(Sáng kiến kinh nghiệm) một số biện pháp thúc đẩy nhóm hoạt động hiệu quả trong dạy học theo mô hình VNEN

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HỐ
PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NÔNG CỐNG

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

“ MỘT SỐ BIỆN PHÁP THÚC ĐẨY NHÓM HOẠT ĐỘNG
HIỆU QUẢ TRONG DẠY HỌC THEO MƠ HÌNH VNEN”

Người thực hiện: Phan Thị Loan
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Tượng Sơn
SKKN thuộc lĩnh mực: Phương pháp dạy học.

NÔNG CỐNG, NĂM 2016


MỤC LỤC

TT

Nội dung

Trang

I

PHẦN MỞ ĐẦU

1

1

Lý do chọn đề tài

1

2

Mục đích nghiên cứu

2

3

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

2

4

Phương pháp nghiên cứu

2

II

PHẦN NỘI DUNG

3

1

Cơ sở lí luận

3

2

Thực trạng của vấn đề nghiên cứu

4

3

Một số biện pháp thúc đẩy nhóm hoạt động có hiệu quả theo
mơ hình VNEN

5

4

Kết quả đạt được

16

III PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

18

1

Kết luận

18

2

Kiến nghị

19


I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
Mơ hình trường học mới tại Việt Nam (VNEN) là kết quả lao động sáng tạo,
bền bỉ của các nhà nghiên cứu giáo dục Việt Nam. Xuất phát từ tổng kết thực
tiễn kết hợp với những vấn đề lí luận tiên tiến trên thế giới về khoa học giáo dục,
nhằm chuyển đổi mơ hình từ giáo dục truyền thống sang mơ hình giáo dục
trường học mới, mà nội dung chính là tập trung nâng cao phẩm chất năng lực
người học, coi trọng giáo dục toàn diện để dạy làm người, thực hiện di chúc của
Bác Hồ là đào tạo lớp người ‘‘Vừa hồng vừa chuyên’’.
Năm học 2012 – 2013, trường Tiểu học Tượng Sơn là một trong bốn trường
của huyện Nông Cống trên 91 trường đầu tiên của tỉnh Thanh Hoá tham gia dự
án Mơ hình trường học mới tại Việt Nam. Đây là mơ hình khơng những đổi mới
về tổ chức lớp học, về trang trí lớp mà q trình dạy học cũng được đổi mới từ
dạy - học cả lớp sang dạy - học theo nhóm.
Tổ chức dạy học theo nhóm là một hình thức dạy học mới. Đó là một trong
những hình thức thực hiện tốt việc dạy học phát huy tính tích cực và tương tác
của học sinh. Với hình thức này, học sinh được hấp dẫn, lơi cuốn vào các hoạt
động học, thu lượm kiến thức bằng chính khả năng của mình với sự giúp đỡ,
hướng dẫn của giáo viên.

Phương pháp dạy học theo nhóm được sử dụng nhằm khai thác vốn kiến
thức mà các em đã tích luỹ, những hiểu biết thực tế trong đời sống hoặc vận
dụng kiến thức vào cuộc sống lao động và sản xuất.
Hoạt động hợp tác trong nhóm sẽ làm cho từng thành viên quen dần với sự
phân công hợp tác trong lao động xã hội, hiệu quả học tập sẽ tăng lên nhất là lúc
phải giải quyết những vấn đề gay cấn, lúc xuất hiện thực sự nhu cầu phối hợp
giữa các cá nhân để hồn thành cơng việc. Làm việc theo nhóm có thể tập trung
những mặt mạnh của từng người và bổ sung, hoàn thiện cho nhau những điểm
yếu.
Trong hoạt động hợp tác, mục tiêu hoạt động là của tồn nhóm, nhưng mỗi
cá nhân được phân cơng một nhiệm vụ cụ thể, phối hợp với nhau để đạt mục
tiêu chung: Mơ hình hợp tác trong xã hội đưa vào đời sống học đường có tác
dụng chuẩn bị cho học sinh thích ứng với đời sống xã hội trong đó mỗi người
sống và làm việc theo sự phân cơng hợp tác với tập thể cộng đồng.
Tất cả các thành viên trong nhóm đều có cơ hội tham gia chia sẻ ý kiến và
kinh nghiệm của mình với cả nhóm. Trong q trình quan sát các nhóm làm việc
giáo viên có thể thay đổi cấu trúc của nhóm để tạo cơ hội cho các thành viên có
dịp trao đổi giữa nhiều người với nhau. Xây dựng ý thức làm việc theo nhóm.
Là một giáo viên trực tiếp dạy thử nghiệm mơ hình NVEN trong 3 năm học
vừa qua, được tham gia các lớp tập huấn, tơi nhận thức rõ tính ưu việt của dạy
học theo nhóm như trên nên tơi trăn trở tìm tịi “Một số biện pháp nhằm thúc

1


đẩy nhóm hoạt động hiệu quả trong dạy học theo mơ hình VNEN ở trường
Tiểu học Tượng Sơn” để làm đề tài cho mình nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Nhằm đề xuất một số giải pháp giúp nâng cao hiệu quả học tập theo nhóm
trong học sinh ở trường Tiểu học Tượng Sơn, qua đó phát triển kĩ năng dạy học

theo nhóm và nhân rộng ở các lớp. Qua dạy học nhóm giúp học sinh biết chia sẻ,
phát triển tư duy sáng tạo, chiếm lĩnh tri thức một cách chủ động, tự tin... góp
phần nâng cao chất lượng học tập, đáp ứng yêu cầu học tập hiện nay trong thời
kì hội nhập.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
a. Đối tượng nghiên cứu:
Học sinh lớp 3B trường Tiểu học Tượng Sơn huyện Nông Cống năm học
2014 – 2015.
b. Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu về: “Một số biện pháp nhằm thúc đẩy nhóm hoạt động
hiệu quả” để nâng cao chất lượng dạy học ở lớp 3B trường Tiểu học Tượng Sơn
và các lớp học mơ hình VNEN năm học 2014 - 2015
4. Phương pháp nghiên cứu.
Để nghiên cứu đề tài này tơi sử dụng một số nhóm phương pháp nghiên
cứu sau :
a. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thường xuyên sưu tầm tra cứu sách
báo tài liệu có liên quan đến nội dung sáng kiến, qua đó phân tích tổng hợp hệ
thống hóa theo mục đích nghiên cứu.
b. Phương pháp quan sát: Thực hiện quan sát trong quá trình học tập
trong lớp, ngoài giờ học tập, đặc biệt theo dõi trong những giờ thảo luận nhóm
của học sinh nhằm đánh giá thực trạng, tìm hiểu nguyên nhân, giải pháp nhằm
nâng cao hiệu quả của dạy học theo nhóm.
c. Phương pháo điều tra phỏng vấn: Tiến hành thiết lập một số câu hỏi
dạng trắc nghiệm và tự luận cho một số nhóm học sinh và điều tra qua phiếu liên
quan đến việc phân tích đánh giá việc học của học sinh, hay thơng qua phỏng
vấn trực tiếp qua đó nắm bắt được thực trạng.
d. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Qua các hoạt động, giáo viên ghi
chép qua đó đúc rút kinh nghiệm được, chưa được tổng hợp đi đến kết luận.
e. Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phương pháp thống kê tốn
học nhằm phân tích thực trạng vấn đề nghiên cứu.

2


II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
Mơ hình trường học mới Việt Nam là mơ hình dạy học tiên tiến, hiện đại,
phù hợp với mục tiêu phát triển và đặc điểm giáo dục của nước ta.Từ năm học
2002-2003, theo chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, bắt đầu thay sách giáo
khoa lớp 1 và thay sách các lớp ở các năm học tiếp theo. Cũng trong giai đoạn
này, vấn đề dạy học hợp tác theo nhóm được đề cập nhiều trong dạy học ở các
tiết học, lớp học và hoạt động giáo dục khác. Tuy nhiên, việc tổ chức cho học
sinh hợp tác nhóm khi hình thành một đơn vị kiến thức, ít khi xuyên suốt cả tiết
học, buổi học; thiếu chủ động chưa thể hiện rõ vai trò gắn kết, trách nhiệm giữa
các thành viên; có khi ta thấy đó chỉ là hình thức, chưa thật sự tạo ra khơng khí,
phát huy vai trị của các thành viên trong nhóm. Việc tổ chức hoạt động nhóm
của giáo viên chỉ là để hình thành một đơn vị kiến thức cho nên đơi lúc chưa
đảm bảo được các yếu tố để cấu thành của một nhóm hợp tác; vì khơng liên tục
cho nên khơng tạo được thói quen và rèn luyện được các kĩ năng.
Sự thay đổi của tổ chức lớp học theo mơ hình VNEN với Hội đồng tự
quản học sinh đã thay đổi căn bản vai trò, nhiệm vụ của học sinh trong tổ chức
của mình; thể hiện được tính tự chủ, tự giác, phát huy sáng tạo và tôn trọng ý
kiến của các em nhiều hơn. Nhóm là một bộ phận gắn kết cơ bản xuyên suốt cả
quá trình, do vậy có điều kiện để rèn luyện các kĩ năng và hợp tác nhóm.
Đặc trưng phương pháp dạy học hợp tác nhóm là học sinh trước hết phải
làm việc cá nhân để có chính kiến riêng của mình, sau đó trao đổi cặp đơi, thống
nhất ở nhóm nhằm đưa ra ý kiến của mình và lắng nghe ý kiến của các bạn để
hồn thiện thêm ý kiến của mình… do vậy học sinh được tạo nhiều cơ hội hơn
để diễn đạt, khám phá ý tưởng, mở rộng suy nghĩ và rèn luyện kĩ năng nói; tự
tìm tịi để phải đưa ra được ý kiến của mình, tạo cơ hội để học hỏi từ các bạn;

cũng từ đây các em có kĩ năng giao tiếp tốt hơn. Việc học tập tích cực trong
nhóm cũng hình thành cho các em kĩ năng lắng nghe, kĩ năng ra quyết định…
trước khi đưa ra vấn đề, tạo sự tương tác thân thiện giữa các bạn cùng nhóm,
ln có thái độ hỗ trợ, tương trợ lẫn nhau. Tăng cường tính tích cực, chủ động,
linh hoạt và học sinh thật sự tham gia vào quá trình chiếm lĩnh kiến thức.
Hoạt động dạy học của giáo viên theo mơ hình VNEN được thay đổi cơ
bản so với dạy học truyền thống thể hiện ở hình thức tổ chức dạy học. Lớp học
thành các nhóm tự học, do vậy vai trò của giáo viên đã thay đổi từ truyền thụ,
giảng giải thậm chí là làm thay chuyển sang hướng dẫn, trợ giúp phù hợp, đúng
thời điểm. Từ chỗ học sinh tiếp thu thụ động đến chỗ để cho học sinh tự tìm
kiếm qua tài liệu, thảo luận nhóm cũng là một quá trình điều chỉnh của bản thân
người học. Vai trò tổ chức, hướng dẫn lớp học phát huy được tốt thông qua sự
quan sát và cách tiếp cận hỗ trợ học sinh của giáo viên. Quá trình đánh giá học
sinh thay đổi từ nhiều khía cạnh và yếu tố khác nhau thể hiện được vai trò của cá
nhân và nhóm học sinh trong q trình tự đánh giá kết quả của mình.

3


2. Thực trạng dạy học theo nhóm ở trường Tiểu học Tượng Sơn:
a) Thuận lợi – khó khăn :
* Thuận lợi :
- Trường Tiểu học Tượng Sơn là trường nằm cách xa trung tâm huyện
Nơng Cống. Nhìn chung, đời sống của người dân nơi đây còn nghèo, kinh tế còn
gặp nhiều khó khăn, nhưng mặt bằng dân chí đã được nâng lên nên phụ huynh
cũng rất quan tâm đến tình hình học tập của con em mình.
- Cơ sở vật chất trường học đảm bảo mỗi lớp có một phịng học riêng.
Điều này rất thuận lợi cho nhà trường triển khai cơng tác dạy học thử nghiệm
theo mơ hình VNEN cho học sinh.
- Đội ngũ giáo viên nhà trường đa số cịn trẻ, có trình độ đào tạo đạt trên

chuẩn 100%, có lịng u nghề, mến trẻ, tận tâm với cơng việc. Giáo viên nhận
thức được làm việc theo nhóm đem lại hiệu quả cao.
- Học sinh được trang bị đầy đủ tài liệu và đồ dùng học tập, thích học mơ
hình Trường học mới này.
- Thiết kế tài liệu Hướng dẫn học rất rõ ràng những việc cần làm cho GV,
học sinh và phụ huynh rất tiện cho GV, HS, PH trong q trình dạy và học.
* Khó khăn :
- Do mặt bằng dân trí địa phương chưa cao, địa phương thuộc vùng khó
khăn của huyện, mối quan hệ của các em chưa phong phú…. Chính vì vậy, một
số kĩ năng cần thiết ở học sinh nhà trường khi học tập theo mơ hình VNEN như:
kĩ năng tổ chức nhóm, kĩ năng quan sát, theo dõi tiến độ của các thành viên
trong nhóm, kĩ năng giải quyết vấn đề trong nhóm,… cịn rất nhiều hạn chế.
- Địi hỏi nhiều thời gian: Một lớp học đông với thời gian giảng dạy từ 35
đến 40 phút học một tiết là một trở ngại rất lớn cho dạy học nhóm thành cơng.
Nếu như GV khơng kiểm sốt cẩn thận về sự tương tác giữa HS trong nhóm thì
một vài HS có thể lãng phí thời gian vào việc thảo luận những vấn đề khơng có
liên quan hoặc có thể xảy ra trường hợp là một HS phụ trách nhóm theo kiểu
độc đốn và giữa các nhóm có thể phát sinh tình trạng đối địch, ganh đua quá
mức.
- Thường khó để đánh giá từng HS một cách cơng bằng hoặc một vài em
có thể cảm thấy không thoải mái với việc đánh giá dựa trên sự nỗ lực của nhóm
và sự bình xét của các bạn.
- Dạy học theo nhóm có thể gây ồn ào trong lớp, khó kiểm sốt.
- Trong nhóm có thể có một số học sinh tích cực, một số khác ỷ lại vào
các bạn trong nhóm.
- Việc phân nhóm khó khăn, mất nhiều thời gian, khó có thể đánh giá từng
học sinh trên kết quả thảo luận của nhóm.
b) Kết quả khảo sát thực trạng:
Qua thực tế chất lượng đạt được của học sinh lớp 3B cuối năm học 2011 2012 (là năm học nhà trường chưa thực hiện dạy học theo mơ hình VNEN) như
sau:

4


Lớp

Xếp loại giáo dục
Giỏi

3B

Khá

Trung bình

Yếu

SL

Tỉ lệ

SL

Tỉ lệ

SL

Tỉ lệ

SL

4

11,7%

6

17,6%

22

65,1%

2

Tỉ lệ
5,6%

Bảng chất lượng trên cho thấy, tỉ lệ học sinh yếu còn cao, tỉ lệ học sinh
khá giỏi cịn thấp.
Vì vậy, bản thân mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm trong q trình tổ
chức dạy học nhóm theo mơ hình VNEN để thấy chất lượng giáo dục khi học
theo mơ hình được nâng lên một cách rõ rệt.
3. Một số biện pháp thúc đẩy nhóm hoạt động hiệu quả theo mơ hình VNEN
Trong quá trình tổ chức dạy học, bản thân nhận thức được nhóm học tập
là một thành tố đặc trưng, quan trọng của mơ hình dạy học VNEN. Có thể nói,
mọi hoạt động của học sinh diễn ra ở trong nhóm học tập. Học sinh chủ yếu làm
việc với nhóm; có thể làm việc với giáo viên, làm việc chung cả lớp chỉ khi cần
thiết. Chính vì vậy, trong q trình tổ chức dạy học nhóm, tơi đã thực hiện một
số biện pháp căn bản để thúc đẩy nhóm hoạt động hiệu quả như sau:
3.1. Tiến hành xây dựng nhóm học tập

Nhiệm vụ đầu tiên sau khi nhận lớp học theo mơ hình VNEN là tơi tiến
hành xây dựng nhóm học tập. Trong thực tế thì có nhiều cách chia nhóm khác
nhau, nhưng tơi xin nêu ra một số cách cơ bản sau:
* Cho học sinh tự chọn nhóm:
- Cách chia nhóm này là GV cho phép học sinh tự chọn nhóm học tập của
mình khi giáo viên u cầu. Đây là hoạt động mà học sinh rất hứng thú. Các
nhóm nhỏ ( 4 đến 6 học sinh) được hình thành theo sở thích, thói quen của nhau.
Học sinh tự hình thành nhóm trên cơ sở nguyện vọng.
- Tơi vận dụng chia nhóm theo hình thức này trong các tiết Hoạt động
giáo dục Thủ công, Hoạt động giáo dục thể chất, Hoạt động giáo dục Âm nhạc,
Hoạt động giáo dục theo chủ đề đây là các tiết học mà không bị áp lực nhiều về
lực học của học sinh.
Lưu ý: Tơi cũng khơng lạm dụng hình thức này vì cho các em lựa chọn
nhóm thì một số học sinh cứ mãi cùng thực hiện hoạt động với nhau có thể dễ
dẫn đến tình trạng kết bè phái trong lớp cho nên tuỳ theo nội dung bài học, tiết
học mà tơi cho các em lựa chọn hình thức chia nhóm này.
* Chia nhóm một cách ngẫu nhiên:
- Đây là dạng tổ chức nhóm ngẫu nhiên, một hình thức chia nhóm cơng
bằng cho tất cả học sinh. Việc chia nhóm theo hình thức này sẽ tạo sự thích thú,
cảm giác thay đổi, mang lại những điều mới mẻ cho học sinh, giúp các em có
tâm thế tốt bước vào tiết học. Cách chia nhóm này có thể thơng qua trị chơi để
học sinh được kết nhóm. Hình thức này rất phù hợp trong các tiết Hoạt động
giáo dục.
- Có thể chia nhóm ngẫu nhiên bằng nhiều cách:
5


+ Dùng các thẻ màu khác nhau: HĐTQHS sẽ phát ngẫu nhiên thẻ màu
cho các bạn. Những học sinh có thẻ cùng màu sẽ thành một nhóm.
+ Qua cách điểm số: Chia 6 nhóm thì điểm số từ 1 → 6, những em nào có

cùng số thì hợp thành nhóm.
+ Theo sở thích: những em có cùng sở thích (màu sắc, lồi hoa, món ăn,
nghệ sĩ,....) thì hợp thành nhóm.
+ Ngẫu nhiên lựa chọn: Chia 6 nhóm thì phát 6 loại tranh ảnh để học sinh
ngẫu nhiên lấy 1 loại rồi tập trung thành nhóm.
* Giáo viên là người chọn nhóm:
Cách lựa chọn nhóm này có thể phân chia thành các loại nhóm sau:
+ Nhóm đối tượng( dựa trên năng lực của học sinh): Khi tôi muốn làm
việc với các nhóm học sinh có trình độ tương đương trong mỗi nhóm thì tơi sẽ
gộp các học sinh khá giỏi lại với nhau; học sinh yếu sẽ được chia thành các
nhóm đồng nhất trình độ với nhau. Bằng cách chia này, một mặt tơi có thể giao
thêm việc cho các nhóm học sinh khá giỏi hoặc có năng khiếu về lĩnh vực nào
đó nhằm tăng cường thử thách, khơi gợi hứng thú và ham mê khám phá sáng tạo
của các em; mặt khác, tôi sẽ tập trung hướng dẫn, củng cố những vấn đề cơ bản
cho các nhóm học yếu và đảm bảo có thời gian đầu tư vào việc thiết kế nhiệm
vụ phù hợp với năng lực của nhóm này. Cách chia nhóm dựa theo năng lực
tương đương sẽ tránh được tình trạng bị thống trị bởi những học sinh khá, giỏi
hoặc q mạnh mẽ. Chia nhóm theo hình thức này tôi áp dụng ở các tiết luyện
tập thực hành, ơn lại những gì đã học.
+ Nhóm nhiều trình độ: Đây là nhóm phục vụ cho các mơn học tập trung
vào phát triển các kĩ năng. Tôi lựa chọn học sinh thành các nhóm sao cho trong
mỗi nhóm đảm bảo có cả học sinh giỏi, khá, trung bình, yếu; có học sinh có khả
năng giao tiếp cũng như có cả học sinh còn hạn chế về khả năng này mục đích
nhằm hỗ trợ lẫn nhau. Chia nhóm theo hình thức này tôi áp dụng ở các bài dạng
cung cấp kiến thức mới.
Việc chia nhóm theo theo hình thức này có thể tạo điều kiện giúp các
nhóm có tiến độ học tập tương đối đồng đều, tạo được mối quan hệ giúp đỡ nhau
của chính các thành viên ở trong nhóm.
Tóm lại, việc chia nhóm như thế nào là do giáo viên căn cứ vào tình hình
thực tế của học sinh lớp mình trên cơ sở đảm bảo sự hợp lí về sức học, về khả

năng giao tiếp, sự hợp tác giữa các thành viên và điều hành của nhóm trưởng để
đảm bảo tương đối đồng đều giữa các nhóm. Ngồi ra, có thể căn cứ vào mơn
học, dạng bài học để lựa chọn cách chia nhóm.
Tuy nhiên cần lưu ý, việc chia nhóm nên thay đổi định kì hoặc do giáo
viên lựa chọn thời điểm. Cần tuyệt đối tránh trường hợp một học sinh ngồi cố
định một chỗ, một nhóm trong thời gian kéo dài do tư thế ngồi của các em khi
nhìn lên bảng để hoạt động chung cả lớp có thể mang lại những khó khăn nhất
định và sẽ hạn chế kĩ năng hợp tác với nhiều bạn khác nhau nơi học sinh.

6


3.2. Tiến hành bồi dưỡng kĩ năng làm việc cho các thành viên trong nhóm
Trong hoạt động nhóm giáo viên phải nắm vững một số cách thức cơ bản
trong tổ chức nhóm để từ đó tìm ra cách huấn luyện, trang bị kĩ năng làm việc
nhóm cho các em. Điều quan trọng sau khi hình thành các nhóm học tập là phải
bồi dưỡng kĩ năng cho các thành viên trong nhóm, đảm bảo mỗi thành viên
trong nhóm đều hiểu và nắm giữ một vai trò nhất định, như vậy sẽ khuyến khích
được các em tham gia nhiều hơn, tránh tình trạng học sinh khơng có việc, khơng
biết mình phải làm gì, hay nói cách khác là bị đứng ngồi lề của cơng việc
nhóm. Cụ thể tơi đã hướng dẫn các nhóm bầu chọn nhóm trưởng, thư kí, người
thuyết trình, người thu thập tài liệu, người khuyến khích, thành viên kiểm sốt
thời gian... Sau đó hướng dẫn nhiệm vụ cho từng vai trị như sau :
* Lựa chọn nhóm trưởng, bời dưỡng năng lực điều hành cho nhóm trưởng :
Nhóm trưởng là linh hồn của nhóm học tập, là người điều hành, giám sát
hoạt động học của mỗi thành viên trong nhóm. Nhóm trưởng là người tích cực
hỗ trợ giáo viên trong việc tổ chức, điều hành các hoạt động và báo cáo với giáo
viên kết quả học tập hay những gì cịn vướng mắc trong q trình thực hiện
nhiệm vụ học tập mà nhóm cần sự hỗ trợ.
Một nhóm trưởng có năng lực là phải biết tạo cơ hội để mọi thành viên tự

giác tự học, tích cực tham gia các hoạt động nhóm. Đối với các bạn cịn nhút
nhát, thiếu tự tin cần được quan tâm để bạn được nói nhiều, trao đổi nhiều, thể
hiện nhiều trong hoạt động nhóm. Tuyệt đối khơng để tình trạng hoạt động
nhóm chỉ là hình thức, chỉ có nhóm trưởng và thư kí làm việc thay, làm hộ cho
các thành viên trong nhóm (một bạn nêu kết quả và một bạn ghi, thậm chí tự
nhóm trưởng ghi kết quả thảo luận).
Có thể nói, lớp học nào, giáo viên nào có được đội ngũ nhóm trưởng có
năng lực điều hành tốt thì việc tiến hành dạy học nhóm theo mơ hình VNEN gặp
rất nhiều thuận lợi, đảm bảo sự thành cơng của mơ hình trường học mới.
Vậy, làm thế nào để có được đội ngũ nhóm trưởng có năng lực điều hành tốt?
Đây là câu hỏi mà bất cứ giáo viên nào tham gia dạy học theo mơ hình
VNEN đều trăn trở và dành nhiều thời gian cũng như công sức để lựa chọn và
bồi dưỡng.
a) Lựa chọn
- Khi nhận lớp, là người giáo viên chủ nhiệm, tôi đã tiến hành một số
bước căn bản sau để có thể lựa chọn được đội ngũ nhóm trưởng:
+ Tiến hành điều tra, tìm hiểu khả năng, sở thích của các em học sinh
trong lớp mình, trao đổi với giáo viên chủ nhiệm năm trước, kịp thời nắm bắt
xem em học sinh nào có năng lực làm nhóm trưởng, thích làm nhóm trưởng.
+ Ban đầu tơi chọn những học sinh có học lực khá, giỏi, kết hợp với sở
thích của các em để tiến hành bồi dưỡng năng lực điều hành nhóm cho các em.
Nếu được em nào có học lực giỏi lại thích làm nhóm trưởng là sự lựa chọn tốt
nhất.
+ Có thể kết hợp với việc cho các bạn học sinh trong lớp bầu chọn.
Nhưng cần lưu ý, nguồn phiếu này chỉ là kênh tham khảo cho giáo viên trong
7


q trình lựa chọn nhóm trưởng cho nên tơi khơng cơng khai số lượng phiếu tín
nhiệm của từng bạn được bầu, tránh trường hợp có em được nhiều bạn trong lớp

yêu mến nhưng lực học chưa giỏi, khó có thể đảm nhiệm vai trị nhóm trưởng
trong một số mơn học.
- Cũng cần chú ý: Với cách chia nhóm đối tượng và nhóm ngẫu nhiên như
đã hướng dẫn trên, thì việc bầu nhóm trưởng là do chính các thành viên trong
nhóm bầu chọn tại thời điểm duy trì nhóm đó.
Nhưng chỉ cần sau một tháng đầu khi các em đã biết, thành thạo thì tơi lại
cho các em bầu chọn lại để mọi thành viên trong nhóm đều được trao cơ hội làm
trưởng nhóm. Sự rèn luyện thường xuyên trong vai trị này khơng những làm các
em hiểu và thơng cảm cho nhiệm vụ trưởng nhóm mà cịn giúp rèn luyện khả
năng lãnh đạo của các em.
b) Bồi dưỡng
- Có được danh sách các nhóm trưởng rồi, tơi tiến hành bồi dưỡng kĩ năng
điều hành nhóm, hướng dẫn các bước của quá trình học tập (10 bước học tập),
hướng dẫn cách tổ chức để mọi thành viên trong nhóm đều tích cực, tự giác thực
hiện các hoạt động học.
- Quá trình này tôi quan tâm, giúp đỡ thường xuyên, nhất là trong giai
đoạn khi mới bước vào đầu năm học. Tôi ln theo sát để giúp các em điều hành
nhóm qua các bước cơ bản sau :
+ Nhóm trưởng phát lệnh để mọi thành viên thực hiện nhiệm vụ học tập.
Quan sát xem mọi thành viên có làm việc khơng để nhắc nhở kịp thời.
+ Nhóm trưởng, cũng như các thành viên trong nhóm, phải tự nghiên cứu
tài liệu, tự tìm tịi, chia sẻ với bạn.
+ Nhóm trưởng lắng nghe kết quả quá trình tự học của các bạn, phải đưa
ra ý kiến của mình (đồng ý hay khơng đồng ý với kết quả của bạn) để từ đó
thống nhất kết quả chung của nhóm.
+ Nhóm trưởng báo cáo kết quả học tập với thầy cô.
- Ở lớp tôi chủ nhiệm, trong giai đoạn hình thành kĩ năng điều hành cho
nhóm trưởng, tơi đã tìm sự giúp đỡ, hỗ trợ của cộng đồng (anh, chị, bố mẹ học
sinh), có một số phụ huynh đã rất nhiệt tình hào hứng tham gia hỗ trợ cùng giáo
viên. Ngoài ra trong thời gian đầu năm học này, chuyên môn nhà trường cũng

sắp xếp các buổi sinh hoạt chuyên môn cho giáo viên đi dự giờ thăm lớp. Khi dự
giờ, mỗi đồng nghiệp cũng đã bám sát một nhóm để hỗ trợ các nhóm trưởng
điều hành cơng việc trong nhóm. Vì vậy mà chỉ sau một thời gian ngắn các em
đã có kĩ năng điều hành nhóm.
c) Kiểm tra, đánh giá
- Việc kiểm tra, đánh giá nhóm trưởng cần được giáo viên quan tâm nhận
xét thường xuyên để từ đó nhóm trưởng có sự điều chỉnh, uốn nắn kịp thời.
- Giáo viên cũng cần theo dõi để tránh xảy ra tình trạng nhóm trưởng là
một “Cai đầu dài” có quyền quát tháo, đánh, mắng các bạn khi các bạn khơng
làm việc theo ý mình.
8


* Thư kí của nhóm : Trong mỗi nhóm đều có thư kí, thư kí là người ghi
chép hoặc vẽ lại những nội dung trao đổi hoặc kết quả công việc của nhóm. Việc
ghi chép này giúp nhóm tổng hợp cơng việc mình đã thực hiện, trao đổi với các
nhóm khác hoặc chia sẻ trước lớp. Để việc tổng hợp ý kiến, cơng việc của nhóm
được thú vị và hấp dẫn hơn với học sinh, tôi đã hướng dẫn cùng các em sáng tạo
ra nhiều hình thức trình bày như tranh hố hoặc sơ đồ hố với các hình ảnh ngộ
nghĩnh. Tôi cũng lưu ý các em nên chọn thư kí là những bạn viết chữ tốc độ
nhanh, rõ ràng, sạch đẹp để người thuyết trình dễ báo cáo.
* Người thuyết trình : Các cơng việc của nhóm khi cần báo báo giáo viên,
chia sẻ với nhóm khác hoặc trình bày trước cả lớp sẽ được thực hiện bởi người
thuyết trình. Đây là cá nhân sẽ đại diện nhóm để trình bày cơng việc đã hồn
thành của nhóm. Trong những ngày đầu, tôi đã dành thời gian luyện tập, hướng
dẫn, động viên các em thuyết trình trước đám đơng. Bước đầu kĩ năng nói cịn
hạn chế nhưng sau một thời gian làm quen các em đã mạnh dạn, tự tin hơn, trình
bày lưu lốt và kĩ năng diễn thuyết tốt hơn. Sau hoạt động rút ra kiến thức mới
hay khi cả nhóm phải cùng nhau thực hiện một dự án trong khoảng thời gian
nhất định, tôi đã dành thời gian cho đại diện nhóm lên thuyết trình lại kết quả

cơng việc của nhóm. Cách này vừa giúp tơi kiểm sốt được kết quả cơng việc
đồng thời giúp học sinh có thể học hỏi lẫn nhau ; tạo hứng thú, thi đua và học
cạnh tranh giữa các nhóm.
* Người thu thập tài liệu : Đây là một nhân vật mà vào các thời điểm khác
nhau sẽ rời nhóm để đi thu thập tài liệu hoặc vật dụng cần cho nhóm như giấy,
kéo, hồ, sách, bút màu,... Đôi khi nếu việc thu thập tài liệu liên quan đến kiến
thức, học sinh giữ vai trị này có trách nhiệm phân nhiệm vụ cho các thành viên
trong nhóm thu thập chứng cứ, tài liệu và tổng hợp lại phục vụ cho cơng việc. Ví
dụ, để chuẩn bị cho giờ học Tự nhiên và Xã hội : Bài 22 : Các loại côn trùng,
học sinh phụ trách phần thu thập tài liệu có thể phân chia cho các bạn tìm kiếm
các thơng tin, hình ảnh về các loại côn trùng cho giờ học sắp tới.
* Đơi khi trong làm việc nhóm, sẽ có những học sinh nhút nhát hoặc hạn
chế về năng lực có thể ngại tham gia trao đổi và hợp tác trong các cơng việc
nhóm; và sự hăng say trong làm việc nhóm cũng sẽ khiến học sinh không để ý
tới thời gian. Do vậy, tôi cũng hướng dẫn các em cử một bạn giữ vai trị khuyến
khích sự tham gia của các bạn hoặc kiểm sốt thời gian cho nhóm. Tuy nhiên tôi
cũng lưu ý em này là không phải chỉ chăm chăm khuyến khích các bạn hoặc chú
ý thời gian mà bản thân em cũng như tất cả các bạn khác vẫn phải tham gia hoạt
động và thực hiện các công việc trong nhóm một cách bình thường.
Tóm lại : Trong q trình dạy học, tơi ln lưu ý mỗi học sinh là bên
cạnh nhiệm vụ trong nhóm của mình thì đều phải tham gia hoạt động chung của
nhóm và một việc quan trọng nữa là học sinh phải có cơ hội để thực hiện các vai
trị khác nhau trong nhóm.
3.3. Bồi dưỡng cách làm việc nhóm trong học tập
Có thể khẳng định chất lượng thảo luận quyết định chất lượng hoạt động
nhóm. Ban đầu khi mới tiếp cận với mơ hình trường học thì tơi cho học sinh tiến
hành hoạt động nhóm cịn lúng túng, nhưng sau một thời gian nghiên cứu tài
9

liệu, học hỏi kinh nghiệm, tôi đã tiến hành cho các em làm việc theo các bước cụ
thể như sau :
* Làm việc cá nhân : Trước khi tham gia phối hợp với bạn học trong các
nhóm nhỏ, thì bắt buộc các em phải làm việc cá nhân, các em ln có một
khoảng thời gian với các hoạt động để tự mình lĩnh hội kiến thức, nắm vững và
chuẩn bị cho các hoạt động đóng vai hay thảo luận trong nhóm. Phổ biến nhất có
thể kể đến các hoạt động như đọc mục tiêu bài học, đọc văn bản, giải bài tốn để
tìm kết quả ... Cá nhân làm việc độc lập nhưng vẫn hoạt động trong nhóm, vẫn
chịu sự điều hành của nhóm trưởng. Tần suất của các hoạt động cá nhân trong
nhóm vẫn rất lớn và chiếm ưu thế hơn so với các hoạt động khác. Quá trình làm
việc cá nhân này giúp học sinh có thời gian tập trung tự nghiên cứu, tự khám
phá kiến thức, tự chuẩn bị những gì cần thiết trước khi sử dụng nó để có những
hoạt động khác cùng cả nhóm. Trong q trình làm việc cá nhân, gặp những gì
khơng hiểu, học sinh có thể nêu ln ra trong nhóm để các thành viên khác trong
nhóm hỗ trợ và nếu khơng giải quyết được vấn đề thì nhóm trưởng giơ thẻ cứu
trợ để giáo viên giúp đỡ các em.

Chúng em làm việc cá nhân trong nhóm
* Làm việc theo cặp ( 2 học sinh)
Sau khi các em đã làm việc cá nhân xong thì các em sẽ tìm cặp trong
nhóm để chia sẻ thông tin, kiểm tra dữ liệu, đối chiếu kết quả... Làm việc theo
cặp sẽ giúp các em tự tin, mạnh dạn và tập trung tốt cho công việc nhóm phù
hợp cho việc hợp tác.

10


Chúng em làm việc cặp đơi trong nhóm
*Làm việc theo nhóm ( từ 4 đến 6 học sinh):
Các cặp đơi đã làm việc xong thì trưởng nhóm sẽ dẫn dắt các bạn trao đổi

kết quả hoạt động, thống nhất ý kiến và báo cáo giáo viên.

Hình ảnh tổ chức dạy học nhóm ở lớp 3B Trường Tiểu học Tượng Sơn

* Làm việc cả lớp :
11


Trong thảo luận nhóm có vấn đề nảy sinh như học sinh không hiểu một
phần kiến thức hay trong hoạt động học, học sinh có nhiều ý kiến trái chiều
xung quanh một vấn đề thì tơi dừng cơng việc của các nhóm lại để tập trung cả
lớp làm sáng tỏ các vấn đề băn khoăn hay bàn cãi.
Trong các phần hình thành kiến thức mới, củng cố nội dung bài học tôi
cũng cho trưởng ban học tập lên điều hành việc chia sẻ trước lớp về vấn đề hình
thành kiến thức mới, rút ra quy tắc, cơng thức hay tóm tắt lại nội dung kiến thức
vừa học nhằm khẳng định lại một lần nữa xem các em đã đi đúng tiến trình
chưa, đã nắm rõ bản chất của vấn đề hay chưa để giáo viên kịp thời có ý kiến bổ
sung.
3.4. Giáo viên tở chức hoạt động dạy học nhóm một cách chủ động,
linh hoạt và sáng tạo
Trong mơ hình VNEN, đã có sự đổi mới căn bản ở hoạt động dạy học :
- Hoạt động Dạy của giáo viên chuyển thành hoạt động Học của học sinh.
- Hoạt động quy mơ Lớp thành hoạt động ở quy mơ Nhóm.
- Học sinh từ Làm việc với giáo viên thành Làm việc với Tài liệu có sự
tương tác với bạn, với giáo viên (khi cần thiết).
Sự đổi mới căn bản này kéo theo vai trò và hoạt động của giáo viên có sự
thay đổi.
a) Vai trị của giáo viên
Đã có sự thay đổi rõ rệt về vai trò của giáo viên so với dạy học truyền
thống :

Dạy học truyền thống

Dạy học theo mơ hình VNEN

- Tổ chức lớp học ;
- Tổ chức ơn luyện kiến thức cũ có liên
quan ;
- Hướng dẫn HS phân tích, tìm tịi và
rút ra bài học từ bài tập mẫu ;
- Tổ chức luyện tập, thực hành dưới
nhiều hình thức: cá nhân, nhóm ;
- Đánh giá kết quả học tập của HS.

- Tổ chức lớp học tự quản ;
- Quan sát hoạt động của mỗi cá nhân,
mỗi nhóm ;
- Hỗ trợ HS khi cần thiết ;
- Chốt lại những điều cơ bản nhất của
bài học ;
- Đánh giá quá trình và kết quả học
tập của HS.

Từ bảng so sánh trên cho thấy, vai trò của giáo viên đã thay đổi căn bản.
Trong mơ hình VNEN, giáo viên tổ chức lớp học thành các nhóm và theo dõi,
hướng dẫn hoạt động học của học sinh ở các nhóm học tập.
Giáo viên khơng phải soạn bài nhưng phải nghiên cứu kĩ bài học, hiểu rõ
quá trình hình thành kiến thức để tổ chức lớp học, chuẩn bị đồ dùng dạy học,
điều chỉnh nội dung, yêu cầu bài học cho phù hợp với đối tượng và dự kiến các
tình huống khó khăn mà học sinh dễ mắc phải trong q trình hình thành kiến
thức để có những giải pháp hợp lí, kịp thời.

b) Hoạt động của giáo viên

12


Tài liệu VNEN tạo điều kiện tốt cho tôi vận dụng nhiều hình thức dạy học
như cá nhân, nhóm, lớp; tơi có thể mạnh dạn thay đổi khơng gian trong, ngồi
lớp học. Đặc biệt hình thức tổ chức dạy học theo nhóm đang được tơi sử dụng
nhiều nhất và đã đạt kết quả khả quan.
Tôi đã thực hiện đúng trong việc dạy học lấy quá trình học của học sinh
làm trung tâm. Rèn luyện cách học, cách tư duy cho học sinh. Học sinh được tự
học, hoạt động, trải nghiệm, hợp tác từ đó có được năng lực mới (kiến thức, kĩ
năng, các phẩm chất, yếu tố khác của năng lực). Giáo viên chỉ tư vấn, hỗ trợ, tổ
chức quá trình tự học của học sinh.
Tơi đã thực hiện tổ chức dạy học theo chu trình gồm 5 bước cơ bản :
Bước 1 : Gợi động cơ, tạo hứng thú (bước khởi động) :
- Bước này đòi hỏi kết quả cần đạt:
+ Kích thích tính tị mị, khơi dậy hứng thú của HS về chủ đề sẽ học; HS
cảm thấy vấn đề nêu lên rất gần gũi với mình.
+ Khơng khí lớp học vui, tị mị, chờ đợi, thích thú.
- Cách làm: tôi đặt câu hỏi, đố vui, kể chuyện, đặt một tình huống, tổ
chức trị chơi,... có thể thực hiện với tồn lớp, nhóm nhỏ, hoặc cá nhân từng HS.
Bước 2 : Tổ chức cho HS trải nghiệm:
- Ở bước này kết quả cần đạt:
+ Huy động vốn hiểu biết, kinh nghiện có sẵn của HS để chuẩn bị học bài
mới.
+ HS trải qua tình huống có vấn đề, trong đó chứa đựng những nội dung
kiến thức, những thao tác, kỹ năng để làm nảy sinh kiến thức mới.
- Cách làm: Tơi tổ chức các hình thức trải nghiệm gần gũi với HS. Nếu là
tình huống diễn tả bằng lời văn thì câu văn phải đơn giản, gần gũi với HS. Có

thể thực hiện với tồn lớp, nhóm nhỏ hoặc cá nhân từng HS.
Bước 3 : Phân tích - Khám phá - Rút ra kiến thức mới :
- Đây là bước quan trọng nhất, kết quả cần đạt ở bước này là:
+ HS rút ra được kiến thức, khái niệm hay quy tắc lý thuyết, thực hành
mới.
+ HS nhận biết được dấu hiệu/đặc điểm của dạng toán mới, nêu được các
bước giải dạng tốn này.
- Cách làm:
+ Tơi dùng các câu hỏi gợi mở, câu hỏi phân tích, đánh giá để giúp HS
thực hiện tiến trình phân tích và rút ra bài học.
Có thể sử dụng các hình thức thảo luận cặp đơi, thảo luận theo nhóm,
hoặc các hình thức sáng tạo khác nhằm kích thích tính tị mị, sự ham thích tìm
tịi, khám phá, phát hiện .... của HS. Tơi soạn những câu hỏi thích hợp giúp HS
đi vào tiến trình phân tích thuận lợi và hiệu quả.
Bước 4 : Thực hành - Củng cố bài học:
- Kết quả cần đạt là:
13


+ HS nhớ dạng cơ bản một cách vững chắc,làm được các bài tập áp dụng
dạng cơ bản theo đúng quy trình.
+ HS biết chú ý tránh những sai lầm điển hình thường mắc trong q trình
giải bài tốn dạng cơ bản.
+ Tự tin về bản thân mình.
- Cách làm:
+ Tôi cho giải những bài tập rất cơ bản để HS rèn luyện việc nhận dạng,
áp dụng các bước giải và cơng thức cơ bản (đối với mơn Tốn). Tơi quan sát,
giúp HS nhận ra những khó khăn của mình, nhấn mạnh lại quy tắc, thao tác,
cách thực hiện.
+ Tiếp tục ra các bài tập với mức độ khó dần lên phù hợp với khả năng

của HS; tôi tiếp tục giúp các em giải quyết khó khăn bằng cách liên hệ lại với
các quy tắc, công thức, cách làm, thao tác cơ bản đã rút ra ở trên.
+ Tuỳ theo từng nội dung, bài học, tơi có thể giao bài tập áp dụng cho cả
lớp, cho từng cá nhân hoặc theo nhóm, theo cặp đơi, theo bàn, theo tổ HS.
Bước 5 : Ứng dụng:
- Kết quả cần đạt:
+ HS củng cố, nắm vững các nội dung kiến thức trong bài đã học.
+HS biết vận dụng kiến thức đã học trong hồn cảnh mới, đặc biệt trong
những tình huống gắn với thực tế đời sống hàng ngày.
+ Cảm thấy tự tin khi lĩnh hội và vận dụng kiến thức mới.
- Cách làm:
+ HS thực hành, vận dụng từng phần, từng đơn vị kiến thức cơ bản của
nội dung bài đã học.
+ GV giúp HS thấy được ý nghĩa thực tế của các tri thức tốn học, ngơn
ngữ tiếng Việt. . . Từ đó khắc sâu kiến thức đã học.
+ Tơi khuyến khích HS diễn đạt theo ngơn ngữ, cách hiểu của chính các
em. Khuyến khích HS tập phát biểu, tập diễn đạt bước đầu có lý lẽ, có lập luận.
Trong giờ học, tơi ln chọn vị trí thích hợp để quan sát hoạt động của tất
cả các nhóm, các học sinh trong lớp; kịp thời nắm bắt được những học sinh nào,
nhóm nào đang đi “lạc đường” để can thiệp ; phát hiện những học sinh nào chưa
tích cực, hỗ trợ kịp thời những học sinh yếu để giúp các em hoàn thành nhiệm
vụ học tập.
Quan sát để hỗ trợ kịp thời khi học sinh có nhu cầu cần giúp đỡ (các em
giơ thẻ cứu trợ) hoặc khi cần kiểm tra việc học của một học sinh hoặc một
nhóm. Khi hỗ trợ học sinh, tôi đưa ra hệ thống câu hỏi gợi ý để tự các em nhìn
nhận ra vấn đề mà các em cịn đang băn khoăn và chính các em là người cuối
cùng đưa ra lựa chọn phương án nào là đúng, phù hợp nhất.
Thông qua quan sát, kiểm tra, tơi đánh giá sự chun cần, tích cực của
mỗi học sinh; đánh giá hoạt động của từng nhóm và vai trị điều hành của mỗi
nhóm trưởng. Từ đó các em rút kinh nghiệm cho hoạt động kế tiếp.

14


Trong mỗi đơn vị kiến thức, tôi luôn lựa chọn thời điểm thích hợp để chốt
lại những vấn đề cơ bản của bài học. Do đặc điểm tâm sinh lí học sinh Tiểu học
là khó tập trung ghi nhớ nên việc chốt kiến thức mới đối với học sinh là cần
thiết. Khi tiến hành hoạt động này, tôi tổ chức cho trưởng ban học tập lên cho
lớp chia sẻ, dùng phương pháp thích hợp tuỳ vào từng nội dung mà lựa chọn
(đàm thoại, vấn đáp, kiểm tra,...) để chốt được vấn đề cơ bản của bài học.
3.5. Tổ chức cho các nhóm chủ động tương tác với các cơng cụ lớp học
(góc học tập trong lớp)
Đặc trưng của lớp học theo mơ hình VNEN là lớp học được trang trí thân
thiện, có các cơng cụ giúp Hội đồng tự quản của lớp làm việc như : Hộp thư vui,
Hộp thư Điều em muốn nói, Cây nội quy, theo dõi Ngày em đến trường, Sơ đồ
Hội đồng tự quản của lớp, Con đường em đến trường (Bản đồ cộng đồng), góc
sinh nhật...Và đặc biệt là có góc học tập cho mỗi mơn học; đó là nơi để tài liệu,
đồ dùng học tập, sản phẩm, kết quả học tập của môn học đó và có góc cộng
đồng để những sản phẩm đặc trưng về văn hóa, kinh tế.. của địa phương.

Một số hình ảnh trang trí trong lớp học VNEN
15


Ngoài ra, Thư viện lớp học cũng là nơi học sinh tương tác khi nhiệm vụ
học tập có đề cập đến. Để có Thư viện lớp học phong phú về chủng loại, đa
dạng về nội dung, đảm bảo là một kênh cung cấp kiến thức khác cho học sinh là
vấn đề mà tôi đặc biệt quan tâm, tôi kêu gọi sự ủng hộ sách của học sinh, phụ
huynh, mượn của thư viện trường, trao đổi với các lớp khác để mượn cho các
em đọc.
Để các góc học tập trong lớp phát huy hiệu quả sử dụng tôi thường xuyên

quan tâm bổ sung và chuẩn bị đồ dùng dạy học thiết thực phục vụ cho học sinh,
khơng để tình trạng bày biện hình thức.
Khi tiến hành dạy học nhóm theo mơ hình VNEN, học sinh (nhóm
trưởng) phải chủ động tương tác với các góc học tập trong lớp. Ví dụ : lệnh
trong hoạt động là “Dùng một bóng đèn chiếu vào quả địa cầu trong phòng tối
( tắt điện)" – HĐ3 - Hoạt động cơ bản Bài 26 - môn Tự nhiên xã hội lớp 3 thì
nhóm trưởng phải đến góc Tự nhiên & Xã hội lấy được đồ dùng về cho nhóm
mình mà khơng cần giáo viên phải u cầu.
Như vậy, để nâng cao hiệu quả chất lượng dạy học thử nghiệm theo mơ
hình VNEN, tơi ln nghiên cứu Tài liệu Hướng dẫn học thật kĩ trước khi lên
lớp, phải hình dung được tiến trình lên lớp để chủ động trong tổ chức hướng dẫn
học sinh làm việc nhóm. Khơng khốn trắng cho học sinh, khơng u cầu các
em làm những công việc mà thực chất các em chưa nắm bắt được bản chất của
vấn đề. Trong những trường hợp cần thiết, tôi vẫn phải trực tiếp hướng dẫn và
chỉ bảo học sinh một cách cặn kẽ và chu đáo.
Nói cách khác, khi tiến hành dạy học nhóm theo mơ hình VNEN tơi ln
phải lưu ý đảm bảo sự cân đối giữa 2 yếu tố đối lập :
+ Một mặt, phải theo dõi, hướng dẫn cho HS ở mức tối thiểu có thể đạt được.
+ Mặt khác, phải cố gắng để càng nhiều học sinh làm đúng ngay từ đầu càng tốt.
4. Kết quả đạt được từ khi sử dụng các biện pháp nêu trên:
Kể từ năm học 2012 – 2013 đến nay, giáo viên trường Tiểu học Tượng
Sơn phải trang trí lớp vất vả hơn, phải làm quen với mơ hình học tập khó hơn
nhưng nay khi nhìn lại thành quả của mình chúng tơi rất tự hào, mỗi ngày đến
trường, bước chân vào lớp học, tâm lí người dạy, người học rất thoải mái, gần
gũi. Giáo viên và học sinh tự tin thực hiện tiết học, hiệu quả đạt cao. Chính vì
vậy mà trong các đợt dự giờ, thăm lớp và đặc biệt trong hội thi giáo viên giỏi
cấp huyện vừa qua bản thân được đồng nghiệp, ban giám hiệu nhà trường, ban
cố vấn, PGD, ban giám khảo đánh giá cao về sự tổ chức cho học sinh tương tác
nhóm.
Các nhóm học tập trong lớp đã hoạt động có hiệu quả, nhất là vai trị của

trưởng nhóm. Các em đã thay đổi thói quen học tập, tự giác tìm hiểu kiến thức
bài học, chủ động nghiên cứu tài liệu, biết hợp tác trong nhóm. Tiềm năng của
từng em được khơi gợi, đánh thức... Những kiến thức khó, các em biết trao đổi
với bạn trong nhóm, tự tra khảo các thông tin trên mạng, trong thư viện lớp
học... và mạnh dạn trao đổi vướng mắc với giáo viên. Đến nay các em đã hình
thành được kĩ năng đánh giá về bè bạn và tự đánh giá mình. Các kĩ năng sống
16


như : giao tiếp, nhận thức, tự lập, hợp tác với bạn, thể hiện bản thân... được hình
thành, trải nghiệm và phát triển tốt trong quá trình học tập, trong q trình hoạt
động nhóm. Chính mơi trường học thoải mái như vậy nên các em rất hào hứng
tham gia các bài học.
Phương pháp dạy học của giáo viên được đổi mới rõ rệt, đã chuyển từ
việc giảng dạy của giáo viên sang hướng dẫn, giúp đỡ việc tự học của học sinh.
Giáo viên đã lựa chọn, điều chỉnh kiến thức, điều chỉnh lôgô để phù hợp với đối
tượng học sinh và thực tế của địa phương ; thúc đẩy các nhóm và từng cá nhân
học sinh hoạt động tích cực: học cá nhân, học theo cặp, học theo nhóm, học ở
trường, học ở nhà... Nhận xét, đánh giá của giáo viên có tác dụng thúc đẩy sự
tiến bộ của học sinh. Giáo viên thân thiện, gần gũi với học sinh, quan tâm đến
học sinh, đặc biệt là các em có kết quả học tập còn thấp.
Kết quả theo dõi về chất lượng thi kiểm tra định kỳ cuối năm của 3 năm
học 2012 – 2013, 2013 - 2014 và 2014 - 2015 của 3 lớp tôi chủ nhiệm đạt được
như sau:
Lớp

Năm học

Chất lượng giáo dục
Giỏi

SL

TL

Khá
SL

TB
TL

Yếu

SL

TL

SL

1 em

2B

2012-2013

5 em 14,7% 7 em

20,7%

22 em

61,7%

3B

2013-2014

6 em 17,6% 8 em

23,5%

20 em

59,9%

3B

2014- 2015

7 em 20,7% 10em

29,3%

17em

50%

TL

2,9%

Qua bảng theo dõi chất lượng trên cho thấy, việc tổ chức dạy học nhóm
theo mơ hình VNEN ở trường Tiểu học Tượng Sơn của các lớp tôi chủ nhiệm
trong 3 năm học thử nghiệm đã đạt được bước tiến khả quan, tỉ lệ học sinh khá
giỏi cao, hạn chế dần tình trạng học sinh yếu, kém. Đặc biệt, sự thay đổi phương
pháp sư phạm đã tạo tâm thế mới trong việc học tập, học sinh chủ động, tích cực
hơn. Từ đó phát triển các kĩ năng cơ bản, đặc biệt là kỹ năng giao tiếp, ứng xử
và các kỹ năng ‘‘ mềm’’ khác trong cuộc sống.
Năm học 2014 - 2015 đã kết thúc, bản thân tiếp tục được các cấp lãnh
đạo, ban giám hiệu nhà trường, đồng nghiệp ghi nhận là giáo viên có kĩ năng tổ
chức dạy học nhóm theo mơ hình VNEN tốt.

17


III. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Mơ hình trường học mới đã thực sự mang lại hiệu quả thiết thực cho học sinh
tiểu học nói chung và học sinh của trường Tiểu học Tượng Sơn huyện Nơng
Cống nói riêng. Qua ba năm thực hiện dự án, học sinh của trường đã có nhiều
chuyển biến tích cực học sinh tự giác hơn trong học tập, biết tự nghiên cứu tài
liệu, biết hợp tác trong nhóm, biết được quyền và nghĩa vụ của mình trong lớp
học, có trách nhiệm với cơng việc được phân cơng. Các em đã hình thành được
các kĩ năng đánh giá về bạn bè và tự đánh giá mình. Các kĩ năng sống như : giao
tiếp, nhận thức, tự lập, hợp tác với bạn, thể hiện bản thân... được hình thành, trải
nghiệm và phát triển tốt trong quá trình học tập. Tiềm năng của từng em được
khơi gợi, đánh thức... Mối quan hệ giữa thầy và trị thân thiện, gần gũi, chan
hồ. Các em cảm nhận việc học là niềm vui, hạnh phúc và đối với các em thực
sự là một ngày vui.
Với một địa bàn vùng nơng thơn Tượng Sơn cịn nhiều khó khăn nhưng
những gì mà mơ hình trường học mới mang lại đã góp phần tích cực tạo nên một

mơi trường giáo dục an tồn, thân thiện và hiệu quả, góp phần động viên học
sinh vui tươi, hứng thú mỗi khi đến trường.
Mô hình trường học mới giờ đây khơng cịn xa lạ với thầy và trò trong
trường mà còn rất gần gũi với phụ huynh và nhân dân Tượng Sơn. Hy vọng rằng
tinh thần đổi mới của mơ hình trường học mới sẽ có sức lan toả nhanh chóng và
mạnh mẽ hơn, đặt nền móng cho sự đổi mới căn bản và toàn diện của giáo dục
Việt Nam.
2. Kiến nghị
Qua thực tiễn thực hiện dạy học nhóm theo mơ hình VNEN ở trường Tiểu
học Tượng Sơn, tôi xin mạnh dạn đưa ra một số ý kiến đề xuất sau:
* Về phía các cấp, các ngành trực tiếp chỉ đạo triển khai dự án VNEN :
- Tiếp tục biên soạn bộ Tài liệu hướng dẫn học Các hoạt động giáo dục
tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong quá trình tổ chức dạy học.
- Tiếp tục cung cấp băng đĩa ghi hình các tiết dạy minh họa về tổ chức
dạy học nhóm làm tài liệu bồi dưỡng cho giáo viên.
* Về phía phụ huynh học sinh:
- Tiếp tục quan tâm đến mô hình dạy học mới, thường xuyên liên lạc, gặp
gỡ giáo viên để trao đổi, nắm bắt tình hình học tập của con cũng như tích cực
giúp đỡ con em khi thực hiện các hoạt động ứng dụng ở nhà.
* Về phía nhà trường:
- Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất lớp học, tiến tới có các lớp học đa năng
có khơng gian rộng rãi, thống mát, thân thiện, tạo điều kiện tốt nhất cho việc tổ
chức dạy học nhóm.
18


- Cung cấp thêm đồ dùng dạy – học, tài liệu tham khảo, kết nối mạng đến
tất cả các lớp học...để tạo điều kiện cho học sinh tham khảo, tra cứu thông tin.
- Tổ chức bồi dưỡng nhân rộng các sáng kiến có hiệu quả để giáo viên
học hỏi kinh nghiệm của nhau nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

* Về phía giáo viên:
- Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề đổi mới để có phương pháp
dạy học phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
- Tích cực nghiên cứu tài liệu, sách báo, các kênh thông tin để có thêm
nhiều kinh nghiệm q báu trong cơng tác dạy học..
- Tổ chức dạy học nhóm theo mơ hình VNEN cần được duy trì thường
xuyên để học sinh có nền nếp học tập, sinh hoạt.
- Cần phát huy tối đa vai trò của Hội đồng tự quản lớp học cũng như tổ
chức cho học sinh sử dụng các cơng cụ làm việc một cách có hiệu quả nhằm
nâng cao chất lượng học tập.
- Phối hợp đồng bộ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng cùng tham gia
vào giáo dục học sinh
* Về phía học sinh:
- Cần tích cực rèn luyện các kĩ năng đọc thông, viết thạo tiếng Việt khi
hồn thành chương trình lớp 1; tự giác làm việc với Tài liệu Hướng dẫn học;
tham gia tích cực trong các hoạt động câu lạc bộ, tự tin giao tiếp đặc biệt là khi
có khách vào thăm lớp,…
- Nâng cao ý thức tự giác học tập, bồi dưỡng các kĩ năng hợp tác nhóm.
Trên đây là bản sáng kiến kinh nghiệm : “Một số biện pháp nhằm thúc
đẩy nhóm hoạt động hiệu quả trong dạy học thử nghiệm theo mơ hình VNEN
ở trường Tiểu học Tượng Sơn”. Do khả năng, năng lực của bản thân còn hạn
chế nên khơng tránh khỏi những thiếu sót. Bản thân rất mong nhận được sự
đóng góp ý kiến của Hội đồng khoa học, ban giám khảo để sáng kiến này được
hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Nông Cống, ngày 15 tháng 3 năm 2016

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của

mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.
Người viết
Phan Thị Loan
19


20