Tác động tương hỗ giữa du lịch – giao thông và ảnh hưởng của nó tới sự phát triển kinh tế vùng ở Tây Bắc

Đề án kinh tế du lịch
Lời mở đầu.
Du lịch – ngành công nghiệp không khói đang là ngành kinh tế được trú trọng ở tất
các nước trên thế giới và ở Việt Nam – một đất nước có tiềm năng du lịch lớn, ngành
kinh tế phát triển với tốc độ chậm so với thế giới thì ngành du lịch càng được đầu tư phát
triển hơn. Du lịch phát triển kéo các ngành khách phát triển theo đặc biệt là ngành giao
thông vận tải. Hai ngành này có mối quan hệ mật thiết, chúng có thể cùng giúp đỡ nhau
phát triển hoạc kìm hãm sự phát triển của nhau.
Mục tiêu phấn đấu trong lâu dài là đưa đất nước ta thành một nước phát triển, hoàn
thành chỉ tiêu công nghiệp hóa – hiện đạ hóa đất nước. Muốn làm được điều đó trước hết
phải phát triển kinh tế những vùng miền còn gặp nhiều khó khăn như vùng núi Tây Bắc,
vùng Tây Nguyên hay các vùng sinh sống của đồng bào dân tộc thiểu số…. Vùng núi
Tây Bắc là nơi sinh sống của rất nhiều dân tộc khác nhau, điều kiện thiên nhiên nơi đây
rất khó để phát triển kinh tế, từ lâu Tây Bắc đã biệt lập hẳn với thế giới bên ngoài do có
địa hình hiểm trở gây khó khăn cho việc đi lại và giao lưu với các vùng kinh tế khác.
Mặt khác, nơi đây có rất nhiều tiềm năng để phát triển du lịch. Muốn du lịch phát triển
thuận tiện cần có những dự án đầu tư phát triển giao thông nơi đây. Chính vì vậy mà em
đã chọn đề tài: “Tác động tương hỗ giữa du lịch – giao thông và ảnh hưởng của nó
tới sự phát triển kinh tế vùng ở Tây Bắc”. Thông qua đề tài này, em muốn tìm hiểu
thêm về kinh tế Tây Bắc – những khó khăn mà nơi đây gặp phải khi phát triển kinh tế,
xóa đói giảm nghèo- và tìm ra phương hướng phát triển kinh tế ở Tây Bắc cho hợp lý với
điều kiện của vùng.
Du lịch, giao thông và kinh tế vùng có tác động mạnh mẽ đến nhau, du lịch kéo theo
sự phát triển của giao thông và kinh tế vùng nhưng một trong hai yếu tố này cũng có sức
ảnh hưởng lớn đến du lịch, chúng có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển của du
lịch. Chung quy lại, mục tiêu cuối cùng là phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo tại khu
Tây Bắc. Cần có sự phối hợp nhịp nhàng giữa du lịch và giao thông để đưa kinh tế vùng
phát triển.
Em xin chân thành cảm ơn thày Phạm Trương Hoàng đã giúp đỡ em hoàn thành đề
án môn học. Do kiến thức còn hạn chế nên bài viết của em còn nhiều sai sót, kính mong
nhận được sự góp ý, nhận xét của thày để bài làm của em hoàn thành tốt hơn. Em xin

chân thành cảm ơn.
Phạm Thị Lệ Du lịch 47
1
Đề án kinh tế du lịch
Chương 1. Tổng quan về mối quan hệ tương tác giữa du lịch và
giao thông vận tải, vai trò của chúng tới phát triển kinh tế vùng.
1.1. Mối quan hệ tương tác giữa du lịch và giao thông vận tải.
Không có hoạt động nào tồn tại mà không tác động hay chịu ảnh hưởng của các hoạt
động khác, các ngành khác nhau luôn có nhãng tác động qua lại lẫn nhau cùng giúp đỡ
nhau phát triển, thành công của ngành này tạo động lực cho ngành khác đi lên và bên
cạnh đó những khó khăn hạn chế của ngành này cũng có thể kìm hãm sự phát triển của
ngành khác. Mối quan hệ tương tác đó là không thể tránh khỏi, tác động tiêu cực và tích
cực cùng tồn tại song hành với nhau. Tuy nhiên, tùy từng ngành cụ thể mà có những tác
động đó mạnh hay yếu, chịu ảnh hưởng ít hay nhiều từ các ngành khác.
Du lịch đang là ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước ta, những nơi có tiềm năng du
lịch đang tập trung mọi nguồn lực để phát triển ngành công nghiệp không khói này, đặc
biệt là các khu vực miền núi – nơi hoạt động kinh tế khó phát triển, thiên nhiên ưu đãi
cho nhiều tiềm năng du lịch lớn. Để khai thác có hiệu quả những tiềm năng đó, có sự
đóng góp không nhỏ của người dân địa phương, các cơ sở vật chất hạ tầng cũng được
nâng cấp cho phù hợp đặc biệt là vấn đề giao thông tại điểm du lịch.
Du lịch và giao thông từ lâu đã có mối quan hệ khăng khít, tác động hai chiều đến
nhau. Mối quan hệ đó xuất phát từ đặc điểm của hai ngành có những nét tương đồng,
phụ thuộc lẫn nhau, cái nọ giúp cái kia cùng phát triển. Tại những nơi hoạt động du lịch
phát triển thì hệ thống giao thông nơi đây cũng được trú trọng đầu tư hơn, những nơi có
hệ thống giao thông hoàn chỉnh càng tạo điều kiện giúp cho du lịch diễn ra thuận lợi hơn.
Muốn du lịch phát triển bền vững cần có sự tham gia đóng góp của người dân địa
phương, cần có những biện pháp tác động tới hệ thống giao thông, cơ sở hạ tầng tại điểm
du lịch… Quan trọng hơn cả vẫn là phải cải tạo, nâng cấp và hoàn thiện hệ thống giao
thông giúp cho việc đi lại được thuận tiện hơn.
Mối quan hệ hai mặt giữa du lịch và giao thông luôn được thể hiện rõ nét tại các địa

bàn du lịch:
- Quan hệ tích cực: tại các địa bàn du lịch phát triển, hệ thống giao thông, cơ sở hạ
tầng luôn được đầu tư phát triển để có thể khai thác tốt tiềm năng du lịch vùng. Mạng
lười giao thông nơi đây vô cùng quan trọng đối với du lịch, giao thông tốt làm rút ngắn
khoảng cách về thời gian vận chuyển đi lại, tạo sự an toàn cho khách trong suốt cuộc
hành trình, để lại ấn tượng tốt đẹp cho du khách ngay từ những tiếp cận đầu tiên. Đối với
mỗi loại hình du lịch khác nhau thì sự đóng góp của giao thông phát triển ở những khía
cạnh khác nhau. Cần đảm bảo phát triển hệ thống giao thông đường bộ để thuận tiện cho
Phạm Thị Lệ Du lịch 47
2
Đề án kinh tế du lịch
việc đi lại, hay để phục vụ cho các hoạt động như du lịch địa hình, đua xe kết hợp với du
lịch tham quan; hay cần phải phát triển giao thông đường thủy để phục vụ các hoạt động
du lịch gắn với song nước như đua thuyền, lướt ván…; hệ thống đường hàng không
được đầu tư để đón khách quốc tế tới các khu du lịch…. Nói chung, du lịch phát triển tạo
đà cho ngành giao thông phát triển theo, đường xá được tu sửa lại, xây dựng nhiều tuyến
đường mới không chỉ có các tuyến đường quốc lộ mà ngay cả những tuyến đường vào
tận các bản làng cũng được làm mới.
- Quan hệ tiêu cực: tại nơi du lịch phát triển nhưng giao thông trì trệ hay tại nơi giao
thông phát triển nhưng hoạt động du lịch nơi đây chưa được khai thác nhiều cũng không
đem lại hiệu quả kinh tế cao. Một ngành không phát triển thì nó sẽ kìm hãm sự phát triển
của ngành kia. Du lịch có tiềm năng nhưng giao thông đi lại rất khó khăn, đường xá tại
điểm du lịch còn gồ ghề cũng hạn chế lượng khách du lịch, tiềm năng du lịch đó khi
không được khai thác nó sẽ bị thui chột, lãng phí nguồn tài nguyên. Mặt khác, giao thông
phát triển nhưng hoạt động du lịch nơi đó diễn ra dè dặt thể hiện sự không biết cách khai
thác các điều kiện tự nhiên của địa phương, làm giảm tác dụng của các tuyến đường này.
Có thể nói giao thông và du lịch luôn có những tác động khăng khít hai chiều, cùng
giúp đỡ lẫn nhau để phát triển. Đây là mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, vai trò và tầm
quan trọng của cả hai yếu tố này là ngang bằng nhau, không thể nói trong hai yếu tố đó
yếu tố nào quan trọng hơn. Chính quyền địa phương tại các nơi có tiềm năng du lịch cần

quan tâm đồng thời tới cả hai vấn đề này mới có thể làm cho hoạt động du lịch diễn ra
thuận lợi được.
1.2. Ảnh hưởng đi kèm của phát triển du lịch và giao thông tới phát triển kinh
tế vùng.
Du lịch và giao thông có tác động mạnh mẽ tới kinh tế vùng, nó giúp cho kinh tế
vùng phát triển một cách nhanh chóng nếu vùng đó biết kết hợp hợp lý hai vấn đề trên.
Tuy nhiên, nếu không biết khai thác, phát triển hợp lý thì chúng cũng có thể kìm hãm sự
phát triển của kinh tế vùng.
1.2.1. Ảnh hưởng của du lịch tới phát triển kinh tế vùng.
Nơi đâu có hoạt động du lịch thì nơi đó kinh tế vùng phát triển nhanh chóng. Du lịch
đã tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương, tăng thu nhập cho người dân và giải
quyết được lượng lao động dư thừa, nhàn rỗi, tạo việc làm khi không phải trong thời gian
sản xuất lương thực, thực phẩm. Công việc du lịch ở đây là những công việc đã quen
thuộc với người dân bản địa như tạo ra các sản phẩm đặc trưng của quê hương mình, duy
trì các làng nghề truyền thống, giới thiệu cho du khách biết về lịch sử cũng như giá trị
văn hóa của quê hương mình…. Công việc này tạo niềm vui cho người dân khi đã mang
Phạm Thị Lệ Du lịch 47
3
Đề án kinh tế du lịch
những giá trị văn hóa của địa phương mình giới thiệu cho mọi người biết, đó cũng là
niềm tự hào của con người nơi đây. Du lịch làm tăng thu nhập cho người dân làm cho
kinh tế xã hội phát triển, tăng GDP cho xã hội, làm giảm tỷ lệ đói nghèo trong dân.
Không chỉ làm cho kinh tế phát triển, tạo ra công ăn việc làm cho người dân địa
phương mà hoạt động du lịch còn giúp nâng cao trình độ dân trí, những hiểu biết về du
lịch và nghiệp vụ du lịch cho người dân. Để hoạt động du lịch diễn ra hiệu quả thì nhận
thức của người dân về du lịch càng phải cụ thể và chuyên sâu hơn, có vậy người dân mới
biết vận dụng một cách hợp lý các kiềm thức của mình vào làm du lịch. Hoạt động du
lịch không chỉ đơn giản là xây dựng các khu du lịch dựa trên những gì thiên nhiên đã ban
tặng, dựa trên những cái sẵn có của địa phương rồi giới thiệu cho mọi người biết về nó,
không cần phải có sự quan tâm của các cấp, các ban ngành… mục tiêu của hoạt động du

lịch phải là phát triển du lịch bền vững chính vì vậy yếu tố con người là một yếu tố rất
quan trọng trong việc phát triển du lịch. Chính sự chuyên nghiệp trong phong cách phục
vụ, cách giao tiếp thân thiện, ý thức bảo vệ môi trường của người dân địa phương đã là
cho điểm du lịch đó thêm hấp dẫn hơn. Mặt khác, du lịch giúp kiện toàn hệ thống quản lý
ở địa phương để quản lý tốt hoạt động du lịch tại nơi đó, đề ra những biện pháp phát
triển cụ thể đối với kinh tế xã hội cũng như đối với du lịch.
1.2.2. Ảnh hưởng của giao thông tới phát triển kinh tế vùng.
Giao thông là cầu nối giữa các vùng kinh tế với nhau, hệ thống giao thông có thuận
lợi thì hoạt động này mới diễn ra thường xuyên được. Hệ thống giao thông phát triển làm
cho kinh tế vùng phát triển đồng bộ hơn. Đường bộ giúp cho việc đi lại của người dân dễ
dàng hơn, giao lưu giữa các vùng kinh tế tốt hơn. Đường thủy giúp cho việc vận chuyển
hàng hóa bằng đường thủy tốt hơn, các vùng có các nhánh sông lớn chảy qua hay các
vùng giáp với biển việc lưu thông hàng hóa diễn ra nhanh chóng. Hoạt động giao lưu học
hỏi kinh nghiệm phát triển kinh tế giữa các vùng diễn ra đều đặn hơn…
Vai trò của giao thông tới phát triển kinh tế vùng rất to lớn, các vùng miền cần đầu
tư phát triển giao thông tạo điều kiện cho kinh tế phát triển thuận lợi. Giao thông không
chỉ có ý nghĩa về kinh tế mà nó còn có ý nghĩa cả về mặt an ninh quốc phòng giúp ổn
định xã hội. Trượng trung lại những cái đó đều góp phần đưa kinh tế phát triển, nâng cao
đời sống của người dân.
1.2.3. Du lịch tác động tới kinh tế xã hội thông qua giao thông.
Du lịch – giao thông – kinh tế vùng, 3 vấn đề đó luôn tác động mạnh mẽ đến nhau,
mục tiêu cuối cùng của các hoạt động đó là làm cho kinh tế xã hội phát triển. Sự phát
triển của giao thông là điều kiện làm tiền đề thúc đẩy hai hoạt động kia phát triển, các
tỉnh thành có du lịch phát triển luôn coi giao thông là vấn đề then chốt, đang cố gắng, nỗ
Phạm Thị Lệ Du lịch 47
4
Đề án kinh tế du lịch
lực đầu tư mọi nguồn lực để phát triển giao thông. Giao thông phát triển giúp cho hoạt
động du lịch thuận lợi, mang lại thu nhập cho địa phương.
Trước hết, chúng làm cho kinh tế phát triển đồng đều và có sự vượt trội hơn ở các

vùng có giao thông và du lịch phát triển mạnh, giúp xóa đói giảm nghèo, thúc đẩy các
ngành kinh tế khác phát triển.
Nâng cao trình độ dân trí, giảm tỷ lệ mù chữ trong nhân dân – một nhân tố kìm hãm
sự phát triển của kinh tế. Ở các nước phát triển họ đánh giá sự phát triển của kinh tế
thông qua tỷ lệ xóa mù chữ tại địa phương và đất nước đó.
Người dân được chăm sóc chu đáo hơn về mọi mặt, các cơ sở y tế được xây dựng
nhiều, kiến thức về sức khoẻo của người dân được nâng cao.
Chương 2: Phân tích mối quan hệ giữa du lịch và giao thông
vận tải ở Tây Bắc.
2.1. Giới thiệu chung về Tây Bắc.
Phạm Thị Lệ Du lịch 47
5
Đề án kinh tế du lịch
Vùng Tây Bắc là khu vực miền núi phía Tây của miền Bắc Việt Nam, có chung
đường biên giới với Lào và Trung Quốc. Vùng này có khi được gọi là Tây Bắc Bắc Bộ
và là một trong 3 tiểu vùng của Bắc Bộ Việt Nam ( 2 tiểu vùng kia là Vùng Đông Bắc
và Vùng Đồng bằng sông Hồng). Tây Bắc bao gồm các tỉnh Điện Biên, Lai Châu, Sơn
La, Hòa Bình. Vùng Tây Bắc có diện tích 37.337 km2, chiếm khoảng 11.34% diện tích
cả nước. Đây là vùng dân số thuộc loại thấp nhất, sau vùng Tây Nguyên.
Ở vào vị trí Tây Bắc nước ta, phía Bắc của vùng giáp với Trung Quốc có đường biên
giới dài 310 km, phía Tây giáp Lào có đường biên giới dài 560 km, phía Đông giáp với
vùng Đông Bắc và một phần Đồng bằng sông Hồng, còn lại phía Nam tiếp giáp với Bắc
Trung Bộ. Tây Bắc có ý nghĩa quan trọng trong việc giao lưu kinh tế dọc thung lũng
sông Hồng với Đồng bằng sông Hồng, với các tỉnh phía Tây Nam Trung Quốc và
Thượng Lào. Bên cạnh vị trí về kinh tế, vùng còn có ý nghĩa đặc biệt về quốc phòng.
2.1.1. Địa hình.
Đặc trưng nổi bật của vùng này là địa hình núi cao, hiểm trở với dãy Hoàng Liên
Sơn chạy dọc theo hướng Tây Bắc – Đông Nam từ biên giới Việt Trung về đồng bằng.
Đại bộ phận lãnh thổ của vùng thuộc lưu vực sông Đà. Xen kẽ giữa các núi cao là sông,
suối, thung lũng hẹp, làm cho đất đai bị chia cắt mạnh mún, hiếm có những dải đất bằng

rộng và liền nhau, gây ra trở ngại trong việc bố trí sản xuất, hình thành các vùng tập
trung hàng hóa lớn. Việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng ( giao thông, thủy lợi, xây
dựng…) rất tốn kém nhưng hiệu quả phát huy thấp, việc giao lưu kinh tế, đi lại giữa các
huyện, tỉnh trong vùng và ngoài vùng gặp rất nhiều khó khăn, nhiếu khi còn gây ra hậu
quả nghiêm trọng, lũ quét, sụt đất… đã diễn ra trong mấy năm gần đây ở Lai Châu, Sơn
La gây thiệt hại nhiều tỷ đồng tài sản của nhà nước và nhân dân. Trải qua nhiều thời kì,
Tây Bắc hầu như biệt lập với thế giới bên ngoài, là vùng đất chưa được nghiên cứu thật
đầy đủ và toàn diện.
2.1.2. Dân cư.
Về cơ bản Tây Bắc là không gian văn hóa của dân tộc Thái, nổi tiếng với nhiều điệu
múa xòa. Thái là dân tộc có dân số lớn nhất trong vùng. Ngoài ra, còn khoảng 20 dân tộc
khác như người Mường, H’Mông, Tày, Dao, Hà nhì….
Đây là vùng đất rộng, người thưa, mật độ dân cư thấp, lại phân bố không đồng đều,
có sự chênh lệch lớn giữa các vùng cao và vùng thấp, giữa thị xã, thị trấn và các vùng xa
xôi, hẻo lánh.
Là vùng có nguồn lao động dồi dào nhưng cơ cấu lao động còn rất đơn giản, chủ yếu
là lao động nông nghiệp. Sự phân công lao động chưa rõ rệt. Cần có kế hoạch khai thác
Phạm Thị Lệ Du lịch 47
6
Đề án kinh tế du lịch
và sử dụng hợp lí nguồn lao động của vùng trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội ở
vùng này.
Trình độ dân trí nhìn chung còn thấp và không đồng đều giữa các dân tộc và các tiểu
vùng, dân tộc Kinh, dân tộc Thái trình độ dân trí còn khá hơn. .Số người được đào tạo là
người dân tộc ít người còn quá ít, trình độ văn hóa giữa các vùng cũng khá chênh lệch,
người Kinh hầu như không còn người mù chữ, số người có trình độ văn hóa cấp một, cấp
hai cũng tương đối nhiều. Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên vẫn ở mức cao ( 3,1 % năm). Hiện
nay còn 49,6% số người trong độ tuổi lao động còn mù chữ, số người được đào tạo ở
trình độ cao đẳng và đại học so với cả nước chỉ chiếm 1.7%, đang là trở ngại lớn trong
quá trình đổi mới và tiếp thu khoa học, kỹ thuật, chuyển giao công nghệ vào sản xuất và

phát triển kinh tế xã hội vùng.
2.1.3. Khí hậu.
Khí hậu không đến mức khắc nghiệt như các vùng khác, nhưng cũng có những yếu
tố khí hậu bất thuận lợi như gió nóng, mưa đá vào mùa hè, sương muối, băng đá vào mùa
đông ở thung lũng, núi cao, gây ra những hiệu quả xấu cho sản xuất và đời sống.
Vùng Tây Bắc có khí hậu nhiệt đới chịu ảnh hưởng của chế độ ío mùa. Do nằm sâu
trong lục địa nên ảnh hưởng của mưa bão biển Đông trong mùa hè và của gió mùa Đông
Bắc trong mùa đông ít hơn các nơi khác thuộc Đông Bắc và Đồng bằng Bắc Bộ.
Chế độ gió mùa có sự tương phản rõ rệt. Mùa hè với gió mùa Tây Nam, kéo dài từ
tháng 5 đến tháng 9, thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều. Mùa đông với gió mùa Đông Bắc,
kéo dài từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, có thời tiết lạnh, khô và ít mưa. Các tháng 4 và
tháng 10 là những tháng giao thời giữa hai mùa.
2.1.4. Kinh tế.
Điểm xuất phát của nền kinh tế thấp và đứng trước nhiều khó khăn. Tuy mấy năm
gần đây nền kinh tế của các tỉnh đã có khởi sắc, xuất hiện một số điển hình làm ăn khá là
nhân tố thúc đẩy quá trình phát triển của vùng, sản xuất nông lâm, công nghiệp và dịch
vụ phát triển, đời sống nhân dân có sự cải thiện, an ninh quốc phòng giữ vững. Tuy
nhiên kinh tế Tây Bắc vẫn phát triển chậm so với các vùng trong cả nước, đang đứng
trước nhiều khó khăn gay gắt.
Cơ cấu kinh tế chuyển đổi chậm, tỷ trọng nông lâm nghiệp còn lớn (59%), công
nghiệp, xây dựng, dịch vụ chỉ chiếm có 27,9%. Số lượng giá trị hàng hóa xuất ra khỏi
vùng còn ít, chủ yếu là xuất nguyên liệu, số lượng mặt hàng ít, sức cạnh tranh kém, sản
xuất nông – lâm tuy có tiển bộ nhưng vẫn lạc hậu so với những vùng khác, phương thức
Phạm Thị Lệ Du lịch 47
7
Đề án kinh tế du lịch
canh tác nương rẫy, chọc lỗ bỏ hạt vẫn còn tồn tại trong một số các dân tộc, nên năng
suất nông nghiệp thấp, chỉ bằng 40 - 50% so với mức trung bình của cả nước.
Phân công lao động chưa có chuyển biến tích cực, ở các vùng nông thôn các ngành
thương mại dịch vụ chưa phát triển. Nơi có cửa khẩu, việc lợi dụng phát huy còn yếu.

Các ngành tài chính, ngân hàng, bảo hiểm hoạt động yếu, du lịch tuy có tiềm năng nhưng
chưa được phát huy đầy đủ. Công tác giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội còn yếu kém… đây
đang là vấn đề nổi cộm cần quan tâm. Đời sống nhân dân vùng sâu, xa, biên giới còn gặp
nhiều khó khăn, phân hóa giầu nghèo rõ rệt.
2.2. Du lịch Tây Bắc.
2.2.1. Tiềm năng du lịch Tây Bắc.
Tây Bắc là vùng đất có bề dày văn hóa lịch sử và nhiều dân tộc thiểu số sinh sống, là
nơi ghi dấu quá trình dựng nước và giữ nước hào hùng của dân tộc. Cảnh quan hùng vĩ
và hệ sinh thái phong phú là yếu tố hấp dẫn, thu hút du khách. Đây cũng là một vùng đất
vừa hùng vĩ, thâm nghiêm; vừa quyến rũ, đầy tiềm ẩn giữa thiên nhiên xanh ngắt; vừa
già (thuộc kỷ nguyên đại vô sinh từ 1.800 triệu năm trước) vừa trẻ (với vẹn nguyên vẻ
hoang sơ). Tây Bắc từ thuở hồng hoang thiên nhiên đã để lại bao điều kỳ thú, cho đến
nay con người đã khai phá, đã hiểu nhiều điều, nhưng Tây Bắc vẫn mang trong nó những
bí ẩn mà khó ai có thể hiểu hết.
Chính những yếu tố đó đã làm nên sức hấp dẫn của du lịch Tây Bắc, các loại hình du
lịch ở đây rất phát triển, góp phần thúc đẩy kinh tế vùng phát triển. Mỗi loại hình du lịch
lại có những tiềm năng và thế mạnh riêng nhưng tượng trung lại nó đã làm nên nét độc
đáo của du lịch Tây Bắc.
2.2.1.1. Du lịch mạo hiểm.
Một lần lên Tây Bắc du khách sẽ không thể cưỡng lại sự cuốn hút của cảnh sắc trời
mây cũng như những đặc trưng văn hóa và sự hiếu khách của con người nơi đây. Không
chỉ sắc màu của các tộc người với nhiều phong tục lạ, mà còn là núi non trùng điệp quấn
quít mây bay. Ai đã từng qua Tây Bắc dù chỉ một lần cũng thấy choáng ngợp trước vẻ
đẹp thiên nhiên hùng vĩ còn nguyên sơ nơi đây. Những rừng cây rậm rạp hoang vu và kỳ
ảo, những con suối vừa hiền hòa vừa dữ dội len lỏi giữa các khe đá, miên man qua năm
tháng với khúc nhạc rừng bất tận.
Dù đi theo đường nào thì đến cửa ngõ của vùng Tây Bắc hai bên đường vẫn là núi,
là đồi, là rừng già bạt ngàn. Núi cao sừng sững, mạch núi kéo dài tận miền Trung. Núi
cao tạo nên những con đèo dài cả chục cây số như Pha Đin, Lũng Lô, hay Ô Qui Hồ,
Mộc Châu.

Phạm Thị Lệ Du lịch 47
8
Đề án kinh tế du lịch
Núi non trùng điệp, những dãy núi cao có độ dốc lớn, những đoạn cua nguy hiểm,
những cánh rừng bạt ngàn …. là điều kiện thuận lợi để phát triển các loại hình du lịch
mạo hiểm. Các hoạt động của du lịch mạo hiểm nơi đây rất phong phú và đa dạng bao
gồm leo núi, đua xe đạp địa hình, đua mô tô, đua thuyền …. và có một loại hình hiện nay
khá phát triển ở Tây Bắc đó là trekking- đây là hình thức du lịch đi bộ tại các địa điểm
hiểm trở, chỉ có đường bộ.
Sự hùng vĩ của thiên nhiên Tây Bắc được thể hiện rõ nét qua cảnh sắc ở Hòa Bình.
Thắng cảnh đặc trưng của Hòa Bình là núi mà ấn tượng lớn nhất về Hòa Bình cũng là
núi. Núi kết dài thành dãy, núi chất cao thành ngọn, núi quây cả vùng đất Hòa Bình lại
thành một thung lũng lớn và chia tách nó ra thành nhiều thung lũng nhỏ xinh. Đi trong
những thung lũng đó, bạn sẽ cảm nhận được trọn vẹn thế nào là vẻ đẹp nguyên sơ và
khoáng đạt của núi rừng. Thiên nhiên đã ban tặng cho núi rừng Hòa Bình một hệ thống
hang động độc đáo gắn liền với những pho truyền thuyết dân gian được ấp ủ tự ngàn đời.
Đằng sau những vòm đá, khối nhũ huyền ảo như chỉ có ở chốn bồng lai, những quần thể
thiên tạo này luôn ẩn chứa những giá trị tiềm tàng chờ được khơi gợi và chiêm ngưỡng.
Động Đá Bạc (huyện Lương Sơn), động Nam Sơn (huyện Tân Lạc), động Tiên Phi
(thành phố Hòa Bình), hang Chiều (huyện Mai Châu), động Chùa tiên (Lạc Thuỷ)… có
lẽ đã được kiến tạo từ thuở hồng hoang để bây giờ trở thành những điểm du lịch khám
phá hết sức bất ngờ và ấn tượng.
2.2.1.2. Du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng.
Với địa hình chủ yếu là đồi núi, Tây Bắc có hệ sinh thái vô cùng phong phú với
những cánh rừng cây xanh ngát với nhiều loại gỗ quý hiếm, hệ động thực vật đa dạng tạo
nên một bức tranh thiên nhiên độc đáo. Quá trình phát triển của lịch sử nơi đây đã tại nên
nhiều hang động, nhiều suối nước nóng, thảm thực vật lâu năm … Đó là tiềm năng để
phát triển hai loại hình du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng. Hai loại hình này rất phát triển ở
Tây Bắc, nó đáp ứng nhu cầu nghỉ ngơi, chăm sóc sức khỏe, chữa bệnh, tìm hiểu khám
phá tự nhiên của khách du lịch.

Đến với Tây Bắc, điều đầu tiên tạo ấn tượng đặc biệt với khách du lịch đó là rừng.
Rừng già, rừng tái sinh trải dài hút tầm nhìn. Dân gian có câu “rừng vàng” quả là đúng
với rừng Tây Bắc. Rừng có lim, sến mà gỗ cứng như sắt như thép, không sợ nắng mưa,
hoặc ràng lá kim như thông, pơ mu gỗ thơm nồng nàn ngây ngất say, rồi rừng tre, rừng
nứa… Rừng Tây Bắc còn là nơi trú ngụ của nhiều loài thú quí, gấu, hổ, hươu, nai…
Theo những khảo sát gần đây, trong hệ núi Hoàng Liên có đến 16 loài thú được ghi trong
sách đỏ thế giới có nguy cơ tuyệt chủng đang cần được bảo vệ.
Phạm Thị Lệ Du lịch 47
9
Đề án kinh tế du lịch
Giữa cảnh núi rừng thỉnh thoảng bắt gặp những đồng lúa rộng lớn như Mường
Thanh, Quang Huy hay những đồi chè bạt ngàn ở Nghĩa Lộ, Yên Bái, những đồng cỏ
nhởn nhơ đàn bò gặm cỏ như ở Mộc Châu…
Những du khách yêu thích du lịch sinh thái vùng cao sẽ có nhiều cơ hội ngắm nhìn
những vẻ đẹp hoang sơ của những nhành phong lan rừng, những đỉnh núi cao mây vờn,
những dòng suối nước trong veo và cả tấm lòng chân chất, hiếu khách của người dân bản
xứ. Hương vị thơm nồng của rượu cần hòa quyện cùng điệu xòe bên ánh lửa bập bùng sẽ
còn lưu giữ mãi trong lòng du khách. Mùa xuân về, hoa ban nở trắng càng tô thêm vẻ
đẹp của núi rừng Tây Bắc trên suốt cuộc hành trình về với Sơn La. Hoa nở trắng trời,
trắng rừng, hoa xuống tận thung sâu, hoa trắng quanh ta. Những cánh hoa trắng muốt
mỏng manh, hương thơm không gay gắt, chỉ dịu nhẹ thoang thoảng trong gió xuân.
Người Mông, một dân tộc khá đông ở vùng Tây Bắc gọi hoa ban là hoa của người già:
người già nhìn hoa ban mà ngỡ mình trở về thời son trẻ, đang ở độ tuổi thanh xuân của
các cô gái mặc váy lanh trắng trẩy hội, hoặc xuống chợ cùng bạn tình.
Thiên nhiên đã ban tặng cho Điện Biên một hệ sinh thái liên hoàn với những hồ
nước được bao quanh bởi các cánh rừng nguyên sinh. Trong đó phải kể đến động Pa
Thơm, suối nước khoáng Hua Pe, U Va, Mường Luân... Đáng chú ý nhất là hồ Pa
Khoang với diện tích 600ha với một hệ thống các đảo nhỏ đã có quy hoạch. . U Va có
núi non trùng điệp, hồ U Va rộng trên 73.000m2 có suối khoáng nóng tự nhiên 76oc từ
trong lòng đất trào lên dùng nước này để uống không cần đun sôi mà vẫn lành bụng, tắm

nước khoáng khỏi ghẻ lở hắc lào, chữa được ngứa, chốc, sài cho trẻ em.
Đến với Hòa Bình, du khách sẽ được đến vùng Kim Bôi nổi tiếng, tại đây khách
tham gia một tua du lịch và nghỉ ngơi thú vị - tham quan khu rừng nguyên sinh Thượng
tiến, và tắm suối nước nóng. Sau một ngày đi rừng mệt mỏi, du khách trở về khu suối
khoáng Kim Bôi nghỉ ngơi và tắm nước khoáng nóng, ở đây có thể lui lại một thời gian
để điều trị bệnh bằng phương pháp tắm nước khoáng.
Lai Châu là một tỉnh miền núi cao biên giới có tiềm năng du lịch tự nhiên rất phong
phú và hấp dẫn, có nhiều thuận lợi phát triển các loại hình du lịch và dịch vụ như du lịch
sinh thái, nghỉ dưỡng, chữa bệnh với rừng nguyên sinh Mường Tè dọc tuyến đầu nguồn
Sông Đà, các hang động tự nhiên: động Tiên Sơn Bình Lư – Tam Đường, suối nước
nóng Vàng Bó (Phong Thổ), Pắc Ma (Mường Tè), thác nước Tắc Bình, cao nguyên Sìn
Hồ có khí hậu mát lạnh quanh năm.
Mỗi tỉnh đều có những điều kiện riêng để phát triển hai loại hình du lịch sinh thái và
nghỉ dưỡng. Cách khai thác khác nhau ở mỗi tỉnh đã tạo nên nét độc đáo riêng cho du
lịch tỉnh đó. Cần trú trọng phát triển loại hình du lịch này vì hiện nay nhu cầu nghỉ ngơi
Phạm Thị Lệ Du lịch 47
10
Đề án kinh tế du lịch
thư giãn, tìm hiểu thiên nhiên của con người ngày càng tăng cao. Phát triển được loại
hình du lịch này sẽ thu hút được một phần không nhỏ khách du lịch mang lại hiệu quả
kinh tế cao.
2.2.1.3. Du lịch văn hóa.
Tây Bắc là nơi sinh sống của rất nhiều dân tộc khác nhau, mỗi dân tộc lại có những
bản sắc văn hóa riêng. Những điệu múa xòe, nhà sàn của dân tộc, các lễ hội truyền
thống, các nét văn hóa đặc trưng, ẩm thực của dân tộc luôn thu hút sự chú ý của khách
muốn tìm hiểu văn hóa địa phương đặc biệt là khách nước ngoài muốn tìm hiểu về nền
văn hóa của các dân tộc thiểu số nói riêng và của Việt Nam nói chung.
Người Thái, người Mông, người Dao, người Tày, người Mường… là những chủ
nhân ngàn đời của vùng Tây Bắc. Mỗi dân tộc có nét riêng trong cuộc sống, nhưng tất cả
cũng có cái chung là cần cù, là sáng tạo. Mỗi dân tộc đều góp một phần vào kho tàng văn

hoá hết sức phong phú, để lại một nền nghệ thuật với những bài ca, điệu múa và những
huyền thoại, truyện thơ, trường ca đặc sắc. Chỉ với “Xống chụ xôn xao” (Tiễn dặn người
yêu) – thiên tình sử dài cả ngàn câu của người Thái hoặc hơn hai vạn câu trong bản
trường ca “Đẻ đất đẻ nước” - thiên thần thoại xen lẫn dã sử của người Mường kể lại
chuyện đất trời từ thuở hồng hoang khai thiên lập địa có thể thấy phần nào kho tàng văn
hóa vô cùng giàu có của các dân tộc Tây Bắc.
Không chỉ đắm mình trong cảnh sắc, du khách còn được ngỡ ngàng trước những
phong tục, lễ hội truyền thống của vùng núi quyến rũ này. Những buổi hát đố chữ, hát
Bỏ bộ, những điệu sli, điệu lượn, giọng then ngọt ngào cùng tiếng sáo réo rắt mãi là
những thanh âm không thể phai.
Một hoạt động không thể thiếu trong sinh hoạt của người Thái đó là múa xòe. Múa
xòe là một sinh hoạt văn hoá đặc sắc, một điệu múa phổ biến trong cộng đồng người
Thái Tây Bắc. Múa xòe còn có tên khác là "Xe khăm khen" (múa cầm tay). Múa xòe
biểu hiện sự đoàn kết thân thiện gắn bó, có tính tập thể, dân chủ cao, nên mọi người Thái
đều biết múa xòe và yêu thích nghệ thuật xòe của dân tộc. Múa xòe là di sản văn hoá quý
giá của người Thái có sức sống bền vững trong nhân dân. Múa xòe là biểu tượng tình
yêu của dân tộc Thái, từ yêu cuộc sống lao động cần cù, đến tình yêu đôi lứa, người Thái
tổ chức múa xòe trong hội xuân, hội mùa, hội cưới….
Không chỉ có múa xòe, nét văn hóa của người Thái còn được thể hiện qua lối kiến
trúc độc đáo của nhà sàn. Nhà sàn của người Thái là một công trình kiến trúc tài hoa, hòa
đồng với thiên nhiên. Từ kiến trúc xây dựng đến nghệ thuật trang trí đều bắt nguồn từ
thực tế cuộc sống khách quan được cách điệu hóa đạt tới trình độ thẩm mỹ cao.
Phạm Thị Lệ Du lịch 47
11
Đề án kinh tế du lịch
Ngoài ra, khách còn được tìm hiểu về cách dệt thổ cẩm của các thiếu nữ ở đây. Ngủ
lại đêm tại nhà sàn, khách du lịch được thưởng thức rất nhiều món ăn hấp dẫn, được dự
những đêm sinh hoạt văn nghệ cồng chiêng, uống rượu cần... Tất cả làm nên một vẻ đẹp
trong sáng đậm tình như một bức tranh sơn thủy, dân dã nguyên sơ của một nền văn hóa.
Văn hóa ẩm thực với những món ăn độc đáo vùng Tây Bắc là một nhân tố hấp dẫn

du khách như: xôi nếp dẻo thơm, món cơm lam trong ống tre non đốt trên than củi có
mùi thơm đặc biệt; cá nướng; thịt khô; các món rau, măng đắng, nấm hương, nấm mối,
rau sắng… Đến xã Nam Sơn, huyện Tân Lạc (Hòa Bình) - nơi có động Nam Sơn khá
độc đáo, chắc chắn du khách sẽ được thưởng thức món gà Nam Sơn vừa mềm vừa ngọt.
Theo Chủ tịch xã Nam Sơn Bùi Thanh Truyền: món gà Nam Sơn là một trong 3 món ăn
của Việt Nam góp mặt trong số 1.600 món ăn của 150 quốc gia được Tổ chức Terra
Madre (thuộc Bộ Nông nghiệp và rừng Italia) đưa vào cuốn sách nổi tiếng Slow Food
Editore chuyên viết về các món ăn trên toàn thế giới. Trong chuyến khảo sát các điểm du
lịch do Tổng cục Du lịch tổ chức, nhiều doanh nghiệp lữ hành khẳng định bản làng dân
tộc chính là tiềm năng du lịch độc đáo của các tỉnh Tây Bắc.
2.2.1.4. Du lịch lịch sử.
Trải qua hàng nghìn năm dựng và giữ nước, ở mỗi vùng trên đất nước Việt Nam ta
đều có các địa điểm gắn liền với các cuộc chiến đấu oanh liệt, các chiến thắng lừng lẫy
trước mọi kẻ thù xâm lược. Không chỉ có các di tích lịch sử đó, nơi đầy còn tìm thấy
nhiều hang động ghi lại vết tích của quá trình phát triển của loài người. Tìm hiểu lịch sử
dân tộc là tìm hiểu sức mạnh của lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, tìm hiểu về các di tích
khảo cổ xưa để biết được đời sống, sinh hoạt của ông cha ta. Du lịch lịch sử mang lại sự
hiểu biết về lịch sử dân tộc cho những du khách ham muốn tìm hiểu về nét văn hóa cổ
xưa của đất nước và con người Việt Nam.
Khi nhắc đến loại hình du lịch này, một địa danh không thể không nhắc tới đó là
quần thể di tích lịch sử Điện Biên Phủ “ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, nơi đây
ghi dấu ấn lịch sử thời đại, niềm tự hào của dân tộc, có nền văn hóa mang đậm bản sắc
dân tộc vùng Tây Bắc. Tại đây chúng ta sẽ đi thăm quần thể khu di tích như: Hầm De
Castries, đồi A1, D1, khu sở chỉ huy chiến dịch ở Mường Phăng đồng thời đi thăm một
số khu du lịch sinh thái tự nhiên. Du lịch thăm lại chiến trường xưa là thế mạnh của Điện
Biên và có ảnh hưởng đến thương hiệu du lịch Việt Nam. Nhà nước đang đầu tư hàng
chục tỷ đồng trùng tu, tôn tạo 8 hạng mục trọng điểm của khu di tích lịch sử này.
Đến với Hòa Bình, ngoài việc được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của người dân địa
phương, được thưởng thức những món ăn dân tộc, du khách, các nhà nghiên cứu lịch sử,
khảo cổ có thể quan tâm đến các địa chỉ như: Di tích hang muối (thị trấn Mường khến,

Phạm Thị Lệ Du lịch 47
12
Đề án kinh tế du lịch
huyện Tân lạc): Nơi cư trú của người nguyên thuỷ. Di tích hang Khoài (huyện Mai
châu): Niên đại kỹ nghệ cuội Việt Nam của người nguyên thuỷ. Khu mộ cổ Đống thếch
(xã Vĩnh Đồng , huyện Kim Bôi): Là khu mộ cổ của dòng họ Đinh người Mường. Di tích
hang Chùa có cảnh quan đẹp vơi nhiều áng thơ văn cổ khắc trên vách núi.
Nằm trong quần thể di tích cần bảo tồn trong lòng hồ thủy điện Sơn La, đáng chú ý
nhất là bia Lê Lợi- dấu ấn một thời của nghĩa quân nhà Lê đi dẹp loạn, giữ yên bờ cõi-
nằm trên vách núi dựng đứng ven sông Đà thuộc địa phận xã Lê Lợi, huyện Sìn Hồ cạnh
dinh thực "vua Thái" Đèo Văn Long. Sau khi thuỷ điện Sơn La tiến hành ngăn dòng
dâng nước, bia Lê Lợi sẽ nằm dưới có nước tới 10m. Dự án di chuyển, tu bổ tôn tạo di
tích lịch sử bia Lê Lợi sẽ đưa di tích lịch sử này lên trên mực nước, song lại không quá
xa vị trí cũ để giữ lại không gian, tôn trọng lịch sử. Di dời đến địa điểm mới, song di tích
lịch sử này vẫn nằm gần phế tích dinh thự "vua Thái" Đèo Văn Long là một trong những
di tích đang được ngành văn hoá xây dựng dự án tôn tạo trong quần thể khu di tích lịch
sử phát triển tua du lịch lòng hồ, tham quan đập thuỷ điện Nậm Nhùn trong tương lai.
Đến Sơn La, một địa chỉ bạn không thể bỏ qua là nhà ngục Sơn La - nơi hàng nghìn
cán bộ cách mạng từng bị giam cầm và có tới gần 200 đồng chí lãnh đạo các cấp của VN
đã trưởng thành từ đó. Bảo tàng Sơn La sẽ cho bạn thấy những nét văn hoá đặc sắc của
14 dân tộc anh em sống ở Sơn La với hàng trăm di vật từ thời kỳ tiền sử, sơ sử được tìm
thấy tại địa phương. Gần 1.000 bản sách được ghi chép bằng chữ Thái cổ ở nhiều thể
loại (sử thi, trường ca, truyện thơ dân gian...) và nhiều hiện vật của nghề thủ công mỹ
nghệ truyển thống hiện vẫn còn lưu giữ.
Có thể khẳng định, vùng Tây Bắc của Tổ quốc là nơi hội tụ đầy đủ những điều kiện
cần và đủ để trở thành tuyến du lịch quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch của
đất nước. Công việc quan trọng của chính quyền và người dân địa phương lúc này là
phải cỏ những biện pháp để bảo tồn các gía trị văn hóa cũng như các giá trị lịch sử đó,
khai thác có hiệu quả chúng để đem lại hiệu quả kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân.
2.2.2. Thực trạng du lịch ở Tây Bắc.

2.2.2.1. Xây dựng được nhiều tuyến, điểm du lịch hấp dẫn.
Các tuyến, điểm du lịch là yếu tố quan trọng để thu hút khách du lịch. Chúng tạo nên
dấu ấn khó phai cho du lịch vùng, khi nhắc tới mỗi vùng khách du lịch luôn nhớ tới
những tuyến, điểm du lịch để lại trong họ ấn tượng khó quên, những nơi làm thỏa mãn
tốt nhất nhu cầu du lịch của họ. Chính vì vậy, các tỉnh đã tập trung xây dựng nhiều
tuyến, điểm du lịch hấp dẫn, tạo dấu ấn tốt cho khách. Dựa vào nguồn tài nguyên sẵn có
của địa phương, các tuyến điểm du lịch này đã phát triển nhiều loại hình du lịch khác
nhau mang lại sự thuận tiện cho khách, đáp ứng tốt nhất nhu cầu nghỉ ngơi giải trí, tìm
Phạm Thị Lệ Du lịch 47
13