(Sáng kiến kinh nghiệm) một số giải pháp nhằm lồng ghép di sản trong dạy học bộ môn âm nhạc ở trường THCS đạt hiệu quả

1

PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU
I.

Lý do chọn đề tài:
Âm nhạc là bộ môn nghệ thuật dùng âm thanh và nhịp điệu để diễn tả tư
tưởng tình cảm của con người, âm nhạc xuất hiện từ rất lâu đời và gắn bó mật
thiết với con người. Âm nhạc có tính truyền cảm trực tiếp nên con người đã sử
dụng âm nhạc như một phương tiện để làm phong phú thêm đời sống tinh thần
của con người, do đó âm nhạc có khả năng truyền bá hết sức rộng lớn bởi vì
“ Khi ngơn ngữ bất lực thì âm nhạc lên tiếng’’
Mơn học Âm nhạc trong trường THCS không nhằm đào tạo những người làm

nghề âm nhạc, những diễn viên, những nhạc sĩ, những ca sĩ…mà chính qua mơn học
để tác động vào đời sống tinh thần của các em góp phần cùng với môn học khác nhằm
thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường phổ thơng nói chung cũng như mục tiêu
của bậc THCS nói riêng.
Xuất phát từ mục tiêu giáo dục phổ thơng nói chung và mục tiêu của mơn âm
nhạc nói riêng đều giúp học sinh phát triển tồn diện, khơng những chỉ có hiểu biết về
kiến thức văn hóa mà cần phát huy năng lực cảm thụ âm nhạc. Xuất phát từ đặc trưng
bộ môn nghệ thuật địi hỏi ln có cái mới do đó bản thân giáo viên giảng dạy cần tìm
tịi, học hỏi, sưu tầm kiến thức, phương pháp để phù hợp với xu hướng tiếp cận mới.
Đặc biệt, trong những năm gần đây việc giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường lại càng
quan trọng hơn cả bởi nó tồn diện các mặt: Đức - Trí- Thể -Mĩ. Cái đẹp trong nghệ
thuật âm nhạc xuất phát từ tác phẩm, từ nghệ thuật trình diễn tạo nên những hình
tượng âm nhạc có tác dụng truyền cảm mạnh mẽ làm rung động lòng người, hướng
con người tới Chân- Thiện -Mĩ…Xuất phát từ đặc trưng bộ môn thuộc phạm trù nghệ
thuật đòi hỏi sự hứng thú cao, xuất phát từ yêu cầu của việc đổi mới phương pháp là
phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Có như vậy các em mới có điều
kiện để khắc phục khó khăn tiếp nhận kiến thức mới. Xuất phát từ tâm lý lứa tuổi học

sinh THCS là lứa tuổi nhạy cảm hiếu động, yêu thích ca hát. Nếu giáo viên gây được
hứng thú học tập thông qua các hình thức tổ chức dạy học trong bài dạy sẽ tạo cho học
sinh sự phấn chấn, hào hứng để tiếp thu bài học một cách có hiệu quả.
Từ thực tiễn giảng dạy cũng như việc học của học sinh, trong nhiều năm qua cơ và
trị đã gặp khơng ít khó khăn trong qúa trình sử dụng di sản trong dạy học âm nhạc. Vì
1


2

thực ra, việc sử dụng di sản vào dạy học chưa được giáo viên và học sinh hào hứng
đón nhận, các tiết dạy chỉ diến ra trong khuôn khổ trên lớp học vừa hạn chế về thời
gian, vừa hạn chế về các hình thức tổ chức nhưng bản thân cũng đã cố gắng hết sức
trong điều kiện có thể để nâng cao chất lượng dạy-học, và điều quan trọng nhất mà tơi
nhận thấy rõ nhất đó là nếu giáo viên tìm tịi đưa thêm những yếu tố mới vào minh
họa cho bài dạy di sản sẽ tạo được hứng thú của các em, sẽ kích thích sự sáng tạo, chú
ý học, sự muốn khám phá kho tàng kiến thức liên quan đến bộ môn… như vậy, chắc
chắn sẽ đem lại kết quả học tập cao hơn, học sinh yêu thích mơn học hơn.
Từ những lý do nói trên, bản thân tôi nhận thấy việc gây hứng thú cho học sinh
trong học tập bộ môn âm nhạc thông qua việc dạy học có “Sử dụng di sản’’ là một
trong những giải pháp hết sức quan trọng góp phần nâng cao chất lượng dạy và học bộ
mơn. Vì vậy, nó là động lực giúp tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số giải pháp
nhằm lồng ghép di sản trong dạy học bộ môn Âm nhạc ở trường THCS đạt hiệu
quả ’’.
II.

Điểm mới của đề tài:

Cũng như một số môn học khác, âm nhạc là một mơn học có nhiều liên quan nên
khả năng sử dụng di sản trong dạy học rất phong phú. Với mơn âm nhạc, di sản văn

hóa dưới dạng vật thể hay phi vật thể đều có thể sử dụng tốt trong quá trình dạy học.
Việc dạy học có sử dụng di sản trong bộ mơn có những điểm mới như:
- Giúp học sinh phát triển kĩ năng tự học tập, tự chiếm lĩnh kiến thức: Di sản văn hóa
là phương tiện quan trọng giúp học sinh rèn luyện một số kĩ năng học tập như kĩ năng
quan sát, thu thập, xử lí thơng tin, thảo luận nhóm…qua đó tự lĩnh hội được kiến thức
cơ bản thơng qua quá trình tiếp cận với di sản; kĩ năng vận dụng kiến thức đã học để
giải thích những hiện tượng, sự vật có trong các di sản.
- Phát triển trí tuệ của học sinh: Nếu cho học sinh tiếp cận di sản đúng mục đích, đúng
lúc và đúng phương pháp sẽ kích thích tư duy, khả năng quan sát, phân tích, tổng hợp
và so sánh qua đó phát triển trí tuệ của các em.
- Giáo dục nhân cách học sinh: Di sản văn hóa là một trong những phương tiện dạy
học đa dạng và sống động nhất, nó có khả năng tác động mạnh tới tình cảm, đạo đức,

2


3

nhân cách các em. Nghiên cứu di sản một cách nghiêm túc, kĩ lưỡng cũng chính là rèn
cho các em tác phong làm việc nghiêm túc, nghiêm túc, khoa học.
- Góp phần hình thành kĩ năng sống cho học sinh: Dạy học với di sản tạo điều kiện
phát triển một số kĩ năng sống như: Kĩ năng giao tiếp, kĩ năng trình bày ý tưởng, kĩ
năng lắng nghe, kĩ năng hợp tác, kĩ năng đảm nhận trách nhiệm, kĩ năng quản lí thời
gian, kĩ năng tư duy phê phán, kĩ năng quản lí thời gian, kĩ năng tìm kiếm và xử lí
thơng tin…..
Sáng kiến “Một số giải pháp nhằm lồng ghép đưa di sản trong dạy học Âm nhạc ở
trường THCS đạt hiệu quả’’ nhằm đáp ứng phong trào xây dựng trường học thân
thiện học sinh tích cực, và một trong những hoạt động được dặt ra ra là tổ chức cho
học sinh tham gia chăm sóc các di sản mà chủ yếu là các di tích mang tính lịch sử của
địa phương. Sáng kiến đưa ra những giải pháp nhằm lồng ghép đưa di sản trong dạy

học âm nhạc mà lâu nay chính giáo viên giảng dạy chưa thật sự chú trọng, có chăng
cũng chỉ giới thiệu sơ qua cho có. Đồng thời đề cao tính tự chủ, tự lập của chủ thể của
học sinh, người thầy chỉ làm vai trị hướng dẫn, áp dụng tính ưu việt của mơ hình
trường học mới trong q trình dạy học, phát huy tối đa tính tích cực, sáng tạo, chủ
động của người học. Học sinh được giáo dục và phát triển kĩ năng để trở thành chủ
nhân tương lai năng động, sáng tạo, tự tin hơn.
PHẦN II: PHẦN NỘI DUNG
I. Thực trạng của việc sử dụng di sản trong dạy học âm nhạc ở trường THCS.
1. Thực trạng của học sinh:
Trường tôi đang giảng dạy nằm ở vùng trung du, nguồn thu nhập của người dân
chủ yếu dựa vào nông nghiệp, đời sống kinh tế xã hội trong những năm trở lại đây đã
có nhiều cải thiện nhưng vẫn chưa thật sự thốt được nghèo khó, trình độ văn hóa
nhận thức của nhân dân không đồng đều nên việc học của học sinh nơi đây vẫn là một
điều trăn trở. Phụ huynh chưa quan tâm đến việc học tập của con em, phó mặc cho
nhà trường giáo dục, dẫn đến cơng tác phối hợp giữa gia đình và nhà trường gặp
khơng ít khó khăn vì đa số phụ huynh đi làm xa do đó trong những năm gần dây,
trường tơi là một trong những trường có tỉ lệ học sinh bỏ học khá cao.
2. Thực trạng của cha mẹ học sinh:
3


4

Nhận thức của một số phụ huynh vẫn còn hạn chế. Điều kiện kinh tế của địa
phương cịn khó khăn. Một số gia đình thu nhập cịn thấp, chủ yếu dựa vào trồng trọt,
chăn nuôi nhỏ lẻ. Phụ huynh phải bươn chải với cuộc sống nên ít có thời gian quan
tâm đến con em và giao phó hết trách nhiệm cho nhà trường.
Cha mẹ học sinh mới chỉ quan tâm con cái học hành các mơn văn hóa chính như:
Tốn, văn, sinh, sử, địa, lí, hóa như thế nào nhưng hầu như rất ít quan tâm đến việc
học các mơn năng khiếu của các em như: Âm nhạc, mĩ thuật , thể dục như thế nào?

Học sinh gặp rất nhiều khó khăn khi tìm hiểu về các di dản có ở địa phương mình vì ít
nhận được sự quan tâm giúp đỡ của phụ huynh để các em có thể hoàn thành bài do
giáo viên giao về nhà, phụ huynh chưa chú tâm đến việc hình thành và phát triển năng
lực cho các em, do nhận thức chưa đúng về giáo dục, chưa nắm được cách đánh giá
học sinh theo hướng đổi mới, do hiểu biết và trình độ cịn hạn chế,… Nhiều gia đình
cịn phó thác hồn tồn việc học, các kĩ năng giao tiếp ứng xử hằng ngày của con em
mình cho cơ giáo, thầy giáo, chưa chú trọng rèn luyện sự mạnh dạn, tự tin, kĩ năng tự
phục vụ, kĩ năng sống cho con cái, chưa phối hợp cùng giáo viên kịp thời động viên,
dạy bảo thêm để giúp các em phát triển một cách toàn diện Đức-trí-thể-mĩ.
Để hình thành và phát triển nhân cách một cách tốt nhất, toàn diện nhất về mặt
năng lực, kĩ năng cho học sinh địi hỏi phụ huynh phải ln quan tâm, trao đổi, kiểm
tra quá trình học tập của học sinh, cùng nhà trường giáo dục các em, xóa bỏ tâm lí y
lại, phó mặc cho nhà trường. Đây cũng là một khó khăn khơng nhỏ mà chúng tơi gặp
phải khi thực hiện giáo dục học sinh.
3. Thực trạng của giáo viên:
Năm học 2016-2017 là năm học thứ ba thực hiện “Sử dụng di sản trong dạy học
ở trường phổ thơng’’. Tuy nhiên, trong q trình dạy học, có thể nói rằng người giáo
viên cịn chưa có sự chú ý đến việc làm thế nào để lồng ghép di sản vào dạy học, đưa
vào bài học,vào tiết học đúng mức, chưa có sự thay đổi về phương pháp dạy học. Việc
dạy học cịn mang tính chung chung hay có đưa di sản vào bài dạy cũng chỉ qua loa
cho có, chưa định hình cho học sinh được kiến thức cần nắm, chưa pháy huy hết được
năng lực tự học, tự tìm tịi khám phá của các em. Giáo viên chưa thấy được vai trị của
mình trong việc giúp học sinh hình thành các khái niệm về di sản, chưa tạo điều kiện
4


5

và cơ hội cho các em quan sát, nhận xét, tham quan, phán đoán các di sản, chưa giao
bài tập về nhà cho học sinh, chưa tạo điều kiện cho học sinh thảo luận về di sản, chưa

cho các em tự trình bày về di sản vì thực ra tiết học chỉ diễn ra trên lớp nên thời gian
rất hạn chế.... qua đó cũng cho thấy bản thân thầy cơ chưa tạo được môi trường học
tập thân thiện như mục tiêu dạy học đề ra.
Hơn nữa, do quen với phương pháp cũ, ngại khó khi đổi mới, chưa muốn thay
đổi vì thực sự muốn thay đổi cũng cần có thời gian dài để tìm hiểu, để soạn bài, lên kế
hoạch, tham mưu với nhà trường tạo điều kiện cho tham quan di sản, học tập tại di
sản, phân loại các dạng bài sao cho hợp lí để lồng ghép di sản vào giảng dạy khỏi bị
gượng gạo hay dư thừa không cần thiết.
II. Một số giải pháp nhằm lồng ghép di sản trong dạy học Âm nhạc ở trường
THCS đạt hiêu quả cao.
Di sản là phương tiện để hỗ trợ các nội dung trong chương trình âm nhạc hiện
hành, chứ không phải dạy về di sản. Như vậy, nội dung chương trình, chuẩn kiến thức,
kĩ năng của mơn âm nhạc không thay đổi chỉ thay đổi về phương tiện và cách thức tổ
chức dạy học…
Việt Nam có nhiều di sản, nhưng trong dạy học âm nhạc ở trường THCS, chủ yếu
là dùng 5 di sản gắn liền với văn hóa và âm nhạc đó là: Nhã nhạc cung đình Huế,
khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, dân ca quan họ Bắc Ninh, ca trù và hát
xoan. Các loại tư liệu về di sản thường được tôi đưa vào dạy học bộ mơn là:
- Hình ảnh về tư liệu di sản: Hình ảnh về kinh đơ Huế, hình ảnh lễ hội cồng chiêng,
nhà rơng, hình ảnh về hội lim, trang phục…
- Âm thanh về di sản: Đĩa nhạc, video về ca trù, hát xoan, quan họ Bắc Ninh, nhã nhạc
cung đình Huế…
- Thơng tin về di sản: Bài viết, câu chuyện, xuất xứ hay lịch sử, thông tin về nhã nhạc,
cồng chiêng, ca trù, hát xoan…
- Hiện vật về di sản: Các loại nhạc cụ trong dàn nhạc nhã nhạc, trang phục hát ca trù,
hát quan họ…..
Có rất nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học bộ môn Âm nhạc khi
sử dụng di sản ở nhà trường THCS. Nhưng theo tôi, các giải pháp nhằm lồng ghép
đưa di sản vào dạy học bộ môn Âm nhạc đạt hiệu quả sẽ là:
5

6

1. Một số giải pháp đối với giáo viên:
a. Thứ nhất: Cần đảm bảo mục tiêu của chương trình giáo dục và mục tiêu
giáo dục di sản thông qua từng bài học cụ thể:
Trong mỗi bài học có sử dụng di sản giáo viên cần xác định rõ mục tiêu
bài học và việc lựa chọn di sản phải hướng vào mục tiêu đã dược xác định. Ví
dụ: Giúp học sinh có thêm hiểu biết về sự ra đời của di sản, ý nghĩa của di sản
đối với đời sống tinh thần, vật chất của người dân địa phương có di sản… từ đó
giáo dục thái độ cần tơn trọng di sản, cần có hành vi giữ gìn và chăm sóc di
sản….Giáo viên tăng tính trải nghiệm cho các em bằng cách thực hành với di
sản, giúp các em trở thành người trong cuộc thì chất lượng mới được nâng cao
một cách tồn diện cả kiến thức-kĩ năng- thái độ.
- Ví dụ 1: Tiết 13- Âm nhạc lớp 8 (Phần âm nhạc thường thức): Một số nhạc cụ
dân tộc.
+ Mục tiêu: Giáo dục học sinh có ý thức tìm hiểu, bảo vệ và gìn giữ các nhạc cụ
dân tộc Việt Nam, đặc biệt khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun là một
trong những di sản văn hóa phi vật thể thế giới tại Việt Nam được Unesco công
nhận.
+ Các tư liệu đưa vào bài học có thể là hình ảnh về di sản văn hóa cồng chiêng
Tây Nguyên (Tranh ảnh về cồng, chiêng; tranh ảnh về lễ hội..); tư liệu về di sản
như “Di sản văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên- định hướng bảo tồn và phát
huy’’; Âm thanh về di sản như video về lễ hội văn hóa…
- Ví dụ 2: Tiết 4 âm nhạc lớp 7: Học hát bài lí cây đa
+ Mục tiêu: Giáo dục học sinh có ý thức tìm hiểu, bảo vệ và tun truyền về các
di sản thế giới tại Việt Nam đặc biệt là dân ca quan học Bắc Ninh.
+ Các tư liệu có thể sử dụng vào bài dạy là: Hình ảnh di sản hát quan họ Bắc
Ninh- Bắc Giang, hội Lim, trang phục biểu diễn…video một vài trích đoạn về dân ca

quan họ như: Xe chỉ luồn kim, hoa thơm bướm lượn…
- Ví dụ 3: Tiết 11 âm nhạc lớp 6: Phần âm nhạc thường thức: Sơ lược về dân ca
Việt Nam

6


7

+ Mục tiêu: Qua bài học giúp học sinh có một số kiến thức cơ bản về ca trù, hát
xoan..hay khi hát về các thể loại đó cần có những nhạc cụ nào hỗ trợ, cách hát ra sao,
hình thức biểu diễn, trang phục…
+ Các tư liệu liên quan đến bài dạy có thể sử dụng như: Tư liệu di sản “Giới thiệu
một số thể loại âm nhạc truyền thống (Ca trù, ca Huế, ca quảng, tuồng, chèo, cải
lương…)
b. Thứ hai, cần xác định nội dung và thực hiện các bước chuẩn bị chu đáo:
Dù lựa chọn hình thức dạy học tại di sản hay trên lớp thì giáo viên cần chuẩn bị
kỹ nội dung và các phương tiện dạy học…Nhưng dù sao cũng đảm bảo về chuẩn kiến
thức kĩ năng, đúng với phương pháp dạy học bộ môn, cần sử dụng và lồng ghép di sản
vào bài học như một phương tiện dạy học hỗ trợ sự thành công cho tiết học.
c. Thứ ba, cần phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, tạo điều kiện cho
học sinh trải nghiệm:
- Giáo viên phải tạo điều kiện tối đa để học sinh được tham gia vào các hoạt động với
di sản, từ cái nhỏ nhất như việc lập kế hoạch, người thực hiện-báo cáo hay việc tìm
hiểu..tới việc cụ thể như bài viết, thảo luận đưa ra thông tin từ đó giúp các em có thể
tìm tịi, khám phá kho tàng kiến thức một cách chủ động, tích cực tránh sự thụ động,
áp đặt.
- Nếu được có thể cho học sinh ngoại khóa thơng qua các hoạt động giáo dục ở nhà
trường, điều này thường giúp học sinh có những cảm nhận chân thực, đúng đắn. Mặt
khác các em được trải nghiệm thực tế giúp hoàn chỉnh hơn về một số kĩ năng sống.

d. Thứ tư, cần kết hợp đa dạng các hình thức tổ chức thực hiện các dạng bài có
sử dụng di sản:
Trong mơi trường sống xung quanh chúng ta tồn tại rất nhiều loại di sản, bao
gồm cả di sản vật thể lẫn di sản phi vật thể. Mỗi di sản đều có những đặc điểm riêng
về hình thức và giá trị nên:
- Khi sử dụng di sản như phương tiện dạy học, có thể tổ chức dạy học bằng nhiều
hình thức khác nhau: Cho học sinh quan sát, lắng nghe qua phim ảnh, băng đĩa, giáo
viên thuyết minh hoặc cho các em tìm hiểu ở nhà…
- Bên cạnh việc dạy học các môn với di sản, nhà trường cần tổ chức nhiều loại hình
hoạt động tạo điều kiện cho học sinh tìm hiểu di sản ngay trong nhà trường như: Tổ
7


8

chức sinh hoạt chuyên đề tìm hiểu về các di sản ở địa phương hiện có, tổ chức các câu
lạc bộ như Hò Khoan Lệ Thủy, tổ chức thăm và nói chuyện về các di sản ngay ở địa
phương như chùa Hoằng Phúc, Di tích lịch sử ngã tư Thạch Bàn…
e. Thứ năm, mỗi giáo viên cần lên cho mình một kế hoạch dạy học đối với bài học
có sử dụng di sản trong tiết dạy ở trên lớp.
- Thống kê các bài học có sử dụng di sản trong dạy học cho từng khối/ lớp
- Lập kế hoạch làm việc với cán bộ bảo tàng, cán bộ di tích, di sản, các nghệ nhân…
để sưu tầm tư liệu, tranh ảnh, hiện vật..của di sản có liên quan đến nội dung bài học
nhằm phục vụ công tác thiết kế bài học.
- Cùng trao đổi với tổ/ nhóm chun mơn thống nhất các về các di sản được sử dụng
để dạy trong chương trình đối với từng nội dung, từng bài học cụ thể.
- Trong giáo án, cần chú ý: Nội dung các di sản được sử dụng, phương pháp dạy học
khi sử dụng di sản, thiết bị đồ dùng dạy học cần thiết, tăng cường các hoạt động học
tập thể để học sinh khai thác, sử dụng các di sản đã sưu tầm được vào học tập.
g. Thứ sáu, cần tích cực sưu tầm để khai thác triệt để các tài liệu về di sản nhằm

phục vụ cho bài học trên lớp.
- GV cần tiến hành chọn lọc kĩ và xác minh tính chân thực của các tài liệu về di sản
nhằm đưa vào bài học một cách cụ thể và chính xác nhất.
- Tài liệu về các di sản có rất nhiều nhưng do thời gian của một tiết học trên lớp có
hạn ( 45 phút) nên địi hỏi giáo viên phải biết chọn lọc những tài liệu điển hình nhất,
sắp xếp các tài liệu đó thành hệ thống phù hợp với tiến trình bài học kết hợp với các
phương tiện trực quan, phương tiện kĩ thuật hiện đại làm cho bài dạy trở nên sinh
động hơn, thúc đẩy các em tham gia vào các hoạt động một cách có hiệu quả. Tùy vào
nội dung bài học mà giáo viên khai thác những tài liệu khác nhau ( có bài dùng tranh
ảnh, có bài dùng hiện vật kết hợp với miêu tả, thuyết minh về di sản, nhân vật lịch sử,
có khi giao câu hỏi cho học sinh tìm hiểu - thảo luận ở nhà đến lớp chỉ báo cáo, nhận
xét..)
- Để bài giảng sinh động, hấp dẫn hơn, gây hứng thú học tập cho học sinh thì giáo
viên phải sử dụng các phương tiện trực quan trong bài giảng, ngồi các kênh hình có
sẵn trong SGK thì việc sưu tầm tài liệu về các di sản vào dạy học là điều rất cần thiết.
8


9

Song vấn đề dăt ra ở đây là làm thế nào để sưu tầm các tài liệu về di sản một cách tốt
nhất, hiệu quả nhất.
+ Sau khi đã sưu tầm được tài liệu về di sản, giáo viên cần phân loại cho phù hợp với
nội dung từng bài học cụ thể và sắp thành hồ sơ dạy học. Khi tiến hành soạn giáo án,
giáo viên phải chọn những tài liệu điển hình nhất, cần thiết nhất để đưa vào bài giảng,
tránh tình trạng đưa q nhiều tài liệu, khơng phân biệt được đâu là tài liệu cần thiết,
điển hình, sử dụng khơng đúng lúc, đúng chổ, làm lỗng nội dung cơ bản của bài học.
Những tài liệu về di sản được sử dụng trong hình thức này như là các phương tiện
trực quan, nguồn kiến thức, do đó cần kết hợp chặt chẽ với trình bày miệng và các
phương tiện khác. Song phải đảm bảo phù hợp với từng đối tượng học sinh. Ví dụ:

Giáo viên có thể sử dụng chụp ảnh về di sản kết hợp với miêu tả khái qt, có phân
tích những kiến thức liên quan, hoặc giáo viên có thể sử dụng tranh ảnh về di sản kết
hợp với những mẫu chuyện để cụ thể hóa kiến thức hay kết hợp sử dụng tranh ảnh về
di sản với trao đổi đàm thoại nhằm giúp học sinh hiểu sâu sắc những kiến thức cơ bản
của bài học.
+ Bài học có để lại những dấu ấn sâu đậm trong tâm hồn học sinh hay khơng, có làm
cho học sinh yêu thích những vấn đề đã học và biết vận dụng chúng một cách năng
động, sáng tạo để giải quyết các vấn đề bức xúc của cuộc sống hay không là tùy thuộc
vào phương pháp của người thầy. Bởi vậy tiến hành bài học bằng cách sử dụng sáng
tạo, đa dạng, nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học cuả giáo viên sẽ có tác dụng rất
lớn trong việc bồi dưỡng, khắc sâu kiến thức, giáo dục đạo đức, tư tưởng tình cảm và
rèn luyện các năng lực nhận thức, năng lực thực hành bộ môn cho học sinh. Một trong
những biện pháp quan trọng góp phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn là sử dụng
về di sản khi tiến hành bài học trên lớp.
h. Thứ bảy, cần đẩy mạnh việc ứng dụng CNTT vào dạy học:
- Hiện nay, trong dạy học các bộ môn ở trường học đều đảm bảo yêu cầu nghe nhìn
của học sinh, bên cạnh các đồ dùng trực quan truyền thống, giáo viên cần thiết phải sử
dụng máy vi tính với các phần mềm thông dụng mà phổ biến hiện nay là phần mềm
Microsoft Powoint . Ứng dụng CNTT vào dạy học ở trường học có tác dụng trong
việc tạo hứng thú học tập và tích cực hóa hoạt động của các em để góp phần đạt được
9


10

mục tiêu giáo dục, tuy nhiên khi sử dụng CNTT vào dạy học cần chú ý các vấn đề
sau:
+ Sử dụng CNTT nhưng phải đảm bảo mục tiêu giáo dục, mục tiêu môn học thể hiện
qua mục tiêu bài học.
+ Sử dụng CNTT góp phần đảm bảo tính trực quan trong dạy học. Khả năng trình bày

đa phương tiện và các tương tác của phần mềm phải gây hứng thú học tập cho học
sinh.
- Tuy nhiên, không nên lạm dụng việc sử dụng CNTT vào dạy học, biến giờ học thành
giờ trình diễn hình ảnh, âm thanh và học sinh chỉ đóng vai trị là khán giả nghe-nhìn
một cách say mê song rất bị động và khơng có tác dụng nhiều trong việc lĩnh hội tri
thức.
- Sử dụng di sản trong dạy học âm nhạc có thể là tranh ảnh, có thể là âm thanh, video,
hoặc đoạn phim tài liệu nói về sự ra đời của nhã nhạc cung đình Huế, hay nói về trang
phục trong hát quan họ, hát xoan…
j. Thứ tám, cần chú trọng khâu kiểm tra đánh giá trong sử dụng di sản trong dạy
học âm nhạc THCS.
- Đánh giá kết quả học tập của học sinh là một hoạt động rất quan trọng trong công
tác giáo dục. Đó là q trình thu thập và xử lí thơng tin về trình độ, khả năng thực
hiện mục tiêu học tập của học sinh nhằm tạo cơ sở để kiểm tra hoạt động dạy học của
giáo viên. Tuy nhiên cách đánh giá vẫn phải đảm bảo tính khách quan, toàn diện, khoa
học và trung thực. Giáo viên cần căn cứ vào chuẩn kiến thức kĩ năng và yêu cầu về
thái độ của môn học, hoạt động giáo dục từng lớp từng khối, dựa vào mục tiêu giáo
dục di sản được xác định trong từng bài, cần phối hợp giữa giáo viên đánh giá và tự
đánh giá của học sinh, kết hợp các hình thức đánh giá khác nhau như: Tự luận, trắc
nghiệm khách quan, quan sát, sản phẩm…
- Trong đánh giá kết quả học tập của học sinh, khi dạy học với di sản cần chú ý thêm
đánh giá kết quả giáo dục về sự hiểu biết đối với di sản theo mục tiêu đã đặt ra. Vì
vậy, cần đánh giá việc hoàn thành nhiệm vụ phải được học sinh thể hiện qua việc trình
bày miệng hoặc trên giấy hay trình bày thuyết minh về một sản phẩm, một báo cáo
ngắn, trả lời câu hỏi trên phiếu….quan sát việc thực hiện nhiệm vụ của các em cùng
10


11

với các sản phẩm bài làm cụ thể giúp ta nhận biết mức độ hoàn thành nhiệm vụ của
các em và nhận biết thái độ của các em trước các hoạt động với di sản.
- Trong các câu hỏi của bài kiểm tra định kì, thường xuyên giáo viên nên thiết kế một
số câu hỏi có nội dung liên quan đến di sản mà học sinh đã được tiếp cận.
- Dạy học với di sản, tổ chức cho học sinh tìm hiểu di sản, giáo viên nên sử dụng
phương pháp đánh giá bằng quan sát trực tiếp của mình đối với các hoạt động của các
em trong suốt qúa trình học tập với di sản. Như vậy đối tượng quan sát của giáo viên
là học sinh, là quá trình học tập, làm việc của các em với di sản, sự tương tác giữa học
sinh với học sinh, học sinh với giáo viên, nhóm học sinh, quan sát các kĩ năng nhận
thức, kĩ năng thực hành, các thao tác, hành vi, thái độ, hứng thú học tập với di sản của
học sinh…ngồi ra, giáo viên có thể quan sát các biểu hiện cụ thể thơng qua lời nói,
hành động, thái độ, việc làm của học sinh để đánh giá mức độ đạt được trong mục tiêu
dạy học với di sản.
- Kết quả học tập với di sản còn được thể hiện qua các sản phẩm học sinh tạo được
thông qua quá trình thu thập và xử lí thơng tin về di sản. Đó có thể là những báo cáo
cá nhân, nhóm thực hiện theo nhiệm vụ giáo viên giao cho học sinh trước khi tiến
hành bài học ( làm việc ở nhà). Khi đánh giá giáo viên nên nhớ :
+ Cần phân định theo từng nội dung tìm hiểu.
+ Mức độ sâu sắc đầy đủ trong q trình phân tích xử lí thơng tin.
+ Cách trình bày lơgic, lơi cuốn hay khơng?
- Trong q trình dạy học với di sản, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh tự đánh giá
kết quả học tập của mình thơng qua một số câu hỏi gợi mở như:
+ Có thể cho tơi biết em đã làm gì khi tiến hành bài học tại địa điểm có di sản?
+ Em thích phần nào trong bài trình bày về di sản của nhóm mình?
+ Em sẽ làm gì tiếp theo?
Từ đó giúp học sinh biết được đâu là điểm mạnh, điểm yếu của mình thơng qua
câu trả lời trên, giáo viên cũng có thể đáp ứng được nhu cầu học tập của các em
và giúp đỡ các em khi cần thiết.
- Trong quá trình học tập giáo viên có thể yêu cầu học sinh đánh giá bài viết, báo cáo
của các bạn khác, nhóm khác để từ đó các em có thể học tập nhóm bạn và điều chỉnh

hoạt động của nhóm mình.
11


12

- Giáo viên có thể yêu cầu học sinh kể ra những khó khăn gặp phải trong q trình học
tập, tìm hiểu di sản để giáo viên tháo gỡ giúp quá trình học tập, hoạt động tìm hiểu về
di sản trong giờ học diễn ra được suôn sẽ hơn.
2. Giải pháp đối với học sinh:
- Học sinh cần mạnh dạn, tự tin hơn trong quá trình lĩnh hội kiến thức. Đa số các em
học sinh ở trường tơi cịn ngại ngùng, cịn rụt rè khi tham gia hoạt động nhóm, chưa
thật sự chủ động trong mọi hoạt động, còn y lại vào một số bạn tham gia hoạt động
nhất là bạn nhóm trưởng.
- Sau khi hồn thành bài học với di sản, bản thân nhiều em chưa nắm được bài, cịn
mơ hồ nên việc giáo dục học sinh có ý thức giữ gìn, bảo vệ các di sản của đất nước
cịn hạn chế. Do đó, trong q trình học cần có sự kèm cặp động viên nhắc nhỡ, phân
cơng nhiệm vụ rõ ràng của bạn nhóm trưởng để giúp tất cả các em trong nhóm đều có
thể tham gia vào các hoạt động học tập giúp việc tiếp thu được bài đạt hiệu quả cao
hơn.
3. Giải pháp đối với phụ huynh.
- Cần quan tâm hơn nữa việc học tập của học sinh. Nhiều phụ huynh hiện nay khó bày
vẽ cho con học tập nhưng thường xuyên kiểm tra, động viên các em để các em có
động lực hồn thành tốt nhiệm vụ học tập.
- Giúp đỡ các em hoàn thành bài viết tìm hiểu hay có những thơng tin cần thiết giúp
học sinh hồn thành bài tập.
- Khơng nên có sự phân biệt các mơn học chính và mơn học phụ vì thực ra chính
những mơn học đó lại rèn luyện cho học sinh phát triển một cách toàn diện nhất, giúp
các em có những kĩ năng cần thiết để sau này bước vào cuộc sống đỡ ngỡ ngàng.
- Cần có mối quan hệ gắn bó giữa giáo viên dạy học bộ mơn và phụ huynh để nắm

tình hình học tập của con em mình.
PHẦN III: KẾT LUẬN
1. Ý nghĩa của sáng kiến:
Qua ba năm vận dụng các giải pháp trên để lồng ghép và sử dụng di sản trong
dạy học môn âm nhạc, bản thân tôi nhận thấy: Việc sử dụng di sản trong dạy học âm
nhạc là rất cần thiết. Qua quá trình thực hiện đã mang lại những kết quả tốt đẹp.
12


13

Trong tiết học có sử dụng di sản dã giúp cho quá trình học của học sinh trở nên
hấp dẫn hơn, tạo hứng thú trong học tập, hiểu bài sâu sắc, phát triển tư duy độc lập,
sáng tạo, phát triển một số kĩ năng như: Kĩ năng giao tiếp, kĩ năng hợp tác, kĩ năng
khai thác và xử lí thơng tin….Đối với giáo viên, giúp thực hiện đổi mới phương pháp
dạy học, thực hiện đa dạng hóa các hình thức tổ chức góp phần nâng cao chất lượng
dạy học, hiệu quả giáo dục, phát hiện và bồi dưỡng nâng cao kiến thức cho học sinh.
Phát huy năng lực tổ chức hoạt động dạy học trong và ngoài nhà trường, nâng cao sự
hiểu biết về di sản văn hóa của Việt Nam và thế giới.
Giáo dục là cả một quá trình rất cần sự nỗ lực và kiên trì của mỗi thầy cô giáo.
Giáo viên biết lựa chọn và kết hợp sử dụng các biện pháp phù hợp với từng đối tượng
học sinh. Bằng lòng yêu nghề mến trẻ, bằng sự vị tha, bao dung, độ lượng, cái “tâm”
nghề nghiệp… chắc chắn chúng tôi sẽ thành công trong việc sử dụng di sản vào dạy
học bộ môn đạt hiệu quả cao, giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực tự học
cho học sinh, từ đó hồn thành mục tiêu giáo dục âm nhạc thơng qua thái độ. Giáo
viên có vai trò như là người cha, người mẹ thứ hai của các em, luôn gần gũi, quan
tâm, chia sẻ với tất cả học sinh bởi mỗi em có một hồn cảnh khác nhau nhưng cái
đích cuối cùng mỗi giáo viên cần là học sinh tiếp thu được bài, nắm chắc kiến thức và
biết cách vận dụng kiến thức vào cuộc sống thực tế. Để giúp học sinh hình thành và
phát triển năng lực, giáo viên cần làm tốt các giải pháp sau:

- Thứ nhất, cần đảm bảo mục tiêu của chương trình giáo dục và mục tiêu giáo dục di
sản thông qua từng bài học cụ thể.
- Thứ hai, cần xác định nội dung và thực hiện các bước chuẩn bị thật chu đáo.
- Thứ ba, cần phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, tạo điều kiện cho học
sinh trải nghiệm.
- Thứ tư, cần kết hợp đa dạng các hình thức tổ chức thực hiện các dạng bài có sử dụng
di sản.
- Thứ năm, mỗi giáo viên cần lên cho mình một kế hoạch dạy học đối với bài học có
sử dụng di sản trong tiết dạy ở trên lớp.
- Thứ sáu, cần tích cực sưu tầm để khai thác triệt để các tài liệu về di sản nhằm phục
vụ cho bài học trên lớp.
- Thứ bảy, đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào dạy học:
13


14

- Thứ tám, cần chú trọng khâu kiểm tra đánh giá trong sử dụng di sản trong dạy học
âm nhạc THCS.
2. Phạm vi áp dụng:
Sáng kiến chỉ giới hạn trong phạm vi nghiên cứu giải pháp nhằm lồng ghép và
sử dụng di sản trong dạy học âm nhạc ở trường THCS cho tất cả các khối lớp 6,7,8,9
và áp dụng ở đơn vị tôi đang công tác. Với sáng kiến kinh nghiệm này, tơi khơng có
nhiều tham vọng mà chỉ nhằm mục đích đóng góp một phần cơng sức của mình vào
cơng tác giảng dạy và giáo dục học sinh, giúp các em phát triển toàn diện theo hướng
đổi mới. Với sáng kiến này, tơi mong muốn sẽ có được những giải pháp hữu hiệu, bài
học kinh nghiệm để có thể áp dụng vào thực tiễn dạy học, thực hiện tốt việc sử dụng
di sản trong dạy học âm nhạc ở trường phổ thơng nói chung và bậc THCS nói riêng,
đặc biệt là áp dụng trong trường mà tôi đang cơng tác nói riêng, ngành giáo dục huyện
nhà nói chung. Điều này càng có ý nghĩa nếu đề tài thành cơng thì việc sử dụng di sản

trong dạy học âm nhạc ở trường THCS sẽ mang lại hiệu quả cao trong việc giữ gìn,
bảo tồn và phát huy hơn nữa các di sản của đất nước và của thế giới.
Thời gian thực hiện việc sử dụng di sản trong dạy học chưa dài, bản thân tôi chưa
được trải nghiệm nhiều, nhưng tôi mạnh dạn chia sẻ những giải pháp của mình trong
việc lồng ghép sử dụng di sản trong dạy học âm nhạc nói trên. Tơi rất mong sự góp ý
chân thành của các đồng nghiệp để sáng kiến này được hoàn thiện hơn, xin chân thành
cảm ơn!

14