Tài liệu 5 dấu hiệu bệnh lý tuổi già (Kỳ II) doc

5 dấu hiệu bệnh lý tuổi già
(Kỳ II)

Gãy cổ xương đùi - hậu quả nặng nề do ngã ở người cao tuổi.

Kỳ 2: Rối loạn do bất động - mất thăng bằng
Những bệnh hay gặp ở người cao tuổi thường xuất hiện ở 5 khu vực xung
yếu nhất, với biểu hiện đặc trưng của bệnh lý tuổi già gồm: sa sút trí tuệ, rối loạn do
bất động và mất thăng bằng, rối loạn cơ tròn, phản ứng do thuốc gây ra.
Tình trạng bất động
Nguyên nhân gây bất động là gì?
Người cao tuổi bị bất động do những nguyên nhân chủ yếu sau đây: sức quá yếu,
sa sút nghị lực, cứng khớp, đau nhức, trạng thái mất thăng bằng, rối loạn tâm thần vận
động.
Sức yếu thường do ít vận động; suy dinh dưỡng, rối loạn điện giải; thiếu máu;
bệnh ở hệ thần kinh hoặc hệ vận động; bệnh Parkinson; viêm khớp dạng thấp và bệnh gút
biến dạng; đau đa cơ thấp tức bệnh giả viêm khớp gốc chi, gây đau cứng vùng hông, vai
và nhiều biểu hiện toàn thân; sử dụng thuốc gây hiện tượng cứng đờ các cơ; các bệnh gây
đau xương như loãng xương, nhũn xương, di căn ung thư tại xương, chấn thương; các
bệnh gây đau khớp như viêm xương khớp, viêm đa khớp dạng thấp, gút; viêm túi cơ,
viêm cơ; cơn đau cách hồi; bệnh ở chân như hột cơm gan bàn chân, loét, chai phồng bàn
chân, măng chai, móng chân mọc quặp vào trong hoặc mọc quá mức, đi giầy không vừa
chân gây đau bàn chân. Trạng thái mất thăng bằng có thể do suy yếu toàn thân; bệnh ở hệ
thần kinh như tai biến mạch máu não, mất phản xạ tư thế, bệnh thần kinh ngoại biên do
đái tháo đường, nghiện rượu, suy dinh dưỡng, rối loạn tiền đình; lo âu; tụt huyết áp tư
thế đứng hoặc sau khi ăn; tác dụng phụ của các thuốc: lợi tiểu, chống tăng huyết áp, an
thần kinh, chống trầm cảm... đều có thể là nguyên nhân gây mất thăng bằng.
Điều trị các nguyên nhân gây bất động
Tăng cường dinh dưỡng cho bệnh nhân quá yếu bằng chế độ ăn giàu chất đạm hay
truyền đạm, hướng dẫn luyện tập khí công dưỡng sinh để cải thiện trạng thái thăng bằng
và tâm thần vận động.

Chú ý, quan trọng nhất trong chăm sóc bệnh nhân già là hết sức tránh để nằm bất
động quá lâu. Nhưng nếu không thể tránh được thì phải có nhiều biện pháp để tránh loét
và đảm bảo dinh dưỡng. Đối với hệ tim mạch, nên để bệnh nhân ở tư thế nửa nằm nửa
ngồi, đầu cao, năng thay đổi tư thế nhiều lần trong ngày, tập cho cử động sớm, thụ động
rồi chủ động ngay từ khi còn nằm trên giường. Khuyến khích bệnh nhân (có sự hỗ trợ ban
đầu) tự thay đổi tư thế, tự di chuyển trong phòng, tự phục vụ trong công việc vệ sinh, tự
mặc quần áo. Đối với bệnh nhân phải sử dụng xe lăn, không nên dùng các loại dây chằng
dễ gây xây xát, loét. Có thể phải dùng một số thuốc như héparin liều thấp, hoặc đi bít tất
ép, băng ép nhằm giảm nguy cơ huyết khối tắc mạch.
Những bệnh viêm khớp ở người già, việc dùng thuốc chống viêm không steroid
có thể làm giảm đau tại khớp nhưng lại có thể gây nên những tổn thương nguy hiểm ở dạ
dày ruột như xuất huyết tiêu hóa, lú lẫn, hoang tưởng. Nên dùng aspirin có vỏ bọc có thể
đỡ hại cho niêm mạc dạ dày, nhưng không nên dùng lâu dài có thể dẫn đến nhiễm
salicylic; viêm xương khớp nên dùng acetaminophen có hiệu quả tốt.
Tình trạng mất thăng bằng dẫn tới ngã
Nguyên nhân gây ngã
Muốn giữ được cân bằng cơ thể, khả năng di chuyển được, đòi hỏi sự tham gia
của nhiều cơ quan, phải có sự nhận biết bình thường, hệ thần kinh nguyên vẹn, hệ cơ
xương khớp hoạt động nhịp nhàng, hệ tim mạch điều hòa đảm bảo tưới máu đáp ứng nhu
cầu của cơ thể, khả năng thích ứng nhanh chóng với mọi tình huống. Khi tuổi càng cao,
sự thăng bằng cũng giảm và tình trạng loạng choạng trở nên phổ biến, dẫn đến hay ngã,
nhất là khi có hư tổn ở các bộ phận nói trên. Người cao tuổi dễ bị ngã khi: viêm phổi;
nhồi máu cơ tim; mất khả năng ứng phó tức thì; suy yếu giác quan như mắt kém, tai kém,
lú lẫn mất phương hướng, huyết áp dao động; say rượu; tác động của một số thuốc hạ
huyết áp mạnh, thuốc an thần quá liều...
Hậu quả do ngã
Ngã thường làm gãy xương ở cổ tay, cổ xương đùi, cột sống. Tỷ lệ tử vong do ngã
ở người già khá cao, khoảng 20%. Đối với phụ nữ già có gãy xương vùng háng thì khả
năng liền xương rất khó. Sau một lần ngã, người cao tuổi thường có tâm lý sợ bị ngã do
mất tự tin, mất tính độc lập đã lâu luôn phải sống dựa vào người khác. Vì vậy cần phải có

các nhà vật lý trị liệu huấn luyện một cách riêng biệt, có chú ý thích đáng đến tâm lý liệu
pháp. Nhiều trường hợp bệnh nhân bị bọc máu dưới màng cứng do bị ngã va đầu xuống
đất. Rối loạn nước và điện giải, loét do tỳ đè, giảm thân nhiệt dễ xảy ra làm tình trạng của
bệnh nhân ngã bị nặng thêm.
Các biện pháp phòng ngã cho người cao tuổi

Điều trị tích cực các bệnh viêm phổi, nhồi máu cơ tim, các bệnh gây kém mắt, kém tai, tăng
hay giảm huyết áp... cho bệnh nhân cao tuổi để phòng tránh bị ngã. Có thể cho bệnh nhân đeo kính và
dùng máy trợ thính để cải thiện thị lực và thính lực.

Những yếu tố khách quan gây nên ngã như: đường sá mấp mô, nhà kém ánh sáng, nhiều
đồ đạc trong phòng, sự xô đẩy...m đều có thể tránh được bằng việc thực hiện các biện pháp: mắc thêm
đèn ở những chỗ tối, làm thêm lan can vịn tay ở những chỗ cần thiết; trong phòng ở, bỏ bớt bàn ghế và
những thứ không cần thiết để việc đi lại được dễ dàng, dùng thảm đệm không trơn trượt trong sàn nhà,
sàn phòng vệ sinh; tránh sử dụng ánh sáng quá chói. Bậc thang nên làm thấp, tay vịn chắc. Giường
nằm phải vừa, không cao không thấp. Sử dụng giầy dép có đế vững chắc, không trơn trượt, tránh đi
giầy, guốc cao gót.