Tài liệu Biện pháp phòng ngừa còi xương ở trẻ ppt

Biện pháp phòng ngừa còi xương ở trẻ


Còi xương (CX) là bệnh loạn dưỡng xương do thiếu vitamin D hoặc do
rối loạn chuyển hóa vitamin D trong cơ thể. Là bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ, nhất
là trẻ dưới 1 tuổi. Vậy chúng ta hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân tại sao bệnh
còi xương do thiếu vitamin D lại vẫn tồn tại qua nhiều năm nay và có xu
hướng tăng lên?
Nguồn vitamin D của con người

Tắm nắng cho trẻ hằng ngày để phòng bệnh còi xương.

Có 2 nguồn: ngoại sinh và nội sinh
Ngoại sinh: từ thức ăn. Nguồn này chỉ cung cấp rất ít vitamin D, khoảng
20-40UI/ngày (10UI/1 lít sữa bò, < 50 UI/lít sữa mẹ). Từ đó cho thấy nồng độ
vitamin D trong sữa mẹ cao hơn hẳn và cũng dễ hấp thu hơn sữa bò, vì vậy tỷ lệ
trẻ còi xương ở trẻ bú mẹ thấp hơn hẳn trẻ bú sữa ngoài.
Nội sinh: Khi da được tiếp xúc với tia cực tím, ví dụ ánh sáng mặt trời thì
7-dehydro cholesterol ở trong da sẽ chuyển đổi thành vitamin D3.

Nguyên nhân còi xương
Thiếu ánh nắng mặt trời: đây là nguyên nhân hay gặp nhất do thói quen
kiêng cữ, sợ trẻ tiếp xúc nắng sớm sẽ hay bị ốm. Điều này rất đáng buồn vì nước
ta là nước nhiệt đới, hầu như quanh năm ánh sáng thừa thãi vậy mà tỷ lệ còi xương
vẫn cao chỉ vì thiếu hiểu biết không cho con trẻ phơi nắng.
Các bà mẹ cần lưu ý trẻ 2 tuần tuổi đã cần được tắm nắng: tốt nhất là vào
buổi sáng sớm (trước 8 giờ) nếu không có thời gian thì buổi chiều muộn. Trung
bình yêu cầu 2 tiếng/tuần hay 10-15 phút/ngày tùy vào khả năng của trẻ và mức độ
phát triển xương vận động (nếu trẻ ít ốm hoặc trẻ có biểu hiện của chớm còi
xương có thể tắm nắng lâu hơn).
Sai lầm trong chế độ ăn dặm của trẻ: ăn sữa bò ở trẻ dưới 1 tuổi: là lứa tuổi

nhu cầu vitamin D đang rất cao và nguồn dự trữ canxi hay thiếu hụt ở trẻ đẻ nhẹ
cân, đẻ non, vì vậy ở những trẻ này rất thiếu vitamin D dẫn đến còi xương. Hoặc
những trẻ ăn quá nhiều chất bột, đạm (thịt) gây tình trạng toan chuyển hóa - tăng
đào thải canxi ra nước tiểu. Hoặc do trong chế độ ăn dặm hằng ngày không cho
hoặc cho quá ít dầu/mỡ dẫn đến không có dung môi hòa tan để hấp thu được
vitamin D.
Các yếu tố thuận lợi khác: tuổi (càng nhỏ càng dễ bị còi xương), đẻ non,
suy dinh dưỡng bào thai, bệnh nhiễm khuẩn, trẻ rối loạn tiêu hóa kéo dài.
Chẩn đoán
Dựa vào các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng.
Triệu chứng lâm sàng:
Các biểu hiện ở hệ thần kinh:
Trẻ ra mồ hôi nhiều kể cả ban đêm (mồ hôi trộm); Trẻ kích thích khó ngủ,
hay giật mình; Rụng tóc gáy (do trẻ ra mồ hôi nhiều); Đối với CX cấp có thể gặp:
tiếng thở rít thanh quản, cơn khóc lặng, hay nôn, nấc khi ăn. Có thể co giật do hạ
canxi máu; Trẻ chậm phát triển vận động: chậm biết lẫy, chậm biết bò.
Các biểu hiện ở xương:
Thóp chậm liền, bờ thóp mềm, bướu trán, bướu đỉnh; Chậm mọc răng, răng
hay bị sâu, răng mọc lộn xộn; Lồng ngực hình gà, chuỗi hạt sườn; Vòng cổ chân,
vòng cổ tay, xương chi cong.
Toàn thân: nếu không được điều trị, trẻ chán ăn, suy dinh dưỡng, da xanh
thiếu máu, lách to.
Xét nghiệm cận lâm sàng:
Phosphatase kiềm tăng (bình thường 40-140UI/l). Phosphatase kiềm về
bình thường khi còi xương điều trị khỏi.
Canxi máu: bình thường hoặc giảm (hay gặp trong CX cấp, nếu canxi ion
giảm dưới 0,75mmol/l có thể gây co giật).
Phospho máu: giảm nhẹ.
25 (OH) cholecalciferol giảm dưới 25nmol/l (bình thường 25-105nmol/l).
XQ xương:

Xương chi: Xương mất chất vôi. Đầu xương to bè. Đường cốt hóa nham
nhở, lõm. Điểm cốt hóa chậm.
Xương lồng ngực: có hình nút chai.
Điều trị: Nên theo đơn thuốc điều trị của bác sĩ chuyên khoa, vì vitamin D
rất dễ bị quá liều gây ngộ độc thần kinh nguy hiểm cho trẻ.
Điều trị bằng vitamin D: ergocalciferol, cholecalciferol kéo dài từ 4-6 tuần
(đặc biệt có bệnh cấp tính hoặc nhiễm khuẩn). Sterogyl (ergocalciferol tan trong
cồn) 1 giọt chứa 400UI vitamin D. Infadin (ergocalciferol tan trong dầu) 1 giọt
chứa 800UI vitamin D. Vitamin D 200.000UI 1 liều duy nhất. Dùng theo chỉ định
của bác sĩ.
Điều trị phối hợp: uống thêm các loại vitamin, muối canxi.
Nếu có co giật do thiếu canxi: calcium gluconat truyền tĩnh mạch.