Tài liệu Sơn thù du bổ thận tráng dương pptx

Sơn thù du bổ thận tráng dương






Sơn thù du có tên dược Fructus comi lấy từ quả của cây Cornus
officinalis Sieb. Et Zuce thuộc họ Sơn thù du (Cornaceae) chủ yếu ở
vùng ôn đới, Bắc bán cầu.
Là loại cây nhỏ cao chừng 4m, vỏ thân xám nâu, cành nhỏ không có
lông. Lá đơn mọc đối, có cuống ngắn, phiến lá hình trứng dài 5 – 7cm,
rộng 3 – 4,5cm, đầu nhọn, mép nguyên, có 5 – 7 đôi gân phụ. Hoa nở
trước, lá mọc thành tán là loại hoa nhỏ, màu vàng, có 4 lá đài và 4 cành
tràng, 4 nhị, bầu hạ. Quả hạch, hình trái xoan dài 1,2 – 1,5cm, đường
kính 7mm, chín có màu đỏ tươi, nhẵn; nhưng khi khô nhăn nheo hình
mạng, cuống dài 1,5 – 2cm, hạch hình trứng, ra hoa vào tháng 5 – 6, quả
tháng 8 – 10 hằng năm.
Đông y cho rằng sơn thù du có vị chua, tính bình, đi vào phần khí của
hai kinh can và thận. Có công năng bổ Can, Thận, nạp tinh khí nên được
sử dụng làm thuốc cường tráng như trục phong hàn, tê thấp, trị nóng rét,
không đau đầu, nghẹt mũi; đặc biệt được dùng làm thuốc cường dương,
ích tinh, thông khiếu. Trong các y thư cổ cho rằng có vị chua, sáp, tính
hơi ôn quy vào kinh Can và Thận, sáp tính, chỉ hàn tức là làm cho tính
khí bền, cầm không cho ra mồ hôi. Tác dụng trị di tinh, tiểu ra tinh dịch,
đái nhiều lần, kinh nguyệt không đều hay ra mồ hôi trộm. Liều dùng
trung bình mỗi ngày cho dạng thuốc sắc hay ngâm rượu hoặc hợp với
các vị khác là 6 – 12g.
Hiện nay được sử dụng sơn thù du theo kinh nghiệm cổ như phương lục
vị hay lục vị địa hoàng để trị chứng tinh khí không kiên, đi tiểu nhiều,
tai ù điếc do thận kém ở tuổi già; mắt vàng do Can hư. Theo các kết quả

nghiên cứu mới Sơn thù du còn được dùng trị sốt rét, dùng nó làm thuốc
thu liễm, thuốc bổ.
Để tham khảo và áp dụng, dưới đây xin giới thiệu một vài phương bổ
thận tráng dương có sử dụng vị sơn thù du.
*Dùng phương Sơn thù du hoàn (Thái Bình Thánh Huệ phương). Có
công dụng bổ thận, ôn dương, ích tinh; trị hư lao, gối lạnh, chân yếu,
tiểu nhiều, không muốn ăn uống. Phương gồm: Ba kích 40g, chử thực
40g, mẫu lệ phấn 40g, ngũ vị tử 1,2g, ngưu tất 60g, nhục quế 1,2g, phúc
bồn tử 40g, sơn thù du 40g, thạch hộc (bỏ rễ) 40g, thiên hung (nướng, bỏ
vỏ, cuống) 40g, thỏ ty tử 80g, thục địa 60g, thự dự 40g, tỳ giải 40g. Tán
bột cho mật làm hoàn. Mỗi lần uống 12g chiêu với rượu ấm. Ngày 2 lần.
*Sơn thù thung dung tửu (trong “Dược tửu nghiệm phương tửu”). Có tác
dụng bổ Can, Thận, làm ấm lưng, ấm gối, an thần, định chí, bổ não, bổ
tinh; trị Can, Thận hư tổn, chóng mặt, ù tai, hay quên, lưng mỏi, chân
yếu, tay chân lạnh. Phương gồm: Ba kích 30g, bạch linh 30g, đỗ trọng
(sao) 40g, ngũ vị tử 35g, ngưu tất 30g, nhục thung dung 60g, sơn dược
25g, sơn thù du 30g, thỏ ty tử 30g, thục địa 30g, trạch tả 30g, viễn chí
30g.
Cách bào chế: Tất cả các vị trên giã nát, sau cho ngâm trong 4 lít rượu
gạo loại cao độ (40 – 45 độ). Mùa xuân hạ ngâm 5 ngày là dùng được;
mùa thu đông ngâm 7 – 10 ngày mới dùng. Ngâm lâu hơn càng hay.
Cách dùng: Ngày uống 2 – 3 lần trước ăn, mỗi lần từ 1 – 2 ly nhỏ chừng
25 – 30ml.