(Sáng kiến kinh nghiệm) biện pháp tập luyện tránh những lỗi thường mắc trong học nhảy xa

PHÒNG GD - ĐT THẠCH HÀ
TRƯỜNG THCS ĐỈNH BÀN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
BIỆN PHÁP TẬP LUYỆN TRÁNH NHỮNG LỔI
THƯỜNG MẮC TRONG HỌC NHẢY XA
MÔN: THỂ DỤC

Giáo vien : Phan xuân an

1


A. MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Thể dục thể thao (TDTT) lả một bộ phận không thể thiếu được trong đời sống
xã hội con người. Sự hoàn thiện về thể chất và tinh thần giúp con người phát triển
toàn diện về mọi mặt của chân, thiện, mỹ.
TDTT ra đời từ rất sớm ngay từ thời Cổ Đại Hy Lạp, người ta xem hoạt dộng
TDTT chính là sức khỏe, là sự sống, sự tồn tại của con ngưởi. Nhà triết học Aristos
đã khẳng định “khơng có gì hủy hoại sức khỏe bằng sự thiếu vụn động tác kéo
dài”
Nhận thức được ý nghĩa to lớn đó, Đảng vả Nhà nước ta ln chú trọng quan
tâm thích đáng đến TDTT. Chỉ thị 36/CT-TW của Ban Bí thư Trung Ương Đảng
xác định “TDTT là một bộ phận quan tâm trong chính sách phát triển xã hội của
Đảng và Nhà nước nhằm bồi dưỡng và phát huy dân chủ con người”; đồng thời chỉ
rõ “Cơng tác TDTT phải đóng góp phần tích cực, nâng cao sức khỏe, trí tuệ, giáo
dục nhân cách, đạo đức, lối sống lành mạnh, phong phú đời sống tinh thần của

2

nhân dân, nâng cao năng xuất lao động xã hội và sự chiến đấu của lực lượng vũ
trang”.
Hoạt dộng TDTT bao gồm rất nhiều mơn. Trong đó điền kinh được xem là
thế mạnh của Nhà nước, nó được xem là mơn thể thao "Nữ Hồng" đã đem về cho
Đất nước nhiều tấm huy chương trong các kỳ Á vận hội và Seagames.
Điền kinh là mơn thể thao có lịch sử lâu dài nhất được u thích và phổ
biến trên tồn thế giới. Nó bao gồm rất nhiều nội dung như: Đi, chạy, nhảy, ném,
đẩy...và nhiều môn phối hợp.
Trong điền kinh, nhảy xa là mơn có kỹ thuật tương đối khó, đòi hòi sự phối
hợp các giai đoạn: Chạy đà, giậm nhảy, bay trên không và tiếp đất một cách nhuần
nhuyễn, chính xác, đặc biệt là giai đoạn chạy đà và giậm nhảy. Vì mục đích chạy
đà tạo ra tốc độ nằm ngang tối ưu theo phương nằm ngang trước lúc giậm nhảy.
Như vậy chạy đà - giậm nhảy là một trong những giai đoạn quan trọng chủ yếu có
ý nghĩa quyết định lần nhảy. Để hoàn thiện kĩ thuật chạy đà đỏi hỏi người tập giải
quyết hàng loạt vấn đề: Chiều dài dà, tốc độ chạy đà và trình độ thể lực, tư thế
chuẩn bị giữa các yếu tố có sự liên quan chặt chẽ với nhau. Xuất phát từ những vấn
đề trên, bản thân tôi xây dựng chuyên đề “Biện pháp khắc phục những sai lầm
thường mắc trong nhảy xa khi học ở giai đoạn chạy đà - giậm nhảy cho học
sinh lớp 8,9”.
II. Mục đích đề tài
Nhằm tìm ra biện pháp tối ưu nhất để hạn chế những sai lầm thường mắc phải
khi học Nhảy xa và Nâng cao thành tích của học sinh, phát huy tính tích cực tập
luyện của học sinh.
3


Đối tượng nghiên cứu

III.

Những lỗi học sinh lớp 8, 9 thường mắc trong nhảy xa khi học ở giai đoạn
chạy đà - giậm nhảy.
IV. Thời gian nghiên cứu
Năm học 2016-2017 và 2017-2018
V. Nội dung cơ cấu chương trình
Điền kinh là một môn tổng hợp nhiều nội dung khác nhau, và mỗi mơn cịn
chứa đựng những đặc điểm riêng về phương pháp tập luyện, kĩ thuật cũng như sửa
chữa những sai lầm thường mắc phải trong tập luyện.
Nhảy xa là một trong những nội dung của mơn điền kinh, nó được thi đấu ở
nhiều nơi trong nước và quốc tế. Nhảy xa là một hoạt động khơng có chu kỳ, bao
gồm nhiều động tác phối hợp với nhau một cách chặt chẽ như chạy đà – giậm nhảy
bay lên không, rơi xuống đất. Người nhảy muốn có thành tích cao phải kéo dài
khoảng cách bay trên không do nỗ lực của người nhảy trong chạy đà và giậm nhảy
tạo nên.
Để tạo điều kiện cho việc giảng dạy cũng như các môn học khác, kĩ thuật
nhảy xa được chia làm 4 giai đoạn: Chạy đà - giậm nhảy - trên không và tiếp đất;
nhưng tơi chỉ nghiên cứu hai giai đoạn đó là: Giai đoạn chạy đà và giai đoạn giậm
nhảy.
1. Giai đoạn chạy đà
Giai đoạn này được tính từ khi bắt đẩu chạy đà cho đến khi đặt chân vào ván
giậm nhảy. Nhiệm vụ của giai đoạn này là tạo tốc độ tối đa theo phương nằm
ngang và chuấn bị tốt cho giai đoạn giậm nhảy được chính xác. Trong giai đoạn
4


này bất kỳ lúc nào người học cũng có tư thế ban đầu ổn định và động tác ổn định.
Tốc độ chạy đà phải tăng dần tới mức thích hợp và đạt cao nhất ở mức cuối cùng
trước lúc giậm nhảy.

Giai đoạn cuối cùng của chạy đà là phải giậm nhảy nên nhịp điệu và tần số
nhất là 3-4 bước cuối cùng phải thích hợp và chính xác.
Số lượng các bước chạy đà ở các vận động viên tùy thuộc vào trình độ, đẳng
cấp vân động viên và đặc điểm cá nhân. Thông thường, đối với Nam từ 38-48 bước
(Khoảng 18-24m) vả Nữ từ 22-42 bước (Khoảng từ 16-22m). Đối với người mới
tập thì khoảng cách này cơ thể ngắn lại. Có nhiều cách chạy đà, đứng tại chỗ, đi bộ
vài bước hoặc chạy bước đệm....Nhưng phổ biến nhất là đứng tại chỗ, chân trước
chân sau và tăng dần tốc độ, độ ngả của thân giảm dần, tăng biên độ của các động
tác tay chân . Kết thúc chạy đà ở những bước cuối cùng, thân trên gần như thẳng.
Điều quan trọng là phải duy trì đúng kĩ thuật chạy đà đến bước cuối cùng có cảm
giác về độ nhảy khi tiếp xúc đất và kiểm tra được các động tác của mình. Chạy đà
thường dùng trong những phương án tăng tốc độ đều trên toàn bộ cự ly và đạt tốc
độ tối đa; ở các bước cuối cùng (đối với người mới tập) , tăng ngay từ đầu sau đó

5


duy trì và cố gawsnng tiếp tục tăng ở các bước cuối để giậm nhảy chính xác ở ván.
Vận động viên cần xác định vạch báo hiệu hai.
2. Giai đoạn giậm nhảy
Giai đoạn này được tính từ khi chân giậm nhảy đặt vào ván giậm nhảy đến khi
chân giậm nhảy rời khỏi ván giậm nhảy. Đặt chân vào ván giậm nhảy phải nhanh,
mạnh, đồng thời chân giậm ván, đùi và cẳng chân gần như thẳng. Sau đó co lại để
chuẩn bị khi duỗi ra có hiệu quả hơn. Chân đặt vào ván giậm nhảy phải ln có
phía trước điểm giậm của trọng tâm cơ thể càng xa thì khả năng chuyển từ tốc độ
nằm ngang sang tốc độ thẳng đứng càng cao.

Nhiệm vụ giậm nhảy là thay đổi phương chuyển động của cơ thể phù hợp với
mục dđích của từng môn nhảy. Sau khi đặt chân giậm nhảy do ảnh hương của
quán tính và trọng lực chân giậm nhảy gập ở khớp gối. khớp hông và cả thân trên

đều hơi ngả về phía trước, do sự di chuyển về trước của cơ thể trọng tâm xích lại
gần điểm chống tựa. Trong các cuộc nhảy tốc độ giã cẳng chân và đùi khoảng 135
-140°. Động tác giậm nhảy được thực hiện thơng qua việc nhanh chóng duỗi các
khớp. Lúc người nhảy vươn thẳng người lên thì áp lực ở điểm tựa lên, khi thân

6


người vươn thẳng hoàn toàn thi áp lực của điểm tựa giảm xuống bằng 0 và tốc dộ
bay lên đạt mức độ tối da.
Như vậy chứng tỏ động tác vươn thẳng đứng tạo ra tốc độ chạy ban đầu và là
cơ sở để nâng cao thân người lên theo quán tính. Tốc độ bay ban đầu của người
nhảy phụ thuộc chủ yếu vào độ lớn của phản lực khi giậm nhảy. Sức mạnh tương
đối càng lớn, năng lực giậm nhảy càng cao, động tác đá lăng chân và đá lăng tay
cũng có tác dụng hỗ trợ cho dộng tác giảng dạy.
Nội dung học môn nhảy xa bao gồm nhiều kiểu khác nhau, rất da dạng và
phong phú, điều đó tạo nên sự hứng thú cho các em trong quá trình luyện tập. VD
như môn nhảy xa chia làm 4 giai đoạn: Chạy đà - Giậm nhảy - bay trên không - rơi
xuống đất; trong 4 giai đoạn này đều có liên quan chặt chẽ với nhau và mang tính
chất quyết định đến thành tích cho người học nhưng ở giai đoạn chạy đà và giậm
nhảy là giai đoạn hết sức quan trọng, quyết định đến thành tích khá cao cho mơn
nhảy xa. Thơng qua các hình thức bổ trợ cho khi chạy đà, giậm nhảy, Giáo viên
phải sửa chữa, uốn nắn kịp thời cho các em ở giai đoạn này đồng thời lựa chọn ra
những em có thành tích xuất sắc thi đấu tại Hội Khỏe Phù Đổng.
VI. Các điều kiện, phương tiện giảng dạy
Hiện nay được sự quan tâm, hỗ trợ cung cấp trang thiết bị rất cần thiết cho
việc dạy học, từ đó giáo viên có điều kiện để thể hiện vai trị của mình trong việc
hướng dẫn dạy cho học sinh tập luyện và tạo nên sự hưng phấn trong học tập. Bằng
các hình thức hướng dẫn cho các em làm trọng tài đo thành tích của các bạn nhảy
xa,…ngồi những giờ học chính nên dặn dị các em về tập lại các bài học và tập

đổi chân liên tục tại các bậc cao hoặc nhảy dây, từ đó tạo cho các em có một sức
7


mạnh về cơ vững chắc để học tốt hơn môn nhảy xa nói riêng và các mơn học khác
nói chung.
VII. Lịch sử vấn đề
Việc giảng dạy môn Nhảy xa trong học tập được bắt đầu từ các học sinh
THCS trở lên. Vì vậy, đây là giai đoạn đầu tiên các em tiếp xúc với mơn này nên
rất khó để nhảy được xa. Nhảy xa được chia làm 4 giai đoạn: Chạy đà - giậm nhảy
- trên không và tiếp đất; nhưng giai đoạn chạy đà - giậm nhảy là giai đoạn quan
trọng nhất và rất khó vì vậy:
-

Về phía giáo viên:

+ Địi hịi có sự sáng tạo, áp dụng phù hợp với địa phương mà mình giảng
dạy để cho khối lượng bài tập phù hợp và ở giai đoạn này cho các em tập từ dễ
đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
+ Trong quá trình dạy học hiện nay, giáo viên phải đảm bảo thực hiện tốt
phương pháp dạy học lấy người học làm trung tâm, chú trọng đến vai trị tích cực
của người học sinh.
-

Về phía học sinh :

+ Chú ý quan sát và nghe, ghi nhớ giáo viên giảng giải kỹ thuật động tác.
+ Biết cách đo vả chỉnh đà khi thực hiện.
+ Tích cực tập luyện.

B. NỘI DUNG
I. Thực trạng ban đầu
Trong quá trình dạy học những năm qua, bản thân tôi cùng đồng nghiệp nhận
8


thấy thành tích trong nhảy xa cịn kém ở các em học sinh do hai nguyên nhân chủ
yếu đó là ở hai giai đoạn chạy đà – giậm nhảy. Và từ những sai lầm đó, bản thân tơi
và đồng nghiệp đã đúc kết được thực trạng của 2 giai đoạn chạy đà – giậm nhảy
này như sau: Chúng tôi thực nghiệm lần cuối với đề tài này cho 30 em học sinh và
những lỗi mắc phải. Từ đó tơi xây dựng cách sửa chữa sai lầm này để đúc kết
thành sáng kiến kinh nghiệm trong việc giảng dạy thể dục cho học sinh ở trường.
* Tôi tiến hành quan sát 2 giai đoạn chạy đà – giậm nhảy và với sự ghi chép
đầy đủ đã phát hiện ra những sai lầm thường mắc phải như sau:
- Sai lầm 1: Tốc độ chạy đà giảm dần
- Sai lầm 2: Đà quá ngắn không phát huy tốc độ đà ở bước cuối
- Sai lầm 3: Độ ngả thân trên khi chạy không hợp lý
- Sai lầm 4: Độ dài 4-6 bước cuối không ổn định
- Sai lầm 5: Nhịp điệu chạy đà khơng ổn định
- Sai lầm 6: Giậm nhảy khơng tích cực
- Sai lầm 7: Giậm nhảy bị tụt hông
- Sai lầm 8: Giậm nhảy không duỗi hết chân
- Sai lầm 9: Giậm nhảy thân trên ngả về sau
- Sai lầm 10: Giậm nhảy khơng đánh tay sóc người lên cao
Kết quả cụ thể những sai lầm thường mắc trên được chúng tơi trình bày ở
bảng sau:
Bảng 1: Kết quả quan sát sư phạm (n = 30)
Số người thực hiện

30 học sinh

Số người

STT Tên các sai lầm
9

Tỉ lệ %


1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Tốc độ chạy đà giảm dần
Đà quá ngắn không phát huy tốc độ đà ở bước cuối
Độ ngả thân trên khi chạy không hợp lý
Độ dài 4-6 bước cuối không ổn định
Nhịp điệu chạy đà không ổn định
Giậm nhảy không tích cực
Giậm nhảy bị tụt hơng
Giậm nhảy khơng duỗi hết chân
Giậm nhảy thân trên ngả về sau
Giậm nhảy không đánh tay sóc người lên cao

20
8
22
7
15
9
24
23
6
18

66
26
73
23
50
30
80
76
20
60

* Kết quả:
Thơng qua kết quả tổ chức quan sát sư phạm các học sinh tập cho thấy những
sai lầm mà học sinh mắc phải nhiều nhất là:
- Sai lầm 1: Tốc độ chạy đà giảm dần
- Sai lầm 3: Độ ngả thân trên khi chạy không hợp lý
- Sai lầm 5: Nhịp điệu chạy đà không ổn định
- Sai lầm 7: Giậm nhảy bị tụt hông
- Sai lầm 8: Giậm nhảy không duỗi hết chân

- Sai lầm 10: Giậm nhảy khơng đánh tay sóc người lên cao
Còn những sai lầm khác, tỉ lệ mắc phải ít hơn.
II. Giải quyết vấn đề
1.

Cơ sở lý luận

Để giải quyết vấn đề này, tôi cùng đồng nghiệp sử dụng các phương pháp sau:
a.

Sử dụng phương pháp đọc và tham khảo tài liệu:

Chúng tôi đã biết thực tiễn khoa học, kế thừa và phát huy những thành tựu đã
đạt được, đồng thời tìm ra những qui luật vận động và phát triển mới; do vậy việc

10


tham khảo, phân cơng tìm hiểu tài liệu liên quan là một vấn đề không thể thiếu
được đối với người làm chuyên đề cũng như việc trang bị kiến thức cho bản thân.
b.

Sử dụng phương pháp quan sát sư phạm:

Chúng tôi sử dụng phương pháp này nhằm quan sát các giờ học nhảy xa của
học sinh lớp 8,9; tứ đó làm cơ sở để xác dinh được những sai lầm thường mắc khi
học ở giai đoạn chạy dà - giậm nhảy trong môn nhảy xa cho học sinh.

c.

Sử dụng phương pháp phỏng vấn:

Việc tiếp thu thông tin gián tiếp hoặc trực tiếp từ đồng nghiệp không thề thiếu
được trong quá trình thực hiện chun đề này mang tính khoa học và thực tiễn.
Chúng tôi tiến hành phỏng vấn 5 giáo viên một số trường về một số sai lầm thường
mắc phải ở giai đoạn chạy đà - giậm nhảy và từ đó đúc kết chung một số kết luận:
Bảng 2: Kết quả phỏng vấn
Số người thực hiện
STT
1

Tên các sai lầm
Tốc độ chạy đà giảm dần
Đà quá ngắn không phát huy tốc độ đà ở

2

10 người
Đồng

Tỉ lệ

Không

Tỉ lệ

ý

%

đồng ý

%

7

70

3

30

4

40

6

60

bước cuối
3 Độ ngả thân trên khi chạy không hợp lý
8
80
2
20
4 Độ dài 4-6 bước cuối không ổn định
4
40
6

60
5 Nhịp điệu chạy đà khơng ổn định
6
60
4
40
6 Giậm nhảy khơng tích cực
2
20
8
80
7 Giậm nhảy bị tụt hông
9
90
1
10
8 Giậm nhảy không duỗi hết chân
8
80
2
20
9 Giậm nhảy thân trên ngả về sau
3
30
7
70
10 Giậm nhảy không đánh tay sóc người lên cao
6
60
4

40
Qua bảng tổng hợp kết quả của 2 phương pháp chúng tôi rút ra những sai lầm

11


thường mắc của học sinh khi học kỹ thuật chạy đà - giậm nhảy khi học môn nhảy
xa gồm: Tốc độ chạy đà giảm dần; Độ ngả thân trên khi chạy không hợp lý; Nhịp
điệu chạy đà không ổn định; Giậm nhảy bị tụt hông; Giậm nhảy không duỗi hết
chân; Giậm nhảy khơng đánh tay sóc người lên cao chiếm tỉ lệ rất cao, còn lại
chiếm ti lệ thấp hơn.
2.

Sai lầm và biện pháp khắc phục

Từ kết quả thu được ở trên tơi đã đi sâu tìm hiểu những ngun nhân chủ yếu
của những sai lầm đó và biện pháp khắc phục những sai lẩm trong chạy đà - giậm
nhảy ờ môn nhảy xa như sau:
-

Sai lầm 1: Tốc độ chạy đà giảm dần:

Biện pháp: Tập lặp lại từng giai đoạn chạy đà, tăng tốc dần và dùng vạch để
đánh dấu mức đà, tránh lập chập đà những bước sau cuối. Tùy theo trình độ thể lực
mà lấy đà cho phù hợp.
- Sai lầm 2: Đà quá ngẳn không phát huy tốc độ đà ơ bước cuôi
Biện pháp: Xác định độ dài đà, chạy lặp lại nhiều lần kết hợp giậm nhảy.
- Sai lầm 3: Độ ngả khi chạy thân trên không hợp lý
Biện pháp: ở giai đoạn cuối, thân trên giữ thăng bằng, đầu hơi ngẩng cao, mắt
nhìn thẳng, giữ nhịp điệu chạy.

- Sai lầm 4: Độ dài 4-6 bước cuối không ổn định
Biện pháp: chạy trên đường chạy đà, đánh dấu 4-6 bước cuối đặt chân vào
ván nhảy, chạy băng qua hố.
- Sai lầm 5: Nhịp điệu chạy đà không ổn định
Biện pháp: Phải ổn định độ dài bước chạy cho đều bằng cách nghe theo nhịp
12


vỗ tay của giáo viên, có thể là chân sau tăng dần và đạt tốc độ ở giai đoạn giậm
nhảy.
- Sai lầm 6: Giậm nhảy khơng tích cực
Biện pháp: Tập chân thuận giậm nhảy ở 2 bước đã giậm nhảy trên bục cao rơi
xuống hố cát. Tập chạy đà, giậm nhảy tay với vật trên cao
- Sai lầm 7: Giậm nhảy bị tụt hông
Biện pháp: Chạy đà, giậm nhảy qua vật chuẩn cao 50-60cm
- Sai lầm 8: Giậm nhảy không duỗi hết chân
Biện pháp: Giậm nhảy bằng cách chạm gót chân lăng vào vật chuẩn
- Sai lầm 9: Giậm nhảy thân trên ngả về sau
Biện pháp: Bằng cách giậm nhảy bay lên (bước bộ với vào vật chuẩn, giữ
biên độ 2 chân rộng)
- Sai lầm 10: Giậm nhảy không đánh tay sóc người lên cao
Biện pháp: Bằng cách giậm nhảy hai tay với vật trên cao kết hợp với bước bộ
trên không.

III. Bài học kinh nghiệm
1. Hậu quả và ý nghĩa của chuyên đề
Từ khi biện pháp được áp dụng, bản thân tôi cùng đồng nghiệp tập luyện theo
các biện pháp của chuyên đề này thì hiệu quả tập luyện và thành tích của các em
tăng lên rõ rệt.
2. Kết quả cụ thể

Qua quá trình thực hiện chuyên đề này, bản thân tôi cùng đồng nghiệp rút ra
13


những kết quả như sau:
- Việc sử dụng hợp lý các bài tập nhằm khắc phục những sai lầm thường mắc
trên là yếu tố cần thiết giúp học sinh rút ngắn thời gian tập luyện, hoàn thiện kỹ
thuật động tác sớm, nhằm phát huy thành tích trong tập luyện và thi đấu.
- Từ biện pháp khắc phục bài tập đã được lựa chọn và áp dụng vào việc khắc
phục những sai lầm trong việc giảng dạy kỹ thật chạy đà – giậm nhảy là hợp lí và
có hiệu quả cao.
- Tuy nhiên, về ý thức học tập của các em cịn xem nhẹ mơn thể dục nên trong
việc giảng dạy cho các em còn hạn chế nhất định và sự quan tâm của các bậc phụ
huynh chưa cao nên ảnh hưởng đến tư tưởng học tập của các em.

14


C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I. Kết luận
Do thời gian tiến hành thực hiện chuyên đề này còn ngắn và bản thân cịn
nhiều hạn chế, chắc chắn khơng tránh khỏi những sai sót nhất định; kính mong
Thầy cơ và đồng nghiệp đóng góp ý kiến để chun đề được hồn thiện hơn.
II. Kiến nghị
Từ kết quả của việc thực hiện đề tài này cùng với thực tế hoạt động, tôi có
một số kiến nghị như sau:
- Qua giảng dạy những năm qua tôi nhận thấy điều kiện cơ sở vật chất của
nhà truờng còn nhiều thiếu thốn, cần tăng cường dụng cụ hỗ trợ. Đặt biệt là đường
chạy đà và ván giậm nhảy đúng tiêu chuẩn để học tập, sân thể dục cịn chưa hồn
thiện.

- Thường xun trao đổi kinh nghiệm như việc tổ chức các chuyên đề thể dục,
các cụm để giáo viên trao đổi kinh nghiệm cho nhau.
- Việc trau dồi cho học sinh những kiến thức cơ bản ngay từ đầu là hết sức
cần thiết, nhanh chóng tìm ra những sai lầm để có biện pháp khắc phục sớm.

15