(Sáng kiến kinh nghiệm) một số biện pháp tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ mầm non 5 6 tuổi

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp
PGS. TS Nguyễn Văn Huy, giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã
nói: " Cuộc sống đối với trẻ em khơng thể thiếu những trị chơi. Trị chơi dân
gian khơng đơn thuần là một trị chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn
hố dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trị chơi dân gian khơng chỉ
chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà cịn giúp các
em hiểu về tình bạn, tình u gia đình, quê hương, đất nước. Ngày nay, các em ở
một xã hội cơng nghiệp, chỉ quen với máy móc mà khơng có khoảng thời gian
chơi cũng là một thiệt thịi. Thiệt thịi hơn khi các em khơng được làm quen và
chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước - đang ngày càng bị mai
một và quên lãng, khơng chỉ có ở các thành phố mà cịn ở cả các vùng quê. Vì
thế, giúp các em hiểu và quay về nguồn với các trò chơi dân gian là một việc
làm cần thiết".
Thật đúng như vậy, vui chơi là một hoạt động ln đi cùng và gắn bó với
cuộc sống con người ngay từ thuở ấu thơ cho đến khi trưởng thành. Nội dung và
hình thức chơi ở mỗi giai đoạn, mỗi lứa tuổi có khác nhau, nhưng nó có chung
một mục đích là thỏa mãn nhu cầu hoạt động của con người trong cuộc sống.
Đối với trẻ Mẫu giáo, vui chơi là hoạt động chủ đạo, thông qua hoạt động
vui chơi, trẻ phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội, qua đó nhằm
phát triển tồn diện nhân cách cho trẻ. Chính vì vậy, giáo viên cần tổ chức cho
trẻ chơi các trị chơi nói chung và trị chơi dân gian nói riêng. Trong đó có thể
nói, trị chơi dân gian là một loại trị chơi không thể thiếu được trong đời sống
trẻ thơ, là hoạt động văn hóa được lưu truyền trong tự nhiên, rộng rãi trong cộng
đồng. Những trò chơi dân gian đã đến với trẻ thơ một cách nhẹ nhàng tạo điều
kiện cho trẻ “ vừa học, vừa chơi, không cầu kỳ, tốn kém nên có thể dễ dàng chơi
mọi lúc, mọi nơi, dụng cụ dễ tìm kiếm, dễ làm, chủ yếu lấy từ trong tự nhiên.
Việc đưa trò chơi dân gian vào trường học mang một ý nghĩa thiết thực, nó
khơng chỉ góp phần rèn luyện sức khỏe, mà cịn giúp trẻ phát triển kĩ năng sinh
hoạt, làm việc theo nhóm.
Tuy nhiên qua q trình thực hiện, tơi thấy giáo viên hiện nay chưa thật sự

chú ý nhiều đến việc tìm kiếm các biện pháp tổ chức trò chơi dân gian phong
phú, đa dạng và phù hợp. Việc tích hợp trị chơi dân gian vào các hoạt động chưa
được chú trọng. Mặt khác khi tổ chức trò chơi, giáo viên chưa trang bị cho mình
một số thủ thuật để hướng dẫn, tổ chức nên chưa hấp dẫn trẻ tham gia chơi, dẫn
đến trẻ chơi nhanh chán. Một số trò chơi trẻ chưa hiểu nội dung và ý nghĩa nên
việc tổ chức các trò chơi dân gian đạt hiệu quả chưa cao.
1


Nhận thấy lợi ích của việc cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, Bộ Giáo dục
và Đào tạo đã khuyến khích việc phát triển và đưa các trị chơi dân gian vào
trường học thông qua phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích
cực”. Nhưng làm thế nào để tổ chức được các trò chơi dân gian thực sự có hiệu
quả, lơi cuốn và hấp dẫn được trẻ là một bài tốn khó đối với các giáo viên, đặc
biệt là các giáo viên mầm non.
Là một giáo viên được nhà trường phân công trực tiếp phụ trách lớp 5-6
tuổi ở trường mầm non. Đứng trước thực trạng hiện nay, tơi ln đau đáu trong
lịng mình là phải làm sao đây để tìm ra những giải pháp, cách làm hay để tổ
chức tốt các trò chơi dân gian một cách có hiệu quả nhất. Từ những thực tế của
lớp mình phụ trách, tơi đã nghiên cứu và quyết định chọn đề tài: “Một số biện
pháp tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ mầm non 5-6 tuổi” nhằm nâng cao
tay nghề chuyên môn cho bản thân.
1.2. Điểm mới và phạm vi áp dụng của đề tài:
1.2.1. Điểm mới của đề tài:
Đề tài sáng kiến này tuy đã từng có nhiều người nghiên cứu song ở mỗi độ
tuổi khác nhau và mỗi trường, mỗi vùng miền lại mang một đặc điểm riêng. Do
vậy các giải pháp đưa ra áp dụng cũng không thể giống nhau. Và thực tế ở
trường mầm non nơi tơi đang cơng tác, trị chơi dân gian được tổ chức ở trường
vào rất nhiều thời điểm trong ngày, thế nhưng giáo viên chưa thực sự chú trọng
đến việc tổ chức các trò chơi dân gian sao cho phù hợp, hấp dẫn, lôi cuốn mang

lại hiệu quả cao nhất. Chính vì thế các trị chơi dân gian vẫn cịn thể hiện một
cách hình thức, chưa đi vào tâm hồn và cuộc sống của trẻ. Vì lẽ đó tơi đã mạnh
dạn chọn đề tài này nhằm:
Đánh giá thực trạng việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5- 6
tuổi ở trường mầm non tôi dạy, từ đó đề xuất một số biện pháp tổ chức có hiệu
quả trị chơi dân gian cho trẻ 5- 6 tuổi. Giúp cho các em rèn luyện thể chất, sự
khéo léo, nhanh nhẹn, hoạt bát, tạo sự hoà đồng, thân thiện, đoàn kết... Đồng
thời làm giàu vốn sống và kinh nghiệm cho trẻ, qua đó trẻ biết yêu quý, bảo vệ,
gìn giữ các trị chơi dân gian một nét đẹp văn hóa của dân tộc .
1.2.2. Phạm vi áp dụng của đề tài:
Tôi chọn đề tài này áp dụng cho tất cả các lớp mẫu giáo 5-6 tuổi ở trong
trường tôi và tôi cũng mong muốn rằng đề tài này được áp dụng rộng rãi, có
hiệu quả đối với các trường mầm non trên toàn quốc.

2


2. PHẦN NỘI DUNG
2.1. Thực trạng của nội dung cần giải quyết:
Hoạt động chủ đạo của trẻ em chính là hoạt động vui chơi. Trẻ em không
chỉ cần được chăm sóc sức khoẻ, được học tập, mà quan trọng nhất trẻ cần phải
được thoả mãn nhu cầu vui chơi. Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt động
vui chơi đối với trẻ em và nhu cầu hưởng thụ hoạt động này, tôi thấy việc tổ
chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý
nghĩa. Hiện nay hoạt động vui chơi ở các trường Mầm non nói chung và trị chơi
dân gian nói riêng cịn chưa được chú trọng, chưa được giáo viên và các nhà
quản lý quan tâm đúng mức, do vậy trẻ chưa thực sự có một khoảng khơng gian
chơi thật sự thoải mái, hứng thú và chủ động.
Một bộ phận giáo viên chưa thực sự tự chủ trong việc tự học, tự nghiên
cứu về chuyên môn nghiệp vụ. Tổ chức các hoạt động của trẻ theo kiểu lối mịn

chưa phát huy được tính tích cực, sáng tạo của trẻ. Các tài liệu và vốn hiểu biết
về các trò chơi dân gian ở một số giáo viên còn hạn chế, do vậy việc tổ chức các
trò chơi thường lặp đi, lặp lại dẫn đến trẻ mau nhàm chán.
Trẻ mầm non thường rất mạnh dạn, tự tin, thơng minh, thích tham gia vào
các trò chơi, đặc biệt là các trò chơi dân gian. Tuy nhiên, khả năng chú ý có chủ
định của trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự
rút ra khỏi trị chơi khi trẻ khơng cịn hứng thú. Chính vì những lý do trên mà
việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ ở các trường Mầm non nói chung và
trường Mầm non nơi tơi đang cơng tác nói riêng chưa thực sự mang lại kết quả
như mong muốn.
Quá trình thực hiện đề tài tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi, tôi nhận thấy có được
những thuận lợi và gặp phải một số khó khăn sau:
2.1.1. Thuận lợi
Được sự quan tâm của BGH nhà trường, tổ chun mơn ln tích cực chỉ
đạo trong công tác chuyên môn, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên để giáo
viên có năng lực vững vàng hơn.
Trường tôi là trường trọng điểm chất lượng cao, là trường đạt chuẩn quốc
gia, luôn đi đầu trong mọi hoạt động. Nhà trường đã trang bị về CSVC, mua sắm
đồ dùng dạy học và hoạt động tương đối đầy đủ, đặc biệt là đồ dùng đồ chơi
dành cho khu trò chơi dân gian như cát, nước, ném cịn, chèo thuyền, ơ ăn quan,
cướp cờ, kéo co… đồ dùng đồ chơi có màu sắc đẹp, hấp dẫn trẻ tham gia hoạt
động.
Bản thân tôi lớn lên ở vùng nông thôn nên cũng biết một số trị chơi dân
gian truyền miệng. Ln học hỏi và tìm tịi thêm một số trị chơi dân gian thông
3


qua bạn bè, đồng nghiệp và sách báo. Đặc biệt trường đã lắp đặt hệ thống mạng
Internet cho 100% nhóm lớp, thuận tiện cho việc tìm kiếm những trị chơi mới
trên mạng để tích luỹ thêm kinh nghiệm cho bản thân.

Bản thân tơi ln u nghề mến trẻ, nhiệt tình trong cơng tác chăm sóc
giáo dục trẻ, tích cực tự học, tự bồi dưỡng cho bản thân. Không ngừng phấn đấu
nâng cao năng lực chuyên môn, thường xuyên học hỏi chị em, bạn bè đồng
nghiệp. Bên cạnh đó được sự quan tâm giúp đỡ của các bậc phụ huynh về việc
sưu tầm nguyên vật liệu như vỏ ngao, sò, ốc, hến, vải vụn, tranh, sách báo … để
làm đồ dùng đồ chơi nhằm tổ chức tốt các trò chơi dân gian cho trẻ.
Trẻ mẫu giáo lớn mạnh dạn, tự tin, thơng minh, thích tham gia vào các trị
chơi, đặc biệt là các trò chơi dân gian.
Song bên cạnh những thuận lợi đó bản thân tơi cịn gặp khơng ít khó khăn:
2.1.2. Khó khăn:
Ở lớp tơi phụ trách có 24/32 trẻ bố mẹ làm nghề nông hoặc đi làm ăn xa,
giao trẻ cho ơng bà chăm sóc nên ít quan tâm và còn xem nhẹ đến việc chơi của
trẻ.
Mức độ chơi của các trị chơi dân gian khơng giống nhau, có trị chơi rất
đơn giản, nhưng lại có trị chơi rất phức tạp, địi hỏi người chơi phải có tính tư
duy cao mà giáo viên vẫn đang còn hạn chế về vốn kiến thức và hiểu biết các trò
chơi dân gian. Nhiều lúc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ địi hỏi phải có sự linh
hoạt và tính sáng tạo cao, nhưng giáo viên vẫn chưa thật linh hoạt và sáng tạo.
Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất hạn hẹp vì một trị chơi khơng thể diễn
ra trong suốt cả một hoạt động của trẻ, mà nó chủ yếu chỉ được lồng ghép và
tích hợp vào các hoạt động mà thơi.
Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn hạn chế. Trẻ dễ dàng nhập cuộc
chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trị chơi nếu nó khơng cịn hứng
thú.
Trong lớp cịn một số trẻ rụt rè, nhút nhát, thiếu tự tin và khơng thích tham
gia vào các hoạt động tập thể.
Phụ huynh ít quan tâm đến trị chơi dân gian vì họ thiếu thơng tin về tác
dụng của trò chơi đối với sự phát triển của trẻ. Nhiều phụ huynh nghĩ trị chơi
dân gian khơng cịn phù hợp với con em mình, nên hướng tới các trò chơi hiện
đại hơn.

2.1.3. Nguyên nhân của thực trạng trên:
Năng lực chuyên môn nghiệp vụ, tay nghề của giáo viên khơng đồng đều
và cịn hạn chế. Giáo viên chưa xây dựng được kế hoạch tổ chức cho trẻ vui chơi
một cách khoa học và kỹ lưỡng. Cách tổ chức của cô chưa thực sự gây hứng thú,
4


lơi cuốn trẻ. Giáo viên chưa chủ động tìm kiếm nguồn trò chơi mới mà vẫn chỉ
hạn chế ở những tṛị chơi có sẵn trong chương trình, nên khi tổ chức các tṛò chơi
dân gian bị lặp lại, thiếu sự đổi mới khiến trẻ không tập trung và nhàm chán.
Do cơ sở vật chất còn hạn chế, các đồ dùng đồ chơi cũ, thiếu và không gây
được hứng thú cho trẻ khi chơi.
Do điều kiện kinh tế và hoàn cảnh sống của mỗi gia đình trẻ khác nhau nên
ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của trẻ.
2.1.4. Điều tra thực tiễn:
Ngay từ những ngày đầu nhận lớp, tôi đã tiến hành khảo sát lớp với tổng
số 32 cháu, nhưng có đến 18 cháu sinh từ tháng 7 đến tháng 12 năm 2013 nên
nhìn các cháu rất dại so với những cháu sinh đầu năm. Phần đa các cháu chưa
hứng thú với các trò chơi dân gian, chưa nắm bắt được cách chơi, luật chơi của
các trò chơi dân gian.
Để có cơ sở cho việc nghiên cứu của mình, tơi tiến hành điều tra, khảo sát
tình hình của trẻ ở lớp tơi đầu năm. Qua q trình tiếp xúc, trị chuyện làm quen
với các cháu, tơi đã tìm hiểu khả năng nhận biết và hứng thú của trẻ về các trò
chơi dân gian như sau:
Tổng số học sinh trong lớp là: 32 cháu
Các tiêu chí
Số trẻ đạt Tỷ lệ
Ham thích, hứng thú với trò chơi dân gian
13/32
40,6%

Trẻ thuộc lời đồng dao, biết cách chơi đúng luật 15/32
46,8%
Mạnh dạn tự tin khi tham gia hoạt động
10/32
31,2%
Thể hiện tinh thần đoàn kết
18/32
56,2%
Biết tự tổ chức trị chơi
12/32
37,5%%
Từ những đặc điểm và tình hình thực tế của lớp mình, tơi đã suy nghĩ và
tìm ra phương pháp thích hợp, để từng bước dẫn dắt trẻ tích cực tham gia vào
các trị chơi dân gian. Để làm được điều đó tơi đã sử dụng một số biện pháp sau:
2.2. Các biện pháp thực hiện
2.2.1. Lập kế hoạch, chọn trò chơi dân gian phù hợp với độ tuổi và kha
năng nhận thức của trẻ:
Vui chơi là hoạt động đặc trưng của trẻ ở trường mầm non đặc biệt là ở lứa
tuổi mẫu giáo, chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ. Điều này được thể hiện rất rõ
trong cuộc sống hằng ngày của trẻ ở trường mầm non. Qua trò chơi bản thân trẻ
được bộc lộ hết mình, trẻ tự tin hồ mình vào trị chơi một cách vô tư, thoải mái,
số lượng tham gia khơng hạn chế. Đặc biệt hơn trị chơi dân gian thường gắn với
các bài đồng dao (có vần, có điệu). Khi tham gia trò chơi trẻ được ca hát, nhảy
múa, đối đáp…Qua đó vốn từ của trẻ được phong phú, ngôn ngữ mạch lạc. Qua
5


trò chơi dân gian các trẻ nhút nhát, tự kỷ được hồ đồng hơn với các bạn trong
nhóm lớp.
Muốn tổ chức tốt các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, đầu tiên

tôi lập kế hoạch hoạt động rõ ràng để tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian
sao cho phù hợp với từng chủ đề của lớp mình phụ trách.
Để lập được kế hoạch tơi ln bám sát chương trình mục tiêu chăm
sóc giáo dục trẻ với những nội dung, công việc rõ ràng cụ thể :
TT Tên chủ đề
Tên trị chơi
1
Trường mầm non
Ơ ăn quan, Cắp cua, Kéo co….
2
Bản thân
Nhảy dây, nu na nu nống, rồng rắn lên
mây, trốn tìm….
3
Gia đình
Rồng rắn lên mây, lộn cầu vồng, đánh
chuyền, thả đĩa ba ba…
4
Nghề nghiệp
Kéo cưa lừa xẻ, dệt vải…
5
Thế giới thực vật
Chồng nụ chồng hoa, ném cịn, cắp cua,
câu ếch, cờ lúa ngơ…
6
Thế giới động vật
Mèo đuổi chuột, bịt mắt bắt dê…
7
Phương tiện giao thông
Thả đĩa ba ba, cướp cờ…

8
Nước và một số HTTN
Ném vòng cổ chai, chong chóng…
9
QH- ĐN- Bác Hồ
Chèo thuyền, kéo co, đánh chuyền…
Trò chơi dân gian rất phong phú và đa dạng, vì thế khơng hẵn trị chơi nào
cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Vì thế, khi lựa chọn trị chơi dân gian giáo viên phải
có sự cân nhắc và lựa chọn những trò chơi đơn giản, dễ hiểu và dễ nhớ đối với
trẻ. Bên cạnh đó, khả năng nhận thức của trẻ ở giai đoạn này vẫn cịn hạn chế.
Chính vì thế các trị chơi cũng cần phải được lựa chọn phù hợp với từng nhóm
trẻ, cụ thể như sau:
Đối với trẻ có khả năng chú ý cịn hạn chế, nhận thức chưa cao thì giáo
viên cần chọn những trị chơi đơn giản và dễ nhớ, ngắn hơn như: Lộn cầu vồng,
Vuốt hột nổ, dung dăng dung dẻ, …
Đối với trẻ có khả năng chú ý tốt và nhận thức cao hơn những trẻ khác thì
giáo viên có thể tổ chức các trị chơi ở các mức độ khó hơn và dài hơn cho
những trẻ này.
Khi đã lập được kế hoạch tôi thường xuyên bám sát kế hoạch để cho trẻ
làm quen và rèn luyện. Đặc biệt đối với những trẻ nhút nhát, trầm cảm, tơi ln
tìm cách để lơi cuốn trẻ tham gia vào trị chơi. Bản thân ln tự rèn luyện mình
trong chun mơn nghiệp vụ, trau dồi kiến thức, kĩ năng và biết sáng tạo trong
việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ.
2.2.2. Chuẩn bị tốt các điều kiện cho trẻ hoạt động :
6


* Nghiên cứu tài liệu:
Để tổ chức tốt các trò chơi dân gian cho trẻ, tôi đã nghiên cứu kỹ các văn
bản chỉ đạo của ngành, tìm hiểu trên mạng internet và ghi chép đầy đủ vào sổ

nhật kí để làm tư liệu vận dụng vào từng bài dạy cụ thể.
* Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi cho các trò chơi dân gian:
Đồ dùng đồ chơi của trò chơi dân gian cũng thật sự phong phú và mang
đặc thù riêng biệt, mỗi trị chơi có mỗi loại đồ dùng tương ứng mà khi thiếu nó
thì chúng ta khơng thể thực hiện được. Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ
chơi một trị chơi dân gian nào đó thì giáo viên phải tìm hiểu trước về cách chơi
và luật chơi, cũng như các đồ dùng trong trò chơi cần đến. Để từ đó có thể chuẩn
bị đầy đủ những thứ cần thiết cho một trò chơi nhằm tổ chức trò chơi được tốt.
Ví dụ như trị: ” Bịt mắt bắt dê” địi hỏi phải có một mảnh vải màu sẫm để
làm khăn bịt mắt…Trị chơi ” Nhảy dây” khơng thể diễn ra nếu thiếu dây thừng
Hay đơn giản như trò chơi ” Kéo co” cũng không thể tổ chức được nếu khơng có
dây thừng dài và mảnh vải đỏ buộc chính giữa …
* Người chơi:
Bất kì một trị chơi nào muốn tiến hành được thì phải có người chơi và
điều đặc biệt trò chơi dân gian là trò chơi tập thể, vui nhộn địi hỏi các người
chơi phải tích cực trong suốt q trình chơi.
Trẻ mầm non có đặc điểm chơi nhanh chán nên tôi làm công tác tư tưởng
động viên trẻ trước khi chơi, gợi ý để trẻ khám phá ý nghĩa của trò chơi.
* Phổ biến luật chơi, cách chơi:
Trị chơi dân gian có từ rất xa xưa, việc hướng dẫn cho trẻ biết cách chơi,
luật chơi là điều rất quan trọng. Khi phổ biến luật chơi, cách chơi một cách ngắn
ngọn, rõ ràng, dễ hiểu trẻ sẽ dễ tiếp thu và nắm bắt nhanh.
* Địa điểm:
Việc chuẩn bị địa điểm rất quan trọng có trị chơi chỉ cần khơng gian nhỏ
vì trị chơi ít người và mang tính chất trị chơi tĩnh.
Ví dụ:
Trị chơi “Ơ ăn quan” trẻ có thể chơi ngồi trời hoặc trong nhà, hai trẻ ngồi
đối diện nhau, một cái bảng, 50 viên sỏi và 2 viên sỏi to để chơi.
Trò chơi “ Đánh chuyền’ chơi ngoài trời hoặc trong nhà, hai trẻ ngồi đối
diện nhau, người đánh chuyền tung quả lên cao vừa nhặt hay đánh que.

Trò chơi nhiều người tham gia và mang tính chất động, cần khoảng khơng
gian rộng.
Ví dụ:

7


Trò chơi “ Mèo bắt chuột” chọn 2 trẻ, một trẻ làm mèo và một trẻ làm
chuột, các bạn còn lại đứng thành vịng trịn cầm tay nhau khi có hiệu lệnh thì
trẻ thực hiện chơi.
Trị chơi “ Ném cịn” có một cột mốc cao 3m, trên đỉnh cắm một vịng trịn
(đường kính khoảng 30- 40cm) từ chân cột 2- 4m thì kẻ vạch mốc. Chia người
chơi thành 2 đội đứng ở 2 phía cột mốc sau đó lần lượt từng người chơi ném cịn
qua cột mốc, người chơi phía bên kia ném còn trở lại. Cứ tiếp tục như vậy cho
đến hết. Ngồi ra cịn có nhiều trị chơi như: “ Kéo co”, “ Rồng rắn lên mây”, “
Thả đỉa ba ba”, “ Chồng nụ chồng hoa”…
* Dạy trẻ đọc thuộc lời đồng dao trong trò chơi:
Khác với trò chơi vận động và các trò chơi khác, trò chơi dân gian trong
quá trình chơi trẻ vừa hát hoặc đọc bài đồng dao nào đó, các bài đồng dao mang
đến sự vui tươi và nhí nhảnh nhộn nhịp cho trẻ. Mặc dù, không phải bài đồng
dao nào cũng mang lại ý nghĩa, song bài nào cũng hồn nhiên và phù hợp với trẻ.
Hầu hết các trò chơi giân gian đều có lời ca đặc trưng của trị chơi là
những lời ca ngộ nghĩnh, dễ thuộc…
VD như: Trò chơi “ Lộn cầu vòng” trẻ đọc:
Lộn cầu vòng
Hoặc
“Lộn cầu vòng
Nước trong nước chảy
Nước sơng đang chảy
Có cơ mười bảy

Thằng bé lên bảy
Có cậu mười ba
Con bé lên ba
Hai chị em ta
Đôi ta cùng lộn”.
Cùng lộn cầu vịng”.
Trị chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Khi trẻ đã
thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trị chơi tương ứng với lời đồng
dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia vào trị chơi.
Đối với lớp tơi, trước khi tổ chức cho trẻ chơi trị chơi dân gian có gắn bài
đồng dao, tôi thường tận dụng những khoảng thời gian vào các hoạt động chơi
tự do, mọi lúc mọi nơi để tập cho trẻ thuộc lời ca trước. Tôi thường đọc cho trẻ
nghe qua 2 lần, giọng đọc truyền cảm kết hợp với điệu bộ minh hoạ và đưa
người theo nhịp điệu của bài đồng dao để kích thích lơi cuốn trẻ hứng thú muốn
được đọc, được chơi trị chơi gắn với bài đồng dao đó. Cho trẻ đọc theo cô nhiều
lần đến khi trẻ thuộc lời ca. Thực tế tơi thấy khi trẻ đã thuộc lời ca thì trị chơi
được tổ chức sơi động, nhộn nhịp hẳn lên, trẻ hào hứng tham gia chơi một cách
say mê, nhiệt tình.
2.2.3. Tổ chức trị chơi phù hợp với từng hoạt động:
8


Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế,
hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ
chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngồi trời lại giúp trẻ
được gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể
chất; hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống
và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ
chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động.
* Với HĐ ngồi trời: Mỗi trị chơi có một sắc thái riêng, một quy luật

riêng vì thế khi tổ chức cho trẻ chơi tơi ln dựa vào tính chất, tác dụng của từng
trò chơi dân gian, lựa chọn trò chơi phù hợp với lứa tuổi và thời điểm. Đối với
trò chơi dân gian nhằm phát triển các tố chất vận động, mang tính tập thể địi hỏi
phải có không gian rộng, nên tôi chọn tổ chức vào buổi hoạt động ngồi trời.
Có thể nói rằng, ở hoạt động này trẻ được hít thở khí trời, được tiếp xúc
với thiên nhiên cảnh vật xung quanh, thả mình vào những trị chơi vui nhộn
cùng bạn bè. Tơi đã tận dụng khoảng khơng gian thống mát của sân trường để
tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ, với hoạt động này giáo viên nên lựa chọn
những trò chơi vận động nhằm tăng cường sức khoẻ và rèn luyện các yếu tố thể
lực cho trẻ như : Mèo đuổi chuột, Cướp cờ, Kéo co, Rồng rắn lên mây, Bịt mắt
bắt dê,…
* Với hoạt động góc: Khi tổ chức hoạt động góc tôi đã chuẩn bị nhiều đồ
dùng, đồ chơi tạo sự kích thích hứng thú để trẻ tích cực tham gia vào góc chơi
trẻ đã chọn. Tổ chức cho trẻ chơi theo nhóm nhỏ trong một khơng gian hẹp như
trị chơi : Kéo cưa lừa xe, ô ăn quan… Bên cạnh đó tơi chú ý lồng ghép những
trị chơi mà trong đó trẻ em tự tay làm nên những đồ vật bằng vật liệu trong
thiên nhiên như xếp lá mít, lá đa thành con trâu, lá dừa thành con cào cào, thành
chong chóng.. để kích thích sự sáng tạo ở trẻ, rèn luyện sự khéo léo của đôi bàn
tay, khơi dậy khiếu thẩm mĩ của trẻ.
* Với hoạt động chung và hoạt động chiều: ( chủ yếu diễn ra trong phòng
học): nên tổ chức cho trẻ các trò chơi tĩnh nhằm phát triển nhận thức cho trẻ
như: "Ô ăn quan", "Tập tầm vông", “Đếm sao”, “ Chơi cờ”, “ Đọc câu”, “Vấn
đáp”…Trong hoạt động chung giáo viên nên lựa chọn phù hợp với từng môn
học:
Với lĩnh vực phát triển thể chất: nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm
rèn luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ
phải mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới
có thể vui chơi và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng
động.
9

Tơi thay thế trị chơi vận động bằng trị chơi dân gian như kéo co, cướp cờ,
đẩy gậy, đua thuyền, hò kéo pháo…
VD: Với trò chơi “ Rồng rắn lên mây”, khi trẻ hát xong câu cuối: “ Xin
khúc đuôi, Tha hồ thầy đuổi”, lập tức trẻ làm “ đuôi” (đứng sau cùng) phải chạy
thật nhanh, nếu không sẽ bị “ thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác
hoặc lại phải làm“ thầy” để đi đuổi những trẻ khác.
Đối với các hoạt động Toán, khám phá, văn học: nên chọn những trò chơi
nhằm phát triển nhận thức, ngôn ngữ, cung cấp những kỹ năng cần thiết cho trẻ
như: kỹ năng hoạt động theo nhóm, rèn luyện khả năng ghi nhớ và tư duy cho
trẻ.
VD: Đối với hoạt động làm quen với Tốn: Có thể sử dụng trị chơi “nhảy
cạnh” để cho trẻ vừa nhảy qua từng cạnh vừa đếm số cạnh mà mình đã nhảy
qua. Để lồng ghép cũng cố kiến thức về tốn có thể sử dụng trò chơi “Tập tầm
vong”, “ Chồng nụ chồng hoa”, “Ơ ăn quan”, …
Ngồi ra, khi lựa chọn các trị chơi dân gian cho hoạt động học. Một điều
cần đặc biệt lưu ý đó là lựa chọn trị chơi phù hợp với đề tài và chủ đề của bài
dạy.
VD: Chủ đề “Thế giới động vật” có thể cho trẻ chơi các trò chơi “ Bịt mắt
bắt dê”, “ Mèo đuổi chuột”.
Với lĩnh vực phát triển thẩm mỹ (âm nhạc) nên chọn các trị chơi có giai
điệu và lời hát như các trị chơi: “Tập tầm vơng”, “Chèo thuyền”, “ Hát chuyền
dép”…
Trong trị chơi dân gian cịn có loại trị chơi sáng tạo, trị chơi này cơ
hướng dẫn trẻ làm những đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên như làm chong
chóng, xếp con trâu, con châu chấu bằng lá cây, trò chơi này giúp trẻ khéo tay
phát huy sáng kiến, phát triển năng khiếu thẩm mỹ.
Bên cạnh đó, khi lựa chọn các trò chơi dân gian trong hoạt động chung,
một điều cần đặc biệt lưu ý đó là: phải lựa chọn trò chơi phù hợp với đề tài và

chủ đề của bài dạy.
Đối với chủ đề “Thế giới động vật” có thể tổ chức các trị chơi: ‘ Bịt mắt
bắt dê”, “ Mèo đuổi chuột”…
Chủ đề “Thế giới thực vật” có thể cho trẻ chơi các trị chơi: “ Chồng nụ
chồng hoa” …
Chủ đề “Tết và mùa xuân” giới thiệu cho trẻ các trò chơi truyền thống của
dân tộc trong dịp lễ tết như: “ Kéo co”; “ Cướp cờ ”; “ Đẩy gậy ”; ….
* Hoạt động mọi lúc mọi nơi :

10


Việc tổ chức, lồng ghép tích hợp các trị chơi dân gian không những gây
hứng thú trong giờ học, hoạt động góc, hoạt động ngồi trời…mà ngay cả những
hoạt động tự do, mọi lúc, mọi nơi trẻ đều thích thú tham gia.
Qua theo dõi tôi thấy khi đã được cô giáo dạy cho cách thức chơi thì các
cháu rất hứng thú với các trò chơi, ở những giờ chơi tự do các cháu thường tự
mình chơi các trị chơi như "lộn cầu vồng, dung dăng dung dẻ, rồng rắn … " và
lôi cuốn được các bạn trong lớp tham gia.
Biết được những nhu cầu của trẻ, tôi đã tuyên truyền phụ huynh sưu tầm
những trò chơi dân giản đơn giản, quen thuộc ở địa phương để cho trẻ làm quen
với lời ca hoặc trò chơi ở nhà.
Trong các ngày lễ, ngày hội, tôi cũng đã tham mưu với nhà trường lồng
ghép những trò chơi dân gian để tổ chức cho trẻ chơi dưới hình thức tổ chức các
hội thi như : Hội thi "bé với ca dao - dân ca" nhân các ngày 20/11, 8/3…
Một ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả
những ai muốn chơi. Khơng bao giờ trị chơi dân gian quy định số người chơi
nhất định. Vì vậy tơi ln khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi
càng đông càng vui. Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ
nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê

phán, loại trừ bằng cách khơng cho chơi chung. Qua đó tinh thần tập thể của các
trẻ được nâng lên rất nhiều.
Ví dụ : Với trị chơi « Mèo đuổi chuột » nếu thêm người vào chơi thì
vịng chơi sẽ rộng ra chứ trị chơi khơng thay đổi gì, nên mỗi khi chơi trị chơi
này tôi luôn động viên tất cả các cháu trong lớp cùng tham gia chơi, hình thành
ở các cháu ý thức, tinh thần tập thể cao, phối hợp cùng nhau để chơi được trò
chơi.
2.2.4 Phối hợp với phụ huynh cho trẻ chơi các trò chơi dân gian ở nhà.
Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với internet, điện
tử, ty vi. Trẻ về nhà khơng có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt
thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của
thiếu nhi ngày trước đang ngày càng bị mai một và qn lãng, khơng chỉ có ở
các thành phố mà còn ở cả các vùng quê. Vì thế, giúp các em hiểu và quay về
nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết. Tơi thiết nghĩ, với bất
kì một hoạt động nào của trẻ ở trường mầm non thì việc phối kết hợp giữa phụ
huynh và cô giáo là không thể thiếu được. Tơi thường tận dụng khoảng thời gian
đón trẻ và trả trẻ để trao đổi với phụ huynh về ý nghĩa của các trò chơi dân gian
và sự cần thiết cho trẻ tham gia vào trị chơi dân gian đó. Gợi ý cho phụ huynh
một số trò chơi dân gian để phụ huynh về nhà tập cho trẻ. Mặt khác qua các
11


cuộc họp phụ huynh, Tôi thường xây dựng kế hoạch vận động phụ huynh ủng hộ
nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương phù hợp với trò chơi dân gian. Đồng thời
vận động phụ huynh thường xuyên đưa trẻ đến với các lễ hội văn hóa của quê
hương, nơi đó thường diễn ra các hoạt động dân gian giúp trẻ hiểu biết hơn về
các bản sắc văn hóa, con người nơi quê hương trẻ sinh sống.
2.3. Kết quả đạt được:
Sau một thời gian vận dụng và thực hiện các biện pháp trên để tổ chức trò
chơi dân gian cho trẻ. Tuy thời gian đầu cịn gặp nhiều bỡ ngỡ khó khăn nhưng

bản thân tôi đã nổ lực phấn đấu làm việc hết mình nên lớp tơi đã đạt được một
số kết quả đáng phấn khởi:
* Đối với trẻ:
Tổng số học sinh trong lớp là: 32 cháu
Các tiêu chí
Số trẻ đạt
Tỷ lệ
Ham thích, hứng thú với trị chơi dân gian
32/32
100%
Trẻ thuộc lời đồng dao, biết cách chơi đúng luật
32/32
100%
Mạnh dạn tự tin khi tham gia hoạt động
31/32
96,8%
Thể hiện tinh thần đoàn kết
32/32
100%
Biết tự tổ chức trò chơi
29/32
90,6%
* Đối với giáo viên:
Biết thêm nhiều trò chơi dân gian của nhiều vùng quê khác nhau. Có kỹ
năng làm đồ dùng đồ chơi để phục vụ tùy theo nội dung từng trò chơi.
Trong quá trình tổ chức giáo viên linh hoạt, sáng tạo thu hút sự hứng thú
tham gia của trẻ. Với lòng yêu nghề, mong muốn được góp một phần cơng sức
nhỏ bé của mình vào việc giữ gìn bản sắc văn hố dân tộc, bản thân tôi không
ngừng nổ lực phấn đấu và hiện nay các cháu lớp tơi đề rất thích tham gia vào các
trò chơi.

* Đối với phụ huynh:
Phụ huynh cảm thấy mãn nguyện với thành công của trẻ, tin tưởng vào kết
quả giáo dục của nhà trường, không chê bai chỉ trích cơ giáo mà ngược lại cha
mẹ biết thơng cảm, chia sẻ những khó khăn của cơ, cung cấp vật liệu, phụ giúp
cơ giáo trang trí lớp, làm đồ chơi.
Phụ huynh ngày càng quan tâm và đã có nhận thức cao về tầm quan trọng
của việc cho trẻ chơi các trò chơi dân gian. Trẻ về nhà được gia đình dạy nhiều
trị chơi dân gian gần gũi có ý nghĩa mang tính giáo dục cao.
3. KẾT LUẬN:
3.1. Ý nghĩa của đề tài:
12


Trị chơi dân gian là một loại hình văn hố dân gian đặc sắc của mỗi dân
tộc, khơng có dân tộc nào lại khơng có những trị chơi riêng cho con em mình.
Nó có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ. Qua các
trị chơi trẻ khơng những được thoả mãn nhu cầu vui chơi mà cịn góp phần nâng
cao nhận thức, phát triển tình cảm, phát triển ngơn ngữ và sự phối hợp linh hoạt
của các giác quan, tăng cường thể lực giúp trẻ trở thành nguồn nhân lực tài giỏi
của đất nước trong tương lai.
Bằng việc vận dụng các biện pháp trên để tổ chức các trò chơi dân gian
cho trẻ, không những giúp trẻ thoả mãn nhu cầu ước muốn được vui chơi. Mà
tôi thấy trẻ lớp tôi ngày càng hoạt bát, nhanh nhẹn hơn, có vốn hiểu biết rộng
mở về thế giới xung quanh cùng bạn bè chia sẻ niềm vui. Làm cho tuổi thơ của
trẻ trở thành một kí ức đẹp. Trong xã hội hiện đại, trẻ em cần có những trị chơi
hiện đại nhưng khơng thể thiếu được những trị chơi dân gian truyền thống. Nó
chính là sự tiếp nối các giá trị văn hoá dân tộc từ đó góp phần tạo dựng nên nhân
cách văn hố dân tộc cho trẻ.
Việc tổ chức cho trẻ chơi các trị chơi dân gian trong các trường học nói
chung và trường mầm non nói riêng là rất cần thiết và quan trọng, góp phần vào

việc bảo tồn những giá trị văn hố sinh hoạt tốt đẹp của cha ơng ta để lại. Đồng
thời góp phần thực hiện tốt cuộc vận động “ Xây dựng trường học thân thiện –
học sinh tích cực” của Bộ GD & ĐT. Ngồi ra, trong quá trình thực hiện giúp
cho giáo viên thêm phần linh hoạt, sáng tạo trong việc thiết kế các hoạt động
phù hợp với mục tiêu chương trình giáo dục mầm non.
3.2. Kiến nghị, đề xuất:
* Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo
Tổ chức các hội thi lồng ghép “trò chơi dân gian” cho trẻ mầm non giữa
các cụm, giữa các trường để có sự giao lưu học hỏi thêm kinh nghiệm.
* Đối với nhà trường:
Tham mưu tích cực với lãnh đạo các ban ngành, đoàn thể để nhằm tăng
trưởng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động vui chơi của trẻ.
Cần tạo điều kiện cho chị em học hỏi, sưu tầm thêm các trị chơi mới và
hình thức tổ chức các trò chơi dân gian ở các trường bạn qua các buổi sinh hoạt
chuyên đề, dự giờ góp ý. Vào các ngày hội, ngày lễ tăng cường đưa các trị chơi
dân gian vào dưới hình thức tổ chức các hội thi như: Hội thi “ Bé với ca dao –
dân ca – đồng dao” ...
* Đối với giáo viên:
Tích cực phối hợp với phụ huynh, dành nhiều thời gian quan tâm đến con
em mình. Sưu tầm và truyền dạy cho trẻ thuộc những lời đồng dao liên quan đến
các trò chơi dân gian tại nhà.
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong việc tổ chức tốt trò chơi dân
gian cho trẻ mầm non 5-6 tuổi đã được thực hiện trong lớp, trong trường mầm
non. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các chị em đồng nghiệp và
các cấp lãnh đạo, để sáng kiến của tơi được hồn thành tốt hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn./.

13

XÁC NHẬN CỦA HĐKH NHÀ TRƯỜNG

XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GD&ĐT LỆ THỦY

14