(Sáng kiến kinh nghiệm) tìm hiểu mọt số nét đặc trưng ngôn ngữ tạo hình ở học sinh THCS thông qua phân môn vẽ tranh

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HỐ

PHỊNG GD&ĐT HOẰNG HĨA

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TÌM HIỂU MỘT SỐ NÉT ĐẶC TRƯNG
NGƠN NGỮ TẠO HÌNH Ở HỌC SINH THCS THƠNG
QUA PHÂN MƠN VẼ TRANH

Người thực hiện: Đào Lan Hương
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Nhữ Bá Sỹ
Thị trấn Bút Sơn
SKKN thuộc lĩnh vực mơn: Mĩ thuật

THANH HỐ NĂM 2019

1


MỤC LỤC
I- PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
1.2.Mục đích nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4.Phương pháp nghiên cứu
1.5.Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm
II- NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lý luận của SKKN luận
2.2 Thực trạngvấn đề trươc khi áp dụng SKKS

2.3. Thực hiện SKKN giúp học sinh học tốt và nâng cao chất
lượng bài vẽ ở phân môn vẽ tranh
2.4. Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động giáo dục:
III- KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
3.2. Kiến nghị

TRANG
1
1
2
2
2
3
4
5
10
12
13

2


1. Mở đầu:
1.1. Lý do chọn đề tài.
Môn mỹ thuật là một mơn học có vai trị quan trọng trong chương trình
giáo dục THCS. Với mơn học học sinh biết cách cảm nhận cái đẹp, yêu cái đẹp
từ đó biết cách rèn luyện đơi bàn tay và trí óc của mình để tạo ra cái đẹp qua
việc phát huy óc sáng tạo, tính độc lập của mình.
Việc áp dụng một số phương pháp trong “Phân môn vẽ tranh” sẽ giúp cho

giáo viên giảng dạy đánh giá một cách tích cực đúng đắn, từ đó gây hứng thú
cho cả người học và người dạy, tìm ra được phương pháp, cách thức giảng dạy
phù hợp đối tượng, lứa tuổi.
Là một bộ môn năng khiếu, khả năng diễn đạt những suy nghĩ, sáng tạo
của học sinh bằng nét vẽ rất khó khăn. Đặc biệt là phân mơn vẽ tranh. Vì thế
trong khi học và khi học sinh thực hành rất rễ gây ra tình trạng chán nản, mất
hứng thú vì phân mơn vẽ tranh địi hỏi sự sáng tạo sự tìm tịi…. Đưa ra ý tưởng
của mình như thế nào là hợp lý.
Qua việc trực tiếp giảng dạy phân môn vẽ tranh các lớp 6, 7, 8, 9 và tinh
thần chuyên đề thay sách và đổi mới phương pháp giảng dạy bậc học. Sau rất
nhiều thời gian nghiên cứu thử nghiệm của bản thân. Tôi đã rút ra được một số
phương pháp và kinh nghiệm quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch bài dạy
“Phân mơn vẽ tranh” ở chương trình bậc THCS. Tôi mạnh dạn đưa ra để chúng
ta cùng nghiên cứu, đánh giá , trao đổi nhằm xây dựng và hoàn thiện hệ thống
phương pháp dạy học mỹ thuật bậc học. Nhằm nâng cao năng lực và hiệu quả
trong việc truyền đạt nhận thức phân môn vẽ tranh cho đối tượng học sinh
THCS.
1.2. Mục đích nghiên cứu.
Dạy và học mĩ thuật ở THCS không nhằm đào tạo họa sĩ hay ngừơi làm
nghệ thuật mà nhằm giáo dục thị hiếu thẩm mỹ cho học sinh. Chủ yếu tạo điều
kiện cho học sinh tiếp xúc làm quen và thưởng thức cái đẹp, tập tạo ra cái đẹp
vận dụng cái đẹp vào trong cuộc sống hằng ngày. Để làm được điều đó cần hiểu
về cách nhìn cách cảm nhận, lý giải hiện tượng sự vật của học sinh hay nói cách
khác là một số phương pháp trong bài dạy “Phân môn vẽ tranh” cụ thể ở đề tài
nghiên cứu này.
Giảng dạy mỹ thuật ở trường THCS cũng nhằm mục tiêu trên. Trong quá
trình giảng dạy người giáo viên cần chú ý đặc điểm lứa tuổi học sinh, mỗi lứa
tuổi sẽ có cách cảm nhận suy nghĩ và lý giải về cái đẹp khác nhau. Người lớn có
cách cảm nhận lơgic và khoa học tạo nên một cái đẹp hồn thiện, cịn trẻ em

thì có cách cảm nhận ngây thơ, nhìn sự vật qua lăng kính màu hồng, khơng
vướng bận những ngun tắc, trăn trở mà chủ yếu tập trung tình cảm sự u
thích của mình vào bài vẽ. Cho nên bài vẽ học sinh thường đem lại cho ta nhiều
cảm xúc và tình cảm mới lạ. Nói là vậy nhưng mỗi lứa tuổi, mỗi mức độ cách
cảm nhận của con người mỗi đổi thay. Là người giáo viên dạy mỹ thuật cần nắm
bắt được đặc điểm này của học sinh để có phương pháp giảng dạy tốt nhất, phát
huy được năng lực sự đam mê của các em. Đây cũng là lý do tôi chọn để viết
sáng kiến này “Áp dụng một số phương trong bài dạy phân môn vẽ tranh đề tài
bậc THCS”.
3


1.3. Đối tượng nghiên cứu.
Ở đây đối tượng tìm hiểu là học sinh THCS, mà cụ thể là học sinh THCS
Nhữ Bá Sỹ - Thị trấn Bút Sơn các lớp 6,7,8,9. Lứa tuổi từ 11 đến 16 với những
đặc điểm tính cách nhận thức riêng. Bộ mơn mỹ thuật là mơn học mà kiến thức
của nó vừa cụ thể, rõ ràng vừa chung chung trừu tượng, khó thấy khó nhìn, là
loại kiến thức có ở xung quanh ta, lấy những sự vật hiện tượng quanh ta để biểu
đạt. Điều đó địi hỏi giáo viên ngồi việc phải nắm vững kiến thức chun mơn
thì cần phải nắm vững kiến thức ở các bộ môn liên quan như “tâm lý học lứa
tuổi, Xã hội khoa học tự nhiên,...” Trong đó cái cốt lõi cần phải nắm là “ Áp
dụng các phương pháp dạy học phân môn vẽ tranh”sao cho phù hợp với đặc
trưng phân mơn.
Học sinh THCS có cách nhìn cách cảm nhận lý giải như thế nào về những
sự vật hiện tượng xung quanh, về hình khối, màu sắc sự cảm nhận đó có khác gì
so với sự cảm nhận của người lớn, của từng lứa tuổi khác nhau. Nó có những
điểm thuận lợi khó khăn gì và những điểm mạnh điểm yếu trong cách nhìn nhận,
cảm thụ của học sinh THCS. Đó là những điều cần phải nghiên cứu tìm hiểu để
bổ sung vào lượng kiến thức chuyên môn của người giáo viên giảng dạy bộ môn
mỹ thuật.

1.4. Phương pháp nghiên cứu.
Với mong muốn trở thành người giáo viên dạy tốt, dạy giỏi, hồn thành tốt
cơng tác nhiệm vụ cần có rất nhiều yếu tố. Đó là chun mơn nghiệp vụ, kiến
thức kinh nghiệm, và lòng say mê yêu nghề yêu trẻ.
Cùng với nhu cầu phát triển ngày càng cao của con người về đức dục, trí
dục và thể dục, thì mỹ dục cũng khơng ngừng được phát triển và dần có vai trị
quan trọng trong đời sống của mỗi con người và nhất là thế hệ trẻ.
Với bộ môn mỹ thuật hiện nay nói riêng, giáo viên giảng dạy mỹ thuật cịn
ít kinh nghiệm. Khơng có cơ hội thảo luận và nghiên cứu sâu vấn đề. Bởi thời
lượng tiết cịn ít, mỗi trường chỉ có một giáo viên, việc trao đổi và thảo luận gặp
nhiều khó khăn. Đồng thời đây cũng là bộ môn mới được đưa vào gần đây nhằm
đáp ứng nhu cầu đào tạo con người phát triển tồn diện, ln ln hướng tới cái
đẹp, tìm kiếm và sáng tạo cái đẹp. Nhu cầu thị hiếu thẩm mỹ của con người
ngày càng cao cùng với sự phát triển kinh tế xã hội, cho nên việc nhìn nhận và
thưởng thức cái đẹp của đại bộ phận nhân dân là vấn đề tất yếu khách quan,
không chỉ là đối với người lớn, mà tất cả các đối tượng, từng lớp, lứa tuổi trong
xã hội.
Dạy mỹ thuật cũng như dạy các bộ môn khác đối tượng chủ yếu là học
sinh, dạy cho học sinh theo những nội dung yêu cầu chương trình đã quy định.
Nhưng dù dạy bất cứ cái gì thì cần phải tìm hiểu rõ đối tượng cần truyền đạt là
ai, đối tượng nào, truyền đạt ở mức độ nào.
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.
* Sơ lược những điểm mới cơ bản nhất trong kết quả nghiên cứu:
- Việc áp dụng tốt các phương pháp dạy học tích cực là tích hợp tồn diện và
mọi phương pháp đều hướng tới phát huy tính tích cực trong học tập của học
sinh.
4


- Phát huy tính tích cực, độc lập suy nghĩ, sáng tạo thông qua việc học sinh tham

quan các hoạt động học tập để lĩnh hội kiến thức.
- Khẳng định tính sáng tạo và khoa học vào thực tiễn của vấn đề:
- Để nâng cao hiệu quả dạy học trong phân mơn vẽ tranh, ngồi những kiến thức
về lí thuyết và thực hành giáo viên cần phải vận dụng khoa học, hợp lí, tích cực
các phương pháp dạy học nhằm đạt được mục tiêu của bài học.
- Học sinh nắm được kiến thức cơ bản về vẽ tranh mới phát huy và nâng cao
năng lực sáng tạo, óc thẩm mĩ vốn có trong mỗi con người.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
*Khả năng cảm nhận trong phân môn vẽ tranh của HS THCS.
Các em thường vẽ tranh theo nhiều nội dung đề tài khác nhau, một số em
cũng tìm cho mình được nội dung và cách thể hiện rất dí dỏm, có nhiều bố cục
lạ, đẹp mắt nhưng cũng khơng ít bố cục thể hiện sự lỏng lẻo. Phần các em chưa
có suy nghĩ tìm tịi về dáng, hình, động tác và nhất là những đặc điểm điển hình
trong từng loại đề tài hay nội dung mà các em chọn. Bởi hình tượng các em
chọn để vẽ cịn chung chung, thiếu cái động, tĩnh, thiếu chiều sâu bức tranh. Các
em vẽ tranh đơn giản chỉ là kể, tả lại những hoạt động, động tác của nhân vật,
người, vật hay một quang cảnh nào đó. Đa số học sinh thể hiện màu sắc trong
tranh thường rực rỡ đôi khi trở nên đối lập về màu sắc khiến cho tranh trở nên
khô cứng ngay cả tranh về đề tài thơ mộng. Những đề tài được các em ưa thích
nhất là thường là tranh phong cảnh, bởi vì đó là những thứ gần gũi được các em
quan sát thu nhận một cách thường xuyên thể hiện trí tưởng tượng ghi nhớ của
các em hết sức phong phú đa dạng. Nghệ thuật ngôn ngữ tạo hình cũng từ đó mà
được hình thành. Bộc lộ với những đặc trưng riêng của từng lứa tuổi.
Chất liệu mà các em thể hiện chủ yếu là bút dạ, bút sáp là màu nước ngồi ra
cịn có màu bột chính vì thế mà tranh các em thường là nhưng gam màu rất sống
động, tươi vui. Vì vậy đa phần những bài vẽ của các em có sự chênh lệch về
gam màu đậm nhạt rất lớn. Nhưng nhìn chung các em đã thể hiện được đâu là
hình ảnh chính, là phụ để tô màu.
* Hứng thú học tập trong phân môn vẽ tranh ở học sinh THCS.

Nhìn chung phân mơn này được đơng đảo học sinh ưa thích bởi tính tự do ít
gị bó, nói như vậy nhưng dù ít dù nhiều thì vẽ tranh cũng phải tiến hành theo
các bước và cũng có những cách thức riêng mà tuỳ vào từng phương pháp
truyền đạt mà có những hiểu quả khách nhau trong bài vẽ.
*Hướng dẫn học sinh tìm và chọn nội dung đề tài.
Bằng một “phương pháp tạo tình huống”nội dung có thể phù hợp theo từng
lớp để hướng dẫn các em chọn nội dung và đề tài như: Trò chơi, mẩu chuyện…
có những hình ảnh nói đến trong bài học.
Phương pháp hướng dẫn khác: “phương pháp trực quan, quan sát, gợi mở,
học nhóm….”
Giáo viên có thể cho học sinh xem tranh với những chủ đề cụ thể, phù hợp.
Cho học sinh xem và phân tích theo yêu cầu của từng bức tranh.
VD: “Vẽ tranh đề tài mơi trường” thì giáo viên sẽ trực tiếp hướng dẫn các em
tìm hiểu về đề tài. Để từ đó các thấy rõ về nội dung và hình ảnh ấy sẽ khắc sâu
5


hơn và lôi cuốn hơn rất nhiều. Đồng thời cũng giúp các em có thêm phương
pháp học tích cực “ phương pháp tự khám phá, tìm tịi kiến thức mới…”
a) Hướng dẫn học sinh cách vẽ:
Phương pháp hướng dẫn: “Phương pháp minh họa trực quan và giải thích”
Với phương theo kinh nghiệm từ đồng nghiệp và bản than đã vận dụng
cách hướng dẫn minh họa trực tiếp cho học sinh thì tơi nhận thấy vẽ trực tiếp
các thao tác từng bước lên trên bangrvex để học sinh quan sát. Vừa vẽ vừa giải
thích học sinh sẽ nhớ lâu hơn và đạt hiệu quả cao hơn.
Một trong những phương pháp hay sử dụng nhất trong giảng dạy mỹ thuật
đó là “phương pháp minh họa trực quan”, có thể nói bước đầu tiên để người
giáo viên giúp học sinh tiếp cận với mỹ thuật đó là các hình ảnh trực quan,
thơng qua nó chúng ta tổ chức tiết học một cách hợp lý nhất để học sinh tiến
hành các thao tác tư duy bao gồm: phân tích, tổng hợp, so sánh, khái qt hóa,

trừu tượng hóa… hình thành kiến thức hơn, hiểu sâu hơn, nhớ kiến thức hơn.
b) Hướng dẫn học sinh thực hành:
Giáo viên bao quát lớp xuyên suốt thời gian thực hành trên lớp tuy nhiên
cần động viên, khuyến khích tùy vào khả năng các em, tạo ra được không khí
cạnh tranh trong học tập, xóa bỏ tư tưởng chán học không muốn trong học tập.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Xuất phát từ yêu cầu thực tế của xã hội để phát triển là giáo dục nên
những con người toàn diện về mọi mặt, hướng đến đổi mới trong dạy và học.
Thực trang môn mỹ thuật các em chưa quen cách sắp xếp bố cục trong phân
môn vẽ tranh nên sắp xếp các hình mảng trong tranh chưa tốt, chưa phân rõ hình
ảnh chính phụ nên bài vẽ chưa thật sự hiệu quả.
Bên cạnh đó về phía gia đình học sinh chưa thật sự quan tâm đến việc học
mỹ thuật của con em mình với quan niệm là “Những mơn học phụ khơng quan
trọng” nên chưa chuẩn bị tốt về đồ dùng học tập…

Kỹ năng sử dụng màu nước, màu bột của học sinh THCS còn kém.
Trên đây với những thực trạng hầu như đều không đảm bảo được yêu cầu,
nội dung, phương pháp dạy học. Bản thân tôi suy nghĩ và đưa ra quyết định
nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm trong chuyên mơn để dạy tốt mỹ thuật
cấp THCS nói chung và phân mơn vẽ tranh nói riêng vì đây là phân mơn
học sinh thích học nhưng chua được sản phẩm tốt nhất từ những tác phẩm
của các em. Từ đó tơi cũng tự hỏi: Học sinh hiểu và học tốt môn vẽ tranh
bằng cách nào? Từ đó có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là:
các em chưa hiểu rõ được nội dung, yêu cầu của bài vẽ tranh, chưa có sự
tưởng tượng phong phú, chưa quan sát thực tế nhiều, chưa chịu khó thu
nhập thơng tin bên ngồi, chưa biết cách đưa ý tưởng của người vẽ vào
trong tranh vẽ của mình.

6

*Thống kê chất lượng bộ môn khối THCS đầu năm như sau:
Khối
TS HS
Loại đạt(Đ)
Loại chưa đạt(cđ)
6
198
94%
0,6%
7
181
94%
0,6%
8
152
95%
0,5%
9

151

96%

0,4%

Kết quả như trên là do học sinh chưa vận dụng tốt kỹ năng thực hành của
mình, khơng có ý tưởng cụ thể, lúng túng trong bài vẽ, thiếu tự tin khi làm bài,
không mạnh dạn thể hiện nét vẽ trên giấy.
Chưa đổi mới phương pháp học của bản thân, có quan niệm vẽ bài theo

kiểu sao chép, copy trong tài liệu có sẵn…Với phụ huynh chưa thực sự quan tâm
đến môn học vẽ của các em mình.
2.3. Các giải pháp đã sủ dụng để giải quyết vấn đề.
Từ những vấn đề cơ bản đó thì đối với phân mơn vẽ tranh, phương pháp
giảng dạy phù hợp là phương pháp quan sát và phương pháp liên hệ với thực
tiển cuộc sống. Ngoài ra là sự kết hợp các phương pháp dạy học như gợi mỡ,
vấn đáp, luyện tậpvv...
Vẽ tranh đề tài thì việc liên hệ vơí thực tiển cuộc sống là một điều hết sức
quan trọng, đảm bảo cho việc tìm và lựa chọn hình tượng được sâu sắc hơn, nêu
rõ trọng tâm đề tài hơn.
Tơi ln động viên, khuyến khích các em là điều cần thiết với việc học vẽ
tranh.
Tạo được niềm tin trong học sinh, từ đó các em sẽ tự tin hơn khi vẽ bài,
tăng thêm tư duy về ý tưởng sáng tạo nghệ thuật, thị hiếu thẩm mỹ của học sinh.
Có phương pháp học hợp lý trong từng phân môn, tự ý thức nâng cao kỹ
năng thực hành qua thời gian rèn luyện đạt hiệu quả cao nhất đối với sản phẩm
của mình làm ra.
Áp dụng nhiều phương pháp hay có hiệu quả trong tiết học để gây hứng
thú cho học sinh.
Khi môn mỹ thuật được xem như những môn học khác phải chuẩn bị các
“Phương pháp chung” thì cần có them những “phương pháp riêng biệt”. Tôi đề
tài này tôi sẽ đưa ra những phương pháp cụ thể để các em tự tin tìm ra phương
hướng khi học phân mơn vẽ tranh, để các phương pháp này phát huy một cách
có hiệu quả thì bản thân người học phải có được sự tự tin với kỹ năng thực hành
của chính mình. Tơi đã áp dụng “ Phương pháp tạo hứng thú” cho học sinh.
Phương pháp này rất hiệu quả trong phân môn vẽ tranh.
Học mỹ thuật, “phương pháp vấn đáp” và “phương pháp luyện tập”
được sử dụng nhiều trong các tiết học vẽ tranh đề tài.
Để hướng dẫn đến mục tiêu cần đạt được thì người giáo viên phải chuẩn
bị cho mình một hành trang “vững chắc về kiến thức”, khả năng “Thực hành

thông thạo, minh họa trực quan tốt”, “vừa giảng vừa phải kết hợp được kỹ năng
minh họa đặc biệt nhanh, chính xác”. Gây hứng thú cho người học.
Để vào một bài vẽ tranh cụ thể như bài “Vẽ tranh đề tài môi trường
7


Hỏi phải hợp lý: Em hiểu thế nào là tranh phong cảnh?
“Tranh phong cảnh là tranh vẽ về cảnh vật xung quanh em. Tranh phong
cảnh vẽ cảnh là chính có thể điểm thêm người, con vật cho bức tranh thêm sinh
động.”
Ta cần phải hỏi như thế vì sao? Phải làm thế nào để có những câu hỏi vừa
sát nội dung lại vừa dễ hiểu? Với điều này tôi đã tự đặt mình vào trường hợp
một người cần vẽ một tranh về phong cảnh và chắt lọc ra những nội dung cần
biết mà còn phải liên quan và thật gần gũi, quen thuộc với đời sống hàng ngày
của chính bản thân mình. Điều này sẽ thơi thúc người học vẽ phải tư duy, nghĩ
lại những hoạt động đã và đang xảy ra xung quanh mình một cách tự nhiên,
những ấn tượng sâu đậm về điều mình đang tìm tịi sẽ hiện ra trong sự suy nghĩ,
tưởng tượng đây là điểm quan trọng nhất trong bài vẽ tranh.
Với bài “Vẽ tranh đề tài lao động’’ tôi cho các em quan sát tranh và đặt
câu hỏi cụ thể như sau:
GV: Bức tranh vẽ người đang làm gì?
(Tranh vẽ người đang gặt lúa)
GV: Hình dáng, điệu bộ của người trong tranh vẽ như thế nào?
(Hình dáng: sinh động, mỗi người một tư thế, người khom lưng,
người xoay ngang, người vác lúa …)
GV: Nêu nhận xét gì về màu sắc trong bức tranh này?
(Màu sắc tươi sáng, ấm áp tạo khơng khí gặt hái hăng say của người
nơng dân, hình chính, phụ phải có độ đậm nhạt sáng, tối…)
Những câu hỏi vừa hợp lý vừa tạo được sự hưởng ứng phát biểu của học
sinh do đó một việc khơng thể thiếu khi giáo viên biết khai thác nội dung và chú

ý đến tinh thần học tập tích cực của các em tạo sự say mê và học tập tốt hơn
nữa, giáo viên tận tình giúp đỡ, động viên…sau những câu trả lời của các em
không được chê sẽ làm các em mất hứng thú và xấu hổ với bạn cùng lớp và dần
dần sẽ lười phát biểu.
Sau khi học sinh trả lời giáo viên phải chỉ vào những nơi, những hình ảnh
mà học sinh nói tới trong bức tranh. Các em mới thấy rõ câu trả lời của mình
đúng hay chưa đúng. Lúc đó giáo viên cần chốt và bổ xung lại cho học sinh
nghe khơng qn lời khen nếu các em có ý hay trong câu trả lời.
*Hướng dẫn học sinh tìm và chọn nội dung đề tài.
Bằng một “phương pháp tạo tình huống” nội dung có thể phù hợp theo
từng lớp để hướng dẫn các em chọn nội dung và đề tài như: trị chơi, mẫu
chuyện, đoạn video clip,…có những hình ảnh nói đến trong bài học.
Phương pháp hướng dẫn khác: “phương pháp trực quan, quan sát, gợi
mở, học nhóm,…”
Giáo viên có thể cho học sinh xem tranh với những chủ đề cụ thể, phù
hợp. Cho học sinh xem và phân tích theo yêu cầu của từng bức tranh.
VD: “Vẽ tranh đề tài mơi trường” thì giáo viên sẽ trực tiếp là hướng dẫn
viên cho các em tham gia trực tiếp vào trò chơi dân gian các em sẽ thấy rõ hơn
về nội dung và hình ảnh ấy sẽ khắc sâu hơn và lôi cuốn hơn rất nhiều nếu giáo
viên chỉ cho xem tranh và cho các em nhận xét. Đồng thời cũng giúp các em có
8


thêm phương pháp học tích cực “phương pháp tự khám phá, tìm tịi kiến thức
mới”.

*Hướng dẫn học sinh cách vẽ
Phương pháp hướng dẫn: “Phương pháp minh hoạ trực quan và giải
thích”.
1. Tìm và chọn nội dung đề tài (Đề tài lễ hội).

2. Sắp xếp bố cục (Mảng chính, mảng phụ)

3. Vẽ phác hình
9


4.Vẽ màu

Với phương pháp này theo kinh nghiệm từ đồng nghiệp và bản thân đã
vận dụng cách hướng dẫn minh họa trực tiếp cho học sinh thì tơi nhận thấy vẽ
trực tiếp các thao tác từng bước lên trên bảng vẽ để học sinh quan sát trực quan
nhưng khi hướng dẫn và vẽ thì khơng phải giáo viên ai cũng làm được có khi vẽ
mà khơng giải thích, cũng có khi giải thích mà ngừng vẽ liền mạch và giáo viên
10


phải chú ý khi vẽ khơng được che khuất hình, vừa vẽ vừa giải thích theo trình tự
bước vẽ để học sinh hiểu rõ hơn, nắm vững kiến thức cần có được khi ở vị trí
người vẽ có thể đạt kết quả tốt, đặc sắc hơn, khác hẵn so với các bước minh họa
do giáo viên chuẩn bị hình mẫu, chép trên máy,…ở điểm này làm cho học sinh
không chắc chắn, khơng n tâm khi vẽ.
Cụ thể thì giáo án soạn cho từng bài phải có nội dung phù hợp, đảm bảo
kiến thức chuẩn, vận dụng được vào thực tế kỹ năng sống của chúng ta cần đạt
tới. Tương tự có nhiều yếu tố thực tế mang tính giáo dục đến với học sinh của
chúng ta… “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”
Một trong những phương pháp hay sử dụng nhất trong giảng dạy mỹ thuật
đó là “phương pháp minh họa trực quan”, có thể nói bước đầu tiên để người
giáo viên giúp học sinh tiếp cận với mỹ thuật đó là các hình ảnh trực quan,
thơng qua nó chúng ta tổ chức tiết học một cách hợp lý nhất để học sinh tiến
hành các thao tác tư duy bao gồm : Phân tích, tổng hợp, so sánh, khái qt hóa,

trừu tượng hóa…. hình thành nên kiến thức hơn, hiểu sâu hơn, nhớ chính xác
hơn.
Phương pháp này quan trọng đến mức mà đôi khi người ta chỉ cần nhìn
vào nó đã có thể đánh giá được tiết học đó “thành cơng” đến mức nào. Minh hoạ
đẹp, phong phú, “phương pháp minh họa trực quan” sinh động sẽ làm tăng thêm
tính hấp dẫn của tiết học và thuyết phục học sinh, nó có tác động quan trọng đến
việc cảm nhận tác phẩm, hình thành nên nhận thức thẩm mỹ của các em, rèn
luyện cho các em một trực giác nhạy bén, khả năng quan sát và phát hiện những
vấn đề trong cuộc sống.
*Hướng dẫn học sinh thực hành.
Bao quát lớp xuyên suốt thời gian thực hành trên lớp tuy nhiên cần động
viên, khuyến khích tuỳ vào khả năng các em, tạo ra được khơng khí cạnh tranh
trong học tập, kích thích sự sáng tạo, xóa bỏ tư tưởng chán học khơng muốn
trong học tập. Trong đó nhóm học sinh khá, giỏi là giáo viên ta có thể dùng làm
hạt nhân kích thích gây ra một làn sóng hứng thú lan truyền trong tiết học.
Tuy vậy phải biết động viên khích lệ tế nhị khi có những bài vẽ chưa tốt,
“Có thể bài sau em sẽ làm tốt hơn nữa”
*Hướng dẫn học sinh nhận xét đánh giá bài vẽ.
Giáo viên không nên quá áp đặt để học sinh nhận xét, đánh giá theo kiểu
nhìn của người lớn sẽ không phù hợp so với nét hồn nhiên trong tranh của các
em học sinh.
Một số câu hỏi hướng dẫn các em tự nhận xét đánh giá bài mình và bài
bạn:
- Nội dung bài thực hành gì?
- Bố cục hợp lý chưa, vì sao?
- Hình ảnh trong bài hợp lý chưa?
- Màu sắc có tươi sáng, phù hợp chưa ( Tuỳ vào bài nhưng đa số HS chọn
màu sắc tươi sáng, nổi bật?
- Bài vẽ có tính sáng tạo về nội dung, hình ảnh…?
- Theo các em thích nhất bài nào, vì sao?

11


Kết luận lại ý nhận xét của các em học sinh: Nội dung phải sát đề tài; bố
cục phải hợp lý, hình ảnh sinh động có động, tĩnh; màu sắc hài hồ, thể hiện
được cảm xúc; tính sáng tạo trong bài vẽ.
Đặc biệt trong từng phân mơn thì giáo viên cần có phương pháp phù hợp
khi hướng dẫn cách thực hành cho các em như trên và đối với những phân mơn
khác như: vẽ trang trí, vẽ theo mẫu, …
Điều quan trọng không thể thiếu là việc treo tranh các em lên lúc cuối giờ
qua đó kích thích các em cố gắng trong bài học của mình cịn những bài chưa
đẹp ta sẽ động viên bạn cố gắn, rút bài học cho tiết sau đạt kết quả cao hơn,…
Từ nhiều quan niệm với phần lớn học sinh sẽ chú trọng vẽ thế nào cho
đẹp, cho giống là được tuy nhiên điều này sẽ làm hạn chế rất nhiều khả năng của
các em, với việc thực hành nếu học sinh chỉ biết vẽ giống như SGK, tài liệu
tham khảo chuyên môn, hay hoàn toàn như bức tranh một người ngồi cạnh thì
cứ như thế sẽ thành thói quen, là giáo viên phải chú ý điều này và phải nghiêm
khắc với những trường hợp nêu trên bằng nhiều cách, trước tiên phải thường
xuyên động viên, nhắc nhở,…khi hướng dẫn thực hành phải kết hợp chỉ rõ điểm
nào các em thường mắc phải trong khi vẽ tranh, vẽ theo mẫu, vẽ trang trí,…
Trong nhiều phương pháp cụ thể thì phương pháp trực quan là phương
pháp rất thực tế trong bộ mơn, có thể tạo cho các em được nhiều cảm hứng khi
học, tạo thói quen quan sát, tư duy cho HS,…nhưng khơng phải lúc nào cũng
chuẩn bị nhiều hình ảnh cho các em xem là hiệu quả, cụ thể trong khi hướng dẫn
học sinh thực hành là thực tế nhất đối với đặc thù bộ môn, các em muốn tận mắt,
nghe tận tai những bước vẽ và giải thích của GV để các em tường tận hơn, rõ
hơn so với những bộ tranh vẽ sẵn của GV khi treo cho HS xem các em cịn mơ
hồ về bức tranh mà chính bản thân các em chưa xác định rõ ai vẽ, vẽ nội dung
gì, vẽ ra sao,…?
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.

Qua thời gian áp dụng đề tài này và với khả năng vận dụng của các em có
chuyển biến theo hướng tốt với kết quả đạt được thông qua nhiều tác phẩm
thuộc nhiều đề tài khác nhau như sau:
Khối
6
7
8

TS HS
198
181
152

9

151

Loại đạt(Đ)
100%
100%
100%
100%

Loại chưa đạt(cđ)
0
0
0
0

12

Tác phẩm của em: Nguyễn Minh Hiển – Lớp 7H

13


Tác phẩm của em: Lê Thị Quỳnh - Lớp 7C

14


Tác phẩm của em: Nguyễn Quỳnh Anh – Lớp 6B
3. Kiết luận, kiến nghị.
3.1. Kết luận
Phương pháp hướng dẫn đối với một người giáo viên thì càng nhiều năm trong
nghề sẽ càng nhiều kinh nghiệm.
Với những giờ thực hành sẽ là giây phút để xem công việc của tất cả các
em say mê làm ra một điều gì để làm hành trang cho chính bản thân các em mai
sau khi các em biết tư duy, tự học, tự sáng tạo cho bản thân mình khơng q lệ
thuộc một cách máy móc rất nhàm chán như các em từng suy nghĩ.
Do đó là một giáo viên tơi khơng ngừng học hỏi, nâng cao trình độ
chun mơn của mình để làm tốt hơn trong cơng việc song song đó tơi xâm nhập
vào những tâm tư nguyện vọng của các em để nắm rõ hơn những tâm tư tình
cảm ấy để có cách hướng dẫn các em thực hành trong giờ mĩ thuật một cách
hiệu quả nhất, mang lại cho các em một thành quả tốt nhất do chính các em tự
làm ra.
Qua q trình cơng tác, trực tiếp đứng lớp tham gia giảng dạy, bản thân
cũng đã rút ra được một số kinh nghiệm bổ sung vào vốn kiến thức hiện có, để
ngày càng hồn thiện bản thân hơn trong cơng việc mà mình đã lựa chọn. Rằng

trước hết mỗi giáo viên đứng lớp không chỉ truyền đạt kiến thức đầy đủ cho học
sinh mà phải gần gủi với học sinh , nắm bắt được tâm tư tình cảm của học sinh,
biết được từng đối tượng học sinh để có cách xử lý phù hợp với từng trường hợp
15


xảy ra. luôn trăn trở với công tác giảng dạy của mình làm thế nào để tiết dạy có
hiệu quả nhất
3.2. Kiến nghị.
Thống nhất những nội dung, chương trình mới để việc dạy và học tốt hơn
nữa. Có phịng học riêng của bộ mơn Mỹ thuật
Rất mong được Phịng GD- ĐT và nhà trường hỗ trợ kinh phí tổ chức
thường xuyên hơn nữa các phong trào, thi sáng tác tranh ở độ tuổi THCS.
- Tài liệu tham khảo:
+ Sách một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn Mĩ thuật.
+ Sách bồi dưỡng thường xuyên.
+ Tài liệu: Giới thiệu quan điểm chỉ đạo biên soạn chương trình, những đổi mới
của chương trình THCS mơn Mĩ thuật.
Bút Sơn, ngày 05 tháng 05 năm 2019
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến của
ĐƠN VỊ
mình viết, khơng sao chép nội dung của
người khác.
Người viết

Đào Lan Hương

16