(Sáng kiến kinh nghiệm) một vài biện pháp giúp học sinh lớp 2 giải toán có lời văn

PHÒNG GIÁO DỤC- ĐÀO TẠO HUYỆN LỆ THỦY
TRƯỜNG TIỂU HỌC SỐ 2 KIẾN GIANG


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI: MỘT VÀI BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 2


GIẢI TỐN CĨ LỜI VĂN THEO CHƯƠNG TRÌNH VNEN


Giáo viên: Nguyên Thị


Tháng 10 năm 2016


ĐỀ TÀI: MỘT VÀI BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 2 GIẢI TỐN CĨ
LỜI VĂN
A.Phần mở đầu:
I/ Lí do chọn đề tài

Tốn học là một mơn khoa học nghiên cứu một số mặt của thế giới hiện thực,
là một trong những mơn học chính mà chúng ta đều quan tâm. Nó góp phần rất
quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận,
phương pháp giải quyết vấn đề có căn cứ khoa học.Phát triển trí thơng minh, các


suy nghĩ độc lập, linh hoạt, sáng tạo của học sinh. Nó cũng góp phần vào việc
hình thành các phẩm chất cần thiết cho con người như : Cần cù, cẩn thận, ý thức
vượt khó khăn, làm việc có kế hoạch, có nề nếp và tác phong khoa học. Đồng

thời Tốn học nó cũng là cơng cụ cần thiết cho việc học tập các mơn học khác.
Trong mơn tốn, việc giải các bài tốn có lời văn có vị trí quyết định, nhằm
giúp học sinh biết vận dụng những kiến thức về toán, được rèn luyện kỹ năng
thực hành với những yêu cầu được thể hiện một cách đa dạng, phong phú. Giải
tốn có lời văn là một hoạt động bao gồm những thao tác : xác lập được mối
quan hệ giữa các dữ liệu; giữa cái đã cho và cái phải tìm trong điều kiện của bài


tốn.Học sinh phải biết chọn được phép tính thích hợp, trả lời đúng câu hỏi của
bài toán. Việc giải toán có lời văn là sự vận dụng có tính chất tổng hợp các kiến
thức, kĩ năng, phương pháp về toán tiểu học với kiến thức cuộc sống.
Là một giáo viên trực tiếp đứng lớp 2, tơi thấy giải tốn có lời văn có vị trí rất
quan trọng trong chương trình toán ở tiểu học và đặc biệt dạy học theo mơ hình
VNEN.Các em làm quen với tốn có lời văn ngay từ lớp học, đặc biệt ở lớp 2
yêu cầu các em viết lời giải cho phép tính, chúng ta thấy rằng đây là một khó
khăn lớn đối với các em. Đọc một đề tốn đang cịn là khó với các em vậy mà
cịn phải tiếp tục tìm hiểu đề tốn, tóm tắt đề tốn, đặt câu lời giải, viết phép


tính, ghi đáp số. Trong việc dạy học theo mơ hình VNEN học sinh làm bài một
cách độc lập theo từng cá nhân. Chính vì điều ấy mà tơi ln băn khoăn trăn trở
làm sao tất cả các em đều làm đúng phép tính, ghi lời giải chuẩn xác và ghi đáp
số rõ ràng.
Thực tế trong một tiết hoạt động thực hành ở mơn Tốn, chúng ta thường thấy
có dạng tốn có lời văn mà học sinh lớp 2 thì nêu câu trả lời khơng được nhiều
và học sinh thì chưa thành thạo khi đọc đề toán vả lại phải tự các em mày mò
theo kiểu dạy học mới này nên đó cũng là lí do mà các em chưa có kĩ năng làm
bài tập với dạng tốn có lời văn.

Do tâm lý chung của học sinh lớp 2 còn ham chơi, bên cạnh đó nhiều gia
đình thiếu sự quan tâm nên việc học hành của các em còn nhiều.
Từ thực trạng trên, bản thân tơi đã trăn trở, mình cần phải làm gì để giúp học
sinh lớp 2 nắm và có kĩ năng giải được các dạng tốn có lời văn đồng thời khi
làm bài các em mạnh dạn và tự tin không cần sự hổ trợ của các nhóm trưởng
hay của cơ giáo. Chính vì điều đó nên ở mọi nơi, mọi lúc tơi ln tìm tịi,học
hỏi để áp dụng một số biện pháp, một số kinh nghiệm vào trong giảng dạy giải
tốn có lời văn đối với học sinh lớp 2.Với sự nhiệt tình của tơi khi áp dụng sáng
kiến kinh nghiệm này, qua một thời gian tơi thấy các em có sự tiến bộ rõ rệt và


hơn nữa những em yếu dạng toán này từng bước hình thành được lời giải và
làm đúng phép tính. Chính vì thế năm học 2016- 2017 này tơi chọn đề tài:
“ Một vài biện pháp giúp học sinh lớp 2 giải tốn có lời văn ”, nhằm góp phần
nâng cao chất lượng học học tập của các em nói riêng và chất lượng học tập
trong trường nói chung theo mơ hình VNEN.
II/ Điểm mới đề tài
- Người giáo viên muốn dạy tốt phải nắm vững chương trình, nắm vững đặc
trưng của phân mơn tốn, chuấn bị tốt các phương tiện, các đồ dùng cần thiết


cho tiết học. Ln chọn cho mình phương pháp dạy phù hợp nhất cho từng bài
tốn. Và bên cạnh đó người giáo viên phải nắm vững phương pháp dạy học mới
theo mơ hình VNEN.
- Các em học sinh muốn học tốt thì trước hết phải tập trung học tập, phải suy
nghĩ kĩ và đọc đề toán nhiều lần. Tuy nhiên trong thực tế ý thức học tập ở học
sinh lớp 2 cịn thấp, khơng chịu đọc đề vì các em còn nhỏ, đặc điểm tâm sinh lý
chưa ổn định, còn ham chơi. Việc dạy học theo mơ hình VNEN học sinh phải
ngồi học theo nhóm nên các em các em dễ quay cóp khi làm bài nên từ đó suy
tính ỷ lại không chịu tập trung suy nghĩ.

-Những bài tốn có lời văn ở lớp 2 là những bài tốn thực tế, nội dung bài tốn
thơng qua những câu nói về những quan hệ tương đương và phụ thuộc, có liên
quan đến cuộc sống hằng ngày. Cái khó ở đây là làm thế nào để lược bỏ những
yếu tố về lời văn đã che đậy bản chất tốn học của bài tốn.Hay nói một cách
khác làm sao phải chỉ ra được các mối quan hệ giữa các yếu tố tốn học chứa
đựng trong bài văn và tìm ra được những câu lời giải, phép tính thích hợp để từ
đó tìm được đáp số của bài tốn.
Qua một năm giảng dạy lớp 2 theo mơ hình VNEN, tơi nhận thấy học sinh khi
giải tốn có lời văn thường rất chậm so với các dạng bài tập khác. Các em rất


lúng túng khi viết câu lời giải tuy rằng các em biết ghi phép tính đúng. Nhiều
em nêu câu lời giải khơng phù hợp với u cầu đề tốn đặt ra. Tất cả các nhóm
khi làm đến dạng tốn có lời văn đều đưa thẻ cứu trợ để giáo viên đến hướng
dẫn.
- Để giải được các bài tốn có lời văn,trước hết các em phải có các kĩ năng đọc,
viết số, kĩ năng đặt tính, kĩ năng vận dụng các tính chất của phép tính, kĩ năng
tự kiểm tra.


- Tập cho học sinh từng bước biết xem xét các đối tượng tốn dưới nhiều hình
thức khác nhau và tập diễn đạt theo lời văn của mình.
- Hình thành cho học sinh làm quen với các thao tác tư duy, phân tích, tổng hợp,
so sánh, trừu tượng hóa, khái qt hóa, cụ thể hóa, ...
- Hình thành và phát triển ở các em các năng lực quan sát, ghi nhớ, tưởng
tượng, tư duy qua bài toán.
- Việc đặt lời giải ngay từ lớp 1, lớp 2 đối với học sinh là một khó khăn lớn với
người giáo viên, do đó trong giờ học tốn bên cạnh việc tìm tịi và sáng tạo tìm

câu lời giải của học sinh thì mỗi giáo viên cần động viên và giúp đỡ các em
khi các em cần cứu trợ bằng cách dùng những câu hỏi gợi mở như: Bài tốn
cho biết gì? Bài tốn u cầu gì? Và dựa vào u cầu của đề tốn mỗi em nêu
lên lời giải. Trên thực tế chúng ta thấy vẫn còn nhiều em ghi câu lời giải chưa
đúng, chưa hay và cũng có một số em khơng ghi lời giải. Nguyên nhân này
không thể đổ lỗi cho học sinh mà phấn lớn là do phương pháp dạy học, cách áp
dụng cũng như truyền đạt của người giáo viên chưa đạt yêu cầu.
- Trong giờ học Toán, bên cạnh việc tìm tịi và sáng tạo phương pháp dạy phù
hợp với yêu cầu bài học và đối tượng học sinh, mỗi giáo viên cần phải giúp các


em có phương pháp lĩnh hội tri thức Tốn học . Học sinh có phương pháp học
Tốn phù hợp với từng dạng bài Tốn thì việc học mới đạt kết quả cao, Từ đó
khuyến khích tinh thần học tập của các em cao hơn.
III/Phạm vi nghiên cứu đề tài:
Sách toán lớp 2, sách tham khảo và nâng cao lớp 2.
B/ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU:
I. Thực trạng ban đầu của lớp 2.3:


Đầu năm học 2016- 2017, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 2.3
Lớp 2.3 có 27 học sinh, trong đó có 7 em nữ.
Tốn:
Tuy 100% các em có đầy đủ bố mẹ, có một em thuộc diện hộ nghèo và đa số các em
là con gia đình nơng dân, cha mẹ ít quan tâm đến việc học hành của con em mình.
Thực sự đây là lớp mà GV chủ nhiệm nào khi gặp cũng cần có sự quan tâm và lo
lắng.

Nhìn chung phụ huynh chưa nhận thức được tầm quan trọng của việc học Tốn
nói chung và việc giải tốn có lời văn nói riêng của học sinh nên phụ huynh
chưa có sự đầu tư đúng mức. Đầu năm học, đối với chương trình mơn tốn lớp
2. Nhìn chung các em đều thực hiện được các phép tính cộng có nhớ trong
phạm vi 100, nắm được tên gọi, thành phần và kết quả phép cộng, trừ, hay tìm x
trong bài tốn, nhưng ở phần giải tốn có lời văn thì lớp 2.3 có 59,3% học sinh
giải và trình bày được, 30,7% các em biết tóm tắt bài tốn, ghi đúng lời giải
nhưng thực hiện phép tính thì sai. 10% các em chưa biết ghi lời giải của bài
tốn, chưa có em nào có sáng tạo hay có lời giải hay hơn, gọn hơn. Đặc biệt là


những em trung bình, yếu, việc đọc, viết đã chậm thì giải tốn có lời văn
lạicàng khó khăn hơn rất nhiều như các
em : ( Yến, Tồn, Trang, Trình, Đạt, Khang,Trình, Lương)
Đối với giáo viên:
Trong quá trình dạy học theo mơ hình VNEN người giáo viên chưa có sự chú ý
đúng mức tới việc làm thế nào để học sinh nắm vững được lượng kiến thức, đặc
biệt là dạng giải tốn có lời văn. Ngun nhân là do giáo viên mới tiếp cận với
chương trình dạy học theo kiểu mới này. Thời gian dành nghiên cứu, tìm tịi


những phương pháp dạy học mới này còn hạn chế. Bên cạnh đó việc ý thức về
tầm quan trọng của việc giải tốn có lời văn của các em chưa đầy đủ. Từ đó dẫn
đến tình trạng học sinh lên lớp 3 vẫn còn nhiều em chưa ghi được lời giải và phép
tính đúng cho một bài tốn.
II /Các giải pháp giúp học sinh lớp 2 giải tốn có lời văn
1/ Chuẩn bị cho việc giải toán:

- Để giúp học sinh có kĩ năng trong việc giải tốn có lời văn thì chúng ta khơng
những hướng dẫn các em trong giờ học toán khi các em cứu trợ mà cịn luyện
cho các em kĩ năng nói trong các tiết học ở môn Tiếng Việt.
Chúng ta đã biết các em còn nhỏ, còn rụt rè chưa tự tin trong giao tiếp. Chính vì
vậy khi dạy chương trình VNEN các em được hoà đồng cùng bạn bè, học hỏi ở
bạn bè và mạnh dạn đưa thẻ cứu trợ khi làm bài chưa được. Giáo viên gần gũi
với học sinh, khuyến khích các em trong giao tiếp, tổ chức các trị chơi để các em
luyện nói nhiều để giúp các em có vốn từ lưu thơng. Bên cạnh đó người giáo viên


phải chú ý nhiều đến kĩ năng đọc và phần tìm hiểu bài của phân mơn Tiếng Việt
để từ đó các em có kĩ năng phán đốn u cầu cơ bản mà bài tập đề ra.
2.Giúp học sinh nắm được trình tự của việc giải một bài tốn có lời văn:
a) Tìm hiểu nội dung bài tốn: Đọc đề, tìm hiểu đề bài.
Đây là một bước rất quan trọng, giáo viên cần nhắc nhở cho học sinh đọc kĩ
đề, đọc nhiều lần (đọc thầm trong nhóm) để hiểu rõ đề tốn cho biết gì? Như đã
cho biết điều kiện gì? Bài tốn hỏi cái gì ? Bài tốn thuộc dạng nào ? Khi đọc bài


toán phải hiểu thật kĩ một số từ, thuật ngữ quan trọng chỉ rõ tình huống Tốn học
được diễn đạt theo ngôn ngữ thông thường .
Trong đề tài này tôi khơng thể trình bày được hết phần thực nghiệm và đánh giá
kết quả thực nghiệm của tôi trong năm qua , chỉ xin mô tả một vài bài thực
nghiệm ở chương trình tốn 2 để chứng minh phần lý luận đã nêu .
Chẳng hạn “ Một giàn có 46 quả gấc” bài 4/65 SHD. Hay “ Bạn Tú cân nặng 32
kg...” 5/86 SHD vv.... Mỗi học sinh trong nhóm cần đọc nhẩm nhiều lần đề toán
đã cho.


Cần dùng bút chì gạch chân hoặc ghi vào vở nháp những điều kiện đã biết và cái

phải tìm.
Ví dụ : Bài toán : Mảnh vải màu xanh dài 34 dm, mảnh vải màu tím ngắn hơn
mảnh vải màu xanh 15 dm. Hỏi mảnh vải màu tím dài bao nhiêu dm ?
+ Học sinh đọc đề, tìm hiểu và có thể gạch chân như trên. Sau đó học sinh
có thể nêu được ( có thể cho các em tự hỏi đáp nhau )
* Bài tốn cho biết gì ? ( Mảnh vải xanh : 34 dm, mảnh vải tím ngắn hơn
mảnh vải xanh : 15 dm ).