(Sáng kiến kinh nghiệm) một số giải pháp xây dựng lớp học thân thiện học sinh tích cực

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THANH HĨA
PHỊNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO BỈM SƠN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP
“XÂY DỰNG LỚP HỌC THÂN THIỆN,
HỌC SINH TÍCH CỰC”

Người thực hiện: Nguyễn Thúy Hà
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Ngọc Trạo
SKKN thuộc lĩnh vực: Công tác chủ nhiệm

THANH HOÁ, NĂM 2016

0


1


MỤC LỤC
Trang
I. MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài...............................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu...........................................................................................2
3. Đối tượng nghiên cứu (các giải pháp xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực) 2
4. Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................2
II - NỘI DUNG....................................................................................................3
1. Cơ sở lý luận......................................................................................................3

2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm...........................4
3. Các giải pháp.....................................................................................................5
3.1. Xây dựng lớp học thân thiện..........................................................................5
3.1.1. Giao tiếp thân thiện trong tiết dạy...............................................................5
3.1.2. Tạo mối quan hệ thân thiện giữa học sinh với học sinh..............................8
3.1.3. Khơi gợi tính tích cực của học sinh.............................................................9
3.1.4. Đổi mới phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh.........10
3.2. Xây dựng lớp học xanh, sạch, đẹp...............................................................10
3.2.1. Phong trào “Xanh hóa sân trường”...........................................................10
3.2.2. Phong trào “Lớp em gọn gàng, sạch đẹp”.................................................12
4. Hiệu quả của đề tài..........................................................................................16
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ..........................................................................17
1. Kết luận...........................................................................................................17
2. Kiến nghị.........................................................................................................17

2


I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
- Cùng với các cuộc vận động “Nói khơng với tiêu cực trong thi cử và
bệnh thành tích trong giáo dục” và “Mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương đạo
đức, tự học và sáng tạo”, để tiếp tục tăng cường và nâng cao hiệu quả cơng tác
giáo dục tồn diện cho học sinh, Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động phong trào thi
đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ
thông giai đoạn 2008-2013 hai với mục tiêu:
a) Huy động sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong và ngồi nhà
trường để xây dựng mơi trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả, phù hợp với
điều kiện của địa phương và đáp ứng nhu cầu xã hội.
b) Phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo của học sinh trong học tập và

các hoạt động xã hội một cách phù hợp và hiệu quả. (Trích Chỉ thị số 40/2008/CT BGDĐT).
- Ngay từ khi nhận công tác chủ nhiệm lớp 1 năm học 2015-2016. nội
dung bồi dưỡng thường xuyên (mã modun TH 17). Đó là: Nâng cao năng lực
hiểu biết về môi trường giáo dục và xây dựng môi trường học tập (Xây dựng
môi trường học tập thân thiện).
- Tôi luôn đau đáu và mong muốn thực hiện được nội dung tự bồi dưỡng
này. Vấn đề đặt ra là: Hiểu như thế nào về “ xây dựng trường học thân thiện, học
sinh tích cực”. Song, phải làm như thế nào để vừa thực hiện mục tiêu giáo dục
trong năm học, vừa đạt kết quả tốt nhất cho chương trình bồi dưỡng thường
xun. Theo tơi, trước hết phải hiểu rõ và xác định được nội dung chính của việc
“xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” và một số văn bản rất quan
trọng của ngành giáo dục về xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực.
- Trường Tiểu học Ngọc Trạo - Bỉm Sơn nằm ở trung tâm Thị xã Bỉm
Sơn, nhưng nhiều học sinh vẫn còn rụt rè, thụ động, thiếu tự tin vào bản thân,
không dám đề đạt ý kiến, không mạnh dạn thể hiện khả năng của bản thân.
- Tình hình trên địi hỏi tơi phải chọn lựa con đường, cách thức giáo dục
phù hợp, để chuẩn bị thật tốt cho các em thành những công dân tương lai có đạo
đức, trí tuệ và thể lực tốt. Một trong các con đường đó là phải xây dựng cho
được mơi trường thân thiện trong trường tiểu học. Nhằm tạo điều kiện để các em
học sinh có quan hệ tốt, thân thiện với nhau, với gia đình, với cộng đồng một
cách cởi mở, tích cực, cần thiết cho việc hình thành và phát triển toàn diện nhân
cách học sinh theo các mục tiêu giáo dục của nhà trường.
- Phải xây dựng mối quan hệ giữa trò với trò, giữa giáo viên và học sinh ra
sao? Thể hiện nó như thế nào cho có hiệu quả nhất? Tổ chức như thế nào để đạt
được mục tiêu giáo dục để trẻ được tham gia một cách tự giác, khơng gị ép hướng
tới giúp học sinh phát triển tố chất, năng khiếu đặc biệt riêng có của mỗi em.
Đồng thời, tìm tịi phương pháp và cách thức tổ chức phong phú các hoạt động
giáo dục để phát huy những tố chất vốn có của mỗi học sinh và thu hút mọi học
1

sinh tham gia các hoạt động giáo dục; bởi: Giáo viên khơng dạy được bất cứ
điều gì khi mà học sinh không muốn học.
- Cùng với những trải nghiệm trong nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp 1.
Tôi luôn nỗ lực cố gắng, mạnh dạn đổi mới, chủ động tổ chức nhiều hoạt động giáo
dục, huy động nguồn lực với mong muốn tạo ra nhiều sân chơi đáp ứng nhu cầu hoạt
động của học sinh trong môi trường giáo dục lành mạnh, chất lượng giáo dục đáp
ứng với yêu cầu phát triển của xã hội.
- Chính vì vậy mà tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp xây dựng lớp học thân
thiện, học sinh tích cực” ở lớp 1C trường Tiểu học Ngọc Trạo, Thị xã Bỉm Sơn tỉnh Thanh Hóa trong năm học 2015 – 2016 với mong muốn được chia sẻ những
giải pháp đã được trải nghiệm thực tiễn mang tính chủ quan và theo tơi có khả năng
vận dụng được.
2. Mục đích nghiên cứu
- Thơng qua đề tài này tôi muốn đưa ra các biện pháp nhằm “xây dựng
lớp học thân thiện, học sinh tích cực”.
- Đồng thời, thông qua sáng kiến này, tôi chỉ mong muốn đưa ra được các
kinh nghiệm thực tế mà tôi đã thực hiện, những kết quả đã thu được qua việc
“Xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực” ở Lớp 1C trường Tiểu học
Ngọc Trạo - Bỉm Sơn để cùng đồng nghiệp trao đổi, nhân rộng những kinh
nghiệm có hiệu quả thiết thực, góp phần giáo dục tồn diện học sinh.
3. Đối tượng nghiên cứu (các giải pháp xây dựng lớp học thân thiện, học sinh
tích cực)
- Thực hiện hai nội dung của phong trào thi đua tại lớp 1C - Trường Tiểu học
Ngọc Trạo do tôi chủ nhiệm. Đó là:
+ Dạy học có hiệu quả, phù hợp với lứa tuổi học sinh.
+ Xây dựng trường lớp xanh, sạch, đẹp, an toàn.
4. Phương pháp nghiên cứu
- PP nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Nghiên cứu các tài liệu, lý
luận khác nhau bằng cách phân tích chúng thành từng bộ phận để tìm hiểu sâu
sắc về đối tượng, liên kết từng mặt, từng bộ phận thông tin đã được phân tích tạo

ra một hệ thơng lý thuyết mới đầy đủ và sâu sắc về vấn đề cần nghiên cứu.
- PP điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Quan sát, khảo sát,
điều tra bằng hệ thống câu hỏi, xác định nhu cầu thơng tin, tìm nguồn thông tin,
thực hiện tập hợp thông tin theo yêu cầu nhằm đáp ứng mục tiêu mục tiêu của
vấn đề cần nghiên cứu.
- PP thống kê, xử lý số liệu: Sau khi đã thu thập được những số liệu điều
tra thì vấn đề rất quan trọng là phải trình bày, xử lý những số liệu đó như thế nào
để khai thác có hiệu quả những số liệu thực tế đó, rút ra được những nhận xét
kết luận khoa học, khách quan đối với những vấn đề cần nghiên cứu.

2


II - NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
- Mục tiêu giáo dục Tiểu học đã chỉ rõ: Giáo dục nhằm đào tạo nên những
con người phát triển toàn diện về: “Đức, trí, lao, thể, mỹ”. Để thực hiện được
điều này, Ngành GD&ĐT nước ta đã và đang tiếp tục thực hiện đổi mới về nội
dung, chương trình SGK ở các bậc học. Bước vào năm học 2015-2016, Bộ
GD&ĐT tiếp tục phát động phong trào thi đua : “Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực”. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy, bản thân tôi nhận
thấy để thực hiện tốt phong trào thi đua nói trên, xây dựng thành cơng “ Trường
học thân thiện” trước hết cần phải xây dựng cho được từng lớp học thân thiện.
Mặt khác, là một lớp học thuộc trường chuẩn quốc gia, việc xây dựng lớp mình
trở thành lớp học thân thiện là vô cùng cần thiết. Lớp học thân thiện thể hiện ở
nhiều mặt, trong đó phải kể đến mối quan hệ thân thiện giữa thầy và trò, giữa trò
với trò, giữa giáo viên và các mối quan hệ xoay quanh các vấn đề giáo dục. Học
sinh tích cực cũng cần thể hiện ở nhiều mặt như tích cực trong học tập, tích cực
trong các hoạt động tập thể, hoạt động vui chơi… Rồi xây dựng trường học
xanh, sạch, đẹp và an tồn. Mục đích chủ yếu và ý nghĩa quan trọng nhất của

việc xây dựng trường học thân thiện là tạo nên một môi trường giáo dục an tồn,
bình đẳng, tạo hứng thú cho học sinh trong học tập, góp phần bảo đảm quyền đi
học của học sinh.
- Trong môi trường trường học thân thiện, trẻ em sẽ cảm nhận được sự
thoải mái khi việc học của mình vừa gắn kiến thức trong sách vở, vừa trải
nghiệm của chính bản thân trong các hoạt động ngoại khố, trong các trị chơi
dân gian, các hoạt động tập thể vui mà học. Như thế mỗi ngày trẻ em đến trường
là một ngày vui. Trường học thân thiện gắn bó chặt chẽ với việc phát huy tính
tích cực của học sinh. Trong mơi trường phát triển tồn diện đó, học sinh học tập
thích thú, chủ động tìm hiểu kiến thức dưới sự dìu dắt của giáo viên, gắn chặt
giữa học và hành, rèn luyện kĩ năng và phương pháp học tập, trong đó yếu tố hết
sức quan trọng là khả năng tự tìm hiểu, khám phá, sáng tạo. Với cuộc vận động
“Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, học sinh trở nên năng
động, tích cực dưới sự dạy dỗ của giáo viên, các em được học tập trong mơi
trường trường học thân thiện sẽ góp phần phát triển một cách toàn diện về nhân
cách và đó chính là nhân tố quyết định sự phát triển bền vững của đất nước
trong tương lai. Để có được trường học thân thiện, học sinh tích cực, trước hết
phải xây dựng từng lớp học thân thiện, học sinh trong từng lớp tích cực thì mới
góp phần đảm bảo cho sự thành công của phong trào này. Trong nhiều năm qua,
bản thân tôi đã thực hiện tương đối tốt mối quan hệ giữa thầy và trò, đồng thời
tạo điều kiện xây dựng cho học sinh có mối quan hệ thân thiện với nhau và sử
dụng các phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo
của học sinh trong học tập, từng bước đưa chất lượng giáo dục của lớp tôi chủ
nhiệm đi lên. Thực hiện tốt các việc làm đó cũng là góp một phần nhỏ vào thành
công của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Vì
vậy, tơi xin mạnh dạn trình bày những biện pháp tơi đã thực hiện trong quá trình
3


tham gia phong trào “Xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực” ở

trường bằng những việc làm cụ thể tại lớp tôi chủ nhiệm qua đề tài: “Một số giải
pháp xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực” - Lớp 1C trường Tiểu học
Ngọc Trạo - Bỉm Sơn.
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
- Với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học thì tình cảm của các
em còn mỏng manh, chưa bền vững, chưa sâu sắc. Học sinh tiểu học rất dễ xúc
động. Chẳng hạn trước đây, có lần tơi đã to tiếng với một học sinh. Em ấy bật
khóc ngay và vơ cùng sợ sệt, mất tự tin. Buổi học ấy chắc chắn em khơng thể
tiếp thu bài được. Vì vậy tác động tình cảm của các em phải tế nhị, nhẹ nhàng
thể hiện sự ân cần, cởi mở và tấm lòng tâm phúc. Với đặc điểm tâm lý nói trên,
nếu có được một mơi trường học tập thân thiện thì chắc chắn các em sẽ khơng
những được phát triển tình cảm tốt đẹp mà còn giúp các em tiếp thu kiến thức và
rèn luyện kĩ năng tốt hơn. Các em học sinh tiểu học với tâm lý sẵn sàng đi học,
thích thú đến trường, hiếu động và thích khám phá. Đó chính là điều kiện tốt để
phát huy tính tích cực trong học tập cũng như mọi hoạt động khác cho học sinh.
Học sinh tiểu học cũng rất thích được vui chơi. Vui chơi cũng là một mặt hoạt
động tích cực của học sinh. Tôi nhận thấy trong giờ ra chơi, các em rất hăng say
chơi. Ngay trong tiết học các em mong được thầy cơ giáo của mình tổ chức trị
chơi học tập. Khi tổ chức trò chơi, nhiều em muốn tham gia, em nào được giáo
viên chọn tham gia thì rất vui. Với những cơ sở thực tiễn từ tâm lý học sinh tiểu
học nêu trên, việc “ Xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực” là điều rất
cần thiết và có thể thực hiện để phát triển tồn diện cho học sinh.
- Hiện nay, Bộ GD&ĐT phát động phong trào “Xây dựng trường học
thân thiện, học sinh tích cực” là một trong những phong trào rất có ý nghĩa, góp
phần thúc đẩy, nâng cao chất lượng giáo dục. Ngay từ khi phát động, trường
Tiểu học Ngọc Trạo đã phát động tới toàn thể giáo viên và học sinh trong nhà
trường hưởng ứng thực hiện cuộc vận động trên. Qua một số năm thực hiện,
trường Tiểu học Ngọc Trạo đã thu được những kết quả khả quan, chất lượng
giáo dục ngày càng được nâng cao và phát triển mang tính bền vững hơn. Tuy
nhiên, để phong trào mang lại hiệu quả một cách bền vững góp phần thúc đẩy

mạnh mẽ hơn nữa chất lượng giáo dục toàn diện, xứng tầm với mục tiêu của
phong trào đề ra thì cần phải tổ chức thực hiện phong trào này ngay trong từng
tiết học, từng lớp học. Là giáo viên, ai cũng mong muốn cho học sinh của mình
ngoan ngỗn hơn, chăm chỉ học tập hơn, thực hiện chuyên cần tốt hơn và mỗi
em thấy “Mỗi ngày tới trường là một ngày vui”. Song để thực hiện tốt là một
việc làm khó đối với giáo viên. Bởi sự không kiềm chế của bản thân khi học
sinh làm bài không được hay nghịch ngợm mà đã sử dụng ngơn ngữ nặng lời,
thậm chí dùng biện pháp trừng phạt thân thể học sinh hoặc làm cho khơng khí
của tiết học trở nên nặng nề. Bên cạnh đó, một số giáo viên cũng chưa phát huy
tính tích cực học tập của học sinh. Có thể giáo viên chưa đổi mới cách dạy, cách
đánh giá, cũng có thể do quan điểm giảng bài thật kĩ để học sinh nắm nội dung
bài mà giáo viên chưa để học sinh tích cực, chủ động, sáng tạo trong suy nghĩ,
4


hoạt động. Vì vậy muốn “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” thì
trong từng tiết dạy cũng như trong tồn bộ q trình giáo dục học sinh của lớp
mình, giáo viên cần phải tổ chức xây dựng các
mối quan hệ mật thiết, thân thiện.
3. Các giải pháp
- Để xây dựng thành cơng “Lớp học thân thiện, học sinh tích cực” việc đầu
tiên tơi bắt tay vào thực hiện đó là xây dựng một mơi trường học tập và giáo dục
“thân thiện”. Vì muốn học sinh tích cực thì trước hết phải làm cho các em yêu
trường, yêu lớp mình và muốn các em yêu lớp mình tích cực chun cần trong
các tiết học thì giáo viên cần phải xây dựng được “Lớp học thân thiện”. Và
chính vì những lí do đó mà tơi đã thực hiện một số biện pháp sau:
3.1. Xây dựng lớp học thân thiện
Trong quá trình xây dựng lớp học thân thiện, bản thân mỗi giáo viên luôn
là nhân vật trung tâm tổ chức và định hướng cho học sinh hình thành và rèn
luyện nhân cách giao tiếp trong các mối quan hệ, do đó giáo viên cần phải rèn

luyện cho mình một số phong cách, kĩ năng sau:
3.1.1. Giao tiếp thân thiện trong tiết dạy
Để có được mối quan hệ thân thiện với học sinh, trước hết giáo viên cần thể
hiện phong cách giao tiếp thực sự tôn trọng học sinh. Dáng đi, dáng đứng, cử
chỉ, điệu bộ, thái độ, ngôn ngữ góp phần đáng kể tạo nên phong cách con người.
Đối với học sinh tiểu học, giáo viên càng phải thận trọng trong phong cách giao
tiếp, để ý đến từng lời ăn tiếng nói của mình. Trong những năm qua, tôi luôn chú
ý và rèn luyện đến phong cách lên lớp nên phần nào đó đã tạo nên bầu khơng
khí thiện cảm, tơn trọng giữa cơ và trị trong lớp học. Bản thân tơi đã từng rèn
luyện cho mình những kĩ năng sau:
* Về cử chỉ, điệu bộ:
- Điệu bộ thể hiện ở cách ngồi, dáng đi và hoạt động đi lại của giáo viên.
Trong suốt tiết học, giáo viên chỉ đi lại trên bục giảng là điều cần khắc phục.
Chúng ta có thể hiểu rằng bục giảng xây cao hơn là để cho học sinh dễ quan sát
tốt nội dung bài học được giáo viên thể hiện trên bảng lớp chứ không phải là
ranh giới để tạo sự cách biệt giữa thầy và trị. Vì vậy, tơi đã cố gắng phối hợp
nhịp nhàng trong quá trình giảng bài và tiếp cận học sinh dưới lớp. Khi cần ghi
bảng dưới hình thức học cả lớp tơi đứng trên bục giảng. Đến khi học sinh làm
việc cá nhân, nhóm, tơi thường đến bên học sinh để quan sát và dễ dàng uốn
nắn, sửa chữa kịp thời. Lúc đi lại, tôi đã cố gắng di chuyển rộng và thể hiện sự
khoan thai,
nhẹ nhàng nhưng không chậm chạp mà tạo ra một nhịp độ làm việc khẩn trương.
* Về các thao tác của giáo viên:
Thao tác của giáo viên là yếu tố quan trọng tạo nên phong cách lên lớp vì
vậy các tháo tác cần rèn luyện đó là:
- Cách ghi bảng, cách cầm sách, vở, cách sử dụng dấu hiệu bằng tay, cách
sử dụng phương tiện dạy học.
- Khi trình bày bảng, tôi luôn cố gắng ghi chắt lọc những nội dung cơ bản
5

và trình bày rõ ràng khoa học, sạch đẹp. Khi trình bày bảng, tơi thường đứng
nghiêng lệch người với bảng khoảng 600 để học sinh dễ dàng theo dõi liên tục và
cũng tiện cho việc vừa ghi bảng vừa theo dõi học sinh.
- Khi cầm sách, tôi luôn cô gắng cầm đúng quy cách như đỡ sách bằng lòng
bàn tay trái, ngón trỏ kẹp giữa hai trang sách để thể hiện tính sư phạm trong giáo
dục.
- Khi dùng hiệu lệnh như mời học sinh, yêu cầu học sinh làm việc gì đó,
giáo viên khơng nên dùng ngón tay hay cây thuớc chỉ vào mặt học sinh. Điều đó
thể hiện sự khơng tơn trọng nhân cách học sinh. Vì vậy, chúng ta nên đưa cả
lịng bàn tay để ngửa ra phía trước theo hướng học sinh được yêu cầu. Với đặc
điểm tâm lý của học sinh tiểu học thì những yếu tố nêu trên không những tạo
nên sự tôn trọng, thân thiện với học sinh mà cịn góp phần hình thành nhân cách
tốt cho học sinh.
* Về thái độ của giáo viên trong mọi hoạt động:
Ngoài yếu tố điệu bộ, thao tác thì thái độ là một yếu tố rất quan trọng tạo
nên mối quan hệ thân thiện giữa thầy và trò.
- Thái độ của giáo viên thể hiện qua cử chỉ, lời nói, cách nhìn, cách đối xử,
cách biểu lộ nét mặt, đôi mắt của giáo viên trước học sinh. Trước tiên chúng ta
cần thống nhất quan điểm: Đối với học sinh tiểu học, muốn giáo dục thành công,
người giáo viên cần có thái độ tơn trọng, u thương, cơng bằng với mọi học
sinh. Tuổi của các em còn rất hồn nhiên, thơ ngây. Em nào cũng ngoan, cũng
giỏi, cũng cố gắng. Chỉ có điều em này ngoan hơn, giỏi hơn, cố gắng hơn và em
kia ngoan, cố gắng ít hơn mà thơi. Vì vậy, giáo viên cần phải biết khen ngợi,
động viên, khuyến khích kịp thời. Nếu như giáo viên lên lớp với vẻ mặt lạnh
lùng, khơng có một lời khen ngợi, cảm ơn hoặc thậm chí học sinh trả lời sai thì
giáo viên tỏ ra cáu gắt, giận dữ, bng vài câu nói khơng đẹp và nặng hơn nữa là
hình phạt xúc phạm thân thể học sinh thì những cử chỉ trên làm cho học sinh sợ
sệt, mất đi sự hứng thú trong học tập, đặc biệt làm mất đi bầu khơng khí thân
thân thiện trong lớp.

- Với những vấn đề nêu trên, trong quá trình giảng dạy, tôi đã cố gắng lên
lớp với vẻ mặt vui tươi, rạng rỡ, mỉm cười thiện cảm, nhẹ nhàng ân cần, chăm
chú dõi theo học sinh. Đồng thời ln tìm những lời khen thích hợp cho từng
học sinh, từng tình huống dạy học. Ví dụ: “ Bạn Nam hơm nay đọc có tiến bộ rất
nhiều”; “Bạn Tâm đọc cịn hơi nhỏ, lần sau cố gắng hơn nhé”,…
*Về cách xưng hô giao tiếp giữa thầy và trị:
Có ý kiến cho rằng kiểu xưng hô “Cô mời em, cô mời em ngồi xuống, cảm
ơn em, cho cô kiểm tra…” sẽ chiếm nhiều thời gian và làm mất đi sự nghiêm
khắc của thầy, làm cho học sinh không sợ, không học.
- Theo tôi nhận thấy trong nhiều năm qua tôi thường sử dụng cách xưng hơ
nói trên đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Trước hết, tôi nhận thấy học sinh hăng hái
phát biểu bài hơn vì các em thấy được sự gần gũi với cô hơn. Các em trở tự tin
hơn và sẽ không sợ khi phát biểu sai. Tôi nhận thấy cách xưng hơ như trên
khơng những càng làm tăng thêm tính nghiêm túc, tơn trọng mà cịn mà cịn giáo
6


dục học sinh biết lễ phép và tạo nên mối quan hệ thân thiện trong lớp hơn. Bên
cạnh cách xưng hô thiện cảm, chúng ta cần lưu ý đến hành vi đối xử với học
sinh của mình. Đâu phải ai cũng giỏi tồn diện, có bạn giỏi mơn Tốn nhưng
khơng làm nổi một bài văn dẫn đến bị phạt. Còn có bạn học tốt mơn Tiếng Việt
nhưng lại yếu mơn Toán cũng bị phạt hoặc nhẹ hơn là bị phê bình thẳng thắn
“Ngồi xuống đi! Sai rồi!” hoặc “Tại sao lại làm vậy? Cơ đã dạy chưa ?”… Như
vậy, các em em trở nên thụ động trong học tập hơn và không dám gần gũi trao
đổi với cơ giáo vì các em sợ rằng cô lại la mắng tiếp. Với nhận thức như trên,
trong những năm qua, khi gặp tình huống như vậy, tôi thường động viên bằng
động tác xoa đầu hay những câu nói dịu dàng như: “ Bài này em chưa đúng rồi,
bạn khác giúp em nhé!…” hoặc “Em chú ý nghe cô hướng dẫn lại là làm được
ngay”… Với cách làm như vậy, tôi thấy các em chưa chú ý hoặc học còn yếu sẽ
cố gắng hơn, các em chú ý hơn trong lúc tôi hướng dẫn thực hành hoặc giảng bài

mới.
* Về Ngôn ngữ sử dụng:
- Ngôn ngữ giáo viên góp phần tạo nên phong cách lên lớp. Trong một tiết
dạy, nếu giáo viên có được ngơn ngữ chuẩn, tế nhị, trong sáng, truyền cảm, dễ
hiểu thì sẽ thu hút học sinh chăm chú lắng nghe. Đặc biệt ngôn ngữ thể hiện ở
câu hỏi với lệnh hào hứng, câu trả lời tế nhị, cách giảng giải ôn tồn sẽ hiện rõ
một khơng khí lớp học ấm áp, thân thiện hơn.
- Với nhận thức như vậy, trong những năm qua, tôi đã cố gắng rèn luyện
cách sử dụng ngôn ngữ của mình sao cho chuẩn mực. Khi đặt câu hỏi, tơi ln
chú ý tránh cách nói ra lệnh khơ khan mà thường nêu lệnh sao cho kích thích
hứng thú cho học sinh. Chẳng hạn: “Nào bây giờ các em hãy chú ý lắng nghe
đây, câu hỏi này hơi khó, ai mà trả lời được thì giỏi lắm” hoặc “Bây giờ em nào
có cách giải khác thì xung phong nào!”. Trong khi đặt câu hỏi, tơi thường lưu ý
cho mình là tránh trình trạng vừa đi vừa đặt câu hỏi mà cần đứng vị trí học sinh
dễ quan sát. Với phong cách trên, trong mỗi tiết học, quan hệ giữa giáo viên và
học sinh trở nên gần gũi hơn, các em tích cực phát biểu xây dựng bài hơn.
* Về phong cách tiếp xúc thân thiện ngoài tiết dạy:
Ngoài phong cách thân thiện trong khi lên lớp, GV phải là một người bạn
thực sự của học sinh trong các tình huống giao tiếp khác. Làm thế nào để trở
thành một người bạn thực sự của học sinh? Điều đó khơng khó nếu GV quan
tâm, tiếp xúc từng em bằng thái độ ân cần. Giáo viên cần bắc một nhịp cầu hết
sức tế nhị để gặp gỡ chính tâm hồn bé bỏng của các em, biết mở chuyện hỏi han
các em bằng ngôn ngữ của chính các em. Khi đó các em mới dễ bộc lộ một cách
hồn nhiên những tâm sự mà không hề e dè, giấu giếm hay sợ bị người lớn la rầy,
chế nhạo. Hầu như đa số học sinh tiểu học, các em mới bước vào môi trường
học tập thực sự nên các em ngại tiếp xúc với thầy cô. Đặc biệt là những em có
tính nhút nhát. Vậy để các em mạnh dạn hơn thì giáo viên phải gần gũi, tạo thân
tình để các em dễ hồ đồng vào môi trường tập thể, trường lớp, thầy cô. Nếu các
em nhận ra thầy cô một sự bảo bọc che chở, nhất là sự quan tâm, cảm thông thực
sự, các em sẽ dần dần quấn quýt, tin cậy gần như tuyệt đối và thầy cô như là

7


thần tượng của các em. Nhận thức được vấn đề đó, ngay từ đầu năm học, tơi
thường xun gần gũi, tâm sự trò chuyện với học sinh về chuyện gia đình,
chuyện học hành để các em thấy thân thiện. Phần nào đó, tơi cũng nắm bắt tâm
tư tình cảm cũng như hồn cảnh của các em. Chẳng hạn: “Nhà em ở đâu? Bố
mẹ làm gì? Nhà em có mấy anh (chị) em?; Em là con thứ mấy? …”. Nhiều khi
chỉ một câu nói của thầy cơ như lời khen chẳng hạn hay một lời khuyến khích
động viên đã làm thay đổi cả cuộc đời của các em. Biết vậy nên tơi thường khen
hay động viên như: “Chữ em viết đẹp đấy! Cần luyện thêm cho đẹp hơn! ” hoặc
“Em có giọng ca tốt, nên tham gia đội văn nghệ…”; “Hơm nay, em ăn mặc gọn
gàng, sạch sẽ ghê!”… Tóm lại, thông qua những hoạt động về giáo dục, sinh
hoạt vui chơi, giáo viên cần tạo cơ hội để gần gũi các em, xoá bỏ mọi ngăn cách
về tuổi tác và tâm lý. Từ đó mỗi giáo viên mới trở thành người bạn thực sự của
các em.
3.1.2. Tạo mối quan hệ thân thiện giữa học sinh với học sinh
- Quan tâm tới sự phát triển nhân cách của học sinh bằng cách cư xử lịch
sự, lễ phép khi giao tiếp là điều không thể thiếu. Con người giao tiếp thân thiện
với nhau bằng nhiều phương tiện khác nhau như cử chỉ, điệu bộ, ánh mắt nhưng
giao tiếp bằng ngôn ngữ vẫn là quan trọng hơn cả.
- Để học sinh có được mối quan hệ thân thiện với bạn trong lớp, giáo viên
cần hướng dẫn học sinh sử dụng lời nói với bạn sao cho thể hiện sự tôn trọng, tế
nhị, lịch sự trong giao tiếp. Nhận thức việc dạy cho học sinh cách thể hiện lời
nói thân thiện cùng bạn là cần thiết, trong những năm qua cũng như đầu năm
học này, thông qua tiết dạy, tôi đã cố gắng uốn nắn, sửa chữa lời nói cho học
sinh. Chẳng hạn: trong tiết kể chuyện, khi trao đổi nội dung với bạn kể, tôi
thường hướng các em sử dụng đại từ xưng hô tôi và bạn cũng như:  “Xin mời
bạn, bạn cho tôi biết…, cảm ơn bạn…”.  Hay trong tiết sinh hoạt lớp, khi nhận
xét bạn, tôi hướng các em nhận xét bằng từ ngữ tế nhị, lịch sự.

- Ngoài việc hướng dẫn học sinh sử dụng ngôn ngữ tế nhị, thiện cảm, tôi
cũng đã tổ chức các phong trào và nhóm nhỏ như: “Đơi bạn cùng tiến”, “Các
nhóm năng khiếu”, “Nhóm cùng sở thích” để thơng qua các đội, nhóm, các em
đã có trách nhiệm giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Từ đó, các em trở nên thân thiết,
gắn bó với nhau hơn và đã hạn chế sự gây gổ, cãi nhau trong lớp học. Tơi cịn
động viên, khích lệ các em bằng cách tuyên dương những nhóm, những đơi bạn
có tiến bộ trong tuần.
- Ngồi ra, tơi cịn tổ chức một số hoạt động nhỏ nhưng đầy ý nghĩa như tổ
chức sinh nhật cho học sinh theo tháng hoặc tổ chức sinh nhật riêng cho một số
em mà gia đình có nhu cầu riêng. Các em đều rất phấn khởi trong mỗi lần như
thế. Sau đó các em sẽ hứng thú hơn với việc học vì mình đã được gia đình, cơ
giáo và bạn bè quan tâm, u quý.

8


Học sinh lớp 1C đang tích cực luyện đọc cùng nhau.

Sinh nhật của một học sinh được tổ chức tại lớp
3.1.3. Khơi gợi tính tích cực của học sinh
- Học sinh tích cực là biết vận dụng giữa “học đi đôi với hành”, thực hiện
đúng nguyên lý giáo dục, vận dụng các kiến thức do thầy cô cung cấp với ý thức
chủ động, tự giác cao. Tuy nhiên số lượng HS “tích cực” rất ít, chủ yếu tập trung
vào một em khá giỏi. Số đơng cịn lại thì thụ động thiếu tự tin trong học tập lẫn
9


trong giao tiếp. Vì vậy, để HS phát huy tích tích cực, GV phải có trách nhiệm
hướng dẫn, định hướng cho HS chủ động tiếp nhận kiến thức.
- Ngoài ra, HS cịn phải biết tích cực, tự giác trong trong các hoạt động của

nhà trường và xã hội. Một khi đã tạo nên lớp học thân thiện thì phần nào đó
cũng đã góp phần tác động đến tích cực của học sinh. Khi đã xây dựng được lớp
học thân thiện, chúng ta cần giáo dục tính tự tin cho học sinh và có một phương
pháp dạy học thích hợp nữa thì việc học sinh tích cực hoạt động là khơng khó.
- Tạo điều kiện để học sinh tự tin trong học tập: Hiện nay với việc đổi mới
phương pháp giáo dục, theo quan điểm lấy HS làm trung tâm phần nào đó đã tạo
điều kiện để học sinh hoạt bát, dạn dĩ, tự tin hơn. Tuy nhiên, vẫn còn một số em
lại thiếu tự tin, khi đứng tại chỗ thì trả lời lưu lốt nhưng khi lên bảng thì nhút
nhát, ngập ngừng, nói khơng ra lời nên khơng hồn thành nhiệm vụ được giao.
Biết được điều đó, tơi thường cố gắng tạo điều kiện cho các em nhút nhát được
lên bảng, được nói, được làm bài, được thể hiện mình để các em quen dần cảm
giác đứng trước tập thể dù đó chỉ là một lớp học
- Trong tiết sinh hoạt lớp, tiết hoạt động ngồi giờ, tơi cho học sinh thay
phiên nhau tự quản để giảm tính nhút nhát cho các em. Đầu năm học, tôi nhận
thấy nhiều em rụt rè, nhút nhát trong giờ học, không dám giơ tay phát biểu.
Trong tiết học chỉ có khoảng 4 đến 5 em thường xuyên phát biểu còn lại là thụ
động ngồi im dù câu hỏi khơng q khó. Do đó, tôi luôn quan tâm đến những
em chưa mạnh dạn. Những câu hỏi dễ, tơi thường gọi các em đó mặc dù các em
đó khơng giơ tay và đề nghị cả lớp tuyên dương (vỗ tay) khi trả lời đúng hoặc có
ý đúng. Đồng thời tơi thường vận dụng cách hỏi khuyến khích và câu hỏi gợi
mở để các em đó trả lời.
3.1.4. Đổi mới phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh.
- Một khi HS đã tự tin trong học tập, GV cần có phương pháp dạy học lấy
học sinh làm trung tâm, tổ chức cho học sinh thao tác với vật thật , tổ chức hình
thức thảo luận nhóm, đổi mới cách nhận xét, đánh giá, tổ chức trị chơi học tập
sinh động … thì chắc chắn góp phần làm cho học sinh học tập tích cực hơn.
Hiểu được vấn đề đó, trong những năm qua, cũng như từ đầu năm học này,
ngoài việc sử dụng phương pháp phổ biến như thảo luận nhóm, tơi đã cố gắng
vận dụng phương pháp mới trong dạy học. Chẳng hạn trong một tiết dạy tôi vận
dụng như sau: Bước kiểm tra bài cũ: Sau khi bạn nêu kiến thức cũ, làm lại bài

tốn, thay vì gọi một vài em nhận xét, tôi cho HS cả lớp nhận xét đúng - sai
bằng hình thức sử dụng thẻ màu đỏ và xanh. Nếu nhận xét bài của bạn đúng thì
giơ thẻ đỏ, cịn sai thì giơ thẻ xanh.
3.2. Xây dựng lớp học xanh, sạch, đẹp
Xanh, sạch, đẹp và an toàn cho học sinh là những yêu cầu quan trọng của
một môi trường thân thiện trong trường học, cụ thể là:
3.2.1. Phong trào “Xanh hóa sân trường”
- Một lớp học xanh mát, ngập tràn sắc màu thiên nhiên, để mỗi ngày đến
lớp, các em học sinh có cảm giác như mình đang vào cơng viên. Quả là tâm
trạng tuyệt vời. Nhìn ở phương diện khoa học: cây cỏ, lá hoa được ví như lá
10


phổi thanh lọc những khí chất độc hại cho cơ thể. Ở góc độ đời sống tinh thần,
màu xanh thiên nhiên có tác dụng giúp tâm hồn thư giãn, sảng khoái …
- Để thực hiện phong trào nhà trường giao cho mỗi lớp phụ trách một bồn
hoa. Tôi hướng dẫn các em cùng chung tay góp sức vào việc chăm sóc, nhặt cỏ,
bảo vệ bồn hoa. Kết quả bồn hoa của lớp được Nhà trường chấm giải Nhất trong
đợt thi đua chào mừng ngày thành lập Đoàn Thanh niên 26/3.
- Hướng dẫn tổ chức cho các em trồng thêm cây, hoa mỗi dịp xuân về.
Phong trào này đã giúp cho hệ thống cây kiểng, cây xanh của nhà trường luôn
được bảo vệ, chăm sóc xanh tốt. Tạo nên khn viên nhà trường mát mẻ, sảng
khối.

Học sinh chăm sóc bồn hoa cây cảnh của lớp.

11


Học sinh chăm sóc chậu hoa cây cảnh của lớp.

3.2.2. Phong trào “Lớp em gọn gàng, sạch đẹp”
- Không chỉ chú trọng phát triển mảng xanh trong khuôn viên trường, tôi
cùng với các em học sinh, phối hợp với phụ huynh học sinh cùng trang trí trong
lớp học. Yêu cầu học sinh tìm cây xanh, hoa lá trang trí trong lớp học. Thông
qua hoạt động này đã tạo lập, rèn luyện cho học sinh thói quen quan tâm đến tập
thể, mơi trường, thiên nhiên. Đến lúc các em có thể cảm nhận: Có thêm chậu
cây, lớp học như thêm bạn. Hoa lá trong lớp dần trở thành góc khám phá vơ tận:
Hình như, có thêm một mầm non, một chiếc lá sắp nhú; hình như, có chiếc lá đã
già cỗi, bắt đầu ngả vàng; hình như thân cây đã dài thêm được một đoạn… Chan
hòa cùng sắc màu thiên nhiên, căng thẳng, mệt mỏi trong học tập vì thế giãn ra
rất nhiều. Kết quả trang trí của lớp cũng đạt giải lớp trang trí sáng tạo nhất.
- Trong lớp, tơi luôn hướng dẫn các em sắp xếp bàn ghế thẳng lối, thẳng
hàng hàng ngày. Thứ sáu hàng tuần thực hiện lau sạch sẽ bàn ghế, định kỳ lau
cửa kính…
- Phong trào đã rèn luyện tinh thần vì tập thể của học sinh, cùng nhau xây
dựng lớp học gọn gàng, sạch đẹp như chính ngơi nhà của các em.
Dưới đây là một số hình ảnh về việc trang trí lớp, học sinh lau dọn lớp và
chăm sóc bồn hoa cây cảnh của lớp:

12


13


Một số hình ảnh trang trí lớp đầu năm học

14

Học sinh cùng nhau lau dọn lớp học.

Học sinh chăm sóc cây cảnh trong lớp.
15


4. Hiệu quả của đề tài
Sau gần một năm thực hiện đề tài “ Xây dựng lớp học thân thiện, học sinh
tích cực” ở lớp 1C, tơi nhận thấy học sinh lớp mình chủ nhiệm đã có tiến bộ rõ
rệt cả trong học tập, trong giao tiếp cũng như trong các hoạt động ngoài giờ lên
lớp và phong trào thi đua của Nhà trường. Cụ thể:
- Về học tập:
Ở đầu năm học, trong 37 học sinh của lớp phải có đến ½ số học sinh của
lớp đọc kém. Nhưng qua q trình thực hiện phong trào “Đơi bạn cùng tiến”,
các em đã biết kèm cặp, giúp đỡ bạn luyện đọc nên đến thời điểm hiện tại, tất cả
học sinh lớp 1C đã biết đọc tương đối lưu loát.
Ở nửa đầu học kì I, nhiều em khơng thuộc bảng cộng trừ, tính tốn cịn kém
nhưng đến giữa kì II, tất cả các em đã thuộc bảng cộng trừ, tính tốn ít sai hơn.
Cụ thể qua các lần thi định kì như sau:
Mơn thi

Kì thi
Giữa kì I

Tốn

Cuối kì I
Giữa kì II
Giữa kì I

Tiếng
Việt

Cuối kì I
Giữa kì II

Điểm 9;10
15 em
= 40,5%
20 em
= 54,1%
25 em
= 67,6%
12 em
= 32,4%
15 em
= 40,5%
20 em
= 54,1%

Điểm 7;8
10 em
= 27%
10 em
= 27%
12 em
= 32,4%
10 em
= 27%
13 em

= 35,1%
17 em
= 45,9%

Điểm 5;6
10 em
= 27%
7 em
= 18,9%
0

Điểm dưới 5
2 em
= 5,5%
0

10 em
= 27%
9 em
= 24,4%
0

5 em
= 13,6%
0

0

0

- Về giao tiếp: Nhiều em có kĩ năng nói cũng đã tiến bộ rõ rệt. Các em biết
thưa gửi, chào hỏi và cởi mở thân thiện hơn với các bạn trong lớp, trong trường.
Các em mạnh dạn, tự tin hơn khi trao đổi xây dựng bài, khi gặp các thầy cô
trong trường hay các thầy cơ đến thăm trường.
- Về các hoạt động ngồi giờ lên lớp và các phong trào thi đua trong
trường, lớp tôi cũng đạt được những kết quả khả quan như:
+ Giải Trang trí lớp sáng tạo nhất.
+ Giải Nhì Văn nghệ cấp Trường trong đợt thi đua 20.11.
+ Giải Nhất bồn hoa cây cảnh nhân dịp 26.3.
+ Ngoài ra, học sinh lớp luôn biết tự vệ sinh lớp, chăm sóc bồn hoa cùng
nhau, tự giác và tích cực tham gia các hoạt động múa hát sân trường, thể dục
giữa giờ và ln được khen trước tồn trường về ý thức khi tham gia.

16


Tiết mục văn nghệ đạt giải Nhì của lớp dự thi “Tiếng hát dân ca” cấp Trường
nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20.11

III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
- Vấn đề thực hiện phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cực” là một trong những nội dung, nhiệm vụ trọng tâm được ngành GD-ĐT
thường xuyên đặt ra vào mỗi năm học. Song thực tế, để “Xây dựng trường học
thân   thiện,  học sinh   tích   cực”  đạt hiệu quả như mong muốn khơng phải là
chuyện dễ. Nó cần sự nỗ lực tất nhiều của Ban giám hiệu nhà trường, các đoàn
thể trong nhà trường, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm lớp. Với mong muốn nhà
trường thực sự là trường học thân thiện, học sinh tích cực, bằng kinh nghiệm ít
ỏi, tơi xin mạnh dạn trình bày trong đề tài này để đồng nghiệp góp ý và tìm ra
những biện pháp thích hợp nhất nhằm góp phần thực hiện tốt phong trào “Xây

dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Trong q trình thực hiện đề tài
này, bản thân tơi tự thấy kinh nghiệm của mình chưa nhiều nên khó tránh khỏi
thiếu sót, rất mong được sự đóng góp ý kiến của các thầy cơ đồng nghiệp để đề
tài của tơi hồn thiện hơn. Tơi xin chân thành cảm ơn!
2. Kiến nghị
- Nhà trường cần phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực” gắn liền với kế hoạch năm học của nhà trường, tham
mưu với chính quyền địa phương, đại diện hội cha mẹ học sinh huy động sức
17


mạnh tổng hợp để xây dựng cơ sở vật chất nhà trường.
- Giáo viên chủ nhiệm các lớp cần có nhiệm vụ hướng dẫn học sinh thực
hiện tốt các nội dung của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cực”  thơng qua các tiết lên lớp, hoạt động ngồi giờ lên lớp, hoạt động
ngoại khóa. Thường xuyên phối hợp với hội cha mẹ học sinh của lớp trong việc
giáo dục đạo đức, nâng cao chất lượng học tập của học sinh.
XÁC NHẬN CỦA TRƯỞNG PHÒNG GD:

Thanh Hóa, ngày 15 tháng 3 năm 2016
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung của
người khác.
Người viết SK:

Nguyễn Thúy Hà

18

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chỉ thị 40/2008-CT-BGD&ĐT ngày 22 tháng 07 năm 2008.
2. Mạng Internet các vấn đề về Giáo dục.

19


20