Tài liệu Điều trị bệnh bằng nhiệt doc

Điều trị bệnh bằng nhiệt

Từ lâu, nhân dân ta đã biết sử dụng các biện pháp chườm nóng hoặc
chườm lạnh để chữa đau lưng, đau khớp, sưng nề sau chấn thương, hoặc điều
trị các vùng viêm tấy.
Trong y học, người ta sử dụng nhiệt nóng và nhiệt lạnh để điều trị.
Trong các khoa vật lý trị liệu người ta sử dụng paraffin, túi silicagen, khay
nhiệt điện, túi chườm nhiệt sử dụng điện. Trong dân gian thường dùng cám rang,
muối rang, lá cây sao nóng, túi nước nóng, ngâm trong nước nóng để làm các chất
trung gian truyền nhiệt. Sử dụng nhiệt để điều trị đã mang lại hiệu quả rất tốt,
nhưng nếu dùng không đúng có thể gây thêm tác dụng có hại. Vì vậy, hiểu biết về
tác dụng của nhiệt trong chữa bệnh là kiến thức cần thiết đối với mỗi người.

Chườm lạnh điều trị thoái hóa khớp đợt cấp.
Nhiệt nóng:
Gây ra giãn mạch, làm tăng lượng máu đến vùng điều trị. Nhờ việc tăng
tuần hoàn và dinh dưỡng cho vùng điều trị sẽ kích thích quá trình tái tạo tế bào,
hàn gắn tổn thương. Làm tăng các phản ứng sinh học, tăng quá trình chuyển hóa
của mô, làm tăng tái tạo mô. Làm tăng tính thấm của mô, tăng trao đổi dịch giữa
khoang máu và khoang kẽ tế bào, do đó làm tăng quá trình hấp thu dịch nề, làm
giảm nề, giảm đau. Làm tăng khả năng xuyên mạch của bạch cầu, tăng khả năng
thực bào của bạch cầu, làm phân tán nhanh các chất trung gian gây viêm, do đó
làm giảm viêm cả viêm do nhiễm khuẩn và viêm không do nhiễm khuẩn. Nhiệt
nóng được dùng rộng rãi để điều trị các vùng viêm do nhiễm khuẩn giai đoạn viêm
tấy chưa hóa mủ (như viêm cơ, viêm tắc tia sữa, viêm tổ chức liên kết do răng,
mụn nhọt, chắp lẹo); điều trị các trường hợp viêm không do nhiễm khuẩn (như
viêm khớp dạng thấp, viêm quanh khớp vai, viêm cột sống dính khớp); điều trị các
vùng thiếu nuôi dưỡng do tổn thương thần kinh, mạch máu (như những vùng đe
dọa loét hoặc do đè ép ở người phải nằm bất động lâu, các vùng thiếu nuôi dưỡng
ở bàn chân, cẳng chân do bệnh đái tháo đường); điều trị các vùng đau do thoái hóa
(như đau cột sống cổ, đau thắt lưng, đau khớp do thoái hóa cột sống, thoái hóa

khớp); làm giảm nề, tan khối máu tụ sau chấn thương; làm nhanh liền sẹo vết
thương, làm sẹo mềm mại, chống dính và co kéo do sẹo; điều trị dị ứng do lạnh.
Thời gian đắp nóng khoảng 20-30 phút, ngày 1-4 lần. Cách dùng: Mỗi lần nóng
lên duy trì khoảng 20-30 phút, một ngày có thể đắp nóng 1-4 lần. Mỗi lần đắp
nóng không quá 1/6 diện tích cơ thể để tránh gây rối loạn thân nhiệt. Khi đắp nóng
cần chú ý tránh để nhiệt độ quá cao > 40o vì có thể gây bỏng.
Chống chỉ định các vùng đang chảy máu hoặc đe dọa chảy máu, các ổ viêm
đã hóa mủ, các vùng có khối u cả u lành và u ác tính, các vùng lao đang tiến triển
như lao khớp, lao cột sống, các chấn thương mới trong một hai ngày đầu, những
người đang sốt.
Nhiệt lạnh
Nhiệt lạnh gây ra các tác dụng ngược lại so với nhiệt nóng, như làm co
mạch, giảm tuần hoàn, giảm dinh dưỡng, giảm chuyển hóa, giảm tiêu thụ ôxy,
giảm tính thấm của mô. Nếu bị lạnh quá lâu có thể gây ra thiếu dinh dưỡng và hoại
tử mô do lạnh. Nhiệt lạnh được dùng để làm giảm sưng nề sau các chấn thương
mới, làm giảm chảy máu ở những vùng đang chảy máu hoặc có nguy cơ chảy máu,
như chườm lạnh vùng thượng vị trong chảy máu dạ dày, giảm tụ máu, giảm nề
trong chấn thương mới (một hai ngày đầu), chườm lạnh để hạ nhiệt độ khi sốt cao,
bảo quản mô ghép giúp mô ghép chịu đựng được tình trạng thiếu ôxy kéo dài mà
không bị hủy hoại. Người ta thường dùng túi nước lạnh, túi nước đá hoặc ngâm
chi trong nước lạnh. Cần chú ý thời gian chườm lạnh cần ngắn vài phút, không kéo
dài để tránh gây tổn thương mô do thiếu dinh dưỡng.
BS.CKII. Phan Kim Toàn