trống ở luyÖn da. cuèi mçi nguyªn t¾c. - Yªu cÇu c¸c nhãm nªu kÕt qu¶, GV bæ sung. - GV lu ý HS: hình thức tắm nớc lạnh phải - 1 vài đại diện đa kết quả, các HS khác đợc rèn luyện thờng xuyên, trớc khi tắm nhận xét để hoàn thiện kiến thức. phải khởi động, không tắm lâu, sau khi - Kết quả: các hình thức rèn luyện da: 1, t¾m ph¶i lau ngêi, thay quÇn ¸o n¬i kÝn 4, 5, 8, 9. giã. TiÓu kÕt: Cơ thể là một khối thống nhất cho nên rèn luyện cơ thể là rèn luyện các hệ cơ quan trong đó có da. C¸c c¸ch rÌn luyÖn da: - T¾m n¾ng lóc 8-9 giê s¸ng. - TËp ch¹y buæi s¸ng, - Tham gia thÓ thao buæi chiÒu. - Xoa bãp. - Lao động chân tay vừa sức. - RÌn luyÖn tõ tõ. - RÌn luyÖn thÝch hîp víi t×nh tr¹ng søc khoÎ cña tõng ngêi. - Cần thờng xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào buổi sáng để cơ thể tạo ra vitamin D chống cßi x¬ng. Hoạt động 3: Tìm hiểu cách phòng chống bệnh ngoài da Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 42.2. - HS vËn dông kiÕn thøc, hiÓu biÕt cña - Yªu cÇu HS nªu kÕt qu¶, GV nhËn xÐt. mình về các bệnh ngoài da, trao đổi nhóm - Cho HS đọc thông tin mục III SGK- Tr để hoàn thành bài tập. 135 - 1 vài đại diện trình bày, các nhóm khác ? KÓ tªn c¸c bÖnh ngoµi da mµ em biÕt, bæ sung. nªu c¸ch phßng chèng? - GV ®a ra 1 sè tranh ¶nh vÒ bÖnh ngoµi da để HS quan sát. Đa thông tin về phòng bÖnh uèn v¸n cho trÎ s¬ sinh vµ ngêi mÑ b»ng tiªm phßng. DiÖt bä mß, bä chã - HS tiÕp thu kiÕn thøc. b»ng c¸ch vÖ sinh, sö dông thuèc diÖt phun vµo æ r¸c, bôi c©y. TiÓu kÕt: - C¸c bÖnh ngoµi da: ghÎ lë, h¾c lµo, nÊm, chèc, môn nhät, chÊy rËn, báng.... - Phßng ch÷a: + Vệ sinh cơ thể, vệ sinh môi trờng, tránh để da bị xây xát. + Khi m¾c bÖnh cÇn ch÷a theo chØ dÉn cña b¸c sÜ. + Khi bÞ báng nhÑ: ng©m phÇn báng vµo níc l¹nh s¹ch, b«i thuèc mì chèng báng. BÞ nÆng cÇn ®a ®i bÖnh viÖn. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: ? V× sao ph¶i b¶o vÖ vµ gi÷ g×n vÖ sinh da? ? RÌn luyÖn da b»ng c¸ch nµo? ? Vì sao nói giữ vệ sinh môi trờng sạch đẹp cũng là bảo vệ da? 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Thêng xuyªn thùc hiÖn theo bµi tËp 2. - ¤n l¹i bµi ph¶n x¹. Tuan 23 TiÕt 45 Ngµy so¹n: 9/2/09 Ngµy d¹y: 11/2/09 Ch¬ng VII- ThÇn kinh vµ gi¸c quan Bµi 43: Giíi thiÖu chung hÖ thÇn kinh I. môc tiªu..

(94) 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Trình bày đợc cấu tạo và chức năng của nơron, đồng thời xác định rõ nơron là đơn vị cấu tạo cơ bản cña hÖ thÇn kinh. - Phân biệt đợc các thành phần cấu tạo của hệ thần kinh (bộ phận trung ơng và bộ phận ngoại biên). - Phân biệt đợc chức năng quan sát, thái độ yêu thích môn học. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 43.1; 43.2. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nêu các biện pháp giữ vệ sinh da và giải thích cơ sở khoa học của các biện pháp đó? - Nªu c¸c h×nh thøc vµ nguyªn t¾c rÌn luyÖn da? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Nơron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 43.1, cùng với - HS nhớ lại kiến thức đã học ở bài phản kiến thức đã học và trả lời câu hỏi: x¹ dÓ tr¶ lêi: - Nªu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m« thÇn + M« thÇn kinh gåm: tÕ bµo thÇn kinh kinh? đệm. + Tế bào thần kinh đệm có chức năng nâng đỡ, sinh dỡng và bảo vệ tế bào thần kinh. + Tế bào thần kinh (nơron) là đơn vị cấu t¹o vµ chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh. - M« t¶ cÊu t¹o 1 n¬ron? - 1 HS g¾n chó thÝch cÊu t¹o cña n¬ron, - GV lu ý HS: n¬ron kh«ng cã trung thÓ. sau đó mô tả cấu tạo. - GV nhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña HS. - Nªu chøc n¨ng cña n¬ron? - Cho HS quan sát tranh để thấy chiều dẫn + Chức năng cảm ứng và dẫn truyền. truyÒn xung thÇn kinh cña n¬ron. - Quan s¸t tranh, nghe GV giíi thiÖu vµ - GV bæ sung: dùa vµo chøc n¨ng dÉn tiÕp thu kiÕn thøc. truyền, nơron đợc chia thành 3 loại. TiÓu kÕt: a. CÊu t¹o cña n¬ron gåm: + Th©n: chøa nh©n. + C¸c sîi nh¸nh: ë quanh th©n. + 1 sợi trục: dài, thờng có bao miêlin (các bao miêlin thờng đợc ngăn cách bằng eo Răngvêo tận cïng cã cóc xinap – lµ n¬i tiÕp xóc gi÷a c¸c n¬ron. b. Chøc n¨ng cña n¬ron: + C¶m øng(hng phÊn) + DÉn truyÒn xung thÇn kinh theo mét chiÒu (tõ sîi nh¸nh tíi th©n, tõ th©n tíi sîi trôc). Hoạt động 2: Tìm hiểu các bộ phận của hệ thần kinh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV th«ng b¸o cã nhiÒu c¸ch ph©n chia c¸c bé phËn cña hÖ thÇn kinh (giíi thiÖu 2 c¸ch). + Theo cÊu t¹o + Theo chøc n¨ng - Yêu cầu HS quan sát H 43.2, đọc kĩ bài - HS thảo luận nhóm, làm bài tập điền từ tËp, lùa chän côm tõ ®iÒn vµo chç trèng. SGK vµo vë bµi tËp. - Gäi 1 HS b¸o c¸o kÕt qu¶. Cho HS nhËn xÐt, tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c HS kh¸c - XÐt vÒ cÊu t¹o, hÖ thÇn kinh gåm nh÷ng nhËn xÐt, bæ sung. bé phËn nµo? 1: N·o.

(95) 2: Tuû 3 + 4: bó sợi cảm giác và bó vận động. - D©y thÇn kinh do bé phËn nµo cña + Do sîi trôc cña n¬ron t¹o thµnh. n¬ron cÊu t¹o nªn? - C¨n cø vµo chøc n¨ng dÉn truyÒn xung + Cã 3 lo¹i d©y thÇn kinh: d©y híng t©m, thÇn kinh cña n¬ron cã thÓ chia mÊy lo¹i d©y li t©m, d©y pha. d©y thÇn kinh? - Dựa vào chức năng hệ thần kinh gồm - HS dựa vào SGK để trả lời. nh÷ng bé phËn nµo? Sù kh¸c nhau vÒ chøc n¨ng cña 2 bé phËn nµy? TiÓu kÕt: a. Dùa vµo cÊu t¹o hÖ thÇn kinh gåm: + Bé phËn trung ¬ng gåm bé n·o t¬ng øng. + Bé phËn ngo¹i biªn gåm d©y thÇn kinh vµ c¸c h¹ch thÇn kinh. + D©y thÇn kinh: d©y híng t©m, li t©m, d©y pha. b. Dựa vào chức năng, hệ thần kinh đợc chia thành: + Hệ thần kinh vận động (cơ xơng) điều khiển sự hoạt động của cơ vân 9là hoạt động có ý thức). + Hệ thần kinh sinh dỡng: điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dỡng và cơ quan sinh sản (là hoạt động không có ý thức). iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV treo tranh c©m cÊu t¹o n¬ron, yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n¬ron. - Hoàn thành sơ đồ sau: .............. ............. HÖ thÇn kinh Tuû sèng .................. Bé phËn ngo¹i biªn H¹ch thÇn kinh 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - ChuÈn bÞ thùc hµnh theo nhãm: Õch, b«ng, kh¨n lau..

(96) TiÕt 46 Ngµy so¹n: 13/2/09 Ngµy d¹y: 16/2/09. Bµi 44: Thùc hµnh Tìm hiểu chức năng (liên quan đến cấu tạo) cña tuû sèng. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Tiến hành thành công các thí nghiệm quy định. - Tõ thÝ nghiÖm vµ kÕt qu¶ quan s¸t: + Nêu đợc chức năng của tuỷ sống, dự đoán đợc thành phần cấu tạo của tuỷ sống. + Đối chiếu với cấu tạo của tuỷ sống để khẳng định mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng. 2. KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng thùc hµnh. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc kØ luËt, ý thøc vÖ sinh. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn + Õch 1 con, 1 ®o¹n tuû sèng lîn t¬i. + Bộ đồ mổ: đủ cho các nhóm. + Dung dịch HCl 0,3%; 1%; 3%, cốc đựng nớc lã, bông thấm nớc. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ + Õch 1 con. + Kh¨n lau, b«ng. + KÎ s½n bangr 44 vµo vë. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK –Tr 138. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tìm hiểu chức năng của tuỷ sống Hoạt động của GV - Yêu cầu HS huỷ não ếch, để nguyên tuỷ. - Yªu cÇu HS tiÕn hµnh: + Bíc 1: HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm 1, 2, 3 theo giíi thiÖu ë b¶ng 44. - GV lu ý: sau mçi lÇn kÝch thÝch b»ng axit ph¶i röa thËt s¹ch chç cã axit, lau kh« để khoảng 3 – 5 phút mới kích thích lại. - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ hiÓu biÕt vÒ ph¶n x¹, GV yªu cÇu HS: - Dù ®o¸n vÒ chøc n¨ng cña tuû sèng? - GV ghi nhanh dù ®o¸n cña HS ra gãc b¶ng.. Hoạt động của HS - Tõng nhãm HS tiÕn hµnh: + C¾t ®Çu Õch hoÆc ph¸ n·o. + Trteo lªn gi¸ 3 -5 phót cho Õch hÕt cho¸ng. - Từng nhóm đọc kĩ 3 thí nghiệm phải lµm, lÇn lît lµm thÝ nghiÖm 1, 2, 3. Ghi kÕt quả quan sát đợc vào bảng 44 (đã kẻ sẵn ở vë).. - C¸c nhãm dù ®o¸n ra giÊy nh¸p. - 1 số nhóm đọc kết quả dự đoán. + Trong tuû sèng ch¾c ch¾n ph¶i cã nhiÒu căn cứ thần kinh điều khiển sự vận động cña c¸c chi. + Các căn cứ đó phải có sự liên hệ với + Bíc 2: GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm 4,5. nhau theo các đờng liên hệ dọc (vì khi - Cắt ngang tuỷ ở đôi dây thần kinh thứ 1 kích thích chi dới không chỉ chi dới co mà vµ thø 2 (ë lng) 2 chi trªn còng co). - Lu ý: nÕu vÕt c¾t n«ng cã thÓ chØ c¾t ®- - HS quan s¸t thÝ nghiÖm, ghi kÕt qu¶ thÝ êng lªn (trong chÊt tr¾ng ë mÆt sau tuû nghiÖm 4, 5 vµo b¶ng 44 trong vë. sống) do đó nếu kích thích chi trớc thì 2 chi sau cũng co (đờng xuống trong chất tr¾ng cßn). - Em h·y cho biÕt thÝ nghiÖm nµy nh»m mục đích gì?.

(97) + Bíc 3: GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm 6 vµ 7 (huû tuû ë trªn vÕt c¾t ngang råi tiÕn hµnh nh SGK) - Qua thí nghiệm 6, 7 có thể khẳng định ®iÒu g×? - GV cho HS đối chiếi với dự đoán ban ®Çu, söa c©u sai. - Yªu cÇu HS nªu chøc n¨ng cña tuû sèng.. - HS thảo luận nhóm và nêu đợc: - ThÝ nghiÖm nµy chøng tá sã sù liªn hÖ gi÷a c¸c c¨n cø thÇn kinh ë c¸c phÇn kh¸c nhau cña tuû sèng (gi÷a c¨n cø ®iÒu khiÓn chi tríc vµ chi sau). - HS quan s¸t ph¶n øng cña Õch, ghi kÕt qu¶ thÝ nghiÖm 6, 7 vµo b¶ng 44. - HS trao đổi nhóm và rút ra kết luận. + Tuû sèng cã nhiÒu c¨n cø thÇn kinh ®iÒu khiển sự vận động của các chi.. - HS nªu. TiÓu kÕt: TiÕn hµnh thµnh c«ng thÝ nghiÖm sÏ cã kÕt qu¶: + ThÝ nghiÖm 1: Chi sau bªn ph¶i co. + ThÝ nghiÖm 2: Co c¶ 2 chi sau. + Thí nghiệm 3: Cả 4 chi đều co. + ThÝ nghiÖm 4: C¶ 2 chi sau co. + ThÝ nghiÖm 5: ChØ 2 chi tríc co. + ThÝ nghiÖm 6: 2 chi tríc kh«ng co. + ThÝ nghiÖm 7: 2 chi sau co. Kết luận: Tuỷ sống có các căn cứ thần kinh điều khiển sự vận động của các chi (PXKĐK). Giữa các căn cø thÇn kinh cã sù liªn hÖ víi nhau. Hoạt động 2: Nghiên cứu cấu tạo của tuỷ sống Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS quan sát lần lợt H 44.1; - HS quan sát kĩ hình vé, đọc chú thích, 44.2; mô hình tuỷ sống lợn và 1 đoạn tuỷ quan sát mô hình, mẫu vật để nhận biết sèng lîn. mµu s¾c cña tuû sèng lîn, tr¶ lêi c©u hái: - NhËn xÐt vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc, mÇu - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ s¾c, vÞ trÝ cña tuû sèng? sung vµ rót ra kÕt luËn. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. - HS tr¶ lêi, nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn. -Yªu cÇu HS nhËn xÐt mµng tuû. - GV cho HS quan s¸t kÜ m« h×nh vµ mÉu tuû lîn. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c - NhËn xÐt cÊu t¹o trong cña tuû sèng? nhËn xÐt, bæ sung. - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm nªu râ vai trß cña chÊt x¸m, chÊt tr¾ng. - Cho HS gi¶i thÝch thÝ nghiÖm 1 trªn s¬ đồ cung phản xạ. - Gi¶i thÝch thÝ nghiÖm 2 b»ng n¬ron liªn l¹c b¾t chÐo. - Giải thích thí nghiệm 3 bằng đờng lên, đờng xuống (chất trắng). TiÓu kÕt: a. CÊu t¹o ngoµi: - Tuỷ sống nằm trong cột sống từ đốt cổ thức I đến thắt lng II, dài 50 cm, hình trụ, có 2 phàn ph×nh (cæ vµ th¾t lng), mµu tr¾ng, mÒm. - Tuû sèng bäc trong 3 líp mµng: mµng cøng, mµng nhÖn, mµng nu«i. C¸c mµng nµy cã t¸c dông b¶o vÖ, nu«i dìng tuû sèng. b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m n»m trong, h×nh ch÷ H (do th©n, sîi nh¸nh n¬ron t¹o nªn) lµ c¨n cø (trung khu) cña c¸c PXK§K. - Chất trắng ở ngoài (gồm các sợi trục có miêlin) là các đờng dẫn truyền nối các căn cứ trong tuỷ sèng víi nhau vµ víi n·o bé. 4. Thu ho¹ch - HS hoµn thµnh b¶ng 44 vµo vë bµi tËp. - Ghi l¹i kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c lÖnh trong c¸c bíc thÝ nghiÖm..

(98) 2. DÆn dß: - Häc cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuû sèng. - Hoàn thành báo cáo thực hành để nộp vào giờ sau..

(99) Tuan 24 TiÕt 47 Ngµy so¹n: 15/2/09 Ngµy d¹y: 18/2/09 Bµi 45: D©y thÇn kinh tuû I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tuỷ. - Giải thích đợc vì sao dây thần kinh tuỷ là dây pha. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Bồi dỡng thái độ yêu thích môn học. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 44.2; 45.1; 45.2. - M« h×nh 1 ®o¹n tuû sèng. - C¸c ph¬ng tiÖn thÝ nghiÖm (nÕu cã). 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ - B¶ng 45 kÎ s½n. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tuû sèng? - Gi¶i thÝch ph¶n x¹: kÝch thÝch vµo da ch©n Õch, ch©n Õch co l¹i? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cấu tạo của dây thần kinh tuỷ Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc I, - HS nghiªn cøu th«ng tin môc I, quan s¸t quan s¸t H 43.2; 45.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: H 43.2; 45.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Có bao nhiêu đôi dây thần kinh tuỷ? - Tiếp tục đọc thông tin, quan sát kĩ H - 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ 45.1 để dán chú thích vào tranh câm H sung. 45.1 trªn b¶ng vµ tr×nh bµy cÊu t¹o d©y - 1 HS lªn b¶ng d¸n chó thÝch, tr×nh bµy thÇn kinh tuû. cÊu t¹o d©y thÇn kinh tuû. - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc trªn m« h×nh C¸c HS kh¸c quan s¸t, nhËn xÐt, bæ sung đốt tuỷ sống, rút ra kết luận. hoµn thiÖn kiÕn thøc. - Lu ý HS: + Ph©n biÖt râ mÆt tríc vµ mÆt sau tuû - HS l¾ng nghe vµ ghi nhí. sèng, rÔ tríc vµ rÔ sau. + Sử dụng H 45.2 để chỉ chi HS thấy từ đốt thắt lng I các bó rễ tuỷ của đoạn cùng, côt tËp hîp thµnh “tïng ®u«i ngùa”. TiÓu kÕt: - Có 31 đôi dây thần kinh tuỷ. - Mỗi dây thần kinh tuỷ đợc nối với tuỷ sống gồm 2 rễ: + Rễ trớc (rễ vận động) gồm các bó sợi li tâm. + RÔ sau (rÔ c¶m gi¸c) gåm c¸c bã sîi híng t©m. - Các rễ tuỷ đi ra khỏi lỗ gian đốt sống nhập lại thành dây thần kinh tuỷ. Hoạt động 2: Chức năng của dây thần kinh tuỷ Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu thí nghiệm - HS đọc kĩ thông tin về nội dung thí phần  SGK mục II, nghiên cứu kĩ bảng nghiệm, đọc kĩ bảng 45. 45. - GV treo b¶ng 45 m« t¶ thÝ nghiÖm b»ng tranh vÏ Õch bÞ kÝch thÝch bëi HCl 1%, chi sau bªn ph¶i, chi sau bªn tr¸i. §Æt vµo ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm (d¸n kÝn) vÏ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm..

(100) - Yêu cầu HS lên bảng xác định vị trí vết c¾t, nªu kÕt qu¶ thÝ nghiÖm. - 1 HS lên bảng xác định vị trí vết cắt rễ - GV bãc kÕt qu¶ cho HS nhËn xÐt. tríc bªn ph¶i, rÔ sau bªn tr¸i, nªu kÕt qu¶. - HS kh¸c nhËn xÐt. + ThÝ nghiÖm 1: Khi kÝch thÝch b»ng HCl -Yªu cÇu HS gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm 1% vµo chi sau bªn ph¶i, xung thÇn kinh trªn. truyÒn tõ c¬ quan thô c¶m (da) tíi tuû sèng nhng v× rÔ tríc bªn ph¶i bÞ c¾t kh«ng dẫn xung thần kinh đến chi đó nên chi đó kh«ng co. Xung thÇn kinh qua n¬ron b¾t chÐo sang chi bªn kia, chi bªn kia co vµ xung thần kinh qua đờng dẫn truyền lên chi trªn lµm cho 2 chi trªn co. + ThÝ nghiÖm 2: RÔ sau bªn tr¸i bÞ c¾t, xung thÇn kinh tõ c¬ quan thô c¶m kh«ng dẫn truyền về tuỷ sống đợc nên không chi - ThÝ nghiÖm 1cho phÐp ta rót ra kÕt luËn nµo co c¶. g× vÒ chøc n¨ng rÔ tríc? - HS th¶o luËn 2 c©u hái, tr¶ lêi, nhËn xÐt. - ThÝ nghiÖm 2 1cho phÐp ta rót ra kÕt luËn g× vÒ chøc n¨ng rÔ sau? - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt luËn. - GV ®a c©u hái: - HS đọc kết luận. - Nªu chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tuû? - Yêu cầu 1 HS đọc kết luận (SGK). KÕt luËn: :- Rễ trớc: dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ơng đi ra cơ quan đáp ứng (rễ li tâm). - RÔ sau: dÉn truyÒn xung thÇn kinh c¶m gi¸c tõ c¸c thô quan vÒ trung ¬ng (rÔ híng t©m) => D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha: dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV treo tranh sơ đồ tuỷ sống cắt ngang có đánh chú thích 1, 2, 3, 4, 5. Yêu cầu HS lên bảng viết chó thÝch. - Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào câu trả lời đúng nhất. D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha v×: a. Dây thần kinh tuỷ gồm các bó sợi cảm giác và bó sợi vận động. b. D©y thÇn kinh tuû dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu híng t©m vµ li t©m. c. D©y thÇn kinh tuû nèi víi tuû sèng bëi rÔ tríc vµ rÔ sau. d. Cả 1, 2, 3 đúng. e. Cả 2, 3 đúng. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 46. - KÎ b¶ng 46 vµo vë..

(101) TiÕt 48 Ngµy so¹n: 20/2/09 Ngµy d¹y: 23/2/09. Bµi 46: Trô n·o, tiÓu n·o, n·o trung gian. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Xác định đợc vị trí và các thành phần của trụ não. - Trình bày đợc chức năng chủ yếu của trụ não. - Xác định đợc vị trí, chức năng của tiểu não. - Xác định đợc vị trí, chức năng chủ yếu của não trung gian. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 46.1; 46.2; 46.3. - M« h×nh bé n·o th¸o l¾p. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ - B¶ng 46 kÎ s½n vµo b¶ng phô. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tuû? V× sao nãi d©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha? - KiÓm tra c©u 2 (SGK – Tr 143) (kÝch thÝch m¹nh lÇn lît vµo c¸c chi): + Nếu chi nào co, rễ cảm giác (rễ sau) chi đó bị đứt. + Nếu chi nào không co, rễ vận động (rẽ trớc) vẫn còn. + Nếu chi đó không co, các chi khác co thì rễ trớc chi đó bị đứt. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Vị trí và các thành phần của bộ não Hoạt động của GV - Cho HS quan sát mô hình bộ não, đối chiÕu víi H 46.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Bé n·o gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - GV nhËn xÐt. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ (SGK) môc I.. Hoạt động của HS - HS quan s¸t kÜ tranh vµ m« h×nh, ghi nhí chó thÝch. - 1 HS tr¶ lêi, HS kh¸c nhËn xÐt.. - HS dùa vµo chó thÝch h×nh vÏ, t×m hiÓu vÞ trÝ, thµnh phÇn n·o, hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ. - 1 vài HS đọc kết quả, lớp nhận xét, bổ - GV kiÓm tra bµi tËp cña HS, chÝnh x¸c sung. ho¸ l¹i th«ng tin. §¸p ¸n: - GV gäi 1 HS chØ trªn tranh hoÆc m« h×nh 1 – N·o trung gian; 2 – N·o gi÷a c¸c thµnh phÇn trªn. 3 – CÇu n·o; 4 – N·o gi÷a; 5 – Cuèng n·o; 6 – Cñ n·o sinh t; 7 – TiÓu n·o. TiÓu kÕt: - Bộ não gồm: Trụ não, tiểu não, não trung gian và đại não. - Bµi tËp ®iÒn tõ SGK. Hoạt động 2: Cấu tạo và chức năng của trụ não Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin Tr - HS đọc kĩ và xử lí thông tin, trả lời câu 144 vµ tr¶ lêi c©u hái: hái: - 1 vµi HS nhËn xÐt, bæ sung, rót ra kÕt - Nªu cÊu t¹o trô n·o? - ChÊt tr¾ng vµ chÊt x¸m ë trô n·o cã luËn. chøc n¨ng g×? - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc, giíi thiÖu 12 - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. đôi dây thần kinh não (dây cảm giác, dây.

(102) vận động, dây pha). - GV ph¸t phiÕu häc tËp, yªu cÇu HS trao đổi nhóm, hoàn thành bài tập so sánh cấu t¹o, chøc n¨ng trô n·o vµ tuû sèng (B¶ng 46). - GV kiÓm tra kÕt qu¶ c¸c nhãm. - GV chÝnh x¸c ho¸ kiÕn thøc b»ng b¶ng so s¸nh.. - HS dùa vµo vèn hiÓu biÕt vÒ cÊu t¹o, chức năng trụ não và tuỷ sống, trao đổi nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhãm kh¸c bæ sung.. B¶ng 46- B¶ng so s¸nh vÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuû sèng vµ trô n·o. Tuû sèng Trô n·o VÞ trÝ Chøc n¨ng VÞ trÝ Chøc n¨ng ë gi÷a, thµnh Lµ c¨n cø ë trong, ph©n Lµ c¨n cø thÇn ChÊt d¶i liªn tôc. thÇn kinh. thµnh c¸c nh©n kinh. Bé x¸m. phËn x¸m trung ChÊt - ë ngoµi. bao - DÉn truyÒn. - Bao ngoµi c¸c - DÉn truyÒn däc ¬ng tr¾ng quanh chÊt nh©n x¸m. vµ nèi 2 b¸n cÇu x¸m. tiÓu n·o. Bé phËn - 31 đôi dây thần kinh pha. - 12 đôi dây gồm 3 loại: cảm giác, ngo¹i biªn vận động, dây pha. TiÓu kÕt: - Chất trắng ở ngoài: gồm đờng lên (cảm giác) và đờng xuống (vận động) liên hệ với tuỷ sống và các phÇn kh¸c cña n·o. - Chất xám ở trong, tập trung thành các nhân xám, là nơi xuất phát 12 đôi dây thần kinh não. + Chất xám là trung khu điều khiển, điều hoà hoạt động của các cơ quan: tuần hoàn, hô hấp, tiêu hoá (c¸c c¬ quan sinh dìng). Hoạt động 3: Não trung gian Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS chØ vÞ trÝ cña n·o trung gian - 1 HS lªn b¶ng chØ. trªn tranh (m« h×nh). - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi: - Nêu cấu tạo và chức năng của não trung - HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi, gian? HS kh¸c nhËn xÐt bæ sung. TiÓu kÕt: - Não trung gian gồm đồi thị và vùng dới đồi thị: + Chất trắng (ngoài) chuyển tiếp các đờng dẫn truyền từ dới lên não. + Chất xám (trong): là các nhân xám điều khiển quá trình trao đổi chất và điều hoà thân nhiệt.. Hoạt động 4: Tiểu não Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin mục IV, quan - HS nghiên cứu thông tin, hình vẽ và trả s¸t H 46.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: lêi c©u hái. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - VÞ trÝ cña tiÓu n·o? - TiÓu n·o cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? sung. - Rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS đọc thí nghiệm SGK () và - HS đọc thí nghiệm, rút ra chức năng của tiÔu n·o. tr¶ lêi: - TiÓu n·o cã chøc n¨ng g×? TiÓu kÕt: - TiÓu n·o n»m sau trô n·o, díi b¸n cÇu n·o. - CÊu t¹o: + ChÊt x¸m ë ngoµi lµm thµnh vá tiÓu n·o..

(103) + Chất trắng ở trong là các đờng dẫn truyền nối 2 vỏ tiểu não với các nhân và các phần khác của hệ thÇn kinh. - Chức năng: điều hoà, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV nhắc lại nội dung bài, cho HS đọc “Ghi nhớ” SGK. - GV đánh giá giờ học. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt” - §äc tríc bµi “§¹i n·o”. - Mçi nhãm chuÈn bÞ 1 bé n·o lîn t¬i..

(104) Tuan 25 TiÕt 49 Ngµy so¹n:22/2/09 Ngµy d¹y: 25/2/09 Bµi 47: §¹i n·o I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS nắm rõ đợc cấu tạo của đại não ngời, đặc biệt là vỏ đại não thể hiện sự tiến hoá so với động vật lớp thó. - Xác định đợc các vùng chức năng của vỏ đại não ngời. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Båi dìng cho HS ý thøc b¶o vÖ bé n·o. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 47.1; 47.2; 47.3; 47.4. - Tranh c©m H 47.2; 47.4 vµ c¸c b×a chó thÝch. - MÉu ng©m n·o lîn t¬i, dao s¾c. - M« h×nh n·o th¸o l¾p. - Bộ não của 5 lớp động vật có xơng sống. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò KiÓm tra 15 phót:. LËp b¶ng so s¸nh cÊu t¹o vµ chøc n¨ng trô n·o, n·o trung gian, tiÓu n·o theo mÉu sau: Trô n·o. N·o trung gian. TiÓu n·o. CÊu t¹o Chøc n¨ng 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cấu tạo của đại não Hoạt động của GV - GV cho HS quan s¸t m« h×nh bé n·o ngêi vµ tr¶ lêi c©u hái: - Xác định vị trí của đại não? - Cho HS quan s¸t m« h×nh bé n·o 5 líp §VCXS vµ bé n·o ngêi. - So sánh đại não ngời với đại não của 5 líp §VCXS? - Yªu cÇu HS t×m hiÓu thªm th«ng tin môc “Em có biết” thấy đợc khối lợng não. - Yêu cầu HS quan sát H 47.1 và 47.2 để thấy cấu tạo ngoài và trong của đại não. Th¶o luËn nhãm hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ (SGK). - GV ph¸t phiÕu häc tËp. - GV cho HS tr×nh bµy kÕt qu¶ cña bµi tËp. - GV xác nhận đáp án. - Yêu cầu HS đọc lại thông tin và trả lời c©u hái: - Trình bày cấu tạo ngoài của đại não? - GV cho HS quan s¸t m« h×nh bé n·o vµ nhËn xÐt. - Khe, rãnh của đại não có ý nghĩa gì? - Cho HS so sánh đại não của ngời và thú? Nhận xét nếp gấp ở đại não ngời và thú? - Cho HS quan sát mẫu não cắt ngang, đọc th«ng tin vµ tr¶ lêi:. Hoạt động của HS - HS quan sát mô hình, trả lời đợc: + VÞ trÝ: phÝa trªn n·o trung gian.. - HS so s¸nh vµ rót ra kÕt luËn.. - HS quan s¸t kÜ H 47.1 vµ 47.2 SGK ghi nhí chó thÝch. - C¸c nhãm th¶o luËn, thèng nhÊt ý kiÕn, hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ. - HS trình bày, nhận xét và nêu đợc kết qu¶: 1 – Khe; 2 – R·nh; 3 – Tr¸n; 4 - §Ønh; 5 – Thuú th¸i d¬ng; 6 – ChÊt tr¾ng. - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr×nh bµy cÊu t¹o ngoµi cña d¹i n·o. - Rót ra kÕt luËn. - §Òu cã nÕp gÊp nhng ë ngêi nhiÒu h¬n.

(105) - Trình cầy cấu tạo trong của đại não (chỉ giúp diện tích bề mặt lớn hơn. vÞ trÝ chÊt x¸m, chÊt tr¾ng)? - GV nhận xét, cho HS quan sát H 47.3 để thấy các đờng dẫn truyền trong chất trắng của đại não. - HS quan s¸t mÉu n·o, nghiªn cøu th«ng - Cho HS đọc vai trò của nhân nền trong tin để trình bày. môc “Em cã biÕt” SGK. - 1 HS đọc. TiÓu kÕt: - ở ngời, đại não là phần phát triển nhất. a. CÊu t¹o ngoµi: - Rãnh liên bán cầu chia đại não thành 2 nửa bán cầu não. - Các rãnh sâu chia bán cầu não làm 4 thuỳ (thuỳ trán, đỉnh, chẩm và thái dơng) - C¸c khe vµ r·nh (nÕp gÊp) nhiÒu t¹o khóc cuén, lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt n·o. b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m (ë ngoµi) lµm thµnh vá n·o, dµy 2 -3 mm gåm 6 líp. - Chất trắng (ở trong) là các đờng thần kinh nối các phần của vỏ não với các phần khác của hệ thần kinh. Hầu hết các đờng này bắt chéo ở hành tuỷ hoặc tủy sống. Trong chÊt tr¾ng cßn cã c¸c nh©n nÒn. Hoạt động 2: Sự phân vùng chức năng của đại não Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, đối chiếu với H 47.4. - GV ph¸t phiÕu häc tËp víi néi dung bµi tËp SGK (149) cho c¸c nhãm. - Gäi 2 nhãm thi nhau hoµn thµnh kÕt qu¶. - GV nhận xét, khẳng định đáp án: a- 3; b- 4; c- 6; d- 7; e- 5; g- 8; h- 2; i-1. - NhËn xÐt vÒ c¸c vïng cña vá n·o? VD? - T¹i sao nh÷ng ngêi bÞ chÊn th¬ng sä n·o thêng bÞ mÊt c¶m gi¸c , trÝ nhí, mï, ®iÕc... để lại di chứng suốt đời? - GV liên hệ đến việc đội mũ bảo hiểm để b¶o vÖ n·o khi tham gia giao th«ng. - Trong sè c¸c vïng trªn, vïng nµo kh«ng có ở động vật ?. Hoạt động của HS - Cá nhân tự thu nhận thông tin, trao đổi nhãm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi, ghi vµo phiÕu häc tËp. - 2 nhóm cử đại diện trình bày kết quả. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Hoàn thành lại phiếu theo kết quả đúng. - HS hoạt động cá nhân, dựa vào những hiểu biết của mình để trả lời.. - Vïng hiÓu tiÕng nãi, vïng hiÓu ch÷ viÕt, vùng vận động ngôn ngữ. TiÓu kÕt: : - Vỏ não có các vùng cảm giác và vùng vận động có ý thức thuộc PXCĐK. - Riêng ở ngời có thêm vùng vận động ngôn ngữ và vùng hiểu tiếng nói và chữ viết. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV treo tranh câm H 47.2 , yêu câu HS điền chú thích và nêu đặc điểm cấu tạo ngoài của đại n·o. - Treo H 47.3 yêu câdu HS trình bày cấu tạo trong của đại não. 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. TiÕt 50 Ngµy so¹n:27/2/2009 Ngµy d¹y: 2/3/2009 Bµi 48: HÖ thÇn kinh sinh dìng I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc phản xạ sinh dỡng và phản xạ vận động. - Phân biệt đợc bộ phận giao cảm với bộ phận đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dỡng về cấu tạo và chøc n¨ng..

(106) 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch tranh. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc vÖ sinh, b¶o vÖ hÖ thÇn kinh. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 48.1; 48.2; 48.3. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ - B¶ng phô ghi néi dung phiÕu häc tËp. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày cấu tạo ngoài và trong của đại não? - Nêu chức năng của đại não? Đại não của ngời tiến hoá hơn đại não của các động vật thuộc lớp thú nh thÕ nµo? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cung phản xạ sinh dỡng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 48.1 vµ 48.2: Giới thiệu cung phản xạ vận động và cung phản xạ sinh dỡng (đờng đi). - HS vận dụng kiến thức đã học, kết hợp - GV ph¸t phiÕu häc tËp cho c¸c nhãm, quan s¸t h×nh vÏ, th¶o luËn nhãm vµ hoµn HS lµm bµi tËp. thµnh phiÕu häc tËp. - GVthu kÕt qu¶ 1 vµi nhãm, chiÕu kÕt qu¶. - 1 vài đại diện nhận xét. - GV nhận xét, khẳng định đáp án. TiÓu kÕt: :. So sánh cung phản xạ sinh dỡng và cung phản xạ vận động §Æc ®iÓm Cung phản xạ vận động Cung ph¶n x¹ sinh dìng - Trung ¬ng - Chất xám ở đại não và - Chất xám ở trụ não và tuû sèng. sõng bªn tuû sèng. - H¹ch thÇn kinh - Kh«ng cã - Cã - §êng híng t©m - 1 n¬ron: tõ c¬ quan thô - 1 n¬ron: tõ c¬ quan thô c¶m tíi trung ¬ng. c¶m tíi trung ¬ng. CÊu t¹o - §êng li t©m - 1 n¬ron: tõ trung ¬ng tíi - 2 n¬ron: tõ trung ¬ng tíi c¬ quan ph¶n øng. c¬ quan ph¶n øng: Sîi tríc h¹ch vµ sîi sau h¹ch, chuyÓn giao xin¸p ë h¹ch thÇn kinh. §iÒu khiÓn ho¹t động c¬ - Điều khiển hoạt động nội Chøc n¨ng v©n (cã ý thøc). quan (kh«ng cã ý thøc). Hoạt động 2: Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dỡng. Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGKvµ tr¶ lêi c©u hái: - HÖ thÇn kinh sinh dìng cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - Tr×nh bµy sù kh¸c nhau gi÷a 2 ph©n hÖ giao cảm và đối giao cảm? (treo H 48.3 để HS minh hoạ). Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin, trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lời - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. TiÓu kÕt: - Ph©n hÖ thÇn kinh sinh dìng gåm: + Trung ¬ng; n·o, tuû sèng. + Ngo¹i biªn: d©y thÇn kinh vµ h¹ch thÇn kinh. - Hệ thần kinh sinh dỡng đợc chia thành: + Ph©n hÖ thÇn kinh giao c¶m. + Phân hệ thần kinh đối giao cảm..

(107) - So sánh cấu tạo của phân hệ thần kinh giao cảm và phân hệ thần kinh đối giao cảm (bảng 48.2 SGK). Hoạt động 3: Chức năng của hệ thần kinh sinh dỡng Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu kÜ th«ng tin b¶ng 48.2 SGKvµ tr¶ lêi c©u hái: - Em cã nhËn xÐt g× vÒ chøc n¨ng cña 2 phân hệ giao cảm và đối giao cảm? Điều đó có ý nghĩa gì đối với đời sống?. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS tù thu nhËn vµ xö lÝ th«ng tin, trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lời: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. TiÓu kÕt: - Phân hệ thần kinh giao cảm và đối giao cảm có tác dụng đối lập nhau trong điều hoà hoạt động của c¸c c¬ quan sinh dìng. - Nhờ tác dụng đối lập đó mà hệ thần kinh sinh dỡng điều hoà đợc hoạt động của các cơ quan nội tạng. iv- cñng cè – dÆn dß: 1. Cñng cè: - GV treo tranh H 48.3, yªu c©u HS : - Trình bày sự giống và khác nhau về cấu trúc và chức năng của phân hệ giao cảm và đối giao cảm? 2. DÆn dß: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt” Híng dÉn bµi 2 SGK: Phản xạ điều hoà hoạt động của tim và hệ mạch trong từng trờng hợp: + Lóc huyÕt ¸p t¨ng cao: thô quan bÞ kÝch thÝch, xuÊt hÞªn xung thÇn kinh truyÒn vÒ trung ¬ng phô tr¸ch tim mạch nằm trong các nhân xám thuộc phân hệ đối giao cảm, theo dây li tâm tới tim làm giảm nhịp co tim đồng thời dãn mạch máu da và mạch ruột giúp hạ huyết áp. + Lúc hoạt động lao động: Khi hoạt động lao động xảy ra sự oxi hoá glucôzơ để tạo năng lợng cần cho sự co cơ, đồng thời sản phẩm phân huỷ của quá trình này là CO 2 tích luỹ dần trong máu sẽ khích thích thô quan g©y ra xung thÇn kinh híng t©m tíi trung khu h« hÊp vµ trung khu tuÇn hoµn n»m trong hµnh tuỷ truyền tới trung khu giao cảm, qua dây giao cảm đến tim, mạch máu làm tăng nhịp co tim và mạch máu co dãn để cung cấp O2 cho nhu cầu năng lợng cơ đông thời chuyển nhanh sản phẩm phân huỷ đến c¬ quan bµi tiÕt..

(108) Tuan 26 TiÕt 51 Ngµy so¹n:1/3/2009 Ngµy d¹y:4/3/2009 Bµi 49: C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc thành phần của một cơ quan phân tích. Nêu đợc ý nghĩa của các cơ quan phân tích đối với c¬ thÓ. - Nắm đợc các thành phần chính của cơ quan phân tích thị giác, nêu rõ đợc cấu tạo của màng lới trong cÇu m¾t. - Giải thích đợc cơ chế điều tiết của mắt để nhìn rõ vật. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 49.1; 49.2; 49.3. - M« h×nh cÊu t¹o m¾t. - Vật mẫu: 1 cầu mắt lợn bổ đôi, 1 cầu mắt lợn bổ ngang. - Bé thÝ nghiÖm vÒ thÊu kÝnh héi tô cña m«n vËt lÝ. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày sự khác nhau giữa cung phản xạ sinh dỡng và cung phản xạ vận động? - Trình bày sự giống và khác nhau về mặt cấu trúc và chức năng giữa 2 phân hệ giao cảm và đối giao c¶m trong hÖ thÇn kinh sinh dìng? - KiÓm tra c©u 2 SGK. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cơ quan phân tích Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Mçi c¬ quan ph©n tÝch gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - Vai trò của cơ quan phân tích đối với cơ thÓ?. Hoạt động của HS - HS tù thu nhËn th«ng tin vµ tr¶ lêi: - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. + C¬ quan ph©n tÝch gåm 3 thµnh phÇn. + Vai trò giúp cơ thể nhận biết tác động cña m«i trêng xung quanh.. TiÓu kÕt: - C¬ quan ph©n tÝch gåm: + C¬ quan thô c¶m. + D©y thÇn kinh (dÉn truyÒn híng t©m). + Bé phËn ph©n tÝch ë trung ¬ng (n»m ë vá n·o). - Cơ quan phân tích giúp cơ thể nhận biết tác động của môi trờng xung quanh. Hoạt động 2: Cơ quan phân tích thị giác Hoạt động của GV - C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - GV híng dÉn HS nghiªn cøu cÊu t¹o cÇu m¾t H 49.1; 49.2 lÇn lît tõ ngoµi vµo trong, đọc thông tin SGK trả lời câu hỏi: - Nªu vÞ trÝ cña cÇu m¾t? - Hoµn chØnh th«ng tin vÒ cÊu t¹o cÇu m¾t SGK. - GV nhËn xÐt kÕt qu¶ trªn m« h×nh vµ hình vẽ, khẳng định đáp án. - Cho 1 HS tr×nh bµy l¹i cÊu t¹o cÇu m¾t vµ rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS đọc thông tin mục 2 SGK, quan s¸t H 49.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu cÊu t¹o cña mµng líi? - Sù kh¸c nhau gi÷a tÕ bµo nãn vµ tÕ bµo. Hoạt động của HS - HS dựa vào kiến thức mục I để trả lời. - HS quan s¸t kÜ h×nh tõ ngoµi vµo trong ghi nhớ chú thích, nghiên cứu thông tin để tr¶ lêi c©u hái, lµm bµi tËp. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. §¸p ¸n: 1- Cơ vận động mắt 2- Mµng cøng 3- Mµng m¹ch 4- Mµng líi 5- TÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c - HS dùa vµo th«ng tin, kÕt hîp víi h×nh vẽ để trả lời, lớp nhận xét, bổ sung..

(109) que trong mèi quan hÖ víi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c ? - T¹i sao ¶nh cña vËt hiÖn trªn ®iÓm vµng l¹i nh×n râ nhÊt? - T¹i sao trêi tèi ta kh«ng nh×n râ mµu s¾c cña vËt? - GV híng dÉn HS quan s¸t thÝ nghiÖm vÒ qu¸ tr×nh t¹o ¶nh qua thÊu kÝnh héi tô vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh t¹o ¶nh ë mµng líi? - Vai trß cña thÓ thuû tinh trong cÇu m¾t?. + ở điểm vàng, mỗi chi tiết của ảnh đợc 1 tÕ bµo nãn tiÕp nhËn vµ truyÒn vÒ n·o qua 1 tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c, ë c¸c vung kh¸c tÕ bµo nãn vµ nhiÒu tÕ bµo que liªn hÖ víi 1 vµi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c. - HS theo dâi thÝ nghiÖm, ghi nhí kiÕn thøc. - 1 vµi HS ph¸t biÓu, c¸c HS kh¸c nhËn xét, bổ sung để hoàn thiện kiến thức.. TiÓu kÕt: - C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm: + C¬ quan thô c¶m. thÞ gi¸c (trong mµng líi cña cÇu m¾t) + D©y thÇn kinh thÞ gi¸c (d©y sè II). + Vïng thÞ gi¸c (ë thuú chÈm). 1. CÊu t¹o cña cÇu m¾t - Th«ng tin hoµn chØnh trong bµi tËp SGK. 2. CÊu t¹o cña mµng líi - Mµng líi gåm: + C¸c tÕ bµo nãn: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c. + TÕ bµo que: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng yÕu. + §iÓm vµng (trªn trôc m¾t) lµ n¬i tËp trung c¸c tÕ bµo nãn, mçi tÕ bµo nãn liªn hÖ víi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c qua 1 tÕ bµo 2 cùc gióp ta tiÕp nhËn h×nh ¶nh cña vËt râ nhÊt. 3. Sù t¹o ¶nh ë mµng líi - ¸nh s¸ng ph¶n chiÕu tõ vËt qua m«i trêng trong suèt tíi mµng líi t¹o nªn 1 ¶nh thu nhá, lén ngîc sÏ kÝch thÝch tÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c, xuÊt hiÖn luång xung thÇn kinh qua d©y thÇn kinh thÞ gi¸c tíi vïng thÞ gi¸c ë thuú chÈm cho ta nhËn biÕt h×nh ¶nh cña vËt. - Thể thuỷ tinh (nh 1 thấu kính hội tụ) có khả năng điều tiết để điều chỉnh ảnh rơi trên màng l ới gióp ta nh×n râ vËt. - Lỗ đồng tử (giữa lòng đen) có tác dụng điều tiết ánh sáng. 4. Kiểm tra- đánh giá Câu 1. Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu đúng: a. C¬ quan ph©n tÝch gåm: c¬ quan thô c¶m, d©y thÇn kinh vµ bé phËn trung ¬ng. b. Các tế bào nón giúp ta nhìn rõ về ban đêm. c. Sù ph©n tÝch h×nh ¶nh x¶y ra ngay ë c¬ quan thô c¶m thÞ gi¸c d. Khi dọi đèn pin vào mắt đồng tử dãn rộng để nhìn rõ vật. e. Vïng thÞ gi¸c ë thuú chÈm. C©u 2. Tr×nh bµy qu¸ tr×nh thu nhËn ¶nh cña vËt ë c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c? 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 3 vµo vë. - §äc môc “Em cã biªt”. - T×m hiÓu c¸c tËt, bÖnh vÒ m¾t. TiÕt 52 Ngµy so¹n:6/3/2009 Ngµy d¹y:9/3/2009. Bµi 50: VÖ sinh m¾t I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc các nguyên nhân của tật cận thị và viễn thị, cách khắc phục. - Nêu đợc nguyên nhân của bệnh đau mắt hột, con đờng lây truyền và cách phòng tránh. 2. KÜ n¨ng - BiÕt c¸ch gi÷ g×n vÖ sinh m¾t. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 50.1; 50.2; 50.3; 50.4 SGK..

(110) - PhiÕu häc tËp. - B¶ng phô ghi s½n néi dung phiÕu. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - M« t¶ cÊu t¹o cÇu m¾t nãi chung vµ mµng líi nãi riªng? - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh thu nhËn ¶nh cña vËt ë c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Các tật của mắt Hoạt động của GV - ThÕ nµo lµ tËt cËn thÞ? ViÔn thÞ? - Hớng dẫn HS quan sát H 50.1 và đặt câu hái: - Nªu nguyªn nh©n cña tËt cËn thÞ? - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch vÒ tËt cËn thÞ häc đờng mà HS thờng mắc phải. - Cho HS quan s¸t H 50.2 vµ tr¶ lêi: - Nªu c¸ch kh¾c phôc tËt cËn thÞ? - Cho HS quan s¸t H 50.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu nguyªn nh©n cña tËt viÔn thÞ? - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch vÒ tËt viÔn thÞ. - GV cho HS quan s¸t H 50.4 vµ tr¶ lêi: - C¸ch kh¾c phôc tËt viÔn thÞ? - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn, yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 50. - GV cho HS liªn hÖ thùc tÕ. - Do nh÷ng nguyªn nh©n nµo HS m¾c cËn thÞ nhiÒu? - Nªu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ tØ lÖ HS m¾c tËt cËn thÞ?. Hoạt động của HS - 1 vµi HS tr¶ lêi dùa vµo vèn hiÓu biÕt thùc tÕ. - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.1.. - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.2. - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.3. - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.4. - HS tù hoµn thiÖn kiÕn thøc vµo b¶ng 50.2 (kÎ s¾n trong vë). - HS vận dụng hiểu biết của mình, trao đổi nhãm hoµn thµnh b¶ng. - §¹i diÖn nhãm nªu kÕt qu¶, c¸c nhãm kh¸c bæ sung.. TiÓu kÕt:. B¶ng 50: C¸c tËt cña m¾t – nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc C¸c tËt cña m¾t CËn thÞ lµ tËt mµ m¾t chØ cã kh¶ n¨ng nh×n gÇn ViÔn thÞ lµ tËt m¾t chØ cã kh¶ n¨ng nh×n xa. Nguyªn nh©n - BÈm sinh: CÇu m¾t dµi - Do không giữ đúng khoảng cách khi đọc sách (đọc gần) => thể thuỷ tinh qu¸ phång. - BÈm sinh: CÇu m¾t ng¾n. - Do thÓ thuû tinh bÞ l·o ho¸ (ngêi già) => không phồng đợc.. C¸ch kh¾c phôc - §eo kÝnh mÆt lâm (kÝnh cËn). - §eo kÝnh mÆt låi (kÝnh viÔn).. Hoạt động 2: Bệnh về mắt Hoạt động của GV - GV cho HS nghiªn cøu th«ng tin SGK hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - Gọi đại diện 1 nhóm lên trình bày trên b¶ng phô, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV khẳng định đáp án đúng. - Ngoµi bÖnh ®au m¾t hét cßn cã nh÷ng bÖnh g× vÒ m¾t? - Nªu c¸ch phßng tr¸nh? - Cho 1 HS đọc ghi nhớ SGK.. Hoạt động của HS - HS nghiên cứu kĩ thông tin, trao đổi nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. - §¹i diÖn 1 nhãm lªn tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung vÒ bÖnh ®au m¾t hét. - HS kÓ thªm vÒ 1 sè bÖnh cña m¾t. - HS nªu c¸c c¸ch phßng tr¸nh qua liªn hÖ thùc tÕ.. TiÓu kÕt: §¸p ¸n t×m hiÓu vÒ bÖnh ®au m¾t hét.

(111) 1. Nguyªn nh©n 2. §êng l©y. - Do 1 lo¹i virut cã trong dö m¾t g©y ra. - Dïng chung kh¨n chËu víi ngêi bÞ bÖnh, t¾m röa trong ao hå tï h·m. 3. TriÖu chøng - MÆt trong mi m¾t cã nhiÒu hét næi cém lªn. 4. HËu qu¶ - Khi hét vì thµnh sÑo lµm l«ng mi quÆp vµo trong (l«ng quÆm)  đục màng giác  mù loà. 5. Phßng tr¸nh - Gi÷ vÖ sinh m¾t. - Dïng thuèc theo chØ dÉn cña b¸c sÜ. - Ngoài ra còn có các bệnh: đau mắt đỏ, viêm kết mạc, khô mắt... - Phßng tr¸nh c¸c bÖnh vÒ m¾t: + Gi÷ s¹ch sÏ m¾t. + Röa m¾t b»ng níc muèi lo·ng, nhá thuèc m¾t. + ăn đủ vitamin A. + Ra đờng nên đeo kính. 4. Kiểm tra- đánh giá - Nªu c¸c tËt cña m¾t? Nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc? - Tại sao không nên đọc sách nơi thiếu ánh sáng? Không nên nằm đọc sách? Không nên đọc sách khi ®ang ®i tµu xe? - Nªu hËu qu¶ cña bÖnh ®au m¾t hét? C¸ch phßng tr¸nh? 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biªt”. - §äc tríc bµi 51: C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c..

(112) Tuan 27 TiÕt 53 Ngµy so¹n:8/3/2009 Ngµy d¹y: 11/3/2009 Bµi 49: C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc thành phần của cơ quan phân tích thính giác. - Mô tả đợc các bộ phận của tai vầ cấu tạo của cơ quan Coocti trên tranh hoặc mô hình. - Trình bày đợc quá trình thu nhận cảm giác âm thanh. 2. KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch cÊu t¹o cña 1 lo¹i c¬ quan qua ph©n tÝch tranh. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh tai. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 51.1; 51.2 SGK. - M« h×nh cÊu t¹o tai. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Ph©n biÖt tËt cËn thÞ vµ tËt viÔn thÞ? - Nªu nguyªn nh©n, triÖu chøng vµ c¸ch phßng bÖnh ®au m¾t hét? - Nªu biÖn ph¸p vÖ sinh m¾t? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cấu tạo của tai Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV hớng dẫn HS quan sát H 51.1 và - HS quan sát kĩ sơ đồ cấu tạo tai, cá nhân hoµn thµnh bµi tËp SGK – Tr 162. lµm bµi tËp. - Gäi 1-2 HS nªu kÕt qu¶. - 1 HS nªu kÕt qu¶, HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - GV nhận xét kết quả, gọi 1 HS đọc lại sung. th«ng tin, hoµn chØnh vµ tr¶ lêi c©u hái: §¸p ¸n: 1- Vµnh tai 2- èng tai 3- Mµng nhÜ 4- Chuçi x¬ng tai - HS c¨n cø vµo th«ng tin SGK võa hoµn - Nªu cÊu t¹o cña tai? - GV cho HS minh ho¹ trªn H 51.1 chỉnh để trả lời: - Vì sao bác sĩ chữa đợc cả tai, mũi họng? + Vì tai, mũi, họng thông với nhau. - V× sao khi m¸y bay lªn cao hoÆc xuèng thÊp, hµnh kh¸ch c¶m thÊy ®au trong tai? - GV treo tranh H 51.2 híng dÉn HS quan s¸t, tr×nh bµy cÊu t¹o tai trong. - GV híng dÉn HS quan s¸t H 51.1; 51.2 - HS c¨n cø vµo th«ng tin, quan s¸t tranh tìm hiểu đờng truyền sóng ấm từ tai ngoài và chú thích để trình bày. vµo trong diÔn ra nh thÕ nµo. - HS đọc thông tin mục II, quan sát tranh để hiểu quá trình truyền và thu nhận kích thÝch sãng ©m. TiÓu kÕt: Tai gåm: Tai ngoµi, tai gi÷a vµ tai trong. 1. Tai ngoµi gåm: - Vµnh tai (høng sãng ©m) - èng tai (híng sãng ©m). - Màng nhĩ (truyền và khuếch đại âm). 2. Tai gi÷a gåm: - 1 chuỗi xơng tai ( truyền và khuếch đại sóng âm). - Vßi nhÜ (c©n b»ng ¸p suÊt 2 bªn mµng nhÜ). 3. Tai trong gåm 2 bé phËn:.

(113) - Bộ phận tiền đình và các ống bán khuyên có tác dụng thu nhận các thông tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể trong không gian. - èc tai cã t¸c dông thu nhËn kÝch thÝch sãng ©m + èc tai x¬ng (ë ngoµi) + ốc tai màng (ở trong) gồm màng tiền đình ở phía trên, màng cơ sở ở phía dới và màng bên áp sát vào x¬ng èc tai. Mµng c¬ së cã 24000 sîi liªn kÕt. Trªn mµng c¬ së cã c¬ quan Coocti chøa c¸c tÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c. + Gi÷a èc tai x¬ng vµ mµng chøa ngo¹i dÞch, trong èc tai mµng chøa néi dÞch. * C¬ chÕ truyÒn ©m vµ sù thu nhËn c¶m gi¸c ©m thanh: Sóng âm từ nguồn âm tới đợc vành tai hứng lấy, qua ống tai tới làm rung màng nhĩ, tới chuỗi xơng tai, đợc khuếch đại ở màng cửa bầu, làm chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch, làm rung màng cơ sở, tác động tới cơ quan Coocti kích thích tế bào thụ cảm thính giác. Vùng thính giác cho ta nhận biết về âm thanh. Hoạt động 2: Vệ sinh tai Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi. vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ -Để tai hoạt động tốt cần lu ý những vấn sung. đề gì? - Hãy nêu các biện pháp giữ gìn và bảo vệ - HS tự đề ra các biện pháp vệ sinh tai. tai? TiÓu kÕt: - Gi÷ g×n tai s¹ch - B¶o vÖ tai: + Không dung vật nhọn để ngoáy tai. + Giữ vệ sinh mũi, họng để phòng bệnh cho tai. + Cã biÖn ph¸p chèng, gi¶m tiÕng ån. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV treo H 51.2 vµ yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o èc tai? - Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Chọn phơng án đúng trong các phơng án sau: Để đỡ ù tai khi đi máy bay lúc lên cao hoặc xuống thấp có thể: + NgËm miÖng, nÝn thë. + Nuốt nớc bọt nhiều lần hoặc bịt mũi, há miệng để thở. + §äc s¸ch b¸o cho quªn ®i. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 3 vµo vë. - §äc môc “Em cã biªt”.. TiÕt 54 Ngµy so¹n:13/3/2009 Ngµy d¹y:16/3/2009. Bµi 52: Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện. - Trình bày đợc quá trình hình thành các phản xạ mới và ức chế các phản xạ cũ. Nêu rõ các điều kiện cÇn khi thµnh lËp c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn..

(114) - Nêu rõ ý nghĩa của phản xạ có điều kiện với đời sống. 2. KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng quan s¸t kªnh h×nh, t duy so s¸nh, liªn hÖ thùc tÕ. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc häc tËp nghiªm tóc. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 521; 52.2; 52.3. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 52.2 SGK. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tá chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña èc tai dùa vµo H 51.2. - Quá trình thu nhận kích thích sóng âm diễn ra nh thé nào giúp ta nghe đợc? Vì sao có thể xác định đợc âm phát ra từ bên phải hay bên trái? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Phân biệt PXCĐK và PXKĐK Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Ph¶n x¹ lµ g×? - GV lÊy 1 sè VD vÒ PXC§K vµ PXK§K. VD: - Ph¶n x¹ mót s÷a mÑ. - Ph¶n x¹ h¾t x× h¬i - Ph¶n x¹ tiÕt níc bät khi nghe nãi tíi chanh. - Häc tËp .... - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp SGK. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. + Yªu cÇu HS lÊy VD cho mçi lo¹i. - PXK§K lµ g×? PXC§K lµ g×?. Hoạt động của HS - HS : Ph¶n x¹ lµ ph¶n øng cña c¬ thÓ tríc nh÷ng kÝch thÝch cña m«i trêng. - HS l¾ng nghe GV giíi thiÖu.. - HS hoạt động nhóm và hoàn thành bài tËp SGK. + 1 HS lªn ch÷ bµi. - HS lÊy VD. - 1 HS nªu kh¸i niÖm, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. TiÓu kÕt: - PXKĐK là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập và rèn luyện. - PXCĐK là phản xạ đợc hình thành trong đời sống của cá thể, là kết quả của quá trình học tập, rèn luyÖn. Hoạt động 2: Sự hình thành phản xạ có điều kiện Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - HS đọc thông tin SGK và nghiên cứu thí Nghiªn cøu thÝ nghiÖm cña Paplop. nghiÖm cña Paplop. - Yªu cÇu HS tr×nh bµy thÝ nghiÖm thµnh lập phản xạ tiết nớc bọt khi có ánh đèn - 1 HS trình bày thí nghiệm. cña chã. - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc. - 1 HS chØ trªn tranh. - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái; - §Ó cã PXC§K cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn g×? - Cần có 1 PXKĐK, hành động phải lặp đi - Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh thµnh lËp lÆp l¹i nhiÒu lÇn. PXC§K ? - Dùa vµo kiÕn thøc võa tr×nh bµy vµ H - GV liên hệ thực tế; đờng mòn nếu không 52.3A, B để trả lời. ®i n÷a sÏ cã hiÖn tîng g×? + Cơ sẽ mọc lại nh khi cha tạo thành đờng - Nếu trong thí nghiệm trên ta chỉ bật đèn mòn. mà không cho ăn nhiều lần thì hiện tợng + Nhiều lần bật đèn mà không cho chó ăn, g× sÏ x¶y ra? 1 thêi gian sau chã sÏ kh«ng tiÕt níc bät - Yêu cầu HS trình bày sự hình thành khi bật đèn nữa. PXC§K ë ngêi: tiÕt níc bät khi nh×n thÊy - HS tr×nh bµy dùa vµo thÝ nghiÖm qu¸ khÕ. tr×nh h×nh thµnh ph¶n x¹ cña Paplop..

(115) - ý nghÜa cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXCĐK đối với đời sống là gì? - HS dùa vµo th«ng tin vµ tr¶ lêi. - Nh÷ng PXC§K nµo nªn duy tr×, nh÷ng ph¶n x¹ nµo nªn øc chÕ? - HS dùa vµo hiÓu biÕt vµ ý thøc cña b¶n - GV khắc sâu: những thói quen tốt cần đ- thân để trả lời. îc duy tr×, nh÷ng thãi quen xÊu nh nghiÖn thuèc, nghiÖn ma tuý... cÇn ph¶i lo¹i bá. TiÓu kÕt: 1. H×nh thµnh PXC§K - Thực chất của sự thành lập PXCĐK là sự hình thành đờng liên hệ tạm thời nối các vùng của vỏ đại n·o víi nhau. - Điều kiện để thành lập PXCĐK + Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện với kích thích không điều kiện, trong đó kích thÝch cã ®iÒu kiÖn x¶y ra tríc 1 thêi gian ng¾n. + Quá trình kết hợp đó phải lặp đi lặp lại nhiều lần. 2. øc chÕ PXC§K - Khi PXCĐK đợc thành lập, nếu không củng cố thờng xuyên sẽ mất dần đi do ức chế tắt dần. * ý nghÜa: + Đảm bảo sự thích nghi với môi trờng và điều kiện sống luôn luôn thay đổi. + Hình thành các thói quen và tập quán tốt đối với con ngời. Hoạt động 3: So sánh các tính chất của PXKĐK với PXCĐK Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp b¶ng 52.2 - GV treo b¶ng phô 52.2, gäi HS lªn b¶ng hoµn thµnh. - GV nhËn xÐt, chèt l¹i kiÕn thøc. + Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn: bÒn v÷ng, sè lîng h¹n chÕ. + Phản xạ có điều kiện: đợc hình thành trong dêi sèng (qua häc tËp, rÌn luyÖn), cã tÝnh chÊt c¸ thÓ, kh«ng di truyÒn, trung ¬ng n»m ë vá n·o. - Nªu mèi quan hÖ gi÷a PXK§K vµ PXC§K?. Hoạt động của HS - HS dùa vµo kiÕn thøc môc I vµ II, th¶o luËn nhãm vµ hoµn thµnh bµi tËp. - §¹i diÖn nhãm lªn lµm, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Sửa lại cho đúng với đáp án GV đã chữa.. - Dựa vào SGK để trả lời.. TiÓu kÕt: - B¶ng 52.2 SGK. - Mèi liªn quan: SGK. 4. Kiểm tra- đánh giá - Ph©n biÖt PXK§K vµ PXC§K? - §äc môc “Em cã biÕt” vµ tr¶ lêi c©u hái: V× sao qu©n sÜ hÕt kh¸t vµ nhµ Chóa chÞu mÊt mÌo? 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - ChuÈn bÞ giê sau kiÓm tra 1 tiÕt..

(116) Tuan 28 TiÕt 55 Ngµy so¹n:15/3/2009 Ngµy d¹y:18/3/2009 Bài 53: Hoạt động thần kinh cấp cao ở ngời I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân tích đợc những điểm giống nhau và khác nhau giữa các PXCĐK ở ngời với động vật nói chung vµ thó nãi riªng. - Trình bày đợc vai trò của tiếng nói, chữ viết và khả năng t duy, trừu tợng ở ngời. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy logic, suy luËn chÆt chÏ. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Båi dìng ý thøc häc tËp, x©y dùng thãi quen, nÕp sèng v¨n hãa. II. TiÕn tr×nh bµi häc 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò -ThÕ nµo lµ ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Sự thành lập và ức chế các phản xạ có điều kiện ở ngời Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc I SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu sù thµnh lËp vµ øc chÕ PXC§K ë ngêi? ý nghÜa? - Hãy tìm VD trong thực tế đời sống về sự thµnh lËp c¸c ph¶n x¹ míi vµ øc chÕ c¸c ph¶n x¹ cò kh«ng cßn thich hîp n÷a? - Sù thµnh lËp vµ øc chÕ PXC§K ë ngêi vµ động vật có những điểm gì giống và khác nhau?. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung để rút ra kết luận. - HS cã thÓ lÊy VD trong häc tËp, x©y dùng c¸c thãi quen. + Gièng vÒ qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ øc chÕ PXCĐK và ý nghĩa của chúng với đời sèng. + Khác về số lợng và mức độ phức tạp của PXC§K.. TiÓu kÕt: - PXKĐK đợc hình thành ở trẻ mới sinh từ rất sớm. - ức chế PXCĐK xảy ra nếu PXCĐK đó không cần thiết đối với đời sống. - Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K lµ 2 qu¸ tr×nh thuËn nghÞch, quan hÖ mËt thiÕt víi nhau lµm c¬ thể thích nghi với điều kiện sống luôn thay đổi. - ë ngêi: häc tËp, rÌn luyÖn c¸c thãi quen, c¸c tËp qu¸n tèt, nÕp sèng v¨n ho¸ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K. Hoạt động 2: Vai trò của tiếng nói và chữ viết.

(117) Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin SGK cïng víi thùc tÕ hiÓu biÕt tr¶ lêi c©u hái: - TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt cã vai trß g× trong đời sống? Yêu cầu HS lấy VD cụ thể. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - TiÕng nãi cã vai trß g×? - Ch÷ viÕt cã vai trß g×?. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ hiÓu biÕt cña m×nh, tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS l¾ng nghe GV chèt kiÕn thøc. - HS tr×nh bµy.. TiÓu kÕt: 1. TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ tÝn hiÖu g©y ra c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cÊp cao. - Tiếng nói và chữ viết giúp mô tả sự vật, hiện tợng. Khi con ngời đọc, nghe có thể tởng tợng ra. - Tiếng nói và chữ viết là kết quả của quá trình học tập (đó là các PXCĐK). 2. Tiếng nói và chữ viết là phơng tiện để con ngời giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm với nhau. Hoạt động 3: T duy trừu tợng Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - Nói tới gà, trâu, chó... chúng có đặc ®iÓm chung g×? - Vậy con vịt có phải là động vật không? - Yªu cÇu HS lÊy VD kh¸c vÒ sù h×nh thµnh kh¸i niÖm. - Từ các khái niệm đã rút ra đợc qua VD từ “động vật” đợc hình thành nh thế nào? §ã lµ t duy trõu tîng. VËy t duy trõu tîng lµ g×?. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin SGK. + Chúng đợc xếp chung là động vật. + Cã. - HS tù lÊy VD kh¸c. - HS: Tõ nh÷ng ®iÓm chung cña sù vËt hiÖn tîng, con ngêi biÕt kh¸i qu¸t ho¸ thành những khái niệm, đợc diễn đạt bằng c¸c tõ.. TiÓu kÕt: - Nhê cã tiÕng nãi vµ ch÷ viÕt con ngêi cã kh¶ n¨ng t duy trõu tîng. - Tõ nh÷ng thuéc tÝnh chung cña sù vËt hiÖn tîng, con ngêi biÕt kh¸i qu¸t ho¸ thµnh nh÷ng kh¸i niÖm, đợc diễn đạt bằng các từ. - Kh¶ n¨ng kh¸i qu¸t ho¸ vµ trõu tîng ho¸ lµ c¬ së cña t duy trõu tîng, chØ cã ë con ngêi. 4. Kiểm tra- đánh giá - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i néi dung bµi. - GV đánh giá giờ. - HS tr¶ lêi c©u 2 SGK. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 54: VÖ sinh hÖ thÇn kinh.. TiÕt 56 Ngµy so¹n:20/3/09 Ngµy d¹y: 23/3/09 I. môc tiªu.. Bµi 54: VÖ sinh hÖ thÇn kinh.

(118) 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Hiểu rõ ý nghĩa sinh học của giấc ngủ đối với sức khoẻ. - Phân tích ý nghĩa của lao động và nghỉ ngơi hợp lí, tránh ảnh hởng xấu tới hệ thần kinh. - Nêu đợc tác hại của ma tuý và các chất gây nghiện đối với sức khoẻ và hệ thần kinh. - Xây dựng cho bản thân một kế hoạch học tập và nghỉ ngơi hợp lí, đảm bảo sức khoẻ. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy, liªn hÖ thùc tÕ. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc vÖ sinh, gi÷ g×n søc khoÎ, tr¸nh xa ma tuý. II. ChuÈn bÞ - Tranh ¶nh th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ t¸c h¹i cña c¸c chÊt g©y nghiÖn: rîi, thuèc l¸, ma tuý .... - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 54. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 (SGK – Tr 171). 3. Bµi míi Hoạt động 1: ý nghĩa của giấc ngủ đối với sức khoẻ Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cung cÊp th«ng tin: chã cã thÓ nhÞn ¨n 20 ngµy vÉn cã thÓ nu«i bÐo trë l¹i nhng mÊt ngñ 10 – 12 ngµy lµ chÕt. - §Æt c©u hái cho HS th¶o luËn: - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin, dùa - V× sao nãi ngñ lµ 1 nhu cÇu sinh lÝ cña vµo hiÓu biÕt cña b¶n th©n, th¶o luËn c¬ thÓ? nhóm và nêu đợc: - Ngủ là gì? Khi ngủ sự hoạt độngcủa các + Ngủ là 1 đòi hỏi tự nhiên của cơ thể, cần c¬ quan nh thÕ nµo? h¬n ¨n. - Giấc ngủ có ý nghĩa nh thế nào đối với søc khoÎ? - KÕt luËn. - GV ®a ra sè liÖu vÒ nhu cÇu ngñ ë c¸c løa tuæi kh¸c nhau. - Muèn cã giÊc ngñ tèt cÇn nh÷ng ®iÒu - KÕt luËn. kiÖn g×? Nªu nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng trùc - HS liªn hÖ thùc tÕ, th¶o luËn thèng nhÊt tiếp, gián tiếp đến giấc ngủ? c©u tr¶ lêi, cho VD cô thÓ. - GV: kh«ng chØ ngñ míi phôc håi søc lµm viÖc cña hÖ thÇn kinh mµ cßn ph¶i lao động, học tập xen kẽ nghỉ ngơi hoạp lí tr¸nh c¨ng th¼ng, mÖt mái cho hÖ thÇn kinh. TiÓu kÕt: Ngñ lµ mét nhu cÇu sinh lÝ cña c¬ thÓ. - Bảng chất của giấc ngủ là quá trình ức chế tự nhiên. Khi ngủ các cơ quan giảm hoạt động, có tác dụng phục hồi hoạt động của hệ thần kinh và các hệ cơ quan khác. - Để đảm bảo giấc ngủ tốt cần: + Ngủ đúng giờ. + Chç ngñ thuËn lîi. + Không dùng chất kích thích: cà phê, chè đặc, thuốc lá. + Kh«ng ¨n qu¸ no, h¹n chÕ kÝch thÝch ¶nh hëng tíi vá n·o g©y hng phÊn. Hoạt động 2: Lao động và nghỉ ngơi hợp lí Hoạt động của GV - T¹i sao kh«ng nªn lµm viÖc qu¸ søc, thøc qu¸ khuya? - Lao động và nghỉ ngơi nh thế nào là hợp lÝ? - GV cho HS liên hệ: quy định thời gian làm việc, nghỉ ngơi đối với những ngời lµm c«ng viÖc kh¸c nhau. Víi HS: x©y dùng thêi gian biÓu hîp lÝ. - Muèn b¶o vÖ hÖ thÇn kinh ta ph¶i lµm g×?. Hoạt động của HS + §Ó tr¸nh c¨ng th¼ng vµ mÖt mái cho hÖ thÇn kinh. + Lao động , học tập xen kẽ với nghỉ ngơi, tránh đơn điệu dễ nhàm chán.. - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn cïng víi th«ng tin SGK, HS tr¶ lêi c©u hái..

(119) TiÓu kÕt: - Lao động và nghỉ ngơi hợp lí để giữ gìn và bảo vệ hệ thần kinh. - §Ó b¶o vÖ hÖ thÇn kinh cÇn: + §¶m b¶o giÊc ngñ hµng ngµy. + Gi÷ cho t©m hån thanh th¶n. + Xây dựng chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lí. Hoạt động 3: Tránh lạm dụng các chất kích thích. và ức chế đối với hệ thần kinh Hoạt động của GV - GV cho HS quan s¸t tranh hËu qu¶ cña nghiÖn ma tuý, nghiÖn rîu, thuèc l¸... - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn thnµh bµi tËp b¶ng 54 SGK. - GV yªu cÇu HS lªn b¶ng ch÷a bµi tËp. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶ nÕu cÇn.. Hoạt động của HS - HS quan s¸t. - HS th¶o luËn nhãm. thèng nhÊt ý kiÕn vµ hoµn thµnh b¶ng 54. - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng tr×nh bµy.. TiÓu kÕt: Lo¹i chÊt ChÊt kÝch thÝch. Tªn chÊt T¸c h¹i - Rîu - Hoạt độngnão bị rối loạn, trí nhớ kém. - Nớc chè đặc, cà - Kích thích hệ thần kinh, gây mất ngủ. phª ChÊt g©y nghiÖn - Thuèc l¸ - C¬ thÓ suy yÕu, dÔ m¾c bÖnh ung th. - Ma tuý - Suy yÕu nßi gièng, c¹n kiÖt kinh tÕ, l©y nhiÔm HIV, mÊt nh©n c¸ch... 4. Kiểm tra- đánh giá ? Muốn đảm bảo giấc ngủ tốt, cần những điều kiện gì? ? Trong vệ sinh đối với hệ thần kinh cần quan tâm tới những vấn đề gì? Vì sao? 5 . Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - X©y dùng cho m×nh thêi gian biÓu hîp lÝ vµo vë bµi tËp vµ thùc hiÖn nghiªm tóc theo thêi gian biÓu đó. - §äc tríc bµi 55: Giíi thiÖu chung hÖ néi tiÕt.. TiÕt 56 Ngµy so¹n:31/3/2008 Ngµy d¹y:2/4/2008 Bài 53: Hoạt động thần kinh cấp cao ở ngời I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân tích đợc những điểm giống nhau và khác nhau giữa các PXCĐK ở ngời với động vật nói chung vµ thó nãi riªng. - Trình bày đợc vai trò của tiếng nói, chữ viết và khả năng t duy, trừu tợng ở ngời. 2. KÜ n¨ng.

(120) - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy logic, suy luËn chÆt chÏ. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Båi dìng ý thøc häc tËp, x©y dùng thãi quen, nÕp sèng v¨n hãa. II. TiÕn tr×nh bµi häc 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi VB: Vai trò của phản xạ trong đời sống? GV: PXKĐK là cơ sở hoạt động của nhận thức, tinh thần , t duy, trí nhớ ở ngời và 1 số động vật bậc cao. là biểu hiện của hoạt động thần kinh bậc cao. - Hoạt động thần kinh bậc cao ở ngời và động vật có đặc điểm gì giống và khác nhau? Hoạt động 1: Sự thành lập và ức chế các phản xạ có điều kiện ở ngời Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc I SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu sù thµnh lËp vµ øc chÕ PXC§K ë ngêi? ý nghÜa? - Hãy tìm VD trong thực tế đời sống về sự thµnh lËp c¸c ph¶n x¹ míi vµ øc chÕ c¸c ph¶n x¹ cò kh«ng cßn thich hîp n÷a? - Sù thµnh lËp vµ øc chÕ PXC§K ë ngêi vµ động vật có những điểm gì giống và khác nhau?. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung để rút ra kết luận. - HS cã thÓ lÊy VD trong häc tËp, x©y dùng c¸c thãi quen. + Gièng vÒ qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ øc chÕ PXCĐK và ý nghĩa của chúng với đời sèng. + Khác về số lợng và mức độ phức tạp của PXC§K.. KÕt luËn: - PXKĐK đợc hình thành ở trẻ mới sinh từ rất sớm. - ức chế PXCĐK xảy ra nếu PXCĐK đó không cần thiết đối với đời sống. - Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K lµ 2 qu¸ tr×nh thuËn nghÞch, quan hÖ mËt thiÕt víi nhau lµm c¬ thể thích nghi với điều kiện sống luôn thay đổi. - ë ngêi: häc tËp, rÌn luyÖn c¸c thãi quen, c¸c tËp qu¸n tèt, nÕp sèng v¨n ho¸ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K. Hoạt động 2: Vai trò của tiếng nói và chữ viết Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin SGK cïng víi thùc tÕ hiÓu biÕt tr¶ lêi c©u hái: - TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt cã vai trß g× trong đời sống? Yêu cầu HS lấy VD cụ thể. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - TiÕng nãi cã vai trß g×? - Ch÷ viÕt cã vai trß g×?. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ hiÓu biÕt cña m×nh, tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS l¾ng nghe GV chèt kiÕn thøc. - HS tr×nh bµy.. KÕt luËn: 1. TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ tÝn hiÖu g©y ra c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cÊp cao. - Tiếng nói và chữ viết giúp mô tả sự vật, hiện tợng. Khi con ngời đọc, nghe có thể tởng tợng ra. - Tiếng nói và chữ viết là kết quả của quá trình học tập (đó là các PXCĐK). 2. Tiếng nói và chữ viết là phơng tiện để con ngời giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm với nhau. Hoạt động 3: T duy trừu tợng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS đọc thông tin SGK. - Nói tới gà, trâu, chó... chúng có đặc + Chúng đợc xếp chung là động vật. ®iÓm chung g×? - Vậy con vịt có phải là động vật không? + Cã..

(121) - Yªu cÇu HS lÊy VD kh¸c vÒ sù h×nh thµnh kh¸i niÖm. - Từ các khái niệm đã rút ra đợc qua VD từ “động vật” đợc hình thành nh thế nào? §ã lµ t duy trõu tîng. VËy t duy trõu tîng lµ g×?. - HS tù lÊy VD kh¸c. - HS: Tõ nh÷ng ®iÓm chung cña sù vËt hiÖn tîng, con ngêi biÕt kh¸i qu¸t ho¸ thành những khái niệm, đợc diễn đạt bằng c¸c tõ.. TiÓu kÕt: - Nhê cã tiÕng nãi vµ ch÷ viÕt con ngêi cã kh¶ n¨ng t duy trõu tîng. - Tõ nh÷ng thuéc tÝnh chung cña sù vËt hiÖn tîng, con ngêi biÕt kh¸i qu¸t ho¸ thµnh nh÷ng kh¸i niÖm, đợc diễn đạt bằng các từ. - Kh¶ n¨ng kh¸i qu¸t ho¸ vµ trõu tîng ho¸ lµ c¬ së cña t duy trõu tîng, chØ cã ë con ngêi. 4. Kiểm tra- đánh giá - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i néi dung bµi. - GV đánh giá giờ. - HS tr¶ lêi c©u 2 SGK. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 54: VÖ sinh hÖ thÇn kinh.. TuÇn 29 TiÕt 57 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. Bµi 54: VÖ sinh hÖ thÇn kinh I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Hiểu rõ ý nghĩa sinh học của giấc ngủ đối với sức khoẻ. - Phân tích ý nghĩa của lao động và nghỉ ngơi hợp lí, tránh ảnh hởng xấu tới hệ thần kinh. - Nêu đợc tác hại của ma tuý và các chất gây nghiện đối với sức khoẻ và hệ thần kinh. - Xây dựng cho bản thân một kế hoạch học tập và nghỉ ngơi hợp lí, đảm bảo sức khoẻ. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy, liªn hÖ thùc tÕ. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc vÖ sinh, gi÷ g×n søc khoÎ, tr¸nh xa ma tuý. II. ChuÈn bÞ - Tranh ¶nh th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ t¸c h¹i cña c¸c chÊt g©y nghiÖn: rîi, thuèc l¸, ma tuý .... - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 54. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KiÓm tra c©u 1, 2 (SGK – Tr 171). 3. Bµi míi VB: Trong cuộc sống hàng ngày, nhiều công việc đôi khi làm ta mệt mỏi. Sự mệt mỏi này bắt nguồn từ hệ thần kinh sau đó tới các cơ quan khác. Vậy để có hệ thần kinh khoẻ mạnh, hoạt động của c¬ thÓ hîp lÝ chóng ta cÇn lµm g×? §ã lµ néi dung cña bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: ý nghĩa của giấc ngủ đối với sức khoẻ Hoạt động của GV - GV cung cÊp th«ng tin: chã cã thÓ nhÞn ¨n 20 ngµy vÉn cã thÓ nu«i bÐo trë l¹i nh-. Hoạt động của HS.

(122) ng mÊt ngñ 10 – 12 ngµy lµ chÕt. - §Æt c©u hái cho HS th¶o luËn: - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin, dùa - V× sao nãi ngñ lµ 1 nhu cÇu sinh lÝ cña vµo hiÓu biÕt cña b¶n th©n, th¶o luËn c¬ thÓ? nhóm và nêu đợc: - Ngủ là gì? Khi ngủ sự hoạt độngcủa các + Ngủ là 1 đòi hỏi tự nhiên của cơ thể, cần c¬ quan nh thÕ nµo? h¬n ¨n. - Giấc ngủ có ý nghĩa nh thế nào đối với søc khoÎ? - KÕt luËn. - GV ®a ra sè liÖu vÒ nhu cÇu ngñ ë c¸c løa tuæi kh¸c nhau. - Muèn cã giÊc ngñ tèt cÇn nh÷ng ®iÒu - KÕt luËn. kiÖn g×? Nªu nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng trùc - HS liªn hÖ thùc tÕ, th¶o luËn thèng nhÊt tiếp, gián tiếp đến giấc ngủ? c©u tr¶ lêi, cho VD cô thÓ. - GV: kh«ng chØ ngñ míi phôc håi søc lµm viÖc cña hÖ thÇn kinh mµ cßn ph¶i lao động, học tập xen kẽ nghỉ ngơi hoạp lí tr¸nh c¨ng th¼ng, mÖt mái cho hÖ thÇn kinh. TiÓu kÕt: Ngñ lµ mét nhu cÇu sinh lÝ cña c¬ thÓ. - Bảng chất của giấc ngủ là quá trình ức chế tự nhiên. Khi ngủ các cơ quan giảm hoạt động, có tác dụng phục hồi hoạt động của hệ thần kinh và các hệ cơ quan khác. - Để đảm bảo giấc ngủ tốt cần: + Ngủ đúng giờ. + Chç ngñ thuËn lîi. + Không dùng chất kích thích: cà phê, chè đặc, thuốc lá. + Kh«ng ¨n qu¸ no, h¹n chÕ kÝch thÝch ¶nh hëng tíi vá n·o g©y hng phÊn. Hoạt động 2: Lao động và nghỉ ngơi hợp lí Hoạt động của GV Hoạt động của HS - T¹i sao kh«ng nªn lµm viÖc qu¸ søc, + §Ó tr¸nh c¨ng th¼ng vµ mÖt mái cho hÖ thøc qu¸ khuya? thÇn kinh. - Lao động và nghỉ ngơi nh thế nào là hợp + Lao động , học tập xen kẽ với nghỉ ngơi, lÝ? tránh đơn điệu dễ nhàm chán. - GV cho HS liên hệ: quy định thời gian làm việc, nghỉ ngơi đối với những ngời lµm c«ng viÖc kh¸c nhau. Víi HS: x©y dùng thêi gian biÓu hîp lÝ. - Muèn b¶o vÖ hÖ thÇn kinh ta ph¶i lµm - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn cïng víi th«ng tin g×? SGK, HS tr¶ lêi c©u hái. TiÓu kÕt: - Lao động và nghỉ ngơi hợp lí để giữ gìn và bảo vệ hệ thần kinh. - §Ó b¶o vÖ hÖ thÇn kinh cÇn: + §¶m b¶o giÊc ngñ hµng ngµy. + Gi÷ cho t©m hån thanh th¶n. + Xây dựng chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lí. Hoạt động 3: Tránh lạm dụng các chất kích thích và ức chế đối với hệ thần kinh Mục tiêu: HS nắm đợc chỉ có ở con ngời, các sự vật hiện tợng đợc khái quả hoá thành các từ, các khái niệm. Nhờ vậy khi nói tới từ hoặc khái niệm đó, con ngời hiểu và tởng tợng ra. Hoạt động của GV - GV cho HS quan s¸t tranh hËu qu¶ cña nghiÖn ma tuý, nghiÖn rîu, thuèc l¸... - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn thnµh bµi tËp b¶ng 54 SGK. - GV yªu cÇu HS lªn b¶ng ch÷a bµi tËp. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶ nÕu cÇn. TiÓu kÕt: Lo¹i chÊt ChÊt kÝch thÝch. Hoạt động của HS - HS quan s¸t. - HS th¶o luËn nhãm. thèng nhÊt ý kiÕn vµ hoµn thµnh b¶ng 54. - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng tr×nh bµy.. Tªn chÊt T¸c h¹i - Rîu - Hoạt độngnão bị rối loạn, trí nhớ kém. - Nớc chè đặc, cà - Kích thích hệ thần kinh, gây mất ngủ. phª.

(123) ChÊt g©y nghiÖn. - Thuèc l¸ - Ma tuý. - C¬ thÓ suy yÕu, dÔ m¾c bÖnh ung th. - Suy yÕu nßi gièng, c¹n kiÖt kinh tÕ, l©y nhiÔm HIV, mÊt nh©n c¸ch.... 4. Kiểm tra- đánh giá ? Muốn đảm bảo giấc ngủ tốt, cần những điều kiện gì? ? Trong vệ sinh đối với hệ thần kinh cần quan tâm tới những vấn đề gì? Vì sao? 5 . Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - X©y dùng cho m×nh thêi gian biÓu hîp lÝ vµo vë bµi tËp vµ thùc hiÖn nghiªm tóc theo thêi gian biÓu đó. - §äc tríc bµi 55: Giíi thiÖu chung hÖ néi tiÕt.. Ngµy so¹n: 22/3/2009 Ngµy gi¶ng: 25/3 2009 TiÕt 57 kiÓm tra I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Nh»m kiÓm tra kÜ n¨ng thùc hµnh lµm bµi cña häc sinh Cñng cè kiÕn thøc qua bµi kiÓm tra 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II.ChuÈn bÞ - Đề kiểm tra,đáp án III.Tiến hành hoạt động. Đề bài A.Tr¾c nghiÖm Câu I: Chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu trả lời sau: 1 .Nớc tiểu đầu đợc hình thành là do: a. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë cÇu thËn. b. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë nang cÇu thËn. c. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë èng thËn. d. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë bÓ thËn. 2.B÷a ¨n hîp lÝ cÇn cã n¨ng lîng lµ: a. Có đủ thành phần dinh dỡng, vitamin, muối khoáng. b. Có sự phối hợp đảm bảo cân đối tỉ lệ các thành phần thức ăn. c. Cung cấp đủ năng lợng cho cơ thể d. Cả a, b, c đúng. 3. Khi bÞ c¶m l¹nhcÇn chó ý ®iÒu g×? a.MÆc thËt nhiÒu quÇn ¸o.

(124) b.Mặc đủ ấm c.Ng©m ch©n vµo níc muèi nãng khi thÊy l¹nh vµ uèng níc gõng nãng d.Gåm c vµ b 4. C¸c tÕ bµo thô c¶m thÞ gÝac n»m ë: a.Mµng cøng cña cÇu m¾t b.Mµng m¹ch cña cÇu m¾t c.Mµng líi cña cÇu m¾t d.§iÓm mï trªn mµng líi Câu II. Hoàn thành sơ đồ sau: .....(2)......... .....(1)........ HÖ thÇn kinh Tuû sèng ........(3).......... Bé phËn ngo¹i biªn H¹ch thÇn kinh C©u III. Nguyªn nh©n vµ t¸c h¹i cña bÖnh ®au m¾t hét?C¸ch phßng tr¸nh? Câu IV. Để đảm bảo vệ sinh hệ thần kinh chúng ta cần lu ý những vấn đề gì? IV.Kiểm tra đánh giá -nhËn xÐt ý thøc lµm bµi cña häc sinh V.DÆn dß §äc tríc bµi:giíi thiÖu chung vÒ tuyÕn néi tiÕt §¸p ¸n. C©u I (2 ®iÓm) 1 b. 2 d. 3 d. 4 c. C©u II (1,5 ®iÓm). 1- T¦TK (0,25 ®iÓm ) 2- N·o (0,25 ®iÓm ) 3- D©y TK (0,25 ®iÓm ) 4-Híng t©m (0,25 ®iÓm ) 5- Ly t©m (0,25 ®iÓm ) 6-Trung gian (0,25 ®iÓm ). C©u III (3 ®iÓm) - Nêu đủ nguyên nhân (1 điểm) - Nêu đợc tác hại (1 điểm) -Nêu đợc cách phòng tránh (1 điểm) C©u IV Nêu đợc các biện pháp vệ sinh hệ thần kinh (3,5 điểm). TiÕt 58 Ngµy so¹n: 27/3/09 Ngµy d¹y: 30/3/09 Ch¬ng X- TuyÕn néi tiÕt Bµi 55: Giíi thiÖu chung hÖ néi tiÕt I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc sự giống và khác nhau giữa tuyến nội tiết và ngoại tiết. - Nêu đợc các tuyến nội tiết chính của cơ thể và vị trí của chúng. - Trình bày đợc vai trò và tính chát của các sản phẩm tiết của tuyến nội tiết từ đó nêu rõ đ ợc tầm quan träng cña tuyÕn néi tiÕt víi dêi sèng..

(125) 2. KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh H 55.1; 55.2; 55.3. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò : Kh«ng kiÓm tra 3. Bµi míi Hoạt động 1: Đặc điểm của hệ nội tiết Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu nội dung - HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi. th«ng tin SGK. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c bæ sung. - Nêu đặc điểm của hệ nội tiết? - GV khẳng định lại kiến thức. TiÓu kÕt: - Điều hoà quá trình sinh lí của cơ thể, đặc biệt là quá trình trao đổi chất. - Sản xuất ra các hooc môn theo đờng máu đến cơ quan đích. Tác động chậm, kéo dài trên diện rộng. Hoạt động 2: Phân biệt tuyến nội tiết với tuyến ngoại tiết Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 55.1; 55.2 - HS quan s¸t kÜ h×nh vÏ, th¶o luËn nhãm nghiên cứu đờng đi của sản phẩm tuyến và và trả lời câu hỏi. tr¶ lêi c©u hái : - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Nêu rõ sự khác biệt giữa tuyến nội tiết + Giống: các tế bào tuyến đều tiết ra sản vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt? phÈm tiÕt. - Kể tên các tuyến mà em biết và cho biết + Khác về nơi đổ sản phẩm. chóng thuéc lo¹i tuyÕn nµo? - HS hoạt động cá nhân và trả ời. - Cho HS quan s¸t H 50.3 kÓ tªn tuyÕn néi - 1 HS nªu tªn vµ vÞ trÝ cña tuyÕn néi tiÕt. tiÕt, nªu vÞ trÝ. TiÓu kÕt: - Tuyến ngoại tiết: sản phẩm tiết tập trung vào ống dẫn để đổ ra ngoài. - TuyÕn néi tiÕt: s¶n phÈm tiÕt ngÊm th¼ng vµo m¸u. - TuyÕn võa lµ néi tiÕt, võa lµ ngo¹i tiÕt gäi lµ tuyÕn pha: tuyÕn sinh dôc, tuyÕn tuþ. Hoạt động 3: Hoocmon Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái: - Hoocmon lµ g×? - Hoocmon cã nh÷ng tÝnh chÊt nµo? - GV giíi thiÖu thªm th«ng tin. + Hoocmon  cơ quan đích theo cơ chế chìa kho¸, æ kho¸. + Mỗi tính chất GV đa ra 1 VD để phân tÝch. - Hoocmon có vai trò gì đối với cơ thể? - GV lu ý HS: trong điều kiện hoạt động binh thõ¬ng cña tuyÕn ta kh«ng thÊy râ vai trß cña chóng, chØ khi mÊt c©n b»ng hoạt động của tuyến nào đó gây bệnh lí mìi thÊy râ vai trß.. Hoạt động của HS - HS tù thu nhËn kiÕn thøc qua th«ng tin SGK. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc.. - Dùa vµo th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi.. TiÓu kÕt: - Hoocmon lµ s¶n phÈm tiÕt cña tuyÕn néi tiÕt. 1. TÝnh chÊt cña hoocmon.

(126) - Mỗi hoocmon chỉ ảnh hởng tới một hoặc một số cơ quấnc định. - Hoocmon cã ho¹t tÝnh sinh dôc rÊt cao. - Hoocmon không mang tính đặc trng cho loài. 2. Vai trß cña hoocmon - Duy trì tính ổn định của môi trờng bên trong cơ thể. - §iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ diÔn ra b×nh thêng. 4. Kiểm tra- đánh giá Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp sau:. So s¸nh tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng b»ng c¸ch hoµn thµnh th«ng tin vµo b¶ng sau: §Æc ®iÓm so s¸nh Gièng nhau Kh¸c nhau: + CÊu t¹o. + Chøc n¨ng. TuyÕn néi tiÕt TuyÕn ngo¹i tiÕt - Các tế bào tuyến đều tạo ra các sản phẩm tiết. - KÝch thíc lín h¬n. - KÝch thíc nhá h¬n. - Có ống dẫn chất tiết đổ ra - Không có ống dẫn, chất tiết ngoµi. ngÊm th¼ng vµo m¸u. - Lîng chÊt tiÕt ra nhiÒu, kh«ng - Lîng chÊt tiÕt ra Ýt, ho¹t tÝnh cã ho¹t tÝnh m¹nh. m¹nh.. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”.. TiÕt 59 Ngµy so¹n: 29/3/09 Ngµy d¹y: 1/4/09. Bµi 56: TuyÕn yªn –tuyÕn gi¸p I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Trình bày đợc vị trí, cấu tạo, chức năng của tuyến yên, tuyến giáp. - Xác định rõ mối quan hệ nhân quả giữa hoạt động các tuyến với các bệnh do hoocmon của các tuyến đó tiết ra quá ít hoặc quá nhiều. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Båi dìng ý thøc gi÷a g×n søc khoÎ, b¶o vÖ c¬ thÓ. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh H 56.1; 56.2; 56.3. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: KiÓm tra 15 phót - LËp b¶ng so s¸nh cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt? - Nªu vai trß cña hoocmon? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tuyến yên Hoạt động của GV Hoạt động của HS.

(127) - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh, nghiªn - HS quan s¸t tranh, nghiªn cøu néi dung cøu néi dung th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: hái: - Nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o cña tuyÕn yªn? - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 56.1 vµ tr¶ - HS nghiªn cøu th«ng tin b¶ng 56.1, th¶o lêi c©u hái: luËn nhãm thèng nhÊt ý kiÕn. - TuyÕn yªn tiÕt nh÷ng lo¹i hoocmon nµo? Tác dụng của các loại hoocmon đó? - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c - Nªu chøc n¨ng cña tuyÕn yªn? nhËn xÐt, bæ sung. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc vµ ®a thêm một số thông tin liên quan đến hoạt - HS lắng nghe. động của tuyến yên. TiÓu kÕt: - Tuyến yên nằm ở nền sọ, có liên quan tới vùng dới đồi. - Gåm 3 thuú: truú tríc, thuú gi÷a, thuú sau. - Chøc n¨ng: + Thuỳ trớc: tiết hoocmon kích thích hoạt động của nhiều tuyến nội tiết khác, ảnh hởng đến sự tăng trởng, sự trao đổi glucozơ, chất khoáng. + Thuỳ sau: tiết hoocmon điều hoà trao đổi nớc, sự co thắt các cơ trơn (ở tử cung). + Thuỳ giữa; chỉ phát triển ở trẻ nhỏ, có tác dụng đối với sự phân bố sắc tố da. - Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hoặc gián tiếp của hệ thần kinh. Hoạt động 2: Tuyến giáp Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 56.2 nghiªn cøu - HS quan s¸t kÜ h×nh vÏ, nghiªn cøu th«ng th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái : tin, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái. - Nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o cña tuyÕn gi¸p? - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Chøc n¨ng cña tuyÕn gi¸p lµ g×? + ThiÕu muèi ièt sÏ lµm gi¶m chøc n¨ng - Hãy nêu ý nghĩa của cuộc vận động tuyến giáp, gây bệnh bớu cổ. “toµn d©n dïng muèi ièt”? - Ph©n biÖt bÖnh baz¬®o víi bÖnh bíu cæ do thiÕu muèi ièt vÒ nguyªn nh©n vµ hËu qu¶? - HS quan s¸t tranh ¶nh. - GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh vÒ 2 bÖnh nµy. TiÓu kÕt: - TuyÕn gi¸p n»m tríc sô gi¸p cña thanh qu¶n, nÆng 20 – 25 gam. - Tiết hoocmon tirỗin (có thành phần chủ yếu là iốt), có vai trò quan trọng trong trao đổi chất và quá tr×nh chuyÓn ho¸ c¸c chÊt trong tÕ bµo. - Bệnh liên quan đến tuyến giáp: bệnh bớu cổ, bệnh bazơđô (nguyên nhân, hậu quả SGK). - Tuyến giáp và tuyến cận giáp có vai trò trao đổi muối canxi và photpho trong máu. 4. Kiểm tra- đánh giá - HS tr¶ lêi c©u hái SGK (278) ? V× sao nãi tuyÕn yªn lµ tuyÕn néi tiÕt quan träng nhÊt? 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 57: TuyÕn tuþ vµ tuyÕn trªn thËn. TiÕt 60 Ngµy so¹n: 3/4/09 Ngµy d¹y: 6/4/09 Bµi 57: TuyÕn tôy vµ tuyÕn trªn thËn I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc chức năng nội tiết và ngoại tiết của tuyến tuỵ dựa trên cấu tạo của tuyến. - Sơ đồ hoá chức năng của tuyến tuỵ trong sự điều hoà lợng đờng trong máu. - Tr×nh bµy c¸c chøc n¨ng cña tuyÕn trªn thËn dùa trªn cÊu t¹o cña tuyÕn. 2. KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ.

(128) - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh H 57.1; 57.2. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy vai trß cña tuyÕn yªn, tuyÕn gi¸p? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tuyến tuỵ Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 57.1 SGK, đọc - Xem lại H 24.3 trang 79. thông tin, quan sát H 24.3 trang 79 để nhớ l¹i vÞ trÝ cña tuyÕn tuþ. - Tuþ cã cÊu t¹o tõ c¸c lo¹i tÕ bµo nµo? + HS: Tuþ cÊu t¹o tõ tÕ bµo tiÕt dÞch tuþ, Chøc n¨ng cña chóng lµ g×? tÕ bµo anpha vµ tÕ bµo bªta. - Chøc n¨ng néi tiÕt vµ ngo¹i tiÕt cña TÕ bµo tiÕt dÞch tuþ; tiÕt dÞch tuþ (chøc tuyến tuỵ đợc thực hiện nh thế nào? n¨ng ngo¹i tiÕt). TÕ bµo anpha vµ bªta: tiÕt hoocmon (chøc n¨ng néi tiÕt). - TuyÕn tuþ tiÕt hoocmon nµo? Tõ ®©u? + HS tr×nh bµy trªn h×nh vÏ. - GV đặt câu hỏi: - HS tr¶ lêi: + TÕ bµo anpha: tiÕt glucag«n. - Nồng độ đờng trong máu ổn định là bao + Tế bào bêta: tiết insulin. nhiêu? Khi lợng đờng trong máu tăng cao Khi nồng độ đờng tăng cao, tế bào bêta cơ thể sẽ làm gì để ổn định nồng độ đờng? tiết insulin giúp chuyển hoá glucozơ thành - Khi lợng đờng huyết giảm sẽ có quá glicôgen giúp làm giảm lợng đờng trong tr×nh nµo x¶y ra? m¸u. - GV vẽ lên bảng sơ đồ: - HS: Khi đờng huyết giảm, tế bào anpha đờng > 0,12%; tế bào bêta tiết insulin tiÕt insulin gióp chuyÓn ho¸ glic«gen Glucoz¬ Glic«gen thành glucôzơ giúp tăng lợng đờng trong đờng < 0,12%; tế bào anpha tiết máu. glucag«n - HS dựa vào sơ đồ trên bảng để trình bày - Yªu cÇu HS tr×nh bµy l¹i vai trß cña l¹i. hoocmon tuyÕn tuþ. - Tác động đối lập của 2 loại hoocmon insulin vµ glucag«n cã vai trß g×? - HS trình bày: giúp tỉe lệ đờng huyết luôn - GV liên hệ thực tế: bệnh tiểu đờng (lợng ổn định, đảm bảo hoạt động sinh lí của cơ đờng tăng cao, thận không hấp thụlại hết thể diễn ra bình thờng. đợc dẫn tới đi tiểu ra đờng). Hậu quả: có thÓ chÕt. - Chứng hạ đờng huyết. TiÓu kÕt: - Chøc n¨ng cña tuyÕn tuþ: + Chøc n¨ng ngo¹i tiÕt: tiÕt dÞch tuþ (do c¸c tÕ bµo tiÕt dÞch tuþ). + Chức năng nội tiết: do các tế bào đảo tuỵ thực hiện. - TÕ bµo anpha tiÕt glucag«n. - TÕ bµo bªta tiÕt insulin. Vai trß cña c¸c hoocmn tuyÕn tuþ: đờng > 0,12%; tế bào bêta tiết insulin Glucoz¬ Glic«gen đờng < 0,12%; tế bào anpha tiết glucagôn Nhờ tác động đối lập của 2 loại hoocmon tuyến tuỵ giúp tỉ lệ đờng huyết luôn ôn định đảm bảo hoạt động sinh lí diễn ra bình thờng. Hoạt động 2: Tuyến trên thận Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát mô hình và cho + HS: Tuyến trên thận gồm 1 đôi nằm trên biÕt vÞ trÝ cña tuyÕn trªn thËn. đỉnh 2 quả thận. - TuyÕn trªn thËn n»m ë ®©u? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 57.2 (SGK) - 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy. - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tuyÕn trªn thËn?.

(129) - GV treo tranh c©m. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - Nªu chøc n¨ng cña c¸c hoocmon tuyÕn trªn thËn? - HS tr×nh bµy vai trß cña hoocmon. + Vá tuyÕn? + Tuû tuyÕn? - GV lu ý HS: Hoocmon phÇn tuû tuyÕn trªn thËn cïng glucag«n (tuyÕn tuþ) ®iÒu chỉnh lợng đờng trong máu khi bị hạ đờng - HS tiếp thu nội dung. huyÕt. TiÓu kÕt: - Vị trí; tuyến trên thận gồm 1 đôi, nằm trên đỉnh 2 quả thận. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng: - Phần vỏ: tiết các hoocmon điều hoad các muối natri, kali ... điều hoà đờng huyết, làm thay đổi các đặc tÝnh sinh dôc nam. - Phần tuỷ: tiết ađrênalin và noađrênalin có tác dụng điều hoà hoạt động tim mạch và hô hấp, cùng glucagôn điều chỉnh lợng đờng trong máu. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cñng cè néi dung bµi. - Treo b¶ng phô cho HS hoµn thµnh bµi tËp: Khi đờng huyết tăng Khi đờng huyết giảm (+). TÕ bµo bªta (-). (+). §¶o tuþ. TiÕt insulin Glucoz¬ Đờng huyết giảm đến møc b×nh thêng. Glicogen. TÕ bµo anpha TiÕt glucag«n Glucoz¬. (-). Đờng huyết tăng đến møc b×nh thêng. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK, lµm bµi tËp trong SBT. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 58: TuyÕn sinh dôc.. TiÕt 61 Ngµy so¹n: 5/4/09 Ngµy d¹y: 8/4/09 Bµi 58: TuyÕn sinh dôc I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Trình bày đợc các chức năng của tinh hoàn và buồng trứng. - Nắm đợc các hoocmon sinh dục nam và hoocmon sinh dục nữ. - Hiểu rõ ảnh hởng của hoocmon sinh dục nam và nữ đến những biến đổi của cơ thể ở tuổi dậy thì. 2. KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 58.1; 58.2; 58.3. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ - B¶ng phô viÕt néi dung b¶ng 58.1; 58.2. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy chøc n¨ng cña c¸c hoocmon tuyÕn tuþ?.

(130) - Tr×nh bµy vai trß cña tuyÕn trªn thËn? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tinh hoàn và hoocmon sinh dục nam Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV hớng dẫn HS quan sát H 58. 1; 58.2 - Cá nhận HS làm việc độc lập, quan sát kĩ vµ lµm bµi tËp ®iÒn tõ (SGK – Tr 182). hình, đọc chú thích. - Th¶o luËn nhãm vµ ®iÒn tõ vµo bµi tËp. - GV nhận xét, công bố đáp án: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c 1- LH, FSH nhËn xÐt, bæ sung. 2- TÕ bµo kÏ. 3- Testosteron ? Nªu chøc n¨ng cña tinh hoµn? - HS dựa vào bài tập vừa làm để trả lời, sau đó rút ra kết luận. - GV phát bài tập bảng 58.1 cho các HS - HS nam đọc kĩ nội dung bảng 58.1 và nam, yêu cầu: các em đánh dấu vào dấu đánh dấu vào các ô lựa chọn. hiÖu cã ë b¶n th©n? - GV công bố đáp án. - Lu ý HS: đấu hiệu xuất tinh lần đầu là - HS nghe GV giảng. dÊu hiÖu cña giai ®o¹n dËy th× chÝnh thøc TiÓu kÕt: Tinh hoµn: + S¶n sinh ra tinh trïng. + TiÕt hoocmon sinh dôc nam testosteron. - Hoocmon sinh dục nam gây biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nam. - Nh÷ng dÊu hiÖu xuÊt hiÖn ë tuæi dËy th×: b¶ng 58.1 SGK. Hoạt động 2: Buồng trứng và hoocmon sinh dục nữ Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 58.3 vµ lµm - C¸ nh©n HS quan s¸t kÜ h×nh t×m hiÓu bµi tËp ®iÒn tõ SGK. qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nang trøng. (tõ c¸c - Yªu cÇu HS nªu kÕt qu¶. nang trøng gèc) vµ tiÕt hoocmon buång - GV nhận xét, khẳng định đáp án. trøng. 1- TuyÕn yªn - Trao đổi nhóm, lựa chọn từ cần thiết. Đại 2- Nang trøng diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn 3- ¬strogen xÐt, bæ sung. 4- Progesteron - Nªu chøc n¨ng cña buång trøng? - Dựa vào bài tập đã làm để trả lời câu hỏi, rót ra kÕt luËn. - GV phát bài tập bảng 58.2 cho HS nữ, - HS nữ đọc kĩ nội dung bảng 58.2, đánh yêu cầu: các em đánh dấu vào ô trống dấu dấu vào ô lựa chọn. hiÖu cña b¶n th©n. - GV gäi 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c bæ - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, sung. b«e sung. - GV tæng kÕt l¹i nh÷ng dÊu hiÖu ë tuæi dËy th×. - Lu ý HS: kinh nguyÖt lÇn ®Çu tiªn lµ dÊu - HS l¾ng nghe. hiÖu cña dËy th× chÝnh thøc ë n÷. - GV nh¾c nhë HS ý thøc vÖ sinh kinh nguyÖt. TiÓu kÕt: - Buång trøng: + S¶n sinh ra trøng. + TiÕt hoocmon sinh dôc n÷ ¬strogen - Hoocmon ơstrogen gây ra biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nữ. - Nh÷ng dÊu hiÖu xuÊt hiÖn ë tuæi dËy th× ë n÷: b¶ng 58.2 SGK. 4. Kiểm tra- đánh giá - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - V× sao nãi tuyÕn sinh dôc lµ tuyÕn pha? - Nguyên nhân dẫn tới biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì ở nam và nữ?.

(131) 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Đọc trớc bài 59: Sự điều hoà và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết.. TiÕt 62 Ngµy so¹n: 10/4/09 Ngµy d¹y: 13/4/09 Bài 59: Sự điều hoà và phối hợp hoạt động cña c¸c tuyÕn néi tiÕt I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nêu đợc các ví dụ để chứng minh cơ thể tự điều hoà trong hoạt động nội tiết. - Hiểu rõ đợc sự phối hợp trong hoạt động nội tiết để giữ vững tính ổn định của môi trờng trong. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc gi÷ g×n søc khoÎ. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 59.1; 59.2; 59.3. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy c¸c chøc n¨ng cña tinh hoµn vµ buång trøng? - Nguyên nhân nào dẫn đến những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì ở nam và nữ? trong đó biến đổi nào là quan träng vµ cÇn lu ý? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Điều hoà hoạt động của các tuyến nội tiết Hoạt động của GV Hoạt động của HS - H·y kÓ tªn c¸c tuyÕn néi tiÕt chÞu ¶nh h- - HS liÖt kª; tuyÕn gi¸p, tuyÕn dinh dôc, ëng cña c¸ hoocmon tiÕt ra tõ tuyÕn yªn? tuyÕn trªn thËn. - GV tr×nh bµy néi dung th«ng tin môc I SGK kÕt hîp sö dông H 59.1 vµ 59.2 gióp HS hiểu rõ cơ chế điều hoà hoạt động của c¸c tuyÕn nµy. - Trình bày cơ chế điều hoà hoạt động của tuyÕn gi¸p vµ tuyÕn trªn thËn? (hoÆc sù - HS quan s¸t kÜ H 59.1; 59.2; 58.1 vµ.

(132) điều hoà hoạt động của tế bào kẽ trong trình bày cơ chế điều hoà hoạt động của tinh hoµn) H 59.1; 59.2; 58.1 tõng tuyÕn. - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn tranh, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. TiÓu kÕt: VD: - Tuyến yên tiết hoocmon điều khiển sự hoạt động của các tuyến nội tiết. - Sự hoạt động của tuyến yên đợc tăng cờng hay kìm hãm chịu sự chi phối của các hoocmon do các tuyÕn néi tiÕt kh¸c tiÕt ra. => §ã lµ c¬ chÕ tù ®iÒu hoµ cña c¸c tuyÕn néi tiÕt nhê c¸c th«ng tin ngîc. Hoạt động 2: Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Lợng đờng trong máu giữ đợc tơng đối - HS vận dụng kiến thức về chức năng của ổn định là do đâu? hoocmon tuyến tuỵ để trình bày. - GV đa thông tin: khi lợng đờng trong m¸u gi¶m m¹nh kh«ng chØ c¸c tÕ bµo anpha của đảo tuỵ hoạt động tiết glucagôn mà còn có sự phối hợp hoạt động của cả tuyến trên thận để góp phần chuyển hoá lipit và prôtêin thành glucôzơ (tăng đờng huyÕt). - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 59.3: - Cá nhân HS quan sát kĩ H 59.3, trao đổi - Trình bày sự phối hợp hoạt động của các nhóm trình bày ra giấy nháp câu trả lời. tuyến nội tiết khi đờng huyết giảm? - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c - GV: Ngoµi ra a®rªnalin vµ nona®rªnalin nhËn xÐt, bæ sung. cùng phối hợp với glucagôn làm tăng đờng huyết. - Gióp HS rót ra kÕt luËn. - Tính ổn định của môi trờng bên trong. TiÓu kÕt: VD: Sự phối hợp hoạt động của tuyến tuỵ và tuyến trên thận. - Sự điều hoà, phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết có tác dụng duy trì đảm bảo cho các quá trình sinh lÝ trong c¬ thÓ diÔn ra b×nh thêng. 4. Kiểm tra- đánh giá Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Nêu rõ mối quan hệ trong sự điều hoà hoạt động của tuyến yên đối với các tuyến nội tiết khác? - Trình bày cơ chế hoạt động của tuyến tuỵ? 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2 SGK. - Nêu đợc các VD dẫn chứng cho kiến thức trên. TiÕt 63 Ngµy so¹n:12/4/09 Ngµy d¹y: 15/4/09 Ch¬ng XI- Sinh s¶n Bµi 60: C¬ quan sinh dôc nam. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Kể tên và xác định đợc các bộ phận trong cơ quan sinh dục nam và đờng đi của tinh trùng từ nơi sinh sản đến khi ra ngoài cơ thể. - Nêu đợc chức năng cơ bản của các bộ phận đó. - Nêu rõ đợc đặc điểm của tinh trùng. 2. KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng quan s¸t h×nh, nhËn biÕt kiÕn thøc. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Có nhận thức đúng đắn về cơ quan sinh dục của cơ thể. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 6.1; 60.2. - Bµi tËp b¶ng 60 SGK. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ.

(133) iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - C©u hái 1, 2 SGK. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Các bộ phận của cơ quan sinh dục nam Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu tranh H 60.1 - HS nghiªn cøu th«ng tin H 60.1 SGK , SGK vµ hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ. trao đổi nhóm và hoàn thành bài tập. - GV nhận xét và khẳng định đáp án. 1- Tinh hoµn - §¹i ®iÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c 2- Mµo tinh nhËn xÐt, bæ sung. 3- B×u 4- èng dÉn tinh 5- Tói tinh - Cho HS đọc lại thông tin SGK đã hoàn chØnh vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS đọc to thông tin. - C¬ quan sinh dôc nam gåm nh÷ng bé phËn nµo? - Chøc n¨ng cña tõng bé phËn lµ g×? - 1 HS lªn tr×nh bµy trªn tranh. TiÓu kÕt: C¬ quan sinh dôc nam gåm: + Tinh hoµn: lµ n¬i s¶n xuÊt ra tinh trïng. + Mµo tinh hoµn: n¬i tinh trïng tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn vÒ cÊu t¹o. + ống dẫn tinh: dẫn tinh trùng đến túi tinh. + Tói tinh; chøa tinh trïng. + D¬ng vËt: dÉn tinh dich, dÉn níc tiÓu ra ngoµi. + TuyÕn hµnh, tuyÕn tiÒn liÖt; tiÕt dÞch hoµ lo·ng tinh trïng. Hoạt động 2: Tinh hoàn và tinh trùng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, - HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H quan s¸t H 60.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi 60.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: c©u hái: - Tinh trùng đợc sản sinh ra ở đầu? Từ khi - Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác nµo? S¶n sinh ra tinh trïng nh thÕ nµo? nhËn xÐt, bæ sung. - GV nhËn xÐt, hoµn chØnh th«ng tin. - Tinh trùng có đặc điểm về hình thái , cấu tạo và hoạt động sống nh thế nào? TiÓu kÕt: - Tinh trùng đợc sản sinh bắt đầu từ tuổi dậy thì. - Tinh trïng sinh ra trong èng sinh tinh tõ c¸c tÕ bµo mÇm (tÕ bµo gèc) tr¶i qua ph©n chia gi¶m nhiÔm (bé NST gi¶m 1/2). - Tinh trïng nhá, gåm ®Çu, cæ , ®u«i dµi, di chuyÓn nhanh, kh¶ n¨ng sèng l©u h¬n trøng (tõ 3-4 ngµy). - Cã 2 lo¹i tinh trïng lµ tinh trïng X vµ tinh trïng Y. 4. Kiểm tra- đánh giá Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp trang 189. - GV ph¸t cho HS bµi tËp in s½n, HS tù lµm. - GV thông báo đáp án và biểu điểm cho HS tự chấm chéo của nhau. 1-c ; 2- g ; 3- i ; 4- h; 5- e; 6-a; 7-b; 8- d. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 189. TiÕt 64 Ngµy so¹n:17/4/09 Ngµy d¹y: 20/4/09. Bµi 60: C¬ quan sinh dôc n÷ I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Kể tên và xác định đợc trên tranh các bộ phận trong cơ quan sinh dục nữ. - Nêu đợc chức năng cơ bản của cơ quan sinh dục nữ. - Nêu đợc điểm đặc biệt của chúng..

(134) 2. KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng quan s¸t h×nh, nhËn biÕt kiÕn thøc. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh vµ b¶o vÖ c¬ thÓ. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 61.1; 61.2. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ - PhiÕu häc tËp néi dung b¶ng 61. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng c¸c c¬ quan cña c¬ quan sinh dôc nam? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Các bộ phận của cơ quan sinh dục nữ Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 61.1 SGK vµ ghi nhí kiÕn thøc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái: - C¬ quan sinh dôc n÷ gåm nh÷ng bé phËn nµo? Chøc n¨ng cña tõng bé phËn lµ g×? - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp vµo phiÕu häc tËp. Cho HS trao đổi phiếu và so sánh với đáp ¸n. - GV nhËn xÐt. - GV gi¶ng thªm vÒ vÞ trÝ cña tö cung vµ buồng trứng liên quan đến một số bệnh ở n÷ vµ gi¸o dôc ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh.. Hoạt động của HS - HS tù quan s¸t H 61.1 SGK vµ ghi nhí kiÕn thøc. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS hoạt động nhóm và hoàn thành bài tËp ®iÒn tõ. - Trao đổi phiếu giữa các nhóm, so sánh với đáp án. - HS tiÕp thu kiÕn thøc.. TiÓu kÕt: C¬ quan sinh dôc n÷ gåm: - Buång trøng: n¬i s¶n sinh trøng. - èng dÉn trøng; thu vµ dÉn trøng. - Tử cung: đón nhận và nuôi dỡng trứng đã thụ tinh. - Âm đạo: thông với tử cung. - Tuyến tiền đình: tiết dịch. Hoạt động 2: Buồng trứng và trứng Hoạt động của GV - GV nêu vấn đề: - Trứng đợc sinh ra bắt đầu từ khi nào? - Trøng sinh ra tõ ®©u vµ nh thÕ nµo? - Trứng có đặc điểm gì về cấu tạo và hoạt động? - GV nhận xét, đánh giá kết quả và giúp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - GV gi¶ng thªm vÒ qu¸ tr×nh gi¶m ph©n h×nh thµnh trøng (t¬ng tù ë sù h×nh thµnh tinh trïng). + Tại sao trứng di chuyển đợc trong ống dÉn trøng? + T¹i sao trøng chØ cã 1 lo¹i mang X?. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu SGK, quan s¸t H 61.2; 58.3, th¶o luËn nhãm thèng nhÊt c©u tr¶ lêi: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS l¾ng nghe. - HS hoạt động cá nhân, suy nghĩ và trả lêi.. TiÓu kÕt: - Trứng đợc sinh ra ở buồng trứng bắt đầu từ tuổi dậy thì. - Trứng lớn hơn tinh trùng, chứa nhiều chất dinh dỡng, không di chuyển đợc. - Trøng cã 1 lo¹i mang X. - Trứng sống đợc 2 - 3 ngày và chỉ có khả năng thụ tinh trong vòng 1 ngày nếu gặp đợc tinh trùng. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cho HS làm bài tập bảng 61 (Tr 192) bằng phiếu bài tập đã in sẵn..

(135) + HS tù lµm, ch÷a lªn b¶ng. - GV đa đáp án, biểu điểm cho HS chấm §¸p ¸n: a- èng dÉn níc tiÓu b- Tuyến tiền đình c- èng dÉn trøng d- Sù rông trøng e- PhÔu èng dÉn trøng g- Tö cung h- ThÓ vµng, hµnh kinh, kinh nguyÖt. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK, häc theo b¶ng 61. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 192.. TiÕt 65 Ngµy so¹n:19/4/2011 Ngµy d¹y: 22/4/2011 Bµi 61: Thô tinh –thô thai vµ ph¸t triÓn cña thai I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Chỉ rõ đợc những điều kiện của sự thụ tinh và thụ thai trên cơ sở hiểu rõ các khái niệm về thụ tinh và thô thai. - Trình bày đợc sự nuôi dỡng thai trong quá trình mang thai và điều kiện đảm bảo cho thai phát triển. 2. KÜ n¨ng - Giải thích đợc hiện tợng kinh nguyệt. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh kinh nguyÖt. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 62.1; 62.2; 62.3. Tranh ¶nh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bµo thai. - Ph«t« bµi tËp (Tr 195 – SGK). 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nêu đặc điểm của buồng trứng và trứng?.

(136) - Bµi tËp b¶ng 61? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Thụ tinh và thụ thai Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, - HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H quan s¸t H 61.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: 61.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lời. - ThÕ nµo lµ thô tinh vµ thô thai? - §iÒu kiÖn cho sù thô tinh vµ thô thai lµ - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c g×? nhËn xÐt, bæ sung. - GV đánh giá kết quả, giúp HS hoàn - HS rút ra nhận xét. thiÖn kiÕn thøc. - GV gi¶ng thªm: + NÕu trøng di chuyÓn xuèng gÇn tö cung mới gặp tinh trùng thì sự thụ tinh sẽ - HS lắng nghe để tiếp thu kiến thức. kh«ng x¶y ra. + Trứng đợc thụ tinh bám vào thành tử cung mµ kh«ng ph¸t triÓn tiÕp th× sù thô thai kh«ng cã kÕt qu¶. + Trøng thô tinh ph¸t triÓn ë èng dÉn trøng lµ hiÖn tîng chöa ngoµi d¹ con, rÊt nguy hiểm đến ngời mẹ. TiÓu kÕt: - Thụ tinh là sự kết hợp giữa trứng và tinh trùng để tạo thành hợp tử. + §iÒu kiÖn: trøng vµ tinh trïng gÆp nhau ë 1/3 èng dÉn trøng phÝa ngoµi. - Thụ thai là trứng đợc thụ tinh bám vào thành tử cung tiếp tục phát triển thành thai. + Điều kiện: trứng đợc thụ tinh phải bám vào thành tử cung. Hoạt động 2: Sự phát triển của thai Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña bµo thai diÔn ra nh thÕ nµo? - GV bæ sung thªm (chØ trªn tranh): Sau thô tinh 7 ngµy, líp ngoµi ph«i b¸m vµo mÆt tö cung ph¸t triÓn thµnh nhau thai, 5 tuần sau nhau thai hình thành đầy đủ. Thai lÊy chÊt dinh dìng vµ oxi tõ m¸u mÑ vµ th¶i cacbonic, urª sang cho mÑ qua d©y rèn. - Søc khoÎ cña mÑ ¶nh hëng nh thÕ nµo đối với sự phát triển của nhau thai? - Trong qu¸ tr×nh mang thai, ngêi mÑ cÇn làm gì để thai phát triển tốt và con sinh ra khoÎ m¹nh? - GV lu khai kh¸c thªm hiÓu biÕt cña HS qua phơng tiện thông tin đại chúng về chế độ dinh dỡng.. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu SGK, quan s¸t H 62.3, tranh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bµo thai, ghi nhí kiÕn thøc. - Trao đổi nhóm sau đó đại diện nhóm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS l¾ng nghe. - HS thảo luận nhóm, nêu đợc: + MÑ khoÎ m¹nh, thai ph¸t triÓn tèt. V× vậy mẹ cần ăn uống đầy đủ chất dinh dỡng. + Ngời mẹ mang thai không đợc hút thuốc, uống rợu, vận động mạnh, không nhiÔm virut.. TiÓu kÕt: - Thai đợc nuôi dỡng nhờ chất dinh dỡng lấy từ mẹ qua nhau thai. - Khi mang thai, ngời mẹ cần đợc cung cấp đầy đủ chất dinh dỡng và tránh các chất kích thích có hại cho thai nh: rîu, thuèc l¸... Hoạt động 3: Hiện tợng kinh nguyệt Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan s¸t h 62.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - HiÖn tîng kinh nguyÖt lµ g×? - Kinh nguyÖt x¶y ra khi nµo? - Do ®©u cã kinh nguyÖt? - GV nhận xét, đánh giá kết quả của các nhãm vµ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc.. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t H 62.3, kÕt hîp kiÕn thøc ch¬ng “Néi tiết”, trao đổi nhóm và trả lời câu hỏi: - Trao đổi nhóm sau đó đại diện nhóm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung..

(137) - GV gi¶ng thªm: + TÝnh chÊt cña chu k× kinh nguyÖt do t¸c dông cña hoocmon tuyÕn yªn. - HS l¾ng nghe GV gi¶ng, tiÕp thu kiÕn + Tu«iØ kinh nguyÖt cã thÓ sím hay muén thøc. tuú thuéc vµo nhiÒu yÕu tè. + Kinh nguyệt không đều là biểu hiện bÖnh lÝ, cÇn ®i kh¸m. + VÖ sinh kinh nguyÖt. TiÓu kÕt: - Kinh nguyệt là hiện tợng trứng không đợc thụ tinh, lớp niêm mạc tử cung bong ra, thoát ra ngoài cùng m¸u vµ dÞch nhÇy. - Kinh nguyệt là dấu hiệu chứng tỏ trứng không đợc thụ tinh. - Kinh nguyÖt x¶y ra theo chu k×. - Kinh nguyệt đánh dấu chính thức tuổi dậy thì ở các em gái. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cho HS làm bài tập đã chuẩn bị 9trang 195) bằng phiếu bài tập đã in sẵn. + HS tù lµm, ch÷a lªn b¶ng. - GV đa đáp án, biểu điểm cho HS chấm: §¸p ¸n: 1- Cã thai vµ sinh con. 2- Trøng 3- Sù rông trøng 4- Thô tinh vµ mang thai 5- Tö cung 6- Lµm tæ, nhau 7- Mang thai. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” . - T×m hiÓu vÒ t¸c h¹i cña viÖc mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn. Tuan 33 TiÕt 66 Ngµy so¹n: 24/4/2011 Ngµy d¹y: 27/4/2011. Bµi 63: C¬ së khoa häc cña c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai. I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân tích đợc ý nghĩa của cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch hoá gia đình. - Phân tích đợc những nguy cơ khi có thai ở tuổi vị thành niên. 2. KÜ n¨ng - Giải thích đợc cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai, từ đó xác định đợc các nguyên tắc cần tuân thủ để tránh thai. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Th«ng tin vÒ hiÖn tîng mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn, t¸c h¹i cña mang thai sím. - 1 sè dông cô tr¸nh thai nh: bao cao su, vßng tr¸nh thai, vØ thuèc tr¸nh thai. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Thế nào là sự thụ tinh? Thụ thai Điều kiện để có sự thụ tinh, thụ thai? - HiÖn tîng kinh nguyÖt? 3. Bµi míi Hoạt động 1: ý nghĩa của việc tránh thai Hoạt động của GV - GV nªu c©u hái: - Hãy cho biết nội dung cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch hoá gia đình? - GV viÕt ng¾n gän néi dung HS ph¸t biÓu. Hoạt động của HS - HS th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn vµ nêu đợc: + Kh«ng sinh con qu¸ sím (tríc 20) + Không đẻ dày, đẻ nhiều..

(138) vµo gãc b¶ng: + §¶m b¶o chÊt lîng cuéc sèng. - GV hái: - Cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch có ý + Mỗi ngời phải tự giác nhận thức để thực nghÜa nh thÕ nµo? hiÖn. - Thực hiện cuộc vận động đó bằng cách + ảnh hỏng xấu đến sức khoẻ và tinh nµo? thÇn, kÕt qu¶ häc tËp... - §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu cã thai ë tuæi cßn ®ang ®i häc? - HS nªu ý kiÕn cña m×nh. - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai? - GV cÇn l¾ng nghe, ghi nhËn nh÷ng ý kiến đa dạng của HS để có biện pháp tuyªn truyÒn gi¸o dôc. TiÓu kÕt: - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai: + Trong việc thực hiện kế hoạch hoá gia đình: đảm bảo sức khoẻ cho ngời mẹ và chất lợng cuộc sống. + §èi víi HS (ë tuæi ®ang ®i häc): kh«ng cã con sím ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ tinh thÇn. Hoạt động 2: Những nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên Hoạt động của GV - GV cho HS đọc thông tin mục “Em có biết” phần i (tr 199) để hiểu: Tuổi vị thành niªn lµ g×? mét sè th«ng tin vÒ hiÖn tîng mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn ë ViÖt Nam. - HS nghiên cứu thông tin mục II SGK để tr¶ lêi c©u hái: - Nh÷ng nguy c¬ khi cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn lµ g×?. - GV nh¾c nhë HS: cÇn ph¶i nhËn thøc vÒ vấn đề này ở cả nam và nữ, phải giữ gìn bản thân, đó là tiền đồ cho cuộc sống sau nµy. - Cần phải làm gì để tránh mang thai ngoµi ý muèn hoÆc tr¸nh n¹o thai ë tuæi vÞ thµnh niªn.. Hoạt động của HS - Một HS đọc to thông tin SGK. - HS nghiªn cøu th«ng tin, th¶o luËn nhóm, bổ sung và nêu đợc: + Mang thai ë tuæi nµy cã nguy c¬ tö vong cao v×: - Dễ xảy thai, đẻ non. - Con nếu đẻ thờng nhẹ cân khó nuôi, dễ tö vong. - NÕu ph¶i n¹o dÔ dÉn tíi v« sinh v× dÝnh tö cung, t¾c vßi trøng, chöa ngoµi d¹ con. - Cã nguy c¬ ph¶i bá häc, ¶nh hëng tíi tiền đồ, sự nghiệp.. TiÓu kÕt: - Cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn lµ nguyªn nh©n t¨ng nguy c¬ tö vong vµ g©y nhiÒu hËu qu¶ xÊu. Hoạt động 3: Cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - Dùa vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn cho sù thô tinh vµ sù thô thai, h·y nªu c¸c nguyªn tắc để tránh thai? - Thùc hiÖn mçi nguyªn t¾c cã nh÷ng biÖn ph¸p nµo? - GV nhËn xÐt, cho HS nhËn biÕt c¸c ph¬ng tiÖn sö dông b»ng c¸ch cho quan s¸t c¸c dông cô tr¸nh thai. - Sau khi HS th¶o luËn, GV yªu cÇu mçi HS phải có dự kiến hành động cho bản th©n vµ yªu cÇu tr×nh bµy tríc líp.. Hoạt động của HS - HS dùa vµo ®iÒu kiÖn cÇn cho sù thô tinh, thụ thai (bài 62) , trao đổi nhóm thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy , c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ sung. - HS phải nêu đợc: + Tr¸nh quan hÖ t×nh dôc ë tuæi HS, gi÷ g×n t×nh b¹n trong s¸ng, lµnh m¹nh kh«ng ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ h¹nh phóc trong t¬ng lai.. TiÓu kÕt: - Muèn tr¸nh thai c©n fn¾m v÷ng c¸c nguyªn t¾c: + Ng¨n trøng chÝn vµ rông..

(139) + Tr¸nh kh«ng cho tinh trïng gÆp trøng. + Chống sự làm tổ của trứng đã thụ tinh. - Ph¬ng tiÖn sö dông tr¸nh thai: + Bao cao su, thuèc tr¸nh thai, vßng tr¸nh thai. + TriÖt s¶n: th¾t èng dÉn tinh, th¾t èng dÉn trøng. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV yªu cÇu HÈut¶ lêi c©uhái 1 9trang 198). - Hoµn thµnh b¶ng 63. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - Đọc trớc bài 64: Các bệnh lây qua đờng tình dục.. Tuan 37 TiÕt 70 Ngµy so¹n: /5/09 Ngµy d¹y: /5/09 Bài 64: Các bệnh lây truyền qua đờng tình dục I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc - HS trình bày rõ đợc tác hại của một số bệnh tình dục phổ biến (lậu, giang mai, HIV, AIDS) - Nêu đợc những đặc điểm sống chủ yếu của các tác nhân gây bệnh (vi khuẩn lậu, giang mai và virut gây ra AIDS) và triệu trứng để có thể phát hiện sớm, điều trị đủ liều. - Xác đinh rõ con đờng lây truyền để tìm cách phòng ngừa đối với mỗi bệnh. Tự giác phòng tránh, sống lµnh m¹nh, quan hÖ t×nh dôc an toµn. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 64 SGK. - T liÖu vÒ bÖnh t×nh dôc. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò 3. Bµi míi Hoạt động 1: Bệnh lậu Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS đọc thông tin SGK, nội dung bảng - Yêu cầu HS quan sát, đọc nộidung bảng 64.1, thảo luận và trả lời câu hỏi: 64.1. - Yêu cầu HS thảo luận để trả lời: - 1HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt bæ - T¸c nhËn g©y bÖnh? sung. - TriÖu trøng cña bÖnh? - T¸c h¹i cña bÖnh? - L¾ng nghe híng dÉn cña GV. - GV nhËn xÐt. TiÓu kÕt: - Do song cÇu khuÈn g©y nªn. - TriÖu chøng: + Nam: đái buốt, tiểu tiện có máu, mủ. + N÷: khã ph¸t hiÖn. - T¸c h¹i: + G©y v« sinh + Cã nguy c¬ chöa ngoµi d¹ con. + Con sinh ra cã thÓ bÞ mï loµ. Hoạt động 2: Bệnh giang mai.

(140) Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS quan sát hình 64, đọc néi dung b¶ng 64.2 SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi - BÖnh giang mai cã t¸c nhËn g©y bÖnh lµ g×? - TriÖu trøng cña bÖnh nh thÕ nµo? - BÖnh cã t¸c h¹i g×?. Hoạt động của HS - HS quan sát hình 64, đọc nội dung bảng 64.2 SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Rót ra kÕt luËn.. TiÓu kÕt: - T¸c nh©n: do xo¾n khuÈn g©y ra. - TriÖu chøng: + Xuất hiện các vết loét nông, cứng có bờ viền, không đau, không có mủ, không đóng vảy, sau biÕn mÊt. + Nhiễm trùng vào máu tạo nên những chấm đỏ nh phát ban nhng không ngứa. + BÖnh nÆng cã thÓ s¨ng chÊn thÇn kinh. - T¸c h¹i: + Tæn th¬ng c¸c phñ t¹ng (tim, gan, thËn) vµ hÖ thÇn kinh. + Con sinh ra cã thÓ mang khuyÕt tËt hoÆc bÞ dÞ d¹ng bÈm sinh. Hoạt động 3: Các con đờng lây truyền và cách phòng tránh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin do - HS nghiªn cøu th«ng tin, ghi nhí kiÕn GV cung cÊp vµ ghi nhí kiÕn thøc. thøc, th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý iÕn tr¶ - Yêu cầu HS trao đổi nhóm để trả lời: lêi: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c - Con đờng lây truyền bệnh lậu và giang nhận xét, bổ sung kiến thức: mai lµ g×? + Quan hÖ t×nh dôc bõa b·i. - Làm thế nào để giảm bớt tỉ lệ ngời mắc bÖnh t×nh dôc trong x· héi hiÖn nay? + Sèng lµnh m¹nh, quan hÖ t×nh dôc an - Ngoµi 2 bÖnh trªn em cßn biÕt bÖnh nµo toµn. liên quan đến hoạt động tình dục? + HIV. TiÓu kÕt: a. Con đờng lây truyền: quan hệ tình dục bừa bãi, qua đờng máu... b. C¸ch phßng tr¸nh: - Nhận thức đúng đắn về bệnh tình dục. - Sèng lµnh m¹nh. Hoạt động 3: AIDS là gì? HIV là gì? Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, dựa vµo hiÓu biÕt cña m×nh qua c¸c ph¬ng tiÖn thông tin đại chúng và trả lời câu hỏi: - Em hiÓu g× vÒ AIDS? HIV? - GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng 65. - GV kÎ s½n b¶ng 65 vµo b¶ng phô, yªu cÇu HS lªn ch÷a bµi.. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin SGK, dựa vào hiểu biết của mình qua các phơng tiện thông tin đại chóng vµ tr¶ lêi c©u hái: + AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i. - 1 HS lªn b¶ng ch÷a, c¸c HS kh¸c nhËn xét, bổ sung để hoàn thiện kiến thức.. TiÓu kÕt: - AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i. - HIV lµ virut g©y suy gi¶m miÔn dÞch ë ngêi. - Các con đờng lây truyền và tác hại (bảng 65). Hoạt động 4: Đại dịch AIDS – Thảm hoạ của loài ngời Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - Yêu cầu HS đọc lại mục “Em có biết” và tr¶ lêi c©u hái: - Tại sao đại dịch AIDS là thảm hoạ của loµi ngêi? - GV nhËn xÐt. - GV lu ý HS: Sè ngêi nhiÔm cha ph¸t. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin và mục “Em có biết” và tr¶ lêi c©u hái: + V×: AIDS l©y lan nhanh, nhiÔm HIV lµ tử vong và HIV là vấn đề toàn cầu..

(141) hiện còn nhiều hơn số đã phát hiện rất - HS tiếp thu nội dung. nhiÒu. TiÓu kÕt: - AIDS lµ th¶m ho¹ cña loµi ngêi v×: + TØ lÖ tö vong rÊt cao. + Kh«ng cã v¨cxin phßng vµ thuèc ch÷a. + L©y lan nhanh. Hoạt động 3: Các biện pháp lây nhiễm HIV/ AIDS Hoạt động của GV - GV nêu vấn đề: + Dựa vào con đờng lây truyền AIDS, hãy đề ra các biện pháp phòng ngừa lây nhiÔm AIDS? + HS phải làm gì để không mắc AIDS? + Em sẽ làm gì để góp sức mình vào công việc ngăn chặn sự lây lan của đại dịch AIDS? + T¹i sao nãi AIDS nguy hiÓm nhng không đáng sợ?. Hoạt động của HS + An toµn truyÒn m¸u. + MÑ bÞ AIDS kh«ng nªn sinh con. + Sèng lµnh m¹nh. - HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi. - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. TiÓu kÕt: - Chủ động phòng tránh lây nhiễm AIDS: + Kh«ng tiªm chÝch ma tuý, kh«ng dïng chung kim tiªm, kiÓm tra m¸u tríc khi truyÒn. + Sèng lµnh m¹nh, 1 vî 1 chång. + Ngêi mÑ nhiÔm AIDS kh«ng nªn sinh con. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cñng cè néi dông bµi. - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i t¸c h¹i vµ c¸ch phßng tr¸nh c¸c bÖnh t×nh dôc. - GV đánh giá giờ. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” SGK. - §äc tríc bµi: §¹i dÞch ATDS – th¶m ho¹ cña loµi ngêi..

(142) TiÕt 68 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bµi tËp thùc hµnh: t×m hiÓu §¹i dÞch AIDS –Th¶m ho¹ cña loµi ng êi I. môc tiªu. 1. KiÕn thøc Khi häc xong bµi nµy, HS: - Tr×nh bµy râ c¸c t¸c h¹i cña bÖnh AIDS. - Nêu đợc đặc điểm sống của virut gây bệnh AIDS. - Chỉ ra đợc các con đờng lây truyền và đa ra cách phòng ngừa bệnh AIDS. 2. KÜ n¨ng - Có kĩ năng phát hiện kiến thức từ thông tinđã có. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. - Có ý thức tự bảo vệ mình để phòng tránh AIDS. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc: 1. Gi¸o viªn - Tranh phãng to H 65, tranh qu¸ tr×nh x©m nhËp cña virut HIV vµo c¬ thÓ ngêi. - Tranh tuyªn truyÒn vÒ AIDS. 2. Häc sinh - §äc vµ xem tríc bµi ë nhµ - B¶ng trang 203. iii- tiÕn tr×nh lªn líp: 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày con đờng lây truyền và tác hại của bệnh lậu, giang mai? 3. Bµi míi Hoạt động 1: AIDS là gì? HIV là gì? Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, dựa vµo hiÓu biÕt cña m×nh qua c¸c ph¬ng tiÖn thông tin đại chúng và trả lời câu hỏi: - Em hiÓu g× vÒ AIDS? HIV? - GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng 65. - GV kÎ s½n b¶ng 65 vµo b¶ng phô, yªu cÇu HS lªn ch÷a bµi.. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin SGK, dựa vào hiểu biết của mình qua các phơng tiện thông tin đại chóng vµ tr¶ lêi c©u hái: + AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i. - 1 HS lªn b¶ng ch÷a, c¸c HS kh¸c nhËn xét, bổ sung để hoàn thiện kiến thức.. TiÓu kÕt: - AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i. - HIV lµ virut g©y suy gi¶m miÔn dÞch ë ngêi. - Các con đờng lây truyền và tác hại (bảng 65). Hoạt động 2: Đại dịch AIDS – Thảm hoạ của loài ngời Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - Yêu cầu HS đọc lại mục “Em có biết” và tr¶ lêi c©u hái: - Tại sao đại dịch AIDS là thảm hoạ của loµi ngêi? - GV nhËn xÐt. - GV lu ý HS: Sè ngêi nhiÔm cha ph¸t hiện còn nhiều hơn số đã phát hiện rất nhiÒu. TiÓu kÕt: - AIDS lµ th¶m ho¹ cña loµi ngêi v×: + TØ lÖ tö vong rÊt cao.. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin và mục “Em có biết” và tr¶ lêi c©u hái: + V×: AIDS l©y lan nhanh, nhiÔm HIV lµ tử vong và HIV là vấn đề toàn cầu. - HS tiÕp thu néi dung..

(143) + Kh«ng cã v¨cxin phßng vµ thuèc ch÷a. + L©y lan nhanh. Hoạt động 3: Các biện pháp lây nhiễm HIV/ AIDS Hoạt động của GV - GV nêu vấn đề: + Dựa vào con đờng lây truyền AIDS, hãy đề ra các biện pháp phòng ngừa lây nhiÔm AIDS? + HS phải làm gì để không mắc AIDS? + Em sẽ làm gì để góp sức mình vào công việc ngăn chặn sự lây lan của đại dịch AIDS? + T¹i sao nãi AIDS nguy hiÓm nhng không đáng sợ?. Hoạt động của HS + An toµn truyÒn m¸u. + MÑ bÞ AIDS kh«ng nªn sinh con. + Sèng lµnh m¹nh. - HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi. - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. TiÓu kÕt: - Chủ động phòng tránh lây nhiễm AIDS: + Kh«ng tiªm chÝch ma tuý, kh«ng dïng chung kim tiªm, kiÓm tra m¸u tríc khi truyÒn. + Sèng lµnh m¹nh, 1 vî 1 chång. + Ngêi mÑ nhiÔm AIDS kh«ng nªn sinh con. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cñng cè néi dung bµi. - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i: nguy c¬ l©y nhiÔm, t¸c h¹i vµ c¸ch phßng tr¸nh AIDS. - §¸nh gi¸ giê. 2. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - ChuÈn bÞ néi dung «n tËp..

(144)

Giao an sua het HKI

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về