skkn một số BIỆN PHÁP góp PHẦN GIÁO dục đạo đức học SINH ở TRƯỜNG THPT HIỆN NAY

Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

MỤC LỤC
I. PHẦN MỞ ĐẦU .......................................................................................... 2
I.1. Lí do chọn đề tài ..................................................................................... 2
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài ................................................................ 3
I.3. Đối tượng nghiên cứu. ............................................................................ 4
I.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu. ................................................................ 4
I.5. Phương pháp nghiên cứu:....................................................................... 4
II. PHẦN NỘI DUNG. .................................................................................... 5
II.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu ................................ 5
II.2. Thực trạng ............................................................................................. 7
II.2.1. Thuận lợi - khó khăn ....................................................................... 8
II.2.2. Thành cơng và hạn chế ................................................................. 10
II.2.3. Mặt mạnh – mặt yếu ..................................................................... 10
II.2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động.......................................... 11
II.3. Giải pháp, biện pháp. .......................................................................... 12
II.3.1. Mục tiêu của các giải pháp, biện pháp......................................... 12
II.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện các giải pháp, biện pháp .......... 12
II.3.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp, biện pháp ............................... 24
II.3.4. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp. ................................. 25
II.4. Kết quả đạt được sau khi vận dung đề tài ........................................... 26
III. KẾT LUẬN .............................................................................................. 27
III.1. Bài học kinh nghiệm .......................................................................... 27
III.2. Kiến nghị ........................................................................................... 28
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 29
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC .............................................. 30

Trang 1

Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

I. PHẦN MỞ ĐẦU
I.1. Lí do chọn đề tài
Xuất phát từ yêu cầu xây dựng con người mới Xã Hội Chủ Nghĩa,
con người Việt Nam phát triển tồn diện về chính trị, tư tưởng, trí tuệ, đạo
đức, thể chất, năng lực sáng tạo. Năm 2008 Bộ Giáo Dục đã phát động cuộc
vận động “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Để hưởng
ứng phong trào này trường THPT Quang Trung chúng tôi đã phát động thi
đua mỗi cán bộ công nhân viên, giáo viên và học sinh trong toàn trường. Với
tư cách là một người làm công tác giáo dục và cũng thường xuyên làm công
tác chủ nhiệm, tôi thấy đây là một nhiệm vụ rất to lớn để góp phần xây dựng
con người Việt Nam phát triển toàn diện. Phong trào này có thể thành cơng
hay khơng phải dựa trên cơ sở của việc giáo dục đạo đức cho học sinh.
Giáo dục đạo đức cho học sinh là một công việc giáo dục đặc biệt,
chun biệt có tính quy luật riêng địi hỏi thời gian và phương pháp tác động
nhất định đến ý thức, tính cách và hành vi của các em, nhất là học sinh lứa
tuổi đang học THPT. Mỗi học sinh là một cá nhân cụ thể, sinh động, có cuộc
sống riêng trong một hồn cảnh riêng, tính cách riêng. Việc tác động trực
tiếp đến thế giới tinh thần của học sinh đến ý nghĩ, tình cảm của các em
nhằm mục đích thúc đẩy các em suy nghĩ và hành động đúng đắn, giúp các
em tự tin hơn vào bản thân mình. Đây là một cơng việc cực kỳ khó khăn địi
hỏi người giáo viên chủ nhiệm phải kiên trì, tỉ mỉ, nhẫn nại, người thầy
khơng chỉ có “tâm” mà cịn phải có sự tinh tế, khéo léo, có nghệ thuật để ứng
xử cho phù hợp. Người giáo viên chủ nhiệm sẽ là người hướng dẫn đắc lực
có uy tín, là người có lịng u thương học sinh, lịng nhân hậu cao cả và

năng lực truyền cảm hứng vào thế giới tâm hồn của học sinh. Để học sinh
phát triển toàn diện ta cần phải kết hợp nhiều phương pháp giáo dục.
Trên thực tế mỗi giáo viên chủ nhiệm muốn làm tốt vai trị của mình đều
có nhưng phương pháp, những cách giáo dục riêng. Dù với phương pháp nào
đi nữa thì mục đích chung của chúng ta đó là giúp học sinh hoàn thiện bản
thân, định hướng giúp các em lường trước những khó khăn, thuận lợi, vạch
ra những dự định để tự hồn thiện mình về mọi mặt. Là giáo viên chủ nhiệm
Trang 2


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

ta phải làm gì để các em yêu thích đến trường, tập trung vào học tập cũng
như phát triển nhân cách trong khi những ảnh hưởng tiêu cực của xã hội
đang từng ngày, từng giờ tác động vào trường học? Đó là những băn khoăn
suy nghĩ của tôi trong mười năm làm công tác chủ nhiệm, bởi vậy tơi ln
suy nghĩ, tìm tịi, nhiều phương pháp mới để giáo dục, quản lí lớp chủ nhiệm
một cách hiệu quả nhất. Và những gì tơi tìm tịi, nghiên cứu và vận dụng
thành cơng sẽ được trình bày trong đề tài này: “Một số biện pháp góp phần
giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT hiện nay”.
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
* Mục tiêu:
Mục tiêu của đề tài này là làm rõ vai trò và ý nghĩa của giáo dục đạo
đức đối với sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh trong điều kiện
đổi mới, nêu ra những định hướng và giải pháp bảo đảm nâng cao chất lượng
đạo đức cho học sinh nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng con người Việt Nam
phát triển tồn diện trong thời kỳ cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước.
* Nhiệm vụ của đề tài:

Thực hiện đề tài “ Một số biện pháp góp phần giáo dục đạo đức
học sinh ở trường THPT hiện nay” mục đích là giáo dục đạo đức cho học
sinh trong trường phổ thông trước những nhân tố tác động tới quá trình hình
thành đạo đức cho học sinh trong điều kiện đổi mới.
Nghiên cứu về phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện,
học sinh tích cực” chính là cụ thể hố phong trào thi đua “Dạy tốt - Học tốt”
trong giai đoạn

hiện

nay, là giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng giáo

dục toàn diện, đặc biệt là giáo dục đạo đức cho học sinh. Xây dựng mối quan
hệ thân thiện giữa học sinh và thầy, cô giáo là tạo sự gắn kết giữa học sinh,
thầy cơ giáo, gia đình, nhà trường, làm giảm đi những vấn đề bức xúc đang
diễn ra hằng ngày trên lớp học.
Bên cạnh đó đánh giá thực trạng giáo dục đạo đức trong trường
THPT Quang Trung. Đồng thời đề xuất những định hướng và giải pháp
nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục đạo đức cho học sinh phổ
Trang 3


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

thơng, phù hợp với hồn cảnh và đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước
trong thời kỳ cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước. Từ đó rút ra bài học
kinh nghiệm cho bản thân nhằm phục vụ mục tiêu giáo dưỡng học sinh tại đơn
vị công tác.

I.3. Đối tượng nghiên cứu.
Đề tài nghiên cứu của tơi đưa ra các biện pháp góp phần giáo dục đạo
đức học sinh và được vận dụng thực tế vào công tác chủ nhiệm đối với học
sinh ở trường THPT Quang Trung trong những năm học gần đây nhất .
I.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.
Đề tài nghiên cứu của tôi được trải nghiệm qua thực tế chủ nhiệm với
học sinh THPT Quang Trung từ năm 2012 – 2015. Do điều kiện và thời gian
nghiên cứu có hạn, nên đề tài của tôi chỉ tập trung nghiên cứu một nội dung
nhỏ trong công tác giáo dục quản lí học sinh đó là: Một số biện pháp góp
phần giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT hiện nay.
I.5. Phương pháp nghiên cứu:
Để giáo dục đạo đức học sinh có hiệu quả tơi kết hợp sử dụng một số
phương pháp nghiên cứu chủ đạo sau để hoàn thiện đề tài.
- Phương pháp nghiên cứu lí luận
Trên cơ sở lý luận về mục tiêu của luật giáo dục năm 2005, những
kiến thức về tâm lý, giáo dục học và những quan điểm đường lối của Đảng,
các văn bản hướng dẫn, chỉ thị của cấp trên, thông tư 58 của Bộ giáo dục và
Đào tạo về đánh giá xếp loại, khen thưởng và kỷ luật học sinh, điều lệ trường
trung học...
- Phương pháp thuyết phục
Là những phương pháp tác động vào lý trí tình cảm của học sinh để
xây dựng những niềm tin đạo đức cho học sinh.

Trang 4


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

- Phương pháp rèn luyện ý thức đạo đức:
Là những phương pháp tổ chức cho học sinh hoạt động để rèn luyện
cho các em những thói quen đạo đức, thể hiện được nhận thức và tình cảm
đạo đức của các em thành hành động thực tế. Từ ý thức đạo đức đến thói
quen đạo đức.
Rèn luyện ý thức đạo đức thông qua các phong trào thi đua trong nhà
trường là biện pháp tác động tâm lý rất quan trọng nhằm thúc đẩy các động
cơ kích thích bên trong của học sinh, làm cho các em phấn đấu vươn lên trở
thành người có đạo đức tốt như phong trào đăng ký tuần học tốt, tháng học
tôt, các phong trào đền ơn đáp nghĩa...
- Phương pháp động viên thúc đẩy chỉ rõ đúng sai:
Là phương pháp dùng những tác động có tính chất “ cưỡng bách đạo
đức bên ngồi ” để điều chỉnh, khuyến khích những “ động cơ kích thích bên
trong” của học sinh nhằm xây dựng đạo đức cho học sinh.
- Phương pháp nêu gương:
Phương pháp này rất quan trọng trong việc giáo dục đạo đức và hình
thành nhân cách cho học sinh. Đặc biệt là giáo viên chúng ta cần phải gương
mẫu trong mọi hoạt động để xứng đáng là “Tấm gương đạo đức tự học và
sáng tạo” cho học sinh noi theo.
- Phương pháp quan sát.
Là phương pháp mà giáo viên sử dụng các giác quan để trực tiếp quan
sát học sinh thông qua các hoạt động học tập, vui chơi, giải trí… từ đó hiểu
và nắm bắt được đặc điểm, khả năng, tính cách cụ thể của từng học sinh.
II. PHẦN NỘI DUNG.
II.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Trường học là nơi cho mỗi học sinh học tập và rèn luyện. Trong
nhà trường, học sinh cần phải tiếp thu những tri thức khoa học một cách có

Trang 5

Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

hệ thống, những kỹ năng, kỹ xảo cần thiết để hình thành và phát triển những
phẩm chất tốt đẹp ban đầu của con người mới.
Môi trường giáo dục ln có tác động rất lớn đến sự hình thành và
phát triển nhân cách con người thơng qua các mối quan hệ xã hội đa dạng.
Trường học thân thiện, học sinh tích cực chính là dạy và học có chất lượng,
thầy cơ phát huy tính chủ động, sáng tạo để đổi mới phương pháp dạy - học
trong điều kiện hội nhập quốc tế. Học sinh tích cực, chủ động trong học tập,
vui chơi, chăm sóc các di tích lịch sử văn hố và tham gia các hoạt động xã
hội, tăng cường giáo dục kỹ năng sống làm cầu nối giữa lý luận và thực tiễn,
để thầy và trị trong nhà trường hài hồ hơn trong mối quan hệ thân thiện,
tích cực thi đua cùng tiến bộ. Hịa theo khơng khí thi đua dạy và học chung
khắp cả nước về việc thực hiện các văn bản luật, Nghị quyết của Đảng, văn
bản hướng dẫn chỉ đạo của cấp trên:
Kế hoạch 307/KH-BGD ĐT ngày 22 tháng 7 năm 2008 của Bộ Giáo
dục và Đào tạo về

phát

triển phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân

thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông giai đoạn 2008-2013.
Luật giáo dục năm 2005 (Điêu 27) Mục tiêu của giáo dục phổ thơng là
giúp học sinh phát triển tồn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và
các kỹ năng cơ bản…

Nhiệm vụ, quyền hạn của giáo viên trường trung học (Điều 31, Điều
32) trích Điều Lệ trường THCS, THPT và trường phổ thơng có nhiều cấp
học.
Quyền, nhiệm vụ của học sinh, Hành vi ngôn ngữ ứng xử trang phục
học sinh, các hành vi học sinh không được làm...( Điều 38,39,40,41,42) trích
Điều Lệ trường THCS, THPT và trường phổ thơng có nhiều cấp học.
Nghị quyết Đại hội lần thứ X của Đảng đã chỉ rõ: “Xây dựng và hoàn
thiện giá trị nhân cách con người Việt Nam…bồi dưỡng các giá trị văn hoá
trong thanh niên, học sinh, sinh viên, đặc biệt là lý tưởng sống, lối sống,
năng lực, trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh văn hoá con người Việt Nam”.

Trang 6


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

Đặc biệt nữa đó là thực hiện hướng dẫn của ngành về việc viết sáng
kiến kinh nghiệm, tiếp tục “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh” ở trường THPT Quang Trung từ nhiều năm nay.
* Cơ sở thực tiễn
Nhiệm vụ của giáo viên là giảng dạy, dạy cho học sinh biết lĩnh hội
tri thức và thông qua dạy chữ để dạy người. Đặc biệt phải dạy cho học sinh
biết cách làm người có ích cho xã hội. Tuy nhiên trên thực tế vẫn còn một số
giáo viên chưa thật sự quan tâm đến giáo dục đạo đức cho học sinh, còn thờ
ơ vơ trách nhiệm khi thấy học sinh có dấu hiệu vi phạm đạo đức.
Một số giáo viên chủ nhiệm chưa coi trọng công tác giáo dục tuyên
truyền, học tập Điều lệ cũng như nội quy cho học sinh một cách thường
xuyên.

Chưa phối hợp chặt chẽ ba môi trường trong cơng tác giáo dục đạo
đức học sinh đó là mơi trường Gia đình - Nhà trường - Xã hội.
Giáo viên chủ nhiệm chưa phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên bộ mơn và
các đồn thể trong nhà trường, đặc biệt là tổ giám thị.
Vì vậy mà kết quả của việc giáo dục và rèn luyện của học sinh trong
trường học chưa cao.
II.2. Thực trạng
Trường Trung học phổ thông Quang Trung nằm trên km14 dọc theo
Quốc lộ 26, trường hiện nay có 29 lớp học với hơn 1.000 học sinh. Có 6 lớp
khoa học tự nhiên còn lại là ban cơ bản, vì thế phần đa học sinh có chất
lượng đầu vào thấp nên khó khăn trong việc cải thiện chất lượng văn hóa. Tư
tưởng học để thi cử và lấy điểm chứ không phải học để nắm vững kiến thức
nên học sinh thường học tủ, học vẹt và học lệch môn.
Đạo đức là gốc của mỗi con người, mỗi cá nhân, song hiện nay tình
trạng đạo đức học sinh trong nhà trường khắp nơi trên cả nước ngày càng
xuống cấp trầm trọng. Vừa qua dư luận xã hội rất phẫn nộ về câu chuyện 1
nữ sinh học sinh lớp 7 ở Trà Vinh bị các bạn đánh hội đồng và biện pháp

Trang 7


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

đuổi học 1 tuần cho những em đánh bạn, cảnh cáo đối với những em quay
clip… Còn nhiều câu chuyện bạo lực học đường khác trong cả nước nữa, tất
cả đang gióng lên hồi chng báo động sự suy thoái về đạo đức của một bộ
phận giớ trẻ hiện nay. Riêng trường THPT Quang Trung nói chung và các
lớp tơi chủ nhiệm nói riêng, tình trạng này chưa đến mức nghiêm trọng song

số học sinh vi phạm đạo đức có chiều hướng gia tăng. Sự xuống cấp về mặt
đạo đức, về ý thức học tập của một bộ phận học sinh đã phần nào làm cho
mục tiêu phát triển toàn diện con người bị ảnh hưởng rất nhiều.
Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm, tôi theo dõi và nhận thấy
hạnh kiểm của các lớp mà tôi làm chủ nhiệm không được cao cụ thể :
Stt Năm học

Lớp

Khá

Tốt

Sỉ

TB

số

SL

TL%

SL

TL% SL TL%

1 2007-2008 10b6

42

6

14.3

27

64.3

7

2 2010-2011 10b4

40

7

17.5

25

62.5

3 2011-2012 11b4

39

9

23.1

24

61.5

Yếu
SL

TL%

16.7

2

4.7

6

15

2

5

5

12.8

1

2.6

Những số liệu ở bảng trên cho thấy:
- Tỷ lệ đạt hạnh kiểm tốt chưa nhiều
- Vẫn còn học sinh xếp loại hạnh kiểm trung bình và hạnh kiểm yếu
Như vậy qua những năm làm công tác chủ nhiệm với phương pháp cũ,
kết quả cho thấy những em có nhận thức đúng, thực hiện đầy đủ nhiệm vụ
học sinh, có ý thức trách nhiệm cao, khơng đồng tình và đấu tranh với những
biểu hiện sai trái còn thấp.
II.2.1. Thuận lợi - khó khăn:
* Thuận Lợi:
- Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, ngành Giáo dục - đào
tạo, được sự quan tâm của lãnh đạo trường THPT Quang Trung, đã phổ
biến tuyên truyền rộng rải cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh”, phong trào thi đua “Xây dựng trường học
thân thiện, học sinh tích cực”,… đến từng giáo viên và từng em học sinh

Trang 8


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

trong trường, đồng thời đã vạch ra chương trình hành động để tất cả cán
bộ giáo viên công nhân viên và học sinh thực hiện.
- Đa số giáo viên của trường có tinh thần trách nhiệm cao, đồng
nghiệp giúp đỡ hổ trợ nhau trong công tác, có điều kiện làm việc tương
đối ổn định, giáo viên được bồi dưỡng chun mơn thường xun theo
chương trình cải cách, đổi mới.

- Bản thân tôi là một giáo viên chủ nhiệm thường xuyên và lâu
năm nên ít nhiều cũng có kinh nghiệm về cơng tác giáo dục và quản lí
học sinh.
- Giữa giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh học sinh và các đồn thể
trong nhà trường ln phối hợp chặt chẽ trong cơng tác giáo dục, quản lí
học sinh.
* Khó khăn
- Đa số học sinh có hồn cảnh khó khăn, nhà lại ở xa trường nên
đi lại gặp rất nhiều trở ngại.
- Một số học sinh thiếu thốn tình cảm của cha, mẹ, một số em thì
cha mẹ ít quan tâm, cha hay rượu chè về nhà chửi bới đánh đập, thậm chí
bắt các em phải nghỉ học ở nhà.
- Trong nhà trường phổ thông số học sinh vi phạm đạo đức có
chiều hướng gia tăng, tình trạng học sinh kết thành băng nhóm trong
trường học đáng được báo động.
- Do hồn cảnh gia đình và một số ít học sinh nhận thức còn hạn
chế làm ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân cách của học
sinh.
- Một số phụ huynh học sinh chưa thực sự quan tâm đến giáo dục
con em, cịn nng chiều phó mặc cho nhà trường, thậm chí có phụ huynh
cịn bất lực trước con cái.
- Trong q trình thực hiện, có lúc sự phối hợp chưa đồng bộ
giữa các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nhà trường là trở ngại hạn chế
chất lượng giáo dục đạo đức học sinh.

Trang 9


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

II.2.2. Thành công và hạn chế:
*Thành công:
Trong nhiều năm làm công tác chủ nhiệm bản thân tôi mặc dù
chưa phải là một giáo viên chủ nhiệm thật xuất sắc, song tôi đã đạt được
những thành công đáng kể. Lớp tôi chủ nhiệm trong những năm gần đây
đạt nhiều thành tích trong thi đua: Tập thể có nhiều thành tích trong
phong trào ni heo đất, đền ơn đáp nghĩa, đạt nhiều tuần học tốt, tháng
học tốt, luôn đạt loại A xếp loại cuối kỳ, cuối năm…
Tỷ lệ học sinh yếu kém giảm dần, đạo đức của học sinh được cải
thiện, học sinh biết đoàn kết yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau, tạo mối quan
hệ thân thiện giữa hoc sinh với học sinh, giữa học sinh với thầy - cô giáo.
Đặc biệt trong nhiều năm làm công tác chủ nhiệm khơng có học
sinh bị kỷ luật vì đánh nhau, học sinh vi phạm luật giao thông trong 2
năm gần đây là khơng có, số học sinh bỏ học giữa chừng rất ít và năm
nay khơng có học sinh nào bỏ học.
* Hạn chế:
Mới chỉ vận dụng trong lớp chủ nhiệm nhưng chưa áp dụng rộng
rải trong trường học.
II.2.3. Mặt mạnh – mặt yếu:
* Mặt mạnh:
+ Về phía học sinh: có chiều hướng phát triển tốt về mặt tình cảm
ý thức đạo đức, các em rèn luyện được kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tự nhận
thức đúng sai, tự hiểu và vận dụng được một số kiến thức vào trong cuộc
sống hàng ngày, khơng có học sinh vi phạm nghiêm trọng về đạo đức.
+ Về phía giáo viên: Để giáo dục đạo đức học sinh đạt kết quả tốt
người giáo viên chủ nhiệm phải nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp
vụ, luôn là tấm gương sáng cho học sinh học tập noi theo. Giáo viên phải
biết kết hợp các phương pháp giáo dục một cách biện chứng phù hợp với

từng điều, kiện hồn cảnh, tính cách của từng học sinh mới đạt kết quả
cao.

Trang 10


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

* Mặt yếu:
Trong quá trình quản lí giáo dục học sinh nếu giáo viên sử dụng
các phương pháp không phù hợp với từng đối tượng học sinh, áp dụng
một cách rập khn, máy móc khơng những khơng mang lại kết quả mà
cịn phản tác dụng.
II.2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động.
* Về phía học sinh:
Các em chưa thực sự coi lớp học là “Nhà” của mình, chưa gắn bó,
đồn kết với các bạn trong lớp, chưa xác định được động cơ học tập đúng
đắn. Những em hạnh kiểm trung bình, yếu là những em còn tham gia
đánh nhau, cúp tiết, vi phạm nội quy của trường, lớp. Các em dành nhiều
thời gian cho việc chơi bời (game, facebook…) nhiều hơn là học tập và
rèn luyện.
*Về phía giáo viên:
- Giáo viên chủ nhiệm: Một số giáo viên chủ nhiệm chưa thực sự
quan tâm đến học sinh, khi giao tiếp với các em chưa thể hiện được lịng
nhiệt huyết và sự say mê của mình nên học sinh không phục, không nghe
lời và không hợp tác với cơ giáo chủ nhiệm.
- Về phía giáo viên bộ mơn: Một số giáo viên bộ mơn chưa nhiệt
tình, chưa thể hiện trách nhiệm của mình trong việc “Thơng qua dạy chữ

để dạy người”. Khơng ít giáo viên day bộ mơn cịn tư tưởng “giáo dục ý
thức đạo đức học sinh” là việc của giáo viên chủ nhiệm. Thậm chí một số
giáo viên bộ mơn cịn sử dụng những nguyên tắc cứng nhắc khi giáo dục
học sinh, đôi lúc giáo viên bộ mơn cịn áp đặt một cách máy móc quan
điểm, cách nhìn nhận, xử lí của mình đối với học sinh. Thậm chí vì nóng
giận mà giáo viên bộ mơn cịn sử dụng những lời lẽ thiếu tơn trọng, xúc
phạm đến nhân cách và lòng tự trọng còn non nớt của các em gây ra sự
bướng bĩnh, chống đối, vơ lễ…
Trước tình hình nêu trên, tơi nhận thấy rằng cần phải có những giải
pháp để hạn chế, khắc phục tình trạng đó, góp phần cải thiện quan hệ thầy

Trang 11


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

– trò, trò - trò, giúp các em yêu trường, yêu lớp hơn, gắn bó với bạn bè,
cùng nhau vui chơi học tập, rèn luyện để tránh xa cái ác, cái xấu đang ở
rất gần các em. Làm sao để thầy cô giáo chủ nhiệm chính là niềm tin, chỗ
dựa tinh thần cho học sinh, giúp các em trở về đúng nghĩa là một học sinh
bình thường, trở về với sự hồn nhiên vơ tư của tuổi học trò.
II.3. Giải pháp, biện pháp.
II.3.1. Mục tiêu của các giải pháp, biện pháp.
Từ khi Bộ giáo dục phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường
học thân thiện, học sinh tích cực”. Cụ thể là “Xây dựng thầy – trị thân thiện”
tơi nhận thấy đây là một phong trào rất kịp thời và ý nghĩa hiện nay. Bởi đây
là thời kỳ đất nước đang trong giai đoạn mở cửa hội nhập với sự phát triển
về kinh tế - xã hội, sự bùng nổ về khoa học- công nghệ thơng tin…Nó ảnh

hưởng đến lối sống cũng như đạo đức của không nhỏ một bộ phận giới trẻ,
đặc biệt là học sinh –sinh viên. Vì vậy “Giáo dục đạo đức học sinh” là mục
tiêu cần đạt được trong công tác chủ nhiệm. Tuy nhiên để đạt được mục tiêu
đó khơng phải dễ, địi hỏi người làm cơng tác chủ nhiệm phải đưa ra được
nhiều phương pháp và cách giải quyết phù hợp với đặc điểm tình hình của
từng đối tượng học sinh ở từng giai đoạn, từng khu vực khác nhau. Từ việc
tìm hiểu tình hình, sắp xếp chỗ ngồi hợp lí cho từng học sinh cho đến việc
xây dựng lớp tự quản tốt, đội ngũ ban cán sự lớp có chất lượng, hiệu quả,
đảm bảo hình thành nề nếp nghiêm túc cho học sinh. Tuy nhiên để cảm hóa
và giáo dục đạo đức học sinh có hiệu quả thì giáo viên chủ nhiệm phải ln
quan tâm đến các em bằng cả tấm lòng và sự say mê nhiệt huyết của mình.
II.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện các giải pháp, biện pháp
* Nội dung
Từ cuộc vận động “Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích
cực” trong đó “Xây dựng thầy – trị thân thiện” của Bộ giáo dục và Đào tạo,
với cương vị là một người làm công tác giáo dục tôi thấy cuộc vận động này
sẽ không thể thành công nếu chúng ta không chú trọng giáo dục đạo đức cho
học sinh. Dựa vào thực tiễn của trường THPT Quang Trung và tình hình cụ

Trang 12


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

thể của lớp mình chủ nhiệm, tôi nhận thấy những nội dung cần được quan
tâm, xây dựng để góp phần giáo dục đạo đức học sinh:
- Tìm hiểu tình hình và sắp chỗ ngồi hợp lí cho học sinh.
- Xây dựng tập thể lớp tự quản, ban cán sự lớp có năng lực và ý

thức trách nhiệm.
- Hình thành nề nếp nghiêm túc cho học sinh.
- Giáo viên chủ nhiệm luôn quan tâm đến các em bằng cả tấm
lòng và sự say mê nhiệt huyết của mình.
Đây là những nội dung rất cơ bản mà tơi cho rằng nó mang hiệu
quả cao trong giáo dục đạo đức học sinh.
* Cách thức thực hiện các giải pháp và biện pháp.
Từ những nội dung trên, qua thực tế làm công tác chủ nhiệm giáo
dục đạo đức học sinh tôi đã vận dụng cụ thể vào lớp chủ nhiệm của mình
như sau:
II.3.2.1.Tìm hiểu tình hình và sắp xếp chỗ ngồi hợp lí cho học
sinh.
Tìm hiểu đặc điểm tình hình học sinh.
Để gây được ấn tượng tốt, tự tin, vui vẻ, thoải mái cho học sinh
trong buổi đầu gặp mặt, giáo viên không đơn thuần chỉ lên nhận lớp là
xong, mà giáo viên chủ nhiêm phải làm sao để cho học sinh cảm thấy yên
tâm khi đến với một môi trường với, thầy cô, bạn bè… mọi thứ đều mới.
Nhiệm vụ của một giáo viên là phải làm sao để học sinh ngày đầu tiên
đến trương đã cảm nhận được tinh thần “Trường học thân thiện, học sinh
tích cưc”. Đó là cơ sở để giáo dục đạo đức học sinh đạt hiệu quả.
Cách thức tiến hành:
Mỗi khi được phân công và nhận danh sách học sinh lớp chủ
nhiệm, tôi thường đọc đi, đọc lại danh sách nhiều lần để có thể nhớ được
hầu hết tên học sinh của mình trước khi gặp mặt. Điều đó sẽ làm cho học
sinh cảm thấy bất ngờ và thú vị.

Trang 13


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

Ví dụ: Ngay buổi đầu tiên gặp mặt khơng cần nhìn vào danh sách
tơi đã gọi chính xác họ, tên của một số em điều này sẽ làm cho các em
thấy vui. Các em sẽ có cảm giác gần gũi ngay từ lần găp đầu tiên khi các
em vừa mới bước chân vào môi trường xa lạ. Đồng thời các em sẽ rất tị
mị, vì sao chưa bao giờ gặp mà cơ có thể biết được họ, tên của mình.
Việc tiếp theo tơi bắt đầu điều tra để tìm hiểu tình hình chung của
học sinh thông qua hồ sơ, học bạ và các mối quan hệ của học sinh để nắm
được một cách khái quát tình về học lực, đạo đức, điều kiện, hồn cảnh,
khả năng của các em, từ đó có biện pháp giáo dục, xử lí kịp thời phù hợp
đối với mỗi học sinh.
Buổi đầu sau khi đón nhận học sinh sau màn chào hỏi làm quen, tôi
hướng dẫn và quán triệt cho các em vệ sinh lớp học sạch sẽ, bàn ghế gọn
gàng, ngăn nắp, mỗi học sinh phải biết giữ gìn vệ sinh sạch đẹp, không
viết bậy vẽ bậy lên bàn, ghế, tường, sàn nhà…luôn giữ cho lớp học
trường học sạch sẽ thống mát, trong lành. Theo tinh thần ơng bà ta đã
dạy : “Nhà sạch thì mát, bát sạch ngon cơm”. Đồng thời hướng dẫn các
em thường xuyên chăm sóc cây xanh, cây cảnh, cây bóng mát, bảo vệ cơ
sở vật chất, sử dụng an toàn và tiết kiệm điện nước. Có như vậy khi đến
lớp cả thầy và trị mới thấy thoải mái, dễ chịu, từ đó việc dạy và học sẽ
đạt hiệu quả cao hơn. Góp phần xây dự thành cơng “Trường học thân
thiện, học sinh tích cực”.
Sắp xếp chỗ ngồi hợp lí cho học sinh.
Cơng việc tiếp theo đó là sắp xếp chỗ ngồi cho học sinh, việc này
tưởng chừng đơn giản nhưng nó lại rất quan trọng đối với sự tiến bộ của
mỗi học sinh và của cả tập thể lớp. Điều này đòi hỏi kỹ năng quan sát,
phân tích, đánh giá học sinh. Việc sắp xếp chỗ ngồi hợp lí sẽ đem lại
thành cơng rất lớn trong việc giáo dục và quản lí học sinh.

Cách thức tiến hành:
Biết học sinh muốn tự quyết định chỗ ngồi cho mình nên trong hai
tuần đầu tơi ln để học sinh tự chọn chỗ ngồi. Theo lẽ tự nhiên các em

Trang 14


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

thân nhau, hợp nhau hay chơi với nhau, các em học sinh dân tộc thiểu số
thì thích ngồi gần nhau. Đặc biệt những em có cá tính, hay nghịch ngợm,
quậy phá lại thích tập hợp lại một chỗ. Mặc dù tơi biết tình hình này
khơng ổn, nhưng tôi vẫn cố ý để như vậy cho các em cảm thấy mình có
thể tự quyết và cơ cũng khơng phải là người áp đặt. Vì tơi biết nếu mình
khi chưa nắm được đặc điểm của các em mà đã cố ý sắp chỗ ngồi thì sẽ
khơng hợp lí, khơng có kết quả. Hơn nữa học sinh sẽ khơng phục, thậm
chí nhiều em cịn tỏ ra chống đối khơng nghe theo.Tơi cố tình để cho các
em tự do sau hai tuần quan sát, tìm hiểu, nhận định, đánh giá tôi đã chỉ ra
cho các em thấy chỗ được và chỗ chưa được của việc tự do lựa chọn chỗ
ngồi mà khơng có sự hướng dẫn sắp xếp của cơ. Đương nhiên đến lúc đó
các em phần lớn sẽ nghe theo sự sắp xếp của tôi. Trước đây tôi hay xếp
học sinh yếu ngồi riêng phía trước, học sinh khá giỏi ngồi riêng phía sau
vì nghĩ nếu ngồi chung vậy học sinh yếu sẽ sao chép bài của học sinh khá
giỏi, nhưng cách làm này không hiệu quả. Những năm gần đây khi xếp
chỗ ngồi cho học sinh tôi thường ưu tiên cho những em nhỏ bé, khả năng
quan sát kém ngồi những bàn đầu và sắp xếp đều những học sinh nam,
nữ, học sinh dân tộc kinh, học sinh dân tộc thiểu số, học sinh yếu kém,
khá giỏi ngồi xen lẫn với nhau. Một mặt để các em khá giỏi có thể kèm

hướng dẫn các em yếu kém, mặt khác để các em hịa đồng, đồn kết với
nhau hơn và các em sẽ không mặc cảm khi bị tách riêng ra. Một tập thể
đoàn kết giúp phong trào học tập và nề nếp đi lên là tiền đề cho việc giáo
dục đạo đức học sinh.
II.3.2.2.Xây dựng tập thể lớp tự quản, ban cán sự lớp có năng
lực và ý thức trách nhiệm.
GVCN là cố vấn tổ chức hoạt động tự quản của tập thể lớp,
không làm thay học sinh. Muốn vậy, GVCN phải xây dựng được ban cán sự
lớp năng nổ, nhiệt tình thì cơng việc tự quản của học sinh mới có hiệu quả.
Vai trị cố vấn của GVCN có ý nghĩa giáo dục quan trọng trong việc điều
chỉnh, thay đổi nhận thức, tình cảm, thói quen, niềm tin, hứng thú và hành vi

Trang 15


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

của học sinh cũng như phát huy các nhân tố tích cực trong lớp để xây dựng
tập thể lớp tốt.
Cách thức tiến hành:
+ Bầu ban cán sự lớp.
Sau nhiều năm làm công tác chủ nhiệm tôi nhận thấy để chọn được
một ban cán sự lớp tốt, đặc biệt là chọn đươc một lớp trưởng có năng lực
không nhất thiết phải chọn một học sinh khá, giỏi. Yếu tố quan trọng nhất
của một lớp trưởng phải là học sinh gương mẫu, năng động, chủ động
trong các cơng việc, tập hợp được các bạn cùng tích cực tham gia vào các
hoạt động tập thể và đặc biệt là phải biết cách quan tâm đến bạn bè, được
các bạn tín nhiệm nể phục, có tầm ảnh hưởng đến các bạn học sinh.

Ngay từ đầu khi nhận lớp tôi thường quan sát học sinh của mình rất
kỹ trong mọi hoạt động và khi đã ngắm được một đội ngũ ban cán sự ưng
ý. Tôi không vội áp đặt chỉ định ngay các em mà tôi sẽ gặp riêng các em
để tâm sự, trao đổi, thậm chí là “nhờ vả” cùng giúp cô đưa lớp tiến bộ đi
lên. Tồi đề nghị các em đứng ra ứng cử vào đội ngũ ban cán sự lớp và tất
nhiên với sự ủng hộ, hướng dẫn của tôi hầu hết các em học sinh đều tán
thành. Với cách làm này trong những năm gần đây, cụ thể trong hai năm
nay tôi đã chọn được một ban cán sự quản lí lớp tốt. Nhờ đó đã làm cho
lớp tiến bộ hơn rất nhiều về mọi mặt đặc biệt là sự tiến bộ hẳn về học tập
cũng như rèn luyện đạo đức.
+ Phân công nhiệm vụ cho từng thành vên trong ban cán sự lớp.
+ Thường xuyên đôn đốc nhắc nhỡ và kiểm tra việc học sinh thực
nhiệm vụ được giao.
+ Tập cho tất cả các thành viên trong lớp làm quản lý lớp, để xây
dựng cho các em tinh thần trách nhiệm, biết quan tâm đến cơng việc
chung trong lớp bằng cách hỏi tình hình lớp vào các buổi học bất kỳ em
nào cũng phải trả lời được.
+ Xây dựng tinh thần học tập cho các em chúng ta cần phải quan
tâm kiểm tra sự chuẩn bị bài củ và mới trong giờ sinh hoạt đầu giờ nếu

Trang 16


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

em nào chưa thực hiện tốt cần phải nhắc nhở động viên kịp thời (tránh
trường hợp trách mắng và phạt các em) để các em cố gắng nhiều hơn
trong học tập, cần phân công những học sinh học khá trong lớp kèm cặp

giúp đỡ học sinh yếu và giáo viên luôn đôn đốc kiểm tra đừng bao giờ tiết
kiệm lời khen ngợi các em vì chính đây là vũ khí sắc bén động viên các
em cầu tiến.
+ Cuối tuần ban cán sự lớp phải tổng kết mọi hoạt động của lớp,
báo cáo trong giờ sinh hoạt lớp để khen ngợi những học sinh thực hiện tốt
nhiệm vụ trong tuần và phê bình những học sinh chưa thực hiện nghiêm
túc nhiệm vụ.
Đương nhiên để đội ngũ ban cán sự lớp chủ động quản lí lớp một
cách hiệu quả thì giáo viên chủ nhiệm phải hướng dẫn, khích lệ, động
viên để các em phát huy tối đa tinh thần “Học sinh tích cực”.
II.3.2.3.Hình thành nề nếp nghiêm túc cho học sinh.
Để hình thành nề nếp nghiêm túc cho học sinh là một việc rất quan
trọng. Tuy nhiên đây là việc không hề dễ và cũng không thể thành cơng
trong một sớm một chiều. Điều đó địi hỏi người giáo viên phải có một
tinh thần và ý chí cao và rất bền bỉ với những phương pháp và biện pháp
phù hợp như là mềm dẻo, linh hoạt theo kiểu: “lạt mềm buộc chặt” “mưa
dầm thấm lâu”, “Có cơng mài sắt có ngày nên kim”…
Cách thức tiến hành:
Trước đây mỗi khi nhận lớp chủ nhiệm mới, tôi thường đưa các em
vào khuôn khổ ngay lập tức với những nội quy và quy định thật nghiêm
khắc. Tuy nhiên cách làm này khơng có hiệu quả, thậm chí nhiều em cịn
tỏ thái độ chống đối ra mặt. Nhưng sau khi nghiên cứu kỹ tâm lý lứa tuổi
học sinh THPT, tôi đã phần nào hiểu được ở lứa tuổi này các em thích
làm người lớn, thích thể hiện và muốn khẳng định mình trong mắt cha
mẹ, thầy cơ, bạn bè và những người xung quanh. Vì vậy tơi khơng vội
vàng đưa các em vào khuôn khổ ngay, mà tôi cho các em có thời gian
thích nghi với mơi trường mới. Các em tự do thể hiện và khẳng định

Trang 17

Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

mình, các em cứ mặc nhiên trổ hết khả năng của mình, cịn tơi cứ bình
tĩnh quan sát. Sau 2 tuần lễ khi đã ít nhiều hiểu được các em, thấy được
phần nào khả năng của từng em mới từ từ đi vào ổn định lớp.
Phải cho các em học quyền và nghĩa vụ, cá hành vi học sinh không
được làm, khen thưởng, kỷ luật (Trích Điều lệ trường Trung học Ban
hành kèm theo thơng tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ
trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo), nội quy của trường THPT Quang Trung,
hướng dẫn cho các em tự xây dựng nội quy của lớp học, có như vậy các
em mới dễ nhớ và dễ thực hiện.
Mỗi ngày, tơi bỏ ra ít nhất 5-10 phút để tiếp xúc với các em, để nói
chuyện, tìm hiểu, trao đổi tư tưởng và tâm tình của các em. Giờ thuận tiện
nhất là các buổi 15 phút đầu giờ, tiết sinh hoạt chủ nhiệm… Tôi lắng
nghe các em nói, khuyến khích các em bày tỏ những điều các em nghĩ
trong đầu, chứ không phải bắt các em chỉ nghe mình nói thơi. Đồng thời
phải biết phản ứng kịp thời và thích hợp với những gì các em biểu lộ: Vui
buồn, ngạc nhiên, sửa sai, bất đồng, tán thành, khuyến khích… Phải ln
ln nắm bắt được tư tưởng và ý muốn của cac em. Phải tập trò chuyện
với các em như bạn bè nhằm có thể nắm bắt được sự thay đổi về tâm lí
của các em để kịp thời uốn nắn.
Ổn định nề nếp học sinh trong từng tiết học là vấn đề rất quan
trọng
Ví dụ như việc ổn định 10’ hoặc 15’ đầu giờ hoặc giờ ra chơi đổi
tiết, giáo viên chủ nhiệm quán triệt với học sinh: khi nghe trống vào lớp
tất cả các em phải vào lớp ổn định vị trí, khơng để các em đứng ở hành
lang hoặc cửa lớp chờ giáo viên đến mới chạy vào chỗ ngồi. Giáo viên

nhận lớp phải đứng nghiêm túc tránh tình trạng vừa đi vừa khua tay bảo
các em ngồi xuống. Việc này thể hiện tính nghiêm túc và sự tơn trọng
nhau (Giáo viên có nhận lớp nghiêm túc thì học sinh mới nghiêm túc
chào giáo viên).

Trang 18


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

II.3.2.4.Giáo viên chủ nhiệm luôn quan tâm đến các em bằng cả
tấm lòng và sự say mê nhiệt huyết của mình
Trước hết trong tiết sinh hoạt chủ nhiệm tôi luôn thu
hút và theo dõi sự chú ý lắng nghe của học sinh.
Muốn thu hút và duy trì sự chú ý của học sinh địi hỏi giáo viên chủ
nhiệm phải bắt đầu thật mạnh mẽ, kết thúc thật dứt khốt. Tơi muốn nắm
bắt sự tập trung chú ý của học sinh và duy trì nó bằng cách làm cho nội
dung cần trao đổi được thể hiện theo một cách thức dễ nhớ nhất từ ngữ
đơn giản mộc mạc. Điều đó làm tiền đề để thiết lập mối quan hệ với các
em, tạo một cơ sở có thực cho việc trao đổi. Hãy cuốn hút các em ngay từ
những giây phút đầu tiên, nói phải thật rõ ràng, súc tích và cuốn hút. Cần
phải tránh sa vào tình trạng nói lan man, thiếu mạch lạc. Thực hiện được
điều này sẽ giúp cho buổi lên lớp của giáo viên có một khởi đầu mạnh
mẽ, đồng thời mang lại một phương hướng rõ ràng. Muốn các em nghe
lời hay thấm thía những điều ta nói thì khơng bao giờ ta tự đề cao mình
mà phải truyền cho các em bằng chính lịng say mê và nhiệt huyết của
mình đó chính là con đường đi đến trái tim gần nhất.
Cách thức tiến hành:

Tơi thường nói với các em rằng “Cơ ln có một tình u vơ bờ
dành cho các em, cơ ln u thích cơng tác làm giáo viên chủ nhiệm, cô
luôn muốn làm thật tốt để đáp ứng sự kỳ vọng của các em đối với cơ. Các
em có hợp tác với cô không? Chúng ta cùng làm tốt nhé!”… Để lời nói
của mình có tác dụng tới các em thì bản thân giáo viên chủ nhiệm phải là
người tận tụy với cơng việc, có tình u thương, có tấm lòng độ lượng và
bao dung đối với học sinh. Tuy nhiên lịng u thương ấy khơng thể pha
trộn với những nét uỷ mị, mềm yếu và thiếu sự đề ra yêu cầu nghiêm
khắc đối với các em. Tình cảm thầy – trị dần được hình thành, tạo điều
kiện thuận lợi cho những tâm sự những sẻ chia ... Khi đó những lời động
viên, những định hướng của giáo viên chủ nhiệm sẽ đạt hiệu quả cao.
Chính tâm huyết và trách nhiệm sẽ giúp cho giáo viên chủ nhiệm có được
năng lực “cảm hố” học sinh nói chung, học sinh chưa ngoan nói riêng.

Trang 19


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

Đó là năng lực gây ảnh hưởng trực tiếp của mình đến học sinh về mặt
tình cảm và ý chí. Tâm huyết và trách nhiệm nằm trong nhân cách của
người thầy giáo. Giáo viên chủ nhiệm phải dùng nhân cách của mình để
tác động vào học sinh, giáo dục các em nên người.
Hoạt động ngoài giờ lên lớp, ngoại khóa.
Thiết kế hoạt động ngồi giờ lên lớp là một khâu rất quan trọng,
thơng qua đó rèn luyện cho các em nhiều kỹ năng sống, giáo viên cũng
kịp thời uốn nắn những thói quen khơng tốt của các em. Bởi hoạt động
ngoài giờ lên lớp, ngoại khóa là lúc học sinh thể hiện cá tính, cũng như

nhân cách của các em rất rõ dể dàng nhận thấy. Đây là cơ hội, là thời
điểm giáo viên chủ nhiệm hiểu rõ học sinh mình nhất, từ đó giúp giáo
viên chủ nhiệm dễ dàng định hướng và giáo dục học sinh thấu đáo hơn.
Việc chú trọng các trò chơi dân gian và việc tìm hiểu, chăm sóc cây
xanh, cây cảnh... Tất cả các họat động đều phải có sự tham gia tích cực
của giáo viên và học sinh theo phương châm : Thầy luôn là người định
hướng, là điểm tựa tinh thần, là trung tâm đồn kết. Trị là người thực
hiện ý tưởng, tham gia hoàn thiện ý tưởng của thẩy và biến ý tưởng của
thầy trò thành hiện thực. Hoạt động ngoài giờ là cách tốt nhất để giáo
viên rèn luyện các kỉ năng sống, giáo dục tư tưởng, tình cảm, đạo đức lối
sống cho học sinh, giúp các em có kỉ năng sống hịa nhập trong cộng
đồng một cách tự nhiên, tự tin vào bản lĩnh cá nhân, đặc biệt đối với học
sinh cá biệt, học sinh yếu kém, học sinh có hồn cảnh khó khăn hay học
sinh là đồng bào thiểu số. Thông qua các hoạt động này các em Cùng
nhau học tập, cùng nhau sinh họat, vui chơi lành mạnh, trong sáng, qua
đó giúp các em có tinh thần tập thể, biết tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau, cùng
nhau bàn bạc để tìm ra các giải pháp, các sáng kiến, để định hướng cho
học sinh khả năng tự tổ chức các hoạt động tập thể khi được giao phó.
Qua các hoạt động giúp cho học sinh cách để cùng nhau sẽ chia nỗi buồn
khi chưa chiến thắng một cách tích cực, cùng nhau hưởng thụ niềm vui
của sự thành công mà không kiêu ngạo.

Trang 20


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

Giáo viên chủ nhiệm phải ln gần gũi quan tâm đến

từng học sinh của mình.
Chỉ có sự quan tâm một tới học sinh bằng tất cả tấm lịng của
người thầy, gần gũi đơng viên, coi các em như người thân của mình.
Bằng tất cả năng lực phẩm chất và nhân cách của một người thầy giáo
chân chính chúng ta mới có thể cảm hóa được các em, làm cho các em từ
từ nhận ra cái đúng,cái sai, cái tốt đẹp của tình người. Từ đó góp phần
giáo dục đạo đức học sinh một cách hiệu quả.
Cách thức thực hiện:
Có những em hay mặc cảm bản thân, hoặc tiếp thu một vấn đề nào
đó khơng dễ dàng nên rất ngại tham gia công việc chung của tập thể; có
những em lại hay phá ngang kế hoạch hoạt động của lớp, làm cho hiệu
quả công việc không cao trên các mặt giáo dục. Với những em này tôi
phải bỏ rất nhiều thời gian tiếp cận các em. Qua những lần tiếp xúc, hỏi
han, tìm hiểu phải nắm được “thóp” của các em đó và đã “kích đúng
điểm” để các em thể hiện mình theo khả năng. Sau mỗi sự tiến bộ dù là
rất nhỏ của các em, tôi đã kịp thời động viên trước lớp, tạo cho các em
những tình cảm tốt đẹp, niềm tin vào khả năng và tính kiên định trong
cơng việc. Với những em có biểu hiện vơ kỷ luật, để các em có thể tự
điều chỉnh hành vi của mình, tơi gặp riêng từng em và nói chuyện, khích
lệ các em, vừa kết hợp giữa “ mềm dẻo” và“ cứng rắn” để từng bước đưa
các em vào khn khổ.
Ví dụ lớp tơi có một số học sinh thường xuyên vi phạm nội quy,
phá phách làm cho các bạn khác và thầy cô bực tức. Lúc đầu tôi sử dụng
phương pháp phạt lao động, la rầy em, phê bình các em trước lớp…
nhưng các em khơng có chuyển biến gì mà cịn hay tỏ ra chống đối, bất
mãn.Tơi nhận ra mình thực sự đã sai lầm trong giáo dục và thiếu tôn
trọng các em, chưa quan tâm thực sự đến học sinh. Thu xếp thời gian tơi
đến thăm gia đình các em, nói chuyện với bố mẹ các em để nắm tình hình
và nhờ gia đình tác động, khuyến khích các em. Sau khi tìm hiểu về gia
đình tơi gặp riêng các em sau giờ học để nói chuyện một cách cởi mở, tìm

Trang 21


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

chủ đề chung, ít chạm đến quan điểm cá nhân, nói ít về mình, chú ý quan
sát cử chỉ điệu bộ nét mặt của các em, chủ động gợi chuyện. Bằng những
biện pháp và cách xử lí phù hợp sau một thời gian các em đã tiến bộ về
học tập và ngoan hơn khơng cịn quậy phá, ngang bướng, vô lễ, chống đối
như trước nữa.
Đặc biệt trong lớp tơi có em rất ngỗ ngược, ở cấp II em được liệt
vào dạng học sinh cá biệt. Thầy cơ coi như khơng có em trong lớp vì
khơng thể giáo dục được em. Em có một hồn cảnh gia đình khá đặc biệt,
mẹ em thì quá hiền lành và nhu nhược, Bố em thường xuyên rượu chè, cờ
bạc, về nhà là đánh vợ, con. Anh trai trước đây cũng là học sinh cá biệt
của trường bỏ học giữa chừng nên em học sinh này rất chán nản. Khơng
có một lỗi nào là em không vi phạm: Từ nghỉ học khơng lí do, cúp tiết,
trèo tường, hút thuốc lá… đến đánh nhau và hỗn láo với thầy cô. Khi tôi
nhận lớp em, thú thật tôi cũng rất ngán em vì “bề dày thành tích của em”.
Nhưng qua mấy lần trị chuyện gặp riêng, tơi nhận thấy em khơng phải là
khơng giáo dục được. Các cụ thường nói là “Mưa dầm thấm lâu” “Nói
ngọt thì lọt đến xương”, “có cơng mài sắt có ngày nên kim” thật quả
khơng sai. Mỗi khi em mắc lỗi tơi khơng chỉ trích hoặc la mắng em trước
lớp, cũng không hỏi nguyên do em mắc lỗi. Tơi thường gặp riêng em nói
chuyện như một người thân trong gia đình, thậm chí tơi cịn nhờ vả em
giúp tôi trong việc quản lớp.Với “chiêu” này em đã tự tin hơn. Em đã kể
cho tôi nghe rất nhiều chuyện về gia đình em và mong muốn của em. Tôi

thấy em thật đáng thương chứ không đáng ghét như khi tôi mới tiếp xúc
với em. Tôi thường xuyên động viên, khuyến khích, giúp đỡ và em đã ít
mắc lỗi hơn, tập trung cho học tập hơn.
Còn với những học sinh có hồn cảnh khó khăn tơi ln tìm cách
hỗ trợ và giúp đỡ phần nào, miễn, giảm một số khoản đóng góp cho các
em hộ nghèo, cận nghèo, mồ cơi, khó khăn… Đặc biệt trong lớp tơi có
một học sinh hoan cảnh vơ cùng khó khăn. Nhà chỉ có hai mẹ con, mẹ em
thì ốm liệt nằm một chỗ mấy năm nay. Hai mẹ con sống bằng sự cưu
mang, giúp đỡ của hàng xóm. Biết được hồn cảnh của em tơi đã tìm cách

Trang 22


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

ủng hộ và kêu gọi các học sinh trong lớp cùng đóng góp để giúp đỡ bạn.
Mặc dù trong lớp có nhiều em hồn cảnh thật sự khó khăn, nhưng các bạn
đã nhiệt tình ủng hộ với tinh thần “ Nhường cơm sẽ áo”, “Một miếng khi
đói bằng một gói khi no”, “Lá lành đùm lá rách”…Khi biết tình hình của
em thì các thầy trong Ban giám hiệu, hội chữ thập đỏ, Đoàn thanh niên,
các thầy cơ giáo trong trường cũng đã có sự hỗ trợ, giúp đỡ đến em. Điều
này đã cổ vũ động viên tinh thần cho 2 mẹ con em vượt qua những khó
khăn trong cuộc sống . Đây chính là tinh thần của cuộc vận động: “Xây
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
Qua một và ví dụ nhỏ trên đây bản thân tôi thấy không thể giáo dục
học sinh theo một cách cứng nhắc, rập khuôn cho mọi đối tượng, mà trái
lại phải có hình thức giáo dục thích ứng cho từng đối tượng. Muốn vậy
phải tìm hiểu kỹ hồn cảnh của học sinh, ln gần gũi, u thương các

em bằng một tình thương đích thực từ đáy lịng người thầy, khơng cho
phép thứ tình thương bắt buộc, gị ép. Người thầy phải có lịng vị tha và
ln ln có cái nhìn thiện cảm mang tính thu phục, tự tin, tạo cho các
em một chỗ dựa vững chắc về tinh thần, mạnh dạn bày tỏ tâm sự khi thấy
cần thiết.
Một điều nhất thiết nữa là giáo viên chủ nhiệm phải ln tạo ra uy
tín và sự cơng bằng trong các em, khơng được “nói một đằng làm một
nẻo” “ thiên vị”... Khi ta nói chuyện với các em ta ln phải sử dụng một
giọng nói ấm áp, linh hoạt, nhiệt huyết, đầy sức sống. Đừng bao giờ thể
hiện sự lạnh lùng xa cách, hay nói đơn điệu, lặp đi lặp lại thiếu cảm xúc
cứng nhắc như một pho tượng thì lời nói của ta khơng có sức cuốn hút,
khơng thể giành được sự ủng hộ của các em. Là giáo viên chủ nhiệm
chúng ta phải luôn hướng cho các em một viễn cảnh tương lai và thể hiện
nó thật nồng nhiệt, đó chính là bí quyết thành cơng trong việc truyền cảm
hứng và động viên học sinh. Nhưng cái viễn ảnh đó cần phải dễ hiểu đáng
tin cậy và rõ nét.
Tóm lại để đạt được kết quả mong muốn giáo viên chủ nhiệm phải
ln có lịng say mê và tinh thần nhiệt huyết. Đó chính là viên gạch đầu

Trang 23


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

tiên giúp ta xây dựng nên mối quan hệ thân thiện với học sinh. Nếu
không có lịng nhiệt huyết ta sẽ khơng thể thành cơng trong việc giáo dục
đạo đức học sinh.
II.3.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp, biện pháp

- Công việc của bản thân tôi được diễn ra trong một số cơ sở nhất định,
trong môi trường chung của cả tập thể nhà trường.
- Giáo viên phải khơi dậy tinh thần tập thể, ý thức giữ gìn vệ sinh
chung, tình cảm yêu thương, gắn bó coi lớp học là nhà.
- Giáo viên chủ nhiệm phải là chuyên gia tư vấn về tâm lý, nắm bắt và
hiểu rỏ tâm sinh lý về lứa tuổi, gần gũi, chia xẻ với các em về những vấn đề
nhạy cảm trong tình bạn, tình u, tơn trọng và định hướng cho các em biết
giữ gìn tình cảm trong sáng, phát huy học tập và rèn luyện thật tốt.Thầy, cô
giáo là người noi gương về tư tưởng, đạo đức lối sống, luôn quan tâm đến
từng học sinh, yêu thương và cảm thông với các em nhất là những em có
hồn cảnh khó khăn, giúp học sinh vượt qua những khó khăn, vươn lên trong
học tập.
-Thơng qua các hoạt động ngoại khóa, thực hiện các chun đề về tình
bạn, tình u, giới tính bằng cách thơng qua các hoạt động vui chơi bổ ích để
nhằm nâng cao hiểu biết cho học sinh. Luyện tập thể dục thể thao, các
chuyên đề về học tập như khuyến khích các em tham gia viết bài cho các
chuyên đề của Đoàn trường tổ chức, để từ đó giúp học sinh có khả năng tự
thể hiện những sở thích, sở trường của các em, nhờ đó mà giáo viên chủ
nhiệm có thể phát huy được sức mạnh của tập thể học sinh trong quá trình
xây dựng lớp, cũng như trong các hoạt động phong trào dể dàng hơn. Từ
hoạt động ngoại khóa giúp học sinh mở rộng mối quan hệ với bạn bè khác
lớp, hiểu biết nhiều thầy, cô trong trường.
- Khi biết học sinh có chuyện vui buồn thì giáo viên chủ nhiệm phải
quan tâm kịp thời, tổ chức thăm hỏi, khéo léo động viên, lôi cuốn sự quan
tâm của cả lớp, cùng nhau sẽ chia, cùng nhau giải quyết.

Trang 24


Trường THPT Quang Trung

Năm học 2014-2015

- Luôn chú ý các họat động tương trợ, giúp đỡ các học sinh có hồn
cảnh khó khăn tùy theo thực tế của lớp chủ nhiệm hằng năm.
- Giáo viên chủ nhiệm phải vững vàng về chuyên môn và năng lực sư
phạm, luôn chủ động và linh hoạt trong hoạt động phối hợp với đồng nghiệp,
trong việc cuốn hút học sinh tham gia các họat động .
- Thường xuyên tổ chức các phong trào thi đua nhỏ của lớp, với nội
dung cụ thể, thiết thực để thầy trò cùng tham gia : “thực hành tiết kiệm”
bằng cách tổ chức nuôi heo đất, sử dụng an toàn và bảo quản tốt các thiết bị
điện, các cơ sở vật chất mà nhà trường bàn giao “giúp bạn vượt khó” tổ chức
giúp các bạn có hồn cảnh khó khăn trước hết ngay trong chính lớp học của
mình, như thăm hỏi hay mua quà tặng thiết thực…
- Chú ý rèn luyện các kĩ năng sống cho học sinh, kỹ năng giao tiếp , ứng
xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, kỹ năng làm việc và sinh họat
theo nhóm, kĩ năng ứng xử văn hóa, chung sống hịa bình, phịng ngừa bạo
lực và tệ nạn xã hội, kỹ năng rèn luyện sức khỏe, bảo vệ sức khỏe, kỹ năng
phịng - chống tai nạn giao thơng, đuối nước và tai nạn thường tình khác.
- Chú ý giáo dục học sinh theo các chuẩn mực đạo đức truyền thống của
dân tộc “ Tiên học lễ, hậu học văn” hay “ Nhất tự vi sư bán tự vi sư” giáo
dục ý thức tìm hiểu, chăm sóc, phát huy các di tích lịch sử, văn hóa, cách
mạng ở địa phương đặc biệt là thơng qua chính các học sinh con em đồng
bào địa phương.
II.3.4. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp.
Khi xây dựng đề tài “Một số biện pháp góp phần giáo dục đạo đức học
sinh ở trường THPT hiện nay”., với mục đích của tơi nhằm góp phần vào
xu thế chung của Đảng và Nhà nước ta đó là: giáo dục học sinh phát triển
một cách toàn diện, đáp ứng xây dựng thế hệ trẻ đủ đức, đủ tài để trở thành
chủ nhân tương lai của đất nước và chủ động hội nhập quốc tế hội nhập quốc

tế. Vì vậy, mặc dù với những phương châm nhỏ cuả từng mảng hoạt động
như; Nghiên cứu tình hình thực trạng học sinh, sắp xếp chỗ ngồi, xây dựng
tập thể lớ tự quản- đội ngũ ban cán sự có năng lực và ý thức trách nhiệm,
Trang 25