Nghiên cứu đặc điểm sinh lý hiệu quả tạo củ khoai tây bi in vitro và trồng thử nghiệm tại thái nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
1

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
------------------------------


NGUYỄN THỊ THU HUYỀN




NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH LÝ, HIỆU QUẢ
TẠO CỦ KHOAI TÂY BI IN VITRO VÀ TRỒNG
THỬ NGHIỆM TẠI THÁI NGUYÊN


CHUYÊN NGÀNH: SINH HỌC THỰC NGHIỆM
MÃ SỐ: 60.42.30



LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC



Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ TÂM

THÁI NGUYÊN – 2008

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
2

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
------------------------------


NGUYỄN THỊ THU HUYỀN




NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH LÝ, HIỆU QUẢ
TẠO CỦ KHOAI TÂY BI IN VITRO VÀ TRỒNG
THỬ NGHIỆM TẠI THÁI NGUYÊN






LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC

THÁI NGUYÊN - 2008

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
3
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa từng có ai
công bố trong một công trình nào khác.

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 9 năm 2008
Tác giả



Nguyễn Thị Thu Huyền


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
4
LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành được luận văn này, trước tiên tôi xin được bày tỏ lòng
biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thị Tâm, với cương vị là người hướng dẫn
khoa học đã hướng dẫn tận tình, động viên và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho
tôi trong quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin được gửi lời cảm ơn tới các

thầy cô giáo, kỹ thuật viên phòng thí nghiệm - Khoa Sinh – KTNN - Trường
ĐHSP Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực
hiện luận văn tại khoa.

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 9 năm 2008
Tác giả



Nguyễn Thị Thu Huyền

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
5
MỤC LỤC

Trang
Mở đầu ................................................................................................................ 1
Chƣơng 1. Tổng quan tài liệu............................................................................ 3
1.1. Giới thiệu chung về cây khoai tây ................................................................. 3
1.2. Tình hình sản xuất khoai tây trên thế giới và ở Việt Nam ............................ 9
1.3. Những nghiên cứu về giống ........................................................................ 12
Chƣơng 2. Vật liệu và phƣơng pháp nghiên cứu .......................................... 21
2.1. Vật liệu địa điểm và thời gian nghiên cứu .................................................. 21
2.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 22
Chƣơng 3. Kết quả nghiên cứu ....................................................................... 32
3.1. Hiệu quả tạo khoai tây củ bi in vitro, đặc điểm sinh lý và tính toán chi phí
sản xuất khoai tây củ bi trong phòng thí nghiệm ............................................... 32
3.1.1. Ảnh hưởng của mật độ chồi cấy đến hiệu quả tạo củ bi nuôi cấy in vitro .... 32
3.1.2. Ảnh hưởng của vị trí đoạn cắt đối với quá trình nuôi cấy in vitro........... 34
3.1.3. Mức độ hao hụt củ bi trong bảo quản, thời gian ngủ và khả năng nảy

mầm của khoai tây củ bi in vitro ........................................................................ 37
3.1.4. Chi phí sản xuất khoai tây củ bi trong phòng thí nghiệm ........................ 39
3.2. Kết quả nghiên cứu thử nghiệm ngoài đồng ruộng ..................................... 41
3.2.1. Điều kiện khí hậu, thời tiết của Thái Nguyên .......................................... 41
3.2.2. Khả năng sinh trưởng và các yếu tố cấu thành năng suất của khoai tây
trồng từ củ bi in vitro (vụ đông 2007) ................................................................ 43
3.2.3. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đối với khả năng sinh trưởng và các yếu
tố cấu thành năng suất của khoai tây trồng từ củ bi in vitro (vụ đông 2007) ... 53
3.3. Kết quả đánh giá chất lượng khoai tây được trồng từ củ bi in vitro (vụ
đông 2007) .......................................................................................................... 55
3.3.1. Đánh giá chất lượng thông qua một số chỉ tiêu về hình thái ................... 55
3.3.2. Đánh giá chất lượng thông qua một số chỉ tiêu hoá sinh ......................... 57
Kết luận và đề nghị .......................................................................................... 62
Tài liệu tham khảo ........................................................................................... 64
Phụ lục

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
6
Danh môc c¸c b¶ng


Bảng 1.1. Năng suất protein và năng lượng của một số cây lương thực ........... 8
Bảng 1.2. Diện tích, năng suất, sản lượng khoai tây của châu Âu .................... 9
Bảng 1.3. Diện tích, năng suất, sản lượng khoai tây của châu Á .................... 10
Bảng 1.4. Diện tích, năng suất, sản lượng khoai tây của Việt Nam ................ 11
Bảng 2.1. Chế độ chăm sóc khoai tây củ bi trồng thử nghiệm trên đồng ruộng .. 24
Bảng 3.1. Ảnh hưởng của mật độ chồi cấy đến khả năng tạo củ bi in vitro .... 32
Bảng 3.2. Ảnh hưởng của vị trí đoạn cắt đối với sự sinh trưởng cây in vitro . 34
Bảng 3.3. Ảnh hưởng của vị trí đoạn cắt đối với hiệu quả tạo củ bi in vitro ... 36
Bảng 3.4. Thời gian ngủ và mức độ hao hụt của củ bi trong bảo quản ........... 38

Bảng 3.5. Chi phí về hoá chất dùng để sản xuất củ bi trong phòng thí nghiệm... 40
Bảng 3.6. Chi phí về sản xuất giống khoai tây củ bi trong phòng thí nghiệm
trồng trên 100m
2
đất ......................................................................................... 41
Bảng 3.7. Khả năng sinh trưởng của khoai tây trồng bằng củ bi in vitro (vụ
đông 2007 - trồng 20/10/2007) ........................................................................ 43
Bảng 3.8. Động thái tăng trưởng chiều cao cây của khoai tây trồng từ củ bi in
vitro (vụ đông 2007 - trồng 20/10/2007) ......................................................... 45
Bảng 3.9. Động thái tăng trưởng số lá/thân, đường kính thân và số thân/khóm
của cây khoai tây trồng từ củ bi in vitro .......................................................... 47
Bảng 3.10. Các yếu tố cấu thành năng suất khoai tây trồng bằng củ bi nuôi
cấy in vitro (vụ đông 2007 - trồng 20/10/2007) ............................................... 50
Bảng 3.11. Phân loại kích cỡ củ khoai tây sau thu hoạch theo đường kính .... 52
Bảng 3.12. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đối với khả năng sinh trưởng của
khoai tây trồng bằng củ bi in vitro ................................................................... 54
Bảng 3.13. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đối với các yếu tố cấu thành năng
suất khoai tây trồng bằng củ bi in vitro ............................................................ 54

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
7
Bảng 3.14. Một số đặc điểm hình thái củ......................................................... 57
Bảng 3.15. Hàm lượng một số chất của củ khoai tây thu hoạch từ cây trồng
bằng củ bi in vitro (vụ đông 2007 - trồng 20/10/2007).................................... 57
Bảng 3.16. Hàm lượng một số vitamin và khoáng chất của củ khoai tây được
thu hoạch từ cây trồng từ củ bi in vitro (vụ đông 2007 - trồng 20/10/2007) ... 58
Bảng 3.17. Ảnh hưởng của thời vụ trồng đến hàm lượng một số chất trong củ
khoai tây thu hoạch từ cây trồng bằng củ bi in vitro (vụ đông 2007) .............. 60
Bảng 3.18. Hàm lượng một số vitamin và khoáng chất của củ khoai tây được
thu hoạch từ cây trồng bằng củ bi in vitro (vụ đông 2007)............................. 60

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
8
Danh môc c¸c h×nh

Hình 3.1. Ảnh hưởng của mật độ chồi cấy đến khả năng tạo củ bi in vitro .... 33
Hình 3.2. Ảnh hưởng của vị trí đoạn cắt đối với khả năng sinh trưởng của chồi ... 35
Hình 3.3. Ảnh hưởng của vị trí đoạn cắt đến hiệu quả tạo củ bi in vitro ......... 37
Hình 3.4. Khả năng nảy mầm của củ bi in vitro .............................................. 38
Hinh 3.5. Diễn biến nhiệt độ và lượng mưa trung bình hàng năm tỉnh Thái Nguyên . 42
Hình 3.6. Tăng trưởng chiều cao cây của khoai tây trồng từ củ bi .................. 46
Hình 3.7. Tăng trưởng số lá của cây khoai tây trồng từ củ bi .......................... 48
Hình 3.8. Kích thước củ giống của khoai tây củ bi và ĐC .............................. 51

Hình 3.9. Tỉ lệ các cỡ củ thu hoạch từ cây khoai tây trồng bằng củ bi ............ 53


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
9

Nh÷ng ch÷ viÕt t¾t trong luËn v¨n

CS
HSPL
ĐC
TN
BAP
NAA
2,6 DI
Cộng sự
Hệ số pha loãng
Đối chứng
Thí nghiệm
6 Benzyl Amino Purin
Naphthyl Acetic Acid
2,6diclorophenoindophenol



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
1
MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Khoai tây (Solanum tuberosum L.) là cây lương thực, thực phẩm giá
trị được trồng ở nhiều nước trên thế giới. Củ khoai tây chứa trung bình 25%
chất khô, trong đó các chất dinh dưỡng quan trọng như: Tinh bột 80- 85%,
protein 3%, nhiều loại vitamin A, B1, C, B6, PP…[40]. Với giá trị dinh
dưỡng và kinh tế cao, khoai tây là một trong bốn cây lương thực quan trọng
xếp sau lúa, ngô và khoai lang [7]. Ở Việt Nam, khoai tây là cây vụ đông
quan trọng trong công thức luân canh lúa xuân- lúa mùa sớm- khoai tây [9].
Với điều kiện khí hậu trong vụ đông ở đồng bằng sông Hồng, cây khoai tây là
cây trồng thích hợp đem lại giá trị kinh tế cao.
Trên thực tế, sản xuất khoai tây nước ta gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là
trong công tác giống, dẫn đến năng suất và diện tích trồng hàng năm thấp và
không ổn định. Việt Nam phải nhập 70%-75% nguồn giống từ Trung Quốc,
15% nguồn giống từ châu Âu, 15% giống sản xuất trong nước [5]. Giống sản
xuất trong nước chủ yếu là theo phương thức tự để, củ giống dễ bị thoái
hoá, tăng tỉ lệ nhiễm bệnh, đặc biệt là virus, làm yếu dần tính chống chịu
của khoai tây qua sinh sản vô tính [4]. Nhập khẩu một lượng lớn khoai tây
thịt giá rẻ từ Trung Quốc làm giống sẽ lan truyền nhiều loại sâu bệnh nguy
hại cho môi trường. Nguồn giống từ châu Âu cho chất lượng tốt nhưng giá
giống đắt làm hạn chế đến hiệu quả kinh tế. Khoai tây là loại cây trồng có
khả năng cho năng suất cao, ở các ruộng thâm canh của nhiều nước năng
suất có thể đạt đến hàng trăm tấn củ/ha. Trong khi đó nước ta năng suất
khoai tây chỉ đạt dưới 10 tấn/ha.
Trong hệ thống sản xuất khoai tây sạch bệnh thì việc sản xuất khoai tây
củ bi có ý nghĩa rất lớn. Khoai tây củ bi mang đầy đủ đặc tính tốt của khoai
tây bầu đất. Ngoài ra, người dân không phải gây giống cấp một mà vẫn đảm
bảo được năng suất, nhất là sức chống chịu bệnh của giống.Việc bảo quản,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
2
vận chuyển dễ dàng, giá củ bi thấp hơn nhiều so với các củ giống lớn, như
vậy giảm được vốn đầu tư ban đầu [12], [19].

Xuất phát từ thực tế trên, nhằm góp phần khắc phục khó khăn trong
sản xuất củ khoai tây giống trong nước, chúng tôi đã thực hiện đề tài
“Nghiên cứu đặc điểm sinh lý, hiệu quả tạo củ khoai tây bi in vitro và
trồng thử nghiệm tại Thái Nguyên”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Nghiên cứu hiệu quả tạo củ khoai tây bi in vitro.
- Đánh giá các đặc điểm nông học, năng suất, chất lượng củ thu hoạch
từ cây trồng bằng củ bi in vitro trong điều kiện tự nhiên.
- Nghiên cứu ảnh hưởng thời gian trồng đối với sinh trưởng, phát triển, các yếu
tố cấu thành năng suất và chất lượng khoai tây được trồng bằng củ bi in vitro.
3. Nội dung nghiên cứu
3.1. Đánh giá hiệu quả tạo củ khoai tây bi in vitro thông qua các nghiên cứu:
- Ảnh hưởng của mật độ chồi cấy đối với hiệu quả tạo củ khoai tây bi in vitro.
- Ảnh hưởng của vị trí đoạn cắt trên cây đối tới khả năng sinh trưởng và
hiệu quả tạo củ của khoai tây nuôi cấy in vitro.
- Chi phí sản xuất củ giống khi trồng khoai tây bằng củ bi in vitro và
trồng bằng củ truyền thống.
3.2. Nghiên cứu đặc điểm sinh lí củ khoai tây bi in vitro thông qua theo dõi thời
gian ngủ, khả năng nảy mầm, mức độ hao hụt trong thời gian bảo quản.
3.3. Trồng thử nghiệm ngoài đồng ruộng
- Đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển và các yếu tố cấu thành
năng suất của khoai tây trồng từ củ bi in vitro trong vụ đông năm 2007.
- Đánh giá ảnh hưởng của thời gian trồng đối với sự sinh trưởng, phát
triển và các yếu tố cấu thành năng suất của khoai tây trồng từ củ bi in vitro.
- Đánh giá chất lượng củ khoai tây trồng từ củ bi in vitro thông qua
phân tích một số chỉ tiêu hoá sinh.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
3
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Giới thiệu chung về cây khoai tây
1.1.1. Nguồn gốc và phân loại cây khoai tây
Cây khoai tây (Solanum tuberosum L.) có nguồn gốc ở Nam Mỹ. Đầu
thế kỷ XVI những nhà hàng hải người Tây Ban Nha chinh phục Nam Mỹ,
đã đem về trồng ở nước họ. Vào cuối thế kỷ XVI, khoai tây được trồng ở
AiLen, Anh, Italia, Đức, Pháp Nga…từ đó khoai tây được trồng ở nhiều
nước châu Âu khác. Các nước ở châu Á và châu lục khác biết đến cây khoai
tây muộn hơn các nước ở châu Âu thông qua chính sách thuộc địa của
người châu Âu. Đến nay, khoai tây được trồng rộng rãi ở khoảng 130 nước
trên thế giới từ 71
0
vĩ tuyến Bắc đến 40
0
vĩ tuyến Nam [7], [9], [47].
Ở nước ta, khoai tây được người Pháp mang sang trồng ở một số nơi từ
năm 1890 và chủ yếu trồng ở vùng đồng bằng sông Hồng. Giống khoai tây được
trồng phổ biến trước đây là giống khoai tây ruột vàng Thường tín, giống này có
nguồn gốc từ giống Ackersegen, được nhập từ Pháp năm 1890 [9], [46], [50].
Cây khoai tây thuộc chi Solanum Setio Pentota [45], thuộc họ cà
(Solanaceace) [9] là cây ở thể tứ bội (Tetraploid) (2n=4x=48), có khả năng
sinh trưởng phát triển tốt và cho năng suất cao.
1.1.2. Đặc tính thực vật học của cây khoai tây
Thân và lá cây khoai tây có nhiều lông, lá kép lông chim, không đối
xứng [9]. Thân cây khoai tây là hệ thống bao gồm thân, tia củ và củ, thân cây
cao từ 45- 90cm tuỳ theo giống, độ phì của đất và kỹ thuật canh tác.
Tia củ phát triển từ mầm cành, với điều kiện thuận lợi sẽ phát triển thành
củ, điều kiện không thuận lợi sẽ chồi lên mặt đất phát triển thành cành.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
4

Cây khoai tây chủ yếu là tự thụ phấn nhưng có trường hợp giao phấn.
Quả khoai tây thuộc loại quả mọng, có 2 ô, hạt rất nhỏ có mầm uốn cong.
Mầm ngủ củ khoai tây là những mầm cây được tạo thành ở các nách lá không
phát triển. Mầm ngủ ở mỗi củ thường là một số, phần lớn có 3 mầm [9].
1.1.3. Đặc điểm sinh học, ảnh hƣởng của điều kiện ngoại cảnh đến sinh
trƣởng và phát triển của cây khoai tây
1.1.3.1. Đặc điểm sinh học của cây khoai tây
Đời sống của cây khoai tây có thể chia làm 4 thời kỳ: Thời kỳ ngủ, thời
kỳ nảy mầm, thời kỳ hình thành củ, thời kỳ củ phát triển.
* Thời kỳ ngủ: Củ khoai tây sau khi thu hoạch phải được cất giữ một
thời gian dài sau đó mới nảy mầm được, người ta gọi đó là thời kỳ ngủ nghỉ
của củ khoai tây. Thời gian ngủ nghỉ của củ khoai tây phụ thuộc vào đặc
điểm của giống, điều kiện sinh thái của vùng trồng, kỹ thuật canh tác, điều
kiện bảo quản.
* Thời kỳ nảy mầm: Sau một thời gian ngủ nghỉ những mắt ngủ trên củ
khoai tây đều có khả năng phát triển thành mầm cây. Mầm cây phát triển
thành thân lá và thành cây khoai tây thế hệ mới.
* Thời kỳ hình thành thân củ: Cây khoai tây con sau khi phát triển vượt
lên khỏi mắt đất từ 7- 10 ngày thì trên các đốt thân nằm dưới mặt đất xuất hiện
những nhánh con, đó chính là những nhánh thân địa sinh. Nhánh địa sinh có
màu trắng và mọc thẳng, đầu cuối của nhánh thường phình to tạo thành những
đoạn thân ngầm, khi phát triển đến mức độ nhất định thì ngừng phát triển về
chiều dài, chất dinh dưỡng tập trung vận chuyển đến các đoạn thân ngầm này
và chúng phình to lên tạo thành củ khoai tây ở đầu mút thân địa sinh.
* Thời kỳ phát triển của củ: Sau khi cây sinh trưởng được 20-25 ngày thì
các chất dinh dưỡng tập trung vào các đầu chóp của thân địa sinh, bộ phận này
của thân địa sinh bắt đầu phình to dần lên. Ở những nơi có nhiều nắng vào
thời gian này cây hình thành hoa và hoa bắt đầu nở, đây chính là lúc thân địa
sinh phát triển mạnh nhất [9].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

5
1.1.3.2. Ảnh hƣởng của một số yếu tố sinh thái tới sinh trƣởng và phát
triển của cây khoai tây
Nhiệt độ là yếu tố khí tượng đặc biệt quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp
đến sinh trưởng phát triển của cây khoai tây. Ở thời kỳ sinh trưởng dinh dưỡng
cây khoai tây có thể thích ứng với biên độ nhiệt từ 10
0
C- 25
0
C, rộng hơn so
với giai đoạn sinh trưởng sinh thực. Theo Billb- Deau (1992), nhiệt độ thích
hợp cho sự hình thành củ khoai tây là 18
0
C-20
0
C, từ 20
0
C trở lên quá trình
hình thành củ khoai tây sẽ bị kìm hãm, khối lượng chất khô của củ cũng như
chất lượng của củ đều bị giảm [48], nếu nhiệt độ quá thấp cũng ảnh hưởng
đến sinh trưởng của củ, khi nhiệt độ xuống thấp dưới 15
0
C các đặc tính như
màng vỏ, hàm lượng tinh bột thay đổi theo hướng không có lợi.
Khoai tây là cây ưa sáng, cường độ ánh sáng thích hợp cho năng suất cao
từ 40.000- 60.000 lux. Cường độ ánh sáng mạnh có lợi cho quá trình quang
hợp sẽ thuận lợi cho hình thành, tích luỹ chất khô. Cường độ quang hợp yếu
nhiều tia củ sẽ không có khả năng hình thành củ [50].
Các thời kỳ sinh trưởng khác nhau của cây khoai tây thì yêu cầu về thời
gian chiếu sáng cũng khác nhau: Từ khi khoai tây bắt đầu mọc khỏi mặt đất

đến thời kỳ xuất hiện nụ hoa yêu cầu ánh sáng ngày dài. Thời kỳ phát triển tia
củ yêu cầu ánh sáng ngày ngắn [7].
Trong các giai đoạn sinh trưởng, cây khoai tây có yêu cầu về nước khác
nhau [38]. Thời kỳ từ trồng đến xuất hiện tia củ cần đảm bảo độ ẩm đất tối
thiểu 60%-80% sức chứa ẩm đồng ruộng. Thời kỳ phát triển củ cần thường
xuyên giữ độ ẩm đất là 80%. Thiếu hoặc thừa nước đều gây ảnh hưởng xấu tới
sinh trưởng của cây [6].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
6
1.1.3.3. Nhu cầu dinh dƣỡng của cây khoai tây
Khoai tây yêu cầu một lượng dinh dưỡng lớn và đầy đủ các nguyên tố đa
lượng và vi lượng.
Ảnh hưởng của đạm đến năng suất khoai tây đã được nghiên cứu từ thập
kỷ 70. Năng suất tối ưu của khoai tây đạt được khi bón ít nhất là 45- 400kg
N/ha [54]. Theo Benkema và Vander Zaag (1979), khi bón lượng đạm quá cao
ở khoai tây dễ xảy ra hiện tượng “sinh trưởng lần thứ 2”, tương tự như hiện
tượng xảy ra khi gặp nhiệt độ cao, ánh sáng ngày dài trong thời gian hình
thành củ, hiện tượng này làm giảm năng suất và chất lượng củ khoai tây [41].
Khoai tây cũng cần nhiều P cho sự sinh trưởng, tuy nhiên, hiệu lực của P
phụ thuộc nhiều vào hàm lượng P và vôi có ở trong đất. Lượng P có ở trong đất ít
còn lượng vôi tự do nhiều thì thường phải bón với liều lượng P nhiều hơn [53].
Nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy hiệu quả của K thể hiện không rõ đến
năng suất khoai tây, nhưng lại liên quan rõ tới chất lượng củ, cụ thể là hàm
lượng chất khô của củ, làm giảm bệnh đốm đen trên củ. Kali làm tăng khả
năng quang hợp, tăng sự vận chuyển các chất trong cây và tăng khả năng
chống chịu sâu bệnh hại.
Các nguyên tố vi lượng như Magie (Mg), Kẽm (Zn), Lưu huỳnh (S)…,
cần cung cấp đầy đủ và cân đối cho cây. Nếu thiếu cây sinh trưởng phát triển
kém, năng suất thấp.
Phân hữu cơ có vai trò rất quan trọng trong sản xuất khoai tây. Muốn có

năng suất sản lượng khoai tây cao, chất lượng tốt thì phải sử dụng phân hữu cơ
vì phân hữu cơ cung cấp một cách cân đối các nguyên tố đa lượng và bán đa
lượng (N, P, K , Ca) cho khoai tây và đặc biệt là bổ sung đầy đủ các nguyên tố
vi lượng quan trọng cần cho khoai tây. Ngoài ra phân hữu cơ còn tạo độ xốp
trong đất, tăng khả năng giữ ẩm của đất, kích thích bộ rễ phát triển và tạo điều
kiện thuận lợi cho quá trình hình thành và phát triển củ khoai tây [9], [28].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
7
1.1.3.4. Thời vụ trồng khoai tây ở Việt Nam
Ở vùng Trung du và miền núi phía Bắc Việt Nam, khung thời vụ trồng
khoai tây nằm gọn trong thời gian từ vụ lúa mùa sang vụ lúa xuân. Thời vụ
trồng khoai tây vụ đông có thể trồng từ thượng tuần tháng 10 đến hạ tuần
tháng 11 vẫn cho thu hoạch. Thời vụ tốt nhất để trồng khoai tây là trung tuần
tháng 10 đến trung tuần tháng 11. Thời vụ này có thể đáp ứng đầy đủ nhất về
nhiệt độ, ánh sáng để cây khoai tây sinh trưởng phát triển và cho năng suất
cao. Trồng sớm hơn khoai tây sớm bị rạc, nếu trồng muộn hơn khoai tây sẽ
gặp rét ngay lúc mới mọc, phát triển chậm nên cho năng suất thấp [28].
Theo Vũ Thị Bích Dẫn và Cs (1995), vụ đông sớm ở đồng bằng Bắc Bộ
thường được bố trí từ trung tuần tháng 9 đến trung tuần tháng 10. Thời vụ này
thường gặp điều kiện thời tiết khí hậu bất thuận như lượng mưa lớn và nhiệt độ
cao. Mặt khác, khoai tây trồng ở Việt Nam có thời gian xuất hiện củ rất ngắn chỉ
khoảng 35- 40 ngày trồng, đặc biệt với các giống ngắn ngày, mầm già sinh lý củ
xuất hiện sớm hơn và thời gian sinh trưởng ngắn nên năng suất không cao [8].
Ở vùng nam khu IV cũ, khoai tây có thể trồng muộn hơn, tức là vào
trung tuần tháng 11 vì ở vùng này mùa mưa kết thúc muộn hơn. Còn vùng núi
khí hậu ôn hoà như Sapa, Đà Lạt có thể trồng được quanh năm [20].
Nghiên cứu của Đào Mạnh Hùng (1996) cho thấy, khoai tây vụ xuân
thường được trồng từ hạ tuần tháng 12 đến thượng tuần tháng giêng, thu hoạch
trung tuần tháng 4. Tháng 12 có nhiệt độ trung bình là 18,1
0

C, tháng giêng
lạnh nhất trong năm nhưng cũng đạt 16,1
0
C nên ảnh hưởng không nhiều đến
sinh trưởng của khoai tây ở giai đoạn đầu. Lượng mưa đầu vụ khoai Xuân rất
thấp, tăng dần vào tháng 2 và tháng 3, tăng nhanh vào cuối tháng 4, vì vậy cần
đảm bảo đủ ẩm thời kỳ đầu cho khoai tây mọc mầm và phát triển nhanh, cuối
vụ cần tiêu úng triệt để để đảm bảo chất lượng củ [15].
Như vậy, thời vụ là một yếu tố ảnh hưởng mang tính chất quyết định
đến sự thành công trong sản xuất khoai tây. Các nhà nghiên cứu khoai tây cho
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
8
rằng, thời vụ thích hợp để trồng khoai tây bắt đầu từ giữa tháng 10 đến cuối
tháng 11, khi đó nhiệt độ giao động từ 17
0
C- 25
0
C là điều kiện thuận lợi nhất
cho việc trồng khoai tây [7], [28].
1.1.4. Giá trị dinh dƣỡng và kinh tế của khoai tây
Ở nhiều nước trên thế giới, khoai tây được coi là một trong năm loài cây
lương thực quan trọng: lúa mỳ, lúa nước, ngô, đại mạch và khoai tây. So với
nhiều loài cây trồng khác, khoai tây có thành phần hoá học quý và khả năng sử
dụng đa dạng [9]. Củ khoai tây chứa trung bình khoảng 25% chất khô, trong
đó 80-85% tinh bột, 3% protein, có nhiều vitamin: A, B1, B6, PP… và nhiều
nhất là vitamin C (20-200mg/100gam khối lượng tươi). Ngoài ra, còn có các
chất khoáng quan trọng, chủ yếu là kali, thứ đến là canxi, photpho, magie [7].
Theo Beukema, Vander Zaag (1979), cứ 1 kg khoai tây cho 840 calo [41]. Nếu
tính theo sự cân bằng protein/calo, sự phân bố và tỉ lệ axit amin quan trọng
trong các loại thức ăn chính thì khoai tây chỉ kém trứng [33]. Sử dụng 100g

khoai tây có thể đảm bảo ít nhất 8% nhu cầu protein, 3% năng lượng, 10% sắt,
10% vitaminB1 và 20-25% nhu cầu vitamin C cho 1 người trong 1 ngày đêm
[47]. Vì vậy, theo đánh giá của Vander Zaag (1976), trong số các cây trồng
của vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới như lúa, ngô, đậu tượng… thì khoai tây
cho năng suất năng lượng, năng suất protein và sinh lợi cao nhất [55].
Bảng 1.1. Năng suất protein và năng lượng của một số cây lương thực

Loại cây trồng Kcalo/100g
Năng suất
năng lượng
(kcalo/10ngày/ha)
Tỉ lệ
protein
(%)
Năng suất
protein
(kg/ngày/ha)
Khoai tây 90,82 48,64 2,0 1,1
Sắn 185,87 45,12 0,7 0,2
Khoai lang 138,30 48,93 1,5 0,5
Đậu đỗ 400,24 11,72 22,0 0,6
Lúa 420,90 35,10 7,0 0,6
Ngô 138,91 38,97 9,5 0,8

(Nguồn: Vander Zaag, (1976) [55]
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
9
Nếu so sánh về năng suất chất khô trên một đơn vị diện tích trồng trọt thì
khoai tây là cao nhất, hơn lúa mỳ 3,04 lần, lúa nước 1,33 lần, ngô 2,2 lần [42].
Bên cạnh giá trị làm lương thực, thực phẩm cho con người và thức ăn

cho gia súc, khoai tây còn là nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp chế
biến. Ước tính 1 tấn khoai tây củ có hàm lượng tinh bột 17,6% chất tươi thì sẽ
cho 112lít rượu, 55 kg axit hữu cơ và một số sản phẩm khác [42]. Từ việc chế
biến ra rượu khoai tây còn là nguyên liệu để sản xuất ra cao su nhân tạo [9].
Thân, lá, hoa khoai tây còn là nguyên liệu của công nghiệp chế biến dược
phẩm sản xuất thuốc chữa bệnh như thuốc giảm đau, an thần, chữa bệnh thần
kinh, thấp khớp, hen xuyễn mãn tính…[16].
1.2. Tình hình sản xuất khoai tây trên thế giới và ở Việt Nam
1.2.1. Tình hình sản xuất khoai tây trên thế giới
Châu Âu có nền sản xuất khoai tây lớn nhất thế giới và đang có xu
hướng giảm nhẹ về diện tích, năng suất và sản lượng khá cao và ít biến động.
Bảng 1.2. Diện tích, năng suất, sản lượng khoai tây của châu Âu
Năm
Diện tích
(Triệu ha)
Năng suất
(Tấn/ha)
Sản lượng
(Triệu tấn)
2000 9,13 16,30 148,82
2001 8,86 15,50 137,33
2002 8,39 15,50 130,05
2003 8,20 15,96 130,87
2004 8,01 17,67 141,54
2005 7,81 16,81 131,29
(Nguồn FAO, 2005) [43]
Năm 2000, cả châu lục trồng được 9,13 triệu ha, nhưng đến năm 2005
chỉ còn 7,81 triệu ha. Năng suất khoai tây ở châu Âu không ngừng được nâng
cao. Tuy nhiên, năm 2005 năng suất khoai tây giảm nhẹ so với 2004.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

10
Châu Á có nền sản xuất khoai tây lớn thứ 2 sau châu Âu, tập trung ở các
nước như: Trung Quốc, Nhật Bản, Cộng hoà Dân chủ nhân dân Triều Tiên, Hàn
Quốc, Mông Cổ…Hiện nay, Trung Quốc là quốc gia trồng nhiều khoai tây nhất
thế giới và đứng đầu châu Á cả về diện tích, năng suất và sản lượng.
Bảng 1.3. Diện tích, năng suất, sản lượng khoai tây của châu Á
Năm
Diện tích
(Triệu ha)
Năng suất
(Tấn/ha)
Sản lượng
(Triệu tấn)
2000 7,96 15,20 120,99
2001 7,84 15,10 118,38
2002 7,75 15,60 120,90
2003 7,80 15,76 122,93
2004 7,98 16,53 131,91
2005 7,86 16,38 128,75
(Nguồn FAO, 2005) [43]
Sản xuất khoai tây của châu Á khá ổn định, năm 2000 có 7,96 triệu ha,
năm 2002 diện tích trồng khoai tây thấp nhất 7,75 triệu ha, giảm 0,21 triệu ha,
đến 2005 cả châu lục trồng được 7,86 triệu ha, gần bằng diện tích khoai tây
của châu Âu. Năng suất khoai tây bình quân được tăng lên hàng năm và thấp
hơn năng suất bình quân của châu Âu không đáng kể.
1.2.2. Tình hình sản xuất khoai tây ở Việt Nam
Cây khoai tây được du nhập vào Việt Nam từ năm 1890 và chủ yếu
trồng ở vùng đồng bằng sông Hồng [46]. Hiện nay khoai tây được coi là một
trong những loại “thực phẩm sạch”, là một loại nông sản hàng hoá được lưu
thông rộng rãi [11].

Với điều kiện khí hậu trong vụ đông ở miền Bắc Việt Nam thì cây khoai
tây được xem là cây trồng lý tưởng. Tuy nhiên, tình hình sản xuất khoai tây ở
Việt Nam luôn biến động và phát triển không tương xứng với tiềm năng của nó.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
11
Bảng 1.4. Diện tích, năng suất, sản lượng khoai tây của Việt Nam
Năm
Diện tích
(ha)
Năng suất
(tấn/ha)
Sản lượng
(tấn)
2000 28.022 11,27 315.807,94
2001 30.000 10,53 315.900,00
2002 32.102 11,76 377.519,52
2003 33.887 10,69 362.252,03
2004 34.000 10,74 365.160,00
2005 35.000 10,57 369.950,00

(Nguồn FAO, 2005) [43]
Bên cạnh sự tăng lên về diện tích thì trong giai đoạn gần đây (2000-
2005) năng suất lại có xu hướng biến động thất thường. Trong những năm
1976- 1990 năng suất chỉ đạt dưới 10 tấn/ha, dao động khoảng 10 tấn/ha trong
những năm 1991- 1998 và đạt 11-12 tấn/ha vào những năm 1999- 2002. Từ
2002- 2005, năng suất giảm xuống chỉ còn khoảng 10-11 tấn/ha. Năng suất
khoai tây của nước ta chỉ bằng 61,3 % năng suất bình quân chung của thế giới,
bằng 62,9% năng suất bình quân của châu Âu. Sự tăng năng suất và diện tích
khoai tây của Việt Nam là chưa đáng kể so với tiềm năng to lớn của nó. So với

các cây trồng vụ đông khác như ngô, lạc, đậu tương… thì diện tích khoai tây
chỉ chiếm phần nhỏ.
Yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến năng suất khoai tây ở Việt Nam
là chất lượng giống. Củ giống kém chất lượng không có khả năng cho năng
suất cao đồng thời bị hao hụt lớn trong quá trình bảo quản làm cho giá thành
củ giống tăng, tăng chi phí đầu tư lên rất nhiều vì đầu tư giống chiếm tỉ lệ cao
nhất trong tổng chi phí tiền mặt cho việc sản xuất khoai tây.
Giống khoai tây người nông dân sử dụng chủ yếu theo phương thức tự
để, duy trì từ vụ này sang vụ khác, nhiều loại giống đang trồng phổ biến đã bị
thoái hoá. Kết quả điều tra cơ cấu giống ở một số vùng thuộc đồng bằng sông
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
12
Hồng cho thấy, hầu hết các nơi còn duy trì giống Thường tín và các giống nhập nội
đã bị thoái hoá nghiêm trọng, năng suất thấp (8-9 tấn/ha) [5], [18].
Trong thời gian gần đây, xuất hiện một tỉ lệ đáng kể khoai tây giống từ
Trung Quốc do bà con nông dân tự nhập về với giá rất rẻ. Đây là nguồn giống
không được kiểm tra, kiểm dịch. Qua số liệu điều tra cho thấy, khoai tây
Trung Quốc mọc yếu, tỉ lệ không mọc được và thối cao, chiếm tới 20-30%.
Theo báo cáo của chương trình kinh tế Việt- Đức (2003), tỉ lệ khoai giống
nhập từ Trung Quốc để sản xuất tại Việt Nam lên tới gần 70% [5].
1.3. Những nghiên cứu về giống
1.3.1. Hiện tƣợng thoái hoá giống và biện pháp khắc phục
1.3.1.1. Hiện tƣợng thoái hoá giống khoai tây
Sự thoái hoá giống khoai tây là hiện tượng chung xảy ra ở tất cả các
nước trồng khoai tây trên thế giới. Khi trồng khoai tây được sử dụng tại chỗ và
trồng liên tiếp thì cây sẽ có những biểu hiện sinh trưởng phát triển thân lá
kém, cây thấp, lá xoăn, thân lá có vết loang lổ, dị dạng, củ nhỏ dẫn đến giảm
năng suất. Đó là sự thoái hoá giống [19], [36].
Có hai nguyên nhân gây nên hiện tượng thoái hoá củ giống khoai tây, đó
là thoái hoá do bệnh lí (nhiễm virus) và thoái hoá do sinh lí (củ giống bị già

sinh lý) do bảo quản lâu trong điều kiện nóng ẩm [24].
* Thoái hoá do bệnh lý
Hiện tượng thoái hoá giống khoai tây do nhiễm virus đã được
Parmentier (Pháp) phát hiện năm 1786 [19], nhưng sau đó khoảng một thế kỷ,
người ta mới xác định được đặc tính của virus và khẳng định chúng là nguyên
nhân gây thoái hoá khoai tây. Cây khoai tây có thể là ký chủ cho 60 loại virus
gây bệnh [54]. Khi cây bị nhiễm virus thì không thể cứu chữa, chỉ bằng cách
nhổ bỏ cây bị hại vứt xa nguồn nước và nơi trồng [27].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
13
Ở Việt Nam, bệnh virus hại khoai tây bắt đầu được đề cập vào năm
1960. Năm 1972, điều tra bằng phương pháp huyết thanh và phương pháp so
màu đã xác định được độ nhiễm bệnh virus ở Việt Nam là từ 26,6%- 87,10%
[14]. Những giống khoai tây được coi là có triển vọng khi nhập vào Việt Nam chỉ
sau 3 vụ trồng và bảo quản đã nhiễm bệnh nặng [9].
* Thoái hoá sinh lý (Thoái hoá do sự già hoá củ giống)
Tuổi sinh lý của củ giống có tầm quan trọng như tính trạng sạch bệnh của
giống vì nó ảnh hưởng đến sức sinh trưởng và sự hình thành năng suất của cây.
Trong củ khoai tây các quá trình sinh lý sinh hoá diễn ra một cách mạnh mẽ và
liên tục kể từ khi hình thành đến khi củ ngủ nghỉ. Các hoạt động này diễn ra theo
chiều hướng già hoá của củ giống [29].
Theo Beukenra, Vader Zaag (1979), tình trạng sinh lý chịu ảnh hưởng
của điều kiện trồng, thời gian và điều kiện bảo quản. Củ giống được trồng ở
điều kiện ấm, bảo quản ở nhiệt độ cao sẽ già hoá nhanh chóng hơn củ giống
được trồng ở vùng lạnh, bảo quản ở nhiệt độ thấp [41].
1.3.1.2. Biện pháp khắc phục hiện tƣợng thoái hoá giống khoai tây
* Các biện pháp khắc phục hiện tƣợng thoái hoá giống khoai tây trên thế giới
Khắc phục hiện tượng thoái hoá giống khoai tây do virus
Ở các nước tiên tiến, họ đã áp dụng kỹ thuật nuôi cấy meristem kết hợp
với những phương pháp chuẩn đoán virus hiện đại như: test ELISA, lai

AND…để xây dựng hệ thống sản xuất giống khoai tây chống virus một cách
rất hoàn chỉnh. Do đó, các củ giống khoai tây được sản xuất tại các trạm nhân
giống đầu dòng và sau đó qua kiểm tra độ sạch virus rất nghiêm ngặt mới cung
cấp cho sản xuất.
Đối với những nước đang phát triển, chủ yếu là những nước thuộc châu
Á, châu Phi, châu Mỹ La Tinh, chưa có hệ thống sản xuất giống hoàn chỉnh thì
việc khắc phục sự thoái hoá giống khoai tây do virus được tiến hành theo
nhiều phương pháp khác nhau
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
14
- Giải pháp nhập nội củ giống sạch bệnh thay thế giống đã thoái hoá.
- Giải pháp sản xuất khoai tây bằng hạt (do virus không truyền qua hạt)
- Chọn lọc vệ sinh đồng ruộng: Nhổ bỏ cây bệnh, giữ cây sạch để làm giống.
Các biện pháp khắc phục hiện tượng thoái hoá giống khoai tây do già
hoá củ giống:
Để khắc phục hiện tượng này, các tác giả nghiên cứu đã đưa ra 2 giải pháp:
(1) Áp dụng biện pháp bảo quản lạnh để làm chậm sự già hoá
Perennec (1985) cho rằng, nếu thời gian bảo quản dài như ở các nước chỉ
trồng được một vụ khoai tây, thì nhất thiết phải bảo quản củ giống ở điều kiện
nhiệt độ thấp để làm chậm sự già hoá của củ giống [52]. Đối với những nước
trồng được nhiều vụ trong năm, có thể chọn ra củ giống có tuổi sinh lý tối
thích từ các vụ trồng khác nhau. Nếu không có đủ các điều kiện trên thì phải
nhập nội giống có tuổi sinh lý cần thiết.
(2) Trồng thêm vụ khoai tây muộn để rút ngắn thời gian bảo quản củ giống
Nghiên cứu việc trồng thêm vụ thứ hai để tạo ra củ giống trẻ sinh lý
cũng là hướng tích cực để rút ngắn thời gian bảo quản củ giống. Để có củ
giống trồng vụ thứ hai có thể từ hai nguồn: Nhập nội và áp dụng biện pháp
phá ngủ khoai tây vừa thu hoạch. Kỹ thuật phá ngủ khoai tây để tạo củ giống
trồng vụ thứ hai được áp dụng ở Liên Xô (cũ) đã làm tăng năng suất vụ sau
13%-20% so với trồng củ giống thông thường [44].

* Các biện pháp khắc phục hiện tƣợng thoái hoá giống khoai tây ở Việt Nam
Các biện pháp khắc phục hiện tượng thoái hoá giống khoai tây do virus:
Ở Việt Nam, qua kết quả nghiên cứu của Vũ Triệu Mân (1986),
Nguyễn Quang Thạch, Hoàng Minh Tấn và Cs (1991) cho biết, khoai tây ở
Việt Nam đã bị thoái hoá nặng, tỉ lệ nhiễm bệnh virus rất cao, vì vậy nghiên
cứu để khắc phục hiện tượng thoái hoá giống khoai tây do virus ở Việt Nam
là đặc biệt quan trọng và cần thiết [19], [25]. Trong thời gian qua, Việt Nam
đã sử dụng những biện pháp khắc phục như sau:
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
15
- Biện pháp nhập nội giống: Nguồn giống sạch bệnh được nhập từ các
nước tiên tiến ở châu Âu như Pháp, Đức, Hà Lan. Bên cạnh việc nhập nội
giống khảo nghiệm để xây dựng một bộ giống thích hợp cho Việt Nam thì các
giống đã được nhập về và nhân ra, tạo nguồn giống sạch bệnh cung cấp cho
sản xuất. Trong những năm 1980 hàng ngàn tấn giống khoai tây Mariella,
Lipsi, Kardia…đã được nhập về từ Cộng hoà dân chủ Đức [15].
- Biện pháp sản xuất củ giống sạch bệnh trong nước: Theo hướng này,
các nghiên cứu sản xuất củ giống khoai tây có kích thước nhỏ bắt đầu từ kỹ
thuật nuôi cấy in vitro là hình thức nhân giống khoai tây sạch bệnh nhanh
chóng và có hiệu quả.
- Biện pháp chọn lọc, vệ sinh quần thể
Trong khi chờ đợi hoàn chỉnh hệ thống sản xuất giống của nhà nước,
giải pháp xây dựng hệ thống chọn lọc, vệ sinh quần thể đã được đề xuất. Chọn
lọc, vệ sinh quần thể thực chất là quan sát và loại bỏ các cây bệnh trong nhiều
năm liên tục cho tới khi tỉ lệ nhiễm virus giảm đến mức độ cho phép.
Các tác giả Vũ Triệu Mân (1986), Nguyễn Văn Viết (1991) đã triển
khai rất có kết quả về hệ thống chọn lọc vệ sinh quần thể. Hệ thống này đã
được áp dụng rộng rãi ở nhiều tỉnh [19] ,[37].
- Biện pháp trồng khoai tây bằng hạt
Nghiên cứu sản xuất và trồng khoai tây bằng hạt được Đào Mạnh Hùng

(1978), (1997), Đào Xuân Tùng (1983), Trương Văn Hộ (1990) tiến hành trên
tập đoàn giống khoai tây nhập nội tại Đà Lạt. Các nghiên cứu đều khẳng định
được độ sạch virus của khoai tây trồng từ hạt và đã rút ra những kết luận về
khả năng sử dụng ở Việt Nam. Nhưng để trở thành một giải pháp ổn định,
chắc chắn, đặc biệt là khả năng sản xuất hạt khoai tây tại Việt Nam thì việc
xác định được tổ hợp lai thích hợp có khả năng thương mại hoá cao là quan
trọng [13], [15].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
16
Các biện pháp khắc phục hiện tượng thoái hoá giống khoai tây do già
hoá củ giống:
Ở Việt Nam, củ giống phải bảo quản dài (9 tháng) trong điều kiện nhiệt
độ, độ ẩm cao của mùa hè nên tỉ lệ thoái hoá cao, năng suất giảm rõ rệt. Để
khắc phục hiện tượng này, nhiều tác giả trong nước đã nghiên cứu và đưa ra 2
giải pháp (1) Áp dụng biện pháp bảo quản lạnh để làm chậm sự già hoá: Đây
là biện pháp có hiệu quả cao ở những nước có nền kinh tế phát triển trên thế
giới. Tuy nhiên, nền kinh tế của Việt Nam còn khó khăn nên việc đầu tư vào
kho lạnh để bảo quản lượng củ giống lớn cho sản xuất là rất khó thực hiện, bảo
quản lạnh sẽ nâng cao giá thành sử dụng do đó người nông dân sẽ khó lòng
chấp nhận. Vì vậy, biện pháp này ở Việt Nam mới chỉ được áp dụng trong
phạm vi còn nhỏ, (2) Trồng vụ khoai tây muộn để rút ngắn thời gian bảo quản
củ giống: Nghiên cứu trồng khoai tây thêm vụ thứ hai tạo ra củ giống trẻ sinh
lý cũng là hướng tích cực nhằm rút ngắn thời gian bảo quản củ giống. Để có củ
giống trồng vụ thứ hai cần phải có biện pháp phá ngủ khoai tây vừa thu hoạch.
Nguyễn Quang Thạch, Hoàng Minh Tấn (1993), đã nghiên cứu và hoàn thiện quy
trình phá ngủ tổng hợp khoai tây một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất [26].
1.3.2. Các nghiên cứu về sản xuất củ nhỏ
1.3.2.1. Vai trò và tình hình sử dụng củ nhỏ trong hệ thống sản xuất giống
khoai tây sạch bệnh
Vai trò của củ nhỏ trong hệ thống sản xuất giống khoai tây sạch bệnh

được quan tâm chú ý từ rất sớm. Nghiên cứu của nhiều tác giả Melik
Sarkisov, Faddecva (1984), Balletti, Lanteri, Lotito, Saraco (1994)… đều
cho rằng, củ nhỏ in vitro được sản xuất từ vật liệu ban đầu sạch bệnh trong
điều kiện vô trùng nghiêm ngặt nên chúng là sản phẩm hoàn toàn sạch
bệnh, hơn nữa việc sản xuất củ nhỏ được tiến hành quanh năm không phụ
thuộc vào thời vụ, có thể tạo được số lượng lớn củ giống trong thời gian
ngắn với diện tích nhỏ, đồng thời củ có kích thước nhỏ nên dễ dàng bảo
quản, vận chuyển tới các vùng sản xuất giống [19].