Tài liệu Mất ngủ ở người cao tuổi, khắc phục thế nào? doc

Mất ngủ ở người cao tuổi,
khắc phục thế nào?

Đối với người cao tuổi (NCT) thì giấc ngủ là vô cùng quan trọng. Khi
bị mất ngủ sẽ kèm theo nhiều điều phiền toái. Ngủ không ngon, giấc ngủ chập
chờn hoặc thời gian ngủ ngắn ở NCT có thể gọi là hiện tượng mất ngủ.
Nguyên nhân gây mất ngủ ở NCT có thể phân ra mấy loại sau đây: Mất ngủ
do tuổi cao, các chức năng của con người bị suy giảm một cách đáng kể. Mất ngủ
do bệnh lý. Mất ngủ do ảnh hưởng xấu của môi trường đang sinh sống. Mất ngủ
do chế độ sinh hoạt, ăn, uống không điều độ và mất ngủ do dùng một số thuốc để
điều trị một số bệnh nào đó. Các nguyên nhân vừa nêu có thể là đơn độc nhưng có
thể là có sự kết hợp của hai hay nhiều nguyên nhân lại với nhau.
Mất ngủ do chức năng của cơ thể bị suy giảm
Đây là một nguyên nhân có thể nói rất khó tránh khỏi. Tuổi tác càng cao thì
mọi chức năng của cơ thể đều bị suy giảm, trong đó chức năng của hệ thần kinh
trung ương là rất nhạy cảm. Tế bào thần kinh trung ương của con người kể từ lúc
phôi thai phát triển cho đến khoảng 25 tuổi là hoàn chỉnh. Sau lứa tuổi này thì mỗi
ngày có khoảng 3.000 tế bào nơ ron thần kinh bị hủy hoại và như vậy ngoài ảnh
hưởng đến các chức năng khác thì giấc ngủ cũng bị ảnh hưởng.
Mất ngủ do bệnh tật
Có rất nhiều loại bệnh làm ảnh hưởng đến giấc ngủ của NCT, loại hay gặp
nhất là đau nhức xương khớp. Bệnh đau nhức xương khớp có thể biểu hiện cả
ngày lẫn đêm nhưng hay gặp nhất vẫn là ban đêm làm cho giấc ngủ không sâu,
chập chờn và nhiều khi đau nhức không thể ngủ được, nhất là khi thay đổi thời
tiết.
Bệnh về tim mạch: Bệnh tim mạch làm ảnh hưởng đến giấc ngủ của NCT
có nhiều loại nhưng hay gặp nhất là bệnh tăng huyết áp, thiếu máu cơ tim (thiểu
năng mạch vành) làm cho NCT hay bị đau tức ngực, khó chịu và nhiều khi lo lắng
làm ảnh hưởng rất nhiều đến giấc ngủ (không ngủ được hoặc khó ngủ, ngủ không
ngon giấc).
Bệnh về đường hô hấp: NCT hay gặp một số bệnh về đường hô hấp nhất là

bệnh giãn phế quản, hen phế quản... gây ho nhiều, càng ho thì không thể nào ngủ
được. Các bệnh này thường xuất hiện nặng về ban đêm nhất là lúc có áp thấp nhiệt
đới, gió mùa đông bắc, ẩm ướt... Hen phế quản là một bệnh gây khó thở dữ dội,
thiếu ôxy trầm trọng làm cho người bệnh lo lắng, hốt hoảng, nếu không có biện
pháp xử trí thích hợp thì cực kỳ nguy hiểm và như vậy người bệnh cũng không thể
ngủ được, thậm chí mất ngủ nhiều đêm liền làm ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe.
Các bệnh về đường tiêu hóa: Bệnh đường tiêu hóa ảnh hưởng nhiều nhất
đến giấc ngủ là bệnh về dạ dày và bệnh viêm đại tràng mạn tính. NCT nếu mắc
một trong 2 bệnh này thì ảnh hưởng rất lớn đến giấc ngủ, nhiều người bị đau suốt
đêm không thể nào chợp mắt được. Bệnh viêm đại tràng mạn tính cũng thường
hay đau về đêm và gây rối loạn tiêu hóa. Cơn đau âm ỉ, khó chịu làm cho bệnh
nhân mất ngủ kéo dài, lo lắng nhiều và gầy sút trông thấy. Đây là một vòng luẩn
quẩn: đau không ngủ được và không ngủ được thì càng đau.
Các bệnh về tiết niệu, tuyến tiền liệt, đái tháo đường cũng là một trong các
tác nhân làm cho NCT mất ngủ. Các bệnh về đường tiết niệu hay gặp ở NCT là u
xơ tuyến tiền liệt, đái tháo đường, sỏi tiết niệu (sỏi thận, bàng quang, niệu quản,
niệu đạo), thường hay đi tiểu đêm gây mất ngủ hoặc giấc ngủ không sâu, không
ngon.
Mất ngủ do ảnh hưởng xấu của môi trường đang sinh sống
Môi trường sống có tác động rất lớn đến đời sống con người, trong đó có
NCT. Môi trường trong sạch, không bụi bặm, ít tiếng ồn góp phần đáng kể trong
cuộc sống của NCT, làm cho NCT sống khỏe mạnh, vui vẻ và luôn làm được
những việc có ích cho bản thân, gia đình và cộng đồng. Tuy vậy có một số yếu tố
hay gặp như nhà chật chội, đông người, nhiều tiếng ồn ào, mất vệ sinh... làm cho
NCT rất khó ngủ. Những tồn tại này thường gặp ở vùng đô thị còn NCT sống ở
vùng nông thôn, miền núi thì tác động của môi trường là tác động tốt vì có không
khí trong lành, ít tiếng động, tiếng ồn...
Mất ngủ do ăn, uống không điều độ
NCT nếu ăn, uống điều độ thì ngoài việc bảo đảm cho sức khỏe tốt còn có
tác dụng rất hữu ích trong giấc ngủ làm cho giấc ngủ ngon, sâu, tinh thần luôn

được sảng khoái, hồ hởi, phấn chấn và sống lạc quan hơn. Nếu ăn uống quá no,
uống nhiều nước trước khi đi ngủ hoặc uống nhiều bia, rượu; ăn nhiều chất kích
thích thì ảnh hưởng xấu đến giấc ngủ, đặc biệt là những NCT có một số bệnh mạn
tính như tăng huyết áp, thiểu năng mạch vành, u xơ tuyến tiền liệt, đái tháo
đường...
NCT nên làm gì để có giấc ngủ ngon?
Tùy theo từng hoàn cảnh của từng cá thể mà tự điều chỉnh một cách hài hòa
để làm sao cho giấc ngủ tốt. Hầu hết NCT đều có sổ khám bệnh, vì vậy nên đi
khám bệnh định kỳ để biết được tình trạng sức khỏe của mình. Khi phát hiện có
bệnh, đặc biệt là bệnh mạn tính phải tuyệt đối tuân theo chỉ định và tư vấn của bác
sĩ, không tự tiện mua thuốc hoặc nghe theo lời mách bảo để tự điều trị, bởi vì
thuốc (cả thuốc tây y lẫn thuốc nam, ngoài tác dụng chính còn vô số tác dụng phụ,
trong đó có nhiều loại ảnh hưởng đến giấc ngủ). Ăn uống phải điều độ và không
nên kiêng khem quá mức (tùy theo từng loại bệnh mà có sự tư vấn của bác sĩ để
kiêng khem thức ăn, nước uống cho phù hợp) và cũng không nên quá lạm dụng
trong khâu ăn, uống. Ngoài các loại bệnh bị ảnh hưởng do ăn, uống thì nhiều loại
thức ăn, nước giải khát có cồn ảnh hưởng rất lớn đến giấc ngủ nếu dùng không
phù hợp. Ví dụ không nên uống cà phê, trà đặc vào buổi tối; không nên uống quá
nhiều rượu, bia trước khi đi ngủ.
Tập thể dục nhẹ nhàng là việc làm hết sức cần thiết cho giấc ngủ của NCT.
Hiện nay có nhiều hình thức tập thể dục áp dụng cho NCT như đi bộ, chơi cầu
lông, bơi, tập thể dục dưỡng sinh... nhưng có lẽ thông dụng nhất, không tốn kém,
dễ áp dụng là đi bộ. Tuy vậy, đi bộ cũng phải có sự hiểu biết cơ bản để đạt được