(Sáng kiến kinh nghiệm) một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh trường THPT đông sơn 1

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài :
Nghề giáo là một trong những nghề cao quý của xã hội. Được trở thành
giáo viên đứng trên bục giảng là niềm mơ ước từ những năm thơ bé của tôi. Lựa
chọn và gắn bó với nghề giáo, đến bây giờ chỉ có thể nói đó là điều tất yếu,
khơng hề có sự băn khoăn hay ân hận nuối tiếc. Hai mươi tám năm trong nghề,
đã có biết bao trăn trở, buồn vui mà nghề mang lại. Trong khoảng thời gian này,
tôi luôn được lãnh đạo nhà trường giao cho làm công tác chủ nhiệm. Tơi đã ln
nỗ lực hồn thành nhiệm vụ: từ khi chập chững vào nghề với nhiệt huyết thanh
xuân đến khi trưởng thành với bản lĩnh nghề nghiệp. Từng thế hệ học sinh
trưởng thành và cùng với đó là những kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm trong
tôi dần được tích lũy theo năm tháng.
Người xưa đã nói: Tiên học lễ, hậu học văn, nói như vậy là muốn nhấn
mạnh đến việc dạy người trước việc dạy chữ, hay nói cách khác: Giáo dục đạo
đức cho học sinh là việc làm vô cùng quan trọng bên cạnh việc dạy tri thức.
Giáo viên chủ nhiệm là công việc kiêm nhiệm thú vị nhưng mn vàn khó
khăn. Nếu như giáo viên bộ môn là người thầy giảng dạy, đứng lớp truyền lửa tri
thức cho học sinh qua những bài học thì giáo viên chủ nhiệm khơng chỉ là người
thầy truyền lửa ấy mà còn là người bạn lớn, người anh/chị, người cha/mẹ… của
các em. Trong hơn hai mươi năm làm công tác chủ nhiệm tôi luôn cho rằng:
Giáo dục đạo đức, định hướng giúp học sinh hoàn thiện và phát triển nhân cách
là nhiệm vụ hàng đầu của người giáo viên chủ nhiệm.
Qua thực tế nhiều năm làm công tác chủ nhiệm, tơi ln trăn trở mình sẽ
viết nên một đề tài nghiên cứu về công tác chủ nhiệm với mong muốn ghi lại
một số kinh nghiệm mà tôi đã tích lũy được cho các bạn đồng nghiệp tham khảo.
Tơi mạnh dạn viết sáng kiến kinh nghiệm tham dự Hội thảo Báo cáo Khoa
học cấp trường và gửi đi cấp Tỉnh với đề tài “Giáo dục đạo đức cho học sinh
trường trung học phổ thông Đông Sơn 1”. Tôi hi vọng đây sẽ là một “kết quả lao
động đẹp đẽ” của mình trong quá trình tự học và sáng tạo.
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Mục đích của đề tài: Tìm tòi, phát hiện ra những biện pháp giáo dục tối

ưu cho học sinh trung học phổ thơng trên đường hình thành và phát triển đạo
đức, nhân cách, phù hợp với yêu cầu và xu thế của thời đại.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu là học sinh trường trường trung học phổ thông
Đông Sơn 1 (đặc biệt là các khóa tơi được phân cơng làm giáo viên chủ nhiệm).
+ Lớp 10A5. 11A5,12A5 (Khóa 2009-2012)
+ Lớp 10A1,11A1,12A1 (Khóa 2012-2015)
1


+ Lớp 10A1,11A1 ( Khóa học 2015-2018)
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
Khi triển khai đề tài này, tôi sử dụng những phương pháp sau:
+ Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
+ Phương pháp khảo sát, thống kê
+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm
+ Phương pháp giáo dục tích hợp
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận
2.1.1. Khái niệm
Giáo viên chủ nhiệm: Giáo viên chủ nhiệm là một trong những giáo
viên đang giảng dạy ở lớp, có đủ các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ
nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong tất cả các năm tiếp theo của cấp học.
Giáo viên chủ nhiệm lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ
chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở
thành con ngoan, trị giỏi, bạn tốt, cơng dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh
vững mạnh
Giáo viên chủ nhiệm giỏi:
Giáo viên chủ nhiệm giỏi: là người hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ
được giao ( theoThông tư số 12/2011/TT-BGD&ĐT ngày 28/3/2011 của Bộ

trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo điều 31 qui định về nhiệm vụ của giáo viên chủ
nhiệm) với tinh thần trách nhiệm cao, có tâm với nghề, yêu thương học sinh,
nhiệt tình trong cơng tác chủ nhiệm, là người làm việc công tâm khoa học và
chặt chẽ….
Giáo viên chủ nhiệm giỏi là người có những sáng tạo trong cơng
việc, trong q trình định hướng cho học sinh phát triển nhân cách.
2.1.2. Học sinh trung học phổ thông và quá trình hình thành phát
triển đạo đức, nhân cách
Theo tâm lý học: Đạo đức có thể được định nghĩa theo các khía cạnh sau:
- Nghĩa hẹp: Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội, là tổng hợp các quy
tắc, nguyên tắc, chuẩn mực xã hội, nhờ nó con người tự giác điều chỉnh hành vi
của mình sao cho phù hợp với lợi ích và hạnh phúc của con người, với tiến bộ xã
hội trong quan hệ cá nhân – cá nhân và quan hệ xã hội.

2


- Nghĩa rộng: Đạo đức là toàn bộ những quy tắc, chuẩn mực nhằm điều
chỉnh và đánh giá cách ứng xử của con người với nhau trong quan hệ xã hội và
quan hệ với tự nhiên
- Nghĩa rộng hơn: Đạo đức là hệ thống các quy tắc, chuẩn mực biểu hiện sự
tự giác trong quan hệ con người với con người, con người với cộng đồng xã hội,
với tự nhiên và với bản thân mình
Cịn Nhân cách: là tổ hợp những đặc điểm của cá nhân, nó qui định hành
vi xã hội và giá trị xã hội của con người. Sự hình thành và phát triển nhân cách
là quá trình cải biến một cách sâu sắc và toàn diện những sức mạnh thể chất và
tinh thần của con người diễn ra theo qui luật tích lũy về lượng. biến đổi về chất
nhằm chuyển hóa cá thể người thành một chủ thể có ý thức trong xã hội.
Giáo dục giữ vai trị chủ đạo đối với sự hình thành và phát triển đạo
đức nhân cách, điều đó thể hiện ở những mặt sau:

+
Giáo dục là sự tác động có mục đích, có tổ chức, có kế hoạch nhằm
thực hiện hiệu quả các mục đích đã đề ra .
+ Giáo dục có thể uốn nắn những phẩm chất tâm lí làm cho nó phát triển
theo chiều hướng mong muốn của xã hội.
Thực tế giáo dục đã chứng minh rằng : Sự phát triển đạo đức, nhân cách
chỉ diễn ra tốt đẹp trong những điều kiện có giáo dục và định hướng.
Học sinh trung học phổ thông là lứa tuổi từ 15 đến 18 tuổi, đây là giai
đoạn quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của mỗi cá
nhân, là lứa tuổi có nhiều biến động về tâm sinh lí, lứa tuổi mà các em, khơng
cịn là trẻ con nhưng chưa phải là người lớn; lứa tuổi “cái tôi” cá nhân xuất hiện
rõ rệt với những khám phá và nhận thức về cuộc sống. Giai đoạn này rất cần sự
định hướng, bảo ban của gia đình và nhà trường , đặc biệt là thầy cô chủ nhiệm.
Và giáo viên chủ nhiệm giỏi là người làm tốt điều này, là người có q
trình giáo dục, định hướng tốt cho học sinh trong quá trình phát triển và hình
thành đạo đức, nhân cách.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1 Thực trạng chung:
Đất nước ta ngày càng phát triển, xã hội ngày một tốt đẹp hơn. Bên
cạnh bộ phận học sinh chăm ngoan, sống có lí tưởng, hồi bão .. vẫn cịn tồn tại
bộ phận khơng nhỏ học sinh xuống cấp về nhân cách, lối sống đạo đức. Vì vậy,
giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh trung học phổ thông thực sự trở thành
vấn đề cấp thiết.
2.2.2 Thực trạng việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh ở
trường trung học phổ thông Đơng Sơn 1, huyện Đơng Sơn, tỉnh Thanh Hóa

3


Trường trung học phổ thông Đông Sơn 1 là trường trung tâm số một

của huyện Đông Sơn, một huyện nằm ở phía Tây Nam thành phố Thanh Hóa. Vị
trí địa lý này có những tác động tích cực cũng như tiêu cực đến học sinh của nhà
trường.
+ Về giáo viên: Những giáo viên được phân công làm công tác chủ nhiệm
phần đa họ đều là những thấy cô tân tụy, nhiệt tình, tâm huyết với nghề. Tuy
nhiên, vẫn có một số giáo viên chủ nhiệm do điều kiện hoàn cảnh gia đình con
nhỏ, đảm đương nhiều việc cùng một lúc, kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm
chưa nhiều nên sự quan tâm đến học sinh còn hạn chế, hiệu quả công tác chủ
nhiệm chưa cao.
+ Về học sinh: Các em được tiếp xúc với nền văn minh, tiến bộ của khoa
học kỹ thuật cũng như văn hóa hiện đại trước các em ở các vùng nông thôn,
miền núi và hải đảo. Cuộc sống vùng ven đô thị cũng giúp các em năng động
hơn, nhanh nhạy hơn trong cuộc sống. Tuy nhiên những mặt tiêu cực của cuộc
sống vùng ven đô thị và mặt trái của cơ chế thị trường cũng tác động khơng nhỏ
đến đạo đức và việc hình thành nhân cách của các em.
Nhìn chung học sinh trường trung học phổ thơng Đơng Sơn 1 đều
ngoan ngỗn, lễ phép, chăm chỉ học hành, sống có ước mơ, lý tưởng. Nhưng bên
cạnh đó vẫn cịn một bộ phận nhỏ học sinh cá biệt: đánh nhau, vi pham nội quy
nhà trường nhiều lần, học sinh đánh bài ăn tiền, cá độ, lô đề…)
Làm công tác chủ nhiêm, người giáo viên phải xác định rõ: giáo dục
đạo đức, nhân cách cho học sinh là nhiệm vụ quan trọng. Đối với đối tượng học
sinh chăm ngoan cần định hướng cho các em, đối với học sinh cá biệt cần giáo
dục.
Trở thành giáo viên chủ nhiệm giỏi luôn là mục tiêu lớn trong quá trình
làm cơng tác chủ nhiệm của những giáo viên u nghề, u trị. Đấy thực sự là
một q trình “tơi luyện”, học hỏi không ngừng nghỉ. Tôi xin mạnh dạn trình
bày những biện pháp mà tơi đã sử dụng trong q trình làm cơng tác chủ nhiệm
của mình.
2.3. Những giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1.Tìm hiểu đối tượng học sinh lớp chủ nhiệm.

Khi được Ban giám hiệu phân công làm công tác chủ nhiệm, việc đầu tiên
là tơi tìm hiểu khái qt về đối tượng học sinh của lớp mình. Trong buổi gặp đầu
tiên với học sinh, tơi chuẩn bị sẵn phiếu điều tra thăm dị phát cho các em, yêu
cầu các em điền đầy đủ các thơng tin vào phiếu. Qua phiếu này tơi tìm hiểu về lý
lịch của học sinh, địa bàn cư trú, điều kiện hồn cảnh gia đình của các em, kết
quả học lực và hạnh kiểm ở bậc trung học cơ sở, đặc biệt là ở lớp 9, mối quan hệ
gia đình và xã hội của các em...
2.3.2. Lựa chọn đội ngũ cán bộ lớp:

4


Buổi gặp mặt đầu tiên của giáo viên chủ nhiệm với học sinh trong lớp vô
cùng quan trọng. Trong buổi sinh hoạt đầu tiên này, giáo viên chủ nhiệm ngoài
những cơng việc khác cịn có một việc rất quan trọng là lựa chọn một ban cán sự
lớp. Ban cán sự lớp có nhiệm vụ giúp giáo viên chủ nhiệm quản lý lớp khi giáo
viên chủ nhiệm váng mặt. Lớp có nề nếp tự quản tốt hay không tùy thuộc vào uy
tín của các em trong ban cán sự lớp, đặc biệt là lớp trưởng.
Đầu tiên tôi cho các em tự ứng cử vào chức danh lớp trưởng. Sau đó là sự
đề cử bạn lớp trưởng của các em. Trong số đó nếu có em đã từng làm lớp
trưởng ở bậc trung học cơ sở, quan sát thấy em đó nhanh nhẹn, hoạt bát, được
các bạn trong lớp tín nhiệm nhiều, tơi sẽ chọn em đó làm lớp trưởng. Nếu trong
số đó khơng có em nào từng làm lớp trưởng, tơi sẽ để cho các em chọn ra trong
số các em vừa được giới thiệu có lực học khá, giỏi một em đảm nhận chức vụ
lớp trưởng. Khi để các em học sinh tự chọn lựa, các em sẽ tin tưởng vào bạn
mình và hợp tác một cách tích cự nhất.
Sau khi đã bầu được lớp trưởng, giáo viên chủ nhiệm tiếp tục cho các em
bầu tiếp bạn lớp phó học tập, lớp phó lao động, lớp phó văn nghệ. Ngồi ra sau
khi đã phân tổ, giáo viên chủ nhiệm cho các em trong tổ bầu ra bạn tổ trưởng.
Khi bầu bất cứ chức vụ nào trong lớp nhất thiết học sinh đó phải có học lục khá

trở lên và phải được sự đồng ý của tập thể lớp.
2.3.3. Xây dựng một tập thể đồn kết, nhất trí cao:
Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp, bằng các biện pháp tổ chức,
giáo dục, bằng sự gương mẫu và quan hệ tình cảm, giáo viên chủ nhiệm xây
dựng khối đồn kết trong tập thể, dìu dắt các em nhỏ như con em mình trưởng
thành theo từng năm tháng.
Học sinh kính u giáo viên chủ nhiệm như cha mẹ mình, đồn kết thân ái
với bạn bè như anh em ruột thịt, lớp học sẽ trở thành một tập thể vững mạnh.
Tình cảm của lớp càng bền chặt, tinh thần trách nhiệm và uy tín của giáo viên
chủ nhiệm càng cao thì chất lượng giáo dục càng tốt.
Rất nhiều giáo viên cùng giảng dạy trong một lớp, nhưng giáo viên chủ
nhiệm bao giờ cũng để lại những ấn tượng sâu sắc đối với từng học sinh trong
suốt cuộc đời họ, để mỗi khi nhớ về thầy cô, giáo viên chủ nhiệm sẽ là một trong
những người được các em nhớ đến đầu tiên.
2.3.4. Phối kết hợp chặt chẽ với phụ huynh, đặc biệt là Ban đại diện
Hội cha mẹ học sinh của lớp:
Giáo dục học sinh là nhiệm vụ của gia đình, nhà trường và xã hội.
Vai trị của gia đình là vơ cùng quan trọng trong việc hình thành đạo đức, nhân
cách của một con người. Trong công tác chủ nhiệm, người giáo viên chủ nhiệm
lớp không thể bỏ qua được vai trò của Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh của
lớp. Các bác sẽ là những cánh tay đắc lực của giáo viên chủ nhiệm trong việc
phối kết hợp để giáo dục học sinh. Mọi hoạt động của học sinh trong lớp ban đại
5


diện phụ huynh đều được nắm bắt kịp thờì. Vào tiết sinh hoạt của tuần cuối của
tháng, Ban đại diện hội cha mẹ học sinh được mời đến dự sinh hoạt với lớp. tại
buổi sinh hoạt này, mọi hoạt động nề nếp của học sinh trong tháng các bậc phụ
huynh đều nắm bắt kịp thời. Các bác đã động viên khích lệ những học sinh có
nhiều thành tích tốt, trao phần thưởng cho các em. Đối với những học sinh còn

mắc khuyết điểm, các bác đã chỉ bảo khuyên dạy tận tình. Tùy từng mức độ các
bacvs có thể gặp gỡ trao đổi với những phụ huynh có học sinh cịn phạm. Có thể
nói, trong cơng tác chủ nhiệm, nếu giáo viên chủ nhiệm tranh thủ được sự ủng
hộ giúp đỡ của Ban đại diện hội cha mẹ học sinh của lớp thì sẽ rất thuận lợi
trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh nói riêng và các hoạt động khác nói
chung
2.3.5. Sử dụng facebook như một cầu nối trong quá trình lắng nghe,
thấu hiểu, sẻ chia
Định hướng cho học sinh trong quá trình hình thành và phát triển nhân
cách:
Facebook là một website mạng xã hội truy cập miễn phí do cơng ti
facebook.inc điều hành và sở hữu tư nhân.Facebook là một tiện ích xã hội liên
kết mọi người với bạn bè, người dùng để có thể tham gia các mạng lưới được tổ
chức theo thành phố, nơi làm việc, trường học và khu vực liên kết và giao tiếp
với người khác.Tất cả mọi người đề có thể kết bạn và gửi tin nhắn cho nhau .
Facebook – trang cá nhân thực chất là một dạng nhật kí cơng khai sinh
động , phong phú … Trước đây do tính chất đặc thù tự do ngôn luận với những
điều kiện tung lên mạng. Facebook bị cấm ở Việt Nam và một số nước khác.
Bắt đầu 2012, Facebook đã được sử dụng rộng rãi ở Việt Nam.
Học sinh trường trung học phổ thơng Đơng Sơn1 có số lượng lớn sử dụng
mạng xã hội này. Theo số liệu điều tra của cá nhân tơi : Cứ 01 lớp trung bình có
45 học sinh thì có khoảng 35 đến 40 học sinh sử dụng mạng này. Nếu điều kiện
gia đình các em có máy tính và nối mạng thì hầu như 100% số lượng học sinh sử
dụng. Ngoài trang cá nhân học sinh trường trung học phổ thơng Đơng Sơn 1 cịn
có những trang cộng đồng công khai
Học sinh sử dụng Facebook như thế nào? Các em làm gì trên facebook?
Tơi đã tham gia và đọc trang cá nhân của các em ….. Tơi tạm chia thành hai nhóm sau:

Nhóm 1

Nhóm 2

(nhóm tích cực)

(nhóm tiêu cực)

- Facebook là nơi các em thể hiện ước - Dẫn đường link đến những trang web
mơ, khát vọng “tôi sẽ đỗ đại học “
đen
- Facebook là nơi các em thể hiện tình - Chia sẽ những hình ảnh mang tính
u gia đình:”Mẹ là người tuyệt vời dung tục phản cảm
nhất ,cám ơn mẹ đã sinh ra con”
- Thể hiện tâm trạng chán chường, bi
6


- Facebook là nơi các em thể hiện tình quan bị lụy…
cảm bạn bè :”tơi lớn lên trong tình u - Nói xấu thầy cơ , bạn bè
mến của bạn bè”
- Thể hiện tình yêu nam nữ thiếu văn
- Facebook là nơi thể hiện tình yêu với minh
bạn khác giới
- Sử dụng ngôn từ thô tục thiếu văn
- Facebook là nơi các em chia sẽ hóa…
những hình ảnh đẹp ,cảm động
Trên Facebook nếu giáo viên kết bạn với học sinh thì tất cả hoạt đơng của
học sinh đều hiện lên bảng tin của giáo viên …Tất cả những điều mà các em
suy nghĩ:về tình bạn. tình yêu,gia đình, những điều các em khơng thể hoặc
khơng có điều kiện nói trước mặt giáo viên, các em đều có thể bộc lộ trên
Facebook.

* Lắng nghe:
Facebook là cầu nối ngắn nhất để giáo viên nắm bắt suy nghĩ của học
sinh, Biết học sinh đang nghĩ gì? Khi đọc những status của học sinh ,giáo viên
chủ nhiệm phải học cách lắng nghe ….nghe xem các em viết gì? nghĩ gì? làm
gì? ứng xử như thế nào?...giáo viên nên đặt mình vào vị trí một người bạn để
hiểu tâm tư tình cảm của các em
* Thấu hiểu:
Trong cuộc sống đời thường, sẽ thực khó khăn để tất cả học sinh mở lòng
,giải bày tâm tư tình cảm của mình vơi giáo viên chủ nhiệm..Ở Facebook giáo
viên quan tâm hỏi han, học sinh mở lòng hơn
Để hiểu được học sinh, giáo viên chủ nhiệm cần phải vượt qua sự khác
biệt giữa các thế hệ, phải trang bị cho mình những hiểu biết, kiến thức phong
phú….về tâm lí lứa tuổi, về những vấn đề học sinh quan tâm.
* Sẻ chia và định hướng:
Nếu học sinh đăng những hình ảnh phản cản, dung tục, những suy nghĩ
tiêu cực thì giáo viên giáo dục, khuyên bảo các em.
Facebook là thế giới ảo nhưng là nơi thể hiện văn hóa của mỗi cá
nhân .giáo viên chủ nhiệm chuyển tải đến học sinh thông điệp: Cần cân nhắc
trước khi viết status thể hiện tâm trạng, cần bấm like và comment một cách văn
hóa ..
Trên facebook vai trị của giáo viên phải đa dạng:
+Khi lắng nghe giáo viên là bạn bè
+Khi thấu hiểu giáo viên là người anh, người chị
+Khi sẻ chia giáo viên là người cha, người mẹ
7


+Khi định hướng giáo viên là người thầy người chuyên gia….
Facebook chính là cầu nối giữu giáo viên và học sinh. Bởi một lời đông
viên đúng của người thầy giúp học sinh vững vàng hơn, một lời chia sẽ chân

thành của người thầy giúp học sinh yêu cuộc sống hơn, một lời khuyên hữu ích
của người thầy giúp học sinh sống có lí tưởng hơn….Và quan trọng là trên
Facebook giáo viên động viên, khuyên bảo một học sinh nhưng thông điệp đó sẽ
được gửi tới rất nhiều học sinh khác trên nhóm bạn bè của cả hai.
2.3.6. Tổ chức cho học sinh trong lớp chơi trị “Lắng nghe bạn tơi nói,
chia sẻ việc tơi làm”:
Trong tiết sinh hoạt thứ bảy hành tuần: Ngồi việc đánh giá tình hình nề
nếp học tập trong tuần, giáo viên chủ nhiệm cần tổ chức trò chơi cho học sinh để
tiết sinh hoạt sinh động, đạt hiệu quả giáo dục.
- Thể lệ trò chơi : tất cả học sinh trong lớp đều phải chia sẻ thật long mình
về vấn đề “ Hồn cảnh khó khăn nhất mà bạn gặp phải? bạn đã làm gì để vượt
qua nó?”
“Việc tốt mà bạn đã làm? Việc xấu mà bạn muốn qn?”
- Hình thức trị chơi : lần lượt HS trong lớp chia sẻ câu chuyện thực của
mình giáo viên chủ nhiệm và các bạn lắng nghe để chia sẻ, đồng cảm...
Tơi đã tổ chức trị chơi này tại lớp 11A1 và đã có rất nhiều những tâm sự
được các em thực lòng chia sẻ : từ việc tốt là các em giúp đỡ bạn có hồn cảnh
khó khăn bằng cách chia sẻ bữa ăn sáng với bạn, tặng bạn vở viết, giúp người
hàng xóm gom thóc chạy mưa, giúp đỡ người già qua đường… đến những việc
chưa tốt như hái trộm ổi, mía trong vườn nhà người khác, thờ ơ với người ăn
mày nghèo đói, nói xấu bạn, nói tục, chửi bậy...
Những câu chuyện các em chia sẻ, giáo viên chủ nhiệm sẽ là người định
hướng: việc tốt cần ngợi khen và khuyến khích, việc chưa tốt cần nghiêm khắc
sửa chữa, khắc phục.
2.3.7. Tổ chức cho học sinh làm từ thiện từ qui mô nhỏ đến lớn, thăm
hỏi, động viên những học sinh có hồn cảnh đặc biệt khó khăn trong lớp
Trong lớp tơi có những đối tượng học sinh có hồn cảnh đặc biệt khó
khăn. Đó là các em thuộc đối tượng con hộ nghèo, cận nghèo; Đó là những học
sinh gia đình sa cơ lỡ vận buôn bán làm ăn thua lỗ dẫn đến phá sản, mất nhà mất
cửa, bố mẹ phải đi làm ăn xa để trả nợ... Đây là đối tượng học sinh dễ sinh ra

tiêu cực, chán nản, bỏ bê việc học tập, sa vào các tệ nạn xã hội, bỏ học. Những
em học sinh này rất hay tự ti mặc cảm. Vì vậy tơi ln gần gũi thăm hỏi động
viên khích lệ các em, chỉ ra cho các em con đường để phấn đấu. Đó là cố gắng
học thật tốt, có cơng ăn việc làm ổn định để giúp đỡ gia đình, đó là con đường
an tồn nhất. Bên cạnh đó tơi cùng với tập thể ban cán sự lớp tổ chức thăm hỏi
động viên các em này, cử học sinh luôn gần gũi để nắm bắt tình hình xem gia
8


đình bạn cũng như bản thân bạn có gì đột xuất cần có sự động viên giúp đỡ kịp
thời.
Với tư cách giáo viên chủ nhiệm tôi luôn nỗ lực trong qúa trình tun
truyền cơng tác làm từ thiện cho học sinh . Bản thân tôi xem đây là nhiệm vụ
quan trọng của giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục học sinh, làm cho học
sinh biết xúc động trước những mảnh đời bất hạnh, giáo dục cho các em biết yêu
thương nhiều hơn, biết sẻ chia đồng cảm trước nỗi đau của con người...
Trong lớp A1 khóa học 2012-2015 do tơi chủ nhiệm, có mười em có hồn
cảnh khó khăn. Các em là con các gia đình hộ nghèo và cận nghèo. Tôi luôn
nhắc nhở các em trong lớp động viên chia sẻ khó khăn với bạn. Quyên góp ủng
hộ bạn sách vở, đồ dùng học tập, thường xuyên qua lại nhà bạn để động viên
giúp đỡ. Qua học sinh tơi nắm bắt được những em có hồn cảnh đặc biệt khó
khăn để đề xuất với hội Chữ thập đỏ, hội Khuyến học nhà trường động viên
bằng vật chất và tinh thần kịp thời cho các em. Tôi luôn nhắc nhở các em:
“Làm thiện từ tâm, tình yêu thương phải được biểu hiện một cách nhân văn
nhất”. Chính vì vậy tập thể lớp A1 của tơi ln đồn kết nhất trí cao, các em
yêu thương, đùm bọc lẫn nhau. Mặc dù gặp những hồn cảnh khó khăn nhưng
được sự động viên giúp đỡ của cô giáo chủ nhiệm và các bạn trong lớp nên các
em không bỏ học giữa chừng. Các em đã vượt qua khó khăn và chuẩn bị bước
vào kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông Quốc gia với nhiều niềm tin và hy
vọng nhất.

Lớp A1 khóa học 2015-2018 do tôi chủ nhiệm là lớp chọn khối D của nhà
trường. Hai năm liền lớp tôi luôn được nhà trường khen Toàn diện và khen về
Nề nếp.
2.3.8. Biện pháp giáo dục đối với HS cá biệt :
Vì đối tượng cần điều chỉnh đặc biệt vì thế địi hỏi người giáo viên chủ
nhiệm phải có kinh nghiệm và hết lòng. Giáo viên chủ nhiệm cần đặc biệt quan
tâm đến đối tượng này, bởi hơn ai hết nhóm học sinh này rất cần sự giáo dục,
động viên của giáo viên chủ nhiệm trên con đường hình thành nhân cách. Các
em có thể trở thành cơng dân tốt, nhưng cũng có thể sa ngã mắc phải những sai
lầm...Kinh nghiệm nhiều năm chủ nhiệm cho thấy, sau này khi ra trường nhóm
học sinh này thường là những người biết ơn giáo viên chủ nhiệm nhiều nhất . Có
học sinh thuộc nhóm này ra trường nhiều năm, giờ đã thành đạt, gặp lại tơi có
em xúc động nói :”Ngày ấy, may nhờ có cơ khun bảo...nếu khơng...”. Có lẽ,
đấy chính là niềm vui lớn nhất của mỗi giáo viên chủ nhiệm khi giáo dục thành
cơng những học sinh như thế!
Vì vậy, giáo viên chủ nhiệm hãy đừng định kiến với học sinh cá biệt,
đừng vội vàng phán xét các em, đừng kết luận vội vàng một chiều. Khi nắm bắt
thông tin về học sinh hãy biết lắng, tìm hiểu về học sinh từ điều kiện, hồn cảnh
gia đình đến tâm tư, tình cảm các em. Khi học sinh cá biệt phạm lỗi hãy cho các
em cơ hội sửa sai.
9


Trong quá trình dạy dỗ và quản lý giáo dục các em, tôi đã đáp dụng những
biện pháp sau.
2.3.8.1. Tạo sức mạnh tập thể :
Người giáo viên phải xây dựng, kêu gọi được một bộ phận, càng đông đảo
càng tốt những học sinh ủng hộ mình, có thiện chí vì lớp và đấu tranh vì lẽ cơng
bằng, vì một mơi trường và lớp học thân thiện, tích cực. Điều này rất quan trọng:
+ Thứ 1: giáo viên sẽ thu nhập được thơng tin chính xác trong các giờ học,

các sự việc xảy ra bên ngoài giờ, ngoài lớp, các kế hoạch mà các học sinh cá biệt
định làm. Khi có thông tin, rõ ràng người giáo viên sẽ phải rất chủ động, kịp thời
và thậm chí ngăn chặn ngay để tránh được những việc đáng tiếc xảy ra.
+ Thứ 2: việc có một đội ngũ dám đứng lên đấu tranh một mặt cơ lập, tạo
một sức ép đối với chính các học cá biệt, mặt khác tạo một sức mạnh để thúc
đẩy giáo viên cương quyết đến cùng với mục đích giáo dục của mình.
2.3.8.2. Xác lập vị thế “thủ lĩnh” của giáo viên chủ nhiệm:
- Xác định vị thế của người giáo viên chủ nhiệm là điều cần thiết: Tùy vào
từng tình huống cụ thể, từng sự việc của từng học sinh mà mình linh hoạt sử
dụng.cách nói chuyện, trao đổi phù hợp. Có khi mình là cơ, nhiều khi là
bạn...nhưng bất luận trong hoàn cảnh nào người giáo viên chủ nhiệm cũng có
lập luận kiên định, vững vàng, thực tế với mục đích vừa tư vấn, định hướng vừa
điều chỉnh. Nhất định phải tạo được cái uy của mình, tuyệt đối tránh tình trạng
học sinh”nhờn” cơ. Nói như vậy, khơng có nghĩa giáo viên chủ nhiệm thiết lập
một khoảng cách đối với học sinh. Mà quan trọng là người giáo viên chủ nhiệm
tạo được môi trường đối thoại thích hợp để học sinh lắng nghe.
- Nguyên tắc làm việc với những học sinh đối tượng có vấn đề này là
người giáo viên phải: kiên định, kiên trì , bình tĩnh và đặc biệt chặc chẽ. Sự chặc
chẽ thể hiện ở quy trình xử lí, lập luận của mình trước học sinh. Đối với nhóm
học sinh này, khơng thể nói sng được, phải có bằng chứng xác đáng, cụ thể,
chi tiết thì mới có thể buộc các em tâm phục, khẩu phục, không thể chối cãi
được. Phải lưu lại tất cả hồ sơ, bằng chứng...sự chặt chẽ của giáo viên chủ nhiệm
sẽ tránh được những ngụy biện vòng vo của học sinh, đồng thời cũng cho các
em thấy sự bài bản, nghiêm khắc của mình.
2.3.8.3. “Bẻ đũa bẻ từng chiếc một”:
-“Bẻ đũa bẻ từng chiếc một”: Tách từng cá nhân để xử lý, tránh tình trạng
chịu trách nhiệm tập thể, hòa cả làng. Cách này vừa thể hiện được sự tôn trọng
đối với học sinh vi phạm, vừa đảm bảo sự công bằng cho những học sinh ngoan.
Điều cốt yếu đúng người, đúng việc, đúng trọng tâm sẽ hiệu quả. Khi tách rời
từng cá nhân như vậy, cũng có nghĩa làm mất đi sức mạnh của đoàn kết, bao che

của số đông bạn không ngoan trong lớp, cá nhân em đó sẽ bộc lộ sự yếu kém và
sợ hãi của mình. Chính sự mất thế dựa vào nhóm hội các em sẽ tạo điều kiện

10


thuận lợi cho giáo viên chủ nhiệm bắt bệnh và xử lý triệt để việc của học sinh
đó.
2.3.8.4. Phối kết hợp chặt chẽ với gia đình HS:
Hợp tác chặt chẽ với phụ huynh. Đây là vấn đề không đơn giản, đối tượng
học sinh chưa chăm ngoan phức tạp thì phụ huynh lại càng phức tạp. Hầu như
họ đều có nỗi niềm hoàn cảnh khá đặc biệt và nhất là cách giáo dục, dạy dỗ con
của họ thực sự có vấn đề. Một là họ khơng có thời gian để quan tâm con, hoặc
quan tâm con không đúng cách, thiếu phương pháp, chiều chuộng hoặc bỏ bê
con cái một cách thái quá. Việc giúp họ hiểu ra vấn đề của con cái họ và tư vấn,
cùng họ giải quyết hậu quả khơng hề dễ. Rất nhiều gia đình đã bất lực với con,
đến mức bỏ mặc, phó thác hồn tồn cho thầy cơ và nhà trường. Với họ ln
ln có câu “Trăm sự nhờ thầy cô”. Tuy vậy, người giáo viên phải kiên nhẫn.
Một mặt, bày tỏ cho họ thấy thuện chí của mình là hợp tác với họ để giáo dục
làm cho họ thấy thiện chí của mình là hợp tác với họ để giáo dục làm cho con
cái học tốt lên, mặt khác không thảo hiệp, cương quyết thực hiện theo cách xử lý
của mình, nhất là kiên trì thực hiện những cam kết đã có trước đó. Phải chỉ ra
cho phụ huynh: mọi việc mình làm đều đứng về phía lợi ích của con cái họ. Sự
linh hoạt , mềm dẻo mà chặt chẽ, thấu tình đạt lý khi đối thoại với phụ huynh là
cả một nghệ thuật. Trên thực tế, chỉ khi nào có sự ủng hộ, hợp tác đầy thiện chí
của phụ huynh thì cơng việc làm thay đổi những học sinh chưa ngoan, chưa
chăm mới có kết quả.
2.3.8.5. Sự quan tâm chân thành từ những điều nhỏ nhặt
Quan tâm tới các em chân thành, từ những điều nhỏ nhất với ý nghĩa khích
lệ động viên. học sinh cá biệt là những em cá tính, mỗi em một “bệnh” nhưng cơ

bản các em có nhu cầu được thấu hiểu, cảm thông và nhận được sự quan tâm
của mọi người. Biết được tâm lí này giáo viên chủ nhiệm sẽ có cách tiếp cận các
em, từ chỗ dè chừng, phòng vệ, các em sẽ dần cởi mở, nể cơ hơn và hạn chế sự
vi phạm của mình.
Giáo viên chủ nhiệm tỉ tê hỏi thăm về gia đình, về bạn thân… của các em.
Lời chúc mừng ngày sinh nhật, lời ngợi khen khi có tiến bộ, một ánh mắt trìu
mến, một cái sờ trán khi các em kêu mệt, một lọ dầu gió để xoa cho các em…đó
là những việc làm nhỏ nhưng chắc chắn sẽ làm các em thấy vui, cảm nhận được
sự ấm áp và thân thiện của giáo viên chủ nhiệm đối với mình. Và cách thu phục
về tình cảm chính là cách thay đổi hành vi, nhân cách của các em học sinh nói
chung và học sinh cá biệt bền vững nhất.
Kết quả của những biện pháp giáo dục trên, lớp tôi chủ nhiệm luôn là lớp
được nhà trường khen thưởng về nề nếp, về học tập. Có năm lớp được nhà
trường khen tồn diện. Đây chính là “thành quả lao động đẹp đẽ” của bản thân
tơi trong q trình tự học và sáng tạo.

11


2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
Qua thực tế làm công tác chủ nhiệm trong hai khóa học, cụ thể:
+ Lớp 10A5, 11A5,12A5 (khóa 2009-2012)
+ Lớp 10A1,11A1,12A1 (khóa 2012-2015)
+ Lớp 10A1, 11A1 ( khóa học 2015-2018)
Đối với lớp 10A5, 11A5,12A5 (khóa 2009-2012) tơi khơng sử dụng hết
các giải pháp và các biện pháp giáo dục trên nên tỉ lệ học sinh có hạnh kiểm tốt
khá thấp hơn so với lớp 10A1,11A1,12A1 (khóa 2012-2015). Đối với lớp
10A1,11A1,12A1 (khóa 2012-2015), do tơi sử dụng tốt các biện pháp giáo dục
trên nên số học sinh khá, tốt về hạnh kiểm cao hơn nhiều. Trong ba năm học lớp

luôn được nhà trường khen thưởng là lớp có nề nếp tốt.
Bảng so sánh kết quả giáo dục của năm cuối cấp của lớp 12A5 (khóa 20092012) , lớp 12A1 (khóa 2012-2015) và lớp 11A1( khóa 2015-2018)
HK

HK

HK

Tốt

Khá

Trung bình

27/45= 60%

14/45= 32%

4/45= 0,9%

0= 0%

50/52=96,2%

2/52=3,8%

0=0%

0=0%

46/46= 100%

0=0%

0=0%

0=0%

Lớp( Khóa)
12A5
(2019-2012)
12A1
(2012-2015)
11A1
(2015-2018)

HK
Yếu, kém

Trong các Khóa học 2012-2015,2015-2017 các lớp A1 do tôi chủ nhiệm
luôn được nhà trường khen thưởng là lớp có Nền nếp tốt, lớp được khen Tồn
diện. Bản thân tôi luôn được Hiệu trưởng khen là Giáo viên làm công tác chủ
nhiệm Giỏi.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận.
Giáo viên chủ nhiệm hãy là người bạn lớn cùng học trị bước qua những
thời điểm khó khăn trong những năm hoa niên cắp sách tới trường của các em.
Giáo viên chủ nhiệm hãy là người thầy lớn của học trị trên con đường hình
thành nhân cách và tiếp cận tri thức. Giáo viên chủ nhiệm hãy là người đi trước
chỉ đường, dẫn lối, thổi vào học trị tình yêu, hoài bão, khát vọng dựng xây cống

12


hiến cho quê hương đất nước...Còn hạnh phúc nào hơn khi giáo viên chủ nhiệm
nhận được lời cảm tạ của học trị “ Cơ ơi! Em cảm ơn cơ...vì tất cả..” . Và có lẽ,
giáo viên chủ nhiệm giỏi chính là những người giáo viên bình dị, đời thường ấy.
Trở thành giáo viên chủ nhiệm giỏi có lẽ khơng chỉ là đích đến trong cuộc
đời nghề nghiệp của tơi mà còn là của biết bao anh chị em đồng nghiệp yêu
nghề, yêu trò đang ngày đêm tận tụy với nghề. Với đề tài: “ Giáo dục đạo đức
cho học sinh trường trung học phổ thông Đông Sơn 1”, tôi hi vọng sẽ góp phần
nhỏ vào q trình giáo dục đào tạo những thế hệ học trị “có tài, có đức” cho quê
hương đất nước.
3.2. Kiến nghị.
Một trong những quyền cơ bản của giáo viên chủ nhiệm là được tham dự
những lớp bồi dưỡng, hội nghị chuyên đề về công tác chủ nhiệm. Sở Giáo dục
và Đào tạo Thanh Hóa cũng đã từng tổ chức lớp bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo
viên chủ nhiệm, nhưng chỉ có số lượng giáo viên chủ nhiệm cốt cán tham dự.
Tôi xin mạnh dạn đề xuất :
+ Một là: Sở Giáo dục và Đào tạo Thanh Hóa tổ chức tập huấn chun đề
về cơng tác chủ nhiệm cho tất cả giáo viên chủ nhiệm bậc trung học phổ thông
và Giáo dục thường xuyên, nhằm bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao phương pháp
và kĩ năng cho giáo viên chủ nhiệm , tạo cơ hội để giáo viên chủ nhiệm có dịp
học hỏi, chia sẻ và trau dồi kinh nghiệm trong quá trình giáo dục học sinh.
+ Hai là: Các nhà trường phải đặt nhiệm vụ “dạy người” lên ngang hàng
việc “dạy chữ”. Thậm chí là việc giáo dục đạo đức cho học sinh phải được đặt
lên hàng đầu vì như cha ơng ta đã dạy: “ Tiên học lễ, hậu học văn”. Hay như
Bác Hồ kính u đã nói” “ Có tài mà khơng có đức là người vô dụng”
+ Thứ ba: Ban Giám hiệu phải là người sáng suốt lựa chọn những giáo
viên có tâm huyết với cơng tác chủ nhiệm, có năng lực, có kinh nghiệm, nhiệt
tình để giao nhiệm vụ.. Hàng năm có đánh giá xếp loại giáo viên chủ nhiệm của

toàn trường và lấy đó làm một trong những tiêu chí để xếp loại giáo viên và làm
công tác Thi đua Khen thưởng cuối năm./.
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 20 tháng 5 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh
nghiệm của mình viết, khơng sao chép nội
dung của người khác.
Người viết sáng kiến kinh nghiệm

Nguyễn Thị Đạm
13


14