Tài liệu Bệnh ở mũi và cách xử trí docx

Bệnh ở mũi và cách xử trí


Mũi được hình thành từ tuần thứ tư của bào thai, xuất phát từ lớp nội
mô của đầu cùng với xoang sàng. Trong quá trình phát triển đó, vì một
nguyên nhân bất thường như nhiễm virut cúm, Rubella..., một số độc tố của
thuốc người mẹ sử dụng trong thời kỳ mang thai có thể dẫn đến những thay
đổi bất thường của trẻ trong đó có những dị dạng của mũi.
Hẹp cửa mũi sau bẩm sinh là một loại dị hình bẩm sinh thường gặp ở trẻ sơ
sinh. Trẻ bị tắc một hoặc cả hai bên mũi. Nguyên nhân của bệnh là một tấm màng
mỏng hoặc một khối xương bít lấp cửa mũi sau một phần hay toàn bộ. Bệnh nhi
xuất hiện triệu chứng tắc mũi, trẻ không thở được bằng mũi: để gương phía trước
mũi sẽ không thấy vết mờ. Mỗi lần bú trẻ ngạt thở và ho sặc sụa. Nhỏ thuốc màu
thấy thuốc không xuống được họng mà trào ra ngoài. Dùng que thông mũi thăm
dò không thấy xuống họng miệng. Nếu bít lấp hoàn toàn cửa mũi sau ở trẻ sơ sinh
làm bệnh nhi không thở được thì phải giải quyết sớm. Nếu là lớp màng mỏng thì
chọc thủng bằng một que thông. Nếu là khối xương thì cân nhắc đến tình trạng
chung của trẻ và thường phẫu thuật khi trẻ ngoài 12 tuổi vì nếu mổ sớm quá trẻ
không đủ sức chịu đựng sẽ ảnh hưởng tới tính mạng.
Hẹp cửa mũi trước bẩm sinh rất hiếm và thường chỉ là một màng mỏng che
cửa mũi trước. Việc xử trí rất đơn giản bằng cách phẫu thuật khoét mảnh da ở cửa
mũi là khỏi.
Hẹp cửa mũi do mềm sụn cánh mũi rất hiếm gặp ở người Á đông mà chủ
yếu ở chủng người da trắng. Mỗi khi bệnh nhân hít mạnh thì hai cánh mũi xẹp
xuống và dính chặt vào vách ngăn làm bệnh nhân không thở được. Dị dạng này
được khắc phục bằng cách đặt thêm khung cho hai cánh mũi bằng rất nhiều chất
liệu như sụn, xương tự thân hoặc những chất nhựa tổng hợp.
Dị dạng tháp mũi
- Mũi tẹt: Đầu mũi xẹp xuống và hai cánh mũi bè ra.
- Mũi quắm: Tháp mũi cao, sống mũi hẹp, dài, quặp xuống như diều hâu.
- Rò sống mũi: Giữa sống mũi có một kén nhỏ vùng xương chính mũi, kén

đó ăn thông ra ngoài da bằng một lỗ rò ở gần đầu mũi. Ở giữa có một lông dài.
Khi nắn sống mũi sẽ chảy ra một chất trắng giống như bã đậu. Thỉnh thoảng lỗ rò
bị tắc dẫn đến viêm tấy toàn bộ sống mũi. Xử trí bằng phẫu thuật cắt bỏ nang kén
và toàn bộ đường rò.
- Mũi xẻ dọc: Dọc theo sống mũi ở đường trung vị có một đường lõm đi từ
trán xuống đầu mũi hoặc xuống đến môi trên. Hai mắt cách xa nhau hơn thường
lệ. Mặt rộng về bề ngang.
Sứt môi kèm theo hở hàm ếch cũng gây ra dị dạng mũi như thiếu sàn mũi
hoặc rách cửa mũi trước. Điều trị bằng phẫu thuật chỉnh hình.
Vẹo vách ngăn, mào vách ngăn, gai vách ngăn mũi
Vách ngăn gồm một cốt cứng bằng xương và sụn còn hai bên được bao phủ
bởi niêm mạc mũi. Các thành phần vách ngăn là mảnh đứng của xương sàng,
xương lá mía và sụn tứ giác. Bình thường vách ngăn thẳng tương đối. Trong một
số trượng hợp vách ngăn vẹo một bên có dạng chữ C, vẹo hai bên dạng chữ S. Nếu
trên vách ngăn có một điểm nhô lên giống gai hoa hồng gọi là gai vách ngăn. Một
dị hình xuất hiện dưới dạng một nếp gấp dài từ trước ra sau là mào vách ngăn.
Biểu hiện của những dị hình vách ngăn là hiện tượng ngạt mũi, nhức đầu, nghe
kém. Đây là một trong những yếu tố thuận lợi gây viêm mũi và viêm mũi xoang dị
ứng dễ dẫn đến hen. Điều trị bằng chỉnh hình vách ngăn trở về vị trí tương đối
thẳng ban đầu sẽ hết các triệu chứng.
Nhọt mũi
Tiền đình mũi được phủ một lớp da nên bệnh tích vùng này giống với bệnh
tích của da.
Nhọt mũi là hiện tượng viêm tuyến bã đậu dưới da do tụ cầu khuẩn. Nhọt
tiền đình mũi là một loại bệnh cũng tương đối phổ biến với tỷ lệ đến 2% dân số,
chủ yếu là do thói quen dùng tay bẩn để ngoáy mũi làm xước da vùng tiền đình
mũi, qua đó vi khuẩn xâm nhập vào lớp dưới da gây bệnh.
Nhọt thường khu trú ở mặt trong cánh mũi đặc biệt thường hay ở nóc tiền
đình. Giai đoạn đầu người bệnh thấy ngứa, rát, nóng ở ngay cửa mũi, cứ phải dùng
tay đưa vào ngoáy mũi làm cho quá trình viêm tiến triển nhanh. Sau 2-3 ngày xuất

hiện cánh mũi sưng, nóng, đỏ, đau. Bệnh nhân không dám ngoáy mũi, chùi mũi vì
đau. Bệnh diễn biến 4 - 5 ngày rồi nhọt vỡ và các triệu chứng trên giảm. Nhọt khác
có thể xuất hiện ở mũi kia hoặc nhiều nhọt kết hợp lại thành cụm nhọt. Trường
hợp này bệnh nhân thường sốt, sưng má và môi trên gây biến chứng viêm tắc tĩnh
mạch xoang hang có thể tử vong.
Nhọt tiền đình mũi rất hay tái phát nếu không biết cách phòng tránh.
Xử trí: Dùng thuốc sát khuẩn tại chỗ như bétadine làm sạch vùng tổn
thương rồi bôi phủ bằng thuốc mỡ như clorocid H... Nếu nhọt đã căng mềm, hết
đỏ, lúc đó dân gian thường gọi là nhọt đã “chín” có thể trích rạch nhọt dẫn lưu mủ,
làm sạch bằng ôxy già, rồi bôi thuốc mỡ kháng sinh, kháng viêm. Tránh không cạo
thuốc bột rồi rắc lên trên làm cho nhọt không dẫn lưu được mủ sẽ nặng thêm và dễ
gây các biến chứng.